INTELIGENTNA LOGISTYKA JAKO ELEMENT KREOWANIA WARTO CI DODANEJ DLA KLIENTA

Transkrypt

1 INTELIGENTNA LOGISTYKA JAKO ELEMENT KREOWANIA WARTO CI DODANEJ DLA KLIENTA BOGDAN KLEPACKI SGGW MARCIN GIDZI SKI Dachser Sp z o.o. Streszczenie W opracowaniu przedstawiono zagadnienie znaczenia stosowania inteligentnej logistyki w kreowaniu warto ci dodanej. Stwierdzono, e inteligentne systemy logistyczne s rozumiane jako kompleksowa obsługa klienta z wykorzystaniem proaktywnych rozwi za kreuj cych warto dodan w całym ła cuchu dostaw. Wi zane s z informatyzacja usług, indywidualizacj obsługi, elastyczno ci działania oraz nowoczesnym zarzadzaniem. Słowa kluczowe: logistyka inteligentna, warto dodana Wprowadzenie We współczesnej gospodarce ro nie rola logistyki, jako działalno ci obejmuj cej organizacj, planowanie, kontrol i realizacj przepływu towarów od ich wytworzenia i nabycia, poprzez produkcj i dystrybucj, a do finalnego odbiorcy, której celem jest zaspokojenie wymaga rynku, przy minimalnych kosztach i minimalnym zaanga owaniu kapitału. W działalno ci tej nast puje zarówno przeniesienie (przesuniecie) towarów, ludzi, rodków finansowych i informacji, ale nast puje tak e dodawanie pewnej warto ci tym elementom. Nie ma bowiem w tpliwo ci, e inna jest warto tego samego produktu w ró nych miejscach i w czasie. Zmiana tej warto ci jest zreszt jednym z głównych powodów istnienia i rozwoju zarówno handlu, jak i logistyki. Celem bada było rozpoznanie zale no ci mi dzy inteligentn logistyk a kreowaniem warto ci dodanej. Dodatkowym celem było rozpoznanie narz dzi inteligentnej logistyki stosowanych w przedsi biorstwach. W badaniach wykorzystano zarówno literatur przedmiotu, jak te materiały pochodz ce z wybranego przedsi biorstwa. Ponadto, przeprowadzono badania (w maju 2014 roku) na próbie 95 osób. Grup badawcz stanowili studenci logistyki, pracownicy przedsi biorstw z bran y TSL oraz odbiorcy usług logistycznych. Taki wybór miał na celu poznanie opinii od strony usługodawcy oraz usługobiorcy. Badania dotyczyły kwestii kreowania warto ci dodanej oraz inteligentnej logistyki.

2 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 73, Istota inteligentnej logistyki Inteligentna logistyka to poj cie, które ma wiele znacze. Przyjmujemy jednak, e pod poj ciem tej inteligencji kryje si proaktywne podej cie do obsługi logistycznej, czyli takie, które wyprzedza potrzeby klienta i jego decyzje. Najwi ksze znaczenie inteligentnych rozwi za logistycznych rynek dostrzega w oprogramowaniu software. Ma ono za zadanie automatyzowanie przebiegu pracy, oszcz dzanie energii, integrowanie wszystkich systemów w przedsi biorstwie oraz docieranie do klientów. Na przełomie wieków XX i XXI mo na zaobserwowa wzrost znaczenia elektronicznej wymiany danych w ła cuchu logistycznym. Jest to droga do integracji i kompleksowego podej cia do zarz dzania procesami przepływu informacji od dostawców a po odbiorc usługi na całej długo ci ła cucha dostaw [Szymonik 2006]. Koszty wdro enia elektronicznych aplikacji, mimo wysokich nakładów pocz tkowych, ju po kilku latach umo liwiaj osi gni cie nie tylko zysków w sensie finansowym, ale równie wizerunkowych [ nosci,2627]. Według Christophera [2005] sukces lub niepowodzenie przedsi biorstwa mo na mierzy poprzez poziom warto ci przekazywanych dla klienta. Warto definiowana jest, jako ró nica pomi dzy postrzeganymi korzy ciami a całkowitym kosztem poniesionym na zakup towaru lub usługi. Inteligentne rozwi zania logistyczne maja tak e na celu dbało o rodowisko naturalne. Transport ma ogromny wpływ na emisj CO 2 do atmosfery, w zwi zku z czym wiele przedsi biorstw transportowych, zwłaszcza logistycznych podejmuje zaawansowane działania maj ce na celu ograniczenie jego szkodliwego oddziaływania. Logistyka jest działalno ci rozwojow, o du ej dynamice zmian w zakresie rozwi za zwi zanych z zarz dzaniem, optymalizacj czy przekazywaniem danych. Wiele z nich mo na okre li mianem inteligentnych. Jest to specyficzny rodzaj inteligencji, dotyczy ona ogółu uczenia si i przewidywania ruchów w obr bie ła cuchów logistycznych. Dzi ki poznaniu wymaga klientów i dopasowaniu do nich zasobów ka da sie logistyczna mo e by na swój sposób inteligentna, poniewa spełnia swoje zało enia oraz ewoluuje wraz ze wzrostem wymaga lub zmian trendów. Struktury tworzenia warto ci i wiadcze przez operatora logistycznego nie mo na traktowa jako konglomeratu statycznych funkcji, musi to by zestrukturyzowana sie dynamicznych poł cze [Blaik 2008]. Inteligentn logistyk wyró nia unikalno i zaawansowanie technologiczne rozwi za, dzi ki którym mo na zyska przewag konkurencyjn. Wa nym aspektem s innowacje i pionierskie podej cie w ich zastosowaniu na szerok skal, tak, aby system był spójny i jednolity na całym obszarze działania operatora. 2. Rozwi zania logistyczne kreuj ce warto dodan Obiektem badawczym było przedsi biorstwo z bran y TSL, a mianowicie spółka DACHSER GmbH & Co.KG, w Polsce wyst puj ca, jako DACHSER Sp. z o.o. Organizacja powstała w roku 1930, kiedy została zało ona jako jednoosobowa firma transportowa przez Thomasa Dachsera w Kempten w Niemczech. Dachser jest nadal w r kach jednej rodzinny, cho stał si globalnym operatorem logistycznym [ DHL stosuje inteligentny system logistyczny. Ma on za zadanie popraw płynno ci dostaw w miastach, ograniczenie emisji dwutlenku w gla oraz zwi kszenie efektywno ci energetycznej budynków przy wykorzystaniu energooszcz dnych technologii [

3 60 Bogdan Klepacki, Marcin Gidzi ski Inteligentna logistyka jako element kreowania warto ci dodanej dla klienta artykul_ogo.php?id=351]. Usługi dodane stanowi w badanym przedsi biorstwie cz inteligentnych rozwi za logistycznych, które wpływaj na optymalizacj bilansu logistycznego partnerów biznesowych. Organizacja, jako globalny operator logistyczny oferuje usługi, które maj na celu spełnienie nie tylko wtórnych potrzeb transportowych, ale tak e wytworzenie u swoich odbiorców potrzeb pierwotnych, dzi ki palecie usług generuj cych warto dodan. Zarz d organizacji postawił na oferowanie swoim klientom jako ci oraz funkcjonalno ci w całym ła cuchu logistycznym. Zarz d Dachser uznaje du e znaczenie IT przy optymalizacji procedur logistycznych, wi kszo systemów wykorzystywanych w przedsi biorstwie powstała wiec wewn trz organizacji. Dzi ki temu s one stale optymalizowane i oferuj maksymalny poziom bezpiecze stwa. Ze wzgl du na u ycie jednolitej struktury IT wykorzystywany jest zintegrowany sprz t i oprogramowanie co umo liwia zastosowanie jednego interfejsu na całym wiecie, który dost pny jest w 13 j zykach. Dachser Contract Logistic oferuje liczne usługi dodane, które swoim zasi giem obejmuj wszystkie stadia ła cucha logistycznego. Usługa zdefiniowana jest, jako odr bna działalno, która dostarcza korzy ci nabywcom i nie za ka dym razem zwi zana jest ze sprzeda produktów materialnych lub pozostałych usług [Kisperska-Moro, Krzy aniak, 2009]. Dzi ki czynno ciom wykonywanym na wielu etapach mo liwe jest kompleksowe budowanie warto ci przy integracji i optymalizacji całego ła cucha. Na przykład, mog to by działania zwi zane z kontrol jako ci, wyko czeniem produktu, foliowaniem lub przepakowaniem przed dystrybucj. Dachser w logistyce kontraktowej za swoj sił uwa a standardowe rozwi zania, za indywidualne podej cie za swoj specjalno. Dzi ki poł czeniu sieci transportowej z sieci magazynow mo liwa jest długotrwała współpraca oparta na zaufaniu i ustandaryzowanych procesach zapewniaj cych tak sam jako w ka dym miejscu na wiecie. Dzi ki centralnej obsłudze wszystkich systemów zapewniona jest ich dost pno przez cał dob przez wszystkie dni w roku. Warto dodan mo na postrzega z ró nych perspektyw. Logistyka kontraktowa skupia si na kreowaniu warto ci w oparciu o obsług przedmiotów materialnych. Segment Dachser Logistic Consulting, b d c cz ci Dachser Contract Logistic, zarz dza know how zintegrowanych rozwi za systemowych. Głównym celem jest oferowanie inteligentnych rozwi za logistycznych, które przyczyniaj si do: zwi kszenia elastyczno ci, przyspieszenia procesów, poprawy ich przejrzysto- ci, a tak e zmniejszenia kosztów. Dzi ki wiedzy o produktach, bran ach i rynkach pracownicy przedsi biorstwa Dachser s w stanie dobra odpowiednie rozwi zania logistyczne dla wielu podmiotów gospodarczych. Na wst pie analizowana jest struktura logistyczna i stworzony zostaje profil wymaga na bazie, którego projektowane s przejrzyste rozwi zania logistyczne przez interdyscyplinarny zespół ekspertów (rysunek 1). Kolejno wdra any jest system WMS zintegrowany z systemami ERP u klientów, co pozwala uzna projekt za gotowy do zastosowania. Efekt finalny jest monitorowany i optymalizowany podczas bie cej eksploatacji.

4 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 73, ródło: zasoby własne przedsi biorstwa Dachser Rys. 1. Zadania Dachser Logistics Consulting Dachser Contract Logistic bazuje na efekcie synergii transportu, magazynowania oraz usług dodanych zintegrowanych systemami IT takimi jak WMS (Warehouse Management System) oraz TMS (Transport Management System), które pozwalaj zarz dza oraz podgl da wszystkie procesy logistyczne na ka dym z etapów w ła cuchu dostaw. Dla Dachser nie ma ró nicy czy klient wykorzystuje własny magazyn czy operatora, nawet własny mo e sta si magazynem dedykowanym. Dzi ki ró norodnym opcjom składowania mo liwe jest przechowywanie wszelkich towarów, od składowanych blokowo po nadaj ce si do wysokiego składowania przy u yciu zautomatyzowanych suwnic. Wa ne s równie takie rozwi zania kreuj ce warto dodan jak: przestrzeganie dat wa no ci zgodnie z zasadami FIFO, FEFO, LIFO, LEFO oraz ledzenie towarów. Towary mog by składowane w temperaturze i wilgotno ci kontrolowanej, w higienicznych warunkach zgodnie ze specyfik składowanych zasobów. Istotne jest równie specjalistyczne przygotowanie do składowania substancji niebezpiecznych. Do wykonywanych prac mo na zaliczy wyka czanie, foliowanie, budow ekspozycji, pakowanie, przepakowywanie, kontrol jako ci oraz naprawy. Przedsi biorstwo Dachser przykłada ogromn uwag do zapewnienia jako ci w ka dym logistycznym aspekcie swojej działalno ci. Jako musi by mierzalna na ka dym etapie dzi ki wykładniom, wska nikom, analizom oraz aplikacjom IT, które zapewni przejrzysto danych.

5 62 Bogdan Klepacki, Marcin Gidzi ski Inteligentna logistyka jako element kreowania warto ci dodanej dla klienta Stałe monitorowanie pozwala zachowa jako dostaw, terminowo, zapobiec uszkodzeniom oraz utrudnieniom w dostawie. Funkcje monitoringu spełnia autorski program ActiveReport (w całym ła cuchu dostaw) informuj c pracowników Dachsera, jak i klientów) tak, aby oszcz dzi czas. Wa nym jako ciowym aspektem jest równie przestrzeganie zasad przewozu ywno ci oraz ładunków podlegaj cych przepisom ADR czyli towarów niebezpiecznych w transporcie l dowym. System kontroli i zapisu temperatury oraz wilgotno ci w ka dej chwili pozwala na udostepnienie tych danych klientom. Dla wielu klientów jako mierzona jest ilo ci uszkodze w zwi zku z tym w badanym przedsi biorstwie przykłada si ogromn uwag do wła ciwego pakowania i zabezpieczania towarów na samochodzie, jak i na magazynie. Dachser jako operator logistyczny musi posiada aplikacje umo liwiaj ce niezawodn i stał wymian danych. Narz dzie takie jak elogistic pozwala na kreowanie warto ci dodanej w całym ła cuchu dostaw, od transportu po logistyk oraz usługi dodane. Głównym zadaniem tego interfejsu, dost pnego w przegl darce internetowej lub na urz dzeniu mobilnym np. tablecie, jest umo liwienie składania zlece, zarówno importowych oraz exportowych, które wprowadzone przez klienta trafiaj bezpo rednio do systemu Dachser ograniczaj c np. bł dy przy r cznym wprowadzaniu danych. Kolejna wa na funkcja to mo liwo ledzenia przesyłki on-line dzi ki skanowaniu kodów kreskowych we wszystkich istotnych miejscach dla procesu logistycznego takich jak: miejsce odbioru, terminale przeładunkowe, a po miejsce dostawy. Informacje trafiaj do systemu do 3 minut od skanowania. Istotna jest funkcja wyceny przesyłki bazuj ca na aktualnych stawkach klienta, które otrzymał w umowie, tak, aby mógł pozyska informacje o kosztach w tym samym miejscu, w którym b dzie składał zlecenie, zawarta jest równie informacja o czasie transportu. W elogistic zawarto równie aplikacje magazynowe informuj ce o stanach magazynowych dzi ki inwentaryzacji po ka dej operacji wykonanej towarami. Z systemu mo na pobra równie faktur w ró nych formatach oraz zarz dza stanami paletowymi. Wszystkie te mo liwo ci przyczyniaj si do wysokiej automatyzacji w wymianie informacji, dzi ki czemu osi gana jest oszcz dno czasu, pieni dzy oraz ograniczona jest liczba bł dów do minimum. W badanym przedsi biorstwie na szczycie piramidy inteligentnych rozwi za, które buduj warto dodan znajduje si Dachser DIY-Logistics. Usługa to wykorzystuje linie dostawcz zwan supply pipeline, która wg przedsi biorstwa Dachser jest symbolem globalnych usług logistycznych przeznaczonych dla sektora DIY. Sektor ten zwi zany jest z marketami typu dom i ogród, budowlanymi oraz dostawcami towarów i producentami. Rozwi zanie Dachser DIY-logistics kreuje warto dodan w całym ła cuchu dostaw w ramach jednej usługi, która składa si z wielu wiadcze takich jak: zaopatrzenie, magazynowanie, dystrybucja, merchandising, a tak e punkt sprzeda y.

6 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 73, Warto dodana w logistyce a inteligentna logistyka w opinii respondentów Badania ankietowe przeprowadzone zostały w maju 2014 roku na próbie 95 osób. Celem było poznanie opinii u ytkowników logistyki o kreowaniu warto ci dodanej oraz inteligentnej logistyce. Badania przeprowadzone zostały w formie ankiety internetowej. Ankiety składały si z 18 pyta jednokrotnego oraz wielokrotnego wyboru, z czego 16 było obligatoryjnych. Liczba ankietowanych ze wzgl du na płe była niemal e równa: 48 kobiet i 47 m czyzn, najwi cej ankiet wypełniły osoby w wieku (53,2%) oraz (34,0%). Prawie wszyscy uko czyli przynajmniej I stopie studiów. Na pytanie o zwi zek z logistyk 94,7% ankietowanych wskazało na prac zawodow, studia lub studia i prace zawodow, a jedynie 5,3% badanych nie wskazało na czynny zwi zek z logistyk, co nie oznacza, e nie byli nigdy np. odbiorcami usług logistycznych. Pytania zawarte w ankiecie dotyczyły zagadnie logistycznych, pierwsze z nich miało na celu pozyskanie informacji, co jest najwa niejsze przy wyborze usługi logistycznej. Ka dy z ankietowanych mógł wybra dwie odpowiedzi. Najwi cej punktów uzyskała jako usług, a nast pnie ich cena (rysunek 2). Rys. 2. Czynniki decyduj ce o wyborze usługi logistycznej (suma wypowiedzi) ródło: opracowanie własne W jednym z pyta ankietowani zostali poproszeni o wyra enie zgodno ci, lub jej braku ze stwierdzeniem: Warto dodana jest elementem budowania przewagi konkurencyjnej. Zdecydowana wi kszo osób (89,5%) zgodziła si z tym stwierdzeniem. Kolejne z pyta miało na celu pozyskanie informacji, gdzie w ła cuchu dostaw najłatwiej jest budowa warto dodan. Prawie połowa ankietowanych (46,3%) okre liła logistyk kontraktow, jako tworz c najwi cej warto ci dodanej. W mniejszym stopniu za budowanie warto ci dodanej odpowiada administracja zleceniami (18,9%) oraz organizacja transportu jednym rodkiem transportowym (14,7%). Niewiele mniejsze znaczenie ma transport multimodalny/intermodalny. Zdecydowanie najmniejsz warto dodan buduje samo magazynowanie oraz logistyka zwrotna. W kolejnym pytaniu zapytano o usługi, które w najwi kszym stopniu buduj warto dodan w ła cuchu dostaw. Usługi magazynowe, np. etykietowanie według 57% ankietowanych buduj warto dodan. ledzenie przesyłek on-line uzyskało jeszcze lepszy wynik osi gaj c 76% odpowiedzi (9% odpowiedzi nie przypisuje tej usłudze tworzenia warto ci dodanej, za 15% przypisuje

7 64 Bogdan Klepacki, Marcin Gidzi ski Inteligentna logistyka jako element kreowania warto ci dodanej dla klienta jedynie w stopniu ograniczonym). Dokładnie taki sam wynik uzyskało mobilne składanie zlece i ledzenie przesyłek. Inwentaryzacja magazynu online osi gn ła 59% głosów. W przypadku wykorzystania jednolitych kodów kreskówkowych 62% ankietowanych wybrało odpowiedzi potwierdzaj ce kreowanie warto ci dodanej, a 32% uznało t usług za raczej buduj c warto dodan. Według 70% ankietowanych EDI buduje warto dodan, a usługa Track & tracing uzyskała 51% odpowiedzi pozytywnych. Na pytanie, za które usługi odbiorca jest skłonny ponie dodatkowe koszty, najwi cej ankietowanych zadeklarowało, e dotyczy to usług magazynowych (44,2%) oraz inwentaryzacji magazynu on-line (32,6%), niewiele mniej uzyskały mobilne składanie zlece (28,4%) oraz EDI (26,3%). Zdecydowana wi kszo głosów przypadła jednak na odpowied, e usługi powinny by bez dodatkowych opłat. Najpopularniejsz usług w tej grupie jest wykorzystanie jednolitych kodów kreskowych oraz ledzenie przesyłek on-line z wynikami po (63,2%), a tak e Track & tracing oraz EDI (po 61%). Wyniki wskazuj jednoznacznie na niech do ponoszenia dopłat za usługi dodatkowe kreuj ce warto dodan. Na pytanie o inne rozwi zania kreuj ce warto dodan w ła cuchu dostaw ankietowani wymienili: dedykowan osob do obsługi, dost pno operatora po godzinach pracy lub w dni wolne, elastyczny cennik uwzgl dniaj cy np. sezonowo, zarz dzanie zamówieniami, logistyk zwrotn, kompetentnych i uprzejmych kurierów, a tak e zarz dzanie i monitorowanie floty przy u yciu GPS. Na pytanie, w które aspekty logistyczne nale y inwestowa, zdecydowanie najwi cej wypowiedzi dotyczyło informatyzacji usług (57,9% ankietowanych), nast pnie własny personel operacyjny oraz logistyczny (odpowiednio 33,4% oraz 34,7%). W usługi dodane chciało inwestowa 24,2% ankietowanych. Zdecydowanie za brakiem inwestycji w magazyn wewn trzny było 21,0% ankietowanych, a magazyn zewn trzny 14,7%. Zapytano ankietowanych równie o stopie spełniania wymaga logistycznych oferty na rynku TSL w zakresie kreowania warto ci dodanej. Przeszło połowa ankietowanych okre liła ofert jako zadowalaj c, jednak z miejscem na zmiany. Według 21,0% ogółu badanych logistyka ewoluuje na tyle szybko, e oferta nie mo e by kompletna. Dla ponad 10% oferta jest kompletna, za 9,5% okre liło ofert jako ubog i wymagaj c licznych zmian. Kolejne z pyta dotyczyło znaczenia inteligentnej logistyki. Dla 42,1% ankietowanych inteligentna logistyka to pełna obsługa logistyczna przez jednego operatora, 28,4% badanych ł czyło j z usługami, które buduj warto dodan, niewiele mniej odpowiedzi przypadło proaktywnemu podej ciu do obsługi klienta (22,1%). EDI otrzymał jedynie 6,3% odpowiedzi. W ostatnim pytaniu nale ało okre li swój stosunek do stwierdzenia, e inteligentna logistyka to nie tylko hasło, lecz tak e kompleksowa obsługa oparta o proaktywne rozwi zania kreuj ce warto dodan w całym ła cuchu logistycznym. A 75,8% ankietowanych było zgodnych z tym stwierdzeniem, 17,9% nie wyraziło jednoznacznej odpowiedzi, jedynie 4,2% nie zgodziło si z przedstawion tez.

8 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 73, Wnioski 1. Jednym z najwa niejszych celów stawianych logistyce jest kreowanie warto ci dodanej. W ramach inteligentnej logistyki proaktywne i innowacyjne stosowane narz dzia powinny nie tylko wytwarza warto dodan, a równie umo liwia obni enie kosztów logistycznych oraz zdobycie przewagi konkurencyjnej. 2. Inteligentne systemy logistyczne s na ogół rozumiane, jako kompleksowa obsługa klienta z wykorzystaniem proaktywnych rozwi za kreuj cych warto dodan w całym ła cuchu dostaw. Wi zana jest w znacznym stopniu z informatyzacja usług, ale równie z elementami dotycz cymi indywidualizacji obsługi, elastyczno ci działania oraz stosowaniem rozwi za zwi zanych z nowoczesnym zarzadzaniem. Bibliografia [1] Blaik P., Matwiejczuk R., 2008: Logistyczny ła cuch tworzenia warto ci, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole. [2] Christopher M., 2005: Logistics and supply chain management creating value-adding networks, 3rd Edition, Pearson education limited, Dorchester. [3] Kisperska-Moro D., Krzy aniak S. 2009: Logistyka, Biblioteka Logistyki, Pozna [4] Szymonik A., 2006: Systemy informatyczne w realizacji funkcji logistycznych, Wydawnictwo Naukowe Wy szej Szkoły Kupieckiej, Łód. [5] Strona internetowa: [6] Strona internetowa: html [7] Strona internetowa [8] Strona internetowa zertifizieren-lassen, [9] Strona internetowa [10] Strona internetowa [11] Strona internetowa [12] Strona internetowa

9 66 Bogdan Klepacki, Marcin Gidzi ski Inteligentna logistyka jako element kreowania warto ci dodanej dla klienta INTELLIGENT LOGISTICS IN CREATING ADDED VALUE FOR THE CUSTOMER Summary In the paper the importance of intelligent logistic as added value has been presented. It is stated that this system is understand as a complex service of clients connected with proactive solutions in all supply chain use. It is connected with IT, individualization of service, flexibility of activity and modern management. Keywords: intelligent logistic, added value Bogdan Klepacki SGGW Marcin Gidzi ski Dachser sp z o.o.