ANALIZA PROGRAMÓW WOJEWÓDZKICH

Transkrypt

1 ANALIZA PROGRAMÓW WOJEWÓDZKICH REALIZOWANYCH PRZEZ REGIONALNY OŚRODEK POLITYKI SPOŁECZNEJ W RZESZOWIE (LATA ) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Spis treści WPROWADZENIE WOJEWÓDZKI PROGRAM NA RZECZ WYRÓWNYWANIA SZANS OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I PRZECIWDZIAŁANIA ICH WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU NA LATA Analiza właściwa /rok 2010/ Wnioski rekomendacje /rok 2010/ Analiza właściwa /rok 2011/ Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ WOJEWÓDZKI PROGRAM POMOCY SPOŁECZNEJ NA LATA Analiza właściwa /rok 2010/ Wnioski rekomendacje /rok 2010/ Analiza właściwa /rok 2011/ Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ WOJEWÓDZKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA LATA Analiza właściwa /rok 2010/ Wnioski rekomendacje /rok 2010/ Analiza właściwa /rok 2011/ Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ WOJEWÓDZKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA LATA Analiza właściwa /rok 2010/ Wnioski rekomendacje /rok 2010/ Analiza właściwa /rok 2011/ Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ PODSUMOWANIE Spis tabel i wykresów Bibliografia Spis aktów prawnych

3 WPROWADZENIE W myśl Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa 1 jednym z zadań samorządu jest realizacja strategii rozwoju województwa przy pomocy programów wojewódzkich z wykorzystaniem środków publicznych. Jest to możliwe dzięki prowadzonej współpracy z jednostką samorządu terytorialnego Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej. Ośrodek bowiem zleca wykonywanie zadań publicznych podmiotom wymienionym w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2 oraz nadzoruje prawidłowy przebieg ich realizacji w ramach wojewódzkich programów. Analizowane programy są integralną częścią polityki społecznej województwa podkarpackiego. Służą wyrównywaniu nierówności społecznych i przeciwdziałają wykluczeniu osób, do których są adresowane. Opracowanie to zawiera pogłębioną analizę następujących programów wojewódzkich: Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata , Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata oraz Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Powyższe programy opierają swe założenia na następujących podstawach prawnych: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /tj. Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721, z późn. zm./, Karta Praw Osób Niepełnosprawnych - Uchwała Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997 r. /M.P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475/ - nie stanowi źródła prawa, jest aktem ogólnym i wyrazem stosunku władzy ustawodawczej wobec osób niepełnosprawnych, Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej /tj. Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362, z późn. zm./, Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie /tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536, z późn. zm./, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata , Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa /tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1590, z późn. zm./, Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /tj. Dz. U. z 2012 r., Nr 124, z późn. zm./, Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm./, Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym /tj. Dz. U. z 2011 r., Nr 43, poz. 225, z późn. zm./, Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej /Dz. U. z 2007 r., Nr 14, poz. 89, z późn. zm./, 1 tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1590, z późn. zm. 2 tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536, z późn. zm. 2

4 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzaju zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału innych zakładów opieki zdrowotnej w sprawie opieki nad osobami uzależnionymi od alkoholu /Dz. U. z 2000 r., Nr 3, poz. 44, z późn. zm./. Dokument nie uwzględnia analizy Wojewódzkiego Programu Przemocy w Rodzinie na lata zatwierdzonego Uchwałą Nr LIII/1021/10 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 9 listopada 2010 r. Realizacja nowopowstałego programu w 2011 roku była przedmiotem ewaluacji przeprowadzonej przez Zespół Obserwatorium Integracji Społecznej w Rzeszowie, wyniki natomiast przedstawione zostały w odrębnym dokumencie 3. Celem niniejszej analizy było zbadanie adekwatności wykonywanych zadań przez podmioty realizujące programy wojewódzkie finansowane ze środków Samorządu Województwa Podkarpackiego do założeń i celów tych programów. Esencją niniejszego opracowania są rekomendacje stanowiące wytyczne do dalszej realizacji programów oraz do tworzenia nowych programów będących kontynuacją obecnych, a także stałe podnoszenie skuteczności programów wdrażanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie. Zakres czasowy niniejszej analizy obejmuje lata 2010 i Zakres tematyczny analizy dotyczył przeglądu programów wojewódzkich z uwzględnieniem ich form realizacji. Analiza Programów Wojewódzkich realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie /lata / składa się z czterech rozdziałów. Każdy z nich posiada jednakową strukturę, tj.: ogólne omówienie programu z wyszczególnieniem jego celów strategicznych i operacyjnych, analiza właściwa poszczególnych lat, analiza porównawcza oraz wnioski końcowe i rekomendacje, które powstawały na każdym etapie przebiegu prac. Główną metodą zastosowaną w badaniu była analiza statystyczna (porównawcza) danych, wykonana przy pomocy programu Excel. W tym celu opracowana została matryca, która umożliwiła przygotowanie wniosków, a w późniejszym etapie sformułowanie końcowych rekomendacji. Podstawę do opracowania niniejszego dokumentu stanowiły dane wtórne pochodzące z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Składały się na nie wszystkie złożone kompletne projekty, a także sprawozdania z realizacji zaplanowanych wcześniej zadań. 3 Opracowanie pn. Ewaluacja Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata /rok 2011/ dostępne jest na stronie internetowej 3

5 1. WOJEWÓDZKI PROGRAM NA RZECZ WYRÓWNYWANIA SZANS OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I PRZECIWDZIAŁANIA ICH WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU NA LATA Problematyka niepełnosprawności i osób o różnym stopniu niepełnosprawności zajmuje dużo miejsca w polityce społecznej 4. Rosnący udział tych osób w ogólnej strukturze ludności nadaje temu zjawisku coraz większą rangę wśród innych problemów społecznych. Fakt ten znacząco wpływa na podejmowanie coraz to nowszych działań przez rząd, samorządy oraz organizacje pozarządowe. Zgodnie z art. 35, ust. 1, pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2008 r., nr 14, poz. 92, z późn. zm.) na samorządzie województwa spoczywa obowiązek opracowania i realizacji wojewódzkich programów dotyczących wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych. W związku z powyższym, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie wykonując ustawowe zadania w tym zakresie, opracował Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata przyjęty przez Sejmik Województwa Uchwałą Nr XIX/317/08 z dnia 25 lutego 2008 roku. W latach wcześniejszych w województwie podkarpackim realizowano Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Kontynuacją programu był przyjęty przez Sejmik Województwa Podkarpackiego Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na rok Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata jest spójny ze Standardowymi Zasadami Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych 5 oraz stanowi rozwinięcie Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata Dotyczy to głównie celu strategicznego Zabezpieczenie Społeczne, Priorytet 1: Wspieranie działań na rzecz osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Podstawowym założeniem programu jest łagodzenie skutków niepełnosprawności poprzez nieustanne dążenie do wyrównania szans osób niepełnosprawnych w stosunku do pełnosprawnych, rehabilitację społeczną i zawodową niepełnosprawnych, adaptację środowiska stosownie do potrzeb tych osób, ponadto skierowanie uwagi na zwiększenie dostępności do usług medycznych, a także wyczulanie społeczeństwa na problemy niepełnosprawnych. Program obejmuje swoim zasięgiem województwo podkarpackie, 4 Rehabilitacja i zatrudnienie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy Raport z badań zrealizowany w ramach Rządowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Ich Integracji ze Społeczeństwem pod red. J. Mikulskiego i A. Kurzynowskiego, Warszawa Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych zostały przyjęte podczas 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w dniu 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Uznawane są one przez większość państw, a oznaczają silne zobowiązanie moralne i polityczne z ich strony do podejmowania działań w celu wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. W zasadach tych określono ważne przepisy dotyczące odpowiedzialności, podejmowania działań i współpracy oraz wskazano obszary o decydującym znaczeniu dla jakości życia i osiągania pełnego uczestnictwa oraz równości osób niepełnosprawnych. 4

6 a adresowany jest do jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Realizacja programu możliwa jest przy współpracy z: Podkarpackim Urzędem Wojewódzkim, Wojewódzkim Urzędem Pracy, Wojewódzką Społeczną Radą ds. Osób Niepełnosprawnych, Komisją ds. Ochrony Zdrowia, Polityki Prorodzinnej i Społecznej Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie oraz Miejskimi i Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej. Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata zawiera plan kompleksowych działań w obszarze rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Prace nad nim rozpoczęto od zdiagnozowania sytuacji osób niepełnosprawnych na Podkarpaciu oraz rozpoznania potrzeb i oczekiwań środowisk osób niepełnosprawnych. Do opracowania programu posłużyły dane zebrane z Narodowego Spisu Powszechnego, Głównego Urzędu Statystycznego, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, Narodowego Funduszu Zdrowia - Oddziału Podkarpackiego, Kuratorium Oświaty, Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Po zidentyfikowaniu głównych problemów dotyczących wyrównania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu wyznaczono cel nadrzędny programu oraz pięć celów strategicznych, w ramach których realizowane są szczegółowe zadania. 5

7 Cel nadrzędny programu Umożliwienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym Cel strategiczny nr 1 Zintegrowanie działań podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne Działania na rzecz osób niepełnosprawnych należą do katalogu zadań publicznych, których realizacja z mocy Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych powierzona została samorządom terytorialnym (art. 35, ust. 1). Aby jednak zadania publiczne w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym były w pełni realizowane, niezbędna jest współpraca z organizacjami pozarządowymi. Istnieje albowiem potrzeba zwiększonych i nieprzerwalnych starań o coraz pełniejszą integrację osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Celowi temu przyświeca Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie 6. Zgodnie z jej 11. artykułem, organy administracji publicznej wspierają oraz powierzają realizację zadań publicznych organizacjom pozarządowym 7. Działania te odbywają się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert. Jednakże wybór zlecenia realizacji następuje w sposób zapewniający wysoką jakość wykonania danego zadania. Dzięki realizowanym działaniom na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez samorządy oraz organizacje pozarządowe zwane instytucjami obywatelskimi trzeciego sektora jest możliwe: nawiązywanie i rozwijanie wzajemnej współpracy; doskonalenie form dotychczasowych działań; wymienianie doświadczeń; realizowanie partnerskich przedsięwzięć. Powyższe założenia wynikające z realizacji pierwszego celu strategicznego uszczegółowione są w celach operacyjnych, do których zaliczamy: Cel operacyjny 1.1 Poszerzanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Realizacja wojewódzkiej polityki społecznej dotyczącej osób niepełnosprawnych - ogłaszanie otwartych konkursów ofert dla organizacji pozarządowych. 2. Promowanie jednostek i organizacji pracujących na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin. 6 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.). 7 W przypadku, gdy działalność społecznie użyteczna jest prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, w tym w zakresie działań na rzecz osób niepełnosprawnych, działalność taka określona jest mianem działalności pożytku publicznego. 6

8 3. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 1.2 Pogłębienie współpracy z organami samorządu terytorialnego i innymi podmiotami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Współpraca przy opracowywaniu lokalnych programów na rzecz osób niepełnosprawnych. 2. Konsultowanie zmian legislacyjnych. Efektami z realizacji powyższych działań są: wzmocnienie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych; wzrost aktywności organizacji pozarządowych i wyzwalanie nowych inicjatyw, która przejawia się między innymi zwiększoną inicjatywą tych pomiotów poprzez partycypację w przedsięwzięciach na rzecz osób niepełnosprawnych; podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w celu poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych; wypracowanie kompleksowych rozwiązań na rzecz osób niepełnosprawnych. Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej. Rehabilitacja lecznicza jest procesem medyczno społecznym, zapewniającym kompleksową realizację świadczeń (porady lekarzy rehabilitacji, zabiegi rehabilitacyjne) wykonywanych przez poradnie rehabilitacyjne, zakłady i gabinety. Wsparcie osób niepełnosprawnych w zakresie tego rodzaju rehabilitacji odbywa się poprzez: specjalistyczne, kompleksowe leczenie usprawniające, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, lecznicze środki techniczne, oraz środki pomocnicze, rehabilitację poszpitalną w szpitalach i sanatoriach uzdrowiskowych. Rehabilitacja lecznicza przeciwdziała dysfunkcjonalności organizmu nie tylko poprzez zabiegi chirurgiczne, ale również przez odpowiednie zaopatrzenie chirurgiczne czy zabiegi fizjoterapeutyczne. Poprzez realizację Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans, w ramach niniejszego celu strategicznego, dąży się do stwarzania warunków dla rozwoju rehabilitacji na szerszą skalę oraz poprawę dostępu do niej dla większej grupy osób niepełnosprawnych. Jest to możliwe, między innymi poprzez zwiększenie liczby ośrodków świadczących medyczne usługi rehabilitacyjne oraz zastosowanie nowoczesnych metod i technik leczenia usprawniającego. Duże znaczenie dla rehabilitacji osób niepełnosprawnych ma także położenie nacisku na diagnostykę. Zgłębianie wiedzy i uczenie się na nowo życia 7

9 w celu pokonywania trudności, jakie stwarza niepełnosprawność, w znacznym stopniu zapobiega jej pogłębianiu się. To właśnie poznanie i zrozumienie pozwala przewidzieć specjalne potrzeby osób niepełnosprawnych, natomiast poprzez wskazanie ich uwarunkowania i niesioną pomoc wychodzi się naprzeciw problemom tej grupy osób. W poniższych celach operacyjnych zawiera się tak wyrażona rehabilitacja lecznicza, jako pełne zrozumienie i wsparcie osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 2.1 Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej. Działania: 1. Dofinansowanie rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji. 2. Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji. 3. Promowanie inicjatyw zmierzających do tworzenia placówek kompleksowo przygotowanych do świadczenia usług rehabilitacyjnych. Cel operacyjny 2.2 Wspieranie wczesnej diagnostyki i rehabilitacji. Działania: 1. Szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczące poruszania się w obszarze usług medycznych. 2. Popularyzacja znaczenia istoty wczesnej interwencji i jej wpływu na proces rehabilitacji. 3. Pomoc w organizacji i wyposażeniu w sprzęt wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego. 4. Wspieranie rozwoju ratownictwa medycznego, wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie województwa. 5. Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego. Wyznacznikami dla tego celu strategicznego są: wzrost liczby placówek świadczących usługi rehabilitacyjne, wzrost jakości świadczonych usług, co bezpośrednio związane jest z procesem ograniczania pogłębiania się niepełnosprawności, zwiększenie wczesnej wykrywalności wad i uszkodzeń. 8

10 Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej. Zgodnie z Uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 roku Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych, osoby niepełnosprawne mają prawo do pracy na otwartym rynku pracy zgodnie z kwalifikacjami, wykształceniem i możliwościami oraz do korzystania z doradztwa zawodowego i pośrednictwa, a gdy niepełnosprawność i stan zdrowia tego wymaga prawo do pracy w warunkach dostosowanych do potrzeb niepełnosprawnych 8. Odnosząc się do powyższych ustanowień, Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , zakłada dążenie do umożliwienia osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, w tym podjęcia i utrzymania pracy zawodowej są to priorytetowe przesłanki celu strategicznego nr 3. Cel ten wpisuje się również w definicję rehabilitacji zawodowej, której założeniem jest ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy 9. Jednakże podstawowym warunkiem do uczestnictwa osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest posiadanie kwalifikacji, których rodzaj i poziom powinien być, co najmniej równy kwalifikacjom pełnosprawnych pracowników. Wymaga to stałego podnoszenia kwalifikacji osób niepełnosprawnych poprzez szkolenia i przekwalifikowania. Podjęcie niewłaściwej lub przypadkowej decyzji, co do nauki, zdobycia zawodu lub przekwalifikowania skazuje osobę niesprawną na porażkę zawodową i ma szerokie konsekwencje, które mogą doprowadzić do alienacji społecznej. Dlatego też, w celu dążenia do zapewnienia równych szans zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a także zapobieganie wszelkim przejawom dyskryminacji, niezbędny jest aktywny udział pracodawców i organizacji w tworzeniu nowych miejsc pracy dla tej grupy osób oraz ułatwienie procesu integracji, poprzez usuwanie wszelkich występujących barier architektonicznych. Pamiętać albowiem należy, iż to właśnie bariery są jednym z istotniejszych czynników, które hamują rehabilitację osób niepełnosprawnych. Ważnym działaniem, ujętym również w omawianym celu strategicznym, jest edukacja integracyjna. Istotą tego rodzaju dydaktyki jest zapewnienie osobie niepełnosprawnej (często niepełnoletniej), indywidualnego podejścia i warunków do możliwie pełnej realizacji programu nauczania oraz zmiany dotychczasowego ogólnospołecznego postrzegania osoby niepełnosprawnej, jako gorszej czy mniej wartościowej. Promowanie edukacji integracyjnej jest niezbędne z punktu widzenia rozwoju osobowości. Właściwe i wczesne zorganizowanie procesu kształcenia, pozwala wydobyć z osoby niepełnosprawnej to, co jest w niej głęboko ukryte, często niedostrzegane ze względów upośledzenia, natomiast bardzo wartościowe i użyteczne dla jej dalszego życia oraz samoakceptacji. 8 M. P nr 50, poz Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776, z późn. zm.). 9

11 Powyższe założenia realizowane są poprzez następujące cele operacyjne: Cel operacyjny 3.1 Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji. Działania: 1. Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidację barier architektonicznych. 2. Promowanie edukacji integracyjnej. 3. Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji. Cel operacyjny 3.2 Tworzenie klimatu do wzrostu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej. 2. Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. 3. Wspieranie działań szkoleniowych. 4. Pomoc w tworzeniu grup wsparcia dla pozostających bez pracy. Poprzez urzeczywistnienie tych działań dąży się do uzyskania takich efektów, które ukażą, iż potencjał, wkład i zaangażowanie osoby niepełnosprawnej są równie przydatne i wartościowe dla życia społecznego, jak w przypadku działań realizowanych przez osoby pełnosprawne. Do efektów należą: wzrost dostępności do edukacji; wzrost świadomości osób niepełnosprawnych o swojej wartości; wzrost poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych niepełnosprawnych; wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Główną ideą celu strategicznego nr 4 jest podejmowanie szeregu działań nakierowanych na przygotowanie osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie oraz ukształtowanie umiejętności wzajemnego współżycia w kontaktach międzyludzkich. Należy przy tym pamiętać, że integracja osób niepełnosprawnych to połączenie dwóch światów: niepełnosprawnych i pełnosprawnych w jedną całość, gdzie każda ze stron musi dokonać pewnych zmian. Istotne dla tego procesu jest więc tworzenie wszelkich 10

12 możliwych warunków do wzrostu tej integracji, między innymi poprzez realizowanie wspólnych działań i przedsięwzięć na rzecz osób niepełnosprawnych. W odniesieniu do powyższego, zdefiniowane zostały cele operacyjne, które w pełni obrazują czynniki warunkujące wzrost integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 4.1 Wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych. Działania: 1. Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych. 2. Promowanie osiągnięć osób niepełnosprawnych w dziedzinie sportu, kultury, sztuki. 3. Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych. Cel operacyjny 4.2 Wspieranie polityki informacyjnej w zakresie podnoszenia świadomości osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Wspieranie publikacji informacyjnych i edukacyjnych w zakresie problematyki niepełnosprawności opracowywanych przez organizacje pozarządowe. 2. Prowadzenie kampanii medialnych, informacyjnych dla osób niepełnosprawnych. 3. Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych prowadzących punkty informacyjno-doradcze dla osób niepełnosprawnych. Realizowane działania przyczyniają się do zwiększenia efektów dla omawianego celu strategicznego, tj.: zwiększenia aktywności osób niepełnosprawnych, zwiększenia rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych, rozwoju integracji społecznej, zmiany postaw społecznych, zwiększenie aktywności osób niepełnosprawnych poprzez podniesienie ich świadomości o przysługujących im prawach i obowiązkach. 11

13 Cel strategiczny nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 5.1 Opracowanie diagnozy potrzeb społecznych, kulturowych osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Rozeznanie możliwości kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej na terenie województwa, powiatów i gmin w klasach integracyjnych i szkolnictwie specjalnym. 2. Rozeznanie dostępności instytucji publicznych (urzędów, ośrodków kultury, itp.) dla osób niepełnosprawnych. 3. Rozeznanie problemów życia osób niepełnosprawnych i stanu zaspokojenia potrzeb w układzie powiatowym i gminnym województwa. 4. Rozeznanie skuteczności i potrzeb lecznictwa i świadczeń medycznych na rzecz osób niepełnosprawnych Analiza właściwa /rok 2010/ W ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2010 roku Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 44 oferty. Zdecydowaną większość stanowiły oferty stowarzyszeń, jednakże w konkursie brały udział również związki wyznaniowe (parafie) oraz publiczny zakład opieki zdrowotnej. Niemal wszystkie organizacje zaplanowały zadania wpisujące się w program (jedna organizacja Parafia Rzymsko-Katolicka w Strzyżowie, postanowiła realizować zadania skierowane do wszystkich chętnych osób, a nie do osób niepełnosprawnych). Około 40% wnioskujących podmiotów zaplanowało w swoich ofertach jedno zadanie do realizacji, natomiast więcej niż 5 zadań ujęło w projektach 9% organizacji. Poniższa tabela zawiera wyszczególnione w projektach zadania oraz zasięg podejmowanych działań. Około 60% organizacji do realizacji zadania zaplanowało działania związane z przedsięwzięciami kulturalnymi, sportowymi i rekreacyjnymi, niekiedy połączone również z rehabilitacją (np. wyjazdy turystyczne, zajęcia sportowe, imprezy integracyjne). Wśród realizowanych w 2010 roku zadań znalazło się niewiele takich, które nastawione były na wspieranie osób niepełnosprawnych pozostających bez pracy, podnoszących ich kwalifikacje, bądź z zakresu doradztwa zawodowego. Organizacje najczęściej realizowały zadania, do których łatwo rekrutuje się uczestników, bardziej nastawione na integrację społeczną osób niepełnosprawnych, niepoprawiających ich sytuacji bytowej, niekiedy bardzo ciężkiej ze względu na kosztowność leczenia i w związku z tym konieczność mnóstwa wyrzeczeń. 12

14 Tabela 1. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2010 roku Lp Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych Zasięg działania zadań Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Sędziszowie Małopolskim Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki Rzeszów Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących SWN Przemyśl Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin - podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp. Szkolenie dla niewidomych i słabo widzących masażystów podnoszące kwalifikacje zawodowe w zakresie terapii punktów spustowych, masażu głębokiego i testów klinicznych w badaniu Jestem aktywny - doposażenie pracowni i gabinetów w sprzęt i materiały niezbędne do prowadzenia terapii - prowadzenie warsztatów technik różnych (m.in. batik, choreoterapia, obsługa sprzętów) - prowadzenie warsztatów psychologicznych - prowadzenie profilaktyki prozdrowotnej z zakresu zdrowia psychicznego - prowadzenie warsztatów społecznoprawnych - prowadzenie terapii mowy - prowadzenie rehabilitacji ruchowej - prowadzenie doradztwa zawodowego - zorganizowanie spotkania integracyjnego - zorganizowanie szkolenia z zakresu masażu leczniczego - zorganizowanie szkolenia z zakresu obsługi komputera i Internetu, jako narzędzi poszukiwania pracy - prowadzenie zajęć z podstaw przedsiębiorczości - prowadzenie zajęć sportowych - prowadzenie zajęć teatralnych - zorganizowanie wycieczki dydaktycznokrajoznawczej po Podhalu - prowadzenie zajęć na temat bezpieczeństwa uczestniczenia w ruchu drogowym oraz zakup rowerów do tych zajęć 9 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 6 - ponadlokalny 13

15 Lp Bieszczadzkie Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej "Promyk Nadziei" Ustrzyki Dolne Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych "Co Dalej?" Stalowa Wola Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej Rzeszów Polski Związek Głuchych Zarząd Oddziału Podkarpackiego Rzeszów Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST Rzeszów Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Przemyśl Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Szczególnej Troski "Nadzieja" Stalowa Wola Integracyjne wakacje 2010 Młodzi, zdolni, ambitni - niepełnosprawni artyści ze Stalowej Woli w stolicy Integracja osób niepełnosprawnych województwa podkarpackiego poprzez kulturę i sztukę Rozwój dziedzictwa kulturowego osób niesłyszących Integracja poprzez sport Turnus rehabilitacyjny moją szansą na aktywność Promocja zdrowia psychicznego oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób z chorobą psychiczną - organizacja półkolonii - organizacja wycieczek integracyjnych z konkursami - organizacja zabaw, dyskotek - zorganizowanie wyjazdu na przegląd sztuki osób niepełnosprawnych - aranżacja wystawy prac plastycznych osób niepełnosprawnych - zorganizowanie Festiwalu Twórczości Artystycznej (przedstawień teatralnych) uczestników WTZ - zorganizowanie pleneru malarskiego - prowadzenie warsztatów kulinarnych - świadczenie bezpłatnych usług prawnych - wydawanie dwumiesięcznika dla osób niesłyszących - organizacja zajęć z zakresu sportu i rekreacji - organizacja zawodów sportowych - organizacja obozu sportowego nad morzem - organizacja turnusów rehabilitacyjnych nad morzem - zorganizowanie wyjazdu turystycznorekreacyjnego - prowadzenie zajęć kulinarnych dla dzieci i młodzieży - zorganizowanie pikniku sportowego - zorganizowanie wyjazdu na Festiwal Zaczarowanej Piosenki w Krakowie - zorganizowanie wycieczki turystycznokrajoznawczej ponadlokalny 2 lokalny ponadlokalny 3 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 5 - ponadlokalny

16 Lp Katolickie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Szczególnej Troski "FLORIAN" Stalowa Wola Stowarzyszenie Na Rzecz Niepełnosprawnych Mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Górnie Podkarpackie Stowarzyszenie Turystyczno-Sportowe NSZZ Solidarność w Rzeszowie Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA Stalowa Wola Stowarzyszenie Na Rzecz Wspomagania Rozwoju Dzieci i Młodzieży TITUM Rzeszów Rzeszowski Klub Chorych na Stwardnienie Rozsiane Rzeszów Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych poprzez wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych Spotkanie integracyjne - by znów być razem Upowszechnianie i popieranie wszystkich form kultury zdrowotnej, sportu oraz turystyki w tym dla osób niepełnosprawnych Amazonko - dąż do sprawności Ośrodek rehabilitacyjny - TITUM Wyjazd rehabilitacyjnointegracyjny chorych na stwardnienie rozsiane do Ośrodka Wypoczynkowo- Rehabilitacyjnego w Myczkowcach - prowadzenie zajęć uspołeczniających dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej - zorganizowanie wycieczki integracyjnej - organizacja turnieju piłki nożnej dla osób niepełnosprawnych 3 - ponadlokalny - organizacja spotkania integracyjnego 1 - ponadlokalny - organizacja spotkania integracyjnego dla dzieci w stadninie koni, połączonego z grami i zabawami - zorganizowanie wyjazdu rehabilitacyjnointegracyjno-turystycznego nad morze - prowadzenie indywidualnych zajęć terapeutycznych dla dzieci niepełnosprawnych - prowadzenie grupowych zajęć muzykoterapii - zorganizowanie wyjazdu rehabilitacyjnointegracyjnego dla chorych na stwardnienie rozsiane 1 - ponadlokalny 1 lokalny ponadlokalny 1 lokalny - 15

17 Lp "Solis Radius" Rzeszowskie Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych i Autystycznych Rzeszów Podkarpackie Stowarzyszenie "Porta" Markowa Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu Jarosławskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Zaburzeniami Psychicznymi Jarosław Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. Ks. Bronisława Markiewicza pn. "Oratorium Twój Dom" Krosno Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia Sanok Terapia rodzin dzieci niepełnosprawnych ukierunkowana na rodziny dzieci autystycznych Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych poprzez warsztaty umiejętności rzemiosł ludowych Wydawnictwo biuletynu informacyjnego "Tacy sami" Odnaleźć siebie" - powrót do aktywnego życia Oratoryjna aktywność życiową szansą Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych - prowadzenie terapii indywidualnej dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin - prowadzenie terapii grupowej dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin - zorganizowanie warsztatów umiejętności rzemiosła ludowego - wydanie biuletynu informacyjnego nt. niepełnosprawności intelektualnej - organizacja warsztatów plastycznych - organizacja warsztatów fotograficznych - organizacja aukcji prac powstałych w trakcie warsztatów - organizacja plenerów plastycznych - zorganizowanie wyjazdu osób niepełnosprawnych psychicznie do gospodarstwa agroturystycznego - organizacja wycieczek rowerowych - prowadzenie nauki gry w szachy zakończonej turniejem szachowym - prowadzenie zajęć edukacyjnych, sportowych i kulturalnych integrujących dzieci niepełnosprawne ze zdrowymi - zakup i wypożyczanie sprzętu rehabilitacyjnego 2 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 7 - ponadlokalny 1 lokalny ponadlokalny 16

18 Lp Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Krośnie Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" Łopuszka Mała Akademickie Stowarzyszenie "Verum" Wrocław Stowarzyszenie Rodzin "Otwarty Umysł" Rzeszów Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego Budziwój Wędrując ku dorosłości Od izolacji do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym Nie bądź obojętny Istniejemy - potrafimy wiele Powiatowy dzień jedności z osobami niepełnosprawnymi - zorganizowanie wyjazdu terapeutycznointegracyjnego - organizacja rajdu rowerowego połączonego z warsztatami fotograficznymi - organizacja sympozjum nt. praw osób niepełnosprawnych - organizacja festynu integracyjnego - wydanie folderu o warsztatach terapii zajęciowej - organizacja kursu pływania - organizacja wystawy prac oraz degustacji potraw przygotowanych przez uczestników WTZ - umożliwienie uczestnikom WTZ wykonania mebli do nowej pracowni - przygotowanie i dystrybucja cyklu publikacji promującego integrację osób niepełnosprawnych i przeciwdziałający ich dyskryminacji i wykluczeniu - przygotowanie kampanii promującej projekt (kolportaż plakatów oraz rozpowszechnienie materiałów audio) - zorganizowanie treningu umiejętności społecznych - prowadzenie zajęć w formie grupy wsparcia - organizacja turnusu rehabilitacyjnego 1 lokalny ponadlokalny 2 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny - organizacja imprezy integracyjnej 1 - ponadlokalny 17

19 Lp Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej w Trzebownisku Oddział Regionalny Olimpiady Specjalne Polska Podkarpackie Stalowa Wola Uczniowski Klub Sportowy "Szóstka" Rzeszów Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Zespołu Szkół Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie "Ars Vivendi" Rzeszów Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Kamień w Kamieniu Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową Rzeszów Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Rzeszowie Integracja w świecie tradycji Organizacja wojewódzkiego mityngu lekkoatletycznego olimpiad specjalnych Aktywni wiosną - aktywni cały rok" - program zajęć rekreacyjno-ruchowych dla osób niepełnosprawnych Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych Poprawa integracji społecznej osób niepełnosprawnych z terenu Gminy Kamień poprzez zwiększenie ich aktywności i rozwój osobowy Wspomaganie leczenia nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu koncentracji uwagi przy zastosowaniu nowoczesnych metod u dzieci z ADHD Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych i rehabilitacyjnych - prowadzenie zajęć integracyjnych dla dzieci, mających na celu kultywowanie tradycji - prowadzenie zajęć logopedycznych oraz tyflopedagogicznych - zorganizowanie 3 imprez integracyjnych - zorganizowanie zawodów sportowych dla osób niepełnosprawnych intelektualnie - zorganizowanie szkolenia dla wolontariuszy - organizacja zajęć na pływalni - organizacja wyjazdu do Zakopanego ponadlokalny 2 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny - organizacja zawodów sportowych 1 - ponadlokalny - organizacja szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych - organizacja turnusu rehabilitacyjnego dla dzieci - prowadzenie terapii indywidualnej z pomocą Biofeedback - prowadzenie grupowych zajęć integracyjno-terapeutycznych na pływalni dla dzieci z ADHD - prowadzenie zajęć grupowych z żonglowania - zorganizowanie wycieczek dla chorych na epilepsję oraz stwardnienie rozsiane - spotkania informacyjno-integracyjne nt. uprawnień osób niepełnosprawnych - zakup paczek świątecznych 2 lokalny - 3 lokalny ponadlokalny

20 Lp Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Jarosław Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział Powiatowy Jasło Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Powiatowy w Jarosławiu Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Powiatowo-Miejskie Koło Terenowe nr 12 w Lubaczowie Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Poradni Leczenia Osteoporozy i Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Stalowa Wola Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki Koło Powiatowe w Jarosławiu Poradnictwo-wypożyczalnia III Zadanie nr 1 "Wycieczka integracyjno- szkoleniowa do Bartkowej nad jeziorem Rożnowskim", Zadanie nr 2 "Wycieczka integracyjno-turystycznopielgrzymkowa do Wieliczki - Kalwarii Zebrzydowskiej - Wadowic - Inwałdu", Zadanie nr 3 "Obchody Światowego Dnia Walki z Cukrzycą w Jaśle" Kolonia integracyjna po uśmiech i zdrowie nad polskie morze Przez integrację do edukacji - wycieczka integracyjnoszkoleniowa dla osób niepełnosprawnych z terenu Powiatu Lubaczowskiego Szybka pomoc - mniejsza niepełnosprawność Turnus rehabilitacyjny dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych - organizacja wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego - prowadzenie poradnictwa socjalnoprawnego - zorganizowanie wycieczki integracyjnoszkoleniowej - zorganizowanie wycieczki integracyjnoturystyczno-pielgrzymkowej - zorganizowanie obchodów Światowego Dnia Walki z Cukrzycą w Jaśle - zorganizowanie kolonii integracyjnej dla dzieci - zorganizowanie czterodniowej wycieczki integrującej środowisko osób niepełnosprawnych - zorganizowanie szkolenia nt. uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym - wyposażenie miejsca ratownictwa medycznego w sprzęt do rehabilitacji kardiologicznej - prowadzenie terapii na zakupionym sprzęcie - zorganizowanie turnusu rehabilitacyjnointegracyjnego 2 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 1 lokalny - 19

21 Lp Parafia Rzymsko Katolicka pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i Bożego Ciała w Strzyżowie Katolicki Ośrodek profilaktyczno-edukacyjny OAZA w Strzyżowie - organizacja czasu wolnego chętnych dzieci w placówce profilaktyczno-wychowawczej 1 lokalny - 42 Polski Związek Niewidomych Koło w Lubaczowie Rehabilitacja poprzez integrację - tygodniowy turnus rehabilitacyjnointegracyjny dla osób niepełnosprawnych z terenu Powiatu Lubaczowskiego - zorganizowanie turnusu rehabilitacyjnointegracyjnego - zorganizowanie szkolenia informacyjnego nt. uprawnień osób niepełnosprawnych 2 - ponadlokalny 43 Parafia Rzymsko Katolicka pw. Świętej Trójcy w Jarosławiu Przez zajęcia muzyczne i fizyczne odkrywamy lepszy świat - organizacja zajęć muzycznych i sportowych dla dzieci niepełnosprawnych 1 - ponadlokalny 44 Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie Rehabilitacja społeczna i opieka środowiskowa - zróbmy to razem - organizacji sesji wsparcia psychospołecznego dla osób z niepełnosprawnością psychiczną - organizacja spotkań sieciowych osób niepełnosprawnych - organizacja szkolenia dla lokalnych zespołów interdyscyplinarnych - organizacja badań ankietowych i grup fokusowych w celu analizy potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych psychicznie 4 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /rok 2010/. 20

22 Istotną kwestią, wyżej punktowaną w trakcie oceny projektów jest zasięg realizowanych działań. W 2010 roku tylko 9 organizacji zaplanowało zadania o zasięgu lokalnym (gminnym), pozostałe organizacje postanowiły dotrzeć do szerszego grona beneficjentów. Oceny projektów dokonała trzyosobowa komisja powołana przez Dyrektora Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Spośród 44 złożonych ofert do realizacji programu wybrano 35. Siedem ofert zostało odrzuconych ze względu na braki formalne (brak niektórych wymaganych załączników), jedna oferta złożona została przez podmiot nieuprawniony (Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie, niebędący organizacją pozarządową), a jedna nie była skierowana do osób niepełnosprawnych, tylko do wszystkich chętnych dzieci (Parafia Rzymsko Katolicka pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i Bożego Ciała w Strzyżowie). Niespełnione wymogi formalne dotyczyły: braku odpisu KRS jednostki nadrzędnej (zarządu głównego dla Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków Koło w Lubaczowie); braku oświadczenia, że stowarzyszenie nie będzie w ramach zadania korzystać z dofinansowania z innych programów, za wyjątkiem programów na realizację tego samego zadania, tj. pod tą samą nazwą (Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Poradni Leczenia Osteoporozy i Pomocy Osobom Niepełnosprawnym ze Stalowej Woli, Polski Związek Niewidomych Koło w Jarosławiu oraz Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział w Jaśle); braku aktualnego statutu organizacji (Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Jarosławiu); braku oświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne i podatków (Parafia Rzymsko Katolicka pw. Świętej Trójcy w Jarosławiu dostarczyła oświadczenie opieczętowane przez parafię, natomiast z treści wynikało, że to klasztor franciszkanów nie zalega w opłacaniu składek i podatków; Polski Związek Niewidomych Koło w Jarosławiu); braku zaświadczenia z banku o posiadaniu rachunku bankowego (Parafia Rzymsko Katolicka pw. Świętej Trójcy w Jarosławiu przedstawiła zaświadczenie zakonu franciszkanów; Polski Związek Niewidomych Koło w Jarosławiu); braku posiadania osobowości prawnej (koła terenowe Polskiego Związku Niewidomych w Lubaczowie i Jarosławiu nie dostały dofinansowania ze względu na ten fakt; dofinansowanie otrzymała jednostka nadrzędna Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki w Rzeszowie, której oferta była kompletna). Komisja dokonała oceny punktowej jedynie ofert kompletnych i spełniających wymogi konkursowe. Punkty były przyznawane m.in. za doświadczenie przy realizacji zadań o podobnym zakresie, kwalifikacje osób, które będą zatrudnione przy realizacji projektu, wysokość kosztów na jednego uczestnika zadania (im niższy koszt na 1 osobę, tym więcej punktów), liczbę osób objętych wsparciem w ramach zadania, zasięg programu oraz liczbę rodzajów rehabilitacji prowadzonej w ramach zadania. Dodatkowo wyżej punktowane były oferty skierowane do najmłodszej grupy osób niepełnosprawnych dzieci. Na poniższym wykresie przedstawiona została liczba punktów przyznana podmiotom, których oferty spełniły wszystkie wymogi konkursowe. 21

23 Liczba podmiotów Wykres 1. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2010 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 269/5298/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 13 kwietnia 2010 r. Dotacje były przyznawane organizacjom, które otrzymały 14 punktów lub więcej. Wśród ocenianych ofert żadna nie otrzymała poniżej 14 punktów. Maksymalna liczba punktów możliwa do osiągnięcia w 2010 roku wynosiła 25. Żadnej organizacji nie udało się osiągnąć tego wyniku, natomiast dwa podmioty uczestniczące w realizacji programu osiągnęły w trakcie oceny oferty wynik najbliższy maksimum (21 punktów), a były to: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Zespołu Szkół Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie "Ars Vivendi" oraz Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej w Trzebownisku. Największa liczba organizacji (9 podmiotów) oceniona została na 17 punktów. Liczną grupę stanowiły również podmioty, które otrzymały 18 punktów (7 organizacji). Tylko 4 organizacje otrzymały najmniejszą możliwą liczbę punktów. Przyznana punktacja wiąże się z wysokością dotacji, jaką otrzymała dana organizacja. Otrzymanie minimalnej ilości punktów (14) skutkowało zmniejszeniem wnioskowanej kwoty o 50%. Organizacjom, które otrzymały 21 punktów obniżono dotację o 10% w stosunku do kwoty wnioskowanej, 20 punktów 20%; z każdym kolejnym spadkiem o 1 punkt, dotacja została obniżona o kolejne 5%. 22

24 Podmioty Wykres 2. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Jarosławskie Stow.Osób Niepełnospr. Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Rzeszów Stow.Na Rz.Dz.z Nadpobud.Psychoruch. Stow. Pomocy Osobom Niepełnospr. Gm. Kamień Stow.na Rz.Rozw.Zesp.Sz.Specj.im.UNICEF Uczn.Klub Sport."Szóstka"Rzeszów Oddz.Region.Olimp.Spec.Polska Podkarpackie Stow.Pom.Dz.i Młodz.Spraw.Inaczej w Trzebownisku Zw.Stow.Pom.Os.Niepełnospr.Pow.Rzesz. Stow.Rodz."Otwarty Umysł"Rzeszów Akademickie Stow."Verum"Wrocław Fund.Pom.Mł.im.JPII"Wzrastanie"Łopuszka Mała PSOUU Krosno Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia Stow.Tr.o Dz.i Mł.im.Ks.B.Mark."Oratorium Twój Dom" Jarosławskie Stow.Na Rzecz Osób z Zaburz.Psych. PSOUU Jarosław Podkarp. Stow. "Porta" Markowa "Solis Radius"Rzesz.Stow.NaRz.Dz.Niep. i Autyst. Rzesz.Klub Chorych na Stwardnienie Rozsiane Stow.naRz.Wspom.Rozw.Dz.i Młodz. TITUM Stow. Rehab. Kobiet po Mastektomii AMAZONKA Podkarp.Stow.Turyst.-Sport. NSZZ Solidarność Stow. Na Rzecz Niepełnospr. Mieszk. DPS w Górnie Kat Stow.na Rz.Osób Szczeg.Troski"FLORIAN" Stow.Na Rz.Osób Szczeg.Troski"Nadzieja" TPD Jarosław Rzesz. Klub Sport. Głuchych RES-GEST Polski Związek Głuchych Rzeszów Pol.Stow.Mł.Sprawna Inaczej Stow.Na Rz.Osób Niepełnospr."Co Dalej?" Biesz.Stow.Na Rz.Dz.i Mł.Niep."Promyk Nadziei" Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących Przemyśl Polski Związek Niewidomych Rzeszów PSOUU Sędziszów Młp. 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 Kwoty (w tys. zł) dotacja przyznana kwota wnioskowana Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2010/. W wyniku oceny ofert złożonych w ramach Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , dotacje otrzymało 35 podmiotów, które złożyły kompletne i wpisujące się w program oferty. Łączna kwota wnioskowana wszystkich organizacji (również tych, których oferty zostały odrzucone) wyniosła ,80 zł; natomiast organizacje, które otrzymały dotacje wnioskowały łącznie o ,80 zł. Podmioty mogły (zgodnie z informacją zawartą w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert) otrzymać dofinansowanie w maksymalnej wysokości ,00 zł, stąd też nie wnioskowały o wyższe środki. O maksymalną kwotę wnioskowało 9 organizacji, 23

25 ponadto 7 podmiotów wnioskowało o kwoty bliskie maksimum (powyżej ,00 zł). Organizacje najliczniej wnioskowały o dotacje z przedziału od ,00 zł do ,00 zł. Najniższa wnioskowana kwota wyniosła 2 100,00 zł. Żaden podmiot nie otrzymał dotacji w wysokości wnioskowanej, czego przyczyną była liczba otrzymanych punktów podczas oceny złożonych projektów. Dofinansowanie najbliższe wnioskowanej kwoty otrzymało Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Zespołu Szkół Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie "Ars Vivendi" (przyznana dotacja niższa o 460,00 zł od kwoty wnioskowanej). Najliczniejszą grupę (24 podmioty) stanowiły organizacje, które otrzymały dotację od ,00 zł do ,00 zł. Komisja dokonująca oceny złożonych projektów przyznała najwyższe dofinansowanie w wysokości ,00 zł Jarosławskiemu Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych, natomiast najniższe w wysokości 1 000,00 zł Stowarzyszeniu Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Co Dalej? ze Stalowej Woli. Datacje z przedziału 1 000, ,00 zł otrzymały 4 organizacje. Organizacje pozarządowe otrzymały w 2010 roku dofinansowanie na realizację zadań z zakresu wyrównywania szans i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych w łącznej wysokości ,00 zł. W Wojewódzkim Programie na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata zawartych jest pięć celów strategicznych, w ramach których wyszczególnione są cele operacyjne i działania. W 2010 roku 23 organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji programu wskazało w ofertach cele i działania do realizacji z programu (chociaż nie wszystkie wskazały je poprawnie), ponadto 7 organizacji określiło tylko cele do realizacji. Pięć podmiotów nie określiło, w które cele, czy działania wpisują się realizowane przez nie zadania. Cel strategiczny nr 1 Zintegrowanie podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne w zakresie wojewódzkiej polityki społecznej dotyczącej osób niepełnosprawnych realizowany był przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie poprzez ogłaszanie otwartych konkursów ofert dla organizacji pozarządowych (działanie 1.1.1). Poprzez udzielanie dotacji, ROPS realizował również działanie 1.1.3, tj. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. W 2010 roku organizacje nie realizowały zadań wspólnie z innymi podmiotami III sektora, natomiast kilka z nich współpracowało z instytucjami publicznymi w trakcie realizacji zadań, np. zwracało się z prośbą do ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie o wytypowanie osób odpowiednich do uczestniczenia w danym projekcie, bądź skorzystało nieodpłatnie z pomieszczeń publicznych (np. domu kultury). Działania w ramach celu operacyjnego 1.2, tj. Współpraca przy opracowywaniu lokalnych programów na rzecz osób niepełnosprawnych oraz Konsultowanie zmian legislacyjnych nie były realizowane w 2010 roku. 24

26 Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej realizowany był przez 11 podmiotów. Najliczniej realizowanym działaniem było działanie Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego poprzez takie zadania jak: zorganizowanie wyjazdu rehabilitacyjnego dla kobiet po mastektomii; prowadzenie terapii dla dzieci upośledzonych umysłowo, z afazją, autyzmem, czy ADHD; zorganizowanie wyjazdu wspierającego rehabilitację układu ruchowego osób chorych na stwardnienie rozsiane; prowadzenie terapii dla dzieci autystycznych; organizację zajęć na pływalni dla osób niepełnosprawnych; prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci z nadpobudliwością psychoruchową. Ponadto w ramach celu operacyjnego 2.2 dwie organizacje realizowały działanie poprzez prowadzenie grupy wsparcia dla rodzin osób niepełnosprawnych oraz zorganizowanie szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczącego poruszania się w obszarze usług medycznych. Działanie było realizowane poprzez uświadomienie członkom stowarzyszenia (rodzicom dzieci upośledzonych), że wczesna i systematyczna terapia jest podstawą długotrwałych rezultatów i dobrego przystosowania psychospołecznego oraz poprzez organizację spotkań z rodzicami osób niepełnosprawnych poświęconych problematyce niepełnosprawności. W ramach celu operacyjnego nr 2.1 jedna organizacja realizowała działanie poprzez zakupienie pomocy dydaktycznych do rehabilitacji oraz zatrudnienie specjalistów do prowadzenia wielorakiej terapii. Tabela 2. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 2 /rok 2010/ Cel strategiczny nr 2 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Działania Działania Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin - podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp Amazonko - dąż do sprawności Ośrodek rehabilitacyjny - TITUM Wyjazd rehabilitacyjnointegracyjny chorych na stwardnienie rozsiane do Ośrodka Wypoczynkowo- Rehabilitacyjnego w Myczkowcach

27 Terapia rodzin dzieci niepełnosprawnych ukierunkowana na rodziny dzieci autystycznych Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych Istniejemy - potrafimy wiele Aktywni wiosną - aktywni cały rok" - program zajęć rekreacyjno-ruchowych dla osób niepełnosprawnych Poprawa integracji społecznej osób niepełnosprawnych z terenu Gminy Kamień poprzez zwiększenie ich aktywności i rozwój osobowy Wspomaganie leczenia nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu koncentracji uwagi przy zastosowaniu nowoczesnych metod u dzieci z ADHD Poradnictwo - wypożyczalnia III Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Żadna organizacja nie podjęła się w 2010 roku dofinansowania rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji (działanie 2.1.1), doposażenia w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji (działanie 2.1.2) oraz wspierania rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie województwa (działanie 2.2.4). Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej W realizacji celu strategicznego nr 3 wzięło udział 7 organizacji pozarządowych w 2010 roku. Najczęściej realizowanym działaniem w ramach tego celu było Wspieranie działań szkoleniowych. Podmioty III sektora realizowały to działanie poprzez: prowadzenie warsztatów technik różnych (m.in. batik, choreoterapia, obsługa sprzętów); prowadzenie warsztatów psychologicznych, pozwalających na zdobycie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresowych i zwiększających samodzielność; prowadzenie warsztatów społeczno-prawnych, dostarczających wiedzę w zakresie orzekania o niepełnosprawności, przepisach prawnych i ulgach podatkowych, a także procedur i konsekwencji ubezwłasnowolnienia; 26

28 prowadzenie doradztwa zawodowego; przeprowadzenie szkolenia dla niewidomych i słabowidzących masażystów z zakresu masażu leczniczego; zorganizowanie szkolenia z zakresu obsługi komputera i Internetu, jako narzędzi poszukiwania pracy; prowadzenie zajęć z podstaw przedsiębiorczości; zorganizowanie warsztatów umiejętności rzemiosł ludowych; organizację sympozjum nt. praw osób niepełnosprawnych; zorganizowanie treningu umiejętności społecznych. Organizacje pozarządowe uczestniczyły również w promowaniu edukacji integracyjnej. Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. Ks. Bronisława Markiewicza pn. "Oratorium Twój Dom" zorganizowało zajęcia edukacyjne, sportowe i kulturalne integrujące dzieci niepełnosprawne ze zdrowymi, natomiast Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej w Trzebownisku prowadziło zajęcia integracyjne dla dzieci, mające na celu kultywowanie tradycji. Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących poprzez zajęcia z podstaw przedsiębiorczości i pokazanie osobom niepełnosprawnym, jak dotychczas nieznane narzędzia (np. Internet) mogą im pomóc w znalezieniu pracy, uświadomiło uczestnikom projektu znaczenie edukacji w życiu codziennym. Tabela 3. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 3 /rok 2010/ Cel strategiczny nr 3 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 3.1 Cel op. nr 3.2 Działania Działania Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin - podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp. Szkolenie dla niewidomych i słabo widzących masażystów podnoszące kwalifikacje zawodowe w zakresie terapii punktów spustowych, masażu głębokiego i testów klinicznych w badaniu stawów i mięśni Jestem aktywny Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych poprzez warsztaty umiejętności rzemiosł ludowych Oratoryjna aktywność życiową szansą

29 Istniejemy - potrafimy wiele Integracja w świecie tradycji Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. W analizowanym okresie podmioty uczestniczące w realizacji zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata nie podjęły się likwidacji barier architektonicznych w celu ułatwienia dostępu dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych. W 2010 roku bardzo mało było działań z zakresu rehabilitacji zawodowej, nakierowanych na osoby niepełnosprawne pozostające bez pracy. Organizacje nie realizowały działań wspierających zatrudnienie w zakładach aktywności zawodowej, czy zakładach pracy chronionej. Nie utworzono również żadnej grupy wsparcia dla osób pozostających bez pracy. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych Najliczniej realizowanym działaniem, zarówno w ramach celu strategicznego nr 4, jak i całego programu było Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych (działanie 4.1.1). Zadania w ramach tego działania zawarło w swoich projektach 28 podmiotów. Wśród tych zadań znalazły się: prowadzenie rehabilitacji ruchowej; zorganizowanie spotkania integracyjnego; prowadzenie zajęć sportowych; prowadzenie zajęć teatralnych; zorganizowanie wycieczki dydaktyczno-krajoznawczej po Podhalu; organizacja półkolonii; organizacja wycieczek integracyjnych z konkursami; organizacja zabaw, dyskotek; zorganizowanie wyjazdu na przegląd sztuki osób niepełnosprawnych; zorganizowanie Festiwalu Twórczości Artystycznej (przedstawień teatralnych) uczestników WTZ; zorganizowanie pleneru plastycznego; organizacja zawodów sportowych; organizacja obozu sportowego nad morzem; organizacja turnusów rehabilitacyjnych; zorganizowanie wyjazdu turystyczno-rekreacyjnego; 28

30 zorganizowanie pikniku sportowego; zorganizowanie wyjazdu na Festiwal Zaczarowanej Piosenki w Krakowie; organizacja turnieju piłki nożnej dla osób niepełnosprawnych; zorganizowanie wyjazdu rehabilitacyjno integracyjno-turystycznego nad morze; zorganizowanie wyjazdu rehabilitacyjno-integracyjnego dla chorych na stwardnienie rozsiane; zorganizowanie warsztatów umiejętności rzemiosła ludowego; zorganizowanie warsztatów plastycznych i fotograficznych; organizacja wycieczek rowerowych; zorganizowanie wyjazdu osób niepełnosprawnych psychicznie do gospodarstwa agroturystycznego; prowadzenie zajęć edukacyjnych, sportowych i kulturalnych integrujących dzieci niepełnosprawne ze zdrowymi; zorganizowanie wyjazdu terapeutyczno-integracyjnego; organizacja rajdu rowerowego połączonego z warsztatami fotograficznymi; organizacja festynu integracyjnego; organizacja kursu pływania/zajęć na pływalni; organizacja wystawy prac oraz degustacji potraw przygotowanych przez uczestników WTZ; prowadzenie zajęć integracyjnych dla dzieci, mających na celu kultywowanie tradycji; organizacja turnusu rehabilitacyjnego dla dzieci; prowadzenie zajęć grupowych z żonglowania; zorganizowanie wycieczek dla chorych na epilepsję oraz stwardnienie rozsiane. Spośród organizacji uczestniczących w realizacji programu, trzy podmioty uwzględniły w swoich ofertach zadania w ramach działania 4.2.1, tj. Wspieranie publikacji informacyjnych i edukacyjnych w zakresie problematyki niepełnosprawności opracowywanych przez organizacje pozarządowe. Działanie to było realizowane poprzez wydawanie dwumiesięcznika dla osób niesłyszących oraz wydanie biuletynu informacyjnego nt. niepełnosprawności intelektualnej. Ponadto Akademickie Stowarzyszenie Verum z Wrocławia w swojej ofercie zawarło również zadanie dotyczące przygotowania i dystrybucji cyklu publikacji promujących integrację osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie ich dyskryminacji i wykluczeniu. Jednakże trwa postępowanie sądowe w związku z faktem, iż organizacja nie rozliczyła się prawidłowo z dotacji i nie przekazała wszystkich wymaganych dokumentów, zatem istnieje podejrzenie, że zadanie nie zostało zrealizowane. 29

31 Organizacje pozarządowe w 2010 roku nie zdecydowały się na Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych, czyli realizację zadań w ramach celu operacyjnego 4.1, działania Pozostałe działania w ramach celu strategicznego nr 4 realizowane były przez pojedyncze organizacje, a uwzględniały one następujące zadania: aranżację wystawy prac plastycznych osób niepełnosprawnych; wydanie czasopisma Cisza Podkarpacka dla osób niesłyszących, które pozwoliło dotrzeć do inwalidów słuchu, którzy nie oglądają telewizji i nie słuchają radia; prowadzenie indywidualnego poradnictwa prawnego dla osób niesłyszących. Tabela 4. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 4/rok 2010/ Cel strategiczny nr 4 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 4.1 Cel op. nr 4.2 Działania Działania Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin - podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp Jestem aktywny Integracyjne wakacje Młodzi, zdolni, ambitni - niepełnosprawni artyści ze Stalowej Woli w stolicy Integracja osób niepełnosprawnych województwa podkarpackiego poprzez kulturę i sztukę Rozwój dziedzictwa kulturowego osób niesłyszących Integracja poprzez sport Turnus rehabilitacyjny moją szansą na aktywność Promocja zdrowia psychicznego oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób z chorobą psychiczną Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych poprzez wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych Spotkanie integracyjne - by znów być razem Upowszechnianie i popieranie wszystkich form kultury zdrowotnej, sportu oraz turystyki w tym dla osób niepełnosprawnych

32 Amazonko - dąż do sprawności Wyjazd rehabilitacyjno-integracyjny chorych na stwardnienie rozsiane do Ośrodka Wypoczynkowo- Rehabilitacyjnego w Myczkowcach Terapia rodzin dzieci niepełnosprawnych ukierunkowana na rodziny dzieci autystycznych Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych poprzez warsztaty umiejętności rzemiosł ludowych Wydawnictwo biuletynu informacyjnego "Tacy sami Odnaleźć siebie - powrót do aktywnego życia Oratoryjna aktywność życiową szansą Wędrując ku dorosłości Od izolacji do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym Nie bądź obojętny Istniejemy - potrafimy wiele Powiatowy dzień jedności z osobami niepełnosprawnymi Integracja w świecie tradycji Organizacja wojewódzkiego mityngu lekkoatletycznego olimpiad specjalnych Aktywni wiosną - aktywni cały rok - program zajęć rekreacyjno-ruchowych dla osób niepełnosprawnych Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych Poprawa integracji społecznej osób niepełnosprawnych z terenu Gminy Kamień poprzez zwiększenie ich aktywności i rozwój osobowy Wspomaganie leczenia nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu koncentracji uwagi przy zastosowaniu nowoczesnych metod u dzieci z ADHD Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych i rehabilitacyjnych Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 31

33 Cel strategiczny nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych realizowany jest corocznie przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie poprzez zbieranie informacji z różnych instytucji, np. Narodowego Funduszu Zdrowia, PFRON, czy Wojewódzkiego Urzędu Pracy, nt. liczby osób niepełnosprawnych, liczby miejsc w placówkach zajmujących się rehabilitacją osób niepełnosprawnych, czy możliwości zatrudnienia tych osób oraz przedstawienia wraz z analizą efektów realizacji celów strategicznych programu Sejmikowi Województwa Podkarpackiego w postaci informacji z realizacji Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych. Ponadto Obserwatorium Integracji Społecznej działające w strukturach Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie, dokonuje corocznie analizy programów wojewódzkich, a tym samym poprzez rekomendacje proponuje zmiany w założeniach programów/ogłoszeniach konkursowych, które pozwolą na lepsze zaspokojenie potrzeb osób niepełnosprawnych. Część tych rekomendacji została uwzględniona przy ogłaszaniu konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych już w 2011 roku (w konkursie określono priorytetowe zadania do realizacji, tj. z zakresu rehabilitacji zawodowej i leczniczej cel strategiczny nr 2 i 3 które w latach 2008 i 2009 były realizowane w niewielkim stopniu). Zarząd Województwa Podkarpackiego udzielił z budżetu Województwa dotacji na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata na łączną kwotę ,00 zł. Organizacje pozarządowe wykorzystały 98% tych środków, tj ,75 zł. Kwotę niewykorzystaną stanowią środki zwrócone przez podmioty, np. w wyniku złego oszacowania kosztów, bądź zyskania dodatkowego sponsora na realizację zadań. Najwyższego zwrotu dokonał Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST (4 631,74 zł niewykorzystanych środków) w wyniku uzyskania dofinansowania również od Urzędu Miasta Rzeszowa oraz Polskiej Federacji Sportu Niesłyszących. 32

34 Kwoty (w tys. zł) Wykres 3. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2010 roku 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Podmioty dotacja przyznana dotacja wykorzystana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Dotowane w roku 2010 organizacje zwróciły do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie 7 294,25 zł z tytułu niewykorzystania przyznanych środków finansowych. Na kwotę tą składały się - poza zwrotem od klubu RES-GEST - również: 1 975,10 zł z Jarosławskiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych; 322,00 zł z Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem Oddział w Rzeszowie; 240,00 zł - Stowarzyszenia Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych "Co Dalej?" ze Stalowej Woli; 80,37 zł - Sanockiej Fundacji Ochrony Zdrowia; 21,78 zł - Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej w Trzebownisku; 9,06 zł - Podkarpackiego Stowarzyszenia Turystyczno-Sportowego NSZZ Solidarność w Rzeszowie; 5,79 zł - Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową w Rzeszowie; 5,27 zł - Uczniowskiego Klubu Sportowego "Szóstka" z Rzeszowa; 2,02 zł - Jarosławskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Zaburzeniami Psychicznymi oraz 1,12 zł - Polskiego Stowarzyszenia Młodzież Sprawna Inaczej z Trzebowniska. 33

35 Pozostałe organizacje realizujące zadania w ramach programu wykorzystały przyznane środki w całości. Z nadesłanych do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie sprawozdań wynika, że w 2010 roku liczba uczestników zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe w ramach Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych wyniosła (z pominięciem Akademickiego Stowarzyszenia Verum, z przyczyn podanych wyżej). Około 57% tej grupy stanowiły osoby dorosłe, natomiast dzieci stanowiły około 25% wszystkich uczestników zadań. Pozostałe 18% stanowią beneficjenci zadań realizowanych przez organizacje, które nie określiły wieku beneficjentów, bądź w rozbiciu na kobiety, mężczyzn i dzieci podawały liczbę mniejszą, niż suma uczestników. Liczba beneficjentów wykazana w sprawozdaniu jest o ok. 18% wyższa od liczby uczestników zaplanowanej w ofertach (o osób). Tak duża różnica jest spowodowana faktem, że 4 organizacje w swoich ofertach nieprecyzyjnie określiły liczbę beneficjentów i nie została ona uwzględniona w obliczeniach (Stowarzyszenie Rodzin Otwarty Umysł nie określiło, czy w dwóch realizowanych zadaniach uczestniczyły te same osoby; Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej określiło liczbę osób, które będą uczestniczyć we wszystkich zadaniach, natomiast nie określiło, ile osób będzie uczestniczyć w pojedynczych zadaniach; Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia podała liczbę uczestników rocznie i tygodniowo, a nie w trakcie realizacji zadania; Jarosławskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Zaburzeniami Psychicznymi nie podało łącznej liczby beneficjentów, lecz z podziałem na zadania, bez określenia, czy są to te same osoby). W trakcie analizy, wśród beneficjentów udało się wyodrębnić następujące grupy osób niepełnosprawnych: osoby niepełnosprawne intelektualnie, bądź ruchowo którym w ramach programu udzieliło wsparcia 11 organizacji; dzieci upośledzone umysłowo, autystyczne, z ADHD 10 organizacji; osoby niesłyszące 3 organizacje; osoby niewidome, bądź słabowidzące 1 organizacja; kobiety po mastektomii 1 organizacja; ponadto, 13 organizacji udzieliło pomocy osobom niepełnosprawnym, których nie można zakwalifikować do żadnej z wyżej wymienionych grup. Ze względu na fakt, iż organizacje bardzo różnie wypełniają sprawozdania - np. jedni podają zarówno liczbę beneficjentów niepełnosprawnych, jak i innych uczestników zadań, inni zaś łączną liczbę uczestników, bez określenia, ile wśród nich znajduje się osób niepełnosprawnych - niemożliwe jest określenie liczby beneficjentów w poszczególnych kategoriach. Zadania, które były zaplanowane przez organizacje w ofertach zostały w większości zrealizowane. Jedynie 4 organizacje wykonały zaplanowane zadania w części: Podkarpackie Stowarzyszenie Porta w Markowej zaplanowało przeprowadzenie 6 spotkań warsztatowych, a w rezultacie odbyły się 3; warsztaty z plecionkarstwa, haftu oraz tkania krajek nie odbyły się. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" w Łopuszce Małej zaplanowała zorganizowanie festynu, o którym nie wspomina w części merytorycznej sprawozdania; w kosztorysie uwzględniono festyn, jednakże wszystkie elementy wykonane zostały nieodpłatnie, np. orkiestra grała bez honorarium, a bufet przygotowali uczestnicy WTZ. Liczba beneficjentów 34

36 Podmioty ostatecznych zadań była niższa niż zaplanowano (200 liczba planowana, 146 liczba wykazana w sprawozdaniu). Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych również objęło pomocą mniejszą liczbę osób (150 liczba planowana, 140 liczba wykazana w sprawozdaniu). Stowarzyszenie Rodzin "Otwarty Umysł" z Rzeszowa przeprowadziło o godzinę mniej zajęć w ramach grupy wsparcia, niż zaplanowało. 4 organizacje nieprecyzyjnie określiły liczbę beneficjentów w ofercie, więc trudno określić, czy objęły pomocą tyle osób, ile planowały. Organizacjami tymi były: Jarosławskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Zaburzeniami Psychicznymi, Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia, Stowarzyszenie Rodzin Otwarty Umysł, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej w Trzebownisku. Ponadto istnieje podejrzenie, że Akademickie Stowarzyszenie Verum z Wrocławia nie wykonało zaplanowanych zadań, w związku z tym toczy się postępowanie sądowe o zwrot dotacji. Wykres 4. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2010 roku (w %) Akadem.Stow."Verum"Wrocław Stow.Na Rz.Osób Niepełnospr."Co Dalej?" Stow.Tr.o Dz.i Mł."Oratorium Twój Dom" Stow.Rehab.Kobiet po Mastekt. AMAZONKA Polski Związek Niewidomych Rzeszów PSOUU Sędziszów Młp. Uczn.Klub Sport."Szóstka"Rzeszów Jarosł.Stow.Na Rzecz Osób z Zaburz.Psych. Stow. Pomocy Osobom Niepełnospr. Gm. Kamień PSOUU Krosno Stow.Na Rzecz Niepełnospr.Mieszk.DPS w Górnie Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia Kat Stow.na Rz.Osób Szczeg.Troski"FLORIAN" TPD Jarosław Stow.naRz.Wspom.Rozw.Dz.i Młodz. TITUM Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Rzeszów Rzesz.Klub Chorych na Stwardnienie Rozsiane Fund.Pom.Mł.im.JPII"Wzrastanie"Łopuszka Mała Polski Związek Głuchych Rzeszów Pol.Stow.Mł.Sprawna Inaczej Stow.Rodz."Otwarty Umysł"Rzeszów Stow.Na Rz.Dz.z Nadpobud.Psychoruch. "Solis Radius"Rzesz.Stow.NaRz.Dz.Niep. i Autyst. Rzesz. Klub Sport. Głuchych RES-GEST PSOUU Jarosław Jarosławskie Stow.Osób Niepełnospr. Biesz.Stow.Na Rz.Dz.i Mł.Niep."Promyk Nadziei" Podkarp. Stow. "Porta" Markowa Stow.Na Rz.Osób Szczeg.Troski"Nadzieja" Zw.Stow.Pom.Os.Niepełnospr.Pow.Rzesz. Podkarp.Stow.Turyst.-Sport. NSZZ Solidarność Stow.Wspierania Niesłyszących Przemyśl Oddz.Region.Olimp.Spec.Polska Podkarpackie Stow.na Rz.Rozw.Zesp.Sz.Specj.im.UNICEF Stow.Pom.Dz.i Młodz.Spraw.Inaczej podmioty, które wykonały w całości swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań 0% 20% 40% 60% 80% Obniżenie dotacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 35

37 Komisja oceny projektów przyznała organizacjom dotacje na łączną kwotę ,00 zł, tj. obniżoną o 32,25% w stosunku do sumy środków, o które wnioskowały podmioty realizujące program w 2010 r. Zauważyć można, że zadań nie wykonały w całości podmioty, których dotacje zostały obniżone o ok %. Organizacje, które w najwyższym stopniu miały obniżone dotacje, wykonały zaplanowane zadania w całości, m.in. dlatego, że w związku z obniżeniem środków znalazły inne źródła finansowania, bądź negocjowały ceny, np. wynajmu pomieszczeń na wykonywanie zadań, wynagrodzenia specjalistów zatrudnionych przy zadaniu lub innych finansowych elementów zadań. Organizacje biorące udział w realizacji zadań w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych w sprawozdaniach nie wyszczególniały, których zadań nie wykonały. Dopiero wnikliwa analiza i porównywanie sprawozdania z ofertą pozwoliło określić, które działania nie do końca udało się zrealizować. Zgodnie z dodatkowymi wyjaśnieniami do sprawozdania (zawartymi w obowiązującym wzorze dokumentu) w pkt. 2 części merytorycznej sprawozdania, pn. Opis zrealizowanego zadania organizacje mają obowiązek sporządzić opis: W opisie konieczne jest uwzględnienie wszystkich planowanych działań, zakres, w jakim zostały zrealizowane, i wyjaśnienie ewentualnych odstępstw w ich realizacji [ ], z którego to obowiązku nie wszystkie podmioty wywiązały się. 36

38 1.2. Wnioski rekomendacje /rok 2010/ 1. W 2010 roku w realizacji zadań z zakresu Wojewódzkiego Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata uczestniczyło 35 organizacji pozarządowych, co oznacza zwiększenie o 4 liczby podmiotów współpracujących z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie w tym zakresie, w porównaniu z rokiem poprzednim oraz o 14 w porównaniu z rokiem Spośród 35 organizacji pozarządowych realizujących program w analizowanym okresie, 20 podmiotów uczestniczyło w jego realizacji w poprzednim roku, ponadto 10 podmiotów - w ciągu wszystkich trzech ostatnich lat. Oznacza to, że udana współpraca w latach poprzednich, zachęca organizacje do uczestniczenia w konkursach ogłaszanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie oraz o dużym znaczeniu środków pozyskanych w ramach dotacji dla realizacji celów statutowych podmiotów III sektora. 2. Corocznie wzrasta liczba podmiotów realizujących zadania o zasięgu ponadlokalnym, ze względu na fakt, iż większy zasięg zadania jest dodatkowo punktowany przy ocenie oferty. W 2010 roku liczba ta stanowiła 80% wszystkich podmiotów, co oznacza 10% wzrost w stosunku do roku poprzedniego. 3. W 2010 roku 23 organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji programu wskazało w ofertach cele i działania do realizacji (chociaż nie wszystkie wskazały je poprawnie), ponadto 7 organizacji określiło tylko cele do realizacji. Pięć podmiotów nie określiło jasno, w które cele, czy działania wpisują się realizowane przez nie zadania, pomimo wymogu zawartego w ogłoszeniu konkursowym. 4. Około 63% podmiotów (22 organizacje) uczestniczących w 2010 r. w realizacji programu, zaplanowało w swoich projektach więcej niż jedno zadanie do realizacji. 5. W 2010 r. w zdecydowanej większości realizowane były zadania z zakresu rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych, w postaci wycieczek, imprez kulturalnych, gier i zabaw. Spośród 35 podmiotów dotowanych 28 realizowało tego typu zadania. 6. Niektóre organizacje uczestniczące w realizacji programu nieprecyzyjnie podają liczbę beneficjentów, np. nie określają, czy w kilku realizowanych przez nie zadaniach uczestniczyły te same osoby; podają liczbę beneficjentów rocznie, bądź tygodniowo, a nie w trakcie trwania projektu; podają łączną liczbę beneficjentów inną, niż w podziale na kobiety, mężczyzn i dzieci. Pomimo zestandaryzowanego wzoru sprawozdania, organizacje wykazują pewną dowolność wypełniania sprawozdań. Ponadto w sprawozdaniu dwukrotnie pytamy o liczbę beneficjentów (raz w części I, punkcie 3 Informacje o uczestnikach, następnie w punkcie 6. Liczba osób objętych pomocą w okresie sprawozdawczym z uwzględnieniem podziału na kobiety, mężczyzn i dzieci ). Zastanawiający jest fakt, że pytając dwa razy o tą samą kwestię, uzyskaliśmy różne odpowiedzi (np. Jarosławskie Stowarzyszenie Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w jednym miejscu sprawozdania - pkt 3 - podało 217 uczestników, natomiast w drugim - pkt 6 31 mężczyzn i 29 kobiet). Zasadne byłoby połączenie tych dwóch punktów sprawozdania i zapytanie o wszystkie pożądane informacje o beneficjentach (np. wprowadzając tabelę z polami do obowiązkowego wypełnienia). Ponadto istotna - ze względu na cel programu - jest liczba osób niepełnosprawnych 37

39 uczestniczących w zadaniach, zatem w sprawozdaniu liczba ta powinna być wyraźnie wyszczególniona. 7. Zgodnie z dodatkowymi objaśnieniami do sprawozdania (zawartymi w obowiązującym wzorze dokumentu) w pkt. 2 części merytorycznej sprawozdania, pn. Opis zrealizowanego zadania organizacje mają obowiązek sporządzić opis: W opisie konieczne jest uwzględnienie wszystkich planowanych działań, zakres, w jakim zostały zrealizowane, i wyjaśnienie ewentualnych odstępstw w ich realizacji [ ], z którego to obowiązku nie wszystkie podmioty wywiązały się. Brak tego elementu znacząco utrudnia późniejszą analizę oraz uniemożliwia weryfikację zadań zrealizowanych z zaplanowanymi. 8. Część VI oferty ( Kosztorys ze względu na źródło finansowania ) powiela informacje, o które pytano wcześniej w części III ( Kalkulacja przewidywanych kosztów realizacji zadania ). W 2010 roku wystąpiły przypadki, w których kwoty podane w tych dwóch częściach były różne, np. Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym z Sędziszowa Młp. oraz Polski Związek Niewidomych z Rzeszowa podały w tych dwóch punktach dwie różne wnioskowane wielkości dotacji. Kwoty te powinny być tożsame. Komisja za prawidłowe uznała wielkości z części VI. Podobnie, jak w przypadku liczby beneficjentów, dwukrotnie pytamy o te same informacje, stąd wynikłe błędy. 9. Formularz Potwierdzenie odbioru umowy sporządzony został dla Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową w Rzeszowie. W takiej niezmienionej formie przekazywany był wszystkim organizacjom realizującym program w 2010 roku i wszyscy go podpisali. Wynika z tego, że członkowie organizacji nie zwracają uwagi, jakie dokumenty podpisują. W kolejnych latach realizacji programu należy zwrócić uwagę, by każdorazowo zmieniać nazwę organizacji w formularzu, bądź zmienić jego formę tak, by nazwa ta nie była wymagana (np. wstawić miejsce na pieczęć). 38

40 1.3. Analiza właściwa /rok 2011/ Zarząd Województwa Podkarpackiego w dniu 15 marca 2011 roku przyjął Uchwałę Nr 31/538/11 w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację w roku 2011 programu wojewódzkiego pod nazwą Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Założenia otwartego konkursu ofert na realizację zadań określały cele strategiczne, w ramach których powinny być realizowane działania, były to: cel nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej oraz cel nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej. Organizacje pozarządowe z terenu województwa podkarpackiego zajmujące się rehabilitacją osób niepełnosprawnych składały wnioski o udzielenie dofinansowania na projekty w ramach ww. programu w oparciu o Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie określenia wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania 10. Do ROPS w Rzeszowie wpłynęło 28 ofert. Niemal wszystkie organizacje składające projekty zaplanowały zadania wpisujące się w program. W poniższej tabeli przedstawiono nazwy podmiotów ubiegających się o dotację, nazwy złożonych projektów oraz zadania ujęte w projektach. Tabela zawiera również informacje o liczbie zaplanowanych działań w poszczególnych projektach oraz o ich zasięgu. 10 Dz. U. z 2011 r., Nr 6, poz

41 Tabela 5. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2011 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Sędziszowie Małopolskim Bieszczadzkie Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Promyk Nadziei w Ustrzykach Dolnych Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Powiatowo Miejskie Koło Terenowe nr 12 w Lubaczowie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Caritas w Przemyślu Caritas Archidiecezji Przemyskiej w Przemyślu Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp. Jesteśmy sprawniejsi Wyjazdowe sześciodniowe warsztaty szkoleniowe dla osób niepełnosprawnych z terenu powiatu lubaczowskiego połączone z elementami rehabilitacji Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych - warsztaty technik różnych - rehabilitacja lecznicza - profilaktyka prozdrowotna z zakresu zdrowia psychicznego - doradztwo zawodowe - warsztaty społeczno-prawne - rehabilitacja ruchowa w wodzie na krytej pływalni - przeprowadzenie konkurencji w ramach konkursu osiągniętych umiejętności w wodzie - rehabilitacja ruchowa sucha w świetlicy terapeutycznej - przeprowadzenie konkurencji z zakresu wykonywania ćwiczeń sprawnościowych w świetlicy - wyjazdowe warsztaty szkoleniowe - szkolenia z doradcą zawodowym - warsztaty z psychologiem i lekarzem diabetologiem - rehabilitacja lecznicza - spotkanie z pracownikami PCPR - wyjazdowe warsztaty szkoleniowe - kurs Komputer dla odważnych - kurs Podstawy przedsiębiorczości - seminarium Równość wobec prawa - wyjazdowe warsztaty szkoleniowe - kurs Komputer dla odważnych - kurs Podstawy przedsiębiorczości - seminarium Równość wobec prawa 5 - ponadlokalny 4 - ponadlokalny 5 lokalny - 4 lokalny - 4 lokalny - 6 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Łopuszce Małej Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej - otworzenie gabinetu masażu dla osób niepełnosprawnych - usługi masażu - usługi rehabilitacyjne 3 - ponadlokalny 40

42 Lp Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Rymanowie Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu ruchu i układu nerwowego dzieci i młodzieży OREW w Rymanowie poprzez hipoterapię - zajęcia hipoterapii - zajęcia rekreacyjne 2 lokalny - 8 Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu Edukacja początkiem drogi do pracy niesłyszącego - warsztaty zawodowe dla osób niepełnosprawnych prowadzone przez psychologa i tłumaczy języka migowego - spotkania z doradcą zawodowym - nauka ideogramów w zakresie dotyczącym zatrudnienia 3 - ponadlokalny 9 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Koło w Sanoku Moje kroki do samodzielności - prowadzenie rehabilitacji ruchowej - terapia zajęciowa - imprezy integracyjne - terapia psychologiczna 4 - ponadlokalny 10 Stowarzyszenie Rodzin Otwarty Umysł w Rzeszowie Rozwijam się by pracować - indywidualne poradnictwo zawodowe - warsztaty grupowe z zakresu nabywania kompetencji społecznych i technik aktywnego poszukiwania pracy - indywidualne pośrednictwo pracy z trenerem pracy - wsparcie grupowe 4 - ponadlokalny 11 Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Poradni Leczenia Osteoporozy i Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Stalowej Woli W walce z niepełnosprawnością - nauka pływania dla dzieci i dorosłych - zajęcia z tańca i rytmiki na sali ćwiczeń - zajęcia warsztatowe (teatralne i muzyczne) - warsztaty techniczno plastyczne - kurs fotografii 5 - ponadlokalny 12 Stowarzyszenie na Rzecz Wspomagania Rozwoju Dzieci i Młodzieży TITUM w Rzeszowie Ośrodek rehabilitacyjny TITUM - terapia logopedyczna - terapia integracji sensorycznej - rehabilitacja ruchowa - zajęcia hipoterapii - grupowe zajęcia muzykoterapii 5 - ponadlokalny 41

43 Lp Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia w Sanoku Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych - zakup łóżek rehabilitacyjnych wraz z materacami odleżynowymi, pneumatycznymi - prowadzenie instruktażu ze sposobów korzystania ze sprzętu rehabilitacyjnego 2 - ponadlokalny Rzeszowskie Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych i Autystycznych Solis Radius w Rzeszowie Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Przemyślu Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Jarosławiu Ośrodek terapeutyczny Solis Radius Rehabilitacja, edukacja i integracja niepełnosprawnych dzieci oraz ich rodzin Poradnictwo wypożyczalnia grupowe zajęcia terapeutyczno edukacyjne - trening umiejętności społecznych i komunikacyjnych - zajęcia rehabilitacyjne - hipoterapia i muzykoterapia - konsultacje terapeutyczne dla dzieci z autyzmem - zajęcia z terapii sensorycznej - diagnozowanie dzieci poprzez wywiad z rodzicami dziecka - indywidualne zajęcia edukacyjno terapeutyczne i logopedyczne z dzieckiem - zajęcia grupowe z zakresu terapii plastyką, ruchem, muzyką wraz z treningiem słuchu metodą Tomatisa - prowadzenie grup wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych - konsultacje psychologiczne - informacja i promocja - organizacja wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego 6 - ponadlokalny 5 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 17 Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Szczególnej Troski Nadzieja w Stalowej Woli Rehabilitacja dzieci głuchych i niedosłyszących - rehabilitacja ruchowa - zabiegi rehabilitacyjne (kinezyterapia, hydroterapia) 2 lokalny - 18 Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego w Mrowli Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego sposobem na łatwiejsze życie - bezpłatne udostępnianie sprzętu rehabilitacyjnego i pomocniczego (dowóz i odbiór z domu beneficjenta oraz montaż) - szkolenia dla rodziców dzieci i młodzieży niepełnosprawnej - konsultacje rehabilitanta w domu beneficjenta - informacja i pomoc w wypełnianiu wniosków i druków dot. dotacji i refundacji za zakup sprzętu rehabilitacyjnego 4 - ponadlokalny 42

44 Lp Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową w Rzeszowie Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST w Rzeszowie Stowarzyszenie Pomocy Społecznej Ad Astram w Dębicy Stowarzyszenie Rozwoju Pitagoras w Rzeszowie Mieleckie Stowarzyszenie Chorych na Stwardnienie Rozsiane w Mielcu Chorągiew Podkarpacka Związku Harcerstwa Polskiego w Rzeszowie Polski Związek Głuchych Zarząd Oddziału Podkarpackiego w Rzeszowie Nowoczesne metody wspomagania nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu uwagi u dzieci z ADHD Wspieranie wczesnej diagnostyki i rehabilitacji Sprawny Niepełnosprawny Aktywizacja zawodowa osób niesłyszących Poprawa bezpieczeństwa na drodze osób chorych na SM Zlot drużyn nieprzetartego szlaku Rehabilitacja zawodowa osób niesłyszących - zajęcia indywidualne na sali integracji sensorycznej - zajęcia indywidualne terapia za pomocą urządzenia Biofeedback - zajęcia grupowe na pływalni wg. koncepcji Halliwick - zajęcia grupowe z pedagogiki cyrku - przeprowadzenie kampanii informacyjno edukacyjnej w środowisku osób niesłyszących poprzez stronę internetową - organizacja obozu sportowego (rehabilitacja społeczna i lecznicza) - indywidualne spotkania z pracownikiem socjalnym - indywidualne spotkania z doradcą zawodowym - indywidualne spotkania z trenerem - przeprowadzenie kampanii informacyjnej w formie filmów tłumaczonych na język migowy z wykorzystaniem strony internetowej - zajęcia warsztatowe z psychologiem - zajęcia warsztatowe z policjantem - zajęcia warsztatowe z instruktorem nauki jazdy - integracyjne spotkanie podsumowujące - Zlot Drużyn Nieprzetartego Szlaku Chorągwi Podkarpackiej ZHP - indywidualne spotkania z prawnikiem, radcą prawnym oraz psychologiem - kurs gotowania, komputerowy, na prawo jazdy 4 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 4 - ponadlokalny 1 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 26 Sandomierskie Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Zdrowia Psychicznego Nadzieja w Sandomierzu biuro terenowe w Tarnobrzegu Centrum informacji dla osób chorujących psychicznie ich rodzin i opiekunów - comiesięczne spotkania grupy wsparcia dla rodzin i opiekunów osób chorujących - zajęcia grupowe na basenie - warsztaty z technik decoupage - kurs komputerowy - indywidualne spotkania z lekarzem psychiatrą, psychologiem, doradcą zawodowym prawnikiem 5 - ponadlokalny 43

45 Lp Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Tyczynie Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki w Rzeszowie Powrót do przeszłości śladami dawnego rzemiosła ludowego Szkolenie z zakresu tworzenia klimatu do wzrostu rehabilitacji zawodowej osób słabowidzących - wyjazdy edukacyjne - spotkania z doradcą zawodowym i prawnikiem - warsztaty rękodzieła ludowego, plastyczne, kulinarne 3 lokalny - - szkolenie dla osób słabowidzących 1 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /rok 2011/. 44

46 Podmioty w swoich projektach zaplanowały realizację zazwyczaj większej liczby zadań na rzecz osób niepełnosprawnych, które często pozostawały ze sobą powiązane. Takich projektów było 25. Figurowały w nich zadania zarówno z rehabilitacji leczniczej, społecznej, jak i zawodowej. Pozostałe 3 podmioty, nastawione były głównie na realizację i podejmowanie jednego zadania, które zazwyczaj dotyczyło działań związanych z organizacją szkolenia, zlotu czy kampanii społecznej za pomocą strony internetowej podejmowanych na rzecz integracji osób niepełnosprawnych w województwie podkarpackim. Analiza złożonych ofert w 2011 roku pokazała, iż około 40% organizacji zaplanowało realizację zadań w formie warsztatów indywidualnych bądź grupowych kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych oraz warsztatów zawodowych, często połączonych z działaniami rehabilitacyjnymi. Znaczna część zaplanowała również organizację takich zadań jak: szkolenia i spotkania indywidualne dla osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin z różnego rodzaju specjalistami, takimi jak prawnik czy doradca zawodowy oraz lekarz psychiatra i psycholog. Warto dodać, że wśród realizowanych w 2011 roku zadań w ofertach 6 podmiotów, znalazły się działania nastawione na wspieranie osób niepełnosprawnych pozostających bez pracy, podnoszących ich kwalifikacje przykładem są osoby biorące udział w warsztatach organizowanych przez Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu. Pięciu uczestników tych warsztatów znalazło zatrudnienie kończąc tego typu zajęcia. Również większa liczba uruchomionych punktów świadczących doraźną pomoc poprzez nieodpłatne wypożyczanie sprzętu rehabilitacyjnego stanowiła duże udogodnienie dla osób bezpośrednio potrzebujących specjalistycznego sprzętu, który pomagał beneficjentom łagodzić trudy życia codziennego. Istotnym sposobem walki z niepełnosprawnością była terapia zajęciowa z osobami o różnym stopniu schorzeń, przeprowadzana przez specjalistów zajmujących się na co dzień osobami niepełnosprawnymi. Świadczą o tym podania tych osób załączane przez organizacje do dokumentacji, potwierdzające fachowość ww. specjalistów. Organizowane zajęcia miały pomóc uczestnikom zapomnieć o cierpieniu, zbliżyć pacjentów do siebie i pokazać jak otwierać się na ludzi i świat. Dorośli uczestnicy programów byli uczeni jak przygotować się do wejścia na rynek pracy. Siedem jednostek wybrało szkolenia, zloty i kursy, jako formę zadania, które miałoby pomóc w działaniach nastawionych na wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu oraz związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Oceny projektów dokonała komisja powołana przez Dyrektora Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie Uchwałą Nr 42/824/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 26 kwietnia 2011 roku. Spośród 28 złożonych ofert do realizacji programu wojewódzkiego wybrano 19. Jedna oferta (Polskiego Związku Niewidomych Okręg Podkarpacki z siedzibą w Rzeszowie) wpłynęła po terminie określonym w konkursie. Komisja odstąpiła od oceny oferty: Polskiego Związku Głuchych - Zarząd Oddziału Podkarpackiego z powodu braku określenia rezultatów realizacji zadania, braku określenia liczby godzin pracy specjalistów, znikome planowane podniesienie kwalifikacji zawodowych z powodu nie pozyskania świadectw końcowych; 45

47 Sandomierskiego Stowarzyszenia Rodzin i Przyjaciół Zdrowia Psychicznego Nadzieja z biurem terenowym w Tarnobrzegu - z powodu braku określenia rezultatów realizacji zadania oraz znikomego efektu rehabilitacji zawodowej i leczniczej z powodu zbyt małej ilości godzin zajęć. Kolejne oferty zostały odrzucone, ze względu na fakt, iż zakres zadań nie odpowiadał kryteriom konkursu. Były to oferty: Rzeszowskiego Klubu Sportowego Głuchych RES GEST zaplanowany był obóz sportowy poza terenem województwa podkarpackiego; Mieleckiego Stowarzyszenia Chorych na Stwardnienie Rozsiane zadanie dotyczyło szkolenia nt. zasad bezpiecznego poruszania się po drogach publicznych; Stowarzyszenia Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Tyczynie ponieważ większość planowanych działań niezgodnych była z konkursem zaproponowane działania dotyczyły działalności edukacyjnej; Chorągwi Podkarpackiej Związku Harcerstwa Polskiego z siedzibą w Rzeszowie zadanie dotyczyło organizacji zlotu drużyn harcerskich. Pozostałe oferty spełniające kryteria formalne konkursu zostały poddane ocenie punktowej. Dwie oferty złożone przez Stowarzyszenie Pomocy Społecznej Ad Astram z siedzibą w Dębicy oraz Stowarzyszenie Rozwoju Pitagoras z siedzibą w Rzeszowie uzyskały w trakcie oceny komisji po 9 punktów. Ww. oferty nie zostały dofinansowane, ponieważ uzyskały zbyt małą liczbę punktów. Według założeń konkursowych dofinansowaniem mogły być objęte tylko te organizacje, które w trakcie oceny merytorycznej otrzymały nie mniej niż 12 punktów. Przy punktacji ofert kierowano się m.in. następującymi kryteriami oceny: doświadczenie przy realizacji zadań o podobnym zakresie; kwalifikacje osób, które będą zatrudnione przy realizacji projektu; wysokość kosztów na jednego uczestnika zadania; liczba osób objętych wsparciem w ramach zadania; zasięg programu; liczba rodzajów rehabilitacji prowadzonej w ramach zadania. Należy dodać, iż oprócz analizy napływających wniosków pod względem ww. kryteriów istotnym elementem było spełnienie przez podmioty ubiegające się o dofinansowanie następujących warunków zamieszczonych w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert programu wojewódzkiego w 2011 roku, tj.: zadanie winno być wykonane w ściśle określonym terminie (tj. od dnia podpisania umowy do 31 października 2011 roku); każdy podmiot mógł złożyć tylko jedną ofertę; ,00 zł to dotacja maksymalna, o jaką podmioty mogły wnioskować; zapewnienie co najmniej 10% udziału środków własnych w odniesieniu do całości kosztów zadania; zadanie miało być zrealizowane na terenie województwa podkarpackiego. W 2011 roku przyjęto, iż realizowany będzie cel strategiczny nr 2 i nr 3 poprzez działania określone w celach operacyjnych: 2.1. Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej ; 2.2. Wspieranie wczesnej diagnostyki i rehabilitacji ; 3.2. Tworzenie klimatu do wzrostu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych". 46

48 Liczba podmiotów Wykres 5. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2011 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2011/. Założenia konkursowe określały maksymalną (wynoszącą 26) i minimalną (wynoszącą 12) liczbę punktów, uzyskanie których umożliwiało otrzymanie dofinansowania. Punktacja przyznana złożonym ofertom mieściła się w przedziale od 9 do 21 punktów, zaś żadnej organizacji nie udało się osiągnąć maksymalnego wyniku. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tą samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki zostały przyznane tym podmiotom, których oferty - według oceny komisji - miały większe znaczenie dla wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu. W roku 2011 środki finansowe przeznaczone na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata stanowiły równowartość ,00 zł. Jak wcześniej wspomniano maksymalna kwota dotacji, o którą mogły starać się podmioty wynosiła ,00 zł. 47

49 Podmioty Wykres 6. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2011 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Stow.na Rzecz Dziec. z Nad.Psychoruch. - Rzeszów Zw.Stow.Pom.Os.Niep.Pow. Rzeszowskiego Stow. Nadzieja - Stalowa Wola Jarosławskie Stow.Os.Niep. Pol.Tow.Walki z Kalect. - Przemyśl Rzeszowskie Stow. Solis Radius Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia Stow. TITUM - Rzeszów St.na Rz.Ws.Por.Lecz.Ost. i Pom.Os.Niep. Stow.Rodz. Otwarty Umysł - Rzeszów Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Sanok Pol.Zw.Głuch. - Przemyśl PSOUU - Rymanów Fund. Wzrastanie" - Łopuszka Mała Caritas Arch. Przemyskiej St.Pom.Dziec.i Młodz. Caritas - Przemyśl Pol.Stow.Diabetyków - Lubaczów Bieszcz.Stow. Promyk Nadziei - Ustrzyki Dolne PSOUU - Sędziszów Małopolski 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 dotacja przyznana kwota wnioskowana Kwoty (w tys. zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2011/. W wyniku oceny wszystkich projektów, podjęta została decyzja o dofinansowaniu 19 wniosków, ze względu na ich kompletność oraz zgodność z założeniami konkursowymi. Łączna wartość wnioskowanych dotacji wyniosła ,80 zł, natomiast podmioty dofinansowano na łączną kwotę ,00 zł. Jak pokazuje powyższy wykres, większość, bo aż 84% podmiotów, które otrzymały dofinansowanie, wnioskowało podobnie jak w roku 2010 o kwotę oscylującą pomiędzy ,00 zł a ,00 zł; 16% wnioskowało o kwoty z przedziału ,00 zł ,00 zł. W 2011 roku żadna organizacja nie ubiegała się o kwotę poniżej ,00 zł. W 2011 roku program realizowany był w obszarze trzech celów strategicznych, tj. celu strategicznego nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej; celu strategicznego nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej oraz celu strategicznego nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych. 48

50 Wykonywanie zadań - przez dotowane podmioty - wpisujących się w cele operacyjne: nr 2.1 i nr 2.2 (dot. celu strategicznego nr 2) oraz nr 3.2 (dot. celu strategicznego nr 3), wynikało z wytycznych ujętych w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert (załącznik do uchwały Nr 31/538/11 z dnia 15 marca 2011 roku), jednakże organizacje pozarządowe oprócz wskazanego do realizacji zakresu tematycznego, w wielu przypadkach wykonywały również zadania, które wpisywały się w cel strategiczny nr 4, niewykazany w ogłoszeniu w roku Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej - działania w obszarze tego celu w 2011 roku realizowane były przez 13 podmiotów. Tabela 6. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 2 /rok 2011/ Cel strategiczny nr 2 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Działania Działania Jesteśmy sprawniejsi Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu ruchu i układu nerwowego dzieci i młodzieży OREW w Rymanowie poprzez hipoterapię Moje kroki do samodzielności W walce z niepełnosprawnością Ośrodek rehabilitacyjny TITUM Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych Rozwijam się by pracować Rehabilitacja, edukacja i integracja niepełnosprawnych dzieci oraz ich rodzin Poradnictwo wypożyczalnia 2011 Rehabilitacja dzieci głuchych i niedosłyszących Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego sposobem na łatwiejsze życie Nowoczesne metody wspomagania nadpobudliwości 13. psychoruchowej i deficytu uwagi u dzieci z ADHD Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. 49

51 Najwięcej zadań w ramach omawianego celu dotyczyło działania Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego jego realizację ujęło w swoich wnioskach 8 podmiotów, głównie poprzez: rehabilitację ruchową w wodzie na krytej pływalni, rehabilitację ruchową suchą w świetlicy socjoterapeutycznej, zajęcia z terapii integracji sensorycznej mającej na celu stymulację percepcji przedsionkowej, słuchowej, dotykowej, wzrokowej, węchowej, zajęcia z hipoterapii mające na celu poprawienie - przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej, nauka pływania dla dzieci i dorosłych, zajęcia z tańca i rytmiki, zajęcia terapeutyczne za pomocą urządzenia Biofeedback, zajęcia na pływalni według koncepcji Halliwick, zajęcia grupowe z pedagogiki cyrku. Kolejne miejsce pod względem liczby podejmowanych zadań w ramach działań celu strategicznego nr 2 zajmowało działanie Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji, które zawarte było w 5 wnioskach, a realizowane było m. in. poprzez: zakup sprzętu służącego do rehabilitacji zarówno dzieci, jak i osób dorosłych dotkniętych niepełnosprawnością oraz jego wypożyczanie i dowóz do domu beneficjenta. Działanie 2.2.2, tj. Popularyzacja znaczenia istoty wczesnej interwencji i jej wpływu na proces rehabilitacji realizowało 4 organizacje poprzez: diagnozowanie dzieci za pomocą wywiadu z rodzicami dziecka, indywidualne zajęcia edukacyjno terapeutyczne i logopedyczne z dziećmi, zajęcia grupowe z zakresu terapii plastyką, ruchem, muzyką wraz z treningiem słuchu metodą Tomatisa. Trzy organizacje w ramach realizacji działania 2.2.3, tj. Pomoc w organizacji i wyposażeniu w sprzęt wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego nieodpłatnie udostępniały beneficjentom sprzęt rehabilitacyjny i pomocniczy, wraz z usługą dowozu i montażu oraz z konsultacjami rehabilitanta w domu beneficjenta. Ponadto jedna z organizacji zakupiła łóżka rehabilitacyjne wraz z materacami pneumatycznymi antyodleżynowymi. W 2011 roku żadna organizacja nie podjęła się Dofinansowania rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji (działanie 2.1.1) oraz Wspierania rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie województwa, tj. działania W ramach celu operacyjnego nr 2.1 jedna organizacja (Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Łopuszce Małej) realizowała działanie poprzez uruchomienie gabinetu masażu oraz świadczenie usług rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych. 50

52 Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej Czternaście spośród dotowanych w 2011 roku organizacji realizowało cel strategiczny nr 3. Interesujący jest fakt, iż znaczna część podmiotów, oprócz celu operacyjnego 3.2, wskazanego do realizacji w ogłoszeniu konkursowym, wykonywała również zadania wpisujące się w cel operacyjny 3.1, tj. Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji, głównie poprzez: prowadzenie szkoleń z doradcą zawodowym, prowadzenie warsztatów zawodowych, indywidualne pośrednictwo pracy z trenerem pracy, trening umiejętności społecznych i komunikacyjnych, szkolenie z zakresu wypełniania wniosków i druków dotyczących dotacji i refundacji za zakup sprzętu rehabilitacyjnego. Tabela 7. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 3 /rok 2011/ Lp. 1. Nazwa projektu Cel strategiczny nr 3 Cel op. nr 3.1 Cel op. nr 3.2 Działania Działania Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp Jesteśmy sprawniejsi Wyjazdowe sześciodniowe warsztaty szkoleniowe dla osób niepełnosprawnych z terenu powiatu lubaczowskiego połączone z elementami rehabilitacji Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu ruchu i układu nerwowego dzieci i młodzieży OREW w Rymanowie poprzez hipoterapię Edukacja początkiem drogi do pracy niesłyszącego Moje kroki do samodzielności Rozwijam się by pracować W walce z niepełnosprawnością Ośrodek rehabilitacyjny TITUM

53 Ośrodek terapeutyczny Solis Radius Rehabilitacja, edukacja i integracja niepełnosprawnych dzieci oraz ich rodzin Nowoczesne metody wspomagania nadpobudliwości 14. psychoruchowej i deficytu uwagi u dzieci z ADHD Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Organizacje pozarządowe w analizowanym roku bardzo aktywnie uczestniczyły w promowaniu edukacji integracyjnej. Integracja, jako włączenie osób niepełnosprawnych w zwykłe formy życia społecznego odbywała się na różnych poziomach i w różnorodnym zakresie, dając szansę pełnej samorealizacji dzięki uczestnictwu w różnego rodzaju zajęciach. Zadania w ramach powyższego działania Promowanie edukacji integracyjnej realizowało 14 organizacji. Spośród organizacji uczestniczących w realizacji programu, 9 podmiotów uwzględniło w swoich ofertach działanie Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji. Warsztaty zawodowe dla osób niepełnosprawnych prowadzone przez tłumaczy języka migowego połączone z zastosowaniem nauki ideogramów w zakresie dotyczącym zatrudnienia, indywidualne pośrednictwo pracy z trenerem pracy, spotkania z pracownikami PCPR ów, czy kurs z podstaw przedsiębiorczości, to niektóre zadania w ramach działania Ponadto w ramach działania Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidację barier architektonicznych udoskonalono pomieszczenia, w których odbywały się zajęcia i warsztaty dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej poprzez likwidację wszelkich utrudnień występujących w budynkach i ich elementach zewnętrznych, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiały lub zmniejszały swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym. Likwidacja barier architektonicznych w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej miała na celu umożliwienie jej lub w znacznym stopniu ułatwienie, wykonywania podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów z otoczeniem. Ponadto wynajmując pływalnię zatroszczono się o odpowiednio przeszkoloną kadrę, która posiadając wiedzę i umiejętności w pracy z osobami niepełnosprawnymi mogła prowadzić zajęcia w wodzie z uczestnikami o zróżnicowanym stopniu niepełnosprawności. W celu realizacji zaplanowanych zadań, osiem organizacji wprowadziło system udogodnień w formie zorganizowania dowozu na miejsce realizacji zadania i następnie odwiezienie do miejsca zamieszkania beneficjentów. Działanie Wspieranie działań szkoleniowych realizowanych przez 7 organizacji nakierowane było na rozbudzanie pozytywnego nastawienia do podjęcia pracy i radzenia sobie z wykonywaniem powierzonych obowiązków zawodowych w przyszłości, organizację spotkań z przedstawicielami środowiska psychologów i doradców zawodowych oraz pracownikami powiatowego urzędu pracy. Ciekawą formą zajęć były rozmowy indywidualne niepełnosprawnych beneficjentów ze specjalistami 52

54 oraz trenerami prowadzącymi zajęcia, które pomogły zbudować większą pewność siebie wśród uczestników zajęć oraz pokazały jak przebiegają rozmowy kwalifikacyjne przed przyjęciem do pracy. Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu był jedną z trzech organizacji, których działania skierowane zostały m.in. na pomoc w tworzeniu grup wsparcia dla pozostających bez pracy (działanie 3.2.4). W ramach realizowanego zadania publicznego stworzono nieformalną grupę wsparcia zawodowego dla uczestników zadania. Dzięki realizacji tego zadania osoby niesłyszące utwierdziły się w przekonaniu, że mogą liczyć na pomoc specjalistów i tłumaczy języka migowego, zarówno w zakresie rozwiązywania problemów dotyczących edukacji, kłopotów związanych ze znalezieniem pracy, jak i problemów dnia codziennego. Bardzo ważnym osiągniętym rezultatem, niezakładanym w projekcie, było znalezienie pracy w różnych zakładach przez 5 osób (uczestników zajęć), które korzystając ze zdobytej podczas trwania projektu wiedzy (przełamywanie barier psychologicznych, autoprezentacja, umiejętność pisania podań, korzystania z komputera) potrafiły ją wykorzystać. W ramach celu operacyjnego 3.2 wskazanego do realizacji zawarte jest też działanie Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej oraz działanie Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. Niestety żaden podmiot nie podjął się realizacji tego typu zadań. W związku z powyższym cel operacyjny nr 3.2 określony przez Zarząd Województwa Podkarpackiego w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert, polegający na tworzeniu klimatu do wzrostu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych w województwie podkarpackim w zdecydowanej większości nie był brany przez organizacje pod uwagę przy planowaniu szeregu działań w ofertach konkursowych. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych w 2011 roku realizowało łącznie aż jedenaście organizacji, co oznacza utrzymanie się - w porównaniu z latami poprzednimi - dużej liczby podmiotów realizujących swoje działania w ramach niniejszego celu strategicznego, pomimo że nie był on wyznaczony do realizacji w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert. Spośród wszystkich działań omawianego celu działanie Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych, było realizowane najczęściej. Tabela 8. Projekty uwzględniające realizację celu strategicznego nr 4 /rok 2011/ Cel strategiczny nr 4 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 4.1 Cel op. nr 4.2 Działania Działania 1. Samopomocowa Grupa Wsparcia formą aktywizacji zawodowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin podopiecznych Koła PSOUU w Sędziszowie Młp Jesteśmy sprawniejsi

55 3 Wyjazdowe sześciodniowe warsztaty szkoleniowe dla osób niepełnosprawnych z terenu powiatu lubaczowskiego połączone z elementami rehabilitacji Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu ruchu i układu nerwowego dzieci i młodzieży OREW w Rymanowie poprzez hipoterapię Moje kroki do samodzielności W walce z niepełnosprawnością Rehabilitacja, edukacja i integracja niepełnosprawnych dzieci oraz ich rodzin Rehabilitacja dzieci głuchych i niedosłyszących Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego sposobem na łatwiejsze życie Nowoczesne metody wspomagania nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu uwagi u dzieci z ADHD Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Zadania w ramach działania w swoich projektach ujęło 9 podmiotów. Wśród tych zadań znalazły się takie działania jak: prowadzenie zajęć sportowych, prowadzenie zajęć grupowych z pedagogiki cyrku, prowadzenie zajęć na basenie według koncepcji Halliwick, prowadzenie rehabilitacji ruchowej, prowadzenie zajęć rekreacyjnych, prowadzenie zajęć teatralnych, prowadzenie zajęć plastycznych i muzycznych. Działanie polegające na Promowaniu i propagowaniu informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych realizowała jedna organizacja. Działania tej organizacji na rzecz osób niepełnosprawnych były wielokierunkowe i wieloaspektowe, ponadto wykraczały poza jednostki i działania związane z ochroną zdrowia. W realizację włączono środki masowego przekazu oraz odpowiednio przygotowano programy dydaktyczne. Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez podmiot w sprawozdaniu końcowym wszyscy uczestnicy zajęć poszerzyli swoją wiedzę na temat ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym. Spotkania ze specjalistami zaowocowały zwiększeniem świadomości o możliwościach korzystania z różnego rodzaju turnusów rehabilitacyjnych, ponadto zwiększyła się aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkujących powiat, w którym działa organizacja realizująca omawiane działanie. 54

56 Kwoty (w tys. zł) Prowadzenie kampanii medialno informacyjnych dla osób niepełnosprawnych, a więc szereg zadań z zakresu działania odbyło się przy udziale dwóch podmiotów. Zadania były prowadzone poprzez: informowanie w mediach o prowadzonych działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych w roku 2011, organizację konferencji oraz prowadzenie szkoleń dotyczących cukrzycy, ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym oraz szkoleń i spotkań mówiących o możliwościach korzystania przez osoby niepełnosprawne z różnego rodzaju turnusów rehabilitacyjnych. Na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata wydatkowanych zostało w 2011 roku ,29 zł, tj. 99,69% środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Wykres 7. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2011 roku 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Podmioty dotacja przyznana dotacja wykorzystana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Pozostałe 997,71 zł (tj. 0,31%) stanowiły środki zwrócone. Składały się na nie kwoty, które zostały oddane przez trzy organizacje pozarządowe przy rozliczeniu się z realizacji zadań, tj.: 994,63 zł z Bieszczadzkiego Stowarzyszenia Na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Promyk Nadziei w Ustrzykach Dolnych, (2,87 zł) Jarosławskiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych w Jarosławiu oraz (0,21 zł) Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło 55

57 w Rymanowie. Pozostałe podmioty będące uczestnikami w programie wykorzystały dotacje w 100%, co przedstawione jest na powyższym wykresie. Struktura wiekowa osób niepełnosprawnych biorących udział w zadaniach realizowanych przez dofinansowane podmioty w 2011 w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata była następująca: 655 osób stanowili dorośli, 393 osób - dzieci i młodzież. Ponadto znacznej części beneficjentów 613 osób - nie można przydzielić do żadnej z grup, ponieważ w sprawozdaniu końcowym była podana tylko ogólna suma, bez jakiegokolwiek podziału. Jednocześnie należy zauważyć, że liczba osób zaplanowanych do objęcia działaniami w ramach realizacji programu wykazanych przez organizacje w ofertach konkursowych (1 997 osób) różniła się od liczby osób wykazanych w sprawozdaniach końcowych jako beneficjenci ostateczni, którzy faktycznie uczestniczyli w różnego typu zajęciach (1 661 osób). Poza tym 2 organizacje w swoich ofertach nieprecyzyjnie określiły liczbę beneficjentów i nie została ona uwzględniona w obliczeniach (Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego w Mrowli nie określił liczby osób niepełnosprawnych, którym udzielono pomocy, z kolei Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu nie podał łącznej liczby beneficjentów, lecz z podziałem na zadania, bez określenia, czy są to te same osoby). Organizacje swoimi programami obejmowały osoby: niepełnosprawne intelektualnie i ruchowo (11 organizacji), dzieci upośledzone umysłowo, autystyczne i z ADHD (5 organizacji), osoby niesłyszące i niedosłyszące (3 organizacje) oraz niewidome i słabowidzące (1 organizacja). Ponadto 5 organizacji udzieliło pomocy osobom niepełnosprawnym, których nie można było zakwalifikować do żadnej z wyżej wymienionych grup. Komisja oceny projektów przyznała organizacjom dotacje na łączną kwotę ,00 zł, tj. obniżoną o 8% w stosunku do sumy środków, o które wnioskowały podmioty realizujące program w 2011 roku. Komisja zaproponowała rozdzielenie środków m.in. poprzez zmniejszenie ceny płacy jednej godziny specjalisty do 50,00 zł oraz wnioskowała o niefinansowanie zakupów, które jej zdaniem były zbędne do wykonania zadania, np. zakup laptopa, urządzenia wielofunkcyjnego czy projektora multimedialnego. 56

58 Podmioty Wykres 8. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2011 roku (w %) Stow.na Rzecz Dziec. z Nad.Psychoruch. - Rzeszów Zw.Stow.Pom.Os.Niep.Pow. Rzeszowskiego Stow. Nadzieja - Stalowa Wola Jarosławskie Stow.Os.Niep. Pol.Tow.Walki z Kalect. - Przemyśl Rzeszowskie Stow. Solis Radius Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia Stow. TITUM - Rzeszów St.na Rz.Ws.Por.Lecz.Ost. i Pom.Os.Niep. Stow.Rodz. Otwarty Umysł - Rzeszów Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Sanok Pol.Zw.Głuch. - Przemyśl PSOUU - Rymanów Fund. Wzrastanie" - Łopuszka Mała Caritas Arch. Przemyskiej St.Pom.Dziec.i Młodz. Caritas - Przemyśl Pol.Stow.Diabetyków - Lubaczów Bieszcz.Stow. Promyk Nadziei - Ustrzyki Dolne PSOUU - Sędziszów Małopolski 0% 20% 40% 60% Obniżenie dotacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Na powyższym wykresie przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. W 2011 roku tylko 5 organizacjom (26%) obniżono dotację na realizację zaplanowanych działań. Oznacza to, iż w analizowanym okresie aż 74% organizacji znacznie więcej niż w latach poprzednich otrzymało na swoje zadania całą wnioskowaną pulę środków finansowych. Obniżenie dotacji oscylowało w przedziale od 17,25% do 47,86%. Z treści zawartych w złożonych przez dotowane podmioty sprawozdaniach wynika, że zaplanowane zadania 5 organizacji (wskazanych na powyższym wykresie), pomimo obniżonej dotacji zostały zrealizowane w 100%. 57

59 LATA REALIZACJI PROGRAMU Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ W latach 2010 i 2011 podmioty, które otrzymały dotację ze środków Samorządu Województwa Podkarpackiego realizowały zadania wpisujące się w zakres celów strategicznych nr 2, nr 3 i nr 4 Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Prowadzona przez Obserwatorium Integracji Społecznej w Rzeszowie analiza realizacji programu w latach 2010 i 2011 pozwoliła wyłonić działania, które zostały zrealizowane oraz takie, które zostały pominięte. Tabela 9. Realizacja Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /lata 2010, 2011/ Cel strategiczny nr 2 Cel strategiczny nr 3 Cel strategiczny nr 4 Cel operac. nr 2.1 Cel operac. nr 2.2 Cel operac. nr 3.1 Cel operac. nr 3.2 Cel operac. nr 4.1 Cel operac. nr 4.2 działania działania działania działania działania działania Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program w latach W powyższej tabeli dokonano porównania wykonania działań w ramach celów programu przez podmioty uczestniczące w jego realizacji w latach Kolorem pomarańczowym zaznaczone zostały działania wskazane w ogłoszeniu konkursowym a nierealizowane przez dotowane organizacje pozarządowe. Rok 2010 to utrzymanie tendencji z lat poprzednich i potwierdzenie, że cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych był zdecydowanie najczęściej realizowanym celem. Tendencja ta uległa zmianie w roku 2011, w którym to tworzenie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania ich aktywności zawodowej a więc działania wpisujące się w cel strategiczny nr 3 osiągnęły najwyższą liczbę wśród działań realizowanych przez organizacje pozarządowe. I tak: Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidacje barier architektonicznych, tj. działanie do 2011 roku nie było w ogóle 58

60 uwzględniane w ofertach składanych przez organizacje pozarządowe. W 2011 roku tego typu działań było aż 8, co wpłynęło na poprawę infrastruktury dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych; Promowanie edukacji integracyjnej (3.1.2) to działanie, którego stopień realizacji najbardziej wzrósł w 2011 roku w porównaniu z rokiem poprzednim. Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji (działanie 3.1.3) jest działaniem komplementarnym do wymienionego wyżej działania W roku 2011 zauważalny był wzrost liczby organizacji, które poprzez swoje działania starały się podnieść świadomość niepełnosprawnych beneficjentów o potrzebie edukacji. Analiza powyższej tabeli pokazuje, iż cel strategiczny nr 3 był dodatkowo realizowany poprzez zadania nakierowane na rehabilitację zawodową, która obejmowała szkolenia, spotkania poświęcone tematyce aktywizacji osób niepełnosprawnych oraz działania związane z tworzeniem grup wsparcia dla tych osób. Realizację zadań w ramach działania Wspieranie działań szkoleniowych zarówno w roku 2010 jak i następnym 2011 zaplanowała i zrealizowała podobna liczba podmiotów. W latach , podobnie jak w poprzednim okresie badawczym bez realizacji pozostały następujące działania: Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej, Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. Na przestrzeni kilku ostatnich lat działanie Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych było realizowane najczęściej. Pomimo iż podmioty nie wymieniają tego działania składając oferty, to często jest ono jednym z ważniejszych w ramach podejmowanych przez nich zadań. W roku 2011 liczba beneficjentów, którzy wzięli udział w zadaniach w ramach działań wpisujących się w cele strategiczne programu wojewódzkiego była mniejsza niż w 2010 i wyniosła osób. Powodem zmniejszenia się liczby osób, które objęto wsparciem w roku 2011 była niewątpliwie mniejsza liczba organizacji, które otrzymały dofinansowanie na realizację zaplanowanych działań. W 2010 roku liczba dofinansowanych podmiotów wyniosła 35, natomiast w roku kolejnym Również wysokość dofinansowania miała wpływ na liczebność beneficjentów poszczególnych działań. W 2011 roku nastąpiło obniżenie puli środków finansowych przeznaczonych na dofinasowania działań dla podmiotów w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans z ,00 zł w roku 2010 do ,00 zł w 2011 roku, co stanowiło pewnego rodzaju barierę dla organizacji, w wyniku której podmioty musiały precyzyjniej dobierać liczbę beneficjentów ze względu na niższe zasoby finansowe. 59

61 Tabela 10. Liczba beneficjentów Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /lata 2010, 2011/ wyszczególnienie ROK dzieci i młodzież dorośli RAZEM * * nie jest to faktyczna liczba BO, którzy wzięli udział we wszystkich działaniach realizowanych przez podmioty liczba ta wynika z nieczytelnych zapisów w sprawozdaniach końcowych dostarczanych przez organizacje, często bowiem brakowało informacji o beneficjentach biorących udział w zadaniach Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program w latach Dane zawarte w powyższej tabeli wynikają ze sprawozdań przesłanych przez podmioty realizujące zadania w ramach programu. Niestety bardzo często nie zawierały one informacji dotyczących liczbowego określenia skali zadań zrealizowanych. Ponadto wielokrotnie dane liczbowe zawarte w ofercie konkursowej i sprawozdaniu końcowym składanym przez podmioty różniły się od siebie, co w znaczny sposób utrudniło określenie faktycznej liczby osób niepełnosprawnych, które wzięły udział w realizowanych zadaniach w 2011 roku. Sytuacja ta dotyczyła takich organizacji jak: Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego w Mrowli, Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu, Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta koło w Sanoku. Zaznaczyć należy, że wyżej opisana kwestia została już wykazana we wcześniej opracowanych analizach poszczególnych programów wojewódzkich. 60

62 1.5. Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ 1. Podmioty realizujące zadania w ramach programu wojewódzkiego w sposób nieprecyzyjny określały liczbę beneficjentów. Jest to problem, który występuje w sprawozdaniach końcowych nieprzerwanie od 2008 roku. W miejscu przeznaczonym do liczbowego określenia skali działań, dane o uczestnikach zadań nie były dokładnie podawane. Często liczba odbiorców zadania była wskazana w ofercie, a w sprawozdaniu już nie; fakt ten nie pozwalał zweryfikować, czy zakładane rezultaty zostały osiągnięte. Zdarzały się również przypadki, w których treści ofert konkursowych były w takiej samej formie kopiowane i zamieszczane w sprawozdaniu końcowym. Świadczy to o niskim poziomie zaangażowania podmiotów w przygotowanie sprawozdawczości, co utrudnia późniejsze analizy. W kolejnych latach rzetelność sporządzania sprawozdań końcowych mających wpływ na pozytywną ocenę środków wykorzystanych powinna być egzekwowana w sposób bardziej restrykcyjny. 2. Spośród organizacji realizujących zadania w 2011 roku, Caritas Archidiecezji Przemyskiej oraz Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Caritas w Przemyślu złożyły bardzo podobne oferty. Zaplanowane i przedstawione w ofercie działania były takie same. Polegały na organizacji 4 dniowych warsztatów realizowanych w różnych powiatach oraz terminach. Organizacje przygotowały warsztaty dla osób niedosłyszących i głuchoniemych, odbywające się w ośrodkach Caritas, jeden w miejscowości Rajskie w powiecie leskim w miesiącu sierpniu, a drugi - w Zboiskach (powiat sanocki) w lipcu. Efektem finalnym obydwu programów była realizacja takich samych działań i spotkań ze specjalistami w identycznym wymiarze czasowym. Organizacje zdecydowały się nawet na zakup takiej samej ilości sprzętu komputerowego (służącego do realizacji takiego samego typu zadań), u tego samego podmiotu. Ponadto sprawozdania złożone przez podmioty były napisane niemalże w całości tymi samymi słowami, zmodyfikowane jedynie tylko odnośnie terminu i miejsca realizacji zadania. 3. Jak wynika z przeprowadzonej analizy, w 2010 roku podmioty nie wskazywały poprawnie w swoich ofertach, w ramach jakiego działania oraz celów operacyjnych i strategicznych będą realizowane zadania przez nie zaplanowane. Dopiero wprowadzenie w roku 2011 tego wymogu okazało się trafnym rozwiązaniem, albowiem wpłynęło ono na zwiększenie adekwatności zadań zaplanowanych w ofertach do działań zawartych w programie. Zwyczaj ten powinien być praktykowany również w przyszłości. 4. Decyzją Zarządu Województwa Podkarpackiego, podmioty uczestniczące w otwartym konkursie, które uzyskały wymaganą liczbę punktów, otrzymały dofinansowanie na realizację zadań wpisujących się w cele określone w ogłoszeniu o otwartym konkursie ofert. Zastanawiający jest jednak fakt, iż dotowane podmioty pomimo często znacznego obniżenia dotacji, swoje zadania realizują w stu procentach. Stwierdzić zatem można, że podmioty często zawyżają kwotę, o którą wnioskują bądź też w wyniku otrzymania mniejszych środków finansowych, pokładają większe wysiłki na uzyskanie kwoty brakującej z innych źródeł finansowania. 61

63 2. WOJEWÓDZKI PROGRAM POMOCY SPOŁECZNEJ NA LATA Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości 11. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister ds. zabezpieczenia społecznego, wojewoda), a także samorządowej (marszałek województwa, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast na poziomie gmin). Realizując zadania pomocy społecznej podejmowana jest współpraca, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Na mocy Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, do zadań Samorządu Województwa należy opracowanie i realizacja wojewódzkiego programu dotyczącego pomocy społecznej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. W związku z powyższym, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie przeprowadził pogłębioną diagnozę sytuacji w obszarze pomocy społecznej w województwie podkarpackim, źródeł niekorzystnych zjawisk społecznych oraz ich społecznych konsekwencji. Określił również kierunki działań dotyczące: ograniczenia zjawiska wykluczenia społecznego, zmniejszenia skutków niekorzystnych zjawisk społecznych oraz podniesienia poziomu życia osób objętych pomocą. Ponadto w oparciu o Strategię Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata , opracowany został projekt Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , który po konsultacji z powiatami oraz po uwzględnieniu sugestii w jego zakresie, został przyjęty przez Sejmik Uchwałą Nr XXXII/595/09 z dnia 30 marca 2009 roku. Podstawowym założeniem programu jest stworzenie rozwiązań umożliwiających pomoc i działania zapobiegające izolacji i marginalizacji mieszkańców województwa znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Ponadto program wyznacza kierunki działania w zakresie polityki społecznej regionu, które mają umożliwić zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych mieszkańców oraz ich udziału w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym. Dlatego też, adresatami programu są: rodziny i osoby dotknięte i zagrożone niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, dzieci i młodzież wymagająca pomocy wychowawczej i społecznej, osoby starsze i przewlekle chore, osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. 11 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.). 62

64 Cel główny programu Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej Przedmiotem szczególnej uwagi polityki społecznej są przeszkody, które blokują możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich. Problemy społeczne charakteryzują się występowaniem na masową skalę skrajnie trudnych sytuacji w życiu jednostek i rodzin. Źródła problemów społecznych tkwią wewnątrz społeczeństwa i negatywnie wpływają na jego rozwój. Światowy Szczyt na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa (Kopenhaga 1995 r.) pod przewodnictwem Organizacji Narodów Zjednoczonych wykazał, że bezrobocie, ubóstwo i patologie społeczne stanowią współcześnie największe zagrożenie dla postępu społecznego, a pośrednio również dla ogólnego rozwoju ludności świata. Uważa się, że najważniejszymi kwestiami społecznymi są m.in. ubożenie ludności, bezrobocie, problemy patologii społecznej, luka edukacyjna. Zjawisko ubóstwa dotyka nie tylko te osoby, które na skutek zdarzeń losowych, znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, ale również te, które pracują i zarabiają. Niejednokrotnie bowiem, to właśnie ubóstwo jest jedną z przyczyn występowania innych zjawisk społecznych, które marginalizują i izolują społeczność. Zaliczają się do nich: alkoholizm, bezdomność, a także przemoc domowa. Dlatego też, podejmując wszelkie działania na rzecz ograniczania ubóstwa, jako głównego problemu społecznego, powinno się dążyć nie tylko do zwalczania biedy, ale przede wszystkim jej przyczyn i wszelkich przejawów wykluczenia społecznego. Ograniczenie bezrobocia natomiast, wymaga działań nakierowanych na umożliwienie osobom znajdującym się poza rynkiem pracy, uczestnictwa we wszelkiego rodzaju kursach, szkoleniach, warsztatach zawodowych celem podniesienia ich kwalifikacji lub zmiany profesji. Wobec szeregu problemów społecznych, niezbędne jest też prowadzenie aktywnej integracji, jako elementu mającego na celu eliminację nierówności społecznych oraz promowanie uczestnictwa osób zepchniętych na margines w życiu społeczeństwa. Problemy społeczne dotyczą wielu osób, nie tylko tych objętych bezpośrednią, stałą pomocą w miejscu ich zamieszkania, ale coraz częściej również osób, które w przeszłości nie odczuwały ich skutków i nie zabiegały o jakikolwiek rodzaj wsparcia. Dlatego tak niewątpliwie istotne jest znajdowanie środków zaradczych oraz opracowywanie programów lokalnych mających na celu skuteczne ograniczanie tych zjawisk. W aspekcie powyższego, zostały sformułowane następujące cele operacyjne oraz zawarte w ich ramach działania Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata

65 Cel operacyjny nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego. Działania: 1.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej. 1.2 Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 1.3 Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. 1.4 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej. 1.5 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego. 1.6 Wzmocnienie i skoordynowanie współpracy podmiotów działających na rzecz osób wykluczonych społecznie. Cel operacyjny nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych. Działania: 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem. 2.2 Analizowanie niekorzystnych zjawisk społecznych i ich skutków. 2.3 Wspieranie działań i inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej. 2.4 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego. 2.5 Organizowanie wsparcia i pomocy dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji. 2.6 Wspieranie funkcji rodziny przede wszystkim opiekuńczo wychowawczych w rodzinach dysfunkcyjnych. 2.7 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej. 2.8 Inicjowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz rodziny. 2.9 Wspieranie i tworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania dziecka i rodziny Inicjowanie badań. Cel operacyjny nr 3 Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży. Działania: 3.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji osób starszych i przewlekle chorych. 3.2 Podniesienie poziomu i rozwój oferty świadczeń pomocy społecznej skierowanej dla osób starszych i przewlekle chorych. 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnienie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe. 64

66 3.4 Edukacja członków rodzin zajmujących się opieką nad osobami starszymi i przewlekle chorymi. 3.5 Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka, przede wszystkim trudnej młodzieży, w tym młodzieży pochodzącej z rodzin patologicznych i sprawiających problemy wychowawcze. 3.6 Wspieranie i popularyzacja rozwoju systemu rodzinnej opieki zastępczej. 3.7 Praca z rodzinami biologicznymi w sytuacji zagrożenia i kryzysu. 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). 3.9 Edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia. Realizacja powyższych celów operacyjnych oraz wymienionych działań możliwa jest poprzez podejmowanie wszelkich inicjatyw mających na celu pomoc osobom dotkniętym lub zagrożonym niekorzystnymi zjawiskami społecznymi. W zamyśle powinna odbywać się poprzez następujące formy: szkolenia, kursy, warsztaty, wizyty studyjne, prace indywidualne i grupowe (kontrakty, programy usamodzielniania), badania naukowe dotyczące problematyki rodziny, a także grupy wsparcia dla rodzin zastępczych, rodzin adopcyjnych, rodzin biologicznych dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych Analiza właściwa /rok 2010/ W 2010 roku w wyniku ogłoszenia otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata podmioty trzeciego sektora, czyli organizacje pozarządowe złożyły 33 projekty. Spośród złożonych projektów znaczną część stanowiły te, które swoim zakresem obejmowały 5 zadań, takich projektów było 10. Więcej niż 5 zadań było przewidzianych w 7 projektach, 10 organizacji zaplanowało od 2 do 4 zadań. Wśród złożonych ofert 6 zawierało zaledwie 1 zadanie do realizacji. Niezwykle istotnym przy realizacji programu jest zasięg podejmowanych działań, świadczący o dostępności do szerszej grupy odbiorców i jest on jednym z priorytetów przy ocenie konkursowej. Najwięcej organizacji pozarządowych (16 podmiotów) zaplanowało zadania o zasięgu powiatowym, 9 podmiotów zdecydowało się objąć programem beneficjentów z całego województwa, natomiast 8 organizacji zaplanowało lokalne (gminne) działania. 65

67 Tabela 11. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2010 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Parafialny Oddział Akcji Katolickiej Parafii św. Stanisława BM Jasło Z nadzieją w przyszłość program pomocy dla dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym - organizacja zajęć z elementami socjoterapii i terapii pedagogicznej - pomoc materialna w formie wyprawek szkolnych i dożywiania - organizacja wyjazdu integracyjnego z okazji Dnia Dziecka - organizacja wyjazdu do teatru 4 gminny Caritas Diecezji Sandomierskiej Sandomierz Porzuć bezradność wybierz aktywność - organizacja warsztatów z prowadzenia gospodarstwa domowego - organizacja warsztatów z zakresu opieki i wychowania małoletnich dzieci - prowadzenie poradnictwa psychologicznego - organizacja nauki podstawowych zasad pracy przy komputerze - organizacja dni skupienia dla rodziców, spotkań integracyjnych 5 - powiatowy - 3 Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium im. Błogosławionego Ks. B. Markiewicza Stalowa Wola Lepiej niż w domu - organizacja turnusów półkolonijnych - organizacja zajęć profilaktycznoterapeutycznych - organizacja półkolonii stacjonarnych - pomoc materialna i rzeczowa dla potrzebujących wychowanków świetlicy 4 - powiatowy - 4 Caritas Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Trzydniowe spotkanie rodzin wielodzietnych, dysfunkcyjnych i biednych w Ośrodku Caritas w Myczkowcach - organizacja wyjazdu integracyjnego dla rodzin - dyskusje ze specjalistami - pomoc rzeczowa dla rodzin wojewódzki 66

68 Lp Fundacja Pomocy Młodzieży im. J. Pawła II Wzrastanie Świetlica Profilaktyczno Wychowawcza - Oddział w Rzeszowie Prowadzenie świetlicy profilaktycznowychowawczej w Rzeszowie przy ul. Hoffmanowej 23 i ul. Podwisłocze 6. Działania skierowane na wspieranie programów inicjatyw w zakresie poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym - zakup wyprawek szkolnych - organizacja półkolonii i kolonii - organizacja paczek mikołajkowych - zakup pomocy dydaktycznych i nagród - prowadzenie zajęć profilaktycznych i terapeutycznych - prowadzenie zespołów zainteresowań - prowadzenie punktów konsultacyjnych i warsztatów dla rodziców - organizacja spotkań formacyjnych wychowawców 8 gminny Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP Dębica Z wyzwań uczyńmy szansę na sukces - zajęcia aktywizujące dla rodziców - dożywianie i pomoc rzeczowa, zakup podręczników, odzieży, lekarstw, środków czystości dla wychowanków - organizacja wyjazdów do kina, spotkań integracyjnych, wycieczek - zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży - organizacja półkolonii i kolonii 5 - powiatowy - 7 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski w Mielcu Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Dzieciństwa nie da się odłożyć na później pokochaj mnie od zaraz - dożywianie wychowanków świetlicy - prowadzenie zajęć z socjoterapii i logopedii - zajęcia relaksacyjne i bajkoterapia - zajęcia poprawiające propriocepcję - zajęcia z zakresu wzmacniania więzi i nawiązywania prawidłowych relacji dzieci z rodzicami 5 - powiatowy - 8 Fundacja Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci Rzeszów Dofinansowanie leków i środków medycznych dla pacjentów Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci - zakup leków i środków medycznych dla podopiecznych hospicjum wojewódzki 9 Koło Łańcuckie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Łańcut Objęcie bezpośrednią pomocą osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej - wydawanie posiłków - prowadzenie świetlicy, łaźni i punktu sanitarnego - porady lekarskie 3 - powiatowy - 67

69 Lp Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja Nisko Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Stalowa Wola Dajmy szansę Udzielanie schronienia i pomoc osobom bezdomnym, ubogim, samotnym i nieporadnym życiowo - pomoc psychologiczna i socjoterapeutyczna - organizacja zajęć aktywizujących i rozwijających zainteresowania - pomoc materialna - udzielanie schronienia w hotelu - doposażenie świetlicy w pomoce naukowe - pomoc materialna dla osób objętych programem - wydawanie posiłków - udzielanie schronienia - zapewnienie środków higieny osobistej i odzieży - zakup leków - pomoc w uzyskaniu świadczeń z zabezpieczenia społecznego, bądź miejsca w domu pomocy społecznej - pomoc psychologiczna - organizacja kursu zawodowego dla podopiecznych 6 - powiatowy wojewódzki 12 Koło Dębickie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Dębica Pomagamy i służymy najbardziej potrzebującym pomocy poprzez prowadzenie przez cały rok Domu dla bezdomnych mężczyzn z województwa podkarpackiego - udzielanie schronienia - zapewnienie środków higieny osobistej i odzieży - zapewnienie całodziennego wyżywienia - zapewnienie opieki medycznej i leków - pomoc psychologiczna i prawna - prowadzenie aktywizacji zawodowej i podnoszenia kwalifikacji wojewódzki 13 Koło Sanockie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Sanok Wspieranie, pomaganie i pomoc osobom bezdomnym w Domu Inwalidy Bezdomnego - udzielanie schronienia - zapewnienie środków higieny osobistej i odzieży - zapewnienie całodziennego wyżywienia - zapewnienie leków - zakup sprzętu komputerowego do biblioteki na potrzeby podopiecznych wojewódzki 68

70 Lp Koło Jarosławskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Jarosław Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata udzielanie schronienia - zapewnienie wyżywienia - zapewnienie leków i środków czystości - zakup łóżek ortopedycznych - organizowanie szkolenia w zakresie usług opiekuńczych wojewódz. 15 Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny Sanok Zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich, wymagających wsparcia materialnego połączone z wychowaniem, wyżywieniem i wsparciem rzeczowym - prowadzenie zajęć wychowawczoedukacyjnych - dożywianie dzieci - organizowanie warsztatów z psychologiem i pedagogiem dla rodziców - organizowanie konkursów z nagrodami - prowadzenie zajęć rekreacyjnych - pomoc materialna w postaci wyprawek szkolnych i odzieży 6 - powiatowy - 16 Zgromadzenie Sióstr Św. Michała Archanioła Miejsce Piastowe Teatr przemiany wybieram życie - zorganizowanie wyjazdu do ośrodka wypoczynkowego, połączonego ze zwiedzaniem okolic - zaopatrzenie uczestników wyjazdu w plecaki, odzież sportową, itp. - organizowanie zajęć teatralno terapeutycznych - przygotowanie spektaklu dla zaproszonych gości - zaopatrzenie uczestników w materiały do pracy 5 - powiatowy - 17 Parafialny Zespół Caritas OO. Bernardyni Rzeszów Pomoc rodzinom wielodzietnym i matkom samotnie wychowującym dzieci w wieku szkolnym oraz bezrobotnym - zakup odzieży i obuwia, żywności, leków, zabawek, słodyczy dla dzieci do paczek mikołajkowych 1 - powiatowy - 18 Rodzina Rodzin Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Wielodzietnych Rzeszów Pomoc rodzinom wielodzietnym i najbardziej potrzebującym w prawidłowym funkcjonowaniu życia rodzinnego - doposażenie dzieci z ubogich rodzin w podręczniki i artykuły szkolne - zakup odzieży, artykułów gospodarstwa domowego i środków czystości - organizowanie spotkań integracyjnych dla rodzin 3 gminny

71 Lp Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Koło przy Parafii św. Judy Tadeusza w Rzeszowie Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie Podkarpacki Bank Żywności Rzeszów Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka wsparcie dzieci i młodzieży z zakresu poprawy warunków socjalnobytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Łagodzenie skutków ubóstwa i tworzenie warunków wyjścia z trudnych sytuacji życiowych (środowisko osób niesłyszących) Nakarmić najbardziej potrzebujących pomoc żywnościowa dla najuboższej ludności Podkarpacia - dożywianie i pomoc materialna - prowadzenie warsztatów profilaktycznych - organizowanie konkursów, gier i zabaw - organizowanie wycieczek, pielgrzymek, imprez okolicznościowych - organizacja zimowiska - organizacja półkolonii - otwarcie punktu i wydawanie żywności, ubrań, środków czystości, leków, artykułów gospodarstwa domowego ubogim osobom niesłyszącym - dostarczanie żywności dla potrzebujących - promocja postaw zapobiegania marnowaniu żywności - aktywizacja młodzieży, zwłaszcza beneficjentów przy dystrybucji żywności, tworzenie perspektyw rozwoju i możliwości wyjścia z trudnych sytuacji życiowych 6 gminny wojewódz wojewódz. 22 Jarosławska Fundacja Pomocna Dłoń Jarosław Wyprawka szkolna dla ucznia - zakup i dystrybucja artykułów szkolnych, spożywczych i odzieżowych dla najbardziej potrzebujących uczniów 1 gminny Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej Równy start w przyszłość działania edukacyjno pomocowe ograniczające zjawisko wykluczenia społecznego wychowanków w Świetlicy Profilaktyczno- Wychowawczej i ich rodzin - pomoc materialna w postaci podręczników, artykułów szkolnych, paczek mikołajkowych i na Dzień Dziecka, dożywiania - organizacja poradnictwa pedagogicznego dla rodziców - pomoc pedagogiczna i edukacyjna dla wychowanków świetlicy - organizacja zajęć socjoterapeutycznych - organizacja półkolonii 5 - powiatowy - 70

72 Lp Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Niepokalanego Serca NMP Budy Głogowskie Czas na pomocną dłoń program pomocy społecznej dla dzieci ze środowisk dysfunkcyjnych - organizacja konkursów dla wychowanków świetlic socjoterapeutycznych - organizacja imprez integracyjnych dla ubogich rodzin - organizacja wyjazdów do kina i teatru - dystrybucja środków czystości dla potrzebujących - podnoszenie kwalifikacji i wiedzy dzieci 5 - powiatowy - 25 Fundacja Pomocy Młodzieży im. J. Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Nowa przestrzeń świata ograniczenie wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych - poradnictwo i konsultacje medyczne - organizacja letniego obozu sportowego i zajęć w sekcji pływania - organizacja warsztatów historycznych - organizacja wystawy i przedstawienia 4 - powiatowy - 26 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu Weekendowa opieka czasowa dla dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością - prowadzenie opieki czasowej osób z niepełnosprawnością - organizowanie treningów kulinarnych, z zakresu samoobsługi w codziennym życiu i funkcjonowania w grupie 2 - powiatowy - 27 Stowarzyszenie Ad Astram w Dębicy Wszędzie dobrze - w Domu Seniora najlepiej - organizacja kursu dietetycznego i zdrowego żywienia - utworzenie punkt opieki medycznej - organizacja kursu podstawowej obsługi komputera - organizacja kursu florystyki - prowadzenie warsztatów wokalnych - organizacja kursu robótek ręcznych - organizacja zajęć Nordic Walking 7 gminny Stowarzyszenie Życzliwej Pomocy Samarytanin Korczyna Utworzenie Świetlicy Socjoterapeutycznej - utworzenie i wyposażenie świetlicy socjoterapeutycznej - realizacja programu socjoterapeutycznego i zajęć dodatkowych 2 gminny

73 Lp Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga Jarosław U Kolpinga razem raźnej program opiekuńczo wychowawczy dla dzieci przeciwdziałający wykluczeniu społecznemu - prowadzenie zajęć opiekuńczo wychowawczych i terapeutycznych - prowadzenie sekcji zainteresowań i kawiarenki - organizacja imprez integracyjno kulturalnych - dożywianie dzieci - prowadzenie punktu informacyjnokonsultacyjnego 5 - powiatowy - 30 Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. św. Floriana Stalowa Wola Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym - zakup i dystrybucja żywności, artykułów gospodarstwa domowego, leków, środków czystości, itp. 1 gminny Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego w Baszni Dolnej Aby godnie można było żyć obchody Powiatowego Dnia Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym - organizacja zbiórki żywności, odzieży i środków czystości - organizacja konkursu na powiatowe logo Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym - organizacja koncertu charytatywnego dla młodzieży - prowadzenie punktów konsultacyjnych - organizacja panelu dyskusyjnego nt. walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym 5 - powiatowy - 32 Stowarzyszenie Rodzin Otwarty Umysł Rzeszów Samodzielność i aktywność a nie wykluczenie - organizacja zajęć związanych z planowaniem, zakupem, przygotowaniem i przeliczaniem wartości kalorycznych przygotowywanych posiłków wojewódz. 33 Koło Krośnieńskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Krosno Tworzenie warunków i stymulowanie aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej - wydawanie posiłków - zakup środków czystości i leków 2 - powiatowy - Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2010/. 72

74 Liczba podmiotów Oceny złożonych ofert, a następnie podziału środków finansowych z dotacji Województwa Podkarpackiego w ramach konkursu na realizację zadań z zakresu Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata dokonała komisja składająca się z przewodniczącego oraz czterech członków. Oferty zostały ocenione pod względem merytorycznym oraz spełnienia wymogów formalnych. Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 33 oferty, spośród których 9 zostało odrzuconych. Projekty zostały odrzucone z kilku przyczyn: 4 nie wpisały się w priorytet udzielanego dofinansowania oraz nie spełniały warunków realizacji zadania (objęły swoim zasięgiem zbyt małą liczbę osób, bądź wnioskowały o środki na wydatki inwestycyjne i wynagrodzenia pracowników, a nie na pomoc bezpośrednią, która była priorytetem w konkursie z 2010 roku); 1 oferta została złożona po terminie (Koło Krośnieńskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta); 4 projekty, mimo iż nie budziły zastrzeżeń merytorycznych, posiadały braki formalne w dokumentacji (brak podpisu jednej z osób upoważnionych na oświadczeniu majątkowym, daty zaświadczenia z banku, bądź opinii samorządu lokalnego, aktualnego zaświadczenia z kurii), przez co zostały odrzucone. Jedna z ofert zawierała niespójności w dokumentacji (część dokumentów była wystawiona na podmiot wnioskujący o dotację, a część na inną organizację działającą w jej strukturach). Wykres 9. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2010 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2010/. 73

75 Projekty spełniające zarówno wymogi formalne, jak i merytoryczne, zostały poddane dalszej ocenie na podstawie takich kryteriów jak: zasięg programu (wyżej ocenione zostały oferty o zasięgu ponadlokalnym); planowana liczba osób, które skorzystają z projektu; współpraca z innymi organizacjami, bądź instytucjami przy realizacji zadań ujętych w projekcie, poparta pisemną deklaracją; zgodność zadań ujętych w ofercie z priorytetem działań w zakresie pomocy społecznej na dany rok (zadania nakierowane wyłącznie na pomoc bezpośrednią osobom potrzebującym pomocy, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej) oraz obiektywnie określonymi potrzebami mieszkańców; dotychczasowa współpraca z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie (punkty przyznawane były za terminowe złożenie prawidłowego sprawozdania). Ponadto w związku z faktem, iż rok 2010 był Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym, dotowane były oferty z zakresu pomocy społecznej, które skierowane były na ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego. Wszystkie oferty spełniające wymogi określone powyżej decyzją komisji otrzymały w 2010 roku dofinansowanie. Żadnej spośród wnioskujących organizacji nie udało się jednak zdobyć maksymalnej możliwej liczby punktów, tj. 13. Jak widać na powyższym wykresie 4 organizacjom niewiele brakło do maksimum i otrzymały 10 punktów (Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy, Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta, Koło Dębickie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej), 9 punktów otrzymała taka sama ilość organizacji, jednakże jedna z nich, ze względu na braki formalne w ofercie, nie otrzymała dotacji. Najwięcej organizacji, którym przyznano dotacje, otrzymało 8 punktów. Łączna kwota przeznaczona w 2010 roku na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , wynosiła ,00 zł. Podmioty mogły wnioskować o dotację w maksymalnej wysokości ,00 zł. Spośród podmiotów składających oferty w konkursie na 2010 rok, połowa wnioskowała o maksymalną kwotę dofinansowania, dodatkowo 2 organizacje wnioskowały o kwoty bliskie maksimum, tj ,00 zł oraz ,00 zł. Z poniższego wykresu wynika, że jedynie trzy z nich otrzymały dofinansowanie w wysokości kwoty wnioskowanej. Około 30% organizacji, które otrzymały dotację, wnioskowało o kwoty z przedziału od ,00 zł do około ,00 zł. Zaledwie 2 organizacje (Jarosławska Fundacja Pomocna Dłoń oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej ZMG w Kolbuszowej) wnioskowały o kwoty poniżej 8 000,00 zł. W 2010 roku 37,5% organizacji uczestniczących w realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej otrzymało dofinansowanie w wysokości powyżej ,00 zł, około 42% organizacji otrzymało dofinansowanie z przedziału , ,00 zł, natomiast około 20% otrzymało dotacje poniżej ,00 zł. 74

76 Kwoty (w tys. zł) Wykres 10. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata ,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 kwota wnioskowana kwota przyznana Podmioty Źródło: opracowanie własne na podstawie załączników do Uchwały w sprawie udzielenia dotacji na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2010/. Analizowany program pomocy społecznej zawiera cel główny Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej, w ramach którego ujęte są trzy następujące cele operacyjne: 75

77 Cel operacyjny nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego Tabela 12. Projekty uwzględniające realizację celu operacyjnego nr 1 /rok 2010/ Lp. 1. Nazwa projektu Cel operacyjny nr 1 Działania Z nadzieją w przyszłość program pomocy dla dzieci i młodzieży z środowisk zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym Porzuć bezradność wybierz aktywność Lepiej niż w domu Trzydniowe spotkanie rodzin wielodzietnych, dysfunkcyjnych i biednych w Ośrodku Caritas w Myczkowcach Prowadzenie świetlicy profilaktycznowychowawczej w Rzeszowie przy ul. Hoffmanowej 23 i ul. Podwisłocze 6. Działania skierowane na wspieranie programów inicjatyw w zakresie poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Z wyzwań uczyńmy szansę na sukces Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Dzieciństwa nie da się odłożyć na później pokochaj mnie od zaraz Dofinansowanie leków i środków medycznych dla pacjentów Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci Objęcie bezpośrednią pomocą osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej Dajmy szansę Udzielanie schronienia i pomoc osobom bezdomnym, ubogim, samotnym i nieporadnym życiowo Pomagamy i służymy najbardziej potrzebującym pomocy poprzez prowadzenie przez cały rok Domu dla bezdomnych mężczyzn z Województwa Podkarpackiego Wspieranie, pomaganie i pomoc osobom bezdomnym w Domu Inwalidy Bezdomnego Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata Zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich, wymagających wsparcia materialnego połączone z wychowaniem, wyżywieniem i wsparciem rzeczowym Teatr przemiany wybieram życie

78 Pomoc rodzinom wielodzietnym i matkom samotnie wychowującym dzieci w wieku szkolnym oraz bezrobotnym Pomoc rodzinom wielodzietnym i najbardziej potrzebującym w prawidłowym funkcjonowaniu życia rodzinnego Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka wsparcie dzieci i młodzieży z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Łagodzenie skutków ubóstwa i tworzenie warunków wyjścia z trudnych sytuacji życiowych (środowisko osób niesłyszących) Nakarmić najbardziej potrzebujących pomoc żywnościowa dla najuboższej ludności Podkarpacia Wyprawka szkolna dla ucznia Równy start w przyszłość działania edukacyjno pomocowe ograniczające zjawisko wykluczenia społecznego wychowanków w Świetlicy Profilaktyczno Wychowawczej i ich rodzin Czas na pomocną dłoń program pomocy społecznej dla dzieci ze środowisk dysfunkcyjnych Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Wszystkie spośród dotowanych organizacji realizowały cel operacyjny nr 1 zgodnie z priorytetem przyznawania dofinansowania w 2010 roku. Wszystkie podmioty wybierały zadania nakierowane na realizację działania 1.2 Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, głównie poprzez: zakup artykułów szkolnych, podręczników, środków czystości, odzieży, czy lekarstw; zakup paczek okolicznościowych dla wychowanków świetlic; zapewnianie wyżywienia; udzielanie schronienia osobom bezdomnym, bądź osobom znajdującym się w sytuacji kryzysowej; umożliwienie bezdomnym skorzystania z łazienki, zapewnienie im odzieży. Drugim działaniem, które było realizowane przez znaczną część organizacji (10) było działanie 1.4, tj. Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej. Wykonywane ono było poprzez: podnoszenie kwalifikacji i wiedzy dzieci, organizację zajęć aktywizujących dla rodziców, prowadzenie aktywizacji zawodowej i podnoszenie kwalifikacji osób bezdomnych. Spośród podmiotów realizujących program pomocy społecznej, 5 zdecydowało się na wykonywanie działania 1.5, tj. Zwiększenie dostępności do poradnictwa 77

79 specjalistycznego w tym rodzinnego poprzez: prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych, z zakresu terapii pedagogicznej, poradnictwa psychologicznego, czy zajęć profilaktycznych. Kolejnymi działaniami, realizowanymi przez 3 podmioty były: działanie 1.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej wykonywane poprzez: pomoc w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, organizację zajęć aktywizujących i rozwijających zainteresowania dzieci; działanie 1.3 Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu m.in.: praca w kierunku integracji dzieci i młodzieży o zróżnicowanym statusie materialnym, poprzez wspólną twórczość, rozrywkę, itp.; utworzenie Akademii Malucha, pozwalającej rodzicom najmłodszych dzieci na poszukiwanie pracy lub opiekę nad dzieckiem w losowych sytuacjach, utrudniających opiekę nad dziećmi. Zaledwie 2 podmioty podjęły się realizacji działania 1.6 Wzmocnienie i skoordynowanie współpracy podmiotów działających na rzecz osób wykluczonych społecznie, były to Podkarpacki Bank Żywności oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny. Powyższe działanie zrealizowane zostało poprzez: pozyskanie artykułów żywnościowych i współpracę z innymi organizacjami przy dystrybucji tej żywności do odbiorców oraz przy promowaniu postaw zapobiegania marnowaniu żywności, jak również przez pozyskiwanie środków i pomocy rzeczowej dla wychowanków świetlicy i domu dziecka. 78

80 Cel operacyjny nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych W ramach drugiego celu operacyjnego wszystkie organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata swoimi zadaniami wpisały się w realizację działania 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem, ponieważ wszelkie realizowane przedsięwzięcia skierowane były do osób potrzebujących opieki społecznej. W związku z tym, realizacja zadań w ramach tego działania została celowo pominięta. Tabela 13. Projekty uwzględniające realizację celu operacyjnego nr 2 /rok 2010/ Lp. Nazwa projektu Cel operacyjny nr 2 Działania Lepiej niż w domu Prowadzenie świetlicy profilaktyczno-wychowawczej w Rzeszowie przy ul. Hoffmanowej 23 i ul. Podwisłocze 6. Działania skierowane na wspieranie programów inicjatyw w zakresie poprawy warunków socjalnobytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Z wyzwań uczyńmy szansę na sukces Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Dzieciństwa nie da się odłożyć na później pokochaj mnie od zaraz Zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich, wymagających wsparcia materialnego połączone z wychowaniem, wyżywieniem i wsparciem rzeczowym Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka wsparcie dzieci i młodzieży z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Równy start w przyszłość działania edukacyjno pomocowe ograniczające zjawisko wykluczenia społecznego wychowanków w Świetlicy Profilaktyczno- Wychowawczej i ich rodzin Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 79

81 Kolejnym działaniem realizowanym w ramach 2 celu operacyjnego było działanie 2.6, tj. Wspieranie funkcji rodziny przede wszystkim opiekuńczo wychowawczych w rodzinach dysfunkcyjnych. Wykonywane było ono głównie poprzez zapewnienie opieki pozalekcyjnej dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych, pomoc w odrabianiu prac domowych, organizację zajęć profilaktycznych, wpajanie podstawowych wartości życiowych, ale również dożywianie dzieci, które przebywając na świetlicy mają niejednokrotnie jedyną okazję w ciągu dnia na ciepły posiłek. Większość działań w zakresie 2 celu operacyjnego nie była realizowana, tj.: działanie 2.2 Analizowanie niekorzystnych zjawisk społecznych i ich skutków, działanie 2.3 Wspieranie działań i inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej, działanie 2.4 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego, działanie 2.5 Organizowanie wsparcia i pomocy dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji, działanie 2.7 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej, działanie 2.8 Inicjowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz rodziny, działanie 2.9 Wspieranie i tworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania dziecka i rodziny, działanie 2.10 Inicjowanie badań. Cel operacyjny nr 3 Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży W ramach celu operacyjnego nr 3 organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji programu najchętniej realizowały działanie 3.5 Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka przede wszystkim trudnej młodzieży, w tym młodzieży pochodzącej z rodzin patologicznych i sprawiających problemy wychowawcze. Połowa podmiotów dotowanych w swoich projektach zawarła zadania wpisujące się w powyższe działanie. Zadania te najczęściej stanowiły: organizację turnusów półkolonijnych i kolonijnych, wycieczek połączonych ze zwiedzaniem ciekawych rejonów, organizację wyjazdów integracyjnych, bądź do kina lub teatru, organizację zabaw urodzinowych, z okazji Dnia Dziecka lub innych imprez okolicznościowych, organizację konkursów z nagrodami i występów artystycznych, zabaw rekreacyjno-integracyjnych. Tabela 14. Projekty uwzględniające realizację celu operacyjnego nr 3 /rok 2010/ Cel operacyjny nr 3 Lp. Nazwa projektu Działania Z nadzieją w przyszłość program pomocy dla dzieci i młodzieży z środowisk zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym

82 2. Porzuć bezradność wybierz aktywność Lepiej niż w domu Trzydniowe spotkanie rodzin wielodzietnych, dysfunkcyjnych i biednych w Ośrodku Caritas w Myczkowcach Prowadzenie świetlicy profilaktyczno-wychowawczej w Rzeszowie przy ul. Hoffmanowej 23 i ul. Podwisłocze 6. Działania skierowane na wspieranie programów inicjatyw w zakresie poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Z wyzwań uczyńmy szansę na sukces Dajmy szansę Zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich, wymagających wsparcia materialnego połączone z wychowaniem, wyżywieniem i wsparciem rzeczowym Teatr przemiany wybieram życie Pomoc rodzinom wielodzietnym i najbardziej potrzebującym w prawidłowym funkcjonowaniu życia rodzinnego Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka wsparcie dzieci i młodzieży z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Równy start w przyszłość działania edukacyjno pomocowe ograniczające zjawisko wykluczenia społecznego wychowanków w Świetlicy Profilaktyczno-Wychowawczej i ich rodzin Czas na pomocną dłoń program pomocy społecznej dla dzieci ze środowisk dysfunkcyjnych Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 81

83 Działanie 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe było realizowane przez 5 organizacji pozarządowych poprzez: prowadzenie zespołów zainteresowań, wycieczki edukacyjno poznawcze, warsztaty teatralno terapeutyczne, czy naukę pływania. W roku 2010 w projektach realizowanych przez organizacje pozarządowe zabrakło zadań w ramach następujących działań: 3.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji osób starszych i przewlekle chorych, 3.2 Podniesienie poziomu i rozwój świadczeń pomocy społecznej skierowanej dla osób starszych i przewlekle chorych, 3.4 Edukacja członków rodzin zajmujących się opieką nad osobami starszymi i przewlekle chorymi, 3.6 Wspieranie i popularyzacja rozwoju systemu rodzinnej opieki zastępczej, 3.7 Praca z rodzinami biologicznymi w sytuacji zagrożenia i kryzysu. 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowanie tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie), 3.9 Edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia. Spośród ,00 zł możliwych w 2010 r. do rozdysponowania, komisja przekazała organizacjom pozarządowym w formie dotacji ,00 zł na realizację programu. Podmioty wykorzystały 99,2% tej kwoty, czyli ,29 zł, pozostałą część środków finansowych organizacje zwróciły do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej. Na poniższym wykresie można zauważyć, że 5 organizacji pozarządowych nie wykorzystało w całości środków przyznanych. Największego zwrotu dotacji 9,57% kwoty przyznanej (tj ,18 zł) dokonało Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny Sanok; 4,64% (tj ,48 zł) zwrócił Caritas Diecezji Sandomierskiej; 2,33% (tj. 628,18%) zwróciła Fundacja Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci, natomiast najmniejszych zwrotów dokonały: Fundacja Pomocy Młodzieży im. J. Pawła II Wzrastanie Świetlica Profilaktyczno Wychowawcza Oddział w Rzeszowie 1,54% (264,12 zł) oraz Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie 1,13% (304,75 zł). 82

84 Kwoty ( w zł) Wykres 11. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2010 roku kwota przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. W ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata w roku 2010 wsparcie w różnych formach otrzymało osób, tj. o 27% mniej niż wynikało to z zaplanowanych zadań zawartych w projektach złożonych przez organizacje pozarządowe, które otrzymały dotacje. Ze względu na charakter zadań, pomocą objęto głównie osoby zmagające się z problemem ubóstwa. Spośród 24 organizacji, które otrzymały dotację, 19 skierowało swoje zadania na tą grupę beneficjentów. Zjawisko ubóstwa stanowi jednakże ogniwo pozostałych problemów społecznych, takich jak: bezrobocie, bezdomność, czy dysfunkcje i patologie społeczne, stąd też w grupie beneficjentów znalazły się również osoby dotknięte tymi problemami. Drugą grupą beneficjentów najliczniej objętych pomocą w ramach programu są dzieci i młodzież z rodzin mających trudności w wypełnianiu swoich zadań ok. 70% organizacji nakierowało na nie swoje działania. W grupie tej uwzględnione zostały dzieci 83

85 i młodzież pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych, dotkniętych ubóstwem, złymi warunkami mieszkaniowymi, niewydolnych wychowawczo i niezaradnych życiowo, borykających się z problemem alkoholizmu i przemocą. Są to osoby zamieszkujące swoje rodzinne domy oraz przebywające w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Duża część organizacji pozarządowych skierowała swoje działania do osób bezrobotnych. 9 organizacji realizujących program pomogło tej grupie odbiorców. Około 30% organizacji skierowało swoje działania na bezdomnych oraz na osoby niepełnosprawne i chore, z czego ponad połowa (koła terenowe Towarzystwa Pomocy Św. Brata Alberta) pomogła osobom, które były zarówno niepełnosprawne, bądź chore, jak i bezdomne. Ponadto 4 organizacje realizujące program wspierały osoby w sytuacji kryzysowej oraz ofiary przemocy, poprzez zapewnienie im schronienia, posiłku, porady czy wsparcia zarówno materialnego, jak i psychicznego. Analizując sprawozdania złożone przez organizacje trudno określić łączną liczbę beneficjentów Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata w podziale na kobiety, mężczyzn i dzieci, gdyż nie wszystkie podmioty dokonały takiego podziału i podały łączną liczbę wszystkich odbiorców. Wśród organizacji, którym udało się dokonać podziału według wieku, czy płci, pomocą zostało objętych ok osoby dorosłe oraz ok dzieci i młodzieży. Ponadto Podkarpacki Bank Żywności dotarł z pomocą do ok osób, jednakże nie był w stanie dokonać podziału odbiorców ze względu na wiek, czy płeć. Poddając analizie wszystkie sprawozdania złożone po zakończeniu realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , możliwe było określenie stopnia realizacji zaplanowanych zadań uwzględnionych w złożonych ofertach. Spośród 24 organizacji pozarządowych realizujących program, 7 nie zrealizowało w pełni zaplanowanych zadań, poprzez: objęcie pomocą mniejszej liczby osób niż planowano w ofercie Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta (liczba zaplanowana 110, liczba wykazana w sprawozdaniu 77), Podkarpacki Bank Żywności (liczba zaplanowana , liczba wykazana w sprawozdaniu ), Jarosławska Fundacja Pomocna Dłoń (liczba zaplanowana 67, liczba wykazana w sprawozdaniu 50), Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Niepokalanego Serca NMP w Budach Głogowskich (liczba zaplanowana 550, liczba wykazana w sprawozdaniu 210). Jednakże, pomimo iż organizacje te nie zrealizowały w pełni swoich celów, to z pomocy 8 podmiotów skorzystała znacznie większa liczba beneficjentów, niż wcześniej zaplanowano. Do organizacji tych należały: Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium im. Błogosławionego Ks. B. Markiewicza (liczba zaplanowana 70, liczba wykazana w sprawozdaniu 190), Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy (liczba zaplanowana 90, liczba wykazana w sprawozdaniu 130), Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski w Mielcu (liczba zaplanowana 130, liczba wykazana w sprawozdaniu 147), Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku (liczba zaplanowana 350, liczba wykazana w sprawozdaniu 370), Parafialny Zespół Caritas OO. Bernardyni w Rzeszowie (liczba zaplanowana 300, liczba wykazana w sprawozdaniu 431), Rodzina Rodzin Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Wielodzietnych (liczba zaplanowana 200, liczba wykazana w sprawozdaniu 324), Koło Dębickie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta (liczba zaplanowana 30, liczba wykazana w sprawozdaniu 37), Parafialny Oddział Akcji Katolickiej Parafii św. Stanisława BM w Jaśle (liczba 84

86 zaplanowana 50, liczba wykazana w sprawozdaniu 54); co daje nam łączną liczbę beneficjentów działań tych organizacji wyższą o 463 osoby. Ponadto 3 organizacje nie określiły w ofercie jednoznacznie ile osób planują objąć pomocą, zatem niemożliwe jest ocenienie realizacji tej części zadania, a były to: Caritas Diecezji Sandomierskiej, Caritas Diecezji Rzeszowskiej oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny. brak zakupu paczek mikołajkowych dla wychowanków świetlicy Fundacja Pomocy Młodzieży im. J. Pawła II Wzrastanie Świetlica Profilaktyczno Wychowawcza Oddział w Rzeszowie, brak zajęć z profilaktyki uzależnień przy współpracy z terapeutami i psychologami Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Koło przy Parafii św. Judy Tadeusza w Rzeszowie, brak określenia realizacji wymienionych w ofercie rezultatów niemierzalnych realizacji zadania, wymieniono jedynie efekty materialne Zgromadzenie Sióstr Św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym. Jedna organizacja (Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku) pomogła dodatkowo osobom poszkodowanych w wyniku powodzi, co nie było zaplanowane w ofercie. Pozostałe organizacje zrealizowały swoje zadania zgodnie z wcześniejszym planem. Poniżej przedstawiony został procent obniżenia dotacji dla podmiotów realizujących Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata w roku Organizacje pozarządowe biorące udział w realizacji programu ubiegały się o dotacje w łącznej wysokości ,56 zł. Jednakże wśród zasad przyznawania dotacji, znaczny wpływ na wysokość środków finansowych miała liczba przyznanych projektom punktów, co spowodowało zmniejszenie tej kwoty do ,00 zł; tj. o 15,8%. Obniżenie dotyczące poszczególnych podmiotów, wahało się w granicach pomiędzy 4,5% a 43%. Większość organizacji, pomimo znacznego obniżenia wnioskowanych środków, była w stanie zrealizować wszystkie zaplanowane zadania, jedynie Fundacji Wzrastanie Świetlica Profilaktyczno-Wychowawcza w Rzeszowie, która w najwyższym stopniu miała obniżoną dotację, nie udało się w pełni zrealizować wszystkich zaplanowanych zadań. 85

87 Obniżenie dotacji Wykres 12. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2010 roku (w %) 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Na powyższym wykresie kolorem czerwonym, zaznaczone zostały te organizacje pozarządowe, które nie wykonały w całości zaplanowanych działań. Obniżenie dotacji dla tych podmiotów występowało na poziomie 10-43%. Dwa spośród wnioskujących podmiotów otrzymało całą kwotę, a były to Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta oraz Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Koło przy Parafii św. Judy Tadeusza w Rzeszowie, jednakże pomimo otrzymania pełnej kwoty zaplanowanej na realizację zadań, nie wykonały ich w całości. 86

88 2.2. Wnioski rekomendacje /rok 2010/ Dokument Analiza programów wojewódzkich realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie /lata / opracowany został na początku 2011 roku, zatem rekomendacje dotyczące zmian w założeniach konkursowych na realizację zadań w ramach poszczególnych programów uwzględnione zostały dopiero w tymże roku. W związku z powyższym, niektóre wnioski i rekomendacje, które powtórzyły się w niniejszej analizie /z roku 2010/, zostały poniżej zapisane, ze względu na ich wysoką wartość dla realizacji programów. 1. W wyniku analizy zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe uczestniczące w programie, na pierwszy plan wysuwa się brak jakichkolwiek podejmowanych przedsięwzięć, skierowanych do osób starszych i przewlekle chorych. Osoby te - zazwyczaj niedomagające się swoich praw, ze względu na swój wiek, często są pomijane, niezauważane, czy wręcz lekceważone. Powinno się więc zwrócić na nie uwagę i objąć pomocą, poprzez szczególne uwzględnienie tej grupy przy ogłaszaniu otwartych konkursów ofert. 2. Poprzez dokonywany przegląd zadań zawartych w ofertach w odniesieniu do działań ujętych w ramach programu dostrzeżone zostało zbytnie uogólnienie działania 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup osób objętych programem. Ze względu na to, iż wszystkie przedsięwzięcia realizowane poprzez organizacje pozarządowe w ramach programu wpisują się w jego zakres, niezbędne na tym etapie okazało się przyjęcie zasady, która pozwoliła na przypisanie do tego działania tylko tych zadań, które nie wpisywały się w pozostałe działania programu. 3. W ramach programu zawarte są dwa działania, tj.: Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej oraz Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego, które ujęte są zarówno w celu operacyjnym nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego jako działania 1.4 i 1.5 oraz celu operacyjnym nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych jako działania 2.4 i 2.7. Podczas opracowywania analizy niniejszego programu powodowało to utrudnienia z przypisaniem zadań realizowanych przez podmioty do któregoś z tych działań, tym bardziej, że znaczenie celu strategicznego nr 2 częściowo zawiera się w celu strategicznym nr 1. Dlatego też korzystne i bardziej efektywne dla realizacji programu byłoby, aby cele operacyjne nie powielały działań, ale uzupełniały się wzajemnie. 4. Pożądane byłoby wprowadzenie dla podmiotów podejmujących działania w ramach realizacji programu (nie tylko dotyczącego pomocy społecznej), wymogu informowania beneficjentów o fakcie, iż działania te są realizowane dzięki współfinansowaniu ze środków Samorządu Województwa Podkarpackiego. Warto zauważyć, że często w realizacji zadań uczestniczą nie tylko osoby objęte pomocą, ale również ich rodziny, znajomi oraz inni mieszkańcy województwa. Zasada ta, przekładałaby się nie tylko na zwiększenie świadomości tych osób o realizowanym przedsięwzięciu, ale również stanowiłaby element promocji naszego województwa, jako jednostki terytorialnej, która troszczy się o swoich mieszkańców szczególnie tych najbardziej potrzebujących. 87

89 Ponadto: 1. Na etapie oceny ofert, kryterium dotychczasowa współpraca z ROPS uwzględnia jedynie terminowe złożenie kompletnego sprawozdania. Warto byłoby poszerzyć ten punkt oceny oferty i uwzględnić również: problemy w porozumiewaniu się z organizacją, brak informowania odpowiednio wcześniej o zmianach w terminach realizacji poszczególnych zadań, itp. 2. Część organizacji pozarządowych uczestniczących w realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej nieprecyzyjnie określiła liczbę beneficjentów swoich projektów. Podmioty zarówno w ofertach, jak i sprawozdaniach nie podały całkowitej liczby odbiorców, podając: liczbę uczestników niektórych cząstkowych działań (Caritas Diecezji Sandomierskiej), liczbę rodzin a nie osób (Caritas Diecezji Rzeszowskiej), liczbę osób dziennie a nie w trakcie całego zadania (Koło Łańcuckie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta), liczbę osób objętych pomocą w poprzednim roku (Koło Dębickie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta); liczba osób w podziale na kobiety, mężczyzn i dzieci nie była równa łącznej liczbie beneficjentów. Fakt ten spowodował, że w tych przypadkach niemożliwe było porównanie założeń projektów z efektami realizacji. 3. Organizacje w swoich ofertach zbyt dużo uwagi poświęcają obszernym opisom swoich poprzednich dokonań, historii działalności itp., gdy najistotniejszy jest opis zadań do realizacji. W takich przypadkach zapominają o konkretnym określeniu liczby osób, które obejmą programem, bądź innych istotnych kwestiach. Wskazane byłoby ograniczenie tych opisów do 4-5 najistotniejszych ze względu na realizację danego programu elementów. 88

90 2.3. Analiza właściwa /rok 2011/ W 2011 roku ogłoszono trzy otwarte konkursy ofert na dofinansowanie zadań w zakresie pomocy społecznej. Uchwała Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 15 marca 2011 roku dotyczy pierwszego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata Priorytetem był cel operacyjny pn. Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży realizowany poprzez działania: 3.3 Tworze warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe i 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). Ponieważ środki finansowe przeznaczone na jego realizację nie zostały w pełni rozdysponowane, 26 lipca 2011 roku ogłoszono drugi konkurs, który kładł nacisk na ten sam priorytet przy udzielaniu dofinansowań. Dlatego też w poniższej tabeli zestawiono razem planowane działania organizacji, które brały udział w ww. konkursach ofert. Otwarty konkurs ofert z dnia 22 marca 2011 roku na dofinansowanie konferencji z zakresu pomocy społecznej 12 również nakierowany był na priorytet pn. Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży, jednakże działaniem wskazanym do realizacji było 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). Ze względu na fakt, że złożona została jedna oferta pn. Konferencja naukowo szkoleniowa z publikacją na temat Wsparcie rodziny w środowisku lokalnym zadanie to wykonywane było przez Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny z siedzibą w Rzeszowie, które omówione zostanie w dalszej części analizy. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PODMIOTY W RAMACH OTWARTYCH KONKURSÓW OFERT NA DOFINANSOWANIE W 2011 ROKU ZADAŃ Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ W RAMACH WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU POMOCY SPOŁECZNEJ NA LATA Uchwała nr 33/599/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 22 marca 2011 roku. 89

91 Tabela 15. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2011 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Jarosławiu U Kolpinga rozwijamy zainteresowania - aktywność twórcza dzieci i młodzieży - zajęcia w sekcjach zainteresowań - organizacja pikniku Z bliźnim na majówkę 2 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium im. bł. ks. Bronisława Markiewicza w Stalowej Woli Główka pracuje - organizacja półkolonii stacjonarnych - zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży 2 lokalny - 3. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta w Stalowej Woli Pozytywne wzmocnienia - cykl spotkań, porad i zajęć grupowych 1 lokalny - 4. Polski Komitet Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Charytatywne Zarząd Miejsko-Gminny w Kolbuszowej Pozytywka - otwarcie klubu Pozytywnie zakręceni - organizacja półkolonii - organizacja wycieczek 3 - ponadlokalny 5. Stowarzyszenie Pomoc w Rzeszowie Samodzielnie w przyszłość - zajęcia warsztatowe 1 - ponadlokalny 6. Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku "Dajmy szansę" podnoszenie i wspieranie kompetencji życiowych dzieci, młodzieży i placówkach pomocy społecznej - zajęcia w świetlicy środowiskowoprofilaktycznej 1 - ponadlokalny 7. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski w Mielcu Mój ślad "Ja to potrafię i ciebie też nauczę - Mamo, Tato" - warsztaty rozwoju osobistego 1 - ponadlokalny 8. Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym Z językiem w Dorosłe Życie - zajęcia z języka angielskiego, niemieckiego - praca nad głosem - emisja głosu 2 lokalny - 90

92 Lp "Rodzina Rodzin" Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Wielodzietnych w Rzeszowie COOLturalni - program edukacyjno rozwojowy - zakup podręczników, odzieży i obuwia 2 - ponadlokalny 10. Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy Rozwijamy talenty, zdobywamy klucz na udane życie - działania edukacyjne, zdrowotne i społeczne 1 lokalny Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi w Rzeszowie Akademia Rozwoju - program rozwoju kompetencji życiowych dzieci i młodzieży - zajęcia edukacyjno kulturowe i specjalistyczne 1 lokalny Caritas Diecezji Sandomierskiej w Sandomierzu Rozwój kompetencji społecznych i zainteresowań dzieci i młodzieży - zajęcia warsztatowe 1 lokalny Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu Trening mieszkaniowy - drogą do samodzielności i niezależności życiowej dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością* - trening mieszkaniowy dla osób niepełnosprawnych 1 - ponadlokalny 14. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Podnoszenie poziomu życia dzieci i młodzieży z placówek opiekuńczowychowawczych Fundacji "Wzrastanie" - zajęcia warsztatowe - zajęcia sportowe - szkolenie z zakresu pierwszej pomocy - spotkania z lekarzem, policjantem i sędzią 4 - ponadlokalny 15. Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny w Sanoku Zajęcia świetlicowe - dziedzictwo kulturowe regionu - zajęcia w świetlicy - wycieczka do Ojcowa i Krakowa 2 lokalny Parafialny Oddział Akcji Katolickiej Parafii św. Stanisława BM w Jaśle Mini Akademia Umiejętności - edukacyjny program pomocy dla dzieci - program edukacyjnoterapeutyczny 1 lokalny - 91

93 Lp Stowarzyszenie "Godne Życie dla Dzieci" w Mielcu Świat z kartki papieru - warsztaty orgiami połączone z wycieczką do Polańczyka 1 - ponadlokalny 18. Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie Młodzież dzieciom - wakacyjne warsztaty muzyczne - warsztaty muzyczne 1 - ponadlokalny 19. Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Jarosławiu U Kolpinga razem raźniej - utworzenie i prowadzenie kawiarenki z czytelnią i klubem muzycznym - zajęcia w grupach tematycznych - impreza na zakończenie projektu 3 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Przemyślu Program opiekuńczo-edukacyjny "Pokaż na co Cię stać" - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA w Rzeszowie Program "Niczym się nie różnimy" - warsztaty informacyjne i profilaktyczne - organizacja konkursu i akcji charytatywnych - wyjazd do skansenu 3 lokalny Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie Postaw na siebie - warsztaty dziennikarskie - zajęcia logopedyczne 2 - ponadlokalny 23. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Krośnie Felicitas - wsparcie rodzin zastępczych w powiecie Krośnieńskim - zajęcia warsztatowe 1 - ponadlokalny 24. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu "Trening mieszkaniowy w Oleszycach - drogą do samodzielności życiowej dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością"* - trening mieszkaniowy dla osób niepełnosprawnych 1 lokalny - 92

94 Lp Parafia Rzymskokatolicka pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację opracowanych programów - zajęcia profilaktyczno wychowawcze w świetlicy 1 lokalny Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Krośnie Warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie - zajęcia z zakresu umiejętności społecznych - zajęcia plastyczne 2 lokalny Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie Rozwijamy swoje talenty - zajęcia plastyczne - utworzenie kółka teatralno literackiego - zajęcia kulinarne 3 lokalny Caritas Archidiecezji Przemyskiej w Przemyślu Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne dorosłe życie (usamodzielnienie) - przeprowadzenie turnusów rekreacyjno-profilaktycznych 1 - ponadlokalny 29. Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Caritas w Przemyślu Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne dorosłe życie (usamodzielnienie) - przeprowadzenie turnusów rekreacyjno-profilaktycznych 1 - ponadlokalny 30. Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących SWN w Przemyślu Centrum rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych - oferta zaadresowana do niepełnosprawnych ponadto organizacja nie spełniała wymogów formalnych Parafia Rzymsko Katolicka p.w. Chrystusa Króla w Rzeszowie Działania profilaktyczne mające na celu budowanie tożsamości i akceptację sytuacji rodzinnej przez dzieci i młodzież - zajęcia w świetlicy 1 lokalny - 93

95 Lp Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej w Rzeszowie - Oddział w Tyczynie Zainwestuj w siebie - punkt konsultacyjno warsztatowy dla dzieci i młodzieży z terenu gminy Tyczyn i gminy Lubenia jako podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży działanie Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , skierowane na tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie opracowanych programów - punkt konsultacyjno warsztatowy - wyjazd integracyjny 2 - ponadlokalny 33. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Tarnobrzegu Tworzenie warunków rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie opracowanych programów - środowiskowe ogniska wychowawcze 1 lokalny Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. Ks. Br. Markiewicza pn. Oratorium Twój Dom w Krośnie Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży - organizacja nie spełniała wymogów formalnych (brak oferty podmiotu) Stowarzyszenie Razem Budy Głogowskie Letnia szkoła przetrwania Wakacyjne zajęcia dla dzieci i młodzieży drogą do samorealizacji - stworzenie kół zainteresowań - organizacja imprezy plenerowej 2 - ponadlokalny 36. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji z siedzibą w Kuźni Raciborskiej Szansa rozwijanie zainteresowań młodzieży - terapia zajęciowa - obóz edukacyjno-terapeutyczny 2 - ponadlokalny 37. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku Oddział w Rzeszowie Rozwijam swoje talenty - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Jarosławska Fundacja Pomocna Dłoń w Jarosławiu Wyprawka szkolna dla ucznia - zakup wyprawek szkolnych - organizacja imprezy 2 - ponadlokalny 94

96 Lp Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Przemyślu Program opiekuńczo edukacyjny Pokaż na co Cię stać - program wychowawczoedukacyjny 1 lokalny Stowarzyszenie Kulturalno Wychowawcze im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu Rozwijanie i doskonalenie umiejętności i zdolności wokalno muzycznych i tanecznych w Młodzieżowym Kole Artystycznym przy Stowarzyszeniu Kulturalno Wychowawczym im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu - program dydaktyczno wychowawczo-terapeutyczne 1 - ponadlokalny 41. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Tworzenie warunków do rozwoju uzdolnień i zainteresowań dzieci i młodzieży ze świetlicy Wzrastanie w Przeworsku i Klubu Wzrastanie w Łańcucie - prowadzenie świetlicy - działalność klubu 2 - ponadlokalny 42. Caritas Diecezji Sandomierskiej w Sandomierzu Rozwój kompetencji społecznych i zainteresowań dzieci i młodzieży. Uruchomienie dwóch nowych sekcji: warsztatów rekreacyjno sportowych i warsztatów sztuki kulinarnej - zajęcia warsztatowe 1 lokalny Stowarzyszenie Kulturalno Wychowawcze im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu Przez muzykę i taniec odkrywamy lepszy świat - działania Młodzieżowego Koła Artystycznego przy Stowarzyszeniu Kulturalno Wychowawczym im. Ks. Piotra Skargi w Jarosławiu - program dydaktyczno wychowawczo-terapeutyczne 1 - ponadlokalny * projekty o tych samych nazwach złożone przez organizację pozarządową na dwa konkursy Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartych konkursów na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2011/. 95

97 W otwartym konkursie ofert na dofinansowanie zadań z zakresu pomocy społecznej, ogłoszonym w dniu 15 marca 2011 roku, złożonych zostało 31 projektów, z czego dofinansowaniem objęto 18. Spośród ofert, które nie otrzymały wówczas dofinansowania 13 odrzucono (tabela 15 wiersze 28-40), w tym: 10 z powodu braków formalnych, które dotyczyły braku wymaganej dokumentacji np.: kserokopii dokumentów potwierdzających kwalifikacje realizatorów zadania, podpisu osoby upoważnionej do podejmowania zobowiązań finansowych i majątkowych, szczegółowego harmonogramu zadań, w jednym przypadku zaś organizacja dostarczyła wszystkie wymagane załączniki z wyjątkiem samej oferty; 2 nie spełniały wymogów konkursowych; 1 oferta, której założenia nie gwarantowały jej realizacji 13. W konkursie ogłoszonym w dniu 26 lipca 2011 roku złożonych natomiast zostało 12 projektów dofinansowano 9. Dotacji nie otrzymało 3 organizacje (tabela 15, wiersze 41-43) z powodu niskiej liczby uzyskanych punktów. Wnioskodawcy najczęściej planowali wykonać jedno zadanie w swoich projektach. Najwięcej projektów zostało złożonych o zasięgu ponadlokalnym (21) nieco mniej o zasięgu lokalnym (20). Projekty o zasięgu lokalnym przedstawione w powyższej tabeli to głównie niewykraczające swoim zasięgiem poza obszar jednej gminy, zaś ponadlokalne to powiatowe i wojewódzkie. Komisja oceny projektów powołana w celu weryfikacji ofert pod względem formalnym i merytorycznym dokonała podziału środków finansowych. W skład komisji wchodziło trzech pracowników ROPS oraz dwóch przedstawicieli organizacji pozarządowych działających na terenie Podkarpacia. Podział dotacji zaproponowany przez komisję zatwierdzony został przez Zarząd Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie. Pomimo że obydwa omawiane konkursy nakierowane były na ten sam priorytet udzielania dofinansowania, to jednak sposób oceny nieznacznie się różnił. Zgodnie z Uchwałą w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert z dnia 15 marca 2011 roku organizacja mogła otrzymać maksymalnie 17 punktów, natomiast według uchwały z dnia 26 lipca maksymalna liczba punktów możliwa do osiągnięcia wynosiła 32. W związku z powyższym, punktację za poszczególne projekty dla obydwu konkursów przedstawiono na osobnych wykresach. 13 Załącznik 1 do Uchwały Nr 46/934/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 maja 2011 roku. 96

98 Liczba podmiotów Liczba podmiotów Wykres 13. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2011 roku a liczba punktów im przyznana /otwarty konkurs ofert z 15 marca 2011 r./ Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika I do Uchwały Nr 46/934/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 maja 2011 roku. W pierwszym z omawianych konkursów projekty otrzymały od 8 do 14 punktów. Maksymalna liczba 17 punktów nie została osiągnięta przez żaden podmiot, najbliższe osiągnięcia tego celu były dwie organizacje, które otrzymały po 14 punktów. Wykres 14. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2011 roku a liczba punktów im przyznana /otwarty konkurs ofert z 26 lipca 2011 r./ Lista przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika I do Uchwały Nr 75/1689/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 13 września 2011 roku. 97

99 Podmioty W kolejnym konkursie najwyższą liczbę punktów (25 na 32 możliwe do zdobycia) otrzymała jedna organizacja a jej projekt został dofinansowany na poziomie 90% kwoty wnioskowanej. Trzy podmioty otrzymało 22 punkty; organizacje najsłabiej ocenione, tj. z przedziału punktów nie otrzymały dotacji. Wykres 15. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2011 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata Fund.Pom.Młodz. Wzrastanie Oddz. Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Krosno Par.pw.Chrystusa Króla Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Tow.Przyjaciół Dzieci Krosno Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow.Inicjatyw Obyw.AKTA Rzeszów Tow.Przyjaciół Dzieci Przemyśl Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow."Godne Życie dla Dzieci" Mielec Par.Oddz.Akcji Kat.Par.św.Stanisława BM Jasło Stow.Przyj.Heleny Kosiny Sanok Fund.Pom.Młodz."Wzrastanie Łopuszka Mała Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Caritas Diecezji Sandomierskiej Stow.Szczęśliwy Dom Rzeszów Zgrom.S.Służebniczek BDNP Dębica Stow. "Rodzina Rodzin" Rzeszów Zgrom.S.św.Michała Arch. Miejsce Piastowe Tow.Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski Mielec Stow.Ruch Pom.Psychol. Integracja Nisko Stowarzyszenie Pomoc Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Stow.Charyt.ZMG Kolbuszowa Tow.Pom.im.św.Brata Alberta Stalowa Wola Stow.Op.nad Dziećmi "Oratorium" Stalowa Wola Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław kwota przyznana kwota wnioskowana 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 Kwota (w tys. zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie załączników do Uchwał w sprawie udzielenia dotacji na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2011/. 98

100 W założeniach konkursowych określono maksymalną wysokość dotacji wynoszącą ,00 zł, jaką może otrzymać podmiot wnioskujący. Organizacje pozarządowe wnioskowały o kwoty z przedziału od 6 200,00 zł do ,00 zł. Najwięcej podmiotów spośród tych, które otrzymały dotację, ubiegało się o kwoty w granicach pomiędzy ,00 zł a ,00 zł, podmioty te stanowiły aż 89% ogółu pozytywnie ocenionych projektów. Natomiast znacznie mniej organizacji wnioskowało o kwotę poniżej ,00 zł tylko trzy podmioty (co stanowi 11% ogółu pozytywnie ocenionych projektów). Celem głównym analizowanego programu jest Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej, w którym zawarte są trzy cele operacyjne. W roku 2011 wyodrębniony do realizacji został cel operacyjny pn. Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży, w ramach którego organizacje pozarządowe realizowały swoje zadania. Cel operacyjny Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży Tabela 16. Projekty uwzględniające realizację celu operacyjnego nr 3 /rok 2011/ Cele operacyjne nr 3 Lp. Nazwa projektu Działania U Kolpinga rozwijamy zainteresowania - aktywność twórcza dzieci i młodzieży 1-2. Główka pracuje 1-3. Pozytywne wzmocnienia Pozytywka 1-5. Samodzielnie w przyszłość "Dajmy szansę" podnoszenie i wspieranie kompetencji życiowych dzieci, młodzieży i placówkach pomocy społecznej 1-7. Mój ślad "Ja to potrafię i ciebie też nauczę - Mamo, Tato" 1-8. Z językiem w Dorosłe Życie 1-9. COOLturalni Rozwijamy talenty, zdobywamy klucz na udane życie Akademia Rozwoju - program rozwoju kompetencji życiowych dzieci i młodzieży Rozwój kompetencji społecznych i zainteresowań dzieci i młodzieży 1-99

101 "Trening mieszkaniowy - drogą do samodzielności i niezależności życiowej dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością"* Podnoszenie poziomu życia dzieci i młodzieży z placówek opiekuńczo-wychowawczych Fundacji "Wzrastanie" Zajęcia świetlicowe - dziedzictwo kulturowe regionu Mini Akademia Umiejętności - edukacyjny program pomocy dla dzieci Świat z kartki papieru Młodzież dzieciom - wakacyjne warsztaty muzyczne U Kolpinga razem raźniej Program opiekuńczo - edukacyjny "Pokaż na co Cię stać" Program "Niczym się nie różnimy" Postaw na siebie Felicitas - wsparcie rodzin zastępczych w powiecie Krośnieńskim "Trening mieszkaniowy w Oleszycach - drogą do samodzielności życiowej dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością"* Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację opracowanych programów Warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie Rozwijamy swoje talenty 1 - Liczba realizowanych działań w ramach celu nr * projekty o tych samych nazwach realizowane przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu, które otrzymało dofinansowanie w dwóch konkursach ofert Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/ Zdecydowana większość podmiotów (21 organizacji na 27 dotowanych) wybrała zadania nakierowane na realizację działania 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie 100

102 programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe głównie poprzez: tworzenie sekcji zainteresowań, organizację półkolonii stacjonarnych, zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży, organizację wycieczek, warsztaty rozwoju osobistego, zajęcia z języka angielskiego, niemieckiego, pracę nad głosem - emisja głosu, zakup podręczników, odzieży i obuwia, działania edukacyjne, zdrowotne i społeczne, zajęcia edukacyjno kulturowe i specjalistyczne, zajęcia sportowe, szkolenie z zakresu pierwszej pomocy, spotkania z lekarzem, policjantem i sędzią, zajęcia w świetlicy, utworzenie i prowadzenie kawiarenki z czytelnią i klubem muzycznym, organizację konkursu i akcji charytatywnych, warsztaty dziennikarskie, zajęcia logopedyczne, zajęcia z zakresu umiejętności społecznych, zajęcia plastyczne, utworzenie kółka teatralno literackiego, zajęcia kulinarne. Drugim działaniem realizowanym przez 5 organizacji było Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wychodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnianie) wykonywane poprzez: cykl spotkań, porad i zajęć grupowych, zajęcia warsztatowe, zajęcia w świetlicy, trening mieszkaniowy dla osób niepełnosprawnych. 101

103 Podmioty Wykres 16. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2011 roku Fund.Pom.Młodz. Wzrastanie Oddz.Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Krosno Par.pw.Chrystusa Króla Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Tow.Przyjaciół Dzieci Krosno Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow.Inicjatyw Obyw.AKTA Rzeszów Tow.Przyjaciół Dzieci Przemyśl Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow."Godne Życie dla Dzieci" Mielec Par.Oddz.Akcji Kat.Par.św.Stanisława BM Jasło Stow.Przyj.Heleny Kosiny Sanok Fund.Pom.Młodz."Wzrastanie Łopuszka Mała Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Caritas Diecezji Sandomierskiej Stow.Szczęśliwy Dom Rzeszów Zgrom.S.Służebniczek BDNP Dębica Stow. "Rodzina Rodzin" Rzeszów Zgrom.S.św.Michała Arch. Miejsce Piastowe Tow.Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski Mielec Stow.Ruch Pom.Psychol. Integracja Nisko Stowarzyszenie Pomoc Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Stow.Charyt.Kolbuszowa Tow.Pom.im.św.Brata Alberta Stalowa Wola Stow."Oratorium"Stalowa Wola Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław dotacja wykorzystana kwota przyznana 0,00 10,00 20,00 30,00 Kwoty (w tys. zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. W otwartym konkursie ofert na dofinansowanie zadań z zakresu pomocy społecznej ogłoszonym dnia 15 marca oraz 26 lipca 2011 roku przyznano w formie dotacji pochodzących z Samorządu Województwa Podkarpackiego kwotę ,00 zł, z czego wykorzystano 98%, tj ,73 zł. Zwrotu części niewykorzystanej dotacji dokonało 7 organizacji, kolejna zaś - Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny z siedzibą w Sanoku, wydatkowała kwotę w wysokości 3 668,74 zł, jednakże wydatek ten jest niezgodny z wytycznymi zawartymi w Załączniku do Uchwały nr 31/537/11 Zarządu 102

104 Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 15 marca 2011 roku. Dlatego też organizacja zobligowana jest do zwrotu tej kwoty. Najmniejszą kwotę niewykorzystanej dotacji zwróciła Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie - 67,41 zł, co stanowiło mniej niż jeden procent otrzymanych środków finansowych. Dotacje przyznane z budżetu Województwa Podkarpackiego na dofinansowanie zadań realizowanych w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata nie zostały wykorzystane w całości przez 8 organizacji pozarządowych. W 2011 roku w ramach realizowanych zadań z zakresu pomocy społecznej wsparcie w różnych formach otrzymało osób, tj. 1% więcej niż wynikało to z zaplanowanych zadań zawartych w ofertach złożonych przez organizacje, które otrzymały dofinansowanie. Z uwagi na sposób opracowywania sprawozdań przez niektóre organizację, polegający na niedostatecznym sprecyzowaniu części I punkt 5 Liczbowe określenie skali działań zrealizowanych w ramach zadania, rzeczywista liczba odbiorców może znacznie odbiegać od ww. wymienionej. W niektórych sprawozdaniach nie podano bowiem ogólnej liczby uczestników, bądź też pominięto jedną z grup beneficjentów, w związku z tym rzeczywista liczba odbiorców mogła być znacznie większa. Pomocą objęto głównie dzieci i młodzież z rodzin mających trudności w wypełnianiu swoich zadań. Spośród 27 dotowanych organizacji, 17 skierowało swoje zadania na tę grupę odbiorców. Kolejną pod względem liczebności grupą, która została objęta pomocą (przez jedną organizację pozarządową), były osoby w sytuacji kryzysowej. Pozostali beneficjenci projektów to rodzice zastępczy, dzieci z rodzin zastępczych oraz wychowankowie zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych wchodzący w dorosłe życie. Ponadto najmniej liczna grupa odbiorców uczestnicząca w programie trzech organizacji, to osoby niepełnosprawne i chore. Beneficjentami działań jednej z organizacji byli wolontariusze, niestety podmiot w ofercie określił ile osób obejmie projekt, natomiast w sprawozdaniu wyszczególnił jedynie zajęcia oraz podał czas ich trwania. Zadania wykonywane w ramach realizowanego Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata skierowane były w większości do dzieci i młodzieży, nie było niestety możliwe precyzyjne określenie liczby beneficjentów z podziałem na dorosłych, dzieci i młodzież, gdyż nie wszystkie podmioty dokonały takiej klasyfikacji. Określając stopień realizacji zaplanowanych w ofertach zadań przeanalizowano sprawozdania złożone przez organizacje pozarządowe. Spośród ogółu organizacji realizujących w 2011 roku Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata , 3 organizacje (Stowarzyszenie Pomoc w Rzeszowie, Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi w Rzeszowie, Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie) nie zrealizowały w pełni zaplanowanych zadań, poprzez objęcie pomocą mniejszej liczby osób niż planowano w ofercie. 103

105 Podmioty Wykres 17. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2011 roku (w %) Fund.Pom.Młodz. Wzrastanie Oddz.Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Krosno Par.pw.Chrystusa Króla Rzeszów Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Tow.Przyjaciół Dzieci Krosno Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow.Inicjatyw Obyw.AKTA Rzeszów Tow.Przyjaciół Dzieci Przemyśl Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław Fund.Pamięć i Tożsamość Lubaczów Stow."Godne Życie dla Dzieci" Mielec Par.Oddz.Akcji Kat.Par.św.Stanisława BM Jasło Stow.Przyj.Heleny Kosiny Sanok Fund.Pom.Młodz."Wzrastanie Łopuszka Mała Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. Jarosław Caritas Diecezji Sandomierskiej Stow.Szczęśliwy Dom Rzeszów Zgrom.S.Służebniczek BDNP Dębica Stow. "Rodzina Rodzin" Rzeszów Zgrom.S.św.Michała Arch. Miejsce Piastowe Tow.Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski Mielec Stow.Ruch Pom.Psychol. Integracja Nisko Stowarzyszenie Pomoc Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Stow.Charyt.Kolbuszowa Tow.Pom.im.św.Brata Alberta Stalowa Wola Stow."Oratorium"Stalowa Wola Stow. Rodzina Kolpinga Jarosław 0% 20% 40% 60% podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań obniżenie dotacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. W roku 2011 organizacje realizujące Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata ubiegały się w omawianych konkursach o dotację w łącznej wysokości ,00 zł. Po dokonaniu przez komisję oceny formalnej i merytorycznej obniżono kwotę dofinansowania do ,00 zł, tj. o 14,5%. Największe, bo aż 49,8% obniżenie dotacji w stosunku do kwoty wnioskowanej dotyczyło Fundacji Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie. 104

106 DZIAŁANIE PODJĘTE PRZEZ PODMIOT W RAMACH OTWARTEGO KONKURSU OFERT NA DOFINANSOWANIE W 2011 ROKU KONFERENCJI Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ W RAMACH WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU POMOCY SPOŁECZNEJ NA LATA W ramach ww. konkursu do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie została złożona jedna oferta Stowarzyszenia na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny, pn. Konferencja naukowo szkoleniowa z publikacją na temat Wsparcie rodziny w środowisku lokalnym. Organizacja zaplanowała zorganizowanie konferencji o zasięgu ponadlokalnym oraz opracowanie i druk materiałów dla uczestników. Komisja oceny projektów po dokonaniu weryfikacji złożonego wniosku przyznała 13,75 punktów i zaproponowała dofinansowanie w wysokości ,00 zł; co stanowiło 100% kwoty wnioskowanej. Wysokość dotacji została zaakceptowana Uchwałą Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 19 kwietnia 2011 roku. Na mocy zawartego aneksu do umowy stowarzyszenie dokonało przesunięcia otrzymanych środków finansowych w obrębie kosztorysu zadania. Zmiana wynikała ze zwiększenia kosztów organizacyjnych w zakresie obsługi projektu. Poprzez przygotowanie konferencji naukowej stowarzyszenie realizowało wskazany w ogłoszeniu konkursowym - cel operacyjny pn. Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży, działanie 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). Organizacja w całości wykorzystała otrzymaną wcześniej kwotę 14 a zakładane cele zostały zrealizowane. 14 Z przyznanej dotacji stowarzyszenie uzyskało 0,74 zł odsetek bankowych. Środki te w całości przeznaczono na realizację zadań projektu. 105

107 Lata realizacji programu 2.4. Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ W 2010 roku ogłoszono jeden konkurs ofert, którego priorytetem były działania w ramach celu operacyjnego nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego z wyjątkiem działania 1.5 Zwiększanie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego. Organizacje realizowały to działanie dodatkowo, oprócz pozostałych wyszczególnionych w ogłoszeniu konkursowym, podobnie jak działania w ramach celu operacyjnego nr 2 i 3. Najchętniej realizowanym działaniem było wówczas Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (1.2) oraz Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem (2.1). Tabela 17. Realizacja Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /lata 2010, 2011/ Cel operacyjny nr 1 Cel operacyjny nr 2 Cel operacyjny nr 3 Działania Działania Działania Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące pogram w latach W 2011 roku w trzech konkursach na dofinansowanie z budżetu Województwa Podkarpackiego zadań z zakresu pomocy społecznej priorytetem były działania w ramach celu operacyjnego pn. Podniesienie poziomu życia dzieci i młodzieży. Najwięcej organizacji realizowało działanie 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe. Znacznie mniejsza grupa podmiotów podjęła się zadań, które wpisują się w działanie 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnianie). Warto zaznaczyć, że w 2011 roku wszystkie organizacje realizowały tylko te działania, które wskazane były w uchwałach w sprawie ogłoszenia otwartych konkursów ofert. Liczba beneficjentów objęta pomocą w 2010 roku wynosiła osób, z czego stanowiły osoby potrzebujące, którym pomocy udzielił Podkarpacki Bank Żywności w Rzeszowie, w ramach programu Nakarmić najbardziej potrzebujących - pomoc żywnościowa dla najuboższej ludności Podkarpacia. Organizacja ta niestety nie dokonała podziału odbiorców na dorosłych, dzieci i młodzież. Pozostałe organizacje 106

108 objęły pomocą osób, w tym stanowiły osoby dorosłe a dzieci i młodzież. W 2011 roku wsparcie w różnych formach otrzymało osób. Liczba ta nie obejmuje uczestników konferencji i warsztatów zorganizowanych w ramach jednego konkursu ofert ogłoszonego dnia 22 marca 2011 roku, ponieważ w złożonym przez Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny sprawozdaniu trudno określić rzeczywistą liczbę beneficjentów ostatecznych. Wyżej wymienioną grupę osób stanowiły dzieci i młodzież oraz wolontariusze. 107

109 2.5. Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ 1. Sposób, w jaki organizacje określają liczbowo skalę realizowanych zadań znacznie utrudnia lub całkowicie uniemożliwia weryfikację sprawozdań z przedstawionymi wcześniej ofertami. Przykładem jest jedna z organizacji dotowanych w 2011 roku, wg oferty projekt obejmuje około 22 osoby z domów dziecka i około 30 osób już usamodzielnionych 15, w sprawozdaniu zaś są wyszczególnione zajęcia (które w ofercie nie były tak szczegółowo opisane) z podaną liczbą uczestników. Na tej podstawie trudno stwierdzić czy całkowita liczba beneficjentów stanowi sumę uczestników poszczególnych zajęć, czy też jedna osoba mogła uczestniczyć w kilku zajęciach. 2. Tylko niewielka ilość organizacji wskazała cele i działania z programu, w ramach których zaplanowała swoje zadania w ofercie. Spowodowało to niejednokrotnie trudność w przyporządkowaniu konkretnych zadań do działań programu. Powinno się zwrócić na to większą uwagę, gdyż dzięki precyzowaniu w projektach, w jakie działania wpisują się dane zadania, oferta staje się bardziej przejrzysta, a podmioty więcej uwagi poświęcą na wierniejsze odzwierciedlenie założeń programu poprzez efekty i rezultaty zaplanowanych zadań. 15 Oferta pn. Pozytywne wzmocnienia złożona przez Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta w Stalowej Woli. 108

110 3. WOJEWÓDZKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA LATA Podstawą prawną zobowiązującą jednostki samorządu terytorialnego do realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii jest Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii 16. Zgodnie z artykułem 2 ust. 1 niniejszej ustawy, przeciwdziałanie narkomanii jest realizowane w szczególności przez: działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i zapobiegawczą; leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych; ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych. Program wojewódzki opracowany został na podstawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, który określa rodzaje działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii, cele i sposoby ich osiągania oraz podmioty zobowiązane do ich realizacji. W programie tym określone są również kierunki działań przewidzianych do realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego. Narkomania powoduje stały wzrost problemów społecznych, stwarza zagrożenia i obniża ogólny poziom zdrowia społeczeństwa. Skala tego zjawiska uwidacznia się m.in. w używaniu substancji nielegalnych, częstotliwości tego używania, liczbie osób, które poddały się leczeniu stacjonarnemu z powodu uzależnienia, w dostępie do narkotyków oraz ich wpływie na otaczającą nas rzeczywistość. Terapia uzależnień pozwala na łagodzenie skutków i obciążeń, jakie ponosi społeczeństwo z powodu narkotyków, a przede wszystkim jest realną szansą na uzyskanie poprawy stanu zdrowia osób uzależnionych. Obecny stan wiedzy uprawnia do stwierdzenia, że choć uzależnienie jest chroniczną, nawracającą chorobą, to poprzez terapię możemy ją kontrolować. Z jednej strony możemy stwierdzić, że leczenie uzależnień jest skuteczne i stale poprawia swą efektywność. Z drugiej warto zauważyć, że zaniechanie oferty terapeutycznej pociąga za sobą skutki takie jak wzrost zjawisk przemocy i przestępczości, osłabienie generalnego stanu zdrowia i wiele innych negatywnych skutków społecznych, a w efekcie wzrost kosztów społecznych, w tym wzrost nakładów na leczenie i pomoc społeczną. Opracowanie Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata poprzedzone zostało przeprowadzeniem diagnozy, mającej na celu wszechstronne poznanie zjawiska narkomanii. W diagnozie tej, wykorzystano pomiary wykonane zarówno przez profesjonalne ośrodki badające opinię publiczną w skali całego kraju, jak również przez inne podmioty, które badania o zasięgu lokalnym przeprowadziły na mniejszej próbie respondentów. Tego typu badania były przeprowadzane na użytek poszczególnych samorządów, szkół i organizacji pozarządowych. Diagnozując zjawisko narkomanii zwrócono uwagę na cztery aspekty: Pierwszy: Używanie narkotyków uwzględnia skalę zjawiska, która uwidacznia się m.in. w używaniu substancji nielegalnych, częstotliwości tego zjawiska, liczbie osób, które poddały się leczeniu stacjonarnemu z powodu uzależnienia, w dostępie do nich oraz ich wpływie na otaczającą nas rzeczywistość. Drugi: Używanie problemowe narkotyków zajmuje się danymi statystycznymi w zakresie terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych. Na podstawie tych materiałów dostarcza informacji o trendach narkomanii rozumianej, jako uzależnienie rodzące poważne problemy społeczne. 16 tj. Dz. U. z 2012, Nr 124, z późn. zm. 109

111 Kolejnym z aspektów jest Dostępność narkotyków. Jest ona uzależniona od wielu czynników, m.in. od norm prawnych i obyczajowych, tolerancji socjokulturowej, od ceny itp. Dodatkowo na poziomie lokalnym mogą występować również inne czynniki sprzyjające łatwemu dostępowi do narkotyków, są to m.in.: położenie geograficzne oraz sytuacja społeczno gospodarcza regionu. Cel nadrzędny programu Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych Cel nadrzędny realizowany był w trzech obszarach: 1. Profilaktyka Cel główny: Zahamowanie tempa wzrostu popytu na narkotyki Powyższy cel można osiągnąć poprzez działania adresowane zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i wybranych grup docelowych, takich jak: dzieci i młodzież szkolna, które są szczególnie zagrożone używaniem narkotyków. Działania profilaktyczne ukierunkowane są na wzmocnienie postaw prozdrowotnych ogółu społeczeństwa poprzez edukację publiczną dotyczącą konsekwencji zdrowotnych, społecznych i prawnych używania narkotyków. W obszarze profilaktyki zaplanowano także działania służące podniesieniu jakości działań profilaktycznych. Niezbędne jest upowszechnienie profesjonalnych programów profilaktycznych o udowodnionej skuteczności, propagowania wiedzy na temat konstruowania i ewaluacji programów profilaktycznych, zgodnie z obowiązującymi standardami oraz aktywne wspieranie realizatorów. 1.1 Cel szczegółowy: Zwiększanie zaangażowania podmiotów uprawnionych do realizacji zadań profilaktycznych w przeciwdziałaniu narkomanii. Zadania: 1. Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. 2. Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. 3. Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią. 1.2 Cel szczegółowy: Podniesienie jakości programów profilaktycznych. 110

112 Zadania: 1. Współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego na temat metodologii konstruowania programów przeciwdziałania narkomanii, ich standardów oraz metod ewaluacji. 2. Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii. 3. Upowszechnianie wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych, metod ich ewaluacji, systemu rekomendacji w oparciu o kryteria programu EDDRA (Exchange Drug Demand Reduction Action). 4. Stworzenie wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych. 1.3 Cel szczegółowy: Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku. Zadania: 1. Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii. 2. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych. 3. Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów. 2. Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna Cel główny: Poprawa stanu zdrowia i funkcjonowania społecznego osób uzależnionych od narkotyków oraz używających narkotyki w sposób szkodliwy. Uzależnienie od narkotyków jest bardzo poważnym schorzeniem, stwarza realne zagrożenie dla zdrowia i życia osoby uzależnionej i jak każda choroba wymaga leczenia. Istotne jest też, wspieranie reintegracji społecznej, która ma na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych. Zadanie dotyczące poprawy stanu zdrowia osób uzależnionych należy do katalogu zadań publicznych. Zgodnie z artykułem 2 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii 17, leczenie, rehabilitacja i reintegracja osób uzależnionych finansowane są ze środków własnych podmiotów wykonujących zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii, środków przeznaczonych na realizację programów zdrowotnych finansowanych z części budżetu państwa oraz środków Narodowego Funduszu Zdrowia. 17 tj. Dz. U. z 2012, Nr 124, z późn. zm. 111

113 2.1 Cel szczegółowy: Polepszenie jakości postępowania leczniczego, rehabilitacyjnego i programów ograniczania szkód zdrowotnych. Zadania: 1. Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych. 2.2 Cel szczegółowy: Poprawa dostępności świadczeń na poziomie regionalnym Zadania: 1. Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania. 2. Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych. 3. Rozwój programów leczenia substytucyjnego. 4. Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych. 5. Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych. 6. Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie. 3. Badania i monitoring Cel główny: Wsparcie informacyjne realizacji wojewódzkiego programu przeciwdziałania narkomanii. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata zakłada uruchomienie całościowego monitoringu oraz ewaluacji. Działania te dotyczyć mają zarówno oceny realizacji programu, jak i całokształtu działań i ich skutków skierowanych na przeciwdziałanie narkomanii na terenie województwa podkarpackiego 18. Podjęcie prac nad poprawieniem jakości danych, w zakresie zgłaszalności do leczenia oraz pozostałych kluczowych wskaźników związanych z używaniem narkotyków, pozwala na ocenę efektywności prowadzonych działań i wydatkowania środków finansowych. Dalszy rozwój sieci monitoringu lokalnego przyczyni się do prowadzenia racjonalnej i opartej na faktach polityki przeciwdziałania narkomanii. Istotne też jest, w jaki sposób opinia publiczna postrzega prowadzone działania. Monitorowanie reakcji społecznych wobec problemu narkotyków i narkomanii umożliwi zaplanowanie racjonalnych i efektywnych działań, takich jak modyfikowanie prowadzonej polityki oraz sposobu prowadzenia kampanii społecznych. 18 Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata

114 3.1 Cel szczegółowy: Monitorowanie epidemiologiczne problemów narkotyków i narkomanii na szczeblu wojewódzkim. Zadania: 1. Zbieranie i analiza danych statystycznych dotyczących problemu narkotyków i narkomanii. 2. Oszacowanie liczby użytkowników narkotyków, w tym użytkowników problemowych. 3.2 Cel szczegółowy: Monitorowanie reakcji społecznych na problem narkotyków i narkomanii. Zadania: 1. Zbieranie i analiza danych statystycznych na poziomie lokalnym. 2. Badania ankietowe w populacji generalnej oraz wśród młodzieży szkolnej na poziomie wojewódzkim. 3.3 Cel szczegółowy: Rozwój i konsolidacja systemu informacji o narkotykach i narkomanii. Zadania: 1. Realizacja corocznych monitoringów wojewódzkich. 2. Wdrażanie monitoringów na poziomie lokalnym (w miastach na prawach powiatu). 3. Współpraca eksperta wojewódzkiego do spraw informacji o narkotykach i narkomanii z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii. 113

115 3.1. Analiza właściwa /rok 2010/ Dnia 23 lutego 2010 roku Zarząd Województwa Podkarpackiego przyjął uchwałę w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację w 2010 roku zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata W roku 2010 zadania skierowane były do wszystkich mieszkańców województwa podkarpackiego ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży eksperymentującej z narkotykami, osób uzależnionych, współuzależnionych oraz osób pracujących na ich rzecz. Podmiotami uprawnionymi do składania ofert były organizacje pozarządowe, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli prowadzą statutową działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 19. Profilaktyka i Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna to obszary, w ramach których wnioskodawcy składali oferty. Podobnie jak w latach poprzednich kontrolę nad realizacją programu sprawował Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie. Do ROPS zostało złożonych 20 wniosków organizacji pozarządowych ubiegających się o dotacje. Analiza złożonych ofert pozwoliła stwierdzić, iż podmioty ubiegające się o dotację, nastawione były na realizację zadań z pierwszego i drugiego obszaru Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata Dla autorów niniejszej analizy nie stanowiło więc problemu przypisanie konkretnych działań danego projektu do poszczególnych zadań realizowanych w ramach programu w 2010 roku. W tabeli poniżej przedstawiono nazwy podmiotów ubiegających się o dotację, nazwy złożonych projektów oraz zadania ujęte w projektach. Ponadto tabela zawiera informacje o liczbie zaplanowanych działań w poszczególnych ofertach oraz o zasięgu działań. 19 tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 234 poz. 1536, z późn. zm. 114

116 Tabela 18. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2010 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Rzeszowskie Stowarzyszenie Dziedzictwa Jana Pawła II "Lumen Et Spes" w Rzeszowie Koncert dla rodzin "Jednego serca jednego ducha" - promowanie zdrowych zasad życia w społeczeństwie - udzielanie informacji o zagrożeniach związanych z używkami np. narkotykami - terapia grupowa jak dobrze spędzać czas słuchając dobrej muzyki - rozdawanie ulotek informujących o szkodliwości zażywania narkotyków 4 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie POMOC Rzeszów Szkolenie policjantów w zakresie problematyki narkomanii - wymiana doświadczeń między policjantami zajmującymi się problematyką patologii wśród nieletnich, przemocy w rodzinie - zapoznanie policjantów z aktualną ofertą lokalną dotyczącą terapii, psychoedukacji, profilaktyki podejmowaną wobec osób uzależnionych od narkotyków, eksperymentujących z narkotykami, młodzieży z grup ryzyka - zwiększenie wiedzy policjantów w zakresie problematyki narkomanii - dostarczenie umiejętności prawidłowej reakcji policjantów wobec osoby będącej pod wpływem środka psychoaktywnego 4 - ponadlokalny 3 Akcja Katolicka Archidiecezji Przemyskiej V Sierpniowy Festyn Rodzinny - współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów - organizacja i promowanie zdrowej zabawy (bez narkotyków i innych używek) wśród dzieci, młodzieży i całych rodzin 2 - ponadlokalny 4 Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego w Baszni Dolnej Społeczeństwo wolne od uzależnień! - kampania antynarkotykowa na terenie Powiatu Lubaczowskiego - cykl spotkań z młodzieżą gimnazjalną prowadzonych przez specjalistów w formie debaty w szkołach na terenie powiatu lubaczowskiego - konferencja nt. rynku narkotykowego w Polsce 2 - ponadlokalny 115

117 Lp Lp. 5 Polski Komitet Pomocy Społecznej w Kolbuszowej Słuszne decyzje - zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży obejmujące współpracę z rodzicami - szkolenie osób odpowiedzialnych za realizację zadań z zakresu profilaktyki 2 lokalny - 6 Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II - Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie I spotkanie młodych - młodzi wolni od uzależnień - warsztaty tematyczne promujące alternatywne formy spędzania wolnego czasu, - zajęcia z ludźmi znanymi dla dzieci, młodzieży i wychowawców - kampania reklamowa (radio, gazeta) - koncerty - konkursy plastyczne i inne 5 - ponadlokalny 7 Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom z siedzibą w Rzeszowie Program profilaktyki uzależnień pt. "Chcę być sobą nie biorę" - treningi umiejętności życiowych - warsztaty psychoedukacyjne - imprezy integracyjne - punkt konsultacyjny 4 - ponadlokalny 8 Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu Ważne trudne rozmowy - cykl edukacyjnych pogadanek z dziećmi, młodzieżą oraz dorosłymi - ćwiczenia komunikacji interpersonalnej - audycje radiowe dla dzieci i młodzieży 3 lokalny - 9 Stowarzyszenie Przeworsk - Powiat Bezpieczny z siedzibą w Przeworsku Narkotykom - STOP - warsztaty asertywności - projekcja filmów poświęconych konsekwencjom wynikającym z uzależnienia - konferencja - rozdawanie książek i ulotek informujących o szkodliwości zażywania narkotyków 4 - ponadlokalny 10 Stowarzyszenie POMOST w Rzeszowie Punkt Konsultacyjno- Diagnostyczny HIV/AIDS w Rzeszowie - prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych - prowadzenie punktu konsultacyjno diagnostycznego do testowania krwi na obecność wirusa HIV - program wymiany igieł i strzykawek - prowadzenie akcji informacyjnej na terenie miasta i województwa - program profilaktyczny dla uczniów Przegląd małych form teatralnych 5 - ponadlokalny 116

118 Lp Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Szansa" z siedzibą w Leżajsku Punkt konsultacyjny ds. narkomanii - prowadzenie punktu konsultacyjnego ds. narkomanii - utworzenie lokalnej koalicji na rzecz przeciwdziałania narkomanii - akcja informacyjna dotycząca działalności punktu konsultacyjnego ds. narkomanii 3 lokalny - 12 Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "RES-GEST" w Rzeszowie Program profilaktyczny "Stop dla narkotyków w środowisku głuchoniemych" - warsztaty na temat narkomanii i alkoholizmu dla niesłyszących - konkurs wiedzy o narkomanii - zakup komputera - wydanie ulotek - konferencja 5 lokalny - 13 Podkarpackie Stowarzyszenie PORTA w Markowej TAMA - profilaktyka uzależnień wśród młodzieży gimnazjalnej eksperymentującej z narkotykami - zajęcia socjoterapeutyczne dla młodzieży - interwencje kryzysowe (młodzież i osoby dorosłe) - doradztwo psychologiczne skierowane do osób szczególnie zagrożonych - doposażenie biblioteki (książki, płyty, programy multimedialne o tematyce związanej z profilaktyką narkomanii) 4 lokalny - 14 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA z siedzibą w Nisku Narkotykom mówimy NIE program przeciwdziałania narkomanii z zagrożeniem nim związanym z HIV-AIDS wśród młodzieży - warsztaty edukacyjno profilaktyczne dla wolontariuszy - warsztaty edukacyjno zadaniowe dla pedagogów, nauczycieli, policji - warsztatowe zajęcia profilaktyczne w szkołach - prowadzenie zajęć terapeutyczno-rozwojowych dla młodzieży z grup ryzyka - Dni profilaktyki prowadzone w szkołach 5 lokalne - 15 Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji z siedzibą w Kuźni Raciborskiej Program zajęć warsztatowych z zakresu profilaktyki uzależnień dla młodzieży - Akcja Informacyjno-Profilaktyczna z okazji obchodów dnia zapobiegania narkomanii - zajęcia warsztatowe z zakresu profilaktyki uzależnień - doroczne spotkanie młodzieży w Lednicy połączone z wycieczką - akcja informacyjno profilaktyczna - happening Nie biorę - zajęcia terapeutyczne 5 - ponadlokalne 16 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" w Lipniku z/s Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych - warsztaty edukacyjno-psychologiczne - cykl spotkań superwizyjnych z psychologiem - poradnictwo dla rodziców i młodzieży - spotkania informacyjno edukacyjne z prawnikiem, policjantem - zajęcia profilaktyczne i terapeutyczne 5 - ponadlokalny 117

119 Lp Parafia Rzym.-Kat. pw. Świętej Trójcy w Jarosławiu Piękny świat bez nałogów - warsztaty z zakresu przeciwdziałania narkomanii - profilaktyczne sesje zbiorowe - konkurs plastyczny 3 lokalny - 18 Stowarzyszenie Jesteśmy Razem z siedzibą w Ropczycach Wakacje bez nałogu. Narkotyki to nie ta droga - zajęcia artystyczne - program profilaktyczny - zajęcia ruchowe - spotkania z policjantami - półkolonia 5 lokalny - 19 Parafia Rzym.-Kat. pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie Przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z narkomanią i przestępczością narkotykową wśród dzieci i młodzieży - warsztatowe zajęcia profilaktyczne - zajęcia sportowe dla dzieci - konferencje dla rodziców nt. uzależnień - punkt informacyjno-konsultacyjny 4 lokalny - 20 Stowarzyszenie Rozwoju i Twórczości Artystycznej VIVE z siedzibą w Krzemienicy III ogólnopolski Festiwal "Śpiewa Kuba do Jakuba" w roku Jubileuszowym Świętego Jakuba połączony z promocją Dróg Świętego Jakuba na Podkarpaciu - festyn i festiwal dziecięco-młodzieżowy 1 lokalny - Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /rok 2010/. 118

120 Zaplanowane zadania w większości przypadków były komplementarne. Wśród 20 organizacji, jakie złożyły oferty, 13 zaplanowało 4 i 5 zadań do zrealizowania. Sześć podmiotów zaplanowało 2 lub 3 zadania, natomiast jedna organizacja wskazała 1 zadanie w postaci festiwalu plenerowego dla dzieci i młodzieży. W 2010 roku nie zgłosiła się jednostka, która wskazałaby 6 lub więcej zadań. Podobnie jak miało to miejsce w latach poprzednich, różnego rodzaju warsztaty dla dzieci, młodzieży i dorosłych były zadaniem najczęściej planowanym przez większość dofinansowanych podmiotów. Duża liczba organizacji w swoich planach zakładała organizację takich zadań jak: zajęcia profilaktyczne z różnymi grupami odbiorców, akcje reklamowe i informacyjne wśród mieszkańców konkretnych regionów województwa oraz uruchamianie punktów konsultacyjnych świadczących doraźną pomoc i stanowiących miejsce bezpośredniego kontaktu ze specjalistami ds. narkomanii. Istotnym sposobem walki z problemem narkomanii były zajęcia prowadzone przez osoby reprezentujące organizacje i instytucje, które na co dzień mają kontakt z osobami zagrożonymi i różnego rodzaju uzależnieniami, np. policjanci, psychologowie. Inną formą profilaktyki, która często występowała w zadaniach wymienianych w ofertach przez podmioty w 2010 roku były zajęcia sportowo-rekreacyjne i konkursy plastyczne, które miały pokazać uczestnikom szczególnie tym najmłodszym, jak organizować sobie czas wolny z daleka od nałogów. Wśród dorosłych adresatami programów były osoby zajmujące się wychowaniem młodzieży, a więc nauczyciele, psychologowie, rodzice. Tylko 4 jednostki wybrały szkolenia i konferencje, jako formę zadania, które miałoby pomóc w działaniach nastawionych na ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Analizując kwestię zasięgu działań ujętych w programach stwierdzono, iż liczba organizacji, które za obszar działania przyjęły lokalne otoczenie był równy liczbie jednostek, które określiły zasięg swoich działań, jako ponadlokalny. Analizy wniosków złożonych przez organizacje w siedzibie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie dokonała trzyosobowa komisja powołana przez Dyrektora ROPS Zarządzeniem Nr 06/2010 z dnia 6 kwietnia 2010 r., która dokonała oceny składanych dokumentów pod względem formalnym i merytorycznym. Komisja rozpatrując indywidualnie każdy ze złożonych projektów dokonała jego oceny punktowej zgodnie ze szczegółowymi zasadami dotyczącymi składania ofert przez podmioty uprawnione, określone w Uchwale Nr 257/5039/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 23 lutego 2010 roku w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację w 2010 roku zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata

121 Tabela 19. Kryteria oceny składanych wniosków Lp. Kryteria Liczba punktów 1 ocena merytorycznych założeń programu (poziom profilaktyki) doświadczenie organizacji w realizacji tego typu zadań posiadane zasoby kadrowe, rzeczowe i wyposażenie niezbędne do realizacji projektu ocena kalkulacji kosztów realizacji zadania (w odniesieniu do programu) udział partnerów w realizacji projektu (poświadczony deklaracjami współpracy) dotychczasowa współpraca z ROPS w Rzeszowie zasięg lub znaczenie regionalne 0-3 Maksymalna liczba punktów 23 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 257/5039/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 23 lutego 2010 r. Organizacje składające oferty zobowiązane były do spełnienia następujących warunków: zadanie miało być zrealizowane w ściśle określonym terminie (tj. od 19 kwietnia do 30 listopada 2010 roku); każdy podmiot mógł złożyć tylko jedną ofertę; ,00 zł to kwota maksymalna, o jaką podmioty mogły wnioskować; Wymagany był wkład własny w wysokości co najmniej 30% kwoty dotacji. Ponadto w 2010 roku przyjęto, iż priorytetowo traktowane były programy ukierunkowane na prowadzenie punktu konsultacyjno diagnostycznego HIV/AIDS na terenie województwa podkarpackiego. W ramach otwartego konkursu na realizację zadań wpłynęło 20 ofert na łączną kwotę wnioskowaną ,00 zł; 19 ofert było kompletnych i zostało pozytywnie ocenionych pod względem formalnym. Jeden wniosek zaś, złożony przez Parafię rzymsko katolicką pw. Świętej Trójcy w Jarosławiu nie przeszedł pozytywnie oceny formalnej, z uwagi na przedłożenie w ofercie części dokumentów na parafię oraz na Zakon Braci Mniejszych Franciszkanów. Komisja dokonała indywidualnej oceny punktowej 19 kompletnych ofert zgodnie z ogłoszonymi kryteriami podanymi w załączniku do uchwały o ogłoszeniu otwartego konkursu ofert. Z uwagi na ograniczoną ilość środków finansowych (60 000,00 zł), dotacje przyznano 12 organizacjom, które uzyskały 17 i więcej punktów podczas oceny merytorycznej oferty. Maksymalnie wniosek mógł otrzymać 23 punkty, niestety nie udało się to żadnej organizacji. Najbliższe osiągnięciu tej liczby były dwie organizacje, które otrzymały po 21 punktów. Były to Stowarzyszenie POMOST z siedzibą w Rzeszowie oraz Stowarzyszenie POMOC z siedzibą w Rzeszowie. Z 20 złożonych ofert odrzucono 8 ze względu na braki formalne - o których wspomniano wyżej, a także małą liczbę otrzymanych punktów. 120

122 Liczba podmiotów Wykres 18. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2010 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2010/. Powyższy wykres przedstawia rozkład przyznanych punktów. Komisja dokonała oceny punktowej jedynie ofert kompletnych i spełniających wymogi konkursowe. Istotny jest fakt, iż najwyżej punktowane były oferty ukierunkowane na prowadzenie punktu konsultacyjno diagnostycznego HIV/AIDS na terenie województwa podkarpackiego. Taki kierunek działania w 2010 roku w ramach działań objętych programem obrały dwie organizacje, które otrzymały 21 punktów od komisji oceniającej wnioski. Żadna z organizacji nie otrzymała 15, 20, 22 oraz maksymalnej liczby punktów 23. Przyznana punktacja ściśle wiąże się z wysokością dotacji. Otrzymanie punktów skutkowało dofinansowaniem wnioskowanej kwoty w 60%. Każdy kolejny przedział punktowy (16-17; 18-19; 20-21; przyp. OIS) powodował wzrost dofinansowania o kolejne 10%. 121

123 Podmioty Wykres 19. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata Rzesz. Klub Sport. Głuchych "RES-GEST" w Rzeszowie Stow. Inicjatyw Społ. "Szansa" w Leżajsku Stow. POMOST w Rzeszowie Stow. Przeworsk - Powiat Bezpieczny w Przeworsku Ośr. Kult. i Form. Chrześ. im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu Stow na rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom w Rzeszowie Fun. Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II - Międzyn. Cent. Mł. w Lubaczowie PKPS w Kolbuszowej Stow. Rozw. Lokal. w Baszni Dolnej Akcja Katolicka Archidiecezji Przemyskiej Stowarzyszenie POMOC Rzeszów Rzesz. Stow. Dziedz. Jana Pawła II "Lumen Et Spes" 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 Kwoty (w tys. zł) kwota przyznana kwota wnioskowana Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2010/. Powyższy wykres przedstawia wysokości kwot wnioskowanych przez organizacje oraz otrzymanych na mocy uchwały. W 2010 roku (podobnie jak w latach poprzednich) wszystkie podmioty miały obniżone dotacje, w stosunku do kwot, o jakie się ubiegały. Przeprowadzenie oceny złożonych ofert pozwoliło na dokonanie podziału środków w ramach puli przeznaczonej na działania w danym roku. W roku 2010 środki finansowe na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wyniosły ,00 zł. Dofinansowano 12 z 20 podmiotów, których złożone wnioski komisja uznała za kompletne oraz zgodne z założeniami programowymi - tym samym wykorzystano całą pulę środków przewidzianych na ten cel. Zgodnie z informacją zawartą w ogłoszeniu otwartego konkursu ofert, maksymalna wysokość dofinansowania, o jaką mogły ubiegać się podmioty w 2010 roku wyniosła ,00 zł. Dlatego też żadna z organizacji nie wnioskowała o środki przekraczające maksymalny próg dofinansowania. Żaden podmiot nie otrzymał również dotacji 122

124 w wysokości wnioskowanej, co wynikało z liczby punktów otrzymanych podczas oceny. Pięć organizacji wnioskowało o maksymalną kwotę dofinansowania, ponadto Stowarzyszenie Przeworsk wnioskowało o kwotę bliską maksimum. Podmioty najliczniej wnioskowały o dotacje w wysokości do ,00 zł. 75% udzielonych dotacji (9 podmiotów) nie przekroczyło progu 5 000,00 zł. Rzeszowskie Stowarzyszenie Dziedzictwa Jana Pawła II LUMEN ET SPES otrzymało dotację w wysokości 7 000,00 zł. Stowarzyszenie Pomost, które wnioskowało o maksymalną kwotę dotacji otrzymało najwięcej punktów tj. 21, co skutkowało uzyskaniem wsparcia finansowego w wysokości ,00 zł. Również Stowarzyszenie Pomoc wnioskując o dofinansowanie w wysokości ,00 zł zdobywając podczas oceny ofert 21 punktów otrzymało ,00 zł wsparcia. Najniższa wnioskowana kwota wynosiła 2 800,00 zł, dlatego też najniższe wsparcie w wysokości 1 000,00 zł otrzymał Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu. Pomimo iż w większości przypadków nastąpiło znaczne obniżenie dotacji, większość podmiotów zdecydowała się realizować zamierzone działania (modyfikując jednak odpowiednio harmonogram planowanych działań oraz kosztorys, aby zadanie było możliwe do wykonania). Tylko jedna organizacja w momencie ogłoszenia wysokości otrzymanej dotacji zdecydowała się na zwrot przyznanego dofinansowania i wycofanie się z przeprowadzenia zaplanowanych działań. Było to Stowarzyszenie Przeworsk Powiat bezpieczny w Przeworsku, które planowało przeprowadzenie działania pn. Narkotykom - STOP. Niemniej jednak obniżenie, we wszystkich przypadkach dofinansowania, nie wpłynęło niekorzystnie na jakość zaplanowanych i przeprowadzonych działań - pozwoliło natomiast na realizację dość dużej i różnorodnej liczby zadań mających na celu ograniczenie używania narkotyków między innymi wśród dzieci poprzez gry i zabawy sportowe oraz konkursy plastyczne i młodzieży (terapie grupowe, różnego rodzaju warsztaty, czy pogadanki). Działania te wpłynęły na podniesienie stanu wiedzy społeczeństwa na temat narkotyków i ich negatywnego wpływu na życie. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata zawierana cel nadrzędny, którym jest ograniczanie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. W 2010 roku realizowany był w dwóch obszarach, tj. Obszar nr 1 Profilaktyka i Obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczanie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna, w ramach których ujęto cele szczegółowe i zadania. Jednakże nie wszystkie podmioty wskazały poprawnie obszary swojego działania. 7 organizacji określiło cele przyjęte do realizacji, natomiast 1 z podmiotów nie określił, w które cele czy zadania wpisują się realizowane przez niego działania. 123

125 Obszar nr 1 Profilaktyka realizowany był przez 11 organizacji dotowanych w ramach programu wojewódzkiego. Tabela 20. Projekty uwzględniające realizację obszaru nr 1 /rok 2010/ Obszar nr 1 Lp. Nazwa projektu Cel op. nr 1.1 Cel op. nr 1.2 Cel op. nr 1.3 Zadania Zadania Zadania Koncert dla rodzin Jednego serca jednego ducha Szkolenie policjantów w zakresie problematyki narkomanii V sierpniowy festyn rodzinny Społeczeństwo wolne od uzależnień! kampania antynarkotykowa na terenie Powiatu Lubaczowskiego Słuszne decyzje I spotkanie młodych młodzi wolni od uzależnień Program profilaktyki uzależnień pt. Chcę być sobą nie biorę Ważne trudne rozmowy Punkt konsultacyjno diagnostyczny HIV/AIDS w Rzeszowie Punkt konsultacyjny ds. narkomanii Program profilaktyczny Stop dla narkotyków w środowisku głuchoniemych Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych (zadanie 1.3.2) realizowało w ramach tego obszaru najwięcej, bo 8 organizacji, głównie poprzez: warsztaty tematyczne promujące alternatywne formy spędzania wolnego czasu, warsztaty psychoedukacyjne, warsztaty asertywności; terapię grupową jak dobrze spędzać czas słuchając dobrej muzyki; kampanie reklamowe (radio, gazeta); imprezy integracyjne; szkolenie policjantów; 124

126 punkt konsultacyjno-diagnostyczny; zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży. Opracowywanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii zadanie wpisujące się w obszar celu 1.3. realizowało 4 organizacje, poprzez: akcję informacyjną dotyczącą działalności punktu konsultacyjnego ds. narkomanii; doposażenie biblioteki (książki, płyty, programy multimedialne o tematyce związanej z profilaktyką narkomanii). Również duża liczba organizacji (6 podmiotów) przyjęła w koncepcji swojego działania czynności wpisujące się w realizację zadania (w obszarze celu 1.3. przyp. OIS), którego istotą była Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów. Działania w ramach tego zadania realizowano poprzez: kampanie reklamowe w radiu oraz w prasie lokalnej; audycje radiowe dla dzieci i młodzieży; projekcje filmów poświęconych konsekwencjom wynikającym z uzależnienia. W ramach celu operacyjnego 1.2 trzy organizacje realizowały działanie Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii poprzez konferencje i cykl szkoleń dla policjantów, w ramach których słuchacze: zwiększyli wiedzę w zakresie problematyki narkomanii; doskonalili umiejętności prawidłowej reakcji wobec osoby będącej pod wpływem środka psychoaktywnego; wymieniali się doświadczeniami z zakresu zjawiska patologii wśród nieletnich i przemocy w rodzinie; zapoznali się z ofertą lokalną dotyczącą terapii, psychoedukacji i profilaktyki skierowaną do osób uzależnionych od narkotyków, eksperymentujących z narkotykami oraz młodzieży z grup ryzyka. Inne działania podejmowane przez organizacje w obszarze zadania to: cykl spotkań z młodzieżą gimnazjalną prowadzonych przez specjalistów w formie debaty; szkolenie osób odpowiedzialnych za realizację zadań z zakresu profilaktyki; warsztaty asertywności. W analizowanym okresie podmioty uczestniczące w realizacji zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata w niewielkim stopniu podjęły się realizacji drugiego celu szczegółowego. Organizacje nie realizowały działań polegających na Współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego na temat metodologii konstruowania programów przeciwdziałania narkomanii, ich standardów oraz metod ewaluacji (zadanie 1.2.1); ponadto podmioty nie podjęły się zadania Upowszechnianie wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych, metod ich ewaluacji, systemu rekomendacji w oparciu o kryteria programu EDDRA (Exchange Drug Demand Reduction Action) zadanie Nie tworzono również wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych - zadanie Zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią 125

127 realizowane było przez 3 podmioty poprzez zajęcia psychoedukacyjne dla wychowanków świetlic. Cykl pogadanek w szkołach przyniósł pożądane efekty spotkania z policjantami oraz psychologami wzbudzały wśród dzieci duże zainteresowanie, a ciekawe pomysły policjantów na prowadzenie spotkań otworzyły dzieciom wyobraźnię i pokazały złą drogę, jaką jest wybór ścieżki narkotykowej. Liczną formą realizacji celu 1.1 były różnego rodzaju zajęcia profilaktyczne. Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią, tj. zadanie 1.1.3, podobnie jak wcześniejsze zadanie zawarte zostało w 3 dofinansowanych ofertach i obejmowało: zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży, współpracę z rodzicami oraz szkolenie dla osób dorosłych pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą. Z kolei zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią realizowała jedna organizacja poprzez treningi umiejętności życiowych, warsztaty psychoedukacyjne oraz imprezy integracyjne. Obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna w 2010 roku realizowany był przez dwie organizacje (Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa oraz Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Szansa w Leżajsku), co oznacza wzrost liczby organizacji realizujących zadania w tym zakresie. Tabela 21. Projekty uwzględniające realizację obszaru nr 2 /rok 2010/ Obszar nr 2 Lp Nazwa projektu Punkt Konsultacyjno- Diagnostyczny HIV/AIDS w Rzeszowie Punkt konsultacyjny ds. narkomanii Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Zadania Zadania Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych, prowadzenie punktu konsultacyjno diagnostycznego do testowania krwi na obecność wirusa HIV, czy program wymiany igieł i strzykawek, to ważniejsze z działań w ramach zadania 2.2.2, wpisujących się w cel operacyjny nr 2.2, realizowanych przez Stowarzyszenie POMOST. Ponadto w ramach leczenia substytucyjnego, tj. zadania stowarzyszenie wprowadziło program profilaktyczny dla uczniów w formie Przeglądu małych form teatralnych. Podmiot prowadził również akcję informacyjną na terenie miasta Rzeszowa i całego województwa, która idealnie wpisywała się w koncepcję zadania Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych. 126

128 Realizatorem zadania w ramach celu operacyjnego 2.2 było również Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Szansa", które poprzez prowadzenie punktu konsultacyjnego ds. narkomanii, utworzenie lokalnej koalicji na rzecz przeciwdziałania narkomanii oraz akcję informacyjną dotyczącą działalności punktu konsultacyjnego ds. narkomanii, bezapelacyjnie nastawiło się na wykonanie działań tylko i wyłącznie w ramach tego zadania. Innymi zadaniami, które organizacje miały możliwość realizować w ramach celu operacyjnego nr 2.2 były: Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania (zadanie 2.2.1), Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych (zadanie 2.2.4) oraz Zwiększenie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie (zadanie 2.2.6). Niestety żaden podmiot nie podjął się realizacji tego typu zadań. Również zadanie 2.1.1, zawierające się w celu operacyjnym nr 2.1 pod nazwą Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych nie było realizowane przez żaden podmiot w 2010 roku. W wyniku tego cel szczegółowy, polegający na polepszeniu jakości postępowania leczniczego, rehabilitacyjnego i programów ograniczania szkód zdrowotnych w województwie podkarpackim nie był brany pod uwagę przez organizacje przy planowaniu szeregu działań w ofertach konkursowych. Obszar nr 3 Badania i monitoring nie był realizowany w omawianym okresie. Organizacje realizujące działania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata w roku 2010 otrzymały z budżetu Samorządu Województwa dotacje w łącznej wysokości ,00 zł. 11 spośród 12 organizacji w pełni wykorzystało kwotę dotacji, jaką otrzymały z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Tylko jedna organizacja, a mianowicie Stowarzyszenie Przeworsk - Powiat Bezpieczny w Przeworsku zwróciła całość przyznanej przez ROPS dotacji (2 500,00 zł). Jako przyczynę zwrotu dotacji organizacja podała niemożność przeprowadzenia zada za tak niską kwotę. 127

129 Kwoty (w tys. zł) Wykres 20. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2010 roku 18,00 15,00 12,00 9,00 6,00 3,00 0,00 Podmioty kwota przyznana dotacja wykorzystana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. W roku 2010 liczba uczestników zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wykazana w sprawozdaniach wyniosła osób, co stanowi 27% ogółu osób zaplanowanych w ofertach. Jednakże należy podkreślić, że łączna liczba beneficjentów podana w złożonych dokumentach (ofertach, sprawozdaniach) nie jest wiarygodna, gdyż niektóre organizacje nieprecyzyjnie określiły liczbę beneficjentów lub nie określiły jej w ogóle. Przykładem są: Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu, jako jedyny nie określił liczby uczestników ani w ofercie konkursowej ani w sprawozdaniu końcowym; Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Szansa" z siedzibą w Leżajsku nie podało liczby osób w ofercie, natomiast w sprawozdaniu nie przy wszystkich 128

130 Obniżenie dotacji działaniach określono liczbę uczestników stąd liczba podsumowująca w sprawozdaniu nie jest do końca wiarygodna; 1 organizacja w swoim sprawozdaniu nie podała ilości osób, jakie ostatecznie uczestniczyły we wszystkich działaniach przez nią organizowanych - Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "RES-GEST" w Rzeszowie. Struktura wiekowa ostatecznych beneficjentów była następująca: 226 osób stanowili dorośli, 657 osób - dzieci i młodzież, (tj. największa grupa beneficjentów) to osoby, których nie można przydzielić do żadnej z grup, ponieważ w sprawozdaniu była podana tylko ogólna suma, bez jakiegokolwiek podziału. Najczęściej organizacje swoimi programami obejmowały osoby realizujące działania profilaktyczne, tj. nauczycieli, pedagogów szkolnych, psychologów (6 organizacji), a także osoby szczególnie zagrożone narkomanią (5 organizacji). Ze względu na fakt, iż organizacje bardzo różnie wypełniają sprawozdania niemożliwe jest dokładne określenie liczby beneficjentów w poszczególnych kategoriach. Poniższy wykres przedstawia w ujęciu procentowym kwestię obniżenia dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Ze względu na ograniczone środki finansowe oraz dużą liczbę ofert spełniających wszelkie wymogi konkursowe, niezbędne okazało się znaczne obniżenie kwot wnioskowanych przez podmioty, nawet o 60% i więcej w stosunku do kwoty wnioskowanej, a dotyczyło zdecydowanej większości, bo aż 10 organizacji. Natomiast 2 podmiotom, tj. Stowarzyszeniu POMOC z siedzibą w Rzeszowie oraz Stowarzyszeniu POMOST z siedzibą w Rzeszowie dotacja została obniżona w nieznacznych granicach - około 7% kwoty wnioskowanej. Wykres 21. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2010 roku (w %) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 129

131 Z przedstawionych przez organizacje pozarządowe sprawozdań z realizacji zadań w ramach programu wynika, że podmioty wykonały w 100% wszelkie działania ujęte w ofertach. Warto również zaznaczyć, iż niektóre podmioty miały obniżone dotacje, to zrealizowały zaplanowane zadania w całości, m.in. dlatego że w związku z obniżeniem środków znalazły inne źródła finansowania, np. włączając we współpracę przy organizacji zadań lokalnych partnerów lub sponsorów - z takiego rozwiązania w 2010 roku skorzystało 6 organizacji. 130

132 3.2. Wnioski rekomendacje /rok 2010/ 1. W 2010 roku 11 organizacji pozarządowych wzięło udział w realizacji zadań z zakresu Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata Zauważalne jest zmniejszenie o 2 liczby podmiotów współpracujących z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie w tym zakresie, w porównaniu z rokiem poprzednim oraz zwiększenie o 4 w porównaniu z rokiem W ciągu trzech ostatnich lat zauważono powtarzalność tematyczną składanych ofert przez podmioty pragnące skorzystać z dofinansowania na zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata udzielanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie. Spośród 20 organizacji pozarządowych realizujących program w analizowanym okresie, 6 podmiotów uczestniczyło w jego realizacji w roku poprzednim oraz 4 podmioty w roku Fakt ten potwierdza, że udana współpraca z lat poprzednich, zachęca organizacje do uczestniczenia w konkursach ogłaszanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie % podmiotów (7 organizacji) uczestniczących w realizacji programu, zaplanowało w swoich projektach 5 zadań do realizacji. Organizacje w coraz większym stopniu zwiększają liczbę planowanych zadań, a także zwiększają ich zasięg po to, aby atrakcyjniejszą ofertą dotrzeć z pomocą do większej liczby osób potrzebujących i zagrożonych problemem narkomanii w województwie podkarpackim. 4. Zadanie Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych ujęte w ramach celu operacyjnego 1.3, było najczęściej wybieranym zadaniem przez organizacje, realizowanym poprzez różnego rodzaju warsztaty, terapie grupowe czy imprezy integracyjne. Dotowane podmioty nie podejmowały natomiast działań polegających na współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego na temat metodologii konstruowania programów przeciwdziałania narkomanii ich standardów oraz metod ewaluacji (zadanie 1.2.1); ponadto podmioty nie podjęły się realizacji zadania upowszechniania wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych, metod ich ewaluacji, systemu rekomendacji w oparciu o kryteria programu EDDRA (Exchange Drug Demand Reduction Action) zadanie Nie tworzono również wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych zadanie Uwzględniając założenia określone w uchwale Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 23 lutego 2010 r. dotyczące obszarów wskazanych do realizacji (programy ukierunkowane na prowadzenie punktu konsultacyjnodiagnostycznego HIV/AIDS), tylko dwie organizacje realizowały zadania ze wskazanego obszaru nr 2. Należałoby w latach kolejnych skupić większą uwagę na wskazaniu w ogłoszeniu konkursowym zadań do realizacji z obszaru nr 2, a tym samym szczegółowo ukierunkować działania podmiotów ubiegających się o dofinasowanie. Zarówno pierwszy, jak i drugi obszar z perspektywy programu wojewódzkiego jest istotny w aspekcie profilaktyki i przeciwdziałania narkomanii na Podkarpaciu. 6. Organizacje w składanych dokumentach (oferta/wniosek i sprawozdanie), powinny bardziej precyzyjnie określać liczbę beneficjentów konkretnych zadań. Pozwoli to zobrazować wielkość działania i dokładnie określić, jaka grupa osób - w szczególności tych potrzebujących - została w danym roku objęta pomocą. 131

133 Zasadnym byłoby zatem wprowadzenie obligatoryjnego wymogu określenia liczby beneficjentów z podziałem na: dzieci, młodzież i dorosłych. 7. Mimo iż zdecydowana większość organizacji w złożonych sprawozdaniach z realizacji swoich projektów oceniła wykonanie działań w 100%, to aby stwierdzić stan faktyczny realizowanych przez organizacje zadań, należałoby dokonać okresowej kontroli w trakcie wykonywanych w danym roku zadań lub ewaluacji programu mid-term (w trakcie trwania). Działania te umożliwią wyłonienie ewentualnych niedoskonałości występujących na każdym etapie realizowanego programu, a następnie ich eliminację poprzez zastosowanie wypracowanych rekomendacji z przeprowadzonej ewaluacji. 132

134 3.3. Analiza właściwa /rok 2011/ Głównym celem Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata jest Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Cel ten był realizowany w 2011 roku przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie poprzez udzielenie dotacji w ramach 2 otwartych konkursów ofert: 1. ogłoszonego Uchwałą Nr 38/732/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 12 kwietnia 2011 r. na kwotę ,00 zł; 2. ogłoszonego Uchwałą Nr 63/1385/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 26 lipca 2011 r. na kwotę ,00 zł. Na wyżej wymienione konkursy wpłynęło 13 ofert o łącznym zapotrzebowaniu na ich realizację w kwocie ,00 zł. W wyniku prac komisji konkursowych pozytywne rekomendacje otrzymało 7 ofert. Odrzucono 6 ofert, wśród których 1 oferta nie spełniała wymogów formalnych określonych w ogłoszeniu konkursowym oraz 5 ofert, które uzyskały zbyt małą liczbę punktów. 133

135 Tabela 22. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w 2011 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi Rzeszów Program Przeciwdziałania Narkomanii "Czysty umysł, zdrowe ciało" - prowadzenie zajęć psychoprofilaktycznych dla dzieci - prowadzenie warsztatów profilaktycznych i socjoterapeutycznych dla dzieci - zorganizowanie warsztatów rozwoju kompetencji wychowawczych dla rodziców - psychoterapia i poradnictwo psychologiczne w punkcie konsultacyjnym dla osób uzależnionych i współuzależnionych 4 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "INTEGRACJA" Nisko NARKOTYKOM mówimy NIE - przeprowadzenie badania dot. zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież - warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli, pedagogów, studentów, absolwentów kierunków społecznych, policjantów i liderów młodzieżowych - zajęcia rozwojowe dla młodzieży z grup ryzyka i zagrożonej niedostosowaniem społecznym - zorganizowanie spotkań z rodzicami nt. profilaktyki - zorganizowanie Dni Profilaktyki w szkołach oraz konferencji promującej zdrowy styl życia i aktywność ruchową 5 - ponadlokalny 3 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Krosno Punkt Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych od Narkotyków i ich Rodzin - zorganizowanie warsztatów nt. profilaktyki uzależnień dla wolontariuszy i członków TPD - prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych od narkotyków i zagrożonych narkomanią oraz ich bliskich - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych i profilaktycznych dla dzieci 3 - ponadlokalny 4 Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Szansa" Leżajsk Punkt Konsultacyjny ds. Narkomanii prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od substancji psychoaktywnych - wydruk plakatów i ulotek nt. funkcjonowania punktu konsultacyjnego oraz umieszczenie w prasie artykułów poświęconych uzależnieniom 2 - ponadlokalny 134

136 Lp Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Regionalny Rzeszów Program Przeciwdziałania Narkomanii "Chcemy być sobą" - zajęcia psychoprofilaktyczne dla dzieci (nt. komunikacji, współpracy, radzenia sobie z presją rówieśniczą, szkód zdrowotnych i psychospołecznych, jakie niesie za sobą używanie narkotyków) - pedagogizacja dot. problematyki uzależnień od środków psychoaktywnych dla rodziców i nauczycieli - warsztaty profilaktyczne dla dzieci wychowujących się w rodzinach z problemem uzależnienia od środków psychoaktywnych 3 - ponadlokalny 6 Stowarzyszenie "POMOST" Rzeszów Działania wśród młodzieży akademickiej i młodych dorosłych województwa podkarpackiego na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, ich skutków zdrowotnych oraz możliwości zapobiegania zjawisku - prowadzenie poradnictwa przed i potestowego, badania serologiczne w kierunku HIV/HBV, HCV i STI - wydanie publikacji nt. sytuacji epidemiologicznej HIV/AIDS, WZW B, WZW C i STI na świecie, w Europie, Polsce i na Podkarpaciu oraz zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych - wymiana igieł i strzykawek 3 - ponadlokalny 7 Podkarpacki Klub Samorządności Rzeszów Narkotyki? NA CO MI TO, ogólnopolska kampania społeczna przeciw narkomanii. Realizacja - woj. podkarpackie - zorganizowanie antynarkotykowej kampanii plakatowo-ulotkowej - opracowanie strony internetowej o narkotykach - wydanie materiałów edukacyjnych o narkotykach 3 - ponadlokalny 8 Podkarpacki Klub Samorządności Rzeszów Pokolenie wolne od narkotyków - organizacja zajęć profilaktyczno-edukacyjnych dla dzieci i młodzieży - utworzenie strony internetowej o narkotykach - zorganizowanie konferencji nt. narkotyków dla młodzieży gimnazjalnej - zorganizowanie konkursu na najlepszy komiks o narkotykach 4 - ponadlokalny 9 Stowarzyszenie "POMOC" Rzeszów Czas na zmiany - realizacja programu profilaktycznego dla dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach oświatowych - prowadzenie zajęć edukacyjnych dla rodziców - zorganizowanie szkoleń dla nauczycieli, pracowników pomocy społecznej i innych instytucji w zakresie zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii - prowadzenie punktów konsultacyjnych dla rodziców i młodzieży 4 - ponadlokalny 135

137 Lp Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "RES-GEST" Rzeszów Promocja zdrowia i profilaktyka narkomanii w środowisku niesłyszących - prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej na stronie internetowej dla osób niesłyszących w zakresie używania narkotyków - nagranie filmów profilaktycznych na płyty DVD i ich dystrybucja - przygotowanie i rozesłanie koszulek Narkotyki STOP 3 - ponadlokalny 11 Podkarpackie Stowarzyszenie "PORTA" Markowa PROFILAKTYCZNA AKADEMIA MŁODZIEŻY "PAM" - program pierwszorzędowej profilaktyki dla osób zagrożonych narkomanią oraz eksperymentujących z narkotykami - prowadzenie zajęć edukacyjno-informacyjnych nt. mechanizmów uzależnienia oraz skutków używania narkotyków - zorganizowanie warsztatów fotograficznych, plastycznych, kulinarnych i tematycznych - zorganizowanie wystawy poplenerowej - prowadzenie doradztwa psychologicznego 4 - ponadlokalny 12 Stowarzyszenie "POMOST" Rzeszów Prowadzenie punktu konsultacyjno-diagnostycznego HIV/AIDS, badań w kierunku HBV, HCV i STI, w ramach ograniczania szkód osób uzależnionych i eksperymentujących z narkotykami na terenie woj. podkarpackiego - prowadzenie punktu konsultacyjnodiagnostycznego 1 - ponadlokalny 13 Stowarzyszenie "RAZEM" Budy Głogowskie "Narkotyki szkodzą zdrowiu" - druk broszury informacyjnej - opracowanie i druk ulotek oraz plakatów o tematyce związanej z HIV/AIDS, narkomanią, prostytucją i handlem ludźmi - zorganizowanie konferencji podsumowującej akcję 2 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartych konkursów na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /rok 2011/. 136

138 Liczba podmiotów Organizacje pozarządowe uczestniczące w otwartym konkursie ofert na realizację w 2011 roku zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata w większości przypadków zaplanowały 4 5 zadań do realizacji. Tylko jeden podmiot skupił się na jednym zadaniu. Zadania w większości obejmowały zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży poruszające zagadnienia komunikacji, współpracy, radzenia sobie z presją rówieśniczą, szkód zdrowotnych i psychospołecznych, jakie niesie za sobą używanie narkotyków. Kilka podmiotów zaplanowało również prowadzenie punktów konsultacyjnych, pozwalających dotrzeć do osób, które ze względu na swoje uzależnienie są wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym, natomiast ze względu na swój status społeczny i finansowy nie miały wcześniej dostępu do tego typu pomocy. Niektóre podmioty prowadziły kampanie informacyjno-edukacyjne nt. szkodliwości i konsekwencji używania narkotyków. W analizowanym okresie wszystkie podmioty zaplanowały działania o zasięgu ponadlokalnym, by dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców. Oferty złożone do konkursu ogłoszonego Uchwałą Nr 38/732/11 z dnia 12 kwietnia 2011 r. oraz Uchwałą Nr 63/1385/11 z dnia 26 lipca 2011 r. Zarządu Województwa Podkarpackiego zostały poddane ocenie przez 6-osobowe komisje, w skład których wchodziło 4 przedstawicieli organu wykonawczego Samorządu Województwa Podkarpackiego oraz 2 przedstawicieli organizacji pozarządowych. Na pierwszy z wymienionych konkursów wpłynęło 10 ofert, wśród których jedna nie spełniała wymogów formalnych. Oferty kompletne zostały poddane ocenie punktowej według kryteriów wymienionych w ogłoszeniu konkursowym. Poniższy wykres przedstawia punktację przyznaną ofertom, które wpłynęły w ramach pierwszego konkursu. Wykres 22. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie w 2010 r. a liczba punktów im przyznana /I konkurs ofert/ , Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2011/. Organizacje mogły otrzymać maksymalnie 13 punktów. Najbliższe tego pułapu było Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi z Rzeszowa, 137

139 Kwoty (w tys. zł) które otrzymało 12 punktów. Największa liczba podmiotów otrzymała 7 punktów, jednakże dofinansowanie było przyznawane dopiero od 8 punktów (w wysokości 50% kwoty wnioskowanej). W ramach drugiego konkursu do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęły 3 oferty. Wszystkie oferty były kompletne i spełniały wymogi formalne oraz wpłynęły w terminie, w związku z tym stały się przedmiotem oceny punktowej komisji. Maksymalna liczba punktów możliwa do otrzymania w ramach konkursu wynosiła 35. W wyniku dokonania indywidualnej oceny punktowej każdego wniosku - zgodnie z kryteriami określonymi w ogłoszeniu konkursowym, projekty zostały ocenione na 34, 21 i 20 punktów. W związku z ograniczoną pulą środków finansowych przeznaczonych do rozdysponowania w ramach tego konkursu (24 700,00 zł), zaproponowano objąć dofinansowaniem dwie najwyżej ocenione oferty. Projekt Stowarzyszenia POMOST, który otrzymał 34 punkty został dofinansowany w 100% kosztów kwalifikowanych z wnioskowanej kwoty dotacji. Wykres 23. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2011 r. zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata ,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 kwota wnioskowana Podmioty kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołu komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację programu /rok 2011/. 138

140 W 2011 roku podmioty uczestniczące w konkursach na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wnioskowały zazwyczaj o maksymalną kwotę dofinansowania (20 000,00 zł) lub kwotę bliską maksimum; 4 podmioty znalazły się w tej grupie. Dwa podmioty zgłaszały zapotrzebowanie na środki w wysokości do ,00 zł. Wśród dofinansowanych organizacji pozarządowych tylko jedna otrzymała dotację w wysokości wnioskowanej (Stowarzyszenie POMOST ,00 zł), równocześnie była to najwyższa kwota, jaka została przekazana podmiotom III-go sektora na realizację zadań z zakresu programu. Najniższym dofinansowaniem objęto projekt Podkarpackiego Klubu Samorządności ,00 zł. Pozostałe kwoty dotacji mieściły się w przedziale 7 040,00 zł do ,00 zł. Cel nadrzędny Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata , czyli ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych zgodnie z wytycznymi określonymi w ogłoszeniu konkursowym - mógł być realizowany w obszarze nr 1 w ramach konkursu ofert ogłoszonego Uchwałą Nr 38/732/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 12 kwietnia 2011 r. Projekty uwzględniające zadania z obszaru nr 1 Profilaktyka wyszczególnione zostały w poniższej tabeli. Tabela 23. Projekty uwzględniające realizację obszaru nr 1 /rok 2011/ Obszar nr 1 Lp. 1. Nazwa projektu Program Przeciwdziałania Narkomanii "Czysty umysł, zdrowe ciało" Cel op. nr 1.1 Cel op. nr 1.2 Cel op. nr 1.3 Zadania Zadania Zadania NARKOTYKOM mówimy NIE Punkt Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych od Narkotyków i ich Rodzin Punkt Konsultacyjny ds. Narkomanii 2011 Program Przeciwdziałania Narkomanii "Chcemy być sobą" Narkotyki? NA CO MI TO, ogólnopolska kampania społeczna przeciw narkomanii. Realizacja - woj. podkarpackie

141 7. Działania wśród młodzieży akademickiej i młodych dorosłych województwa podkarpackiego na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, ich skutków zdrowotnych oraz możliwości zapobiegania zjawisku Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Cel operacyjny nr 1.1 Zwiększanie zaangażowania podmiotów uprawnionych do realizacji zadań profilaktycznych w przeciwdziałaniu narkomanii realizowany był w ramach zadań: Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią poprzez: prowadzenie zajęć psychoprofilaktycznych dla dzieci (np. na temat komunikacji, współpracy, radzenia sobie z presją rówieśniczą, szkód zdrowotnych i psychospołecznych, jakie niesie za sobą używanie narkotyków), zorganizowanie Dni Profilaktyki w szkołach oraz konferencji promującej zdrowy styl życia i aktywność ruchową; Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią poprzez: zajęcia rozwojowe dla młodzieży z grup ryzyka i zagrożonej niedostosowaniem społecznym, prowadzenie warsztatów profilaktycznych i socjoterapeutycznych dla dzieci, prowadzenie punktów konsultacyjnych dla osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od substancji psychoaktywnych oraz ich bliskich, warsztaty profilaktyczne dla dzieci wychowujących się w rodzinach z problemem uzależnienia od środków psychoaktywnych; Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią poprzez: zorganizowanie warsztatów rozwoju kompetencji wychowawczych dla rodziców, warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli, pedagogów, studentów, absolwentów kierunków społecznych, policjantów i liderów młodzieżowych, zorganizowanie spotkań z rodzicami nt. profilaktyki, zorganizowanie warsztatów nt. profilaktyki uzależnień dla wolontariuszy i członków TPD, pedagogizację dot. problematyki uzależnień od środków psychoaktywnych dla rodziców i nauczycieli. Organizacje pozarządowe najliczniej realizowały zadania wspierające inicjatywy w zakresie profilaktyki drugorzędowej, czyli adresowane do grup podwyższonego ryzyka, do osób przejawiających pierwsze objawy dysfunkcji/zaburzeń, np. uczniów 140

142 eksperymentujących ze środkami odurzającymi (5 podmiotów) oraz wspierające rodzinę i organizacje chroniące dzieci i młodzież przed narkomanią (4 podmioty). W ramach celu operacyjnego 1.2 Podniesienie jakości programów profilaktycznych 2 podmioty realizowały zadanie Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii, a mianowicie Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "INTEGRACJA" z Niska zorganizowało warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli, pedagogów, studentów, absolwentów kierunków społecznych, policjantów i liderów młodzieżowych, natomiast Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Regionalny w Rzeszowie prowadziło pedagogizację dot. problematyki uzależnień od środków psychoaktywnych dla rodziców i nauczycieli. Cel operacyjny 1.3 Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku był realizowany przez 1 podmiot w ramach pierwszego z ogłoszonych otwartych konkursów ofert w zakresie zadania Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii poprzez wydruk plakatów i ulotek nt. funkcjonowania punktu konsultacyjnego, a także przez 2 podmioty w ramach drugiego konkursu, chociaż cel ten nie był wymieniony w drugim ogłoszeniu konkursowym. W drugim konkursie z zakresu przeciwdziałania narkomanii zadanie było realizowane przez Stowarzyszenie POMOST, które wydało publikację nt. sytuacji epidemiologicznej HIV/AIDS, WZW B, WZW C i STI na świecie, w Europie, Polsce i na Podkarpaciu oraz zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, a także przez Podkarpacki Klub Samorządności, który wydał materiały edukacyjne o narkotykach. Jedna organizacja realizowała zadanie 1.3.2, tj. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych poprzez zorganizowanie podkarpackiej części ogólnopolskiej kampanii społecznej przeciw narkomanii Narkotyki? NA CO MI TO, w ramach której m.in. opracowano stronę internetową o narkotykach oraz wydrukowano i rozdystrybuowano plakaty i ulotki. Zadanie Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów, pomimo iż było wymienione w ogłoszeniu konkursowym, to jednak nie było realizowane przez żaden z podmiotów uczestniczących w programie. W poniższej tabeli zebrane zostały projekty uwzględniające zadania z obszaru nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna, którego realizacja była przedmiotem obydwu ogłoszonych w 2011 r. konkursów w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata

143 Tabela 24. Projekty uwzględniające realizację obszaru nr 2 /rok 2011/ Obszar nr 2 Lp Nazwa projektu Program Przeciwdziałania Narkomanii "Czysty umysł, zdrowe ciało" Punkt Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych od Narkotyków i ich Rodzin Punkt Konsultacyjny ds. Narkomanii 2011 Działania wśród młodzieży akademickiej i młodych dorosłych województwa podkarpackiego na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, ich skutków zdrowotnych oraz możliwości zapobiegania zjawisku Narkotyki? NA CO MI TO, ogólnopolska kampania społeczna przeciw narkomanii. Realizacja - woj. podkarpackie Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Zadania Zadania Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Wszystkie zadania z tego obszaru były wymienione przynajmniej w jednym z ogłoszonych konkursów. Niestety do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie nie wpłynęły oferty uwzględniające takie zadania jak: Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania, Rozwój programów leczenia substytucyjnego, Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych, Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie. Najliczniej realizowanym zadaniem w ramach obszaru nr 2 było Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych, na które zdecydowało się 4 dotowane podmioty poprzez prowadzenie psychoterapii i poradnictwa psychologicznego w punktach konsultacyjnych dla osób uzależnionych i współuzależnionych, a także wykonywanie badań serologicznych w kierunku HIV/HBV, HCV i STI oraz wymianę igieł i strzykawek. Dwie organizacje pozarządowe realizowały zadanie Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych poprzez wydruk 142

144 plakatów i ulotek nt. funkcjonowania punktu konsultacyjnego oraz zorganizowanie antynarkotykowej kampanii plakatowo-ulotkowej. Jeden podmiot (Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA z Niska) podjął działania wpisujące się w zadanie Zbieranie i analiza danych statystycznych dotyczących problemu narkotyków i narkomanii poprzez przeprowadzenie badania dotyczącego zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież. Kwota przeznaczona przez Zarząd Województwa Podkarpackiego na realizację w 2011 roku zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wynosiła ,00 zł. Dofinansowanych zostało 7 ofert na łączną kwotę ,00 zł, czyli 99,94% środków będących w dyspozycji Zarządu na ten cel. Organizacje pozarządowe wykorzystały przyznane dotacje w całości, a ich wysokość umożliwiła objąć wsparciem ok osoby. Jednakże ze względu na brakujące dane w przedstawionych przez organizacje sprawozdaniach, liczba ta jest niepełna, np. Stowarzyszenie POMOST podało liczbę wykonanych poszczególnych testów serologicznych, a nie liczbę osób, które z nich skorzystały, natomiast niektóre organizacje nie podały liczby uczestników wszystkich realizowanych działań. Wśród beneficjentów zadań z zakresu przeciwdziałania narkomanii stanowiły osoby dorosłe, dzieci i młodzież, natomiast pozostała część uczestników programu nie została sklasyfikowana w kategorie wiekowe. Działania nakierowane na osoby szczególnie zagrożone uzależnieniem realizowały wszystkie podmioty. Niemal połowa organizacji pozarządowych skierowała swoje zadania również do osób realizujących działania profilaktyczne, tj. nauczycieli, wychowawców, pedagogów, wolontariuszy, czy policjantów. Podmioty w ofertach zaplanowały znacznie mniejszą liczbę beneficjentów, niż wykazały w sprawozdaniach. Planowana liczba beneficjentów wynosiła osób (bez klientów punktu konsultacyjnego Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych Szansa, których liczba nie została określona). Tak duża różnica między planem a wykonaniem wynikała z podanej przez Podkarpacki Klub Samorządności liczby odbiorców kampanii społecznej przeciw narkomanii ( osób w ofercie a w sprawozdaniu). Wśród podmiotów uczestniczących w realizacji w 2011 roku zadań z zakresu Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata tylko jeden nie miał obniżonej dotacji i otrzymał 100% wnioskowanych środków finansowych (Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa). 143

145 Obniżenie dotacji Wykres 24. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2011 roku (w %) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: opracowanie własne na podstawie złożonych przez organizacje pozarządowe ofert i sprawozdań z realizacji programu w roku Duża część organizacji pozarządowych realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania narkomanii w 2011 roku nie wykonała w całości zaplanowanych w ofertach zadań. Podmiotem, który w największym stopniu miał obniżoną dotację był Podkarpacki Klub Samorządności, u którego obniżenie wystąpiło na poziomie 64%, jednakże nie wpłynęło to na wykonanie zadań. Najmniejsze obniżenie dotacji dotyczyło Stowarzyszenia Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi, któremu nie udało się udzielić zaplanowanej liczby porad w punkcie konsultacyjnym (planowana liczba: 342, zrealizowana: 110). Niewykonanie zadań dotyczyło również organizacji takich jak: Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Szansa z Leżajska nie zamieściło (nieodpłatnie) w prasie lokalnej artykułu nt. problematyki związanej z uzależnieniem od narkotyków. Stowarzyszenie nie przewidziało okoliczności utrudniających realizację, a mianowicie okresu przedwyborczego, kiedy to każde wolne miejsce w prasie jest wykorzystywane w kampaniach wyborczych. 144

146 Ponadto trudno określić, czy organizacja dotarła do zaplanowanej liczby odbiorców, ponieważ o ofercie zabrakło określenia tej liczby; Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Krośnie wsparciem objęło nieznacznie mniejszą liczbę beneficjentów, niż zakładano (698 osoby w ofercie, w sprawozdaniu); Stowarzyszenie POMOST w ofercie zaplanowało liczbę osób, do których dotrze z pomocą, natomiast w sprawozdaniu podało liczbę wykonanych testów, zatem nie ma możliwości porównania tych dwóch wielkości Analiza porównawcza /rok 2010 i 2011/ Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata składa się z trzech obszarów, za pomocą których realizuje się cel nadrzędny. Poddając analizie realizację programu w roku 2010 uwzględniono obszary nr: 1 i 2, ponieważ obszar trzeci nie był wówczas realizowany. Obszar nr 3, a dokładnie działania podejmowane w jego zakresie realizowane były w niewielkim stopniu w roku następnym (2011). Tabela 25. Realizacja Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /lata 2010, 2011/ Obszar nr 1 ROK Cel operacyjny 1.1 Cel operacyjny 1.2 Cel operacyjny 1.3 Zadania Zadania Zadania Obszar nr 2 ROK Cel operacyjny 2.1 Cel operacyjny 2.2 Zadania Zadania Obszar nr 3 ROK Cel operacyjny 3.1 Cel operacyjny 3.2 Cel operacyjny 3.3 Zadania Zadania Zadania Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program w latach

147 Wartości zawarte w tabeli potwierdzają tendencję z lat poprzednich, iż obszarem, w ramach którego podmioty najchętniej realizowały działania, w latach 2010 i 2011 był obszar nr 1 Profilaktyka. Większość zadań tego obszaru, określonych w uchwale, była w mniejszym lub większym stopniu realizowana. W 2010 roku najwięcej, bo 7 organizacji realizowało zadanie Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych w ramach celu szczegółowego 1.3 Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku, natomiast w roku 2011 na zadaniu tym skupiła się tylko 1 organizacja. Również działania wpisujące się w zadanie 1.3.1, tj. Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii mieszczące się w zakresie ww. celu szczegółowego 1.3, były wielokrotnie realizowane przez podmioty w analizowanym okresie. Działania polegające na Zwiększaniu zaangażowania podmiotów uprawnionych do realizacji zadań profilaktycznych w przeciwdziałaniu narkomanii, tj. cel operacyjny 1.1 realizowała duża liczba podmiotów. Wspieraniem rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią, a więc realizacją zadania zajęło się w roku podmioty, co pokazało, iż w stosunku do roku 2010 nastąpił wzrost zainteresowania tą problematyką o jedną organizację. Zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią wypełniane było przez dofinansowane podmioty na takim samym poziomie w latach Największy wzrost liczby organizacji (z 1 w 2010 roku do 5 w 2011 roku) nastąpił przy realizacji zadania 1.1.2, polegającego na Wspieraniu inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. Z kolei Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów nie była w ogóle praktykowana w 2011 roku, natomiast rok wcześniej 6 podmiotów realizowało to działanie. Obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna realizowany był przez podmioty w podobnym zakresie. Zarówno w 2010 jak i 2011 roku zadaniami, których realizacji podjęły się podmioty były: zadanie Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych, zadanie Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych. Część zadań wskazanych w ogłoszeniach konkursowych nie była w ogóle realizowana w analizowanym okresie. W tabeli kolorem pomarańczowym zaznaczone zostały te zadania, które były wskazane w ogłoszeniu, a żadna organizacja nie podjęła się ich realizacji. Na uwagę zasługują zadania: Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych, Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych oraz Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie, które pomimo iż były wielokrotnie wskazywane w ogłoszeniach konkursowych, były w każdym roku pomijane przez organizacje pozarządowe realizujące program. 146

148 W najmniejszym stopniu w obydwu latach realizowany był obszar nr 3 Badania i monitoring tylko jedna organizacja (w 2011 roku) zrealizowała zadanie polegające na Zbieraniu i analizie danych statystycznych dotyczących problemu narkotyków i narkomanii (zadanie 3.1.1). Tabela 26. Liczba beneficjentów Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /lata 2010, 2011/ wyszczególnienie ROK dzieci i młodzież dorośli nie określono RAZEM * * nie jest to całkowita liczba beneficjentów programu (z przyczyn opisanych w analizie właściwej) Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program w latach Duży procent organizacji przygotowując sprawozdania z realizacji zadań, na które otrzymały dofinansowanie nie określiło w analizowanym okresie (lata ) do jakiej grupy, dzieci czy dorosłych, należą osoby objęte programem, dlatego w tabeli powyżej utworzono dodatkową kategorię: nie określono. Zarówno w 2010 jak i 2011 roku największą grupę stanowili beneficjenci nieskategoryzowani. Wynika to z nieprecyzyjnych określeń zawartych w składanych ofertach konkursowych, które w większości nie mają odzwierciedlenia w wartościach wskazywanych przez podmioty w sprawozdaniach końcowych. Począwszy od roku 2008 do 2011 powtarza się sytuacja, w której organizacje niedokładnie określają liczby uczestników poszczególnych zadań. Organizacje częściej obejmują swoim programem dzieci i młodzież, a rzadziej osoby dorosłe. W roku 2011 liczba dzieci i młodzieży korzystających z zajęć w ramach programu znacznie się zwiększyła - z 657 uczestników w 2010 roku do osób w roku kolejnym. Pozostałe kategorie i ich liczbowy wymiar również uległy zwiększeniu w roku Spośród podmiotów uczestniczących w realizacji zadań w ramach programu 3 wykonywało zadania zarówno w 2010, jak i 2011 roku. Były to: Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Szansa" z siedzibą w Leżajsku, Stowarzyszenie POMOST w Rzeszowie oraz Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. W. i J. Ulmów z Dziećmi z Rzeszowa. Jedna organizacja pozarządowa, tj. Stowarzyszenie POMOST" z siedzibą w Rzeszowie brała udział niemalże we wszystkich konkursach w ramach programu nieprzerwanie od 2008 roku i otrzymywała dotacje na realizację zaplanowanych zadań w każdym roku; ponadto 4 organizacje otrzymały dotacje w trzech konkursach na przestrzeni 4 ostatnich lat: Polski Komitet Pomocy Społecznej z Kolbuszowej, Stowarzyszenie POMOC z Rzeszowa, Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi oraz Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu. 147

149 Faktem jest, iż podmioty za udaną współpracę i rzetelne wywiązywanie się z umowy w przypadku realizacji zadań w latach wcześniejszych otrzymują dodatkowe punkty podczas oceny projektów, a tym samym znajdują się w lepszej pozycji niż organizacje uczestniczące w konkursach po raz pierwszy. Wszystkie stwierdzone uchybienia w realizacji zadania wpływają na ogólną ocenę dotowanego działania i są brane pod uwagę przy przydzielaniu środków finansowych w kolejnych latach. 148

150 3.4. Wnioski rekomendacje /rok 2010 i 2011/ 1. W roku 2011 wszystkie podmioty ubiegające się o dofinansowanie w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata zaplanowały zadania o zasięgu ponadlokalnym, co w porównaniu z rokiem poprzednim stanowi znaczny wzrost liczby podmiotów, które swoje działania nakierowały na szersze grono odbiorców (w 2010 połowa organizacji pozarządowych realizowała zadania lokalnie). 2. W trakcie analizy nadesłanych do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie sprawozdań wątpliwość wzbudziła liczba beneficjentów kampanii społecznej Narkotyki? NA CO MI TO zorganizowanej przez Podkarpacki Klub Samorządności. Organizacja podała, iż swoim zadaniem objęła osób, wskazując wszystkich studentów podkarpackich uczelni wyższych, jako beneficjentów realizowanej przez nich kampanii. 3. Podobnie jak w latach ubiegłych, utrzymuje się negatywna tendencja braku jednolitości w składanych ofertach i sprawozdaniach z realizacji zadań. Część organizacji używa innych miar poziomu realizacji działań podając np. w ofercie liczbę osób, które planują objąć wsparciem, natomiast w sprawozdaniu zamieszczają informacje o liczbie udzielonych porad/konsultacji, co stanowi znaczne utrudnienie przy określeniu poziomu realizacji zaplanowanych zadań. 4. Nieprzerwanie od roku 2008 wśród podmiotów uczestniczących w realizacji programu wyróżnia się organizacja pozarządowa, która uczestniczyła niemalże w każdym konkursie ofert, a zaplanowane przez nią zadania spełniały wszystkie wymogi wskazane w ogłoszeniach konkursowych i w każdym roku otrzymała dotację. Organizacją tą jest Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa, którego jednym z głównych zadań statutowych jest profilaktyka uzależnień. 5. Analizując wykonanie zadań w poszczególnych obszarach programu począwszy od roku 2008, zauważyć można, że część z nich nie jest realizowana. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim obszaru nr 2, w ramach którego działania Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych, Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych oraz Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie nie były realizowane, mimo iż wymienione były w ogłoszeniach konkursowych jako priorytetowe do realizacji. Działania z zakresu profilaktyki, tj. obszaru nr 1 programu wojewódzkiego są w każdym roku najchętniej realizowanymi przez organizacje pozarządowe. 149

151 4. WOJEWÓDZKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA LATA W grupie wielu problemów społecznych, jakie występują w naszym kraju, problemy związane z alkoholizmem mają szczególne znaczenie. Wynika to przede wszystkim z rozmiarów tego zjawiska oraz społecznych i ekonomicznych kosztów, jakie z tego tytułu ponosi budżet państwa. Konsumpcja napojów alkoholowych ma istotny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne zarówno jednostek, jak i rodzin. Nadużywanie alkoholu powoduje wiele szkód społecznych, takich jak: zakłócanie bezpieczeństwa publicznego, wypadki samochodowe, przestępczość, przemoc w rodzinie, bezrobocie i ubóstwo. Zgodnie z Raportem Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącym Stanu Zdrowia na Świecie, alkohol jest na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji; uważany jest również za jeden z ważniejszych czynników zwiększających ryzyko zgonu przed 65 rokiem życia, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów ma związek z alkoholem. Trudno wyliczalne są straty w sferze psychologicznej i emocjonalnej, jakie wywołuje alkohol w rodzinach. Na uwagę zasługuje fakt, iż szkody, jakie są powodowane przez nadużywanie alkoholu, wykraczają szeroko poza sferę osoby pijącej, dotyczą mocno całego jej otoczenia. Rozmiary szkód mogą być zmniejszone przez skuteczną politykę wobec spożywania napojów alkoholowych. Mając na uwadze to negatywne zjawisko państwa europejskie podejmują szereg działań mających na celu ograniczenie spożycia napojów alkoholowych, a tym samym zmniejszenie problemów wynikających z jego nadużywania. Zrozumiałe jest, że znaczenie i rola konsumpcji napojów alkoholowych w Europie jest różnorodna ze względu na uwarunkowania kulturowe, dlatego każdy kraj tworzy własny program rozwiązywania problemów alkoholowych. Europejski Plan Działań Wobec Alkoholu i inne dokumenty wytyczające kierunki polityki państw Wspólnoty wobec alkoholu, podkreślają wyraźnie, że podejmowanie możliwie jak największej liczby działań powinno odbywać się na szczeblu wojewódzkim. Jest to zgodne z obowiązującą w Unii Europejskiej zasadą subsydiarności, by możliwie największa ilość kompetencji wraz ze środkami na ich realizację znajdowała się na poziomie regionalnym (lokalnym). Podstawą prawną w Polsce do działań w tym zakresie jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 20. W myśl art. 4, ustęp 3 prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracja społeczna osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych Samorządu Województwa, realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Obecnie nikt nie zastanawia się już, czy warto pomagać osobom, rodzinom z problemem alkoholowym oraz występującą przemocą, ale jak to robić szybciej, skuteczniej, efektywniej. Pomagać, to znaczy minimalizować skutki alkoholizmu. Lepiej zapobiegać, czyli edukować, uświadamiać, wskazywać alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu, radzenia sobie z sytuacją trudną, konfliktową, jak skutecznie bez używek rozładować napięcie i rodzącą się agresję. Pomagać, to wspierać młodych ludzi 20 tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm. 150

152 w kształtowaniu prawidłowych postaw osobowościowych, aby nie było potrzebne podpieranie się substancjami uzależniającymi i uczyć umiejętności mówienia nie w sytuacjach, gdy młody człowiek jest poddany presji otoczenia. Kluczowym aktem prawnym, na podstawie którego prowadzi się realizację wyżej wymienionych działań na szczeblu wojewódzkim, jest opracowany na podstawie Programu Narodowego 21 - Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Powyższy program stanowi kontynuację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Wraz z rozwojem społeczeństwa rozwijają się również jego choroby. Stres i frustracja ludzi młodych związane z ciągłym dążeniem do określonego statusu społecznego prowadzą do powstawania chorób zarówno na tle fizycznym jak również psychicznym. Chorobami łączącymi w sobie oba te czynniki są wszelkiego rodzaju nałogi. Jednym z najniebezpieczniejszych z nich jest alkoholizm. Zjawisko picia alkoholu przez młodzież stało się w ostatnich latach jednym z podstawowych problemów społecznych naszego kraju. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2005 roku na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przez sopocką Pracownię Badań Społecznych, znajduje się ono na czwartym miejscu wśród najważniejszych, zdaniem respondentów, problemów społecznych w Polsce - zaraz po bezrobociu, przemocy i agresji na ulicach oraz spadku stopy życiowej. Co ciekawe, w badaniu tym rozdzielono problem picia alkoholu przez młodzież od problemu alkoholizmu, który znalazł się na kolejnym, piątym miejscu wśród kluczowych problemów współczesnej Polski. Jeszcze wyraźniej niż w skali makro problem pijących nastolatków dostrzegany jest z perspektywy wojewódzkiej. Ankietowani na Podkarpaciu sytuują go na drugim miejscu - po bezrobociu. Na dalszych pozycjach wśród najważniejszych problemów społecznych w skali lokalnej (miasta, osiedla) wymieniane są: alkoholizm, sytuacja mieszkaniowa, przemoc i agresja na ulicach, spadek stopy życiowej oraz zły stan zdrowia społeczeństwa. Pomimo tego, że młoda osoba jest uzależniona od alkoholu to ucierpieć na tym mogą również otaczające ją osoby od dzieci począwszy, a na osobach starszych skończywszy. Alkoholizm może prowadzić do takich schorzeń jak marskość wątroby, niewydolność trzustki, choroby serca oraz różnego rodzaju choroby psychiczne, ale również do wszelkiego rodzaju zachowań patologicznych, takich jak: nadmierna agresja czy przemoc. Jest to więc jednocześnie choroba pojedynczych jednostek jak również całego społeczeństwa. Picie alkoholu w młodym wieku hamuje rozwój emocjonalny i zaburza proces dojrzewania, a także obniża motywację do wyznaczania sobie celów w życiu, w karierze zawodowej i edukacyjnej. Staje się też pewnego rodzaju drogą na skróty, czyli szybkim sposobem na rozwiązanie jakiegoś problemu i poradzenia sobie z trudnymi 21 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata

153 emocjami, a to z kolei pozbawia młodego człowieka możliwości uczenia się dojrzałych metod pokonywania trudności. Cel 1. Zmniejszenie ilości i częstotliwości picia alkoholu przez młodzież Cel 2. Podwyższenie wieku inicjacji alkoholowej Cel 3. Zwiększenie odsetka abstynentów wśród młodzieży Metody działań: I/1-3/1 Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim, w szczególności: wzrost skuteczności egzekwowania prawa w z zakresie cofania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, prowadzenie systematycznego monitoringu przestrzegania zasad prawa dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, prowadzenie systematycznego monitoringu przestrzegania zasad prawa dotyczących wydawania zezwoleń na detaliczny obrót alkoholem, I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą, I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców, I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka, I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, I/1-3/7 Uruchamianie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych, I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol, I/1-3/9 Wprowadzenie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych, I/1-3/10 Tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych nakierowanych na młodych dorosłych (mieszkańców internatów i hoteli robotniczych, studentów i żołnierzy), I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk 152

154 młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży, I/1-3/12 Prowadzenie badań służących ocenie efektywności poszczególnych strategii profilaktycznych, I/1-3/13 Monitorowanie zjawiska sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu, I/1-3/15 Wnioskowanie o zakaz reklamy alkoholu oraz kontrolę Państwa nad handlem alkoholem. II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych Populacja osób pijących ryzykownie i szkodliwie szacowana jest w Polsce w przedziale od 2,5 miliona nawet do 4 milionów ludzi. Według Światowej Organizacji Zdrowia, alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji (po nadciśnieniu i paleniu), a ponad 60 różnych rodzajów chorób i urazów ma związek z alkoholem. Corocznie, z przyczyn bezpośrednio i pośrednio związanych z używaniem alkoholu, umiera w Polsce kilkanaście tysięcy osób, z czego połowa przypada na zgony spowodowane bezpośrednio piciem alkoholu. Osobnym typem szkód zdrowotnych są uszkodzenia płodu, powstałe w wyniku spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży. Alkohol spożywany przez matkę może wywoływać u płodu wiele niekorzystnych, długotrwałych zmian, od znacznych anomalii morfologicznych i niedorozwoju umysłowego po subtelne zaburzenia poznawcze, a także zaburzenia zachowania. Badania pokazują, że ok. 20% wszystkich zgłoszeń pacjentów do podstawowej opieki zdrowotnej ma związek z alkoholem. Każdego roku w placówkach lecznictwa odwykowego zarejestrowanych jest ponad 200 tys. osób z rozpoznaniem zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu. Zgodnie z art. 1 Ustawy z dn. 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy 22. Cel 1. Zwiększenie wiedzy na temat wpływu alkoholu na zdrowie wśród lekarzy i innych przedstawicieli systemu ochrony zdrowia Cel 2. Zmniejszenie rozmiarów populacji osób pijących szkodliwie i ryzykownie 22 Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473, z późn. zm. 153

155 Cel 3. Redukcja odsetka kobiet pijących alkohol w okresie ciąży i karmienia piersią Cel 4. Zwiększenie wykrywalności problemów i szkód zdrowotnych związanych z nadużywaniem alkoholu u pacjentów podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej Cel 5. Zwiększenie wiedzy mieszkańców na temat negatywnego wpływu alkoholu na zdrowie Cel 6. Inicjowanie ograniczenia liczby punktów sprzedaży alkoholu Metody działań: II/1-6/1 Wprowadzenie do programów kształcenia studentów medycyny oraz słuchaczy innych wyższych uczelni medycznych modułów dotyczących szkód zdrowotnych związanych z piciem alkoholu, uzależnienia i metod profilaktycznych, II/1-6/2 Edukacja środowiska medycznego w zakresie problematyki uzależnienia od alkoholu i szkód zdrowotnych związanych z alkoholem oraz metod wczesnej diagnozy i krótkiej interwencji wobec pacjentów nadużywających alkoholu, poprzez udział w szkoleniach, specjalistyczną prasę, portale internetowe i publikacje specjalistyczne, II/1-6/3 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, ogólnopolskich kampanii, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie. Uczenie osobistych umiejętności kontrolowania rozmiarów i wzorów picia, II/1-6/4 Wspieranie inicjatyw służących ograniczeniu liczby punktów sprzedaży alkoholu. III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu Uzależnienie jest chorobą, która zaczyna się i rozwija bez świadomości zainteresowanej osoby. Można ją określić jako działanie szkodzące zarówno danej osobie, jak i jej otoczeniu, a które mimo to jest kontynuowane. Ponieważ wola osoby uzależnionej jest wobec uzależnienia słaba, osoba taka nie umie powstrzymać się od danego działania. Można powiedzieć, że uzależnienie przejmuje kontrolę nad życiem danej osoby. Alkoholizm to choroba przewlekła, postępująca i trudna do wyleczenia. Oznacza to, że człowiek uzależniony już nigdy nie będzie umiał zażywać danego środka w sposób kontrolowany bez ponoszenia kosztów z tym związanych. Jest to choroba kontroli, czyli np. alkoholik nie panuje nad pitym alkoholem, a tym samym alkohol panuje nad alkoholikiem. Nieleczone uzależnienie od alkoholu może zakończyć się śmiercią, ale zawsze istnieje szansa jej zaleczenia. Można to zrobić przez pełną abstynencję, która daje 154

156 możliwość powstrzymania rozwoju choroby oraz stopniowy powrót do zdrowia. Powrót do zdrowia składa się z wielu etapów, począwszy od odtrucia przez terapię w ośrodku odwykowym, grupy wsparcia, grupy AA, leczenie poszpitalne, rozwój duchowy i osobisty oraz pracę ze specjalistami z innych dziedzin 23. Cel 1. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzależnionych od alkoholu Cel 2. Zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy terapeutycznej w zakresie leczenia uzależnienia Cel 3. Poprawa funkcjonowania zdrowotnego i społecznego osób uzależnionych utrzymujących abstynencję Cel 4. Zwiększenie odsetka osób uzależnionych od alkoholu korzystających z pomocy i wsparcia środowisk samopomocowych (klubów abstynenckich i grup AA) Cel 5. Skrócenie okresu od wystąpienia uzależnienia do podjęcia interwencji specjalistycznej Metody działań: III/1-5/1 Zwiększanie dostępu do profesjonalnej terapii uzależnienia, poprzez wspieranie jednostek samorządu terytorialnego i innych podmiotów w tworzeniu nowych placówek lecznictwa odwykowego, III/1-5/2 Poprawa opieki nad stanem zdrowia somatycznego i psychicznego pacjentów lecznictwa odwykowego, III/1-5/3 Kontynuacja programu podnoszenia kwalifikacji (certyfikowania) pracowników lecznictwa odwykowego, III/1-5/4 Wprowadzenie programu akredytacji zakładów lecznictwa odwykowego, III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych, III/1-5/6 Rozwój programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych, mieszkańców domów pomocy społecznej, itp., III/1-5/7 Promocja usług świadczonych przez lecznictwo odwykowe, III/1-5/8 Zwiększenie kompetencji członków gminnych komisji w zakresie motywowania do podjęcia leczenia odwykowego, III/1-5/9 Edukacja sędziów z wydziałów rodzinnych w zakresie uzależniania i problemów występujących w rodzinie w kontekście procedury zobowiązywania do leczenia odwykowego art. z dn r. 155

157 IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa Problem alkoholowy dotyka bardzo wielu osób. Wydawać by się mogło, iż odnosi się on tylko do tych osób, które bezpośrednio poprzez nadmierne picie alkoholu doprowadzają siebie samych do szkodliwych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych, duchowych czy materialnych. Nie można jednak zapominać o poważnych konsekwencjach patologicznego picia, które dotykają i obciążają również osoby bliskie, żyjące w kręgu pijących. Wśród osób z problemem alkoholowym znajdują się więc zarówno: osoby, które używają alkoholu w sposób wysoce ryzykowny czy wręcz szkodliwy, osoby, u których można zdiagnozować zespół uzależnienia od alkoholu (nazywany też wprost uzależnieniem od alkoholu, alkoholizmem lub bardziej medycznie chorobą alkoholową), członkowie rodzin (współmałżonkowie, dzieci, rodzice) zdominowani patologiczną nietrzeźwością osoby uzależnionej objawiającej się występowaniem zjawiska przemocy domowej, Dorosłe Dzieci Alkoholików, czyli osoby, które dorastały w dysfunkcyjnych rodzinach w związku z uzależnieniem swoich bliskich, zwłaszcza rodziców. W modelu systemu rodzinnego podkreśla się wzajemne powiązania i wpływy wszystkich członków rodziny, w której występują problemy alkoholowe. Alkoholizm traktowany jest jako choroba całej rodziny. Oznacza to, że funkcjonowanie wszystkich członków rodziny poddawane jest destrukcyjnemu wpływowi osoby uzależnionej 24. Osoba pijąca w rodzinie w sposób destrukcyjny dostarcza wszystkim innym członkom rodziny problemów życiowych, finansowych i uczuciowych, a zatem cała rodzina styka się z szeroko rozumianym problemem alkoholowym 25. Cała rodzina cierpi, jeśli jeden z jej członków jest alkoholikiem. Jeśli jest nim małżonek, to druga strona może przeżywać zagrożenie istoty swej tożsamości. Dzieci z takich domów mają kłopoty przystosowawcze, mogące trwać jeszcze w wieku dojrzałym. Rodzice alkoholików mogą poznać smak niezwykłego smutku i rozpaczy. Trzeba zatem dostrzegać, uznawać i łagodzić te cierpienia członków rodziny bez względu na to, jak ostatecznie będzie wyglądał los samego alkoholika Mellibruda J., Sobolewska-Mellibruda Z., Integracyjna psychoterapia uzależnień, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa Sztander W., Rodzina z problemem alkoholowym, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP, Warszawa Wallace J., Alkoholizm. Nowe spojrzenie na chorobę, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP, Warszawa

158 Cel 1. Poprawa sytuacji psychospołecznej osób współuzależnionych poprzez zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy Cel 2. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Cel 3. Zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem społecznym członków rodzin dotkniętych alkoholizmem Cel 4. Poprawa sytuacji psychospołecznej Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) Metody działań: IV/1-4/1 Zwiększanie dostępności i skuteczności programów psychoterapii współuzależnienia prowadzonych w placówkach odwykowych dla członków rodzin, IV/1-4/2 Wdrażanie procedur interwencji prawno administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, powodowanych przez picie alkoholu, IV/1-4/3 Podnoszenie jakości i dostępności programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie, IV/1-4/5 Tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie, IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, IV/1-4/7 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (szkolenie specjalistów pracujących z DDA, promocja programów adresowanych do DDA, opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej), IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom), IV/1-4/9 Promocja usług terapeutycznych świadczonych dla osób współuzależnionych oraz Dorosłych Dzieci Alkoholików. V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych Dzieci alkoholików należą do grupy wysokiego ryzyka różnego rodzaju zagrożeń. Okazuje się, że częściej niż inni, same stają się alkoholikami w dorosłym życiu, związują się z alkoholikami, a także mają problemy (emocjonalne, zdrowotne) związane 27 Na podst. Uchwały Nr LIII/1021/10 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie zmiany Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w województwie podkarpackim, nazwa celu 2 w Obszarze IV Zmniejszenie rozmiarów przemocy domowej w rodzinach z problemem alkoholowym została zastąpiona Wojewódzkim Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata

159 z własnym dzieciństwem. Dzieci z rodzin alkoholowych (dysfunkcyjnych) przeżywają w dawce zdecydowanie większej niż inne dzieci zakłócenia w stanie poczucia swojego bezpieczeństwa. Doświadczają więcej napięć, lęku, dezorientacji i samotności. Doświadczenie dziecka w rodzinie alkoholowej, to doświadczenie totalnego zagubienia i chaosu. Towarzyszy im piętno niepokoju i braku oparcia. Nigdy nie wiedzą, na co mogą liczyć, ponieważ wszystko zależy od chwilowego nastroju. Cokolwiek zrobią, będzie źle. Nikt nie chce się wsłuchać w ich problemy 28. Podstawowym źródłem zagrożeń dla dziecka wychowującego się w rodzinie z problemem alkoholowym jest stan chronicznego napięcia i stresu. Trwanie w ciągłej niepewności wywołuje poczucie braku stabilności, porządku życiowego, a co za tym idzie, brak kontroli nad swoim życiem. Różne formy zachowań agresywnych i represyjnych rodziców, zaniedbywanie obowiązków opiekuńczych i potrzeb dziecka, wywierają destrukcyjny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci oraz na proces ich rozwoju. Obok tych zagrożeń w rodzinach z problemem alkoholowym często pojawia się przemoc domowa i poważne zaniedbania wychowawcze. Należy pamiętać, że wszystkie te zjawiska mogą występować nawet wtedy, gdy nie występuje jeszcze kliniczne zdiagnozowanie uzależnienia od alkoholu. Życie w ciągłym stresie, któremu towarzyszy poczucie bezsilności, upośledza funkcjonowanie systemu immunologicznego i powoduje choroby somatyczne. Dzieci alkoholików, w porównaniu z dziećmi ze zdrowych rodzin, mają więcej problemów zdrowotnych z powodu obniżenia odporności biologicznej. Osoby z tej populacji często w swoim życiu dorosłym same nadużywają alkoholu, sięgają po narkotyki i inne środki psychoaktywne 29. Cel 1. Poprawa jakości i zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej i pomocy psychospołecznej dla dzieci alkoholików Cel 2. Zwiększenie odsetka dzieci z rodzin alkoholowych objętych profesjonalną pomocą specjalistyczną Metody działań: V/1-2/1 Tworzenie na szczeblu lokalnym zespołów interdyscyplinarnych do spraw pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych, analizujących stopień zaspokojenia ich podstawowych potrzeb biologicznych, opieki zdrowotnej, ochrony przed przemocą, możliwości uczenia się i sytuacji psychologicznej i podejmujących interwencję w sytuacjach zagrożenia w oparciu o istniejący system wsparcia społecznego, V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia, V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz 28 Robinson B.E., Lyn Rhoden J., Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - Rodzina a środowiskowe uwarunkowania zachowań przestępnych, Warszawa Maxwell Ruth, Dzieci, alkohol i narkotyki przewodnik dla rodziców, Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk

160 tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób, V/1-2/4 Tworzenie programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców z rodzin alkoholowych, V/1-2/5 Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym, V/1-2/6 Wspieranie młodzieżowych ruchów samopomocowych (Al Ateen) i programów środowiskowych, V/1-2/7 Prowadzenie badań, opracowywanie analiz i ekspertyz ukierunkowanych na rozpoznanie najważniejszych czynników zagrażających zdrowiu somatycznemu i psychicznemu dzieci z rodzin alkoholowych oraz zidentyfikowanie głównych czynników chroniących, V/1-2/8 Upowszechnianie wiedzy na temat sytuacji psychospołecznej dzieci z rodzin alkoholowych wśród profesjonalistów stykających się z dziećmi, w tym nauczycieli, pedagogów, lekarzy pediatrów i pracowników socjalnych. VI. Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców Jedno z największych zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego stanowią nietrzeźwi kierowcy. Prowadzenie pojazdu poprzedzone spożyciem alkoholu stwarza bezpośrednie zagrożenie zarówno dla nich samych, pasażerów z nimi podróżujących oraz dla innych użytkowników dróg. Rozproszenie uwagi, zmniejszona zdolność rozpoznawania sytuacji, zaburzona ostrość widzenia, niewłaściwa ocena odległości, upośledzona koordynacja wzrokoworuchowa, błędna ocena własnych możliwości to konsekwencje prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu. Alkohol zaburza zdolności, które są niezbędne do bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Ponadto powoduje wzrost pewności siebie, bezkrytycyzm oraz skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych. W takich okolicznościach spowodowanie wypadku jest dużo bardziej prawdopodobne. Mimo to Polacy nadal często prowadzą pod wpływem alkoholu. Najważniejszym wydaje się być fakt, iż należy edukować przyszłych, ale i obecnych kierowców, pod kątem znajomości wpływu alkoholu na ich organizm oraz surowe, konsekwentne stosowanie wobec nich kary w przypadku prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu. Cel 1. Zmniejszenie ilości wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych użytkowników dróg, w tym wypadków ze skutkiem śmiertelnym Cel 2. Zmniejszenie ilości nietrzeźwych kierowców na drogach Cel 3. Zmniejszenie zagrożeń bezpieczeństwa i porządku publicznego powodowanych przez osoby nietrzeźwe 159

161 Cel 4. Zmniejszenie ilości przestępstw i wykroczeń powodowanych przez osoby nietrzeźwe Metody działań: VI/1-4/1 Uruchomienie programów specyficznie zaadresowanych do kierowców, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zostali ponownie zatrzymani za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, VI/1-4/2 Prowadzenie edukacji społecznej i podnoszenie osobistych kompetencji w zakresie wiedzy na temat wpływu alkoholu na organizm oraz sprawność psychomotoryczną (m.in. w szkołach nauki jazdy), VI/1-4/3 Podniesienie kompetencji służb publicznych (m.in. Policja, Straż Miejska), w dziedzinie podejmowania interwencji wobec osób nietrzeźwych, VI/1-4/4 Prowadzenie terapii odwykowej dla uzależnionych więźniów w zakładach karnych, VI/1-4/5 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, kampanii medialnych, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie Analiza właściwa /rok 2010/ W 2010 roku ogłoszono 4 konkursy ofert na realizację programu wojewódzkiego pod nazwą: Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie w 2010 roku w wyniku przeprowadzonego otwartego konkursu ofert wpłynęło: 67 wniosków organizacji ubiegających się o dotację w ramach wyżej wymienionego programu, 9 wniosków na realizację kampanii profilaktycznoedukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, 10 wniosków na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, a także 22 na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PODMIOTY W RAMACH OTWARTEGO KONKURSU OFERT NA REALIZACJĘ W 2010 ROKU ZADAŃ W RAMACH WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA LATA W poniższej tabeli przedstawione zostały nazwy projektów i opis zaplanowanych w nich zadań szczegółowych dotyczących pierwszego konkursu. Pozostałe konkursy zostaną omówione w dalszej części analizy. Zadania w większości realizowane były w formie tworzenia miejsc wsparcia środowiskowego i upowszechniania pozalekcyjnych zajęć sportowych. Dużą grupę odbiorców projektów stanowiły dzieci i młodzież szkolna. Wśród dorosłych adresatami programów byli najczęściej rodzice. 160

162 Tabela 27. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w 2010 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1. Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa gmina w Chmielniku Razem łatwiej integracja społeczna osób uzależnionych i członków rodzin - wyjazdy na spotkania anonimowych alkoholików - wyjazd na Ogólnopolskie Spotkania Środowisk Trzeźwościowych - wyjazd integracyjny 3 lokalny - 2 Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy Miłość nie jest skarbem, który się posiadło, lecz obustronnym zobowiązaniem - spotkania i wyjścia integracyjne - zajęcia z seniorami - rozpowszechnienie prezentacji promujących trzeźwość 3 - ponadlokalny 3. Stowarzyszenie Trzeźwościowe Wolność i Miłość Diecezji Rzeszowskiej Wsparcie uczestnictwa grup osób w spotkaniach profilaktycznoterapeutycznych - wydanie gazety - rekolekcje dla osób uzależnionych - Trzeźwościowe Dni Skupienia 3 - ponadlokalny 4. Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie Przeciwdziałanie alkoholizmowi i pomoc osobom niesłyszącym współuzależnionym na terenie województwa podkarpackiego - spotkania nt. uzależnień - konkurs wiedzy nt. zdrowego stylu życia - opracowanie i dystrybucja filmu "Szkodliwe używki" 3 - ponadlokalny 5. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski w Mielcu Moje życie zależy od moich decyzji - zajęcia wychowawcze z filmem - zajęcia integracyjno-sportowe - wyjazdy do teatru 3 - ponadlokalny 6. KS Victoria Budy Głogowskie Program profilaktyczno-edukacyjny dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem elementów sportu i rekreacji - zajęcia profilaktyczne - zajęcia sportowo profilaktyczne 2 - ponadlokalny 7. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych - zajęcia psychoedukacyjne - zajęcia profilaktyczne i terapeutyczne - zorganizowanie kolonii 3 lokalny - 8. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta z siedzibą w Stalowej Woli Druga szansa profilaktyczne rewolucje - warsztaty teatralne - wyjazd do teatru - wyjścia na basen, kręgle, do kina - konsultacje indywidualne dla rodziców i młodzieży 4 lokalny - 161

163 Lp Warsztaty dobrej zabawy Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy - szkolenie w zakresie prowadzenia zabaw warsztaty dla młodzieży z zakresu 9. Rodzinie AGAPE z siedzibą bezalkoholowych 2 - ponadlokalny organizacji i prowadzenia zabaw w Zaczerniu - wydruk i dystrybucja ulotek, plakatów bezalkoholowych 10. Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwy Dom z siedzibą w Rzeszowie Program Profilaktyki i Pomocy rodzinie z problemem alkoholowym Koło Ratunkowe. Realizowany poprzez prowadzenie punktów konsultacyjnych poradnictwa psychologicznego oraz inne działania wspierająco rozwijające - punkt konsultacyjny - organizacja Rzeszowskiego Biegu Ojca 2 - ponadlokalny 11. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej z siedzibą w Rzeszowie Rodzina wolna od alkoholu wolna od przemocy - wyjazd do Częstochowy - wycieczka krajoznawcza - zajęcia sportowe 3 lokalny Stowarzyszenie Bliżej Siebie w Kalnikowie Realizacja w 2010 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Nasze świetlice sposobem na zdrowe wakacje - warsztaty psychologiczne - zajęcia teatralne - nauka tańca - wycieczki rowerowe 4 lokalny Parafia Rzymsko-Katolicka w Ulanicy Propagowanie wśród dzieci i ich rodzin stylu życia wolnego od alkoholu - wycieczka krajoznawcza 1 lokalny Parafia Rzymsko-Katolicka w Moszczanach Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wiosennego wypoczynku - wyjazd wypoczynkowy dla dzieci i młodzieży 1 lokalny Caritas Diecezji Rzeszowskiej Okręg w Rzeszowie Dom Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej w Rzeszowie Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie - schronienie dla samotnych matek - opieka lekarska i socjalno-prawna - realizacja programów psychoprofilaktycznych - poradnictwo psychologiczne, prawne, rodzinne i duchowe 4 - ponadlokalny 16. Caritas Diecezji Sandomierskiej w Sandomierzu Program profilaktyczno terapeutyczny dla osób doznających przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym W trosce o godne życie edycja modyfikowana 2010 w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem - pomoc psychologiczna i pedagogicznoterapeutyczna - terapia w ramach grupy wsparcia 2 - ponadlokalny 162

164 Lp Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji w Kuźni Raciborskiej Trzeźwe jutro - zajęcia integracyjno- profilaktyczne dla młodzieży niedostosowanej społecznie - zajęcia integracyjno-profilaktyczne 1 lokalny Parafia Rzymskokatolicka pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych - zajęcia w świetlicy - zorganizowanie kolonii 2 lokalny Podkarpackie Stowarzyszenie PORTA w Markowej TRATWA program profilaktyki uzależnień - zajęcia warsztatowe - przygotowanie interaktywnego programu edukacyjnego dla uczestników warsztatów 2 lokalny Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej w Rzeszowie Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny Hermanowa - zajęcia warsztatowe w świetlicy - wyjazd integracyjny 2 lokalny Stowarzyszenie Kobiety Wobec Przemocy Alkoholowej w Rodzinie w Tarnobrzegu Świetlica Środowiskowa Socjoterapeutyczna - zajęcia profilaktyczne w świetlicy - zajęcia socjoterapeutyczne w świetlicy 2 lokalny Stowarzyszenie Pomoc w Rzeszowie Przeciw uzależnieniom i przemocy - zajęcia socjoterapeutyczne w świetlicy - zajęcia rekreacyjno-sportowe - wyjazd integracyjny 3 - ponadlokalny 23. Stowarzyszenie Tak-Życiu w Rzeszowie Profilaktyka uzależnień pt. JAK ŁATWO ZACZĄĆ - warsztaty rozwoju umiejętności życiowych 1 - ponadlokalny 24. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Domaradz w Domaradzu Ograniczenie przyczyn ubóstwa poprzez aktywizację społeczną rodzin - przygotowanie i dystrybucja plakatów i ulotek - zajęcia warsztatowe - wycieczka integracyjna - utworzenie Klubu Ojca 4 lokalny Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium im. bł. ks. Bronisława Markiewicza w Stalowej Woli Jesteśmy dla Was!!! - zajęcia rekreacyjno-sportowe - zajęcia profilaktyczne i terapeutyczne - warsztaty teatralne - realizacja półkolonii 4 - ponadlokalny 163

165 Lp Stowarzyszenie Ruch Pomocy Pomocna Dłoń program profilaktyczno-socjoterapeutycznowychowawczo-rozwojowy - warsztaty edukacyjno-profilaktyczne 26. Psychologicznej Integracja w Nisku dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy - zajęcia profilaktyczne i socjoterapeutyczne w świetlicy 2 - ponadlokalny Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego STRZELEC Organizacji Społeczno-Wychowawczej Jednostki Strzeleckiej 2021 im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębicy Latoszynie Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej w Jastkowicach Polski Związek Głuchych Koło Terenowe w Przemyślu ZACHOWAJ ZDROWIE. PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ Impreza plenerowa z okazji Dnia Dziecka MICHAYLAND 2010 By być jak Oni działanie służące rekreacji i zabawie dzieci jako alternatywy dla stylu opartego na uzależnieniu Radość jest w nas Z innej perspektywy program skierowany do młodzieży gimnazjalnej zamieszkałej we wsiach: Jastkowice, Chłopska Wola, Bąków, Brandwica a w szczególności uczniów Zespołu Szkół w Jastkowicach Zdrowe i bezpieczne życie bez nałogów - zawody biegi na orientację - wycieczki edukacyjne 2 - ponadlokalny - impreza plenerowa 1 lokalny - - zajęcia grupowe i indywidualne z pedagogiem - zajęcia grupowe i indywidualne z terapeutą - dyżury pedagoga - konkurs na prezentacje multimedialne dot. profilaktyki alkoholowej - spektakl profilaktyczny - warsztaty psychologiczne - pozalekcyjne zawody sportowe - wystawa plenerowa - impreza plenerowa - zajęcia świetlicowe - zajęcia sportowe - porady indywidualne 3 lokalny - 6 lokalny Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki w Rzeszowie Wycieczka krajoznawcza dla 40 osób niewidomych i słabowidzących - wycieczka krajoznawcza Parafia Rzym. Kat. pw. M.B. Fatimskiej w Olchowej BLIŻEJ KULTURY - wyjazd do teatru - spotkanie z pedagogiem - wycieczka krajoznawcza 3 lokalny Parafia Rzymskokatolicka pw. Św. Michała Archanioła w Michałówce Każdy ma prawo do cykl zajęć profilaktycznych, językowych i komputerowych dla dzieci/młodzieży z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym - pozalekcyjne zajęcia z języka angielskiego - zajęcia w pracowni komputerowej - zajęcia profilaktyczne i prozdrowotne - integracyjny wyjazd do Zakopanego 4 lokalny - 164

166 Lp Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich Gliniczanki w Gliniku Uncja profilaktyki - zajęcia w świetlicy - piknik rodzinny - nauka udzielania pomocy 3 lokalny Stowarzyszenie Mój Straszęcin w Straszęcinie Patrzymy trzeźwo na świat - indywidualna oraz grupowa pomoc terapeutyczna - wyjazd integracyjny dla wszystkich uczestników programu oraz specjalistów 2 - Ponadlokalny 37. Stowarzyszenie na Rzecz Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie Tarcza w Stalowej Woli Obóz profilaktyczno-zdrowotny POKONAJ SIEBIE - obóz terapeutyczno-zdrowotny - spotkanie z rodzicami 2 lokalny Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Kamień w Kamieniu Poprawa jakości i zwiększenie dostępności pomocy psychospołecznej dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym z terenu gminy Kamień - wdrożenie systemu konsultacyjnosuperwizyjnego w świetlicy socjoterapeutycznej - utworzenie zespołu interdyscyplinarnego - wycieczki rekreacyjne - występy tańca grupowego 4 lokalny Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rozwoju Osobowości Dzieci i Młodzieży Wzrastanie w Przemyślu Wakacyjne oddziaływania profilaktyczno-wychowawcze z formami rekreacyjno-sportowymi i artystycznymi w trakcie półkolonii w Radymnie - realizacja półkolonii - wycieczka edukacyjno-poznawcza 2 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Tarnobrzegu Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych - zajęcia w środowiskowym ognisku wychowawczym - wycieczka krajoznawczo-poznawcza 2 lokalny Polski Komitet Pomocy Społecznej w Kolbuszowej Pomaluj swój świat - świetlica profilaktyczno-wychowawcza - organizacja wypoczynku letniego 2 lokalny Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN w Radomiu Prowadzenie świetlicy socjoterapeutycznej - świetlica socjoterapeutyczna - wycieczka 2 lokalny - 165

167 Lp Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST w Rzeszowie Profilaktyka uzależnień niesłyszących poprzez sport i rekreację - pogadanki profilaktyczne - turniej piłki siatkowej - konkurs zdrowego sportowca 3 - Ponadlokalny 44. Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego w Baszni Dolnej Wsparcie osób uwikłanych w przemoc domową organizacja wycieczki integracyjnej - wycieczka terapeutyczna 1 lokalny Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Szansa w Leżajsku Jedź z wyobraźnią - przygotowanie artykułów prasowych - konkurs na plakat - zajęcia dla kursantów ośrodków kształcenia kierowców - zajęcia profilaktyczne - spotkania z terapeutą 5 - ponadlokalny 46. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Dębica Druga szansa profilaktyczne rewolucje - spotkania grupowe i indywidualne z psychologiem - prelekcje na temat uzależnień - wycieczka integracyjna 3 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Przemyślu Program profilaktyczno edukacyjny - Ty też możesz pomóc - kolonia integracyjna z programem profilaktycznym 1 - ponadlokalny 48. Akademickie Stowarzyszenie VERUM we Wrocławiu Nie na zdrowie multimedialny program profilaktyczny - zamieszczenie treści o tematyce profilaktycznej w magazynie studenckim i na stronie internetowej - dystrybucja plakatów 2 - ponadlokalny 49. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta koło w Sanoku Obszar III uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniami od alkoholu - spotkania z psychologiem i terapeutą - turniej szachowy - wycieczka integracyjna - wyjście do kina, ognisko - prelekcje nt. choroby alkoholowej 5 - Ponadlokalny 166

168 Lp Stowarzyszenie Trzeźwościowe Arka w Jaśle 1. Terapia dla młodzieży według programu profilaktyki uzależnień dla młodzieży Wiem nie biorę. 2. Dwudniowa wycieczka do Białowieży w ramach integracji z innymi stowarzyszeniami trzeźwościowymi działającymi na terenie Polski. 3. Zorganizowanie Zlotu Radości dla członków stowarzyszenia i ich rodzin pod hasłem Trzeźwo- Zdrowo. 4. Rajd rowerowy na Folusz połączony z terapią rodzinną program Inaczej można radzenie sobie ze złością. 5. Organizowanie i przeprowadzanie spotkań grup AA i Al-Anon w budynku stowarzyszenia dwa razy w tygodniu na wspólnych mityngach. 6. Wycieczka krajoznawcza w Góry Świętokrzyskie (jednodniowa). 7. Cykl spotkań terapeutycznych dla członków Stowarzyszenia Trzeźwościowego Arka i ich rodzin program Trening Zastępowania Agresji ART. 8. Organizowanie aktywnego wykorzystania wolnego czasu poprzez sport i zabawę. - spotkania terapeutyczne - wycieczka integracyjna i krajoznawcza - rajd rowerowy - organizacja i prowadzenie spotkań grupy AA - cykl spotkań terapeutycznych 5 - ponadlokalny 51. Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie Punktualni punkt konsultacyjny dla rodzin z problemem alkoholowym i przemocą Brak teczki 52. Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM w Dębicy Nauka życia bez alkoholu - zajęcia indywidualne i grupowe z terapeutą - zajęcia indywidualne z pracownikiem socjalnym - wyjazdy integracyjne 3 lokalny - 167

169 Lp Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. Ks. Bronisława Markiewicza pn. Oratorium Twój Dom w Krośnie Profilaktyka rozwiązywania problemów alkoholowych poprzez organizację wypoczynku dla dzieci - obóz rekreacyjno-profilaktyczny 1 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Krośnie Organizacja turnusu dla dzieci z zaburzeniami zdrowotnymi i rozwojowymi pochodzących z rodzin alkoholowych - wypoczynek rekreacyjno-profilaktyczny 1 - ponadlokalny 55. Studenckie Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej Wieczernik z siedzibą w Rzeszowie Akademicki punkt przeciwdziałania alkoholizmowi - druk ulotek - poradnictwo psychologiczne - dwudniowy wyjazd dla uczestników działań 3 - ponadlokalny 56. Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie Prawomyślni programy profilaktyczne dla młodzieży - zajęcia w formie warsztatów 1 - ponadlokalny 57. Stowarzyszenie Idōkan Polska w Rzeszowie Idōkan - Dom Ruchu - poradnictwo psychologiczne - interwencja kryzysowa - szkolenia w zakresie sztuk i sportów walki - pokazy sztuk walki 4 lokalny Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie Wyjazdowy obóz socjoterapeutyczny dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej z terenu Powiatu Lubaczowskiego - obóz rekreacyjno-profilaktyczny 1 lokalny Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Nagawczyna w Nagawczynie Przeciwdziałanie zaburzeniom zdrowotnym i rozwojowym dzieci z rodzin alkoholowych poprzez propagowanie zdrowego stylu życia i uczestnictwa w kulturze - warsztaty profilaktyczne - pozalekcyjne zajęcia sportowe - wyjazd do kina i teatru - wycieczka krajoznawcza 4 lokalny Fundacja na rzecz pomocy społecznej PROMYK z siedzibą w Rzeszowie Razem lepiej program zorganizowania czasu wolnego dla dzieci z domów dziecka w okresie wakacji - zajęcia tematyczne - wycieczki i wyjazdy terenowe - spotkania edukacyjne 3 - ponadlokalny 168

170 Lp Ochotnicza Straż Pożarna Dębica Kędzierz z siedzibą w Dębicy Zorganizowanie dla dzieci osiedlowego wypoczynku letniego z uwzględnieniem działalności z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi pn. Radość bez alkoholu - zajęcia dla dzieci i młodzieży - wypoczynek rekreacyjno-profilaktyczny 2 lokalny Towarzystwo Kultury i Rozwoju Wsi Harta z siedzibą w Harcie Profilaktyka w piwnicy - warsztaty socjoterapeutyczne - wyjazdowe zajęcia warsztatowe - spotkania z pedagogiem i psychologiem dla rodziców - piknik profilaktyczny 4 lokalny Stowarzyszenie Wsi Latoszyn w Dębicy Latoszynie Zorganizowanie dla dzieci wypoczynku letniego z uwzględnieniem działalności z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi pt. Bezpieczne wakacje - Nie alkoholowi! - wypoczynek rekreacyjno-profilaktyczny 1 lokalny Polskie Centrum Mediacji w Warszawie Oddział w Stalowej Woli STOP! KONFLIKTOM - warsztaty pt. "Stop konfliktom" - reportaż telewizyjny o pracy mediatorów 2 - ponadlokalny 65. Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową z siedzibą w Rzeszowie Zajęcia z pedagogiki cyrku jako alternatywa dla dzieci, które są narażone na alkoholizm, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z ADHD - zajęcia warsztatowe 1 lokalny Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA w Rzeszowie Prawniczy punkt konsultacyjny Spróbujmy razem - punkt konsultacyjny 1 lokalny Stowarzyszenie im. Marii Niepokalanej na rzecz Pomocy Dziewczętom i Kobietom w Katowicach Wzrost kompetencji podkarpackich profesjonalistów w pracy profilaktycznej z młodzieżą zagrożoną współczesnymi formami wykluczenia społecznego - szkolenie 1 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata /rok 2010/. 169

171 Liczba podmiotów Zdecydowana większość organizacji (37) zdecydowała się realizować zadania o zasięgu lokalnym (beneficjenci zamieszkiwali teren jednej gminy). Ponadlokalny program zaplanowało 27 organizacji, w przypadku dwóch podmiotów nie jest możliwe ustalenie zasięgu, ponieważ nie podano, z jakiego terenu są odbiorcy. Komisja oceny projektów dokonała weryfikacji złożonych wniosków pod względem formalnym i merytorycznym. Największą liczbę punktów, bo aż 19 na 23 możliwych do osiągnięcia, otrzymała jedna organizacja. Z powodu braków formalnych 8 wniosków nie podlegało ocenie punktowej komisji. Wykres 25. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie z zakresu profilaktyki uzależnień w 2010 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 267/5245/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 marca 2010 r. Punktacja ofert mieściła się w przedziale od 7 do 19 punktów, co prezentuje powyższy wykres. Jednakże dotację mogły uzyskać podmioty, które otrzymały minimum 14 punktów. Przyznanie środków finansowych w odniesieniu do otrzymanej punktacji kształtowało się następująco: punktów - dofinansowanie do 60% wnioskowanej kwoty, punktów - dofinansowanie do 70% wnioskowanej kwoty, punktów - dofinansowanie do 80% wnioskowanej kwoty, punktów - dofinansowanie do 100% wnioskowanej kwoty. Niestety żadna organizacja nie otrzymała dotacji większej niż 80% wcześniej wnioskowanej kwoty. W ramach rozstrzygniętego konkursu dofinansowanie otrzymało 58,2% podmiotów, które złożyły oferty. 170

172 Podmioty Wykres 26. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. zadania z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Stow. WZRASTANIE -Przemyśl Stow. Pom. Os. Niepełnospr.-Kamień Stow. TARCZA - Stalowa Wola Stow. MÓJ STRASZĘCIN Stow. GLINICZANKI -Glinik Par. pw. Św. M.Archan. -Michałówka Par. pw. M.B. Fatimskiej -Olchowa Polski Zw. Niewidomych - Rzeszów Polski Zw. Głuchych -Przemyśl Stow. Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej Par. pw.nspj -Dębica Latoszyn Zgrom. Sióstr św.m.archan. -Miejsce Piastowe Tow. Przyj. Zw. Strzeleckiego STRZELEC -Rzeszowie Stow. INTEGRACJA -Nisko Stow. ORATORIUM -Stalowa Wola Stow.na Rzecz Rozw. Gminy Domaradz Stow. Tak-Życiu -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Stow.Kob.Wob.Przem.Alk.w Rodz.-Tarnobrzeg Podkarpackie Stow. Prac. Pom. Społ. -Rzeszów Stow. PORTA -Markowa Par. pw. Chrystusa Króla -Rzeszów Stow. Prac. Resocjalizacji -Kuźnia Raciborska Caritas Diecezji Sandomierskiej Caritas Diecezji Rzeszowskiej Parafia Rzym.-Kat. -Moszczany Parafia Rzym.-Kat. -Ulanica Stow. BLIŻEJ SIEBIE -Kalników Stow. Rodzin Katolickich -Rzeszowie Stow. SZCZĘŚLIWY DOM -Rzeszów Stow. AGAPE -Zaczernie Tow. Brata Alberta -Stalowa Wola Fund.WZRASTANIE-Łopuszka Mała-Rzeszów KS Victoria -Budy Głogowskie Tow. Przyjaciół Dzieci -Mielec Polski Związek Głuchych -Rzeszów Stow. WOLNOŚĆ I MIŁOŚĆ -Rzeszów Zgrom. Sióstr Służ. BDNP -Dębica Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik kwota przyznana 0,00 5,00 10,00 15,00 Kwoty (w tys. zł) kwota wnioskowana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 267/5245/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 marca 2010 r. Po dokonaniu oceny, komisja przedstawiła do akceptacji Zarządowi Województwa Podkarpackiego proponowany podział dotacji/środków finansowych. 171

173 I/1-3/3 I/1-3/4 I/1-3/5 I/1-3/6 I/1-3/7 I/1-3/10 I/1-3/11 I/1-3/12 I/1-3/14 Powyżej metodą graficznej prezentacji danych przedstawiono, na podstawie załącznika do uchwały podjętej przez Zarząd, kwoty, o jakie ubiegały się i jakie otrzymały organizacje w wyniku przeprowadzonej oceny. W ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadań wpłynęło 67 ofert na łączną kwotę ,00 zł. Całkowita kwota dotacji udzielonych na realizację zadań Województwa z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej wyniosła ,00 zł. Spośród tych organizacji, które otrzymały dofinansowanie, wszystkim obniżono kwotę dotacji. Obszar I Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Obszar ten realizowany był poprzez ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Wśród złożonych wniosków, ani jeden nie wpisywał się w działania: I/1-3/1 Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim, I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą, I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol, I/1-3/9 Wprowadzenie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych, I/1-3/13 Monitorowanie zjawiska sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, I/1-3/15 Wnioskowanie o zakaz reklamy alkoholu oraz kontrolę Państwa nad handlem alkoholem. Tabela 28. Projekty uwzględniające realizację obszaru I /rok 2010/ Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa projektu Działania Razem łatwiej integracja społeczna osób uzależnionych i członków rodzin Miłość nie jest skarbem, który się posiadło, lecz obustronnym zobowiązaniem Moje życie zależy od moich decyzji

174 Program profilaktyczno-edukacyjny dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem elementów sportu i rekreacji Druga szansa profilaktyczne rewolucje Warsztaty dobrej zabawy warsztaty dla młodzieży z zakresu organizacji i prowadzenia zabaw bezalkoholowych Program Profilaktyki i Pomocy rodzinie z problemem alkoholowym Koło Ratunkowe. Realizowany poprzez prowadzenie punktów konsultacyjnych poradnictwa psychologicznego oraz inne działania wspierająco rozwijające Realizacja w 2010 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Nasze świetlice sposobem na zdrowe wakacje Propagowanie wśród dzieci i ich rodzin stylu życia wolnego od alkoholu Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wiosennego wypoczynku Trzeźwe jutro - zajęcia integracyjno-profilaktyczne dla młodzieży niedostosowanej społecznie Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych TRATWA program profilaktyki uzależnień Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny Hermanowa Świetlica Środowiskowa Socjoterapeutyczna Przeciw uzależnieniom i przemocy Profilaktyka uzależnień pt. JAK ŁATWO ZACZĄĆ Ograniczenie przyczyn ubóstwa poprzez aktywizację społeczną rodzin Jesteśmy dla Was!!!

175 20. Pomocna Dłoń program profilaktyczno-socjoterapeutycznowychowawczo-rozwojowy dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy ZACHOWAJ ZDROWIE. PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ Impreza plenerowa z okazji Dnia Dziecka MICHAYLAND 2010 By być jak Oni działanie służące rekreacji i zabawie dzieci jako alternatywy dla stylu opartego na uzależnieniu Radość jest w nas Z innej perspektywy program skierowany do młodzieży gimnazjalnej zamieszkałej we wsiach: Jastkowice, Chłopska Wola, Bąków, Brandwica a w szczególności uczniów Zespołu Szkół w Jastkowicach Zdrowe i bezpieczne życie bez nałogów Wycieczka krajoznawcza dla 40 osób niewidomych i słabowidzących Każdy ma prawo do cykl zajęć profilaktycznych, językowych i komputerowych dla dzieci/młodzieży z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym Uncja profilaktyki Patrzymy trzeźwo na świat Obóz profilaktyczno-zdrowotny POKONAJ SIEBIE Poprawa jakości i zwiększenie dostępności pomocy psychospołecznej dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym z terenu gminy Kamień Wakacyjne oddziaływania profilaktyczno-wychowawcze z formami rekreacyjno-sportowymi i artystycznymi w trakcie półkolonii w Radymnie Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Analiza wyników z powyższej tabeli wskazuje, iż największą grupę projektów stanowiły te, w których zadania realizowane były w ramach działania I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu. 174

176 Działanie to było realizowane głównie poprzez: wyjazdy integracyjne, zajęcia sportowo-profilaktyczne, wyjścia: na basen, na kręgle, do kina, szkolenie w zakresie prowadzenia zabaw bezalkoholowych, naukę tańca, wycieczki krajoznawcze, wyjazd wypoczynkowy dla dzieci i młodzieży, zorganizowanie kolonii, zajęcia warsztatowe, warsztaty rozwoju umiejętności życiowych, zajęcia rekreacyjno-sportowe, warsztaty teatralne, realizację półkolonii, imprezę plenerową, piknik rodzinny, obóz terapeutyczno zdrowotny, występy tańca grupowego. Na uwagę zasługuje również duże zainteresowanie realizacją zadań w ramach działania I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców oraz działania I/1-3/7 Uruchamianie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie profilaktycznym, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych. Działania te były realizowane głównie poprzez: zajęcia wychowawcze z filmem, konsultacje indywidualne dla rodziców i młodzieży, utworzenie Klubu Ojca, warsztaty edukacyjno-profilaktyczne, naukę tańca, zajęcia rekreacyjno-sportowe. Mniej popularną formą działania było Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), realizowane poprzez: warsztaty edukacyjno-profilaktyczne, zajęcia profilaktyczne, rozpowszechnienie prezentacji promujących trzeźwość. Niewielkim zainteresowaniem cieszyły się pozostałe, niżej wymienione działania: I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka, realizowane poprzez: przygotowanie interaktywnego programu edukacyjnego dla uczestników warsztatów, wycieczki edukacyjne, zajęcia grupowe i indywidualne z terapeutą; 175

177 I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych, stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży, realizowane poprzez konkurs na prezentacje multimedialne dot. profilaktyki alkoholowej, wystawę plenerową; I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, realizowane poprzez prowadzenie punktu konsultacyjnego; I/1-3/10 Tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych nakierowanych na młodych dorosłych (mieszkańców internatów i hoteli robotniczych, studentów i żołnierzy), realizowane poprzez zajęcia integracyjno-sportowe; I/1-3/12 Prowadzenie badań służących ocenie efektywności poszczególnych strategii profilaktycznych - zrealizowano takie badanie w ramach programu. Obszar II Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych Obszar ten w 2010 roku nie był realizowany przez żadną z organizacji. Obszar III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu Tabela 29. Projekty uwzględniające realizację obszaru III /rok 2010/ Obszar III Lp Nazwa projektu Razem łatwiej integracja społeczna osób uzależnionych i członków rodzin Wsparcie uczestnictwa grup osób w spotkaniach profilaktycznoterapeutycznych Przeciwdziałanie alkoholizmowi i pomoc osobom niesłyszącym współuzależnionym na terenie województwa podkarpackiego Program Profilaktyki i Pomocy rodzinie z problemem alkoholowym Koło Ratunkowe. Realizowany poprzez prowadzenie punktów konsultacyjnych poradnictwa psychologicznego oraz inne działania wspierajaco rozwijające Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4, 5 Działania III/1-5/5 III/1-5/6 III/1-5/ Liczba realizowanych działań w ramach obszaru III Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 176

178 Obszar przedstawiony w powyższej tabeli realizowały cztery podmioty. Najczęściej realizowanym było działanie III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych. Trzy organizacje realizowały je głównie poprzez: wyjazdy na spotkania anonimowych alkoholików, wyjazd na Ogólnopolskie Spotkania Środowisk Trzeźwościowych, rekolekcje dla osób uzależnionych, Trzeźwościowe Dni Skupienia, spotkania nt. uzależnień. Działanie III/1-5/6 Rozwój programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych, mieszkańców domów pomocy społecznej, itp. realizowane było w jednym projekcie pn. Przeciwdziałanie alkoholizmowi i pomoc osobom niesłyszącym współuzależnionym na terenie województwa podkarpackiego przez zorganizowanie spotkania nt. uzależnień, konkurs wiedzy nt. zdrowego stylu życia oraz opracowanie i dystrybucję filmu Szkodliwe używki. W roku 2010 w ramach obszaru III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu była zrealizowana jeszcze jedna metoda działania, tj. III/1-5/7 Promocja usług świadczonych przez lecznictwo odwykowe. Promocja tych usług prowadzona była w trakcie zorganizowanego przez Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwy Dom Rzeszowskiego Biegu Ojca wśród widowni i uczestników. Obszar IV Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa Tabela 30. Projekty uwzględniające realizację obszaru IV /rok 2010/ Obszar IV Lp. Nazwa projektu Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4 Działania IV/1-4/1 IV/1-4/2 IV/1-4/4 IV/1-4/5 IV/1-4/ Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych Rodzina wolna od alkoholu wolna od przemocy Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie

179 Program profilaktyczno terapeutyczny dla osób doznających przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym W trosce o godne życie edycja modyfikowana 2010 w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem Świetlica Środowiskowa Socjoterapeutyczna Ograniczenie przyczyn ubóstwa poprzez aktywizację społeczną rodzin Liczba realizowanych działań w ramach obszaru IV Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Działaniem najchętniej wskazywanym (cztery organizacje) do realizacji obszaru IV było IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie, realizowane było głównie poprzez: zajęcia psychoedukacyjne, zajęcia profilaktyczne i terapeutyczne, wyjazd do Częstochowy, terapię w ramach grupy wsparcia, zajęcia socjoterapeutyczne w świetlicy. Dwa podmioty realizowały działanie IV/1-4/1 Zwiększanie dostępności i skuteczności programów psychoterapii współuzależnienia prowadzonych w placówkach odwykowych dla członków rodzin, za pomocą: zajęć profilaktycznych i terapeutycznych oraz zajęć warsztatowych. Działanie IV/1-4/2 Wdrażanie procedur interwencji prawno-administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, powodowanych przez picie alkoholu, wykonywała jedna organizacja w ramach terapii w grupie wsparcia. Działanie IV/1-4/5 Tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie, wykonywała również jedna organizacja poprzez udzielenie schronienia dla samotnych matek oraz poradnictwo psychologiczne, prawne, rodzinne i duchowe. Jedna organizacja, realizowała metodę IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w ramach działalności Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Powyższy obszar był realizowany przez 6 organizacji, niestety metody IV/1-4/3 Podnoszenie jakości i dostępności programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, IV/1-4/7 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (szkolenie specjalistów pracujących z DDA, promocja programów adresowanych do DDA, opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej), IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin 178

180 alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom) oraz IV/1-4/9 Promocja usług terapeutycznych świadczonych dla osób współuzależnionych oraz Dorosłych Dzieci Alkoholików nie zastosował żaden podmiot do redukcji szkód w omawianym obszarze. Obszar V Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych Tabela znajdująca się poniżej przedstawia, podobnie jak tabele dotyczące innych obszarów, tylko te działania z obszaru, które były wskazane w ogłoszonym konkursie ofert w 2010 roku. Omawiany obszar realizowany był przez 12 organizacji, z czego najczęściej wskazywanym działaniem było V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia, głównie poprzez tworzenie świetlic. Rzadziej realizowane było działanie V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób. Cztery organizacje realizowały tę metodę działania poprzez: wdrożenie systemu konsultacyjno-superwizyjnego w świetlicy socjoterapeutycznej. Jedna organizacja zdecydowała się na utworzenie zespołu interdyscyplinarnego w ramach metody V/1-2/1. Tabela 31. Projekty uwzględniające realizację obszaru V /rok 2010/ Obszar V Lp. Cele operacyjne nr 1, 2 Nazwa projektu Działania V/1-2/1 V/1-2/2 V/1-2/3 V/1-2/ Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny Hermanowa Świetlica Środowiskowa Socjoterapeutyczna Przeciw uzależnieniom i przemocy Jesteśmy dla Was!!! Pomocna Dłoń program profilaktycznosocjoterapeutyczno-wychowawczorozwojowy dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy

181 Radość jest w nas Zdrowe i bezpieczne życie bez nałogów BLIŻEJ KULTURY Każdy ma prawo do cykl zajęć profilaktycznych, językowych i komputerowych dla dzieci/młodzieży z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym Uncja profilaktyki Poprawa jakości i zwiększenie dostępności pomocy psychospołecznej dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym z terenu gminy Kamień Liczba realizowanych działań w ramach obszaru V Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Działanie V/1-2/8 Upowszechnianie wiedzy na temat sytuacji psychospołecznej dzieci z rodzin alkoholowych wśród profesjonalistów stykających się z dziećmi, w tym nauczycieli, pedagogów, lekarzy pediatrów i pracowników socjalnych, było realizowane przez jeden podmiot w ramach funkcjonującej świetlicy. Pozostałe metody w ramach tego obszaru nie były realizowane przez organizacje w ramach tego konkursu ofert. Obszar VI Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców Ostatni z obszarów zawartych w programie wojewódzkim, podobnie jak obszar II, został niezauważony przez organizacje przy realizacji działań związanych z profilaktyką alkoholową dla mieszkańców z województwa podkarpackiego. Zwrotu części dotacji dokonało pięć organizacji były to na ogół niewielkie kwoty, w większości przypadków nie przekroczyły złotówki. Jedna organizacja dokonała zwrotu części dotacji na kwotę 184,00 zł. W zależności od liczby przyznanych punktów i rodzaju zaplanowanych zadań środki finansowe przyznane organizacjom, wahały się w przedziale od 1 500,00 zł do ,00 zł. 180

182 Podmioty Wykres 27. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące Wojewódzki Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w 2010 roku Stow. WZRASTANIE -Przemyśl Stow. Pom. Os. Niepełnospr.-Kamień Stow. TARCZA - Stalowa Wola Stow. MÓJ STRASZĘCIN Stow. GLINICZANKI -Glinik Par. pw. Św. M.Archan. -Michałówka Par. pw. M.B. Fatimskiej -Olchowa Polski Zw. Niewidomych - Rzeszów Polski Zw. Głuchych -Przemyśl Stow. Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej Par. pw.nspj -Dębica Latoszyn Zgrom. Sióstr św.m.archan. -Miejsce Piastowe Tow. Przyj. Zw. Strzeleckiego STRZELEC -Rzeszowie Stow. INTEGRACJA -Nisko Stow. ORATORIUM -Stalowa Wola Stow.na Rzecz Rozw. Gminy Domaradz Stow. Tak-Życiu -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Stow.Kob.Wob.Przem.Alk.w Rodz.-Tarnobrzeg Podkarpackie Stow. Prac. Pom. Społ. -Rzeszów Stow. PORTA -Markowa Par. pw. Chrystusa Króla -Rzeszów Stow. Prac. Resocjalizacji -Kuźnia Raciborska Caritas Diecezji Sandomierskiej Caritas Diecezji Rzeszowskiej Parafia Rzym.-Kat. -Moszczany Parafia Rzym.-Kat. -Ulanica Stow. BLIŻEJ SIEBIE -Kalników Stow. Rodzin Katolickich -Rzeszowie Stow. SZCZĘŚLIWY DOM -Rzeszów Stow. AGAPE -Zaczernie Tow. Brata Alberta -Stalowa Wola Fund.WZRASTANIE-Łopuszka Mała-Rzeszów KS Victoria -Budy Głogowskie Tow. Przyjaciół Dzieci -Mielec Polski Związek Głuchych -Rzeszów Stow. WOLNOŚĆ I MIŁOŚĆ -Rzeszów Zgrom. Sióstr Służ. BDNP -Dębica Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 Kwoty (w tys. zł) dotacja wykorzystana kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 181

183 Podmioty Wykres 28. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2010 roku (w %) Stow. WZRASTANIE -Przemyśl Stow. Pom. Os. Niepełnospr.-Kamień Stow. TARCZA - Stalowa Wola Stow. MÓJ STRASZĘCIN Stow. GLINICZANKI -Glinik Par. pw. Św. M.Archan. -Michałówka Par. pw. M.B. Fatimskiej -Olchowa Polski Zw. Niewidomych - Rzeszów Polski Zw. Głuchych -Przemyśl Stow. Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej Par. pw.nspj -Dębica Latoszyn Zgrom. Sióstr św.m.archan. -Miejsce Piastowe Tow. Przyj. Zw. Strzeleckiego STRZELEC -Rzeszowie Stow. INTEGRACJA -Nisko Stow. ORATORIUM -Stalowa Wola Stow.na Rzecz Rozw. Gminy Domaradz Stow. Tak-Życiu -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Stow.Kob.Wob.Przem.Alk.w Rodz.-Tarnobrzeg Podkarpackie Stow. Prac. Pom. Społ. -Rzeszów Stow. PORTA -Markowa Par. pw. Chrystusa Króla -Rzeszów Stow. Prac. Resocjalizacji -Kuźnia Raciborska Caritas Diecezji Sandomierskiej Caritas Diecezji Rzeszowskiej Parafia Rzym.-Kat. -Moszczany Parafia Rzym.-Kat. -Ulanica Stow. BLIŻEJ SIEBIE -Kalników Stow. Rodzin Katolickich -Rzeszowie Stow. SZCZĘŚLIWY DOM -Rzeszów Stow. AGAPE -Zaczernie Tow. Brata Alberta -Stalowa Wola Fund.WZRASTANIE-Łopuszka Mała-Rzeszów KS Victoria -Budy Głogowskie Tow. Przyjaciół Dzieci -Mielec Polski Związek Głuchych -Rzeszów Stow. WOLNOŚĆ I MIŁOŚĆ -Rzeszów Zgrom. Sióstr Służ. BDNP -Dębica Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań 0% 10% 20% 30% 40% 50% Obniżenie dotacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 182

184 Powyższy wykres przedstawia obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie, które w całości lub części wykonały zaplanowane wcześniej zadania. Najwięcej podmiotów miało obniżoną kwotę dotacji w przedziale od 40% do 48%, dotyczyło to 36 organizacji. Najmniejsze obniżenie kwoty przyznanej (27%) miało Podkarpackie Stowarzyszenie PORTA w Markowej, największe natomiast Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie AGAPE z siedzibą w Zaczerniu (48%). Dwie organizacje otrzymały 33% wnioskowanej wcześniej kwoty. W większości przypadków stopień obniżenia dotacji nie miał wpływu na poziom realizacji zadań. Ogólna liczba uczestników wszystkich projektów to według sprawozdań około osób. Znaczną część tej liczby stanowią uczestnicy imprezy plenerowej z okazji Dnia Dziecka MICHAYLAND 2010 By być jak Oni (jak podaje organizator ok osób). Nie jest to jednak dokładna liczba uczestników, ponieważ część organizacji nie podała liczby beneficjatów lub podała ją w przedziałach liczbowych (tzn. od do ), w innym z kolei przypadku podała np. liczbę uczestników wycieczki, a uczestników warsztatów w świetlicy już nie. Analizując sprawozdania z realizacji zadań wyróżniono następujące grupy osób: dzieci/młodzież szkolna, dzieci i młodzież z rodzin niewydolnych wychowawczo, zagrożonych patologiami (alkoholizm, przemoc domowa), rodzice, dzieci z domów dziecka, dorośli, inni, w tym m.in. kobiety. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PODMIOTY W RAMACH OTWARTYCH KONKURSÓW OFERT NA REALIZACJĘ W 2010 ROKU: SZKOLEŃ W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ. KAMPANII PROFILAKTYCZNO EDUKACYJNYCH W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ. PROGRAMÓW PROFILAKTYCZNO EDUKACYJNYCH W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ W ŚWIETLICACH SOCJOTERAPEUTYCZNYCH I PUNKTACH KONSULTACYJNYCH. Trzy ww. konkursy ofert realizowane w 2010 roku oprócz standardowych działań nakierowanych na przeciwdziałanie alkoholizmowi i przemocy domowej zakładały również realizację obszarów z Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata W poniższych tabelach przedstawione są nazwy projektów i zaplanowane w nich zadania szczegółowe z podziałem na trzy odrębne konkursy. Pierwszy z konkursów podmioty realizowały głównie w formie szkoleń, ponieważ obligowały ich do tego zapisy uchwały w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert. Odbiorcami były w większości osoby zajmujące się zawodowo ww. problematyką oraz 183

185 dzieci i młodzież wraz z rodzicami i nauczycielami. Kolejny drugi - konkurs, na realizację kampanii profilaktyczno edukacyjnych, obejmował m.in. działania: organizacja warsztatów i szkoleń, zajęcia świetlicowe, dystrybucja plakatów, ulotek i materiału filmowego. Odbiorcami zarówno w tym, jak i w następnym konkursie były dzieci i młodzież, rodzice i inni dorośli. Ostatni trzeci - konkurs realizowany był najczęściej poprzez zajęcia w świetlicach socjoterapeutycznych. 184

186 Tabela 32. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w 2010 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania "Młodość bez uzależnień" - Młodzieżowe Stowarzyszenie "Znak" organizacja cyklu 3 szkoleń - szkolenia dla sprzedawców napojów w Sanoku dla sprzedawców napojów alkoholowych 1 lokalny - alkoholowych Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny w Kolbuszowej Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich "Nowy Horyzont" w Rzeszowie Wiedzieć, zrozumieć, pomóc - szkolenie dla kuratorów 1 lokalny - Nowy model funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych - szkolenie kompetencyjne z zakresu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie dla gmin z Podkarpacia - szkolenie dla członków zespołów interdyscyplinarnych 1 - ponadlokalny 4. Stowarzyszenie "Pomoc" w Rzeszowie Szkolenie policjantów w zakresie problematyki narkomanii - szkolenie policjantów 1 - ponadlokalny 5. Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta w Stalowej Woli "Jak skutecznie wspierać" - cykl szkoleń dla wychowawców, pedagogów i psychologów - szkolenia dla pedagogów i psychologów szkolnych - szkolenie dla wychowawców domów dziecka 2 lokalny - 6. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji z siedzibą w Kuźni Raciborskiej, z przeznaczeniem dla: Oddziału Terenowego Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Resocjalizacji przy Zespole Placówek im. Jana Pawła II w Lubaczowie - Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Lubaczowie Szkolenie kadry pedagogicznej w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym - szkolenie kadry pedagogicznej 1 lokalny - 185

187 Lp Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "Integracja" w Nisku "Chronić Rodzinę" - budowanie skutecznego programu pomocy dzieciom i rodzinom wieloproblemowym (uzależnienia, przemoc) - szkolenia warsztatowe 1 lokalny - 8. Fundacja Dzieci Niczyje w Warszawie Diagnoza i interwencja w przypadkach wykorzystywania seksualnego dzieci - szkolenie dla pracowników służb medycznych 1 lokalny - 9. Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny "Szczęśliwy Dom" w Rzeszowie Program profilaktyki narkomanii "Stop narkomanii" - zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży - zajęcia profilaktyczne dla rodziców - zajęcia profilaktyczne dla nauczycieli 3 lokalny Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego w Baszni Dolnej Szkolenie dla członków Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - szkolenie dla Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 1 lokalny - Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata /rok 2010/. Tabela 33. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert na realizację kampanii w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w 2010 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1. Stowarzyszenie "Razem" w Budach Głogowskich Kampania społeczna do populacji generalnej - mieszkańców województwa podkarpackiego pn."bezpieczny wyjazd" - opracowanie merytoryczne i graficzne materiałów - dystrybucja plakatów i ulotek 2 - ponadlokalny 186

188 Lp Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich "Nowy Horyzont" w Rzeszowie Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "RES-GEST" w Rzeszowie "Wspólna Sprawa!" - kampania edukacyjna na rzecz popularyzacji znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie adresowana do nauczycieli, kuratorów i NGO Kampania wojewódzka "Alkohol jest niebezpieczny" - szkolenie dla nauczycieli i pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej - opracowanie, korekta i tłumaczenie na język migowy materiału filmowego - dystrybucja materiału filmowego 1 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 4. Stowarzyszenie Wesele Wesel w Kamesznicy XVI Ogólnopolskie Spotkanie Małżeństw, które Organizowały Wesela Bezalkoholowe WESELE WESEL Miejsce Piastowe ogólnopolskie spotkanie małżeństw, które organizowały wesela bezalkoholowe Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta w Stalowej Woli Parafia Rzymsko - Katolicka pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie z przeznaczeniem dla: Świetlicy Profilaktyczno - Wychowawczej w Rzeszowie Razem Łatwiej Kampania profilaktycznoedukacyjna - redukowanie zaburzeń zdrowotnych, rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych - warsztaty i porady psychologa dla rodziców - rozprowadzenie plakatów i broszur - piknik rodzinny - zajęcia świetlicowe dla dzieci - zajęcia warsztatowe w świetlicy - konferencje wyjazdowe 4 lokalny - 2 lokalny - 7. Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie "Narkotyki zagłuszają rytm muzyki" - kampania profilaktycznoedukacyjna prowadzona wśród młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej na temat wpływu narkotyków na organizm oraz sprawność psychomotoryczną - cykl spotkań z młodzieżą gimnazjalną 1 lokalny - 8. Fundacja Dzieci Niczyje w Warszawie Kampania informacyjno-edukacyjna "Chrońmy dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym!" - plakaty, ulotki, broszury profilaktycznoedukacyjne dla rodziców i profesjonalistów - film oraz zeszyt ćwiczeń dla uczniów szkół podstawowych 2 - ponadlokalny 187

189 Lp Jestem sobą - nie uzależniam się" - multimedialna kampania profilaktyczno-edukacyjna - publikacja wkładki pn. "Jestem sobą 9. Akademickie Stowarzyszenie z zakresu przeciwdziałania nie uzależniam się" we wrześniowo "VERUM" we Wrocławiu i profilaktyki problemów październikowym numerze Magazynu 1 - ponadlokalny alkoholowych i narkomanii, Studentów SEMESTR i na jego stronie www skierowana do studentów Województwa Podkarpackiego Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata /rok 2010/. Tabela 34. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert na realizację programów w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w 2010 roku Lp. 1. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. ks. Br. Markiewicza pn. Oratorium Twój Dom z siedzibą w Krośnie Człowiek największa inwestycja - zajęcia w świetlicy 1 lokalny - 2 Parafialny Oddział Akcji Katolickiej przy Parafii p.w. Św. Stanisława w Jaśle Chcę i potrafię pracować nad sobą Program profilaktyczno edukacyjny w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych - zajęcia z elementami terapii pedagogicznej i socjoterapii - trening umiejętności społecznych - arteterapia 3 lokalny - 3. Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny w Kolbuszowej Pomaluj swój świat - zajęcia warsztatowe - indywidualne spotkania w punkcie konsultacyjnym - zajęcia sportowe, artystyczne i rozrywkowe 3 lokalny - 188

190 Lp Stowarzyszenie POMOST w Rzeszowie Rozszerzenie działalności punktów konsultacyjnych HIV/AIDS i narkomanii - prowadzenie punktu konsultacyjnego - punkt diagnostyczny bezpłatnego testowania krwi na obecność wirusa HIV - rozdysponowanie ulotek 3 - Ponadlokalny 5. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku zs Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie Edukacja w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych - zajęcia profilaktyczne - superwizja dla wychowawców - wyjazd integracyjny 3 lokalny - 6. Stowarzyszenie Pomoc w Rzeszowie Tęczowa Świetlica - zajęcia korekcyjno-kompensacyjne - zajęcia terapeutyczne 2 lokalny - 7. Parafia Rzymskokatolicka pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych - zajęcia w świetlicy 1 lokalny - 8. Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja z siedzibą w Nisku Narkotykom mówimy nie program profilaktyczno-wychowawczy w świetlicach socjoterapeutycznych i środowiskowo-profilaktycznych oraz klubach młodzieżowych - warsztaty edukacyjne - zajęcia profilaktyczne i socjoterapeutyczne - pomoc psychologiczna dla dzieci i rodziców 3 lokalny - 9. Stowarzyszenie RAZEM z siedzibą w Budach Głogowskich Kolorowa jesień program dla dzieci w świetlicy socjoterapeutycznej - zajęcia w świetlicy - opracowanie i rozdysponowanie ulotek 2 lokalny Podkarpacki Związek Byłych Pracowników PGR w siedzibą w Rzeszowie Świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży doświadczonych problemem alkoholizmu Ognisko - zajęcia w świetlicy - rozdysponowanie materiałów promocyjnych 2 lokalny Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA z siedzibą w Rzeszowie Punkt konsultacyjny Spróbujmy razem - prowadzenie punktu konsultacyjnego - rozdysponowanie materiałów promocyjnych 2 lokalny - 189

191 Lp Stowarzyszenie Mój Straszęcin z siedziba w Straszęcinie Bezpieczne Bloki - zajęcia socjoterapeutyczne, reedukacyjne - zajęcia sportowe 2 lokalny Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie Postaw na siebie - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Towarzystwo Kultury i Rozwoju Wsi Harta z siedzibą w Harcie Od piwnicy do świetlicy świetlica socjoterapeutyczna w Harcie - zajęcia w świetlicy - zajęcia sportowe - wyjazd do kina i na kręgielnię 3 lokalny Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST z siedzibą w Rzeszowie Punkt konsultacyjny dla osób niesłyszących - utworzenie punktu konsultacyjnego dla niesłyszących 1 lokalny Stowarzyszenie Św. Antoniego w Jaśle Przeciwdziałanie alkoholizmowi w obszarze szkód zdrowotnych i rozwojowych występujących u młodych Polaków spowodowanych piciem alkoholu - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Stowarzyszenie Kobiet Bieszczadzkich Nasza Szansa z siedzibą w Lesku Koalicja antyprzemocowa zintegrowane działania na terenie powiatu leskiego, bieszczadzkiego i sanockiego - zajęcia w świetlicy - spotkania grupy superwizyjnej nauczycieli i pedagogów 2 lokalny Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi z siedzibą w Rzeszowie Redukcja szkód zdrowotnych i rozwojowych dzieci z rodzin alkoholowych poprzez utworzenie świetlicy socjoterapeutycznej - zajęcia w świetlicy socjoterapeutycznej 1 lokalny Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie Jak w Domu inicjatywa tworzenia przyjaznego środowiska wychowawczego w formie świetlicy socjoterapeutycznej, jako sposobu przeciwdziałania patologiom - zajęcia w świetlicy socjoterapeutycznej 1 lokalny - 190

192 Lp Łańcucki Klub Sportowy STAL Łańcut Świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży doświadczonych problemem alkoholizmu. Prowadzenie zajęć sportowych i imprez towarzyszących, jako formy przeciwdziałania uzależnieniem - zajęcia w świetlicy socjoterapeutycznej 1 lokalny Stowarzyszenie Życzliwej Pomocy Samarytanin z siedzibą w Korczynie Utworzenie świetlicy socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży z rodzin mających trudności w wypełnianiu swoich zadań - zajęcia w świetlicy socjoterapeutycznej 1 lokalny Parafia Rzymskokatolicka p.w. Narodzenia NMP w Oleszycach Budzenie inicjatyw twórczych tworzenie świetlicy socjoterapeutycznej dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych - zajęcia w świetlicy socjoterapeutycznej - poradnictwo psychologiczne logopedyczne i pedagogiczne 2 lokalny - Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata /rok 2010/. 191

193 Liczba podmiotów Większość organizacji pozarządowych zdecydowała się realizować zadania o zasięgu lokalnym 32 projekty. Ponadlokalny program realizowało 8 organizacji, w przypadku jednego podmiotu nie było możliwe ustalenie zasięgu, ponieważ nie podano, z jakiego obszaru pochodzą odbiorcy. Przedstawiane organizacje zdecydowały się na realizacje od 1 do 4 zadań. W pierwszym konkursie jedna organizacja prowadziła zajęcia profilaktyczne dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Pozostałe organizacje realizowały zadania, które polegały na organizacji szkoleń dla różnych grup odbiorców, m.in. kuratorów, policjantów, pedagogów, członków zespołów interdyscyplinarnych. Podmioty uczestniczące w drugim konkursie najczęściej opracowywały, dystrybuowały plakaty, ulotki, broszury i materiały audiowizualne oraz prowadziły zajęcia świetlicowe. W ostatnim z omawianych konkursów złożone projekty swoją tematyką obejmowały zadania najczęściej związane z prowadzeniem różnego rodzaju zajęć w świetlicach oraz udzielaniem porad w punktach konsultacyjnych. Złożone wnioski podlegały ocenie punktowej prowadzonej przez powołaną do tego celu komisję oceny projektów. Najwięcej punktów - cztery, można było uzyskać podczas oceny merytorycznych założeń programów oraz oceny kalkulacji kosztów realizacji zadania, za spełnienie pozostałych kryteriów można było otrzymać maksymalnie dwa punkty. W każdym z omawianych konkursów ofert wniosek mógł otrzymać maksymalnie 16 punktów, dofinansowaniem zostały objęte projekty z największą liczbą punktów. Podczas oceny ofert konkursu na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2010 tylko trzy organizacje otrzymały odpowiednio 13, 14 i 15 punktów. Tym samym podmiotom udzielono dotacji na realizację zaplanowanych działań. Oferty pozostałych siedmiu organizacji zostały odrzucone z powodu braków formalnych. Punktację otwartego konkursu ofert na realizację w 2010 roku kampanii profilaktyczno edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej przedstawia poniższy wykres. Wykres 29. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie na realizację kampanii w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w 2010 r. a liczba punktów im przyznana braki formalne Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 301/6042/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 27 lipca 2010 r. 192

194 Liczba podmiotów W wyniku przeglądu wszystkich 9 wniosków z tego konkursu, dwa z nich nie otrzymało dofinansowania. W jednym przypadku powodem była zbyt mała liczba punktów, a w drugim braki formalne oferty. W związku z powyższym, dofinansowaniem objętych zostało 7 projektów. Znacznie więcej, bo 22 oferty zostały złożone w ramach ostatniego konkursu na realizację programów profilaktyczno edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w roku Wykres 30. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie na realizację programów w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w 2010 r. a liczba punktów im przyznana braki formalne Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 313/6450/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 28 września 2010 r. Punktacja ofert mieściła się w przedziale od 9 do 16 punktów, co prezentuje powyższy wykres. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu uczestniczącego w konkursie, uzależniony był od tej właśnie punktacji. Organizacje z najniższą dopuszczalną liczbą punktów, niezbędną do otrzymania dofinansowania, a więc z przedziału 11-12, mogły otrzymać dofinansowanie do 60% wnioskowanej kwoty, z przedziału punktów - do 80% wnioskowanej kwoty, a z największą liczbą punktów, tj do 100% wnioskowanej kwoty. W ramach rozstrzygniętego konkursu dofinansowanie otrzymało 77,3% podmiotów, które złożyły oferty. W pierwszym i drugim konkursie kwoty otrzymane przez organizacje były niższe od wnioskowanych. 193

195 Kwota (w tys. zł) Kwoty (w tys. zł) Wykres 31. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. szkolenia w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata ,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Stow. POMOC -Rzeszów kwota wnioskowana Ogólnopol. Stow. Prac. Resoc. -Lubaczów Podmioty Stow. SZCZĘŚLIWY DOM - Rzeszów kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 301/6041/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 27lipca 2010 r. Wykres 32. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. kampanie profilaktyczno-edukacyjne w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata ,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 301/6041/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 27 lipca 2010 r. 194

196 Podmioty W ostatnim otwartym konkursie ofert na realizację programów profilaktyczno edukacyjnych w 2010 roku jeden wnioskodawca otrzymał środki finansowe w wysokości, o jaką wcześniej zabiegał w złożonej ofercie. Pozostałym organizacjom, które nie zdobyły wystarczającej liczby punktów obniżono kwotę dotacji. Poniższy wykres przedstawia środki finansowe przydzielone w ramach tego konkursu. Wielkość uzyskanej dotacji była uzależniona od liczby uzyskanych punktów w trakcie oceny formalnej i merytorycznej. Wykres 33. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2010 r. programy profilaktyczno edukacyjne w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Stow. NASZA SZANSA -Lesko Stow. Św. Antoniego -Jasło Rzesz. Kl. Sport. Głuch. RES-GEST -Rzeszów Tow. Kultury i Rozwoju Wsi Harta Fund. PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ -Lubaczów Stow. MÓJ STRASZĘCIN -Straszęcin Stow. AKTA -Rzeszów Podkar. Zw. Byłych Prac. PGR -Rzeszów Stow. RAZEM -Budy Głogowskie Stow. INTEGRACJA -Nisko Paraf. pw.chrystusa Króla -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Fund. WZRASTANIE -Łopuszka Mała Stow. POMOST -Rzeszów Pol. Kom. Pom. Społ. -Kolbuszowa Akcja Katolicka przy Par.pw.Św.Stanisława -Jasło Stow. ORATORIUM TWÓJ DOM -Krosno 0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 Kwoty (w tys. zł) kwota przyznana kwota wnioskowana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 313/6450/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 28 września 2010 r. W ramach tego konkursu ofert do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęły 22 oferty na łączną kwotę ,00 zł. Wysokość środków publicznych przeznaczonych na realizację konkursu wynosiła ,00 zł, jednak po przeprowadzeniu oceny dokonano wyboru ofert wśród podmiotów nie zaliczanych 195

197 do sektora finansów publicznych i nie działających w celu osiągnięcia zysku na kwotę ,00 zł. Obszar I Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Powyższy obszar w ramach otwartego konkursu ofert na przeprowadzenie szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej realizowało tylko Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji z siedzibą w Kuźni Raciborskiej. W ramach działania I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą podmiot zorganizował szkolenia dla kadry pedagogicznej. Załącznik do Uchwały Nr 289/5692/10 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie określał cele i metody, jakie mogły być realizowane przez organizacje składające oferty w konkursie na realizację kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej. W ramach obszaru I były to dwa działania: I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą, I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców. Stopień realizacji tych działań przedstawia poniższa tabela. Tabela 35. Projekty uwzględniające realizację obszaru I w ramach kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej /rok 2010/ Obszar I Lp. Nazwa projektu Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Metody I/1-3/2 I/1-3/4 1. XVI Ogólnopolskie Spotkanie Małżeństw, które Organizowały Wesela Bezalkoholowe WESELE WESEL Miejsce Piastowe Razem Łatwiej - 1 Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I 0 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 196

198 I/1-3/4 I/1-3/5 I/1-3/6 I/1-3/14 Powyższe działania realizowane były głównie przez zorganizowanie ogólnopolskiego spotkania małżeństw, które organizowały wesela bezalkoholowe oraz warsztatów dla rodziców urozmaiconych poradami psychologa. Tabela 36. Projekty uwzględniające realizację obszaru I w ramach programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej /rok 2010/ Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa projektu Metody Pomaluj swój świat Edukacja w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych Bezpieczne Bloki Od piwnicy do świetlicy świetlica socjoterapeutyczna w Harcie Punkt konsultacyjny dla osób niesłyszących Przeciwdziałanie alkoholizmowi w obszarze szkód zdrowotnych i rozwojowych występujących u młodych Polaków spowodowanych piciem alkoholu Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Największą grupę projektów wybieranych do realizacji w ramach konkursu na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej stanowiły te, które zawierały zadania w ramach metody I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka. Działanie to było realizowane głównie poprzez: zajęcia socjoterapeutyczne, reedukacyjne i sportowe, utworzenie punktu konsultacyjnego dla niesłyszących, zajęcia w świetlicy. Na uwagę zasługują również metody działania I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności 197

199 wychowawczych rodziców i I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu, które były realizowane głównie poprzez: zajęcia warsztatowe, indywidualne spotkania w punkcie konsultacyjnym, zajęcia sportowe, artystyczne i rozrywkowe, zajęcia profilaktyczne, superwizje dla wychowawców, wyjazd integracyjny, zajęcia socjoterapeutyczne, reedukacyjne, sportowe, zajęcia w świetlicy, wyjazd do kina i na kręgielnię. Powyższe metody działania (I/1-3/4 i I/1-3/14) były realizowane przez dwie organizacje, pomimo że nie były wymienione w ogłoszeniu konkursowym. Metody I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, nie realizował żaden podmiot, chociaż była to metoda wymieniona w załączniku do uchwały o ogłoszeniu otwartego konkursu ofert. Obszar II Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych Obszar ten w ramach omawianych konkursów nie był realizowany przez żadną z organizacji. Otwarte konkursy ofert na przeprowadzenie szkoleń i kampanii w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej zakładały redukcję szkód w tym obszarze, natomiast konkurs dotyczący realizacji programów profilaktyczno edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych nie zakładał realizacji tego obszaru. Obszar III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu Nastąpiła tutaj sytuacja analogiczna jak w obszarze II, tzn. nie był realizowany przez żadną z organizacji. Pierwsze dwa omawiane konkursy zakładały realizację tego obszaru, natomiast ostatni skupiał się na innych założeniach. Obszar IV Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa W ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2010 roku szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, wskazana została metoda IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, która realizowana była poprzez zorganizowanie szkolenia dla policjantów. W drugim konkursie ofert, na realizacje kampanii profilaktyczno edukacyjnych, jedna organizacja realizowała powyższą metodę poprzez szkolenie dla nauczycieli i pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej, chociaż w ogłoszeniu nie wskazano metod z tego obszaru. 198

200 Metodami wskazanymi do realizacji w ramach otwartego konkursu ofert na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej były: IV/1-4/1 Zwiększanie dostępności i skuteczności programów psychoterapii współuzależnienia prowadzonych w placówkach odwykowych dla członków rodzin, IV/1-4/5 Tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie, IV/1-4/7 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (szkolenie specjalistów pracujących z DDA, promocja programów adresowanych do DDA, opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej), IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom), IV/1-4/9 Promocja usług terapeutycznych świadczonych dla osób współuzależnionych oraz Dorosłych Dzieci Alkoholików. Metoda IV/1-4/7 realizowana była przez jedną organizację poprzez utworzenie punktu konsultacyjnego dla niesłyszących. Metoda IV/1-4/8 realizowana była również przez jeden podmiot, który prowadził punkt konsultacyjny oraz rozdysponował materiały promocyjne. Pozostałe metody nie były realizowane przez podmioty uczestniczące w tym konkursie. Obszar V Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych W ramach konkursu ofert na przeprowadzenie szkoleń założono realizację metody V/1-2/5 Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym. Niestety żadna z organizacji nie realizowała metod z tego obszaru, podobnie jak w konkursie dotyczącym kampanii profilaktyczno edukacyjnych, w którym z kolei można było realizować metodę V/1-2/8 Upowszechnianie wiedzy na temat sytuacji psychospołecznej dzieci z rodzin alkoholowych wśród profesjonalistów stykających się z dziećmi, w tym nauczycieli, pedagogów, lekarzy pediatrów i pracowników socjalnych. Poniższa tabela przedstawia stopień realizacji metod wymienionych w otwartym konkursie ofert na realizacje programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej. 199

201 Tabela 37. Projekty uwzględniające realizację obszaru IV w ramach programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej /rok 2010/ Obszar V Lp. Nazwa projektu Cele operacyjne nr 1, 2 Metody V/1-2/2 V/1-2/3 V/1-2/ Człowiek największa inwestycja Chcę i potrafię pracować nad sobą Program profilaktyczno edukacyjny w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych Pomaluj swój świat Edukacja w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych Tęczowa Świetlica Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych Kolorowa jesień program dla dzieci w świetlicy socjoterapeutycznej Świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży doświadczonych problemem alkoholizmu Ognisko Postaw na siebie Od piwnicy do świetlicy świetlica socjoterapeutyczna w Harcie Przeciwdziałanie alkoholizmowi w obszarze szkód zdrowotnych i rozwojowych występujących u młodych Polaków spowodowanych piciem alkoholu Koalicja antyprzemocowa zintegrowane działania na terenie powiatu leskiego, bieszczadzkiego i sanockiego Liczba realizowanych działań w ramach obszaru V Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. 200

202 Omawiany obszar realizowany był przez 12 organizacji, z czego najczęściej wskazywaną metodą była V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia, głównie poprzez: zajęcia z elementami terapii pedagogicznej i socjoterapii, trening umiejętności społecznych, arteterapię, zajęcia warsztatowe, indywidualne spotkania w punkcie konsultacyjnym, zajęcia sportowe, artystyczne i rozrywkowe, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia terapeutyczne, zajęcia w świetlicy, opracowanie i rozdysponowanie materiałów promocyjnych, zajęcia sportowe, wyjazd do kina i na kręgielnię. Rzadziej realizowana była metoda V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób. Trzy organizacje realizowały tę metodę głównie poprzez: zajęcia w świetlicy, zajęcia profilaktyczne, superwizje dla wychowawców, wyjazd integracyjny, spotkania grupy superwizyjnej nauczycieli i pedagogów. Działanie V/1-2/6 Wspieranie młodzieżowych ruchów samopomocowych (Al Ateen) i programów środowiskowych nie było realizowane przez organizacje w ramach tego konkursu ofert. Obszar VI Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców W ramach otwartego konkursu ofert na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, obszaru tego nie realizował żaden podmiot. Zgodnie z załącznikiem do Uchwały nr 289/5693/10 powyższy obszar powinien być realizowany za pomocą metody VI/1-4/3 Podniesienie kompetencji służb publicznych (m.in. Policja, Straż Miejska), w dziedzinie podejmowania interwencji wobec osób nietrzeźwych. W poniższej tabeli przedstawione zostały projekty uwzględniające realizację omawianego obszaru w ramach otwartego konkursu ofert na realizację kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej. 201

203 Tabela 38. Projekty uwzględniające realizację obszaru VI w ramach kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej /rok 2010/ Obszar VI Lp. Nazwa projektu Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4 Metody VI/1-4/2 VI/1-4/4 1. Kampania wojewódzka "Alkohol jest niebezpieczny" Razem Łatwiej 1-3. Jestem sobą - nie uzależniam się" - multimedialna kampania profilaktyczno-edukacyjna z zakresu przeciwdziałania i profilaktyki problemów alkoholowych i narkomanii, skierowana do studentów Województwa Podkarpackiego - 1 Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I 1 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Metoda VI/1-4/4 Prowadzenie terapii odwykowej dla uzależnionych więźniów w zakładach karnych realizowana była przez dwie organizacje głównie poprzez: opracowanie, korektę tłumaczenie na język migowy oraz dystrybucję materiału filmowego; publikacja wkładki pn. "Jestem sobą nie uzależniam się" w Magazynie Studentów SEMESTR i na jego stronie WWW. Metoda VI/1-4/2 Prowadzenie edukacji społecznej i podnoszenie osobistych kompetencji w zakresie wiedzy na temat wpływu alkoholu na organizm oraz sprawność psychomotoryczną (m.in. w szkołach nauki jazdy) realizowana była przez jedną organizację, głównie poprzez rozprowadzenie plakatów i broszur, piknik rodzinny, zajęcia dla dzieci. Otwarty konkurs ofert na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej nie obejmował obszaru VI z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata

204 Realizowane obszary i działania związane z zapobieganiem narkomanii W ramach otwartego konkursu ofert na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej na problemie związanym z zapobieganiem narkomanii skupiła się jedna organizacja, w trakcie zajęć profilaktycznych dla dzieci, młodzieży oraz rodziców. Konkurs ofert na realizację kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej realizowało 7 organizacji, z czego trzy podmioty - obszar związany z przeciwdziałaniem narkomanii, głównie poprzez: opracowanie merytoryczne i graficzne materiałów, dystrybucję plakatów i ulotek, cykl spotkań z młodzieżą gimnazjalną, publikację wkładki pn. "Jestem sobą nie uzależniam się" we wrześniowopaździernikowym numerze Magazynu Studentów SEMESTR i na jego stronie www 30. W ramach konkursu ofert na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych, obszar Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych realizowało 5 organizacji, głównie poprzez: prowadzenie punktu konsultacyjnego, bezpłatnej diagnostyki krwi na obecność wirusa HIV, warsztaty edukacyjne, zajęcia profilaktyczne i socjoterapeutyczne, pomoc psychologiczną dla dzieci i rodziców, rozdysponowanie ulotek, materiałów promocyjnych, zajęcia w świetlicy. W ramach zadań realizowanych w konkursie ofert na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, dotacje otrzymały trzy organizacje pozarządowe na łączną kwotę ,00 zł. Wszystkie podmioty wykorzystały otrzymane dofinansowanie w 100%. W kolejnym konkursie na realizację kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, dotacje otrzymało 7 podmiotów na kwotę ,00 zł. Z dotacji rozliczyło się 6 podmiotów, te same podmioty wykorzystały otrzymane kwoty w 100%. Jedna organizacja nie rozliczyła się z otrzymanej dotacji, obecnie w tej sprawie toczy się postępowanie sądowe. 30 Trwa obecnie postępowanie sądowe, które rozstrzygnie, czy organizacja zrealizowała zakładane działanie i tym samym wywiązała się z umowy zawartej z ROPS w Rzeszowie. 203

205 Podmioty Wykres 34. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące programy profilaktyczno-edukacyjne w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w 2010 roku Stow. NASZA SZANSA -Lesko Stow. Św. Antoniego -Jasło Rzesz. Kl. Sport. Głuch. RES-GEST -Rzeszów Tow. Kultury i Rozwoju Wsi Harta Fund. PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ -Lubaczów Stow. MÓJ STRASZĘCIN -Straszęcin Stow. AKTA -Rzeszów Podkar. Zw. Byłych Prac. PGR -Rzeszów Stow. RAZEM -Budy Głogowskie Stow. INTEGRACJA -Nisko Paraf. pw.chrystusa Króla -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Fund. WZRASTANIE -Łopuszka Mała Stow. POMOST -Rzeszów Pol. Kom. Pom. Społ. -Kolbuszowa Akcja Katolicka przy Par.pw.Św.Stanisława -Jasło Stow. ORATORIUM TWÓJ DOM -Krosno dotacja wykorzystana kwota przyznana 0,00 10,00 20,00 30,00 Kwoty (w tys. zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Kwoty przyznane w tym konkursie wahały się w przedziale od 8 600,00 zł do ,00 zł. Częściowego zwrotu dotacji dokonało 4 organizacje, przy czym w jednym przypadku jest to niezauważalne na wykresie, ponieważ było to 0,01 zł (Stowarzyszenie AKTA Rzeszów). Dwie kwoty zwrotu były dość duże (760,00 zł i 755,67 zł), a jedna 104,00 zł. Całkowita wielkość zwróconych dotacji wyniosła łącznie 1 619,68 zł. Wśród trzech organizacji, które otrzymały dotacje w ramach zadań realizowanych w konkursie ofert na realizację szkoleń w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej, dwa podmioty miały obniżoną dotację o 20%. Jedna organizacja posiadająca najmniejsze obniżenie kwoty przyznanej (5%), tylko w części zrealizowała zadania, które miała założone w ofercie przeszkolono mniejszą liczbę osób, niż zakładano. 204

206 Obniżenie dotacji Wykres 35. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących kampanie profilaktyczno edukacyjne w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w 2010 roku (w %) 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Powyższy wykres obrazuje obniżenie dotacji dla podmiotów dofinansowanych w ramach konkursu ofert na realizację kampanii profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej. Najwięcej podmiotów miało obniżoną kwotę dotacji w przedziale od 38% do 42%, dotyczyło to 4 organizacji. Na poniższym wykresie przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w konkursie ofert na realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych. 205

207 Podmioty Wykres 36. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących programy profilaktyczno-edukacyjne w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy domowej w świetlicach socjoterapeutycznych i punktach konsultacyjnych w 2010 roku (w %) Stow. NASZA SZANSA -Lesko Stow. Św. Antoniego -Jasło Rzesz. Kl. Sport. Głuch. RES-GEST -Rzeszów Tow. Kultury i Rozwoju Wsi Harta Fund. PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ -Lubaczów Stow. MÓJ STRASZĘCIN -Straszęcin Stow. AKTA -Rzeszów Podkar. Zw. Byłych Prac. PGR -Rzeszów Stow. RAZEM -Budy Głogowskie Stow. INTEGRACJA -Nisko Paraf. pw.chrystusa Króla -Rzeszów Stow. POMOC -Rzeszów Fund. WZRASTANIE -Łopuszka Mała Stow. POMOST -Rzeszów Pol. Kom. Pom. Społ. -Kolbuszowa Akcja Katolicka przy Par.pw.Św.Stanisława -Jasło Stow. ORATORIUM TWÓJ DOM -Krosno podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań 0% 20% 40% 60% Obniżenie dotacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2010/. Podmioty, które nie zrealizowały w pełni swoich zadań, otrzymały wcześniej dotacje obniżone o 20 30%, wyjątek stanowi jedna organizacja, która otrzymała dokładnie taką kwotę, o jaką wcześniej wnioskowała, ale również jej nie udało się zrealizować w całości swoich działań. Liczba uczestników wszystkich trzech projektów to około osób. Z pewnością nie jest to dokładna ilość, ponieważ niektóre organizacje, pomimo że były do tego zobowiązane, nie podały dokładnej liczby osób w sprawozdaniu, ponadto nie wszystkie działania były mierzone liczbą uczestników, np. liczba wejść na stronę internetową, ilość rozdysponowanych broszur i ulotek. 206

208 Przy analizie sprawozdań z realizacji zadania wyróżniono następujące grupy osób: dzieci/młodzież, dzieci z rodzin, w których występuje problem alkoholowy, małżeństwa, które brały udział w XVI Ogólnopolskim Spotkaniu Małżeństw, nauczyciele, policjanci, rodzice, pedagodzy, studenci, bezrobotni. 207

209 4.2. Wnioski rekomendacje /rok 2010/ 1. Należy wprowadzić obowiązek dołączania kopii faktur do sprawozdań składanych przez organizacje pozarządowe. Jedynie z treści faktury można się zorientować, czy środki finansowe wydawane były zgodnie z planowanymi założeniami. 2. Złożone sprawozdania z przebiegu realizowanych zadań powinny zawierać dokładny i wyczerpujący opis zrealizowanego projektu, stwierdzenie "Przebieg planowanych działań jest zgodny z harmonogramem" jest niewystarczające. 3. W uchwale konkursowej znajduje się zapis, że organizacje muszą w ofercie deklarować, jakie metody działania będą realizować. Bardzo często w ofertach podmioty piszą, że ich działania będą się mieścić w ramach określonego obszaru i realizowane będą za pomocą konkretnych metod, niestety wczytując się dokładnie w dalszą część oferty okazuje się, że swoje plany nakierowują na inne działania programu wojewódzkiego. 4. Organizacje muszą w pierwszej kolejności realizować metody działania z ogłoszenia konkursowego, a pozostałe powinny stanowić uzupełnienie tych pierwszych. W przeciwnym wypadku, zakładane metody są często nierealizowane, ponieważ organizacje wybierają te spoza uchwały konkursowej, które wygodniej im realizować. 5. Określając liczbę uczestników, organizacja musi stosować tą samą skalę pomiaru zarówno w ofercie, jak i w sprawozdaniu. W przeciwnym wypadku nie jest możliwe zmierzenie stopnia realizacji tego wskaźnika. Przykładem najlepiej obrazującym problem jest sprawozdanie Zgromadzenia Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy: w ofercie podano zakładaną frekwencję dzienną dla jednego zadania oraz liczbę uczestników ogółem dla drugiego, natomiast w sprawozdaniu jest podana ogólna liczba osób z dwóch zadań razem. W innym przypadku podmiot (Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie AGAPE z siedzibą w Zaczerniu) podaje dwie różne liczby osób warsztaty dla 35 uczestników, a kilka wierszy dalej 30 uczestników warsztatów po ich odbyciu rozwinie umiejętność. 208

210 4.3. Analiza właściwa /rok 2011/ W 2011 roku Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie ogłosił 3 otwarte konkursy ofert na realizację zadań ujętych w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata : 1. z zakresu profilaktyki uzależnień określonych w programie, z wyłączeniem Obszaru IV, Celu 2 Programu: Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata ; 2. V edycji badań ESPAD dot. używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną; 3. z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło łącznie 63 oferty w ramach wyżej wymienionych konkursów. W wyniku prac komisji oceniających projekty wyłonionych zostało 36 ofert spełniających wszystkie wymogi konkursowe. Wśród ofert odrzuconych znalazło się: 17 ofert, które nie spełniły wymogów formalnych określonych w ogłoszeniach, 2 oferty zawierające zbyt ogólny opis zadania, niepozwalający określić rzeczywistych kosztów i rezultatów zadania oraz 8 ofert, które uzyskały zbyt niską punktację. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PODMIOTY W RAMACH OTWARTEGO KONKURSU OFERT NA REALIZACJĘ W 2011 ROKU ZADAŃ Z ZAKRESU PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ OKREŚLONYCH W PROGRAMIE, Z WYŁĄCZENIEM OBSZARU IV, CELU 2 PROGRAMU: WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA Poniższa tabela zawiera zadania zaplanowane do realizacji przez podmioty uczestniczące w pierwszym konkursie. Wśród 39 organizacji pozarządowych, które złożyły projekty, 20 otrzymało dofinansowanie na zadania wymienione w tabeli. W przeważającej części zaplanowano zadania profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży, mające na celu promowanie trzeźwości i abstynencji w tej grupie odbiorców oraz pokazanie im alternatywnych form spędzania czasu wolnego. Największa część organizacji zaplanowała 1 zadanie do realizacji (13 podmiotów). W 8 ofertach można było wyróżnić 5 różnych działań, natomiast tylko 2 podmioty zaplanowały 8 działań. 31 Cel 2 Programu realizowany był odrębnie jako Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata

211 Tabela 39. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu profilaktyki uzależnień w 2011 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji w Kuźni Raciborskiej Nie alkoholowi zajęcia profilaktyczno-terapeutyczne dla młodzieży niedostosowanej społecznie - organizacja zajęć profilaktyczno-terapeutycznych - prowadzenie punktu informacyjnokonsultacyjnego ds. przeciwdziałania alkoholizmowi i przemocy w rodzinie - organizacja obozu integracyjno-profilaktycznego - happening nt. picia alkoholu 4 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Szansa w Leżajsku Nie jesteś sam grupa terapeutyczna dla DDA i DDD - przygotowanie materiałów informacyjnych nt. DDA i DDD - prowadzenie grupy terapeutycznej dla DDA i DDD - spotkania indywidualne z terapeutą - warsztaty umiejętności interpersonalnych - zorganizowanie maratonu weekendowego 5 - ponadlokalny 3 Stowarzyszenie Trzeźwościowe Wolność i Miłość Diecezji Rzeszowskiej w Rzeszowie Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Obszar IV. Szkody Zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym. Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom) - wydanie czasopisma nt. występowania problemów alkoholowych - rekolekcje dla osób uzależnionych i ich rodzin - Trzeźwościowe Dni Skupienia - zorganizowanie Dni Trzeźwości i Radości - rekolekcje Diakonii Krucjaty Wyzwolenia Człowieka 5 - ponadlokalny 4 Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym MICHAYLAND 2011 Z Janem Pawłem II szukajmy pasji życia. Festyn w plenerze z okazji Dnia Dziecka - zorganizowanie imprezy plenerowej z okazji Dnia Dziecka - zajęcia rozwijające zainteresowania dzieci - zajęcia sportowe - konkursy i zabawy dla dzieci - przejażdżki konne dla dzieci - spotkanie z przedstawicielami służb mundurowych - zajęcia cyrkowe 7 - ponadlokalny 210

212 Lp Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej w Tyczynie Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi w Rzeszowie Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu poprzez realizacje zadań: wspieranie organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego, środowisk lokalnych i koalicji lokalnych stawiających sobie za cel ograniczenie zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży na terenie Gminy Tyczyn I Gminy Lubenia obszar I Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Program Przeciwdziałania Alkoholizmowi Wolni, bo świadomi - zorganizowanie warsztatów z zakresu profilaktyki uzależnień dla młodzieży - zorganizowanie warsztatu dla rodzin z problemem alkoholowym - wyjazd integracyjny połączony z seminarium nt. szkodliwości picia alkoholu przez ludzi młodych - warsztaty socjoterapeutyczne i profilaktyczne dla dzieci - warsztaty rozwoju umiejętności wychowawczych dla rodziców - prowadzenie punktu konsultacyjnego 3 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 7 Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego STRZELEC Organizacji Społeczno-Wychowawczej Jednostki Strzeleckiej 2021 im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie Zachowaj zdrowie. Profilaktyka uzależnień - prowadzenie zajęć dla młodzieży z zakresu profilaktyki uzależnień - zajęcia sportowe (marsze na orientację, gry i zabawy terenowe, zawody, rajdy i obozy sportowe) 2 - ponadlokalny 8 Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina w Chmielniku Razem dla siebie razem dla innych - prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych i współuzależnionych - prowadzenie warsztatów socjoterapeutycznych - zorganizowanie konkursu nt. profilaktyki uzależnień - organizacja pikniku rodzinnego połączonego z prelekcjami nt. uzależnień i rozprowadzeniem folderów profilaktycznych - organizacja wyjazdów integracyjnych połączonych z działaniami profilaktycznymi 5 - ponadlokalny 211

213 Lp Stowarzyszenie RAZEM w Budach Głogowskich Sztuka naszą pasją i obroną Profilaktyka uzależnień poprzez cykl warsztatów plastycznych, teatralnych i muzycznych - prowadzenie warsztatów artystycznych dla dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych problemem uzależnień - organizacja koncertów w połączeniu z wystawami prac plastycznych powstałych w trakcie warsztatów - prelekcje dla rodziców o tematyce profilaktyki uzależnień 3 - ponadlokalny 10 Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA w Rzeszowie Punkt konsultacyjny Dla nas liczy się człowiek - utworzenie punktu konsultacyjnego dla osób z rodzin z problemem alkoholowym 1 - ponadlokalny 11 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA w Nisku CHROŃMY MŁODOŚĆ program zapobiegania używaniu alkoholu przez dzieci i młodzież - zorganizowanie warsztatów edukacyjnych dla pedagogów, psychologów, nauczycieli, wychowawców świetlic i studentów - zorganizowanie warsztatów profilaktycznoedukacyjnych dla liderów młodzieżowych - prowadzenie zajęć profilaktycznych dla dzieci - zorganizowanie spotkania z rodzicami - prowadzenie grup rozwojowych dla dzieci i młodzieży zagrożonej niedostosowaniem społecznym w świetlicach - prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej w sklepach - prowadzenie konsultacji, superwizji dla realizatorów działań 7 - ponadlokalny 12 Stowarzyszenie POMOC w Rzeszowie Przeciw uzależnieniom - prowadzenie zajęć profilaktycznych z elementami socjoterapii dla dzieci i młodzieży - zorganizowanie zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców - zajęcia z zakresu profilaktyki uzależnień 3 - ponadlokalny 13 Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej Lepsze jutro - przeprowadzenie cyklu warsztatów dla dzieci o tematyce alkoholowej - utworzenie klubu aktywizacji zawodowej - zorganizowanie konferencji szkoleniowej dla kuratorów społecznych i sądowych 3 - ponadlokalny 212

214 Lp Lubaczowskie Stowarzyszenie na Rzecz Trzeźwości VIA w Lubaczowie Pięć filarów trzeźwego stylu życia - zorganizowanie warsztatów nt. używek i ich szkodliwości - prowadzenie wykładów, prezentacji i dyskusji dot. uzależnień - zorganizowanie aktywnych form wypoczynku dla uczestników programu - zorganizowanie treningu umiejętności interpersonalnych oraz zachowań asertywnych - prowadzenie zajęć dot. wyrażania emocji 5 - ponadlokalny 15 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego w Przemyślu Program profilaktycznoedukacyjny Nie truj się - zajęcia profilaktyczno-edukacyjne dla dzieci nt. uzależnień 1 - ponadlokalny 16 Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM w Dębicy NIE! DLA ALKOHOLU - prowadzenie zajęć terapeutycznych dla osób uzależnionych od alkoholu oraz ich rodzin - indywidualne spotkania z pracownikiem socjalnym - spotkania indywidualne z trenerem kontaktów interpersonalnych - spotkania z kuratorem - zorganizowanie wyjazdu integracyjnego do kina dla uczestników programu 5 lokalny - 17 Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy Razem możemy dogonić marzenia - prowadzenie zajęć profilaktycznych i edukacyjno-rozwojowych dla dzieci i młodzieży - prowadzenie terapii zajęciowej dla dzieci - zajęcia edukacyjne dla rodziców - prowadzenie zajęć sportowych dla dzieci - zorganizowanie festynu z okazji Dnia Dziecka 5 lokalny - 18 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku Oddział w Rzeszowie Wspierasz mnie wzrastam - prowadzenie zajęć profilaktycznych dla dzieci - prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci 2 lokalny - 213

215 Lp Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium w Stalowej Woli Nasze pasje - prowadzenie zajęć kompensacyjnowyrównawczych - prowadzenie warsztatów muzycznych oraz kulinarnych - prowadzenie zajęć sportowych - prowadzenie zajęć terapeutycznych z wykorzystaniem bajki - prowadzenie zajęć terapeutycznych metodą dram - organizacja zabaw i gier podwórkowych - prowadzenie zajęć akwarystycznych - spotkania z psychologiem dla rodziców 8 lokalny - 20 Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta Organizacja Pożytku Publicznego w Stalowej Woli Recepta na własne ja - warsztaty socjoterapeutyczne - warsztaty zawodowe dla młodzieży - zajęcia dla dzieci ze specyficznymi problemami uczenia się - grupa wsparcia dla dzieci - zorganizowanie olimpiady sportowej - wyjścia na basen, kręgle - wystawienie spektaklu profilaktycznego - zajęcia hipoterapii w stadninie koni 8 lokalny - 21 Stowarzyszenie Kulturalno-Wychowawcze im. Ks. Piotra Skargi w Jarosławiu Zanim spróbujesz program działań profilaktycznych skierowany do całej społeczności świetlicowej oraz do wychowanków o najwyższym ryzyku dysfunkcyjności w Świetlicy Socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży w Jarosławiu - wdrożenie programu profilaktycznego dla młodzieży świetlicowej 1 - ponadlokalny 22 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Koło przy Parafii Podwyższenia Krzyża Św. w Rzeszowie Szkolenia z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi dla dzieci i młodzieży ze świetlicy socjoterapeutycznej - prowadzenie szkoleń profilaktycznych dla dzieci w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi 1 lokalny - 23 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Rzeszowie Program profilaktycznoedukacyjny Powiedz NIE - prowadzenie programu profilaktycznowychowawczego dla dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych, zagrożonych alkoholizmem, biednych oraz niewydolnych wychowawczo 1 lokalny - 214

216 Lp Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Kamień w Kamieniu Pomoc członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, dorosłym i dzieciom) świadczona przez Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Kamień - zorganizowanie zajęć z psychologiem dla osób współuzależnionych - zorganizowanie działań wspomagających rodziców w wypełnianiu funkcji opiekuńczowychowawczych 2 lokalny - 25 Podkarpackie Stowarzyszenie PORTA w Markowej ZAPORA profilaktyka uzależnień wśród młodzieży gimnazjalnej eksperymentującej z alkoholem, uzależnionym i ich rodzinom - prowadzenie zajęć edukacyjno-informacyjnych nt. mechanizmów uzależnienia i współuzależnienia, w tym szkolenia grup liderów młodzieżowych - poradnictwo specjalistyczne dla młodzieży, rodziców, opiekunów - działania z zakresu interwencji kryzysowej - zajęcia warsztatowe i grupy wsparcia - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych 5 lokalny - 26 Parafialny Oddział Akcji Katolickiej Parafii św. Stanisława BM w Jaśle WOLNI OD ALKOHOLU edukacyjny program pomocowy dla dzieci i rodziców - prowadzenie profilaktycznych zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży zaniedbanych wychowawczo i dydaktycznie 1 lokalny - 27 Stowarzyszenie Rozwoju PITAGORAS w Rzeszowie Kampania edukacyjna Głuchy rodzic Mądry rodzic - opracowanie pakietu filmów w języku migowym, zwiększających umiejętności wychowawcze z zakresu profilaktyki niesłyszących rodziców 1 - ponadlokalny 28 Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych Res-Gest w Rzeszowie Kampania edukacyjna Piłeś? Nie jedź! na - prowadzenie filmowej kampanii edukacyjnej dla osób niesłyszących nt. szkodliwości picia alkoholu 1 - ponadlokalny 29 Stowarzyszenie na Rzecz Edukacji i Kultury Gminy Roźwienica Trzeźwy zawsze wygrywa - prowadzenie cyklu spotkań ze specjalistami z zakresu profilaktyki, leczenia i skutków działań osób dotkniętych problemem alkoholowym - zorganizowanie zajęć pozalekcyjnych - wystawienie sztuki przygotowanej w trakcie zajęć, plakatów oraz wydanie publikacji 3 - ponadlokalny 30 Parafia Chrystusa Króla świetlica profilaktycznowychowawcza w Rzeszowie Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych - prowadzenie programu socjoterapeutycznego w świetlicy - prowadzenie zajęć profilaktyczno-wychowawczych dla dzieci 2 lokalny - 215

217 Lp Stowarzyszenie Szkoła Marzeń w Nienadowej Parafia Rzym.-Kat. p.w. Niepokalanego Serca NMP w Budach Głogowskich Realizacja zadań z zakresu profilaktyki uzależnień określonych w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata , z wyłączeniem Obszaru IV, Celu 2 Programu: Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnienie opracowanych programów - prowadzenie warsztatów dla młodzieży - zorganizowanie seminariów szkoleniowoinformacyjnych z zakresu profilaktyki dla dorosłych - prowadzenie punktu konsultacyjnego - zakup paczek dla dzieci najuboższych - doposażenie świetlicy w gry - zorganizowanie wyjścia do kina dla dzieci i młodzieży - zakup artykułów spożywczych i środków czystości dla rodzin najbardziej potrzebujących - wyjazd na wycieczkę w Bieszczady 3 - ponadlokalny 5 - ponadlokalny 33 Parafia p.w. św. Michała Archanioła w Michałówce Naucz się mówić NIE cykl zajęć profilaktycznych związanych z uzależnieniem od alkoholu dla dzieci i młodzieży z terenu Gminy Radymno i Gminy Przemyśl - spotkania z lekarzem nt. szkód zdrowotnych spowodowanych spożywaniem alkoholu - zajęcia z terapeutą nt. wpływu alkoholu na młodego człowieka - spotkania z przedstawicielem policji nt. skutków prawnych nieprzestrzegania przepisów przez osoby nietrzeźwe - spotkania z duszpasterzem - wyjazd integracyjny dla uczestników spotkań 5 - ponadlokalny 34 Młodzieżowe Stowarzyszenie ZNAK w Sanoku Alkohol droga do nikąd Cykl spotkań tematycznych - zorganizowanie cyklu spotkań promujących trzeźwość i nt. ograniczania rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim - wydanie podsumowującej broszury informacyjnej 2 lokalny - 35 Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie Przeciwdziałanie uzależnionym osobom niesłyszącym na terenie województwa podkarpackiego - zorganizowanie cyklu szkoleń dla uzależnionych osób niesłyszących 1 - ponadlokalny 36 Stowarzyszenie Trzeźwościowe ARKA w Jaśle Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, poprzez realizację działań - organizacja czasu wolnego młodzieży i dorosłych oraz wdrażanie programów profilaktycznych 1 lokalny - 216

218 Lp Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębicy Latoszynie NIE PIJĘ ALKOHOLU - prowadzenie zajęć terapeutycznych w świetlicy 1 lokalny - 38 Ochotnicza Straż Pożarna Dębica-Kędzierz Razem w przyszłość - zorganizowanie półkolonii połączonej z warsztatami edukacyjno-informacyjnymi i warsztatami umiejętności psychospołecznych 1 lokalny - 39 Stowarzyszenie Godne Życie dla Dzieci w Mielcu Nie piję i tak dobrze się bawię wakacje ze sportem - zorganizowanie wakacyjnego profilaktycznego obozu edukacyjno-sportowo-wypoczynkowego dla młodzieży 1 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata /rok 2011/. 217

219 Liczba podmiotów Ponad 60% ofert (24 projekty) zawierało zadania o zasięgu ponadlokalnym. Wspieranie beneficjentów zamieszkujących jedynie daną gminę (zasięg lokalny) zaplanowało 15 podmiotów. Wprowadzenie dodatkowych punktów za zasięg ponadlokalny (powiatowy lub wojewódzki) przy ocenie projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe powoduje, że coraz częściej podmioty decydują się na pomoc osobom zamieszkałym na większym obszarze. W celu dokonania oceny projektów została powołana komisja (zwana komisją oceny projektów). Spośród 39 złożonych wniosków, 26 zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i merytorycznym przyznano im liczbę punktów z przedziału od 5,75 do 11. Pomimo że maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia wynosiła 13, to żadnej organizacji biorącej udział w tym konkursie nie udało się jej uzyskać. Liczbę przyznanych punktów przedstawia poniższy wykres. Wykres 37. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie z zakresu profilaktyki uzależnień w 2011 r. a liczba punktów im przyznana , Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 46/936/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 maja 2011 r. Dofinansowanie otrzymały podmioty, których projekty otrzymały przynajmniej 8 punktów. Otrzymanie mniejszej liczby punktów niż maksymalna skutkowało obniżeniem dotacji, zatem żadnej organizacji nie przyznano środków finansowych w wysokości wnioskowanej. Uzyskanie 8 punktów wiązało się z 50% obniżeniem kwoty wnioskowanej; każdy dodatkowy punkt powodował zmniejszenie obniżenia tej kwoty o 10%. Nieco ponad połowa aplikujących organizacji otrzymała dofinansowanie na realizację w 2011 roku zadań z zakresu profilaktyki uzależnień określonych w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Poniższy wykres prezentuje zestawienie kwot wnioskowanych przez podmioty z rzeczywistą wysokością otrzymanych środków. 218

220 Podmioty Wykres 38. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2011 r. zadania z zakresu profilaktyki uzależnień w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Koło Stalow.Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium Fund.Pom.Mł.im.JP II WZRASTANIE w Rzeszowie Zgrom.Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM Towarzysztwo Przyjaciół Dzieci w Przemyślu Lubaczowskie Stow. na Rzecz Trzeźwości VIA Pol.Kom.Pom.Społ.ZMG Stow.Charyt.w Kolbuszowej Stowarzyszenie POMOC Stow. Ruch Pomocy Psychol. INTEGRACJA Stow. Inicjatyw Obywatelskich AKTA Stow. RAZEM w Budach Głogowskich Tow. Przeciwdz. Uzależ. Trzeźwa Gmina Tow. Przyjaciół Związku Strzeleckiego STRZELEC Stow. Szczęśliwy Dom im. W. i J. Ulmów z Dziećmi Podkarp. Stow. Pracowników Pomocy Społ. Zgrom. Sióstr św. Michała Archanioła Stow. Trzeźw. Wolność i Miłość Diec. Rzesz. Stow. Inicjatyw Społecznych Szansa Ogólnop. Stow. Pracowników Resocjalizacji kwota przyznana 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 Kwoty (w tys. zł) kwota wnioskowana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 46/936/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 maja 2011 r. W ramach analizowanego konkursu do ROPS w Rzeszowie wpłynęło 39 ofert na łączną kwotę ,00 zł. Zarząd Województwa Podkarpackiego w ramach przeznaczonych na profilaktykę uzależnień środków finansowych udzielił 20 podmiotom III-go sektora dofinansowania w łącznej wysokości ,00 zł. Żadna organizacja nie otrzymała środków w wysokości wnioskowanej. Dwa podmioty najbliższe maksymalnej liczbie punktów otrzymały 80% kwoty wnioskowanej. 219

221 I/1-3/1 I/1-3/2 I/1-3/3 I/1-3/4 I/1-3/5 I/1-3/8 I/1-3/11 I/1-3/14 W ramach konkursu na realizację w 2011 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień podmioty uprawnione do składania ofert zgodnie z wymaganiami konkursowymi mogły realizować zadania wpisujące się w cel: Redukcja szkód w następujących obszarach 32 : Obszar I Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu poprzez realizację działań: I/1-3/1 Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim, I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców, I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol, I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży. Tabela 40. Projekty z zakresu profilaktyki uzależnień uwzględniające realizację obszaru I /rok 2011/ Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa projektu Działania Nie alkoholowi zajęcia profilaktycznoterapeutyczne dla młodzieży niedostosowanej społecznie Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Obszar IV. Szkody Zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym. Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom) MICHAYLAND 2011 Z Janem Pawłem II szukajmy pasji życia. Festyn w plenerze z okazji Dnia Dziecka Uchwała Nr 31/540/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację w 2011 roku zadań z zakresu profilaktyki uzależnień określonych w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata , z wyłączeniem Obszaru IV, Celu 2 Programu: Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania w Rodzinie na lata

222 Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu poprzez realizacje zadań: wspieranie organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego, środowisk lokalnych i koalicji lokalnych stawiających sobie za cel ograniczenie zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży na terenie Gminy Tyczyn I Gminy Lubenia obszar I Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Program Przeciwdziałania Alkoholizmowi Wolni, bo świadomi Zachowaj zdrowie. Profilaktyka uzależnień Razem dla siebie razem dla innych Sztuka naszą pasją i obroną Profilaktyka uzależnień poprzez cykl warsztatów plastycznych, teatralnych i muzycznych CHROŃMY MŁODOŚĆ program zapobiegania używaniu alkoholu przez dzieci i młodzież Przeciw uzależnieniom Lepsze jutro Pięć filarów trzeźwego stylu życia Program profilaktyczno-edukacyjny Nie truj się Razem możemy dogonić marzenia Nasze pasje Recepta na własne ja Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Analizując sprawozdania złożone przez podmioty uczestniczące w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień zauważyć można, że podobnie jak w latach poprzednich najczęściej realizowanym działaniem było Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu - I/1-3/14, mimo iż nie było ono wymienione w ogłoszeniu konkursowym. Niekiedy działanie to, które nie powinno być priorytetem a jedynie uzupełnieniem przy realizacji zadań, przesłaniało istotniejsze punkty projektu. Ta metoda działania była realizowana poprzez: organizowanie Dni Trzeźwości i Radości, organizowanie imprez plenerowych z okazji Dnia Dziecka, wyjazdy integracyjne połączone z działaniami profilaktycznymi, wyjścia na basen, kręgle, do kina, zajęcia sportowe (marsze na orientację, gry i zabawy terenowe, zawody, rajdy i obozy sportowe, zabawy i gry podwórkowe), organizowanie pikniku rodzinnego połączonego z prelekcjami nt. uzależnień i rozprowadzeniem folderów profilaktycznych, organizowanie koncertów, spektakli, wystaw plastycznych, 221

223 organizowanie aktywnych form wypoczynku, zajęcia warsztatowe (kulinarne; artystyczne: śpiew, taniec; dotyczące wyrażania emocji; akwarystyczne). Dużym zainteresowaniem organizacji cieszyło się również działanie I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), które realizowało 8 organizacji poprzez: prowadzenie zajęć dla dzieci i młodzieży z zakresu profilaktyki uzależnień (również w trakcie wyjazdów integracyjnych), prowadzenie warsztatów artystycznych (muzycznych, plastycznych, teatralnych) oraz kulinarnych dla dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych problemem uzależnień, organizowanie warsztatów profilaktyczno-edukacyjnych dla liderów młodzieżowych, wystawienie spektaklu profilaktycznego. Niemal w tym samym stopniu realizowane były zadania w ramach działania I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców poprzez: organizowanie warsztatu dla rodzin z problemem alkoholowym, warsztaty rozwoju umiejętności wychowawczych dla rodziców, spotkania i prelekcje dla rodziców o tematyce profilaktyki uzależnień, organizowanie zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców, spotkania z psychologiem dla rodziców. Organizacje chętnie podejmowały się również realizacji działania I/1-3/11, tj. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych, stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży poprzez: organizowanie happeningu nt. picia alkoholu, spotkania z osobami mającymi na co dzień do czynienia ze skutkami picia alkoholu (np. policjantami), organizowanie konkursu nt. profilaktyki uzależnień, organizację wystawy prac plastycznych nt. szkodliwości alkoholu, prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej w sklepach, prowadzenie wykładów, prezentacji i dyskusji dot. uzależnień. Trzy organizacje realizujące zadania w ramach tego konkursu wdrażało programy profilaktyczno-interwencyjne zaadresowane do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka - działanie I/1-3/5 prowadząc: zajęcia profilaktyczno-terapeutyczne, warsztaty socjoterapeutyczne i profilaktyczne dla dzieci, zajęcia hipoterapii. Jeden podmiot zdecydował się na realizację działania I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą organizując warsztaty edukacyjne dla pedagogów, psychologów, nauczycieli, wychowawców świetlic i studentów. 222

224 Spośród metod działania wymienionych w ogłoszeniu konkursowym zabrakło realizacji: Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim oraz Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol. Obszar II Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych, w ramach którego można było realizować działanie II/1-6/4 Wspieranie inicjatyw służących ograniczeniu liczby punktów sprzedaży alkoholu został pominięty przez organizacje uczestniczące w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień. Obszar III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu zgodnie z wymogami konkursowymi mógł być realizowany poprzez działanie III/1-5/5, tj. Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych. Zadania wpisujące się w to działanie realizowało 3 podmioty organizując Trzeźwościowe Dni Skupienia oraz rekolekcje Diakonii Krucjaty Wyzwolenia Człowieka, a także prowadząc punkt konsultacyjny oraz zajęcia terapeutyczne, czy spotkania nt. uzależnień dla osób uzależnionych i ich rodzin. Obszar IV Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa organizacje pozarządowe mogły realizować w ramach działania IV/1-4/8, czyli Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionym, dorosłym i dzieciom). Zadania 10 podmiotów wpisały się w to działanie. Były to: prowadzenie punktów konsultacyjnych dla osób uzależnionych i współuzależnionych, prowadzenie grupy terapeutycznej dla DDA i DDD, rekolekcje dla osób uzależnionych i ich rodzin, utworzenie klubu aktywizacji zawodowej dla osób z rodzin z problemem alkoholowym, prowadzenie zajęć terapeutycznych dla osób uzależnionych od alkoholu oraz ich rodzin, prowadzenie terapii zajęciowej dla dzieci. Dodatkowo jedna organizacja zorganizowała konferencję szkoleniową dla kuratorów społecznych i sądowych w ramach działania IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Realizacja obszaru V Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych nie była przedmiotem otwartego konkursu ofert na realizację w 2011 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień jednakże niektóre zadania wpisywały się w ten obszar. Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA w ramach działania V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz systemów konsultacyjno-superwizyjnych dla pracujących tam osób zorganizowało warsztaty edukacyjne dla pedagogów, psychologów, nauczycieli, wychowawców świetlic i studentów oraz prowadziło konsultacje i superwizje dla realizatorów działań, natomiast Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie 223

225 Charytatywne w Kolbuszowej organizując konferencję szkoleniową dla kuratorów społecznych i sądowych realizował działanie V/1-2/5, tj. Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym. Obszar VI Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców, w ramach którego można było - zgodnie z wymogami konkursowymi - realizować działania: VI/1-4/1 Uruchomienie programów specyficznie zaadresowanych do kierowców, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zostali ponownie zatrzymani za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości oraz VI/1-4/5 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, w formie popularnych publikacji informacyjnych i kampanii medialnych, nie był realizowany przez podmioty uczestniczące w otwartym konkursie ofert na realizację w 2011 roku zadań z zakresu profilaktyki uzależnień. Wśród podmiotów uczestniczących w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień dwa nie wskazały w ofercie obszaru i metody działania (Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji w Kuźni Raciborskiej oraz Stowarzyszenie Szczęśliwy Dom im. Wiktorii i Józefa Ulmów z Dziećmi w Rzeszowie), ponadto siedem z nich wskazało tylko obszar (Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym, Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina w Chmielniku, Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA w Rzeszowie, Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA w Nisku, Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej, Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM w Dębicy, Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy), chociaż były do tego zobowiązane ogłoszeniem konkursowym. Zarząd Województwa Podkarpackiego udzielił w 2011 r. dotacji z budżetu Województwa na zadania z zakresu profilaktyki uzależnień na łączną kwotę ,00 zł. Zdecydowana większość organizacji pozarządowych realizujących zadania w tym zakresie wykorzystała w całości przyznaną dotację. Trzy spośród nich dokonały zwrotu części środków przyznanych przez Zarząd. 224

226 Podmioty Wykres 39. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące zadania z zakresu profilaktyki uzależnień w 2011 roku Koło Stalow.Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium Fund.Pom.Mł.im.JP II WZRASTANIE w Rzeszowie Zgrom.Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM Towarzysztwo Przyjaciół Dzieci w Przemyślu Lubaczowskie Stow. na Rzecz Trzeźwości VIA Pol.Kom.Pom.Społ.ZMG Stow.Charyt.w Kolbuszowej Stowarzyszenie POMOC Stow. Ruch Pomocy Psychol. INTEGRACJA Stow. Inicjatyw Obywatelskich AKTA Stow. RAZEM w Budach Głogowskich Tow. Przeciwdz. Uzależ. Trzeźwa Gmina Tow. Przyjaciół Związku Strzeleckiego STRZELEC Stow. Szczęśliwy Dom im. W. i J. Ulmów z Dziećmi Podkarp. Stow. Pracowników Pomocy Społ. Zgrom. Sióstr św. Michała Archanioła Stow. Trzeźw. Wolność i Miłość Diec. Rzesz. Stow. Inicjatyw Społecznych Szansa Ogólnop. Stow. Pracowników Resocjalizacji 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 Kwoty (w tys. zł) dotacja wykorzystana kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Podmioty wykorzystały ,59 zł, czyli 99,7% przyznanych środków. Zwroty były wynikiem poczynionych przez organizacje oszczędności, bądź zmian w strukturze finansowania zadania. Niewykorzystana kwota stanowiła środki zwrócone do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji z siedzibą w Kuźni Raciborskiej w wysokości 245,90 zł; Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina w Chmielniku (126,28 zł) oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej (267,23 zł). Na realizację zaplanowanych w ofertach zadań organizacje pozarządowe przeznaczyły również ,02 zł własnych środków finansowych, ,88 zł pozyskanych z innych źródeł oraz ,00 zł stanowiące równowartość wkładu osobowego (praca wolontariuszy). Poniższy wykres obrazuje obniżenie dotacji w stosunku do kwoty wnioskowanej przez podmioty uczestniczące w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień 225

227 Obniżenie dotacji w 2011 r. Największa część organizacji miała obniżoną dotację o 30% (7 podmiotów). Dwa podmioty, którym w najmniejszym stopniu zmniejszono środki na realizację zadań, nie w pełni wykonały założony w ofercie plan (nie udało im się zrekrutować odpowiedniej liczby uczestników). Wykres 40. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących zadania z zakresu profilaktyki uzależnień w 2011 roku 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Podmioty Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 46/936/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 maja 2011 r. Nieco ponad połowa organizacji, którym przyznano środki w wysokości niższej niż wnioskowana, wykonała zaplanowane zadania w całości. Zauważyć również można, że podmioty, które w największym stopniu miały obniżoną dotację, w większości wykonały zadania ujęte w ofertach, jedynie Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta w rezultatach realizacji zadania wymienia zwiększenie świadomości sprzedawców, że sprzedawanie napojów alkoholowych nieletnim to czyn karalny, mimo iż podmiot ten nie realizował działań skierowanych do sprzedawców. Wśród podmiotów, którym obniżono dotację od 20% do 40% niewykonanie zadań wiązało się głównie z faktem, iż działaniem została objęta mniejsza liczba beneficjentów, 226

228 niż zaplanowana w ofercie. Jedynie Lubaczowskie Stowarzyszenie na Rzecz Trzeźwości VIA nie wykonało jednego działania, a mianowicie nie zorganizowało rajdu rowerowego dla uczestników, który był elementem oferty. Zgodnie z danymi zawartymi w przesłanych do ROPS w Rzeszowie sprawozdaniach z zakresu profilaktyki uzależnień, w 2011 roku łączna liczba beneficjentów objętych działaniami wyniosła około (6 418 dzieci i młodzieży oraz 615 osób dorosłych). Liczba ta nie uwzględnia beneficjentów 2 organizacji: Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich AKTA oraz Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego STRZELEC Organizacji Społeczno-Wychowawczej Jednostki Strzeleckiej 2021 im. płk. Leopolda Lisa-Kuli, które w swoich sprawozdaniach nie podały liczby osób objętych projektem. Organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień w przeważającej części (18 podmiotów) kierowały swoje działania do dzieci i młodzieży z rodzin niewydolnych wychowawczo oraz zagrożonych patologiami. Ponadto 7 podmiotów zaadresowało swoje działania również do rodziców tych dzieci. Do dorosłych osób (np. specjalistów pracujących z osobami z rodzin z problemem alkoholowym, dorosłych dzieci alkoholików, sprzedawców) swoje działania skierowało 9 podmiotów. Ponadto jedna organizacja wsparła specyficzną grupę odbiorców dzieci z domów dziecka. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PODMIOTY W RAMACH OTWARTEGO KONKURSU OFERT NA REALIZACJĘ W 2011 ROKU ZADAŃ Z ZAKRESU PRZECIWDZIAŁANIA ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII Wśród ofert złożonych w ramach ww. konkursu niemal wszystkie zawierały zadania z zakresu Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Dwa spośród wnioskujących podmiotów zaplanowało zadania wpisujące się w Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Organizacje uczestniczące w konkursie z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w swoich projektach zawarły w większości 2 lub 4 zadania do realizacji. Zadania w przeważającej części obejmowały prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych, bądź profilaktycznych w świetlicach, połączonych z zabawami, zajęciami sportowymi, itp. Zaledwie kilka podmiotów zdecydowało się na inne działania, co obrazuje poniższa tabela. 227

229 Tabela 41. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w 2011 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych Zasięg działania zadań Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA w Rzeszowie Uwierz w siebie - przeprowadzenie spotkań informacyjnych w szkołach z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zachowań ryzykownych - zorganizowanie dyżurów specjalistów udzielających pomocy rodzicom dzieci pijących alkohol - zorganizowanie akcji promocyjnej i szkolenia dla wolontariuszy 3 - ponadlokalny 2 Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Świętego Wawrzyńca w Radymnie Moje jutro zaczynam już dziś. Organizacja zajęć profilaktycznowychowawczych oraz czasu wolnego dla dzieci i młodzieży wywodzących się z rodzin alkoholowych - prowadzenie zajęć profilaktycznych - prowadzenie warsztatów artystycznych - prowadzenie zajęć z osobami uzależnionymi - prowadzenie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, informatycznych i językowych 4 - ponadlokalny 3 Parafia Rzymsko-Katolicka w Warze Katolicki Klub Dziecięcy Wareńczyk w Warze - utworzenie klubu dla dzieci i młodzieży - organizacja ogólnorozwojowych gier i zabaw integracyjnych - prowadzenie treningów umiejętności społecznych i treningu emocji - zajęcia z zakresu profilaktyki uzależnień - prowadzenie konsultacji ze specjalistami (psychologiem, pielęgniarką, członkiem Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, policjantem) 5 - ponadlokalny 4 Caritas Diecezji Rzeszowskiej w Rzeszowie Trzeźwa i świadoma rodzina w wolności od uzależnień wychowuje dzieci i młodzież - zorganizowanie wyjazdu wypoczynkowego (z grami, zabawami, jazdą konną) dla rodzin połączonego ze spotkaniami z psychologiem, pedagogiem, duszpasterzami 1 - ponadlokalny 228

230 Lp Stowarzyszenie POMOST w Rzeszowie Podniesienie poziomu wiedzy młodzieży akademickiej poprzez wykłady oraz opracowanie i upowszechnienie materiałów informacyjnoedukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii - wydruk plakatów i ulotek oraz artykułów w prasie lokalnej promujących akcję w środowisku akademickim - zorganizowanie cyklu wykładów nt. konsekwencji używania substancji psychoaktywnych oraz zakażeń przenoszonych drogą krwiopochodną - utworzenie grupy młodzieżowych liderów zdrowia i przeprowadzenie cyklu warsztatów z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia - wydanie publikacji nt. sytuacji epidemiologicznej chorób krwiopochodnych i STI oraz zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych 4 - ponadlokalny 6 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku z/s Łopuszka Mała Moje życie w moich rękach. Bez uzależnień! - zorganizowanie seminarium dla pracowników MOPS, funkcjonariuszy policji i organizacji pozarządowych z zakresu profilaktyki uzależnień - prowadzenie zajęć profilaktycznych dla młodzieży - prowadzenie spotkań z rodzicami - zajęcia rozwijające zainteresowania (kółko informatyczne, zajęcia teatralne) oraz z zakresu kultury żywego słowa - wydruk plakatów i ulotek o tematyce antyalkoholowej i antynarkotykowej - organizacja wycieczki i wyjazdu na spotkanie młodzieży - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych oraz rozwijających zainteresowania (plastyczne, muzyczne, pływanie) - zorganizowanie spotkania z rodzicami - zorganizowanie wyjazdu integracyjnego - doposażenie świetlicy w książki i pomoce naukowe 6 - ponadlokalny 7 Stowarzyszenie RAZEM w Budach Głogowskich Program pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych 4 - ponadlokalny 229

231 Lp Podkarpacki Klub Samorządności w Rzeszowie Bądź trzeźwy z nami potrafisz - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych w świetlicach - utworzenie grupy anonimowych alkoholików - utworzenie strony internetowej poświęconej problemom alkoholowym oraz działaniom grupy AA - wydruk ulotek o problemach alkoholowych 4 - ponadlokalny 9 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku Oddział w Rzeszowie Wzrastam w trzeźwości - zorganizowanie warsztatów rozwijających umiejętności wychowawcze dla rodziców oraz podnoszących umiejętności w zakresie pracy z dziećmi ze środowisk zagrożonych alkoholizmem dla wychowawców - prowadzenie zajęć profilaktycznych dla dzieci i młodzieży - zorganizowanie wyjazdu integracyjnego do ośrodka prowadzącego rekolekcje dla osób dotkniętych problemem alkoholizmu 3 lokalny - 10 Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych Res-Gest w Rzeszowie Kampania edukacyjna Piłeś? Nie jedź! na - przygotowanie cyklu filmów dla osób niesłyszących nt. skutków prowadzenia pojazdów po spożyciu alkoholu (umieszczenie w Internecie i rozesłanie pocztą) - przeprowadzenie wśród osób niesłyszących ankiet weryfikujących podejście osób niesłyszących do prowadzenia pojazdów po spożyciu alkoholu 2 - ponadlokalny 11 Stowarzyszenie Kulturalno-Wychowawcze im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu Zanim spróbujesz program profilaktyczny wdrażany w Świetlicy Socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży w Jarosławiu - organizacja zajęć promujących zdrowie (warsztaty, zajęcia sportowe, wyjścia do kina) - prowadzenie zajęć (warsztaty, pogadanki, projekcje filmów) z zakresu profilaktyki uzależnień - zajęcia z zakresu doskonalenia komunikacji interpersonalnej - organizacja zajęć przeciwdziałających negatywnym zachowaniom młodzieży 4 - Ponadlokalny 230

232 Lp Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Wietrzno Wiatr w Wietrznie Stowarzyszenie Troski o Dzieci i Młodzież im. ks. B. Markiewicza pn. Oratorium Twój Dom w Krośnie Stowarzyszenie Rozwoju PITAGORAS w Rzeszowie Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie Wolny czas inaczej Twoja przyszłość moja troska Promocja zdrowia i profilaktyka narkomanii w środowisku niesłyszących Przeciwdziałanie przestępstwom i wykroczeniom powodowanym przez osoby nietrzeźwe - utworzenie i wyposażenie świetlicy socjoterapeutycznej - prowadzenie zajęć dydaktycznych i wyrównawczych - prowadzenie zajęć rozwijających zainteresowania (artystyczne, muzyczne, sportowe, literackie) - organizacja imprez i wycieczek - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych - prowadzenie zajęć wyrównujących szanse edukacyjne - prowadzenie zajęć plastycznych, ruchowych oraz z zakresu śpiewu i tańca - zakup elementów wyposażenia dla poprawy jakości świadczonych w świetlicy usług - przygotowanie cyklu filmów dla osób niesłyszących promujących zdrowie oraz zapobiegających sięganiu po narkotyki i inne substancje uzależniające - przeprowadzenie wśród osób niesłyszących ankiet weryfikujących podejście do uzależnienia od narkotyków - zorganizowanie cyklu szkoleń dla niesłyszących nt. konsekwencji używania alkoholu - wydanie podsumowującej broszury informacyjnej 4 - ponadlokalny 4 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny 16 Stowarzyszenie Rozwoju Osiedla Zalesie w Rzeszowie Prowadzenie działań zapobiegających wykroczeniom powodowanym przez osoby nietrzeźwe - przeprowadzenie cyklu szkoleń nt. konsekwencji używania alkoholu - wydanie broszury informacyjnej podsumowującej wykłady 2 lokalny - 231

233 Lp Centrum Promocji Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Uzależnień w Stalowej Woli Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Chrystusa Króla w Rzeszowie Fundacja Pamięć i Tożsamość im. Jana Pawła II Międzynarodowe Centrum Młodzieży w Lubaczowie Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki w Rzeszowie Stowarzyszenie Kobiety Wobec Przemocy Alkoholowej w Rodzinie w Tarnobrzegu Towarzystwo Rodzin Wielodzietnych w Krośnie Klub Trzeźwego Życia formą wsparcia, pomocy i nauki życia na żywo Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych poprzez wdrażanie programów profilaktycznointerwencyjnych zaadresowanych do dzieci i młodzieży Profilaktyka uzależnień wśród młodzieży z terenu Powiatu Lubaczowskiego Warsztaty Edukacyjne dla 30 osób niewidomych i słabowidzących Świetlica środowiskowa - socjoterapeutyczna Szczęśliwe dzieciństwo bez alkoholu i narkotyków - zorganizowanie konferencji nt. działalności Klubu Trzeźwego Życia dla profesjonalistów pracujących z osobami uzależnionymi - zwiększenie nakładu czasopisma podejmującego zagadnienia uzależnień Zero Procent - opracowanie i wydruk plakatów oraz ulotek nt. działalności stowarzyszenia oraz Klubu Trzeźwego Życia - nagranie i emisja spotu reklamowego nt. działań klubu - prowadzenie warsztatów profilaktycznych i pogadanek nt. uzależnień - organizacja wyjazdu integracyjnego z elementami programu profilaktyczno-interwencyjnego dla dzieci i rodziców - prowadzenie w mediach lokalnych kampanii informacyjnej nt. profilaktyki uzależnień - organizacja zajęć dla młodzieży w formie spotkań, koncertów, warsztatów, pogadanek, spotkań ze specjalistami - zorganizowanie warsztatów edukacyjnych nt. uzależnienia od alkoholu dla osób niewidomych i słabowidzących - organizacja aktywnego wypoczynku dla uczestników projektu - prowadzenie zajęć profilaktycznych przez psychologa - prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych - dożywianie dzieci uczęszczających do świetlicy - zorganizowanie warsztatów dla rodzin z problemem alkoholowym - zorganizowanie prelekcji o szkodliwości picia alkoholu, palenia papierosów i używania narkotyków 4 - ponadlokalny 2 lokalny ponadlokalny 2 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 2 - ponadlokalny Źródło: opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii /rok 2011/. 232

234 Liczba podmiotów Organizacje pozarządowe składające oferty w ramach otwartego konkursu ofert na zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w 86% zaplanowały działania o zasięgu ponadlokalnym. Zaledwie 3 spośród 22 podmiotów uczestniczących w konkursie planowało objąć wsparciem tylko mieszkańców swojej gminy (zasięg lokalny). Przedmiotem oceny komisji były oferty kompletne i zweryfikowane pod względem formalnym, które wpłynęły w terminie podanym w ogłoszeniu o otwartym konkursie ofert. Komisja dokonała indywidualnej oceny punktowej każdego wniosku zgodnie z ogłoszonymi kryteriami. Dotacja była przyznawana podmiotom, które otrzymały przynajmniej 19 punktów. Tylko jedna organizacja, której projekt spełniał wszystkie wymogi formalne została oceniona poniżej tego progu i nie otrzymała dofinansowania. Wykres 41. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w 2011 r. a liczba punktów im przyznana Liczba przyznanych punktów Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 75/1687/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 13 września 2011 r. Ocenie punktowej poddano łącznie 16 projektów. Maksymalna liczba punktów możliwych do osiągnięcia w ramach tego konkursu wyniosła 35. Najbliższe osiągnięcia tego wyniku było Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA, które otrzymało 29 punktów. Najwięcej ofert zostało ocenionych na 27 punktów. W 2011 roku na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii Zarząd Województwa Podkarpackiego dysponował środkami finansowymi w wysokości ,00 zł. Podmioty uczestniczące w konkursie mogły uzyskać dotację maksymalnie w wysokości ,00 zł, zatem nie wnioskowały o wyższe środki. Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 22 oferty na łączną kwotę ,00 zł. 233

235 Kwoty (w tys. zł) Wykres 42. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym w 2011 r. zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 75/1687/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 13 września 2011 r. Komisja rekomendowała Zarządowi dofinansowanie 15 ofert na łączną kwotę ,00 zł. Dotacje otrzymały podmioty, które w terminie wskazanym w piśmie informującym o przyznaniu dotacji, uzupełniły wymagane dokumenty oraz przedstawiły zaktualizowany harmonogram wraz z kosztorysem. Jedna organizacja odstąpiła od podpisania umowy dotacyjnej w wyniku niedopełnienia formalności (Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie nie przedstawił wymaganych zaświadczeń potwierdzających niezaleganie w opłatach podatkowych i ZUS) i nie otrzymała przyznanych środków. Żadna organizacja nie otrzymała dotacji w wysokości wnioskowanej w związku z obniżoną liczbą otrzymanych punktów. Największej liczbie organizacji przyznano dofinasowanie w kwocie z przedziału , ,00 zł (9 podmiotom). Dotację w najniższej wysokości otrzymał Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych Res-Gest. W ramach konkursu ogłoszonego uchwałą Nr 63/1384/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 26 lipca 2011 r. wymieniony został szereg metod działania we wszystkich obszarach przeciwdziałania alkoholizmowi. Ze sprawozdań wynika 234

236 I/1-3/2 I/1-3/3 I/1-3/4 I/1-3/6 I/1-3/8 I/1-3/11 I/1-3/14 jednak, że podmioty realizowały nie tylko zadania wpisujące się w metody działania uwzględnione w ogłoszeniu konkursowym, ale również w inne metody zawarte w programie, natomiast wiele istotnych działań zostało przez nie pominięte. Realizowane w 2011 roku zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii wpisywały się w działania zawarte w następujących obszarach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata : Obszar I Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Tabela 42. Projekty z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii uwzględniające realizację obszaru I /rok 2011/ Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa projektu Działania Uwierz w siebie Moje jutro zaczynam już dziś. Organizacja zajęć profilaktyczno-wychowawczych oraz czasu wolnego dla dzieci i młodzieży wywodzących się z rodzin alkoholowych Katolicki Klub Dziecięcy Wareńczyk w Warze Trzeźwa i świadoma rodzina w wolności od uzależnień wychowuje dzieci i młodzież Moje życie w moich rękach. Bez uzależnień! Program pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych Wzrastam w trzeźwości Zanim spróbujesz program profilaktyczny wdrażany w Świetlicy Socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży w Jarosławiu Wolny czas inaczej Twoja przyszłość moja troska Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Podobnie jak w poprzednim konkursie z zakresu profilaktyki uzależnień organizacje najczęściej realizowały działanie I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu, pomimo iż nie było ono wskazywane w ogłoszeniach konkursowych. Zazwyczaj działanie to wspomagało inne zadania realizowane przez podmioty. W ramach tej metody działania podmioty: organizowały ogólnorozwojowe gry i zabawy integracyjne; 235

237 organizowały wyjazdy wypoczynkowe (z grami, zabawami, jazdą konną) dla rodzin; prowadziły zajęcia rozwijające zainteresowania (kółko informatyczne, zajęcia teatralne, muzyczne, sportowe, plastyczne, literackie) oraz z zakresu kultury żywego słowa; organizowały imprezy, wycieczki i wyjazdy integracyjne. Dosyć licznie realizowane było również działanie I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych) poprzez organizowanie zajęć przeciwdziałających negatywnym zachowaniom młodzieży oraz prowadzenie zajęć (warsztaty, pogadanki, projekcje filmów) z zakresu profilaktyki uzależnień. W ramach działania I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców pomioty organizowały warsztaty i spotkania rozwijające umiejętności wychowawcze dla rodziców oraz spotkania z psychologiem, pedagogiem i duszpasterzami. Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich AKTA realizowało zadanie w ramach metody I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol poprzez zorganizowanie dyżurów specjalistów dla rodziców borykających się z tym problemem. Działanie I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą zostało zrealizowane poprzez zorganizowanie warsztatów podnoszących umiejętności w zakresie pracy z dziećmi ze środowisk zagrożonych dla wychowawców świetlicowych. Przeprowadzony również został cykl spotkań informacyjnych w szkołach z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zachowań ryzykownych w ramach działania I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczenie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży. Zgodnie z wytycznymi konkursowymi w ramach obszaru I podmioty mogły również realizować zadania wpisujące się w takie metody działania jak: I/1-3/1 Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim ; I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno-interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka, które zostały pominięte przez organizacje uczestniczące w realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Obszar II Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych nie był realizowany w 2011 roku przez organizacje pozarządowe uczestniczące w konkursie z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. W ramach tego obszaru zgodnie z ogłoszeniem konkursowym mogły być realizowane zadania wpisujące się w dwie metody działania: Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, 236

238 ogólnopolskich kampanii, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie. Uczenie osobistych umiejętności kontrolowania rozmiarów i wzorów picia oraz Wspieranie inicjatyw służących ograniczeniu liczby punktów sprzedaży alkoholu. Działania w ramach obszaru III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu były realizowane przez 1 podmiot Podkarpacki Klub Samorządności metodą III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych. Organizacja ta w ramach zadania utworzyła grupę anonimowych alkoholików oraz stronę internetową poświęconą działaniom tej grupy i problemom alkoholowym. Obszar IV Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa również został pominięty przez podmioty uczestniczące w konkursie z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Żaden z podmiotów nie zdecydował się na Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (promocja programów adresowanych do DDA, opracowanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej) metoda działania IV/1-4/7, która była przedmiotem konkursu w ramach obszaru IV. Obszar V Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych Poniższa tabela przedstawia tylko działania będące przedmiotem zainteresowania organizacji pozarządowych w pełni pokrywające się z tymi, które były wymienione w ogłoszeniu konkursowym. Tabela 43. Projekty z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii uwzględniające realizację obszaru V /rok 2011/ Obszar V Lp. 1. Nazwa projektu Moje jutro zaczynam już dziś. Organizacja zajęć profilaktyczno-wychowawczych oraz czasu wolnego dla dzieci i młodzieży wywodzących się z rodzin alkoholowych Cele operacyjne nr 1, 2 Działania V/1-2/2 V/1-2/ Katolicki Klub Dziecięcy Wareńczyk w Warze 1-3. Program pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych Bądź trzeźwy z nami potrafisz Wolny czas inaczej 1-6. Twoja przyszłość moja troska - 1 Liczba realizowanych działań w ramach obszaru V 2 4 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. 237

239 Zadania w ramach obszaru V były realizowane następującymi metodami działania: V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia poprzez utworzenie katolickiego klubu dla dzieci i młodzieży oraz utworzenie i wyposażenie świetlicy socjoterapeutycznej; V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno-superwizyjnych dla pracujących tam osób poprzez doposażenie placówek w nowe pomoce dydaktyczne oraz elementy wyposażenia podnoszące jakość prowadzenia zajęć. Obszar VI Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców był realizowany poprzez kampanię edukacyjną dla osób niesłyszących, w ramach której przygotowano cykl filmów nt. skutków prowadzenia pojazdów po spożyciu alkoholu, a następnie umieszczono je na stronie internetowej i rozesłano pocztą (działanie VI/1-4/5 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, kampanii medialnych, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie ). Niestety pozostałe metody wymienione w konkursie ( Prowadzenie edukacji społecznej i podnoszenie osobistych kompetencji w zakresie wiedzy na temat wpływu alkoholu na organizm oraz sprawność psychomotoryczną, m.in. w szkołach nauki jazdy działanie VI/1-4/2, Prowadzenie terapii odwykowej dla uzależnionych więźniów w zakładach karnych działanie VI/1-4/4) nie były przedmiotem realizowanych przez organizacje pozarządowe zadań. Realizowane obszary i działania związane z zapobieganiem narkomanii Dwa podmioty spośród 14 realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii prowadziły działania wpisujące się w obszar I Profilaktyka Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata Zasady ogłoszonego w tym zakresie otwartego konkursu ofert wskazywały możliwość realizacji celu 3 ww. programu, tj. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku takimi metodami działań jak: Opracowanie i upowszechnienie materiałów informacyjno-edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii oraz Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów. Podmiotami tymi były: Stowarzyszenie Rozwoju PITAGORAS, które przygotowało cykl filmów dla osób niesłyszących promujących zdrowie oraz zapobiegających sięganiu po narkotyki i inne substancje uzależniające; Stowarzyszenie POMOST, które wydało publikację nt. sytuacji epidemiologicznej chorób krwiopochodnych i STI oraz zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, a także wydrukowało w prasie lokalnej artykuły z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii. 238

240 Kwoty (w tys. zł) Zarząd Województwa Podkarpackiego przyznał podmiotom uczestniczącym w 2011 roku w konkursie na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii dotacje w łącznej wysokości ,00 zł, zaś podmioty uczestniczące w realizacji zadań w tym zakresie wykorzystały ,64 zł, tj. 88,4% kwoty przyznanej. Wykres 43. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w 2011 roku 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Podmioty kwota przyznana dotacja wykorzystana Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program /rok 2011/. Niewykorzystanie całej kwoty przyznanej organizacjom na realizację zadań spowodowane było w dużej mierze odstąpieniem przez Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki w Rzeszowie od podpisania umowy dotacyjnej na kwotę ,00 zł. Wśród podmiotów, które zdecydowały się przyjąć zaproponowaną przez Zarząd dotację, 4 dokonały zwrotu części przyznanej kwoty. Najwięcej niewykorzystanych środków wpłynęło do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie od Fundacji Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Łopuszce Małej 4 445,69 zł, która nie wykonała jednego z zaplanowanych zadań. Pozostałe zwroty stanowiły: 900,00 zł 239