WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. Akt: XVII AmE 43/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2008 r., w Warszawie sprawy z odwołania Zespołu Elektrowni P-A-K SA w K. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o nałożeniu kary pieniężnej na skutek odwołania Zespołu Elektrowni P-A-K SA w K. od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 grudnia 2007 r. Nr DPE (14) 1265/2007/MZn 1. uchyla zaskarżoną Decyzję, 2. zasądza od Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz Zespołu Elektrowni P-A-K SA w K. kwotę 460 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. SSO Bogdan Gierzyński 1

2 XVII AmE 43/08 UZASADNIENIE Decyzją z dnia 28 grudnia 2007 r.(znak:dpe (14)/1265/2007/MZn) pozwany - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, działając na podstawie art. 56 ust. l pkt 2, w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej powodowi - przedsiębiorcy Zespół Elektrowni P-A-K S.A. z siedzibą w K., orzekł, że powód nie przestrzegał obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej i ciepła do odbiorców określonej zgodnie z 2 ust. l pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych. Ujawniony brak zapasów paliw na dzień l marca 2007 r. wyniósł Mg węgla brunatnego. W związku z powyższym pozwany wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 0,018 % przychodu z działalności koncesjonowanej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i wytwarzania ciepła osiągniętego w 2006 r., to jest w kwocie zł. Od Decyzji tej powód wniósł odwołanie, zaskarżając jaw całości. Jednocześnie zaskarżył postanowienie pozwanego z dnia 2 października 2007 r. (znak: DPE (11)/1265/2007/PKO) w części dotyczącej odmowy przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność możliwości stworzenia faktycznego zapasu węgla w złożu kopalni, o przeprowadzenie, którego powód wnioskował w toku postępowania administracyjnego. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów materialnych i proceduralnych w tym w szczególności naruszenie: - art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 10 ust. l w zw. z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne oraz w zw. z 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych poprzez zastosowanie przez pozwanego wobec powoda tych przepisów w sposób sprzeczny z prawem przez uznanie, że na powodzie spoczywa 2

3 obowiązek utrzymywania zapasów węgla brunatnego, że powód ma fizyczne i prawne możliwości jego utrzymywania, czego skutkiem było przyjęcie, że powód nie utrzymuje określonych przepisami prawa zapasów węgla brunatnego podczas, gdy na powodzie ani nie ciąży taki obowiązek, ani też powód nie ma prawnych i fizycznych możliwości utrzymywania zapasów węgla brunatnego nawet przy dołożeniu należytej staranności; - art. 56 ust. l pkt 2 w zw. z art. 10 Prawa energetycznego poprzez jego błędne zastosowanie i stwierdzenie, że powód nie przestrzega obowiązku utrzymywa nia zapasów węgla brunatnego, co doprowadziło do wymierzenia mu kary pie niężnej; - art. 10 ust. 2-5 Prawa energetycznego oraz 5 Rozporządzenia o zapasach poprzez wszczęcie przez pozwanego postępowania administracyjnego zakoń czonego wydaniem decyzji pomimo, nie przeprowadzenia kontroli w zakresie stanu zapasów węgla brunatnego, nie sporządzenia przez pozwanego protokołu kontroli, nie przedstawienia powodowi protokołu kontroli, uniemożliwienie po wodowi złożenia wyjaśnień co do treści protokołu z kontroli; - art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego poprzez ustalenie, że powód nie utrzymuje zapasów węgla brunatnego i wymierzenie mu z tego tytułu kary pieniężnej po mimo, że powód dołożył należytej staranności w działaniach mających na celu zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców oraz braku ja kiejkolwiek szkodliwości czynu powoda, przez co istniały przesłanki do umo rzenia postępowania administracyjnego i nie wymierzania powodowi kary pie niężnej; - art. 105 l k.p.a. poprzez nie umorzenie przez pozwanego postępowania ad ministracyjnego wszczętego w sprawie pomimo istnienia przesłanek do stwier dzenia jego bezprzedmiotowości; - art. 77 l k.p.a. poprzez nie rozpatrzenie całego materiału dowodowego, co doprowadziło do stwierdzenia przez pozwanego, że powodzie ciążył obowiązek utrzymywania zapasów węgla brunatnego oraz że miał on możliwości jego utrzymywania, co doprowadziło do wymierzenia powodowi kary pieniężnej za nie utrzymywanie zapasów węgla brunatnego; 3

4 - art. 6 i 7 k.p.a. poprzez działanie pozwanego niezgodnie z przepisami prawa oraz zaniechanie podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy; - art. 8 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie przez pozwanego słusznego interesu powoda oraz pominięcie dowodów przedstawionych przez powoda w postępo waniu; - art. 11 k.p.a. poprzez nie wyjaśnienie przesłanek i motywów, jakimi kierował się pozwany przy wydawaniu decyzji; Zaskarżonemu postanowieniu pełnomocnik powoda zarzucił naruszenie: - art. 78 l k.p.a. poprzez nie uwzględnienie przez pozwanego dowodu zgła szanego w toku postępowania administracyjnego mającego istotne znaczenie dla sprawy, czego skutkiem było odmówienie prowadzenia dowodu wnioskowane go przez powoda oraz wydanie decyzji wymierzającej powodowi karę pieniężną za nie utrzymywanie zapasów węgla brunatnego. W związku z powyższym pełnomocnik powoda wniósł o: 1. uchylenie decyzji pozwanego w całości i umorzenie postępowania jako bez przedmiotowego, a w razie nie uwzględnienia tego wniosku 2. uchylenie decyzji pozwanego w całości i przekazanie sprawy do ponowne go rozpoznania przez pozwanego. 3. Ponadto pełnomocnik powoda wniosło: 4. uchylenie postanowienia a części dotyczącej odmowy przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność możliwości stworzenia faktycznego za pasu węgla w złożu kopalni; 5. dopuszczenie dowodów wymienionych w odwołaniu powoda na okoliczności w nim wskazane; 6. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: Bezspornym jest, że powód posiada koncesję na wytwarzanie ciepła udzieloną decyzją Prezesa URE z dnia l października 1998 r. Nr 4

5 WCC/137/1265/U/OT-5/98/AB oraz koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej udzieloną decyzją Prezesa URE z dnia l października 1998 r. Nr WE-E/3/1265/U/OT-5/98/AB. Na jej prowadził on działalność koncesjonowaną w trzech elektrowniach zlokalizowanych w P, A. i K.. Do Elektrowni K. i Elektrowni P. węgiel brunatny dostarczany jest z KWB K. S.A., natomiast Elektrownię A. zaopatruje KWB A. S.A. Dostawy węgla brunatnego do wszystkich trzech elektrowni realizowane są transportem kolejowym. Dostawy węgla brunatnego do Elektrowni K. i Elektrowni P. odbywały się podstawie umowy wieloletniej na dostawę węgla brunatnego, zawartej w dniu 31 grudnia 1996 r. z KWB K. S.A. Kwestia utrzymania zapasów węgla brunatnego przez KBW K. S.A. została uregulowana w porozumieniu z dnia 28 grudnia 2000 r., zgodnie z którym kopalnia zobowiązała się do utrzymywania zapasów węgla brunatnego gotowego do wydobycia w ilości równej dziewiętnastodobowemu zużyciu tj ton. Porozumienie obowiązywało na czas nieokreślony. Pismem z dnia 25 stycznia 2006 r. KWB K. S.A. wypowiedziała powodowi powyższe porozumienie, z upływem okresu wypowiedzenia w dniu 31 marca 2006 r. Umowa wieloletnia zawarta 31 grudnia 1996 r. na dostawę węgla brunatnego została wypowiedziana przez KBW K. S.A. w piśmie z dnia 29 czerwca 2006 r. z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia, upływającym w dniu 31 grudnia 2006 r. Dostawy węgla brunatnego z KWB A. S.A. do Elektrowni A. były realizowane na podstawie wieloletniej umowy na dostawę węgla brunatnego z dnia 5 stycznia 1999 r. Kwestię utrzymywania zapasów węgla przez KWB A. S.A. uregulowano w odrębnym porozumieniu z dnia 14 lutego 2001 r., zgodnie z którym KWB A. S.A. zobowiązała się do utrzymywania zapasów węgla brunatnego gotowego do wydobycia w ilości równej dziewiętnastodobowemu zużyciu tj ton. Również w tym przypadku porozumienie obowiązywało na czas nieokreślony. W dniu 31 grudnia 2006 r. powód zawarł z KWB K. S.A. nową umowę na dostawę węgla brunatnego. Powyższa umowa nie regulowała jednak kwestii utrzymywania zapasów węgla brunatnego. W dniu 11 stycznia 2007 r. KWB A. S.A. wypowiedziała porozumienie z dnia 14 lutego 2001 r. ze skutkiem natychmiastowym. W związku z powyższym powód rozpoczął negocjacje z ww. kopalniami, których przedmiotem było zawarcie nowych umów wieloletnich na dostawy węgła brunatnego oraz utrzymywanie jego zapasów, w rezultacie których, w dniu 13 5

6 czerwca 2007 r. powód zawarł z KWB A. S.A. na czas nieokreślony nową umowę na dostawę węgla brunatnego, z mocą obowiązującą od ł stycznia 2007 r. Zgodnie z umową KWB A. S.A. zobowiązała się do utrzymywania w złożu węgla brunatnego przygotowanego do wydobycia i dostarczenia. Ponadto na mocy umowy straciły moc obowiązującą wszelkie uzgodnienia, porozumienia i oświadczenia woli zawarte lub złożone przed data zawarcia umowy w zakresie uregulowanym jej postanowieniami. Bezsporne jest również, że według stanu na dzień l marca 2007 r. wielkość zapasów węgla brunatnego w poszczególnych elektrowniach jest mniejszy od jego dwudziestodobowego zużycia o Mg w Elektrowni P. i Mg w Elektrowni A.. Sąd zważył co następuje: Odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Stosownie do treści art. l O ust. l ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. Nr 153 z 2003 r., póz z późn. zm.) powód jako prowadzący przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła jest obowiązane utrzymywać zapasy paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców. Powyższy obowiązek może zostać skonkretyzowany, w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki, poprzez określenie wielkości zapasów paliw i sposobu ich gromadzenia (art. 10 ust. 6 Prawa energetycznego). W oparciu o tę delegację, Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wyda w z dniu 12 lutego 2003 r. rozporządzenie w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz. U. Nr 39, poz.338). Wielkość zapasów w odniesieniu do węgła brunatnego w ilości 20-dobowego zużycia została określona w 2 ust. l pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych. Zapas ten powinien gromadzony i utrzymywany przez dostawcę na podstawie umowy sprzedaży zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym na okres nie krótszy niż rok, jeżeli węgiel brunatny jest dostarczany z wydobywającej go kopalni przy użyciu taśmociągów do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii. Treść 2 ust. l pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębior- 6

7 stwach energetycznych nie pozostawia zatem wątpliwości, że skonkretyzowanie obowiązku zawartego w art. l O ust. l Prawa energetycznego nastąpiło wyłącznie wobec przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, do których węgiel brunatny jest dostarczany z wydobywającej go kopalni przy użyciu taśmociągów do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii, bezsprzecznie taka sytuacja nie zachodzi w przypadku Elektrowni P., Elektrowni A. i Elektrowni K.. Zdaniem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ustawodawca tworząc prawo działa z zasady racjonalnie. Należy zatem uznać, że ukształtowanie treści 2 rozporządzenia ma charakter świadomy i pominięcie przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej do których węgiel brunatny dostarczany jest dostarczany transportem kolejowym lub samochodowym nie stanowi luki prawnej. Podkreślić przy tym należy, że oprócz Zespołu Elektrowni P.-A.-K., w Polsce działają jeszcze tylko dwie elektrownie opalane węglem brunatnym: Elektrownie T. i Elektrownie B.. Właśnie te dwie kopalnie są zaopatrywane w węgiel brunatny przy pomocy taśmociągów. Nie jest zatem możliwe aby ustawodawca nie miał w tym zakresie rozeznania, tym bardziej, że informacje na ten temat są powszechnie dostępne ( m. in. na stronie internatowej Wikipedia.org, hasło węgiel brunatny"). Zważyć ponadto należało, że zarówno przepis art.10 Prawa energetycznego, jak i wydane na jego podstawie rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych stanowią ograniczenie wolności działalności gospodarczej chronionej art. 22 Konstytucji RP. Jednoznacznie wyklucza to możliwość rozszerzania zakresu takiego ograniczenia w drodze wykładni rozszerzającej. Naruszona byłaby także zasada demokratycznego państwa prawnego w postaci zasady przyzwoitej legislacji. Tym bardziej, że tak wprowadzonemu w drodze wykładni rozszerzającej obowiązkowi towarzyszyłoby zagrożenie sankcja o charakterze karnym. Brak normy prawnej konkretyzującej wielkości zapasów paliw i sposobu ich gromadzenia, wydanej na podstawie art. 10 ust. 6 Prawa energetycznego nie wpływa jednak na samo istnienie po powoda, jako prowadzącego przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców. Wielkość i sposób gromadzenia tych zapasów wynika z realizacji funkcji utrzymania ciągłości 7

8 dostaw". Naruszenie art. 10 ust. l Prawa energetycznego następować będzie w takich przypadkach, gdy przedsiębiorstwo takie nie będzie gromadziło zapasów w ogóle, lub gdy nie będą one wystarczające dla zapewnienia ciągłości dostaw. To samo dotyczyć będzie formy dostaw, Ponieważ w rozpoznawanej sprawie pozwany nie wykazał, że zapasy węgla brunatnego posiadane przez powoda nie wystarczały w dniu l marca 2007 r. na zapewnienie ciągłości dostaw, brak było podstaw do przyjęcia, że powód naruszył obowiązek wynikający z art. 10 ust. l Prawa energetycznego. Wniosek taki uzasadnia dodatkowo okoliczność, że pozwany nie wskazał, że w tym czasie lub później nastąpiło wstrzymanie produkcji energii elektrycznej lub jej zmniejszenie z powodu braku paliwa. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż żadne trudności faktyczne, w tym w szczególności związane z procesem negocjacyjnym KWB K. S.A., nie zwalniają powoda z obowiązku posiadania zapasów paliw. Nałożenie kary pieniężnej nastąpiło zatem z naruszeniem art. 56 ust. l pkt 2 Prawa energetycznego. Zasadne są w związku z tym zarzuty naruszenia art. 105 l i art. 77 l k.p.a. Chybiony jest natomiast zarzut naruszenia przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 w zw. z art. 92 ust.l) oraz art. 10 ustawy Prawo energetyczne a także 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych, bowiem przepisy rozporządzenia zostały wydane w zakresie delegacji ustawowej i w konkretyzuj ą obowiązek wynikający z z art. 10 ust. l Prawa energetycznego. Nadto zarzut ten jest bezprzedmiotowy z uwagi na fakt, że przepis 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Za bezprzedmiotowy należy uznać zarzut powoda naruszenia art. 56 ust. 6 ustawy - Prawo energetyczne. Należy jednak podkreślić, że Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w Wyroku z dnia 25 kwietnia 2007 r., sygn. akt III SK 1/07 Sąd Najwyższy charakter kary w przypadku stwierdzenia naruszeń określonych w art. 56 ust. l ustawy - Prawo energetyczne maja charakter obligatoryjny. Brzmienie art. 56 ust. l przesądza o obowiązku nałożenia kary pieniężnej na podmiot, który popełni jeden z wymienionych w tym przepisie czynów, bez względu na winę. Natomiast stopień zawinienia karanego 8

9 podmiotu uwzględniany jest wyłącznie przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej - zgodnie z art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne. Bezprzedmiotowe są również zarzuty dotyczące naruszenia art. l O ust. 2-5 Prawa energetycznego oraz 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych, a także art. 6, 7, 8 i 11 k.p.a. Z tych względów zaskarżona decyzje należało uchylić (art k.p.c.). O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (art.98 k.p.c.). SSO Bogdan Gierzyński 9

10 10