FUNDACJA ROZWOJU LUBELSKIEGO WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO IM. MGR FARM. WITOLDA ŁOBARZEWSKIEGO LUBLIN, UL. CHODŹKI 1

Transkrypt

1

2 FUNDACJA ROZWOJU LUBELSKIEGO WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO IM. MGR FARM. WITOLDA ŁOBARZEWSKIEGO LUBLIN, UL. CHODŹKI Lublin r. Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że Fundacja Rozwoju Lubelskiego Wydziału Farmaceutycznego im. mgr farm. Witolda Łobarzewskiego, posiada status Organizacji Pożytku Publicznego. Ponieważ każdy podatnik, również osoba rozliczająca aptekę w formie podatku liniowego, może przekazać 1% swojego podatku za miniony rok podatkowy 2013 na rzecz organizacji pożytku publicznego, dlatego bardzo prosimy, aby część swoich podatków zamiast fiskusowi przekazali Państwo naszej Fundacji. Aby to uczynić należy: - w rocznym zeznaniu podatkowym za rok 2013 wpisać pełną nazwę Fundacji, numer KRS oraz kwotę darowizny w wysokości nie większej niż 1% należnego podatku. Urząd Skarbowy przekaże w imieniu Państwa wskazaną kwotę na konto Fundacji. Uzyskane środki umożliwią realizację zadań Fundacji, mających na celu m.in. zakupy aparatury naukowej oraz innego sprzętu do wyposażenia laboratoriów, co przyczyni się do dalszego, pomyślnego rozwoju Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Bardzo prosimy o podanie naszej prośby współpracownikom i znajomym. Z podziękowaniem i szacunkiem

3 LUBELSKA OKRĘGOWA IZBA APTEKARSKA ul. Lubartowska 60, Lublin tel./fax , Internet: BIURO czynne w godzinach: sprawy dotyczące prawa wykonywania zawodu oraz składek członkowskich: codziennie w godzinach: biuro@loia.pl G O D Z I N Y P R Z Y J Ę Ć: PREZES mgr farm. Tomasz Barszcz poniedziałek , czwartek prezes@loia.pl V-CE PREZES mgr farm. Krzysztof Przystupa piątek OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ mgr farm. Janina Kisielewska ostatni poniedziałek miesiąca DYREKTOR BIURA mgr Anna Knieć codziennie dyrektor@loia.pl RADCA PRAWNY mgr Małgorzata Goździewska środa, piątek radca@loia.pl Numer rachunku bankowego Lubelskiej OIA: Kredyt Bank SA

4 SPIS TREŚCI Od Prezesa... 3 Problematyka pracy zawodowej aptekarzy Potrzeba podjęcia pilnych zmian legislacyjnych... 5 Zmieniła się kwota ryczałtu za lek recepturowy oraz opłata za wydanie lub zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki i punktu aptecznego Straty poniesione przez apteki w związku z obniżką cen leków refundowanych komentarz Rzecznika MZ Z prac Naczelnej Rady Aptekarskiej Wiadomości Z posiedzenia Okręgowej Rady Aptekarskiej w Lublinie...35 Kalendarium prac Prezesa oraz członków ORA w Lublinie grudzień 2013 r. styczeń 2014 r Stanowisko NRA w sprawie zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności...38 Komunikat dotyczący zakończenia okresu edukacyjnego 2009 r r Składki członkowskie przypomnienie...41 Nauka mgr farm. Olga Sierpniowska Choroby brzegu powiek Uroczystości i wydarzenia mgr farm. Janusz Kisielewski Posiedzenie Rady Fundacji Rozwoju Lubelskiego Wydziału Farmaceutycznego im. mgr farm. W. Łobarzewskiego... 47

5 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY OD PREZESA 3 styczeń 2014 r. Koleżanki i Koledzy, Zakończyliśmy rok 2013 i weszliśmy w Nowy Niestety, sytuacja aptek jest coraz trudniejsza, na co istotny wpływ mają zmiany prawne, które najczęściej nie niosą korzyści dla aptek i aptekarzy. Ewidentnym przykładem jest wprowadzona w grudniu obniżka cen leków refundowanych, która spowodowała w większości aptek duże straty finansowe. Nie wszyscy rozumieją jednak jaka jest skala tego problemu. Rzecznik Ministerstwa Zdrowia w artykule pod tytułem Resort zdrowia: Apteki same sobie winne opublikowanym w Pulsie Biznesu (wydanie z dnia 16 stycznia 2014 r.) z dużą nonszalancją i w sposób ewidentnie krzywdzący aptekarzy, wypowiada się w imieniu Ministerstwa Zdrowia na temat strat poniesionych przez apteki. Prezes NRA wystosował natychmiast list w sprawie tej wypowiedzi do Ministra Zdrowia Bartosza Arłukowicza, kategorycznie sprzeciwiając się takiemu stanowisku. Stosowane przez sieci aptek coraz bardziej wyszukane praktyki, w zakresie reklamy aptek i ich działalności, będące na pograniczu prawa i Kodeksu Etyki i mające na celu za wszelką cenę stworzenie przewagi konkurencyjnej, dodatkowo pogarszają sytuację pojedynczych aptek. W dziale Problematyka pracy zawodowej przypominamy członkom o obowiązującym zakazie reklamy aptek i ich działalności, podając główne tezy ze stanowiska zajętego przez NRA w tej sprawie. Dodatkowo, zjawiska powszechnie wszystkim znane odwrócony łańcucha dystrybucji, czy preferowania niektórych aptek w dystrybucji bezpośredniej z góry stawiają na przegranej pozycji tych aptekarzy, którzy w swojej pracy koncentrują się na wypełnianiu zawodu zgodnie z powołaniem i nadrzędnym celem ochrony zdrowia pacjenta. Niestety sprowadzanie działalności aptecznej, szczególnie w zakresie sprzedaży leków, wyłącznie do bezwzględnego generowania zysku powoduje, że chory człowiek przestaje być w takiej aptece podmiotem. O działaniach podjętych przez samorząd w zakresie zmiany tego stanu rzeczy informujemy Państwa na łamach niniejszego Biuletynu.

6 Prezes NRA dr Grzegorz Kucharewicz wystosował także kolejne pismo do Ministra Zdrowia, wskazując zakres koniecznych i pilnych działań legislacyjnych. Samorząd Aptekarski stara się wszelkimi możliwymi sposobami zainteresować decydentów sytuacją aptekarstwa. W miesiącu grudniu Prezes oraz członkowie NRA brali udział w wielu spotkaniach dotyczących aptek i farmaceutów. Relacje z tych spotkań przygotowane przez Biuro Prasowe NRA przedstawiamy pod wspólnym tytułem Z prac NRA. Koleżanki i Koledzy, Na stronach internetowych OW NFZ w Lublinie zamieszczone zostały ważne informacje dotyczące sprawozdawania danych z dokumentów potwierdzających prawo osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji oraz przedstawiony został wzór wniosku o odblokowanie zamkniętego okresu rozliczeniowego. W celu uniknięcia ewentualnych błędów w komunikacji elektronicznej i zestawieniach recept zbiorczych polecam uwadze oba powyższe komunikaty. W dziale Nauka przedstawiamy artykuł mgr Olgi Sierpniowskiej dotyczący Chorób brzegów powiek. Autorka opisuje najczęstsze schorzenia, z którymi może spotkać się farmaceuta w swojej codziennej pracy. W Biuletynie zamieszczamy również apel Fundacji Rozwoju Lubelskiego Wydziału Farmaceutycznego im. mgr farm. Witolda Łobarzewskiego o przekazanie 1% podatku na rzecz Fundacji. Na zakończenie pragnę przypomnieć o konieczności potwierdzenia dopełnienia obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych w ramach szkoleń ciągłych farmaceutów oraz o uiszczaniu na bieżąco składki członkowskiej, a także informowaniu Izby o każdorazowej zmianie związanej z wykonywaniem zawodu. Szczegółowe informacje znajdują się w dziale Wiadomości. Serdecznie zapraszam do lektury Biuletynu. Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Lublinie mgr farm. Tomasz Barszcz

7 PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 5 Potrzeba podjęcia pilnych działań legislacyjnych Pismo Prezesa NRA do Ministra Zdrowia ws. podjęcia pilnych działań legislacyjnych w celu uregulowania bardzo istotnych potrzeb polskiego pacjenta oraz osób wykonujących zawód farmaceuty. Pan BARTOSZ ARŁUKOWICZ Minister Zdrowia RP Warszawa, dn. 17 grudnia 2013 r. Szanowny Panie Ministrze! W imieniu samorządu aptekarskiego zwracam się do Pana Ministra z prośbą o podjęcie pilnych działań legislacyjnych w celu uregulowania kilku, bardzo istotnych z punktu widzenia potrzeb polskiego pacjenta oraz osób wykonujących zawód farmaceuty zagadnień. Pilnej nowelizacji wymagają, co najmniej trzy ustawy: z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Najważniejsze postulaty samorządu aptekarskiego dotyczą praw polskich pacjentów, podstaw funkcjonowania aptek jako placówek ochrony zdrowia publicznego oraz zasad wykonywania zawodu farmaceuty. Postulujemy głęboką reformę systemu usług farmaceutycznych, połączoną ze zmianę sposobu postrzegania spraw z zakresu farmacji oraz problematyki związanej z zaopatrywaniem pacjentów w leki.

8 6 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Wnosimy o wprowadzenie następujących zmian w polskim porządku prawnym: 1. Zmiana sposobu ustalania urzędowej marży detalicznej poprzez wprowadzenie zasady, że marża naliczana jest od ceny hurtowej leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego. W wypadku przyjęcia zasady, że urzędową marżę detaliczną ustala się od ceny hurtowej leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego, proponujemy następujące wartości marży detalicznej: Cena hurtowa w złotych Wysokość urzędowej marży detalicznej 0,00-4,80 40% 4,81-9,75 35% 9,76-15,55 25% 15,56-33,75 23% 33,76-66,67 21% 66,68-100,00 17% 100,01-200,00 12% 200,01-640,00 8% 640, ,00 7% Powyżej 1280,00 6% Uzasadnienie: Nie do przyjęcia jest: 1) obowiązujący w art. 7 ust. 4 ustawy sposób liczenia urzędowej marży detalicznej (od ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej) oraz jej wysokość wynikająca z tabeli; 2) aby podstawa limitu w danej grupie limitowej, stanowiąca punkt wyjścia do obliczenia urzędowej marży detalicznej, ogłaszana była w obwieszczeniu, a nie w prawie powszechnie obowiązującym. Przepis art. 7, w tym ust. 4, są sprzeczne z Konstytucją RP w zakresie zasad i sposobu naliczania stałej ceny detalicznej na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, w tym:

9 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 1) ustalanie stałej ceny na podstawie dwóch wartości, czyli ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej i urzędowej marży detalicznej, przy czym podstawa limitu w danej grupie limitowej, stanowiąca punkt wyjścia do obliczenia urzędowej marży detalicznej, ogłaszana jest w obwieszczeniu, a nie w prawie powszechnie obowiązującym (podstawę limitu stanowi cena hurtowa urzędowa cena zbytu powiększona o urzędową marżę hurtową jedynie jednego leku objętego daną grupą limitową, co w odniesieniu do pozostałych leków skutkuje tym, że marża ustalana jest w oparciu o cenę hurtową nieodpowiadającą cenie hurtowej na dany lek); 2) ustalenie wysokości urzędowej marży detalicznej na poziomie, który nie gwarantuje pokrycia nakładów i kosztów związanych z prowadzeniem apteki. W wyniku przyjętych rozwiązań doszło do: podważenia konstytutywnych cech marży handlowej jako różnicy między ceną płaconą przez kupującego a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę, naruszenia konstytucyjnej zasady równego traktowania wszystkich podmiotów, niedopuszczalnego w świetle Konstytucji RP ograniczenia wolności działalności gospodarczej, wprowadzenia praktyki naruszającej konstytucyjną ochronę własności prywatnej. 2. W razie pozostawienia dotychczasowego sposobu ustalania marży detalicznej, samorząd proponuje, jako rozwiązanie doraźne i przejściowe, pilne podwyższenie marży detalicznej. W załączeniu przedkładamy propozycję dotyczącą wysokości marży przy zachowaniu obecnego sposobu jej obliczania. Uzasadnienie: Od 2012 r. sprzedaż przez apteki leków refundowanych przynosi straty, co powoduje, iż czynności fachowe związane z realizacją recept w ramach umowy apteki z Narodowym Funduszem Zdrowia wykonywane są praktycznie bezpłatnie! Tabela marż detalicznych musi 7

10 8 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY uwzględniać realne koszty wydawania tych leków i funkcjonowania apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego. W przeciwnym razie grozi nam upadek indywidualnego aptekarstwa i pojawienie się białych plam na polskim rynku aptek. Z najnowszych danych firm badających ten rynek wynika, że aż 65 proc. aptek zamkniętych w ciągu ostatniego roku (od września 2012 r. do września 2013 r.) należało do indywidualnych aptekarzy. Systematycznie zmniejsza się także udział tych aptek w rynku. Na koniec sierpnia 2013 r. sieci liczące ponad 5 aptek stanowiły już około 27 proc. wszystkich aptek w Polsce odpowiadały za 40 proc. sprzedaży na rynku aptecznym. Oprócz znaczącej redukcji poziomu marży, do czego przyczyniły się również przepisy regulujące substytucję apteczną (algorytmy obliczania limitu finansowania i naliczania marży detalicznej dla produktów refundowanych powodują, że wydawanie tańszych odpowiedników refundowanych w perspektywie długofalowej prowadzi do spadku marży detalicznej dla wszystkich produktów w danej grupie limitowej), wpływ na kondycję ekonomiczną aptek mają też koszty przeceny zapasów magazynowych, wynikające ze zmiany cen na listach refundacyjnych. Szczególnie dotkliwa dla aptek była przecena zapasów dokonana na przełomie roku 2011 i Ogólne koszty przeceny magazynu w aptekach w 2012 r. wyniosły prawie 90 mln zł. Mechanizm przecen i spadek marży kwotowej spowodował ograniczenie przez apteki zapasów magazynowych. 3. Wprowadzenie zasady, zgodnie z którą podmioty łamiące zakaz reklamy aptek lub ich działalności nie mogą wydawać refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobów medycznych. Zmiany wymaga ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Proponujemy w art. 41 w ust. 6 dodać pkt 3 w brzmieniu: 3) naruszenia zakazu reklamy apteki lub jej działalności, potwierdzonego ostateczną decyzją wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego.

11 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 4. Przepis art. 43 ust. 1 pkt 6 Ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dotyczący obowiązku zwrotu refundacji przez apteki powinien zostać wykreślony z ustawy, ponieważ jest sprzeczny z pozostałymi obowiązującymi przepisami prawa. Obowiązujące ustawy nie określają zarówno zakresu, jak i warunków dostępu do świadczeń gwarantowanych, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 14, 17 i 18 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W całym systemie istnieje poważna wada, polegająca na oparciu praw świadczeniobiorców na nieokreślonych przesłankach. Ustawa o refundacji leków nie ustala jasnych warunków udzielania świadczeń gwarantowanych, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 14, 17 i 18 ustawy o świadczeniach, co uniemożliwia wykonywanie jednej z podstawowych czynności zawodowych farmaceuty, tj. wydawania pacjentom refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. W art. 48 ust. 1 ustawy o refundacji leków wprowadzono zasadę, że realizacja świadczeń, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 14, 17 i 18 ustawy o świadczeniach, przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie recepty wystawionej przez osobę uprawnioną. Zwrot na podstawie recepty tylko pozornie stanowi jednoznaczny ustawowy warunek udzielania świadczeń refundowanych ze środków publicznych. Przede wszystkim wskazać należy, że ustawa o refundacji leków nie wyjaśnia, o jaką receptę chodzi. Najważniejsze z punktu widzenia świadczeniobiorcy oraz farmaceuty, wykonującego czynności zawodowe w postaci wydawania leków na podstawie recepty, jest ustalenie, kiedy dokument może być uznany za receptę, a kiedy traci taki przymiot, a w konsekwencji, kiedy świadczeniobiorca ma prawo do leku refundowanego, a kiedy to prawo traci. Analiza obowiązujących przepisów prowadzi do wniosku, że nie ma ustawowej normy, która określałaby warunki konieczne uznania konkretnego dokumentu za receptę. 9

12 10 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Powyższe wskazuje, że najważniejszy warunek udzielania świadczeń gwarantowanych, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 14, 17 i 18 ustawy o świadczeniach w postaci wydawania leku na podstawie recepty nie został ustawowo określony poprzez brak ustawowej definicji recepty oraz ustawowych warunków jej ważności. W obecnej sytuacji, gdy nie określono w ustawie zakresu i warunków udzielania świadczeń refundowanych a równocześnie obowiązuje art. 43 ust. 1 pkt 6 ustawy o refundacji leków, należyte wykonywanie zawodu farmaceuty jest w rzeczywistości niemożliwe, co stanowi bezsprzeczne naruszenie wolności wykonywania zawodu, gwarantowanej w art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. Przepis art. 43 ust. 1 pkt 6 powinien zostać wykreślony z ustawy, ponieważ jest sprzeczny z pozostałymi obowiązującymi przepisami prawa. W przepisie tym zakłada się, że apteka ma obowiązek zwrotu refundacji ceny leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, jeżeli realizacja recepty nastąpiła z naruszeniem wskazanych ustaw. Jak już wskazano, w całym systemie prawa nie ma jednoznacznej normy określającej warunki dostępu do refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobu medycznego. Z pewnością prawo to nie jest warunkowane jak chce ustawa prawidłowym realizowaniem recepty. Sprzeczna z Konstytucją RP jest zasada, usankcjonowana w ustawie, że pacjent będący podmiotem praw do świadczeń zdrowotnych (w tym leków) określonych w ustawie może być ich pozbawiony na skutek niedbalstwa osób, które uczestniczą w ich udzielaniu. Zdaniem NRA recepta wskazująca pacjenta, lekarza oraz lek, pomimo uchybień formalnych (np. brak kodu pocztowego w adresie), musi być podstawą do wydania refundowanego leku, ponieważ błędy osób wystawiających recepty nie mogą ograniczać lub wyłączać praw nadanych ustawą, zgodnie z art. 68 ust. 2 Konstytucji RP. Konsekwencją wydania leku w tych wypadkach jest obowiązek refundacji aptece ceny tak wydanego leku.

13 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 5. Wyeliminowanie obrotu lekami w sklepach ogólnodostępnych. W ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne proponujemy w art. 71 nadać nowe brzmienie ust. 1 i dodać nowy ust. 1a: 1. Poza aptekami i punktami aptecznymi obrót detaliczny produktami leczniczymi wydawanymi bez przepisu lekarza, z wyłączeniem produktów leczniczych, których stosowanie bez nadzoru lekarza lub fachowej informacji przekazywanej przez farmaceutę może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta, oraz produktów leczniczych weterynaryjnych, mogą prowadzić: 1) sklepy zielarsko-medyczne; 2) sklepy specjalistyczne zaopatrzenia medycznego zwane dalej placówkami obrotu pozaaptecznego. ; po ust. 1 dodaje się ust 1a w brzmieniu: 1a. Poza aptekami oraz punktami aptecznymi produkty lecznicze mogą być wydawane jedynie w najmniejszych dopuszczonych do obrotu opakowaniach. Uzasadnienie: Nadzór nad bezpieczeństwem produktu leczniczego oraz kontrola w zakresie skutków związanych z nieprawidłowym stosowaniem produktu leczniczego, jest możliwe zdaniem Naczelnej Izby Aptekarskiej jedynie przy równoczesnym ograniczaniu obrotu produktem leczniczym w placówkach, które z uwagi na brak wysokowykwalifikowanego personelu nie są w stanie zapewnić właściwego nadzoru nad wydawanym produktem leczniczym i na które ze względu na brak właściwego personelu nie można nałożyć obowiązków związanych z informacją o niepożądanych działaniach produktu leczniczego. Istnienie tak szerokiej jak obecnie dostępności do produktu leczniczego oferowanego za pośrednictwem placówek obrotu pozaaptecznego powoduje niczym niekontrolowany obrót produktami leczniczymi, które trafiają do pacjenta bez stosownej porady osoby uczestniczącej w łańcuchu kontroli jakości produktu leczniczego oraz osoby ustawowo zobowiązanej do przekazywania informacji związanej z niepożądanym działaniem produktu leczniczego. 11

14 12 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Z uwagi na fakt, że naturalną reakcją osoby stwierdzającej skutki niepożądane produktu leczniczego jest zgłoszenie ich lekarzowi sprawującemu opiekę medyczną nad pacjentem lub farmaceucie zatrudnionemu w aptece, w której dokonana była sprzedaż produktu leczniczego, dozwolenie poza apteką i punktem aptecznym prowadzenie szerokiego obrotu produktem leczniczym powoduje, iż pacjent dokonujący w tych placówkach, z zasady przypadkowego, zakupu produktu leczniczego odrywa się od placówki gwarantującej najbezpieczniejszy obrót produktem leczniczym. Krytycznym elementem, związanym z obrotem produktami leczniczymi w sklepach ogólnodostępnych, jest praktyczny brak nadzoru nad źródłami ich zakupu, co wyklucza ten kanał dystrybucji produktów leczniczych. Dopuszczenie obrotu produktami leczniczymi w sklepach ogólnodostępnych niesie za sobą zagrożenie dostarczania pacjentom produktów leczniczych nieodpowiadających ustalonym wymaganiom jakościowym oraz produktów leczniczych, w odniesieniu do których upłynął termin ważności. Brak nadzoru farmaceuty nad prowadzonym w tych placówkach obrotem produktami leczniczymi uniemożliwia prowadzenie obrotu zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie Prawo farmaceutyczne oraz odpowiednimi aktami wykonawczymi. Obecne zasoby personalne praktycznie wykluczają kontrolę sklepów ogólnodostępnych przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych pod kątem prawidłowości przechowywania i obrotu produktami leczniczymi. Produkty lecznicze obecnie dopuszczone do obrotu w sklepach ogólnodostępnych w ogromnej większości posiadają określone warunki przechowywania, których naruszenie może prowadzić do zagrożenia zdrowia pacjentów. Jednocześnie żaden sklep ogólnodostępny, prowadzących obrót produktami leczniczymi, nie prowadzi monitoringu warunków ich przechowywania, co uniemożliwia ewentualną ich weryfikację. Ponadto obecne regulacje nie uwzględniają procedury wstrzymania i wycofania produktów leczniczych znajdujących się w obrocie w sklepach ogólnodostępnych brak możliwości egzekwowania przepisów w praktyce wyklucza skuteczne przeprowadzenie którejkolwiek z tych procedur, co wprost może przełożyć się na zagrożenie zdrowia pacjentów. Podsumowując, powyżej wymienione

15 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY punkty krytyczne wskazują na nierówne traktowanie poszczególnych uczestników obrotu produktami leczniczymi. Zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej zasadami, priorytetem działania odpowiednich organów powinien być adekwatny nadzór nad obrotem produktami leczniczymi, uwzględniający wprowadzenie procedur zapewniających jednakową jakość leków oraz bezpieczeństwo ich stosowania. Obecne regulacje różnicują obowiązki i odpowiedzialność poszczególnych podmiotów, tj. aptek i sklepów ogólnodostępnych prowadzących obrót tymi samymi produktami leczniczymi, co stanowi naruszenie zasady równego traktowania. W związku z powyższym jedynym dopuszczalnym rozwiązaniem jest ograniczenie obrotu lekami do placówek, których funkcjonowanie może być faktycznie nadzorowane przez organy nadzoru farmaceutycznego, czyli aptek, punktów aptecznych, sklepów zielarsko-medycznych oraz sklepów specjalistycznego zaopatrzenia medycznego. W przeciwnym razie sklepy ogólnodostępne powinny mieć obowiązek zatrudnienia farmaceuty jako osoby odpowiedzialnej za prawidłowość prowadzenia obrotu produktami leczniczymi Dopuszczenie obrotu produktami biobójczymi do higieny człowieka oraz repelentami i atraktantami w aptekach ogólnodostępnych i hurtowniach farmaceutycznych. W art. 72 ust. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne proponujemy dodać pkt 8 w brzmieniu: 8) produktami biobójczymi do higieny człowieka oraz repelentami i atraktantami. Uzasadnienie: Produkty stosowane do utrzymywania higieny człowieka, a także produkty do odstraszania (repelenty) i przywabiania (atraktanty) stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych (bezkręgowców, takich jak pchły; kręgowców, takich jak ptaki), działające odstraszająco lub wabiąco, łącznie z produktami służącymi w sposób bezpośredni bądź pośredni do utrzymywania higieny człowieka, powinny być przedmiotem obrotu w hurtowniach farmaceutycznych. W konsekwencji za-

16 14 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY chowany byłby naturalny łańcuch dystrybucji tych produktów, tj. przez hurtownie farmaceutyczne do aptek ogólnodostępnych. 7. Rozstrzygnięcie problemu zagospodarwonia leków, które pozostają w aptece po wygaśnięciu zezwolenia na jej prowadzenie. Proponujemy w art. 72 ust. 8 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne dodać pkt 4 w brzmieniu: 4) sprzedaż produktów leczniczych za zgodą wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego do innej apteki, w trakcie wygaszania zezwolenia z powodu śmierci osoby fizycznej, na rzecz której wydane zostało zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Uzasadnienie: Leki pełnowartościowe z punktu widzenia ekonomicznego (zarówno podmiotu prowadzącego aptekę, jak i budżetu państwa) nie powinny podlegać utylizacji. Proponowane rozwiązanie zapewnia równość podmiotów wobec prawa (hurtownie i apteki) i umożliwia podmiotowi likwidującemu aptekę racjonalne zmniejszenie strat. Dodatkowo ograniczy liczbę utylizowanych leków, co wprost przełoży się na zmniejszenie ilości zanieczyszczeń powstających w tym procesie. 8. Dostosowanie przepisów ustawy Prawo farmaceutyczne do zmian w ustawie o izbach aptekarskich. W art. 92, art. 95 ust. 3 oraz art. 96 ust. 2 i 3 ustawy Prawo farmaceutyczne się wyrazy farmaceuta, o którym mowa w art. 88 ust. 1 należy zastąpić wyrazem farmaceuta. Uzasadnienie: Obecnie istnieje jednolita kategoria farmaceutów, ściśle zdefiniowana w ustawie o izbach aptekarskich. Zwrot: farmaceuta, o którym mowa w art. 88 ust. 1 wprowadza zamieszanie interpretacyjne. Nie ma uzasadnienia do utrzymywania w ustawie mylących zwrotów.

17 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 9. Dostosowanie przepisów o obowiązku pełnienia dyżurów przez apteki do podstawowych zasad państwa prawa. Proponujemy zmienić art. 94 ustawy Prawo farmaceutyczne poprzez dodanie po ust. 2 ust. 2a, zaś po ust. 3 ust. 3a w brzmieniu: 2a. Podmiotowi prowadzącemu aptekę przysługuje od powiatu, którego rada nałożyła obowiązek wykonywania pracy w porze nocnej, w niedzielę, święta lub inne dni wolne od pracy, zwrot koniecznych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami, poniesionych w związku z wykonaniem pracy w porze nocnej, w niedzielę, święta lub inne dni wolne od pracy., 3a. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Aptekarskiej określa, w drodze rozporządzenia: 1) sposób obliczania, korygowania i rozliczania koniecznych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami, ponoszonych przez apteki w związku z wykonaniem pracy w porze nocnej, w niedzielę, święta lub inne dni wolne od pracy; 2) tryb zwrotu przez powiat koniecznych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami, o których mowa w pkt 1 uwzględniając konieczność zapewnienia podmiotom prowadzących apteki pokrycia koniecznych wydatków i nakładów, w tym kosztów zapewnienia wykwalifikowanego personelu. Uzasadnienie: Obecnie obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość obciążenia podmiotu prowadzącego aptekę obowiązkiem pracy w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Równocześnie nie przewiduje się żadnej formy pokrycia wydatków i nakładów ponoszonych w celu realizacji uchwał rad powiatu w sprawie rozkładu godzin pracy aptek. W polskim prawie obowiązuje zasada, że każdy podmiot, zarówno publiczny, jak i tym bardziej prywatny, który realizuje zadania publiczne otrzymuje z tego tytułu stosowne wynagrodzenie lub co najmniej zwrot poniesionych kosztów. 15

18 16 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Regulacja, zgodnie z którą przedsiębiorca zobligowany jest do ponoszenia kosztów w celu realizacji zadania publicznego, w tym wypadku zapewnienia usług farmaceutycznych w porze nocnej, w niedzielę, święta lub inne dni wolne od pracy, nie jest zgodna z Konstytucja RP. Analiza kosztów dyżurów aptek na obszarze całego kraju wykazała, że wynoszą one łącznie około 110 mln zł rocznie. Obecnie obowiązujące przepisy prawa legitymizują częste sytuacje, w których, w wyniku decyzji podmiotu władzy publicznej, podmiot prowadzący aptekę zobowiązany jest do ponoszenia strat, utraty rentowności prowadzonej działalności, a w konsekwencji do jej zakończenia. W takich wypadkach w sposób ewidentny dochodzi do naruszenia konstytucyjnie zagwarantowanej swobody działalności gospodarczej. 10. Wzmocnienie pozycji farmaceutów jako osób stanowiących gwarancję ochrony praw pacjentów korzystających z usług farmaceutycznych. Proponujemy po art. 98 ustawy Prawo farmaceutyczne dodać art. 98a w brzmieniu: Art. 98a. 1. Zabronione jest wydawanie kierownikowi apteki oraz farmaceutom jakichkolwiek poleceń odnoszących się do uprawnień związanych z wykonywaniem zawodu, w tym również określonych w art. 88 ust Decyzje podmiotu prowadzącego aptekę w sprawach zawodowych dotyczących kierowania apteką, zarządzania zawodowego i finansowania ze środków publicznych, w tym w sprawach z zakresu ustalania asortymentu apteki, zaopatrywania, utrzymywania stanu magazynowego, przechowywania i wydawania leków, działalności informacyjnej dla pacjentów związanej z lekami, zatrudniania personelu wykonującego usługi farmaceutyczne oraz zawierania umów dotyczących finansowania ze środków publicznych publicznego, mogą być podejmowane wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody kierownika apteki.

19 Uzasadnienie: PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Wprowadzenie takiego przepisu jest niezbędne w celu zagwarantowania prawidłowej pracy farmaceucie oraz kierownikowi apteki. Bardzo często zdarza się bowiem, że podmiot prowadzący aptekę wywiera wpływ na realizację zadań wykonywanych przez farmaceutę, mieszczących się w zakresie prawa wykonywania zawodu. Proponowany przepis ma zapewnić osobom wykonującym czynności fachowe w aptece niezależność oraz sprawić, że farmaceuta wykonujący te czynności czyni to we własnym imieniu, na własny rachunek i ponosi za nie pełną odpowiedzialność. w art. 99 ust. 4a proponujemy nadać nowe brzmienie: 4a. Podmiot prowadzący aptekę jest obowiązany zatrudnić osobę odpowiedzialną za prowadzenie apteki, o której mowa w art. 88 ust. 2, dającą rękojmię należytego prowadzenia apteki, potwierdzoną pozytywną opinią okręgowej izby aptekarskiej, której osoba ta jest członkiem, a także umożliwić osobie odpowiedzialnej podejmowanie niezależnych decyzji w ramach przewidzianych prawem zadań i obowiązków. Uzasadnienie: Obecne regulacje nie zapewniają kierownikowi apteki właściwego poziomu niezależności. Kierownik, jako osoba, na której ciąży odpowiedzialność za prowadzenie apteki, musi posiadać umocowanie do niezależnego podejmowania decyzji w ramach pełnionych obowiązków, które mogą mieć bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pacjentów Wprowadzenie kryteriów demograficznych i geograficznych przy wydawaniu zezwoleń na prowadzenie aptek ogólnodostępnych. Proponujemy w art. 99 ustawy Prawo farmaceutyczne po ust. 2 dodać ust. 2a 2d w brzmieniu:

20 18 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 2a. Zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje się, jeżeli liczba ubezpieczonych zarejestrowanych we właściwym terytorialnie oddziale wojewódzkim Funduszu, posiadających adres zamieszkania na terenie danej gminy, w przeliczeniu na jedną aptekę ogólnodostępną już funkcjonującą, jest mniejsza niż b. Ograniczenia, o którym mowa w ust. 2a, nie stosuje się w przypadku: 1) gdy odległość od miejsca planowanej lokalizacji apteki do najbliższej funkcjonującej apteki ogólnodostępnej, liczona w linii prostej, wynosi co najmniej 500 metrów; 2) zmiany formy prawnej podmiotu prowadzącego aptekę ogólnodostępną; 3) gdy z wnioskiem o zezwolenie występuje pierwszy następca prawny, który nabył całą aptekę ogólnodostępną bezpośrednio od podmiotu posiadającego zezwolenie. 2c. Przepisy ust. 2a i 2b stosuje się także w przypadku przeniesienia lokalizacji apteki. 2d. Zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej na wsi o liczbie mieszkańców do 3000 osób nie wydaje się, gdy funkcjonuje w niej apteka ogólnodostępna. We wsiach, w których liczba mieszkańców przekracza 3000 osób stosuje się odpowiednio przepisy zawarte w art. 99 ust. 2a niniejszej ustawy. Uzasadnienie: Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują ograniczeń w zakładaniu aptek ogólnodostępnych ze względu na ich liczbę na danym obszarze lub odległość od innych aptek. Brak jakichkolwiek zasad dotyczących rozmieszczenia aptek ogólnodostępnych, odnoszących się w szczególności do uwarunkowań demograficznych lub terytorialnych, powoduje bardzo szybki wzrost ich liczby. Zjawisko to, występujące w największym natężeniu w dużych miastach, łączy się z powstawaniem wielu bardzo negatywnych następstw rzutujących na możliwość prawidłowego realizowania przez apteki ich zadań jako placówek ochrony zdrowia publicznego.

21 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Po pierwsze, wzrost liczby aptek, pomimo zwiększenia ich zagęszczenia, nie powoduje, że dostępność do nich jest większa dla wszystkich pacjentów. Wyraźnie zarysowuje się tendencja do koncentrowania nowo zakładanych aptek w dużych aglomeracjach miejskich kosztem rzadziej zaludnionych obszarów wiejskich. Występuje także zjawisko przenoszenia aptek ze wsi do miast. W ten sposób brak regulacji w zakresie zakładania aptek powodować może istotne ograniczenie dostępności do usług farmaceutycznych na obszarach wiejskich. Po drugie, nadmierny, niekontrolowany wzrost liczby aptek na określonym obszarze może spowodować poważne zachwianie lub całkowite podważenie opłacalności ekonomicznej tej formy działalności gospodarczej, co w konsekwencji rzutować może na ograniczenie zakresu i różnorodności dostępnych w poszczególnych aptekach produktów leczniczych oraz konieczność odwiedzania przez pacjenta kilku aptek w celu zrealizowania ordynacji lekarskiej. Po trzecie, szybki wzrost liczby aptek na określonym obszarze może spowodować istotne obniżenie jakości świadczonych przez nie usług farmaceutycznych. Konsekwencje takie następują na skutek zmniejszenia się liczby wykwalifikowanych pracowników farmaceutów w przeliczeniu na jedną aptekę. Zmniejszeniu liczby fachowców towarzyszy wiele zjawisk, które negatywnie wpływają na jakość świadczonych usług farmaceutycznych, a w szczególności: 1) zwiększenie obciążenia pracą personelu aptek, w szczególności farmaceutów odpowiedzialnych za sporządzanie i wydawanie produktów leczniczych; 2) spadek zadowolenia z wykonywanej pracy, wynikający z nadmiernego obciążenia obowiązkami zawodowymi i ograniczeniem swobody wyboru przez farmaceutów wydawanych i sprzedawanych przez nich produktów; 3) ograniczanie zatrudnienia w aptekach lub też zastępowanie wykwalifikowanych farmaceutów innymi pracownikami o niższych kwalifikacjach zawodowych, jako sposób ograniczania kosztów przez właścicieli aptek i podniesienia konkurencyjności apteki; 19

22 20 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 4) zwiększenie rotacji pracowników pomiędzy aptekami, co w zasadzie wyklucza możliwość rzetelnego realizowania jej zadań w zakresie informowania pacjentów o wydawanych produktach leczniczych. Budowanie silnego i stałego związku z pacjentami danej apteki stanowi podstawę do realizacji opieki farmaceutycznej. Częste zmiany personelu niweczą wszelkie działania w tym zakresie; 5) obniżenie atrakcyjności wykonywania zawodu farmaceuty w kraju, a w konsekwencji obserwowany od pewnego czasu przez organy samorządu aptekarskiego duży odpływ młodych, wykształconych fachowców do innych krajów Unii Europejskiej; 6) tendencja do ograniczania zakresu usług farmaceutycznych w aptece jako konsekwencja zmniejszenia liczby farmaceutów, trudnych warunków wykonywania zawodu oraz silnej presji finansowej na właścicieli. Po czwarte, szybki wzrost liczby aptek na określonym obszarze powoduje, że apteka odrywa się od swoich najważniejszych zadań w zakresie zapewniania obywatelom należytej ochrony zdrowia i koncentruje się na grze rynkowej. Silna konkurencja sprawia, że zachowania nieetyczne, a także budzące wątpliwości co do legalności, stają się coraz częstsze. Nawet najwyższe kwalifikacje moralne pracowników aptek w zderzeniu z presją wywieraną przez właścicieli aptek, często nie będących farmaceutami, zmuszanych także do coraz ostrzejszych zachowań, nie dają gwarancji zachowania wymaganego minimum jakości udzielanych świadczeń. Sytuacja taka prowadzi do przedmiotowego traktowania pacjenta oraz wykorzystywania go w wolnej grze rynkowej. Stosowane chwyty marketingowe, polegające na różnego rodzaju programach lojalnościowych, promocjach i tym podobnych akcjach, wbrew głoszonym szczytnym celom, zmierzają w istocie do pozyskania coraz większej liczby pacjentów, traktowanych w takich wypadkach jak zwykli klienci, często bez uwzględnienia ich rzeczywistych potrzeb zdrowotnych. Apteki zmuszane do twardej konkurencji koncentrują się nie na potrzebach swoich pacjentach, ale na innych aptekach. Konkurencja sprawia, że nasila się tzw. wojna cenowa, nasilają się tendencje do uzależniania się aptek od dostawców leków poprzez

23 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY wchodzenie w różnego rodzaju programy lojalnościowe lub poprzez tworzenie pionowych struktur dystrybucyjnych. Związane z tym zjawiskiem, wymuszane, konieczne w celu przetrwania, obniżki racjonalnych marż przez apteki nie należące do sieci lub nie będące uczestnikami tzw. programów lojalnościowych, są coraz częściej przyczyną upadłości wielu aptek lub ich przejęcia przez dostawców leków. Ponadto utrwala się w świadomości pacjentów błędny pogląd o podziale aptek na lepsze, bo tańsze oraz gorsze, bo droższe, a aptekarzy na uczciwych, bo tańszych i nieuczciwych, bo droższych. Po piąte, szybki wzrost liczby aptek powoduje faktyczną niemożliwość efektywnego i sprawnego realizowania kontroli nad działalnością aptek, w szczególności przez inspekcję farmaceutyczną. Wskazane powyżej negatywne zjawiska mają charakter ogólnoeuropejski i dotyczą tych państw, w których występuje duża deregulacja w zakresie zakładania i rozmieszczania aptek ogólnodostępnych. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wskazał (wyrok z 1 czerwca 2010 roku, wydany w związku z uregulowaniami obowiązującymi w Hiszpanii), że wprowadzenie przez państwo członkowskie Unii kryteriów demograficznych i geograficznych przy wydawaniu zezwoleń na prowadzenie aptek nie jest niezgodne z prawem Unii Europejskiej Doprecyzowanie i uszczelnienie regulacji dotyczących łączenia obrotu hurtowego z detalicznym w ramach tego samego podmiotu i jednostek powiązanych. W art. 99 ust. 3 pkt 2 ustawy Prawo farmaceutyczne proponujemy nadać brzmienie: 2) prowadzi na terenie województwa więcej niż 1 % aptek ogólnodostępnych albo podmioty względem których jest przedsiębiorcą dominującym w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów prowadzą łącznie więcej niż 1 procent aptek na terenie województwa;

24 22 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Uzasadnienie: Wprowadzenie tej zmiany jest jedynie uszczelnieniem istniejącego obecnie przepisu, bowiem obecny przepis, posługując się sformułowaniem podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, tak naprawdę posługuje się nigdzie nie zdefiniowanych pojęciem, co w konsekwencji uniemożliwia precyzyjne jego stosowanie. Po art. 99 ustawy Prawo farmaceutyczne proponujemy dodać art. 99a w brzmieniu: Art. 99a. Nie może powstać takie powiązanie podmiotów, w wyniku którego jeden podmiot lub grupa podmiotów mogłaby uzyskać na terenie województwa kontrolę bezpośrednią lub pośrednią nad aptekami ogólnodostępnymi w liczbie przekraczającej 1 proc. aptek ogólnodostępnych. Uzasadnienie: Obie propozycje zmierzają do uszczelnienia obowiązującej obecnie normy, zgodnie z którą nie może otrzymać zezwolenia podmiot, który prowadzi na terenie województwa więcej niż 1 proc. aptek ogólnodostępnych, albo podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą łącznie więcej niż 1 proc. aptek na terenie województwa. Proponujemy art. 103 nadać brzmienie: Art Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny cofa zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej jeżeli: 1) apteka prowadzi obrót produktami leczniczymi niedopuszczonymi do obrotu; 2) podmiot na rzecz którego wydane zostało zezwolenie prowadzi na terenie województwa więcej niż 1 proc. aptek ogólnodostępnych albo podmioty względem których jest przedsiębiorcą dominującym w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji

25 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 23 i konsumentów prowadzą łącznie więcej niż 1 proc. aptek ogólnodostępnych na terenie województwa. Uzasadnienie: Zdaniem samorządu aptekarskiego, przekroczenie wymogu określonego w art. 99 ust. 3 pkt 2 uzasadnia cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki. 13. Wprowadzenie zasady, że aptekę mogą prowadzić wyłącznie farmaceuci lub spółki kontrolowane przez farmaceutów. Proponujemy art. 99 ust. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne nadać brzmienie: 4. Prawo do uzyskania zezwolenia na prowadzenie apteki posiada: 1) osoba fizyczna będąca farmaceutą; 2) spółka jawna, w której wspólnicy są farmaceutami; 3) spółka partnerska, w której partnerzy i członkowie zarządu są farmaceutami; 4) spółka komandytowa oraz spółka komandytowo-akcyjna, w której komplementariusze są farmaceutami; 5) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której udział wspólnika lub wspólników będących farmaceutami przekracza 50 proc. kapitału zakładowego; 6) spółka akcyjna, w której udział akcjonariusza lub akcjonariuszy będących farmaceutami przekracza 50 proc. liczby akcji. Uzasadnienie: Naczelna Rada Aptekarska wielokrotnie wskazywała, że jedynym gwarantem prawidłowego prowadzenia apteki oraz uniezależnienia jej od działań marketingowych przedsiębiorcy jest wprowadzenie zasady, iż apteka jest prowadzona przez aptekarza lub spółkę kontrolowaną przez farmaceutów. Aptekarz wykonujący zawód zaufania publicznego, postępujący zgodnie z posiadaną wiedzą i Kodeksem Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej, jest najlepszym gwarantem jakości świadczonych usług farmaceutycznych, co w konsekwencji zapewnia bezpie-

26 24 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY czeństwo i wysoką jakość produktu leczniczego wydawanego z apteki. Wprowadzenie do naszego porządku prawnego przepisów dotyczących apteki dla aptekarza lub spółki aptekarzy powinno być poprzedzone moratorium na otwieranie nowych aptek. Obecnie w Polsce właścicielem apteki może być niefarmaceuta, co stwarza znaczne problemy w funkcjonowaniu samorządu, któremu coraz trudniej troszczyć się o zachowanie godności i niezależności zawodu, nie mówiąc o integracji środowiska zawodowego czy o sprawowaniu pieczy nad wykonywaniem zawodu. Zasada apteka dla aptekarza lub spółki aptekarzy funkcjonuje w porządku prawnym większości krajów Unii Europejskiej, między innymi w Niemczech, Austrii, Włoszech, Hiszpanii, Danii, Grecji, Belgii i Francji, a od 2011 roku trwa przywracanie tej regulacji na Węgrzech. Reguła ta zapewnia faktyczną niezależność wykonywania zawodu farmaceuty i jest najlepszym gwarantem bezpiecznej dystrybucji leków, opartej na rzeczywistych potrzebach pacjentów i wiedzy farmaceutów. Zastrzeżenie posiadania i prowadzenia apteki wyłącznie dla farmaceuty lub spółki aptekarzy zgodne jest z prawem unijnym, o czym świadczy wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 19 maja 2009 r., który w uzasadnieniu orzeczenia wskazał na właściwe pojmowanie zasady swobody działalności gospodarczej. 14. Obniżenie wysokości opłaty za zmianę zezwolenia. Proponujemy w art. 105 ust. 2 nadać brzmienie: 2. Opłata za zmianę zezwolenia wynosi 25 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Uzasadnienie: Brak uzasadnienia dla dotychczasowej wysokości opłat za zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki, zwłaszcza że zmiany są z reguły kosmetyczne (zmiana nazwiska podmiotu zezwolenia, zmiana adresu miejsca zamieszkania, itp.) lub nie są spowodowane działaniami podmiotu zezwolenia, a tylko przyczynami niezależnymi od niego, na które nie ma wpływu (zmiana nazwy miejscowości, zmiana nazwy uli-

27 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY cy, itp.). Dotychczasowa wysokość opłaty za zmianę zezwolenia jest niewspółmierna do nakładu pracy ze strony Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej Wprowadzenie regulacji prawnych gwarantujących przestrzeganie ustalonego modelu dystrybucji leków: wytwórca obrót hurtowy obrót detaliczny. W związku z rozszerzającym się w Polsce tzw. systemem dystrybucji bezpośredniej należy wprowadzić do porządku prawnego normy gwarantujące przestrzeganie ustalonego modelu dystrybucji leków, tj. wytwórca obrót hurtowy obrót detaliczny. Samorząd aptekarski uważa, że nie ma prawnej dopuszczalności ograniczania: hurtowniom farmaceutycznym dostępu do produktów leczniczych poprzez ich dostarczanie jedynie do wybranych hurtowni farmaceutycznych; aptekom i punktom aptecznym dostępu do produktów leczniczych poprzez uniemożliwienie ich nabywania we wszystkich hurtowniach farmaceutycznych; aptekom i punktom aptecznym dostępu do produktów leczniczych poprzez narzucanie określonych procedur nabywania leków w wybranych przez wytwórcę hurtowniach farmaceutycznych. Tzw. system sprzedaży bezpośredniej w istotny sposób ogranicza aptekom i pacjentom dostęp do leków ratujących zdrowie i życie. dr Grzegorz Kucharewicz Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej

28 26 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Zmieniła się kwota ryczałtu za lek recepturowy oraz opłata za wydanie lub zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki i punktu aptecznego Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. i na podstawie art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, od dnia 1 stycznia 2014 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1680 zł (80 zł więcej niż w 2013 roku). Dla osób, które po raz pierwszy podejmują pracę minimalne wynagrodzenie zawsze jest niższe. W 2014 roku minimalne wynagrodzenie w pierwszym roku pracy będzie wynosiło 1344 zł (64 zł więcej niż w 2013 roku). W odniesieniu do powyższego kwota ryczałtu za lek recepturowy wynosić będzie 8,40 PLN (na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy o refundacji leków oraz rozporządzenia RM z , Dz.U. poz o podwyższeniu płacy minimalnej) 7. Odpłatność ryczałtowa, o której mowa w ust. 5, wynosi 0,50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów wydanym na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z 2004 r. Nr 240, poz oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314), z zaokrągleniem do pierwszego miejsca po przecinku. Zmianie ulegają opłaty za wydanie lub zmianę zezwolenia dla wniosków złożonych w 2014 r. (podstawa prawna: art. 105, art. 70 ust. 6 i 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne, tekst jedn. Dz.U. z 2008 r Nr 45, poz. 271 ze zm. oraz rozp. MZ z dnia 9 sierpnia 2007 r. w sprawie wysokości opłaty za udzielenie zezwolenia na prowadzenie apteki i punktu aptecznego oraz za zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki i punktu aptecznego Dz.U. Nr 150, poz. 1072) Opłata za wydanie zezwolenia na prowadzenie apteki: 8 400,00 zł. Opłata za zmianę zezwolenia uprawniającego do prowadzenia apteki: 4 200,00 zł. Opłata za zezwolenie na prowadzenie punktu aptecznego: 1 800,00 zł Opłata za zmianę zezwolenia na prowadzenie punktu aptecznego: 900,00 zł. źródło:

29 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 27 Straty poniesione przez apteki w związku z obniżką cen leków refundowanych komentarz Rzecznika MZ Szanowny Pan BARTOSZ ARŁUKOWICZ Minister Zdrowia RP Warszawa, dn. 21 stycznia 2014 r. Środowisko aptekarskie z oburzeniem zareagowało na komentarz rzecznika Ministerstwa Zdrowia Krzysztofa Bąka, który w artykule pod tytułem Resort zdrowia: apteki same sobie winne, opublikowanym w Pulsie Biznesu (wydanie z dnia 16 stycznia 2014 r.), z dużą nonszalancją i w sposób ewidentnie krzywdzący aptekarzy wypowiada się w imieniu Ministerstwa Zdrowia na temat strat poniesionych przez apteki w związku z wprowadzoną ostatnio kolejną obniżką cen leków refundowanych (Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 stycznia 2014 r.). Rzecznik Krzysztof Bąk wykazuje wybitną niewrażliwość na problem, z jakim od lat stykają się polscy aptekarze, systematycznie ponoszący poważne konsekwencje finansowe zmian cen na listach refundacyjnych (straty wynikające z tak zwanych przecen zapasów magazynowych apteki ponosiły także przed wejściem w życie ustawy refundacyjnej). Z badań przeprowadzonych przez firmę IMS Health wynika, że w 2012 r. ogólne koszty przeceny zapasów magazynowych z tego tytułu wyniosły prawie 90 mln zł. W 2013 r. apteki odnotowały dalsze straty. Z informacji napływających do Naczelnej Izby Aptekarskie wynika, że szczególnie dotkliwa dla aptekarzy była ostatnia zmiana cen refundowanych produktów leczniczych, związana z wejściem w życie Obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2013 r. Na przykład z analizy przeprowadzonej w Wielkopolskiej Okręgowej Izbie

30 28 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Aptekarskiej wynika, że średnia strata apteki wyniosła 3191,5 zł (łączne straty poniesione przez 295 spośród około 1300 aptek działających na terenie WOIA sięgnęły zł). Szkody poniosły apteki w całej Polsce. Na przykład Lubuska Okręgowa Izba Aptekarska zgłosiła, że średnia strata apteki wyniosła 3292 zł, a Okręgowa Izba Aptekarska w Łodzi obliczyła, iż średnia strata apteki w wyniku ostatniej przeceny przekroczyła 3630 zł (średnia strata w całym roku 2013 wyniosła 5281,65 zł). Naczelna Izba Aptekarska przedstawi wkrótce dokładne dane dotyczące kosztów przeceny zapasów magazynowych w związku ze zmianą cen produktów leczniczych objętych refundacją. Minister zdrowia jest strażnikiem systemu, którego istotnym ogniwem jest apteka. To na aptekach i farmaceutach spoczywa ustawowy obowiązek zapewnienia szybkiego dostępu do leków ratujących zdrowie i życie. Zarządzając magazynem, aptekarz musi mieć na względzie przede wszystkim bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów. Z dotychczasowej praktyki wynika, że obwieszczenia ministra zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych publikowane są w terminach, które uniemożliwiają istotną korektę zapasów produktów leczniczych. W tej sytuacji, wobec utrzymującej się tendencji do obniżania urzędowych cen zbytu refundowanych leków i wyrobów medycznych, stworzony został mechanizm niejako skazujący właścicieli aptek na ponoszenie strat związanych z wprowadzeniem nowych wykazów refundacyjnych. Jest to mechanizm głęboko niesprawiedliwy dla właścicieli aptek, na które z jednej strony nałożono istotne obowiązki wynikające z ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne i ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, a z drugiej nie przewidziano rozwiązań rekompensujących aptekom ponoszone szkody. Samorząd aptekarski nigdy nie zaakceptuje tej sytuacji. Demokratyczne państwo prawa musi wziąć w obronę obywateli prowadzących działalność w tak wrażliwym społecznie obszarze, jak dystrybucja detaliczna produktów leczniczych.