UZASADNIENIE MERYTORYCZNE WYBORU PODRĘCZNIKÓW DO GIMNAZJUM

Transkrypt

1 UZASADNIENIE MERYTORYCZNE WYBORU PODRĘCZNIKÓW DO GIMNAZJUM Zrozumieć świat. Podręcznik fizyki dla gimnazjum pod red. B. Sagnowskiej Nr dopuszczenia: cz /05, cz /05, cz /06, cz /07 Zrozumieć świat. Program do nauczania fizyki w gimnazjum pod red. Barbary Sagnowskiej o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2005 roku: DKOS /05 Zrozumieć świat. Podręcznik fizyki dla gimnazjum pod red. Barbary Sagnowskiej składa się z 4 części: Część 1. zawiera działy: wykonujemy pomiary, niektóre właściwości materii, cząsteczkowa budowa materii, jak opisujemy ruch. Numer dopuszczenia: 34/05. Część 2. zawiera działy: siły w przyrodzie, wyruszamy w kosmos, praca, moc, energia, przemiany energii w zjawiskach cieplnych. Numer dopuszczenia: 144/05. Część 3. zawiera działy: drgania i fale, o elektryczności statycznej, o prądzie elektrycznym, o zjawiskach magnetycznych. Numer dopuszczenia: 45/06. Część 4. zawiera działy: optyka, czyli nauka o świetle, tajemniczy świat atomów, przygotowujemy się do egzaminu i dalszej nauki fizyki. Numer dopuszczenia: 16/07. Każda z czterech części podręcznika zawiera aneks z propozycjami bardzo prostych doświadczeń domowych. Zawarte w podręczniku propozycje powtórek i przykłady zadań egzaminacyjnych powinny znacząco wpłynąć na efekty egzaminu i stan początkowej wiedzy ucznia w liceum. Znani autorzy wraz z redaktorką dr Barbarą Sagnowską gwarantują poprawność merytoryczną oraz realne szanse zmieszczenia się w czterech godzinach cyklu nauczania.

2 Podręcznik pozwala kształtować szeroki wachlarz umiejętności: Jasność i przystępność języka daje możliwość używania go do kształtowania umiejętności czytania ze zrozumieniem. Różnorodność zadań i problemów daje okazję do wyszukiwania dodatkowych informacji i podejmowania prób ich rozwiązywania. Propozycje szczegółowych doświadczeń pozwalają kształtować umiejętności eksperymentowania i wyciągania wniosków. Liczne w pełni rozwiązane przykłady uczą rozwiązywania zadań obliczeniowych i działań na jednostkach. Sporządzanie wykresów, diagramów i tabel oraz odczytywanie z nich wartości wielkości fizycznych kształtują umiejętności korzystania z tego sposobu zapisu informacji także w innych dziedzinach wiedzy. Autorzy podręcznika Zrozumieć świat, starając się zachować większość walorów wcześniej wyróżnionego przez PAU podręcznika Fizyka dla gimnazjum M. i R. Rozenbajgierów, zgodnie z życzeniami nauczycieli: zmienili kolejność działów fizyki, stosując się do zasady stopniowania trudności, doświadczenia wymagające skomplikowanego sprzętu zastąpili bardzo prostymi i ciekawymi doświadczeniami wykorzystującymi przedmioty codziennego użytku, ograniczyli treści do bezpośrednio związanych z podstawą programową, tym samym ułatwiając realizację jej wymagań w czterech godzinach cyklu kształcenia, kończą kurs fizyki rozdziałem powtórzeniowym i porządkującym wiedzę oraz umiejętności ucznia, wykorzystali wiele, z pozoru drobnych uwag nauczycieli, które jednak w codziennej pracy, szczególnie z uczniem słabym, mają istotne znaczenie, wykorzystali doświadczenia wyniesione z sześciu lat pracy nauczycieli w warunkach reformy i z czterech lat gimnazjalnego egzaminowania. Podręcznik posiada bardzo obszerną obudowę dydaktyczną. W jej skład wchodzą: programy nauczania wraz z planami wynikowymi, które można pobrać nieodpłatnie ze strony zeszyty przedmiotowo-ćwiczeniowe; zbiory zadań na różnych poziomach trudności (od Fizyki w prostych zadaniach do Zadań do konkursów fizycznych Biblioteka nauczyciela fizyki, zeszyt 6); inne materiały dla nauczyciela zawarte w kolejnych zeszytach Biblioteki nauczyciela fizyki, w tym np.»» wskazówki merytoryczne i dydaktyczne (zeszyt 2)»» propozycje projektów (zeszyt 4)»» sprawdziany (zeszyt 5)»» karty pracy (zeszyt 7) foliogramy, filmy dydaktyczne, filmy instruktażowe dla nauczycieli, zestawy doświadczalne, generator testów, programy komputerowe; wydawany kilka razy w ciągu roku bezpłatny Poradnik. Podręcznik Zrozumieć świat został uznany w 2008 roku przez Polską Akademię Umiejętności za najlepszy polski gimnazjalny podręcznik fizyki.

3 Fizyka dla gimnazjum (w 3 częściach) M. i R. Rozenbajgier, J.M. Kreiner Nr dopuszczenia: cz /99, cz /00, cz /00 Program nauczania fizyki w gimnazjum autorstwa Marii Rozenbajgier, Barbary Sagnowskiej i Jadwigi Salach o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej w 1999 roku: DKW /99 Fizyka dla gimnazjum M. i R. Rozenbajgierów składa się z trzech części: Część 1. zawiera działy: kinematyka, dynamika, grawitacja, astronomia. Numer dopuszczenia 53/99. Część 2. zawiera działy: praca, moc, energia mechaniczna, budowa materii, zjawiska cieplne, drgania i fale, hydrostatyka. Numer dopuszczenia 19/00. Część 3. zawiera działy: elektrostatyka, prąd stały, elektromagnetyzm, optyka, przetwarzanie i przekazywanie informacji, fizyka jądrowa. Numer dopuszczenia 249/00. Jest to podręcznik ambitny, stawiający duże wymagania zarówno nauczycielowi, jak i uczniom. Zawarte w nim treści pozwalają realizować podstawę programową w bardzo wszechstronny sposób. Jeśli jednak zachodzi taka potrzeba, podręcznik daje nauczycielowi możliwość ograniczenia realizacji materiału (szare tło) i dostosowywania jego zakresu do potrzeb i możliwości uczniów. W podręczniku zastosowano wypróbowaną w praktyce szkolnej metodę spiralną. Nauczanie fizyki rozpoczyna się od mechaniki (cz. 1. podręcznika), ale przy pierwszym podejściu proponujemy ograniczenie wymagań w stosunku do słabszych uczniów (pytać o wszystko, co jest w podręczniku, ale nie stawiać złych stopni, jeśli uczeń nie radzi sobie z trudniejszymi problemami). Do sprawiających trudność zagadnień związanych z przekształcaniem wzorów, z przeliczaniem jednostek, sporządzaniem wykresów wracamy w drugiej części podręcznika, realizując dział: Praca, moc, energia mechaniczna. Kolejne podejście do problemów mechaniki ma miejsce w trzeciej części podręcznika. W paragrafie: Ruch ciała naelektryzowanego w polu elektrostatycznym, przypomniano podstawowe treści kinematyki i dynamiki oraz zastosowano je do rozwiązywania zadań. Wielokrotne powracanie do mechaniki gwarantuje, że uczeń dobrze poradzi sobie w każdej szkole ponadgimnazjalnej, gdzie nauczanie zawsze rozpoczyna się właśnie od tego działu.

4 Równocześnie jest to podręcznik pozwalający kształtować szeroki wachlarz umiejętności: Jasność i przystępność języka daje możliwość używania go do kształtowania umiejętności czytania ze zrozumieniem. Różnorodność zadań i problemów daje okazję do wyszukiwania dodatkowych informacji i podejmowania prób ich rozwiązywania. Propozycje szczegółowych doświadczeń pozwalają kształtować umiejętności eksperymentowania i wyciągania wniosków. Liczne w pełni rozwiązane przykłady uczą rozwiązywania zadań obliczeniowych i działań na jednostkach. Sporządzanie wykresów, diagramów i tabel oraz odczytywanie z nich wartości wielkości fizycznych kształtują umiejętności korzystania z tego sposobu zapisu informacji także w innych dziedzinach wiedzy. Autorzy zastosowali ciekawy i przejrzysty (wspólny dla wszystkich części) układ podręcznika. Każdy paragraf (często zatytułowany niekonwencjonalnie) zawiera treści podstawowe, które zgodnie z programem nauczania są treściami obowiązkowymi. Aby zainteresować ucznia fizyką i wykazać jej ścisły związek z życiem codziennym, w podręczniku zamieszczono także treści nadobowiązkowe (wykraczające poza program), opatrzone tytułem: Czy wiesz, że...?. Stąd w podręczniku opisano wielką liczbę urządzeń, z którymi uczeń styka się na co dzień. Każde z nich jest prezentowane w takim miejscu podręcznika, w którym uczeń ma szansę zrozumieć zasadę jego działania, a nie tylko wyuczyć się na pamięć czytanych treści. Jeśli zachodzi taka potrzeba, autorzy przypominają wiadomości znane już uczniom z lekcji chemii, matematyki i przyrody. Tę wiedzę zamieszczono w podręczniku w okienkach zatytułowanych: Przypomnij sobie. Na końcu każdego paragrafu w okienku : To ważne zostały zamieszczone najważniejsze wiadomości (tj. prawa fizyczne, definicje, wzory, jednostki), które uczeń powinien zapamiętać, aby mógł kontynuować naukę fizyki. W lepszym zrozumieniu treści poszczególnych paragrafów pomagają uczniowi liczne przykłady rozwiązanych prostych zadań oraz ćwiczenia i zadania do samodzielnego rozwiązania. Całość uzupełniają opisy doświadczeń (z których większość uczeń może powtórnie wykonać w warunkach domowych) oraz liczne rysunki i fotografie ilustrujące treści opisywane w danym paragrafie. Podręcznik posiada bardzo obszerną obudowę dydaktyczną. W jej skład wchodzą: program nauczania wraz z planami wynikowymi, które można pobrać nieodpłatnie ze strony zeszyty przedmiotowo-ćwiczeniowe; zbiory zadań na różnych poziomach trudności (od Fizyki w prostych zadaniach do Zadań do konkursów fizycznych Biblioteka nauczyciela fizyki, zeszyt 6); inne materiały dla nauczyciela zawarte w kolejnych zeszytach Biblioteki nauczyciela fizyki, w tym np.»» wskazówki merytoryczne i dydaktyczne (zeszyt 2)»» propozycje projektów (zeszyt 4)»» sprawdziany (zeszyt 5)»» karty pracy (zeszyt 7)

5 foliogramy, filmy dydaktyczne, filmy instruktażowe dla nauczycieli, zestawy doświadczalne, generator testów, programy komputerowe; wydawany kwartalnie od 1999 roku bezpłatny Poradnik (dotychczas ukazało się 23 części). Polska Akademia Umiejętności uznała w 2002 roku podręcznik Fizyka dla gimnazjum za najlepszy polski gimnazjalny podręcznik fizyki.