OPTYMALIZACJA LICZBY STANOWISK SYSTEMU POBORU OP AT W RUCHU AUTOSTRADOWYM

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 92 Transport 2013 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu OPTYMALIZACJA LICZBY STANOWISK SYSTEMU POBORU OP AT W RUCHU AUTOSTRADOWYM R kopis dostarczono, marzec 2013 Streszczenie: W artykule zwrócono uwag na problem tworzenia si zatorów na placach poboru op at znajduj cych si blisko du ych aglomeracji miejskich. Problem ten powoduje konieczno rozbudowy i poszerzenia istniej cych placów poboru op at oraz zwi kszenia udzia u elektronicznego systemu poboru op at w procesie poboru op aty. W pracy zaprezentowano prognoz ruchu drogowego na najbli sze lata na odcinku autostrady w celu optymalizacji istniej cej liczby stanowisk poboru op at przy odpowiednim udziale elektronicznego systemu poboru op at. Zagadnienie optymalizacji liczby stanowisk poboru op at bezpo rednio przek ada si na standard jako ci obs ugi i koszty eksploatacyjne systemu poboru op at. S owa kluczowe: system poboru op at, liczba stanowisk poboru op at, ruch autostradowy 1. WST P Transport jest dziedzin gospodarki odpowiedzialn za znacz cy wzrost PKB w krajach wysoko rozwini tych. Kwestie bezpiecze stwa oraz sprawna organizacja przewozu osób i adunków to warunki konieczne do spe nienia w szczególno ci dla transportu drogowego. Kluczowe znaczenie w spe nieniu tych warunków ma infrastruktura drogowa poprzez spójny i logiczny uk ad sieci dróg o odpowiedniej jako ci technicznej i eksploatacyjnej. Wymagania te stawiane s przede wszystkim dla dróg ekspresowych i autostrad, które to z definicji spe niaj najwy sze standardy jako ciowe. Rekompensat wysokich kosztów wytworzenia i eksploatacji autostrad jest pobór op at za przejazd na poszczególnych jej odcinkach. Budowa i rozwój w Polsce sieci dróg ekspresowych i autostrad powoduje zwi kszenie znaczenia kwestii poboru op at za ich u ytkowanie. Proces ten powinien odbywa si w sposób p ynny i bezpieczny dla uczestników ruchu drogowego i w minimalnym stopniu wp ywa na u ytkownika drogi. Cz sto jednak proces poboru op at zak ócony jest przez tworzenie si kongestii w ruchu autostradowym przed placami poboru op at.

2 84 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk 2. PROBLEM PRZEPUSTOWO CI PLACÓW POBORU OP AT Place poboru op at stanowi w skie gard a autostrad, zw aszcza w pobli u du ych aglomeracji miejskich gdzie znacz cy jest udzia ruchu wzbudzonego. Problem ten szczególnie dotyczy manualnych systemów poboru op at w wi kszo ci stosowanych na autostradach w Polsce. Sama przerwa w podró y w celu uiszczenia op aty za przejazd w manualnych systemach poboru op at jest z punktu widzenia u ytkownika drogi zak óceniem przyczyniaj cym si do tworzenia kongestii w ruchu autostradowym. Problem ten cz ciowo rozwi zuje stosowanie systemu zamkni tego poboru op at (rys. 1) wraz z elektronicznym systemem poboru op at ETC. Rys. 1. Schemat lokalizacji miejsc poboru op at na autostradzie A4 [9] Elektroniczny system poboru op at dotyczy niemal wy cznie pojazdów ci arowych a w najbli szych latach system ten b dzie systemem mieszanym. Podobnie wi kszo dróg p atnych w Polsce funkcjonuje na zasadzie systemów otwartych. Jednak e zastosowanie zamkni tego systemu poboru op at nie gwarantuje pe nej przepustowo ci placów poboru op at co pokazuje mi dzy innymi sytuacja na odcinku Kraków-Katowice autostrady A4. W najbli szym czasie planowana jest tam rozbudowa placu poboru op at oraz wymiana urz dze do poboru op at. Sytuacja ta pokazuje, i ro nie znaczenie organizacji placów poboru op at przy minimalnych kosztach wykonania i utrzymania niezb dnej infrastruktury. Kluczowym parametrem organizacji placów poboru op at jest rodzaj i liczba stanowisk poboru op at znajduj cych si na placu. Rozwi zanie tego problemu wymaga przeprowadzenia pomiarów wraz z prognoz ruchu drogowego w celu zaplanowania i przebudowania ju istniej cych placów poboru op at.

3 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym METODY PROGNOZOWANIA RUCHU NA DROGACH KRAJOWYCH Prognoza ruchu drogowego na drogach krajowych s u y mi dzy innymi do projektowania przebudowy istniej cych dróg, gdzie konieczna jest ich rozbudowa z powodu znacznego nat enia ruchu pojazdów. Sytuacja taka mo e mie równie miejsce na autostradach gdzie w wyniku znacznego wzrostu ruchu pojazdów konieczna jest przebudowa lub poszerzenie placów poboru op at METODA WSKA NIKÓW WZROSTU RUCHU Najpopularniejsz metod prognozowania ruchu na drogach krajowych w Polsce jest metoda wska ników wzrostu ruchu [7]. Metoda ta przyjmuje zró nicowane wska niki wzrostu w zale no ci od klas technicznych dróg. W prognozie tej uwzgl dniono: prognozowan liczb ka dego z rodzajów pojazdów, rednioroczne ilo ci przeje d anych kilometrów drogi, zagospodarowanie terenu, funkcj drogi, wzrost ruchu w poprzednich latach i nat enie ruchu w ostatnim GPR METODA WSKA NIKÓW WZROSTU PKB Kolejn metod jest metoda wska ników wzrostu PKB opracowana na okres od 2008 do 2040 roku. W metodzie tej wykorzystywane s wska niki wzrostu Produktu Krajowego Brutto dla poszczególnych podregionów Polski. Wska niki te wed ug GDDKiA mog by wykorzystywane do analiz op acalno ci projektów drogowych. Do opracowania wska ników wzrostu PKB wykorzystano prognoz rozwoju sektorów energetycznego i transportowego krajów Unii Europejskiej do 2030 roku zaprezentowan przez Komisj Europejsk w 2003 roku [7]. Wska niki wzrostu PKB s wykorzystywane do prognozowania ruchu oraz analiz finansowych projektów drogowych [2] METODA TRENDÓW NA ZAMIEJSKIEJ SIECI DRÓG KRAJOWYCH DO ROKU 2020 Regularnie wykonywane generalne pomiary ruchu GPR od 1965 roku umo liwi y opracowanie metody ekstrapolacji ruchu pomierzonego w poprzednich latach. Prognoza na dalsze lata wykonywana jest z wykorzystaniem metody trendów. Metoda trendów wykorzystuje lini regresji i wspó czynnik korelacji R. Punkty pomiarowe o stabilnym wzro cie ruchu pojazdów nazwano normalnymi punktami, w których R > 0,70 a wzrost ruchu w 5 kolejnych latach by w przedziale od 1,0 do 2,0 dla rednio Dobowego Ruchu

4 86 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk (). Punkty pomiarowe niespe niaj ce powy szych za o e nazwano punktami o ekstremalnej dynamice [7]. Metoda trendów i ekstrapolacji zosta a wykorzystana w modelu prognozy na zamiejskiej sieci dróg krajowych do 2020 roku [7]. S uszno tej metody zosta a potwierdzona w praktyce na podstawie porównania wielko ci zak adanych w prognozie wykonanej przez Transprojekt-Warszawa z wynikami pomiaru generalnego w 2000 roku. Podstawowym elementem jest ustalenie okresu czasu dla którego linie trendu w najdok adniejszy sposób opisuj zjawisko ruchu w czasie. Analiza linii trendu umo liwi a wyznaczenie wspó czynnika korelacji R b d cego miernikiem poprawno ci wpisania linii trendu pomi dzy badane punkty. Wpisana prosta regresji z dostateczn dok adno ci opisuje zjawisko rozwoju ruchu w czasie, je eli R > 0,70. Prognoza ruchu do roku 2020 zosta a opracowana dla aktualnej sieci dróg krajowych przy za o eniu, e nie zajd na niej adne zmiany oraz nie wyst pi istotne czynniki mog ce mie wp yw na zmiany zachowa komunikacyjnych. Podstaw opracowania stanowi punkty pomiarowe wed ug wykazu generalnego pomiaru ruchu w 2000 roku [3]. W metodzie wykorzystano za o enie, e dla punktów normalnych prognoza ruchu b dzie obliczona na zasadzie przed u ania linii trendu z okresu sprowadzonej do zgodno ci z rokiem 2000, za dla punktów o ekstremalnej dynamice - w oparciu o okre lone na podstawie punktów normalnych wzorce rednie. Algorytm obliczenia prognozy ruchu metod trendów na zamiejskiej sieci dróg krajowych do roku 2020 [7] dla punktów normalnych przedstawia si nast puj co: a) okre lenie czy dany punkt pomiarowy spe nia warunki dla punktów normalnych (R > 0,70 a wzrost ruchu w 5 kolejnych latach by w przedziale od 1,0 do 2,0 dla ), b) okre lenie metod regresji liniowej wspó czynników m i b równania: y = mx+b, gdzie: x-rok pomiaru lub prognozy, y-teoretyczny redni dobowy ruch pojazdów ogó em w odpowiednim roku prognozy ( t ), c) obliczenie z równania regresji liniowej wielko ci teoretycznych t dla poszczególnych lat prognozy, d) porównanie wielko ci teoretycznej t dla roku 2000 z rzeczywistymi wg GPR 2000 i obliczenie ró nicy z = 2000 t 2000, e) je eli z<0 lub z>0, to oblicza si nowe wielko ci teoretyczne t dla lat 2005, 2010, 2015 i 2020, wg wzorów: t2005 t 2005 z (1) t2010 t2010 z (2) t2015 t 2015 z (3) z (4) t t f) je eli z = 0, to przyjmuje si dla ka dego horyzontu czasowego prognozy t = t, g) obliczenie wielko ci prognozowanego ruchu pojazdów samochodowych ogó em ( p ) w poszczególnych horyzontach czasowych: p2005 tt 2005 w1 (5) w2 (6) p tt

5 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym w3 (7) p p tt w4 (8) tt gdzie: w1, w2, w3, w4 oznaczaj wspó czynniki przeliczeniowe redniego dobowego ruchu dla poszczególnych horyzontów czasowych [5]: w1 0,971 (9) w2 1,000 (10) w3 1,025 (11) w4 1,073 (12) h) obliczenie ruchu w kolejnych horyzontach czasowych dla poszczególnych kategorii pojazdów. Algorytm obliczenia prognozy ruchu metod trendów na zamiejskiej sieci dróg krajowych do roku 2020 [7] dla punktów o ekstremalnej dynamice przedstawia si nast puj co: a) obliczenie wielko ci prognozowanego ruchu pojazdów samochodowych ogó em ( p ) w poszczególnych horyzontach czasowych, wg wzoru: p 2000 k (13) gdzie: p - prognozowany redni dobowy ruch pojazdów samochodowych ogó em, redni dobowy ruch pojazdów samochodowych ogó em w 2000 roku, k - wspó czynnik przeliczeniowy redniego dobowego ruchu zale ny od roku prognozy [5]: k 1,20 dla 2005 r. (14) k 1,47 dla 2010 r. (15) k 1,75 dla 2015 r. (16) k 2,09 dla 2020 r. (17) b) obliczenie prognozowanego ruchu w kolejnych horyzontach czasowych dla poszczególnych kategorii pojazdów i okre lenie rodzajowej struktury ruchu w procentach w ten sam sposób, jak dla punktów normalnych. Prognoza ruchu na zamiejskiej sieci dróg krajowych do roku 2020 zosta a obliczona dla wszystkich odcinków sieci wg wykazu punktów generalnego pomiaru ruchu w 2000 roku. W kolejnej prognozie do 2020 roku zosta y skorygowane wska niki wzrostu wyodr bniaj c drogi mi dzynarodowe (autostrady i drogi ekspresowe) od pozosta ych

6 88 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk dróg krajowych [7]. W prognozie do 2020 roku wprowadzono wspó czynniki korekcyjne w zwi zku z otwarciem granic z krajami UE i przewidywanym wzrostem PKB. Prognozowany wzrost ruchu pojazdów przedstawiono w tablicy 1. Tablica 1 Prognozowany wzrost ruchu pojazdów w stosunku do poziomu z 2000 roku [6] Lata/rodzaj pojazdów Motocykle 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Samochody dostawcze 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 Samochody ci arowe bez przyczep 1,00 1,14 1,28 1,41 1,55 Samochody ci arowe z przyczepami 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 Autobusy 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Ci gniki rolnicze 1,00 0,66 0,44 0,29 0,15 W 2006 roku GDDKiA opracowa a zaktualizowane do poziomu krajowego wska niki wzrostu ruchu pojazdów odnosz ce si do roku 2005, w którym wykonany zosta generalny pomiar ruchu GPR Aktualny prognozowany wzrost ruchu pojazdów w stosunku do poziomu z 2005 roku przedstawiono w tablicy 2. Tablica 2 Prognozowany wzrost ruchu pojazdów w stosunku do poziomu z 2005 roku [7] Lata/rodzaj pojazdów Motocykle 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Samochody osobowe 1,250 1,515 1,816 2,112 2,424 Samochody dostawcze 1,098 1,189 1,283 1,378 1,471 Samochody ci arowe bez przyczep 1,104 1,202 1,203 1,405 1,506 Samochody ci arowe z przyczepami 1,393 1,811 2,320 2,873 3,427 Autobusy 1,029 1,054 1,079 1,103 1,125 Powy sza metoda trendów jako metoda prognozowania ruchu pojazdów mo e by stosowana dla autostrad i dróg ekspresowych projektowanych w osi istniej cych dróg krajowych lub w odniesieniu do ju istniej cych. Nale y doda wielko ruchu wzbudzonego, który stanowi oko o 10% do 15% prognozowanego ruchu na istniej cej drodze. ruchu wzbudzonego nale y przyjmowa równie w zale no ci od dost pno ci dróg alternatywnych. Nale y równie zauwa y, e podczas ustalania przewidywanego ruchu metod trendów nale y przyjmowa krótkie okresy prognozy maksymalnie do 10 lat. 4. OPTYMALIZACJA LICZBY STANOWISK NA PLACU POBORU OP AT Wraz z rozbudow sieci dróg ekspresowych i autostrad w Polsce b dzie ros o znaczenie kwestii zwi zanych ze sprawn i efektywn organizacj procesu poboru op at. Analizuj c

7 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym 89 opisany powy ej problem przepustowo ci placów poboru op at, mo na zaproponowa metod optymalizacji liczby stanowisk poboru op at na odcinku autostrady. Wykorzystuj c metod trendu opisan w rozdziale 3.3 oszacowano prognozowany redni ruch pojazdów samochodowych b d cy parametrem w prezentowanej metodzie optymalizacji. Prognoz przeprowadzono do 2020 roku bazuj c na danych generalnego pomiaru ruchu GPR z 2005 roku [4] dla autostrady A4, wyniki przedstawiono w tablicy 3. Tablica 3 Prognozowany na autostradzie A4 w stosunku do poziomu z 2005 roku Nazwa odcinka Bielany - Krajków Krajków- Brzezimierz Brzezimierz- Przylesie Przylesie-Pr dy Pr dy- D brówka Górna Rodzajowa struktura ruchu Okres prognozy pojazdów samochodowych Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em

8 90 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk c.d. Tablicy 3 Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze D brówka Samochody ci arowe bez przyczep Górna-Gogolin Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Gogolin- Samochody ci arowe bez przyczep Olszowa Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Olszowa- Samochody ci arowe bez przyczep Nogowczyce Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Nogowczyce- Samochody ci arowe bez przyczep any Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze any-kleszczów Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Kleszczów- Samochody ci arowe bez przyczep Ostropa Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Ostropa-Bojków Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em

9 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym 91 Bojków-So nica So nica- Chorzów c.d. Tablicy 3 Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Motocykle Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ci arowe bez przyczep Samochody ci arowe z przyczepami Autobusy Pojazdy ogó em Przyjmuj c nast puj ce parametry mo na zaproponowa optymaln ilo pasów wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych placach poboru op at uwzgl dniaj c udzia elektronicznego systemu poboru op at na analizowanym odcinku autostrady [8]: przepustowo ci pasów wjazdowych i wyjazdowych w manualnym systemie poboru op at odpowiednio na poziomie Pm wj = 200 poj./dob oraz Pm wyj = 600 poj./dob, przepustowo pasów wjazdowych i wyjazdowych w elektronicznym systemie poboru op at odpowiednio na poziomie Petc wj = 700 poj./dob, wspó czynnik godzin szczytu uwzgl dniaj cy wahania nat enia ruchu na poziomie 0,065 oraz nierównomierno kierunkow placu poboru op at na poziomie 0,5 oraz stanowiska poboru op at na poziomie 0,625. W tabelach poni ej przedstawiono proponowan ilo pasów wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych placach poboru op at znajduj cych si na analizowanych odcinkach autostrady A4 przy prognozowanym i zmiennym udziale ETC (elektronicznego systemu poboru op at) w latach od 2010 do W tablicy 4a przedstawiono proponowan ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych odcinkach autostrady A4 dla 2010 i braku udzia u ETC dla powy szych parametrów ruchowych. Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych zosta a wyznaczona na podstawie minimalnej liczby pasów wjazdowych i wyjazdowych. Warto ta jest stosunkiem wielko ci ruchu pojazdów wjazdowych i wyjazdowych w godzinach szczytu (uwzgl dniaj c wspó czynnik godzin szczytu) do przepustowo ci pasów wjazdowych i wyjazdowych odpowiednio w manualnym i elektronicznym systemie poboru op at.

10 92 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk Tablica 4a Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na autostradzie A4 przy braku udzia u ETC (2010 r.) PPO / SPO ruchu pojazdów ruchu pojazdów na pasach wjazdowych na pasach wyjazdowych Karwiany , ,5 926, , Krajków , , , , Brzezimierz , , Przylesie , , , , Pr dy , , , , D brówka , , , , Gogolin , ,75 849, , Olszowa ,5 6910,5 748, , Nogowczyce , , , , any , , , , Kleszczów , , , , Ostropa , ,5 1115, , Bojków , , , , ernica , , , , W tablicy 4b przedstawiono proponowan ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych odcinkach autostrady A4 dla 2015 i braku udzia u ETC. Tablica 4b Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na autostradzie A4 przy braku udzia u ETC (2015 r.) PPO / SPO wjazdowych wyjazdowych Karwiany , ,5 1124, , Krajków , , , , Brzezimierz , ,5 1335, , Przylesie , , , , Pr dy ,95 656, D brówka , , , , Gogolin , , , , Olszowa ,3 546, Nogowczyce ,3 687,18 2 6

11 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym 93 PPO / SPO wjazdowych wyjazdowych any , , , , Kleszczów , , , , Ostropa , , , , Bojków , , , , ernica , , , , W tablicy 4c przedstawiono proponowan ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych odcinkach autostrady A4 dla 2020 i braku udzia u ETC. Tablica 4c Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na autostradzie A4 przy braku udzia u ETC (2020 r.) PPO / SPO wjazdowych wyjazdowych Karwiany , ,5 1349, , Krajków , , , , Brzezimierz , , , , Przylesie , , , , Pr dy , , , , D brówka , , , , Gogolin , , , , Olszowa , , , , Nogowczyce , , any , , , , Kleszczów , , , , Ostropa , , , , Bojków , , , , ernica , , W tablicy 5a przedstawiono proponowan ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych odcinkach autostrady A4 dla 2020 i 50% udzia u ETC. W tablicy 5b przedstawiono proponowan ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na poszczególnych odcinkach autostrady A4 dla 2020 i 80% udzia u ETC.

12 94 Zbigniew Kasprzyk, Miros aw Siergiejczyk Tablica 5a Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na autostradzie A4 przy 50% udziale ETC (2020 r.) PPO / SPO wjazdowych wyjazdowych Karwiany , ,5 1349, , Krajków , , , , Brzezimierz , , , , Przylesie , , , , Pr dy , , , , D brówka , , , , Gogolin , , , , Olszowa , , , , Nogowczyce , , any , , , , Kleszczów , , , , Ostropa , , , , Bojków , , , , ernica , , Tablica 5b Proponowana ilo stanowisk poboru op at wjazdowych i wyjazdowych na autostradzie A4 przy 80% udziale ETC (2020 r.) PPO / SPO wjazdowych wyjazdowych Karwiany , ,5 1349, , Krajków , , , , Brzezimierz , , , , Przylesie , , , , Pr dy , , , , D brówka , , , , Gogolin , , , , Olszowa , , , , Nogowczyce , , any , , , , Kleszczów , , , , Ostropa , , , , Bojków , , , , ernica , ,

13 Optymalizacja liczby stanowisk systemu poboru op at w ruchu autostradowym PODSUMOWANIE W artykule przedstawiono optymalizacj liczby stanowisk poboru op at na analizowanym odcinku autostrady A4 dla prognozowanego do 2020 roku bazuj c na danych generalnego pomiaru ruchu GPR z 2005 roku. Prognoza wzrostu ruchu pojazdów metod trendów na zamiejskiej sieci dróg krajowych umo liwi a na przeprowadzenie optymalizacji liczby stanowisk poboru op at z uwzgl dnieniem udzia u elektronicznego systemu poboru op at (ETC) w celu zapobiegania tworzeniu si kongestii ruchu pojazdów na placach poboru op at. Wyniki zaprezentowane z wykorzystaniem zastosowanej metody pokazuj, i konieczne jest znaczne zwi kszenie udzia u ETC do 2020 roku w celu zagwarantowania p ynnego ruchu pojazdów na placach poboru op at. W analizie na rok 2020 proponuje si 80% udzia elektronicznego systemu poboru op at w procesie poboru op aty, co umo liwi na optymalny ruch pojazdów na analizowanym odcinku autostrady porównywalny z rokiem 2010, w którym zaleca si, co najmniej 50% udzia ETC. Bibliografia _4423/Zalacznik_3_Prognozy_wzrostu_PKB_ _poprawa_kodow_nts.pdf. (z dnia r.) 2. (z dnia r.) 3. odc_pomiarowych_gpr_2000.pdf. (z dnia r.) 4. w _pkt_pomiarowych_w_2005_roku.pdf. (z dnia r.) 5. (z dnia r.) 6. Kury owicz W., Wi ch P.: Prognoza ruchu dla zamiejskich sieci dróg krajowych na lata Drogownictwo 5/2002, Warszawa Kukie ka J.: Prognozowanie ruchu na drogach krajowych. Budownictwo i Architektura 10 (2012), Politechnika Lubelska, Lublin Pomiary nat e, struktury rodzajowej i kierunkowej ruchu w wybranych pomocniczych punktach bada ekranowych, GDDKiA, Warszawa Zaprojektowanie i wykonanie dostosowania autostrady A4 Wroc aw Katowice ( km ), na odcinku Wroc aw-so nica do standardów autostrady p atnej i do poboru op at, SIWZ. GDDKiA, Warszawa OPTIMIZATION OF THE NUMBER OF TOLL COLLECTION STATIONS IN MOTORWAY MOVEMENT Summary: The article focuses on the problem of creating a congestion toll stations located near large urban areas. This problem makes it necessary to develop and expand existing toll stations, and increase the share of electronic toll collection system in the process of collecting the fee. The paper presents traffic forecast for the coming years on the stretch of highway in order to optimize the number of existing toll stations with appropriate involvement of an electronic toll collection system. The issue of optimizing the number of toll stations translates directly into standard of service quality and operational costs tolling system. Keywords: toll collection system, number of toll stations, motorway movement