DUCH LUDZKIEGO CIERPIENIA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "DUCH LUDZKIEGO CIERPIENIA"

Transkrypt

1 Robert M. Rynkowski DUCH LUDZKIEGO CIERPIENIA Nie ma chyba ludzi, którzy by nigdy w życiu nie cierpieli. I chociaż są różne rodzaje cierpienia i rozmaite stopnie jego intensywności, to jednak każdy ma jakieś o nim pojęcie. Jeśli bowiem ktoś cierpiał nawet tylko w niewielkim stopniu, to przez porównanie może sobie uświadomić, jak straszne musi być doświadczenie wielkiego cierpienia. Dlatego normalny człowiek nie może przejść obok niego obojętnie. Mimo to da się zauważyć, iż cierpiący często odpychają od siebie innych ludzi właśnie dlatego, że cierpią. Przy tym zazwyczaj nie jest to ich świadome działanie, wynikające, na przykład, z tego, że zazdroszczą innym szczęścia. Bywa tak, że wprawdzie bardzo im współczujemy, ale wolelibyśmy się z nimi nie spotykać, nie słuchać ich skarg. Wypada bowiem w jakiś sposób ich pocieszyć, powiedzieć, że wszystko będzie dobrze. Tyle że łatwo uczynić tak wobec kogoś chorego na grypę. Ale co powiedzieć ludziom cierpiącym z powodu nieuleczalnych chorób, jak pocieszyć rodziców, którzy właśnie stracili swoje dziecko? Co powiedzieć dzieciom, które z pewnością cierpią niewinnie? Jak odpowiedzieć na ich pytanie: dlaczego? Bezradność wobec tych pytań każe wielu ludziom unikać cierpiących i cierpienia. Dochodzą oni do wniosku, że należy jak najmniej nim się zajmować, dopóki samemu się nie cierpi. Starają się w jak największym stopniu uprzyjemnić sobie życie, a gdy stanie się ono w wyniku cierpienia nieznośne, po prostu je przerwać. Postawa ta jednak nie jest to z pewnością rozwiązaniem problemu, a jedynie ucieczka od niego, która nie czyni życia łatwiejszym, nie niesie bowiem cierpiącym pocieszenia i nie ułatwia znoszenia bólu, a tylko każe go unikać, co w praktyce jest niemożliwe do osiągnięcia: prędzej czy później każdy z nim się styka. Dlatego innym ludziom rozum, który potrafił wyjaśnić już tyle zagadek, każe szukać jakiegoś wytłumaczenia w nadziei, że i z tą tajemnicą sobie poradzi. Dla człowieka przyjmującego istnienie Boga, często pierwsza odpowiedź, jaka się nasuwa, brzmi: cierpienie jest zsyłaną przez Niego karą za popełnione przez ludzi grzechy. Przekonanie to ma bardzo starą tradycję. Za nieposłuszeństwo i obrazę cierpieniem karali bogo-

2 2 Duch ludzkiego cierpienia wie religii pogańskich czy Bóg Starego Testamentu. Również Bóg chrześcijan był i jest, zwłaszcza w religijności ludowej, w ten sposób postrzegany: przyczyną ludzkich cierpień jest złe życie, odejście od Boga, zaprzestanie praktyk religijnych. Z pewnością nie jest to przekonanie bezpodstawne i irracjonalne, gdyż każdy realnie patrzący na siebie człowiek wie, iż uczynił wiele rzeczy zasługujących na potępienie i ukaranie. Taką świadomość mieli nawet najwięksi święci, więc jej obecność u innych nie powinna dziwić. Ale czy naprawdę przestępstwa naszych dziadków były tak wielkie, że musieli cierpieć i umierać w obozach koncentracyjnych? A czym zawiniły dzieci, które tam trafiły? Dlaczego właśnie one musiały doświadczyć wszystkich okropności wojny? Cierpienie niewinnych jest najmocniejszym argumentem przemawiającym przeciw tłumaczeniu cierpienia jako słusznej kary zsyłanej przez Boga. Gdyby dotykał On nim niewinnych, z pewnością nie mógłby być nazwany dobrym czy sprawiedliwym. Dlatego w wieku, w którym ludzie doświadczyli tak wielu cierpień, wyjaśnienie to utraciło jak się zdaje swoją przekonującą moc. Jednak może ono przybrać inną, bardziej subtelną formę, sprawiającą, iż wydaje się, że ciągle jeszcze tę moc posiada. 1. Cierpienie jako próba Angielski myśliciel chrześcijański, C. S. Lewis, w książce zatytułowanej Problem cierpienia starał się wykazać, że ludzie muszą cierpieć, ponieważ Bóg, kierowany miłością do nich, pracuje, by uczynić ich jej godnymi. Człowiek ma zły charakter i nie podąża do tego, co dla niego najlepsze, co dałoby mu szczęście. Poza tym ulega iluzji, że jest samowystarczalny, nie szuka w Bogu szczęścia, dopóki może je znaleźć gdzie indziej. Ta iluzja w najostrzejszej formie może występować u dobrych ludzi. Człowiek tylko wtedy może mieć świadomość, że robi coś ze względu na Boga, gdy jest to przeciwne jego naturalnym skłonnościom. To wszystko powoduje, że musi cierpieć i tak naprawdę prawdziwym problemem jest, dlaczego niektórzy dobrzy ludzie nie cierpią. 1 Jednak kiedy po ciężkiej chorobie umarła żona Lewisa, on sam w wydanej pod pseudonimem książeczce Smutek, przyznał, iż jego wiara to był domek z kart, który rozsypał się przy pierwszym podmuchu. Nie tylko nie okazała się ratunkiem przed bolesnym upadkiem, ale doprowadziła do postawienia pytania: czy rzeczywiście Bóg jest dobry? Autor przyznaje, że tak naprawdę nie wierzył i nie przejmował się smutkami innych 1 C. S. Lewis, Problem cierpienia, tłum. z ang. T. Szafrański, Katowice 1996.

3 Więź 478 (1998) nr 8, s ludzi. Wiara, która brała pod uwagę cierpienie, nie była wiarą, lecz wyobraźnią, domkiem z kart, bawiła się nieszkodliwymi żetonami opatrzonymi w napisy: Choroba, Ból, Śmierć, Samotność. Aby zacząć prawdziwie wierzyć, autor musiał zagrać o najwyższą stawkę; konieczne było przeżycie męki, by mógł znaleźć prawdę. Runięcie domku z kart było konieczne i im szybciej to się stało, tym lepiej. Dokonać tego mogło tylko cierpienie. Skoro zaś Bóg leczy cierpieniem, nie ma sensu prosić Go o łagodność. Jeśli jest On dobry, to cierpienia są konieczne, bo inaczej by ich nie dopuszczał. 2 Bóg znał jakość wiary Lewisa i nie musiał jej próbować. To on jej nie znał i jedynie zburzenie domku z kart mogło mu to uświadomić. 3 Dlatego myśliciel wyraża przekonanie, że Bóg jest nieubłagany, a ewentualna operacja bardziej bolesna niż można to sobie wyobrazić, a jednocześnie jest pewien, że wszystko będzie dobrze. 4 Czy jednak cierpienie, które miało uleczyć Lewisa z błędnych wyobrażeń o sobie, rzeczywiście spełniło swoje zadanie? Przecież w gruncie rzeczy pozostał on przy swoich poprzednich poglądach. Nadal wierzył w Boga, który dla dobra człowieka leczy go bolesną kuracją, poddaje próbom, dotyka cierpieniem. W istocie Bóg ten jest odległy, nieubłagany i nie ma specjalnego sensu, by modlić się do Niego o złagodzenie cierpienia, tak jak nie ma sensu prosić lekarza, by przerwał bolesny zabieg. Jest to bardziej Bóg chłodnego racjonalisty, który rozwiązuje problem cierpienia, niż Bóg cierpiącego człowieka. Największy sprzeciw w takim obrazie Boga budzi to, że nie znajdziemy u Niego żadnych śladów współczucia dla swoich pacjentów. Rażące jest Jego oddalenie od cierpiących, nieuczestniczenie w życiu człowieka, nietowarzyszenie mu w jego zmaganiach z cierpieniem. Można odnieść wrażenie, iż ból człowieka wcale Go nie obchodzi, chociaż ma przecież służyć jego dobru. Przy tym Lewis, wyjaśniając i uzasadniając cierpienie swoje a więc człowieka, który, w jego mniemaniu, błędnymi poglądami na nie zasłużył nie wyjaśnił tym samym cierpienia niewinnych. Bo czy dziecko ma iluzję samowystarczalności albo niewłaściwe poglądy, przez co zasługiwałoby na cierpienie? Możliwość postawienia takiego pytania jest największą słabością teorii Lewisa, skłaniającą do poszukiwania innych rozwiązań. Nie oznacza to jednak, że była ona całkowitą pomyłką, którą jak najprędzej należy wymazać z pamięci ludzkiej. Dała ona bowiem pocieszenie swojemu autorowi, chociaż liczył się on z tym, że i tym razem 2 Tenże, Smutek, tłum. z ang. J. Olędzka, Warszawa 1974, s Tamże, s. 55n. 4 Tamże, s. 68.

4 4 Duch ludzkiego cierpienia może to być tylko domek z kart. W gruncie rzeczy wyjaśnienie to, podobnie jak to, które w cierpieniu widzi karę za grzechy, zostało stworzone właśnie po to, by pocieszać człowieka. Ma on dzięki niemu dostrzec, że cierpienie nie jest absurdem, że da się je wyjaśnić i że tak naprawdę służy ono dobru człowieka, który dzięki niemu uświadamia sobie swoje oddalenie od Boga i konieczność powrotu. Może wówczas mieć nadzieję, że radykalna odmiana stylu życia spowoduje powrót dawnego szczęścia. Czy jednak w dzisiejszych czasach da się w ten sposób pocieszać ludzi bardzo cierpiących, zwłaszcza tych cierpiących niewinnie? Dla wielu z nich argumentacja tego typu może nie tylko nie być pocieszeniem, ale wręcz powodem buntu wobec Boga i Jego odrzucenia. Wymaga ona również jakiejś racjonalnej refleksji, a do tego ludzie przytłoczeni wielkim cierpieniem nie są często zdolni. Wiele wskazuje też na to, że nie chcą oni takich wyjaśnień, ale oczekują odpowiedzi na pytanie, dlaczego Bóg ich nie ratuje, czemu nie pomaga w ich zmaganiach. Przede wszystkim pragną pomocy, zwłaszcza z Jego strony. Dlatego przyzywają Go i domagają się usunięcia cierpienia, nawet jeśli wiedzą, że na nie zasłużyli. Nawet niewierzący w chwilach wielkiego cierpienia kierują do Niego swego rodzaju modlitwę. Dopiero gdy okazuje się, że ocalenie nie jest możliwe, oczekują usprawiedliwienia takiej postawy Boga i pocieszenia. Jednak często nie przychodzi ani jedno, ani drugie. Cierpiący pozostaje ze swoim cierpieniem, które znosi w samotności, jak mu się wydaje, opuszczony przez Boga i ludzi. Tak jak Chrystus może zawołać: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?. Czyżby więc Bóg naprawdę był nieczuły na cierpienia człowieka? Czy droga przez cierpienie musi być samotna? Czy nie można na niej zaznać żadnego pocieszenia prócz tego, że cierpienie jest karą za grzechy lub koniecznym doświadczeniem prowadzącym do dobra cierpiącego? 2. Cierpienie Boga Negatywnej odpowiedzi na wszystkie te pytania udziela, zyskująca w ostatnim czasie coraz większy zasięg, teologia patrząca na problem cierpienia poprzez pryzmat cierpienia Boga. Niektórzy jej przedstawiciele twierdzą, że to nie Bóg odpowiada za cierpienia człowieka, gdyż większość z nich jest wynikiem złego użycia wolności przez ludzi, czemu On nie może zapobiec. Jego interwencja oznaczałaby bowiem pozbawienie człowieka wolności, która jest darem pierwotnym czyniącym ze stworzenia dzieci

5 Więź 478 (1998) nr 8, s Boże, nie zaś niewolników. Jednak Bóg nie jest obojętny wobec cierpień człowieka, a wręcz przeciwnie: wszystkie one Go dotykają i są powodem Jego współcierpienia z ludźmi. To współcierpienie pochodzi z miłości, która nie może pozostawać obojętna wobec cierpienia osoby kochanej. Jednak nie oznacza to, że cierpienie Boga jest możliwe do zrozumienia. Pozostaje ono tajemnicą. Z pewnością jest inne niż ludzkie cierpienia, gdyż pochodzi z miłości i jest przyjęte dobrowolnie. 5 Wprawdzie oficjalne nauczanie Kościoła wykazuje powściągliwość wobec teologii cierpienia Boga, ale w encyklice Dominum et Vivificantem Jan Paweł II stwierdza, że grzech człowieka wywołuje niepojęty i niewyrażalny ból w samym niejako sercu nieogarnionej Trójcy. Pojęcie Boga, jako Bytu absolutnie doskonałego, wyłącza z pewnością wszelki ból pochodzący z braku czy zranienia; jednakże w głębokościach Bożych jest miłość ojcowska ( ). Najczęściej jednak Pismo Święte mówi nam o Ojcu, który współczuje człowiekowi, dzieląc jakby jego ból. Ostatecznie ów niezgłębiony i niewypowiedziany ból Ojca zrodzi nade wszystko całą przedziwną ekonomię miłości odkupieńczej w Jezusie Chrystusie (n 39). Słowa te świadczą o tym, że teologia Boga cierpiącego znajduje poparcie w nauczaniu papieskim 6. Jednak jakie znaczenie może mieć ona dla człowieka doświadczanego cierpieniem? Otóż, pokazuje ona cierpiącym, że Bóg im współczuje, że jest wrażliwy ma ludzki ból. Chociaż często bezpośrednio nie może wyzwolić człowieka od niego, to jednak nie jest nań obojętny. Myślę, że świadomość takiego stosunku Boga do cierpienia może pomóc cierpiącym łatwiej znosić swoją trudną sytuację, i to tym bardziej że jest On jako cierpiący suwerenny wobec cierpienia. Pokazał to w wydarzeniu krzyża i zmartwychwstania Chrystusa, ostatecznie wyzwalając Ukrzyżowanego od męki. W wydarzeniu Zmartwychwstania cierpiący mogą odnaleźć dla siebie największą nadzieję. Pokazuje ono bowiem, że cierpienie nie będzie trwało wiecznie i że Bóg ma moc uwalniania od niego. Jednakże wiedza o cierpieniu Boga, a nawet nadzieja na to, że kiedyś cierpienie zostanie przezwyciężone, sama w sobie nie decyduje jeszcze o pocieszeniu człowieka cierpiącego. Bóg ciągle może być pojmowany jako odległy, z daleka współczujący ludziom, chociaż z pewnością jest On znacznie bliższy cierpiącym niż Bóg Lewisa. Nie jest przecież tak, że cierpiącemu wystarczy świadomość, że ktoś bardzo mu współczuje. 5 Por. np. W. Hryniewicz, Pedagogia nadziei. Medytacje o Bogu, Kościele i ekumenii, Warszawa 1997, s Por. J. Majewski, Miłość ukrzyżowana. Nad teologią cierpienia Jana Pawła II, Warszawa 1998, s

6 6 Duch ludzkiego cierpienia To przede wszystkim współczująca obecność przy cierpiącym ma jak uczy doświadczenie wielu ludzi największą moc pocieszania, dodawania odwagi, budzenia nadziei, wewnętrznego przemieniania. W tym kierunku idzie też myśl Jana Pawła II. Bóg nie współcierpi z człowiekiem cierpiącym z dala, ale przybywa do niego i w nim się uobecnia. Uobecnia się jako Duch Święty, osobowa Miłość Ojca i Syna. Duch Święty może sprawić, że człowiek, mimo trudnego doświadczenia, jest w stanie zaufać Bogu i powierzyć się Jego Opatrzności, w nadziei, że Bóg przezwycięży to cierpienie, podobnie jak przezwyciężył cierpienie Chrystusa poprzez Jego zmartwychwstanie. Stąd ludzie mogą żyć nadzieją, że cierpienie nie jest bezsensowne i że może ono mieć wartość zbawczą. Nadzieja rodzi się z wiary w sens posłannictwa Chrystusa oraz z wiary w uczestnictwo w Jego zbawczym trudzie. Z czasem może ona wzrosnąć i przekształcić się w ten sposób, że stanie się przejmującą radością. Cierpiący człowiek staje się wówczas tym, którego wiara, nadzieja i miłość mogą pocieszać innych. Cierpiący zostają niejako wskrzeszeni do nowego życia i wskrzeszają innych. Jednak wszystko to możliwe jest jedynie dzięki obecności Ducha Świętego. Jezus nie tylko mówi o szczęściu w cierpieniu, ale ma moc do tego szczęścia doprowadzić wszystkich, którzy pozwolą się kierować Jego Duchowi 7. Bóg nie może zapobiec wielu cierpieniom ludzkim, gdyż musiałby pozbawić człowieka wolności. Ta niemożność najwyraźniej ujawnia można powiedzieć bezbronność i bezradność Boga wobec cierpienia. Jest On jednak blisko człowieka. Takim właśnie bliskim i bezradnym Bogiem jest Duch Śświęty, który pomaga człowiekowi odnaleźć sens w cierpieniu, nie przez jakieś intelektualne argumenty, ale właśnie poprzez bliskość i zwykłą obecność. Obecność współczującą i współcierpiącą, która pomaga zmagać się z cierpieniem, odnajdować w nich nadzieję i miłość, zbawczo przemieniać je dla dobra swojego i innych ludzi. Widać to pisze w encyklice o Duchu Świętym Jan Paweł II w krzyżu Chrystusa: Duch Święty jest ogniem z nieba działającym w głębi tajemnicy Krzyża (nr 41). Współczesna nowa wrażliwość na cierpienie, wrażliwość, którą ukształtowały bolesne doświadczenia wieku jak żaden inny naznaczonego cierpieniem, powoduje, iż niezbyt wiarygodnie musi brzmieć mówienie o cierpieniach jako Bożej karze za popełnione grze- 7 Por. Jan Paweł II, Ewangelia cierpienia. Wybór homilii, przemówień, dokumentów, Kraków 1997, s , 102,

7 Więź 478 (1998) nr 8, s chy. To właśnie jak sądzę ta wrażliwość doprowadziła do ponownego odkrycia idei Boga cierpiącego, która była wprawdzie obecna w chrześcijaństwie od samego początku, ale nie zdołała zyskać szerszej akceptacji. Z czego wynikała ta wcześniejsza rezerwa chrześcijan wobec teologii Boga cierpiącego? Sądzę, że przyczyny tkwiły przede wszystkim w przyjęciu wynikającego z filozofii greckiej poglądu o niezmienności Boga i rozumieniu cierpienia jako niedoskonałości, która nie może być udziałem Bytu absolutnie doskonałego. Myślę, że wynikało to również z faktu, że przez wiele wieków Duch Święty był niejako Bogiem zapomnianym w teologii i świadomości Kościoła. To zaś było przyczyną niedostrzegania roli, jaką pełni On jako ten, który objawia ból Boga, przenikając głębokości Boże, oraz Jego misji polegającej na pocieszaniu cierpiących i przemienianiu cierpienia w zbawcze dobro. Może właśnie fakt, że w ostatnich czasach pojawiło się większe zainteresowanie chrześcijan Duchem Świętym, powoduje, że zaczyna się dostrzegać i doceniać te Jego funkcje. Znamienne jest, że o cierpieniu Boga Jan Paweł II pisze właśnie w encyklice o Duchu Świętym. To zgłębianie tajemnicy Świętego Ducha pozwala odkryć Papieżowi cierpienie Boga i Jego wrażliwość na cierpienia ludzi. Takie spojrzenie na tajemnicę Boga cierpiącego, uobecniającego się w życiu ludzi cierpiących poprzez Ducha Świętego, każe patrzeć na cierpienie z innej perspektywy i widzieć w nim przede wszystkim tajemnicę, której nie da się do końca rozumowo wyjaśnić. Można więc powiedzieć, że rozumienie tajemnicy Ducha i Jego misji w znacznej mierze warunkuje nasze spojrzenie na tajemnicę ludzkiego cierpienia. Dlatego wydaje się, że w czasach wrażliwych na obecność i rolę Ducha Świętego inne musi być podejście do cierpienia, dalekie zwłaszcza od dostrzegania w nim kary za grzechy. Większa obecność Boskiego Pocieszyciela w świadomości i życiu Kościoła, w liturgii, we wspólnotach, w teologii może sprawić, że w życiu ludzi cierpiących więcej będzie pocieszenia i nadziei, wytrwałości w bólu i przemienianiu go w zbawcze dobro. Dla sprawy naszego rozumienia problemu cierpienia i przeżywania go istotne znaczenie ma stosunek do tajemnicy Ducha Świętego. Stąd należałoby w większym niż dotychczas stopniu zadbać o pogłębianie tej tajemnicy i znaleźć więcej miejsca w Kościele dla trzeciej Osoby Trójcy Świętej, do czego przynagla wierzących Jan Paweł II. 3. Duch Pocieszyciel Na koniec warto zwrócić uwagę na kilka możliwych praktycznych implikacji roli Ducha Świętego w pocieszaniu cierpiących. To, że jest On Pocieszycielem cierpiących,

8 8 Duch ludzkiego cierpienia wcale nie oznacza, że inni ludzie są zwolnieni z niesienia im pocieszenia. Jest jednak prawdą, że nasze myślenie o cierpieniu i pocieszanie są niezwykle ułomne i czasami przynoszą więcej szkody niż pożytku, zwłaszcza gdy staramy się wykazać, że człowiek musi cierpieć i że jest to cierpienie zsyłane przez Boga. Jan Paweł II uważa, że zwyczajne ludzkie słowo nie wystarczy do budzenia nadziei. Nadzieja ta rodzi się z Ducha Świętego, który pomaga nam pocieszać i pokrzepiać cierpiących 8. Jest to niezwykle ważne zadanie i trzeba się zastanowić, w jaki sposób należałoby je spełniać. Przede wszystkim jak sądzę funkcja, jaką Duch Święty pełni w pocieszaniu cierpiących i w zbawczym przemienianiu cierpienia, winna znaleźć odzwierciedlenie w osobistych modlitwach wiernych i całego Kościoła. Doświadczenie uczy, że sfera ta jest raczej zaniedbana. W trudnych sytuacjach zazwyczaj modlimy się do Chrystusa, Maryi i świętych, natomiast rzadko lub wręcz wcale do Ducha Świętego. W pracy duszpasterskiej należałoby więc zwrócić uwagę wiernym na konieczność przyzywania w modlitwach Jego pomocy. Dobrym rozwiązaniem wydaje się na przykład częstsze wprowadzanie do modlitwy powszechnej prośby za cierpiących i tych, którzy mają im nieść pocieszenie, by Duch Święty pomógł im w znalezieniu właściwych słów i właściwej postawy. Wskazane byłoby także upowszechnienie odmawiania w kościołach litanii do Ducha Pocieszyciela i uzupełnienie modlitewników modlitwami za cierpiących, aby potrafili odczuć Jego obecność w swoim życiu i by umieli dostrzec wartość swojego bólu oraz możliwość przeobrażenia go w dobro. Na niewiele jak sądzę zda się przynaglanie ludzi wierzących do modlitwy do Ducha Świętego, jeżeli będzie się ukazywać Boga jako zsyłającego na ludzi cierpienia za grzechy, nie zaś jako współczującego im, miłosiernego i uobecniającego się w ich życiu w Duchu Świętym. Na katechezach i w kazaniach winno znaleźć się więcej miejsca na roztropnie przedstawianą teologię Boga, który nie zsyła na ludzi cierpień, ale współcierpi z nimi i pragnie zło cierpienia przemieniać w zbawcze dobro. Ludowej religijności, która często przedstawia Boga jako sprawcę cierpień, nie należy konserwować, ale stopniowo ją oczyszczać. Ważną sprawą jest również częstsze udzielanie Komunii św. osobom, które z powodu choroby nie są w stanie uczestniczyć w Eucharystii. W wielu parafiach robi się to tylko raz w miesiącu. Tymczasem to właśnie przede wszystkim w Eucharystii Duch 8 Tamże, s

9 Więź 478 (1998) nr 8, s Świety uobecnia w ludzkim życiu mękę i zmartwychwstanie Chrystusa, najgłębsze źródło umocnienia i pocieszenia człowieka w cierpieniu. Kościół zachęca wiernych do codziennego przystępowania do tego sakramentu, gdyż to pozwala na budowanie szczególnie bliskiej więzi z Bogiem. Jest więc pewnym paradoksem, że ci, którzy tej więzi najbardziej potrzebują, nie mogą częściej jej doświadczać. Jeśli bliskość Ducha Świętego odgrywa tak ważną rolę w pocieszaniu cierpiących, to trzeba im Go przybliżyć w najprostszy sposób, czyli poprzez jak najczęstsze udzielanie Komunii św. Tłumaczenie, że w Kościele brak jest kapłanów do wypełnienia tego zadania, jest niezrozumiałe w obliczu wielu sióstr zakonnych oraz rzesz świeckich, którzy w tym dziele mogliby z powodzeniem ich zastąpić. Warto byłoby również wypracować stałe formy niesienia pociechy cierpiącym przez grupy świeckich w szczególny sposób oddanych Duchowi Świętemu. Jedną z dróg może być stworzenie takich wspólnot (tam, gdzie ich jeszcze nie ma), inną większe zaangażowanie w to zadanie istniejących już wspólnot. Niektóre z nich wykazują właśnie szczególną wrażliwość na Ducha Świętego. Dlatego zaangażowanie ich w niesienie pomocy wszystkim cierpiącym w parafii służyłoby praktycznemu wykorzystaniu ich charyzmatu. Można by też pomyśleć o włączeniu duchowości tych grup, przepełnionej świadomością obecności Ducha Świętego, w liturgię całej wspólnoty, co umożliwiłoby wszystkim wiernym dostrzeżenie roli Ducha Świętego w życiu religijnym. Kolejny problem to sprawa przygotowania chrześcijan do spotkania z cierpieniem w ich własnym życiu. Któż lepiej potrafi nauczyć nas obchodzenia się z cierpieniami niż ci, którzy poradzili sobie lub radzą z cierpieniem i odnaleźli w nim sens. O cierpieniu najczęściej mówi się jako o sytuacji, która degraduje człowieka, natomiast rzadko można usłyszeć o ludziach, którzy mimo cierpienia potrafią być szczęśliwi. Jan Paweł II często powtarza, że ludzie cierpiący mogą nauczyć zdrowych, jak radzić sobie z cierpieniem, które prędzej czy później dotyka każdego 9. Dlatego należałoby znaleźć w Kościele więcej miejsca do wykorzystania życiowej mądrości cierpiących, którzy w jakiś paradoksalny sposób mogą być darem Ducha Świętego dla Kościoła. Myślę tu choćby o ich obecności na Mszach św., nie tylko na tych jak to u nas bywa odprawianych od czasu do czasu specjalnie dla nich. Myślę o umożliwieniu dawania przez nich świadectwa 9 Por. tamże, s. 77.

10 10 Duch ludzkiego cierpienia na spotkaniach w parafiach. Klerycy mogliby się z nimi spotkać podczas swoich studiów w seminariach, ucząc się w ten sposób właściwego stosunku do cierpienia w przyszłej pracy duszpasterskiej. Tajemnica Ducha Świętego ma nam jeszcze wiele do powiedzenia o tajemnicy naszego cierpienia. Ma moc oczyszczania niektórych popularnych wyobrażeń o jego przyczynach i stosunku do niego Boga. W świetle działania Ducha trudno mówić o cierpieniu jako karze zsyłanej przez Boga na ludzi. Raczej jest ono tajemnicą, która rozjaśnia współcierpienie Boga, uobecniającego się w życiu ludzi cierpiących poprzez Ducha Świętego, który ma moc niewysłowionego pocieszania ludzi i przemieniania cierpień w zbawcze dobro. Robert M. Rynkowski

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen z religii kl. 4

Kryteria ocen z religii kl. 4 Kryteria ocen z religii kl. 4 Ocena celująca - spełnia wymagania w zakresie oceny bardzo dobrej - prezentuje treści wiadomości powiązane ze sobą w systematyczny układ - samodzielnie posługuje się wiedzą

Bardziej szczegółowo

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia.

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy

Bardziej szczegółowo

wiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z

wiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z TRUDNY TEMAT Nauczyliśmy się słuchać łatwych kazań. Wygłaszanych, jak to się mówi, pod publiczkę. Nieraz kokieteryjnych, zalotnych, brzdąkających w bardzo serdeczną i łatwą strunę budzenia miłości do bliźniego.

Bardziej szczegółowo

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I I. Cele nauczania: Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi.

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. reprezentuje klasę lub szkołę w parafii lub diecezji, np. poprzez udział w

Bardziej szczegółowo

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy Kryteria oceniania z religii klasa II gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY II i III WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY II I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie

Bardziej szczegółowo

PAPIESKI LIST W SPRAWIE ODPUSTÓW NA ROK MIŁOSIERDZIA

PAPIESKI LIST W SPRAWIE ODPUSTÓW NA ROK MIŁOSIERDZIA PAPIESKI LIST W SPRAWIE ODPUSTÓW NA ROK MIŁOSIERDZIA Papież Franciszek wydał rozporządzenia dotyczące odpustów i sakramentu spowiedzi w Roku Miłosierdzia. Uczynił to w liście do przewodniczącego Papieskiej

Bardziej szczegółowo

Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska

Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska RE Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A KLASY III D i III B KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska Duchu Święty przyjdź ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DOMINIKA CIBOROWSKA KL III D MODLITWA Przyjdź

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty

Bardziej szczegółowo

1. Czym jest sakrament uzdrowienia chorych?

1. Czym jest sakrament uzdrowienia chorych? SAKRAMENT UZDROWIENIA Wstęp «Idź, twoja wiara cię uzdrowiła» (Mk 10,52). Te słowa kieruje Jezus do niewidomego, który z pokorą wołał: «Jezusie, Synu Dawida, ulituj się nade mną!» (Mk 10,47). Spotykamy

Bardziej szczegółowo

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy Kryteria oceniania z religii kl. I gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o własną

Bardziej szczegółowo

SAKRAMENT POJEDNANIA. Celebracja

SAKRAMENT POJEDNANIA. Celebracja SAKRAMENT POJEDNANIA Celebracja SESJA 2 dla RODZICÓW Ponowne Spotkanie Rozpoczynając tę sesję powiedz osobie, która jest obok ciebie, co zapamiętałeś z poprzedniej rodzicielskiej sesji? Co było pomocne

Bardziej szczegółowo

ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY

ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY Archidiecezjalny Program Duszpasterski ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY ROK A Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2007/2008 25 Adwent I Niedziela Adwentu 2 grudnia 2007 Iz 2, 1-5 Ps 122

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b)

Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b) Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 0 oso b) Czy sposób przeprowadzenia rekolekcji (cztery niedziele, zamiast czterech kolejnych dni) był lepszy od dotychczasowego? (=tak; =nie)

Bardziej szczegółowo

Zauważamy, że nowe sytuacje w rodzinach, a także w życiu społecznym, ekonomicznym, politycznym i kulturalnym. domagają się

Zauważamy, że nowe sytuacje w rodzinach, a także w życiu społecznym, ekonomicznym, politycznym i kulturalnym. domagają się Zauważamy, że nowe sytuacje w rodzinach, a także w życiu społecznym, ekonomicznym, Szukamy: politycznym i kulturalnym 1. Doświadczenia żywej wiary 2. Uzasadnienia swojej wiary domagają się 3. Wspólnoty

Bardziej szczegółowo

Pozycja w rankingu autorytetów: 1

Pozycja w rankingu autorytetów: 1 Imię: Karol Józef Nazwisko: Wojtyła Imiona rodziców: Ojciec Karol, Matka Emilia. Rodzeństwo: brat Edmund Miejsce urodzenia: Wadowice Kraj: Polska Miejsce zamieszkania: Wadowice, Kraków, Watykan. Miejsce

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen z religii klasa IV

Kryteria ocen z religii klasa IV Kryteria ocen z religii klasa IV dopuszczający znajomość podstawowych modlitw chrześcijańskich: Ojcze nasz, Pozdrowienie Anielskie..., formuła spowiedzi świętej, warunki sakramentu pokuty, wyjaśnienie

Bardziej szczegółowo

MIŁOSIERNI WE WSPÓLNOCIE

MIŁOSIERNI WE WSPÓLNOCIE III. W : MIŁOSIERNI WE WSPÓLNOCIE 38 Miłosierni jak Ojciec. Dni wspólnoty Ruchu Światło-Życie w roku 2016/2017 D Temat: Wspólnota miejscem doświadczania miłosierdzia PRZEBIEG Zawiązanie wspólnoty Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam

raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam 3 Spis treści Przedmowa.... 5 CZĘŚĆ PIERWSZA Otwórzcie drzwi wiary! 1. Drzwi wiary są otwarte...

Bardziej szczegółowo

Boże spojrzenie na człowieka 1

Boże spojrzenie na człowieka 1 Boże spojrzenie na człowieka 1 opracował: Artur Trzęsiok Knurów, 24 marca 2006 1 wersja beta 1 Wprowadzenie dla Animatora Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą,

Bardziej szczegółowo

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia.

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy

Bardziej szczegółowo

Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa

Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31

Bardziej szczegółowo

ROK SZKOLNY 2016/2017

ROK SZKOLNY 2016/2017 ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas I Ocena celująca: uczeń: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; czynnie uczestniczy w życiu swojej parafii;

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Za czym tęsknię? Jak znajdę szczęście?

SPIS TREŚCI. Za czym tęsknię? Jak znajdę szczęście? SPIS TREŚCI Słowo wstępne 7 Za czym tęsknię? Jak znajdę szczęście? Czy szczęście jest zawsze tylko chwilowe? 12 Czy mam szukać swego szczęścia? A może szczęście samo mnie jakoś znajdzie? 15 Czy zadowolenie

Bardziej szczegółowo

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy

Bardziej szczegółowo

USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ

USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ Lekcja 4 na 22 lipca 2017 Z Chrystusem jestem ukrzyżowany; żyję więc już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus; a obecne życie moje w ciele jest życiem w wierze w Syna

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości.

20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości. Lectio Divina Rz 6,15-23 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM Tydzień wprowadzający Bóg nas "...wezwał świętym powołaniem nie na podstawie naszych czynów, lecz stosownie do własnego postanowienia i łaski, która nam dana została w

Bardziej szczegółowo

Świętość jest dla dzisiejszego świata tematem z jednej strony wstydliwym i wręcz niechcianym, a z drugiej, czasem co prawda nie wprost, ale niezwykle

Świętość jest dla dzisiejszego świata tematem z jednej strony wstydliwym i wręcz niechcianym, a z drugiej, czasem co prawda nie wprost, ale niezwykle JAN PAWEŁ II Świętość jest dla dzisiejszego świata tematem z jednej strony wstydliwym i wręcz niechcianym, a z drugiej, czasem co prawda nie wprost, ale niezwykle pożądanym. Niektórzy zdają się nie interesować

Bardziej szczegółowo

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,

Bardziej szczegółowo

DUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI

DUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI SPOTKANIE 5 DUCH ŚWIĘTY Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: O DZIEWCZYNCE U STUDNI Mała dziewczynka stała z dziadkiem

Bardziej szczegółowo

KRÓTKI KATECHIZM DZIECKA PRZYGOTOWUJĄCEGO SIĘ DO PIERWSZEJ SPOWIEDZI I KOMUNII ŚWIĘTEJ

KRÓTKI KATECHIZM DZIECKA PRZYGOTOWUJĄCEGO SIĘ DO PIERWSZEJ SPOWIEDZI I KOMUNII ŚWIĘTEJ KRÓTKI KATECHIZM DZIECKA PRZYGOTOWUJĄCEGO SIĘ Materiały wykorzystywane w przygotowywaniu dziecka do I Spowiedzi i Komunii świętej w Parafii Alwernia DO PIERWSZEJ SPOWIEDZI I KOMUNII ŚWIĘTEJ KRÓTKI KATECHIZM

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII

Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji i biegle posługuje

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU

ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU JAN PAWEŁ II ORĘDOWNIK RODZINY NASZA SPOŁECZNOŚĆ SZKOLNA ŁĄCZY SIĘ Z TYMI SŁOWAMI PAMIĘTAMY 27 kwietnia 2015 roku odbył się w naszej

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy

Bardziej szczegółowo

Olga Strembska, Duchowość w Polsce 16 (2014), ISSN 2081-4674, s. 244-245.

Olga Strembska, Duchowość w Polsce 16 (2014), ISSN 2081-4674, s. 244-245. Duchowość w Polsce 16 (2014) ISSN 2081-4674 s. 244-245 Olga STREMBSKA JAK ŻYĆ PO CHRZEŚCIJAŃSKU? JAN PAWEŁ II ODPOWIADA NA NAJWAŻNIEJSZE PYTANIA opr. ks. Marek Chmielewski, Wydawnictwo AA, Kraków 2014,

Bardziej szczegółowo

Temat: Sakrament chrztu świętego

Temat: Sakrament chrztu świętego Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele

Bardziej szczegółowo

Program Misji Świętej w Gromadnie września 2015 r.

Program Misji Świętej w Gromadnie września 2015 r. Program Misji Świętej w Gromadnie 06-13 września 2015 r. Niedziela Dzień Święty Porządek Mszy świętych, tak jak w niedziele z uroczystym wprowadzeniem misjonarzy Godz. 10.00 Godz. 18.00 Godz. 20.30 Poniedziałek

Bardziej szczegółowo

były wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa

były wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa I. Świadkowie Chrystusa 2 3 4 5 6 określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. określa sposoby odnoszenia się do Boga

Bardziej szczegółowo

Nowenna do św. Charbela

Nowenna do św. Charbela Nowenna do św. Charbela Modlitwa do odmawiania każdego dnia O dobry, miłosierny i najukochańszy Boże, z głębi serca, z pokorą wobec Ciebie pragnę moją modlitwą wyrazić wdzięczność za wszystko co otrzymałem

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY 0 KLASA 0 I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa do Anioła Stróża Modlitwa

Bardziej szczegółowo

i nowe życie w Chrystusie. W Obrzędzie chrztu dorosłych kapłan pyta katechumena: O co prosisz Kościół Boży?, a ten odpowiada: O wiarę.

i nowe życie w Chrystusie. W Obrzędzie chrztu dorosłych kapłan pyta katechumena: O co prosisz Kościół Boży?, a ten odpowiada: O wiarę. Od Autora Dnia 11 października 2012 r. w 50. rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II rozpocznie się w całym Kościele katolickim Rok Wiary. Potrwa on do 24 listopada 2013 r. do uroczystości Chrystusa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra

WYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra WYMAGANIA Z RELIGII I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Niedostateczna Dopuszczająca Dostateczna Dobra bardzo dobra Celująca Wykazuje rażący brak wiadomości programowych klasy IV. Wykazuje zupełny brak

Bardziej szczegółowo

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą

Bardziej szczegółowo

Carlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk

Carlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk Carlo Maria MARTINI SŁOWA dla życia Przekład Zbigniew Kasprzyk Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 WPROWADZENIE Każdego dnia wypowiadamy, słyszymy i czytamy wiele słów. Czujemy jednak, że niektóre

Bardziej szczegółowo

2. Na to zaś wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości (Kol 3, 14).

2. Na to zaś wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości (Kol 3, 14). Miłość jest cnotą teologalną, dzięki której miłujemy Boga nade wszystko dla Niego samego, a naszych bliźnich jak siebie samych ze względu na miłość Boga. 1. "Bóg jest miłością" (1 J 4, 8. 16): miłość jest

Bardziej szczegółowo

Oddanie się pod opiekę św. Franciszka

Oddanie się pod opiekę św. Franciszka 3 Oddanie się pod opiekę św. Franciszka Pociągnij nas do siebie, święty Ojcze, abyśmy biegli do wonności olejków Twoich. Ty widzisz nas, że jesteśmy obojętni, opieszali, słabi, leniwi, jakby nieżywi z

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie Anielskie;

Bardziej szczegółowo

Dlaczego bywa ciężko i jak nabierać sił?

Dlaczego bywa ciężko i jak nabierać sił? Dlaczego bywa ciężko i jak nabierać sił? Dwie rzeczywistości Dobro i zło Inicjatywa królestwa światłości Inicjatywa królestwa światłości Chrześcijanin Zaplecze Zadanie Zaplecze w Bogu Ef. 1, 3-14 Wszelkie

Bardziej szczegółowo

Spis treści MARYJNE I HAGIOGRAFICZNE. Kazanie do Mszy Świętej o NMP z Wieczernika Kazanie na nabożeństwo do Matki Bożej Pocieszenia...

Spis treści MARYJNE I HAGIOGRAFICZNE. Kazanie do Mszy Świętej o NMP z Wieczernika Kazanie na nabożeństwo do Matki Bożej Pocieszenia... 3 Spis treści MARYJNE I HAGIOGRAFICZNE O. KRZYSZTOF CZEPIRSKI OMI Ochrzczeni Duchem Świętym Kazanie do Mszy Świętej o NMP z Wieczernika... 7 Maryja mistrzynią dobrych spotkań z ludźmi Kazanie na nabożeństwo

Bardziej szczegółowo

go i dalej, aż po linię wyznaczającą kres. Jest ona wzrastaniem w miłości, a miłość nigdy nie jest ruchem liniowym. W Starym Testamencie czytamy, że

go i dalej, aż po linię wyznaczającą kres. Jest ona wzrastaniem w miłości, a miłość nigdy nie jest ruchem liniowym. W Starym Testamencie czytamy, że 7 WPROWADZENIE Karl Rahner, słynny teolog katolicki, napisał kiedyś, że chrześcijanin przyszłości będzie musiał być mistykiem albo nie będzie w ogóle nikim. Chrześcijanin przyszłości będzie musiał doświadczyć

Bardziej szczegółowo

Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty

Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy

Bardziej szczegółowo

Pielgrzymka wewnętrzna. Podróż medytacyjna

Pielgrzymka wewnętrzna. Podróż medytacyjna Pielgrzymka wewnętrzna Podróż medytacyjna Laurence Freeman OSB Pielgrzymka wewnętrzna Podróż medytacyjna Przełożył Andrzej Ziółkowski Spis treści Koło modlitwy 9 Symbole podróży 23 Poziomy świadomości

Bardziej szczegółowo

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem! Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

1 Rozważania na każdy dzień. Cz. IX Marcin Adam Stradowski J.J. OPs

1 Rozważania na każdy dzień. Cz. IX Marcin Adam Stradowski J.J. OPs 1 2 Spis treści Wszystkich Świętych (1 listopada)......6 Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych (2 listopada)......7 Prawdziwie w Bogu (3 listopada)......8 Przełamać duchową pustkę (4 listopada)......9

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV

WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV Rozdział I Żyję w przyjaźni z Jezusem - charakteryzuje postawę przyjaciela Jezusa - wymienia warunki przyjaźni z Jezusem praktykowanie pierwszych piątków

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY 0 KLASA 0 I. Znajomość modlitw: II. WIADOMOŚCI Znak Krzyża; Modlitwa do Anioła

Bardziej szczegółowo

Wiadomości, umiejętności i postawy. ucznia

Wiadomości, umiejętności i postawy. ucznia dopuszczająca oceny dostateczna dobra bardzo dobra Wiadomości, umiejętności i postawy Uczeń wykazuje się znajomością: Aktów wiary, nadziei, miłości, żalu Stacji drogi krzyżowej Sakramentów Darów Ducha

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -31-02/10-0 Tytuł podręcznika:

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ PROGRAM NAUCZANIA POZNAJĘ BOGA I W NIEGO WIERZĘ PODRĘCZNIK JESTEM CHRZEŚCIJANINEM ROZDZIAŁ 1. Żyję w przyjaźni z Jezusem rozumie sens

Bardziej szczegółowo

Wymagania zgodne z programem AZ /1 i AZ-2-01/1

Wymagania zgodne z programem AZ /1 i AZ-2-01/1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z RELIGII Wymagania zgodne z programem AZ - 1-01/1 i AZ-2-01/1 Klasa II Ocena Wymagania programowe Uczeń: celujący - zna dobrze historię zbawienia od stworzenia

Bardziej szczegółowo

Chwila medytacji na szlaku do Santiago.

Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Panie, chcę dobrze przeżyć moją drogę do Santiago. I wiem, że potrzebuje w tym Twojej pomocy. cucopescador@gmail.com 1. Każdego rana, o wschodzie słońca, będę się

Bardziej szczegółowo

b) grozi im rutyna, codzienność odwraca ich od istotnych pytań: kim jesteśmy dla siebie, co jest najważniejsze w naszym małżeństwie,

b) grozi im rutyna, codzienność odwraca ich od istotnych pytań: kim jesteśmy dla siebie, co jest najważniejsze w naszym małżeństwie, Wiem, że na pytanie, jakie znaczenie ma dialog w małżeństwie, najlepiej by odpowiedzieli sami małżonkowie. Choć nie żyję w małżeństwie, to na co dzień doświadczam, jak ważny jest dialog między ludźmi,

Bardziej szczegółowo

Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV

Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania

Bardziej szczegółowo

Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:

Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: - dostrzega działanie Boga w świecie - potrafi odczytać przesłanie dekalogu i poznanych tekstów biblijnych - rozwiązuje sytuacje konfliktowe w duchu przesłania

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych

Kryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych Kryteria oceniania z religii w zakresie 1 klasy technikum opracowane na podstawie materiałów katechetycznych W Kościele z serii Drogi świadków Chrystusa podręcznik nr AZ-41-01/10-KR-1/12 do nauczania religii

Bardziej szczegółowo

Modlitwa o wstawiennictwo na drodze całego życia

Modlitwa o wstawiennictwo na drodze całego życia 3 Modlitwa o wstawiennictwo na drodze całego życia Święty Andrzeju Bobolo, który tak umiłowałeś Jezusa jako swojego Pana, że oddałeś Mu siebie na służbę aż do męczeńskiej śmierci. Proszę Cię, wspieraj

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej

Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji

Bardziej szczegółowo

Modlitwa powierzenia się św. Ojcu Pio

Modlitwa powierzenia się św. Ojcu Pio 3 Modlitwa powierzenia się św. Ojcu Pio Święty Ojcze Pio, przed złem broń mnie, pod płaszcz Twej opieki pomóż mi chronić się zawsze i wszędzie, w dobrym i uczciwym życiu umacniaj mnie, w ostatniej godzinie

Bardziej szczegółowo

Weź w opiekę młodzież i niewinne dziatki, By się nie wyrzekły swej Niebieskiej Matki.

Weź w opiekę młodzież i niewinne dziatki, By się nie wyrzekły swej Niebieskiej Matki. JASNOGÓRSKA PANI G G7 C G Ref.: Jasnogórska Pani, Tyś naszą Hetmanką, e h a D Polski Tyś Królową i najlepszą Matką. h e G D7 Spójrz na polskie domy, na miasta i wioski. G E7 a D D7 G Niech z miłości Twojej

Bardziej szczegółowo

IV. P CZYNIĆ MIŁOSIERDZIE

IV. P CZYNIĆ MIŁOSIERDZIE IV. P : CZYNIĆ MIŁOSIERDZIE IV. Paschalny cykl dni wspólnoty: Czynić miłosierdzie 49 Wspólne spotkanie Podsumowanie. Omówienie spraw bieżących. Namiot spotkania J 14, 1 14 Eucharystia D Temat: Miłosierni

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii na etapie edukacji wczesnoszkolnej

Kryteria oceniania z religii na etapie edukacji wczesnoszkolnej Kryteria oceniania z religii na etapie edukacji wczesnoszkolnej Ocenę w nauczaniu wczesnoszkolnym traktujemy jako środek wspierania ucznia, wzmacniania pozytywnej postawy wobec ludzi i Boga. Nie jest to

Bardziej szczegółowo

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie

Bardziej szczegółowo

Jak mam uwielbiać Boga w moim życiu, aby modlitwa była skuteczna? Na czym polega uwielbienie?

Jak mam uwielbiać Boga w moim życiu, aby modlitwa była skuteczna? Na czym polega uwielbienie? Jak mam uwielbiać Boga w moim życiu, aby modlitwa była skuteczna? Na czym polega uwielbienie? UWIELBIAJ DUSZO MOJA PANA!!! ZANIM UWIELBISZ PRAWDZIWIE ZAAKCEPTUJ SYTUACJĘ, KTÓRĄ BÓG DOPUSZCZA UWIELBIANIE

Bardziej szczegółowo

Religia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne.

Religia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. ks. Zbigniew Paweł Maciejewski Religia wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. Wydawnictwo NATAN Lublin 2013 Copyright by

Bardziej szczegółowo

K R Y T E R I A O C E N I A N I A z katechezy w zakresie klasy VI szkoły podstawowej

K R Y T E R I A O C E N I A N I A z katechezy w zakresie klasy VI szkoły podstawowej K R Y T E R I A O C E N I A N I A z katechezy w zakresie klasy VI szkoły podstawowej Kryteria w zakresie oceny niedostatecznej Uczeń : - nie spełnia wymagań koniecznych na ocenę dopuszczającą, - odmawia

Bardziej szczegółowo

Medytacja chrześcijańska

Medytacja chrześcijańska ks. Tomasz Rusiecki Medytacja chrześcijańska Medytacja wciąż aktualna Często słyszymy słowo medytacja. Dla jednych jest ono obce, dla innych wzbudzające ciekawość i pragnienie poznania medytacji, a jeszcze

Bardziej szczegółowo

żyjący Odkupiciel Odkupiciel stał się człowiekiem. godny naśladowania Odkupiciel ukrzyżowany Odkupiciel cierpiący Odkupiciel zwycięski Odkupiciel

żyjący Odkupiciel Odkupiciel stał się człowiekiem. godny naśladowania Odkupiciel ukrzyżowany Odkupiciel cierpiący Odkupiciel zwycięski Odkupiciel Lekcja 12 na 17 grudnia 2016 Pod koniec historii Joba Bóg przedstawia się jako Wielki Stworzyciel i cierpienia Joba kończą się. Niemniej jednak konflikt między Bogiem a szatanem, który spowodował ten

Bardziej szczegółowo

Klasa I OCENA BARDZO DOBRA (5) UCZEŃ: - systematycznie i starannie prowadzi zeszyt ćwiczeń. - jest zawsze przygotowany do zajęć

Klasa I OCENA BARDZO DOBRA (5) UCZEŃ: - systematycznie i starannie prowadzi zeszyt ćwiczeń. - jest zawsze przygotowany do zajęć Klasa I OCENA CELUJĄCA (6) - systematycznie i bardzo starannie prowadzi zeszyt ćwiczeń - systematycznie odrabia zadania domowe - zawsze jest przygotowany do zajęć - okazuje szacunek Panu Bogu i ludziom

Bardziej szczegółowo

Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej

Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Człowiek sumienia 19 Każdy dzień życia człowieka wypełniony jest dużymi i małymi wyborami. To one nadają ludzkiemu

Bardziej szczegółowo

Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem

Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Mocno wierzę w szczęście i stwierdzam, że im bardziej nad nim pracuję, tym więcej go mam. Thomas Jefferson Czy zadaliście już sobie pytanie, jaki jest pierwszy warunek

Bardziej szczegółowo

drogi poznania Boga. drogi poznania Boga. drogi poznania Boga, drogi poznania Boga.

drogi poznania Boga. drogi poznania Boga. drogi poznania Boga, drogi poznania Boga. Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERIAŁU W KLASACH II LO I. NA POCZATKU BÓG STWORZYŁ NIEBO I ZIEMIĘ I MIESIĄC TEMAT.Bóg stwarza LICZBA GODZIN TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY drogi

Bardziej szczegółowo

XXIV Niedziela Zwykła

XXIV Niedziela Zwykła XXIV Niedziela Zwykła Nikt inny jak tylko Pan Bóg wspomaga i prowadzi tych, którzy pragną Mu służyć. Ta droga wymaga ofiary i poświęcenia w pokonywaniu przeciwności. Ten duchowy trening wzmaga odwagę,

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania. w zakresie 1 klasy liceum i technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych

Kryteria oceniania. w zakresie 1 klasy liceum i technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych Kryteria oceniania w zakresie 1 klasy liceum i technikum opracowane na podstawie materiałów katechetycznych W Kościele z serii Drogi świadków Chrystusa podręcznik nr AZ-41-01/10-KR-1/12 do nauczania religii

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z KATECHEZY W ZAKRESIE VI KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z KATECHEZY W ZAKRESIE VI KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. WYMAGANIA EDUKACYJNE Z KATECHEZY W ZAKRESIE VI KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Wymagania podstawowe ( ocena dostateczna) Wymagania rozszerzające ( ocena dobra ) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Wymagania

Bardziej szczegółowo

Diecezjalna inauguracja kolejnego roku pracy Domowego Kościoła A W S D W S Z C Z E C I N I E 3 1 S I E R P N I A 2 0 1 4

Diecezjalna inauguracja kolejnego roku pracy Domowego Kościoła A W S D W S Z C Z E C I N I E 3 1 S I E R P N I A 2 0 1 4 Diecezjalna inauguracja kolejnego roku pracy Domowego Kościoła A W S D W S Z C Z E C I N I E 3 1 S I E R P N I A 2 0 1 4 ( ) Jesteśmy zapraszani, by odnawiać swe osobiste spotkanie z Jezusem ( ) Inauguracja

Bardziej szczegółowo

drogi przyjaciół pana Jezusa

drogi przyjaciół pana Jezusa Jezus prowadzi ElEmEnta rz dziecka bożego 1 Podręcznik do religii dla I klasy szkoły podstawowej drogi przyjaciół pana Jezusa Wydawnictwo WAM Księża Jezuici rozdział 1 Jezus nas kocha pragniemy Go poznawać

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA Z KATECHEZY Szkoła Podstawowa - klasy I, II, III OCENA CELUJĄCA

KRYTERIA OCENIANIA Z KATECHEZY Szkoła Podstawowa - klasy I, II, III OCENA CELUJĄCA KRYTERIA OCENIANIA Z KATECHEZY Szkoła Podstawowa - klasy I, II, III OCENA CELUJĄCA 1. Uczeń spełnia kryteria na ocenę bardzo dobrą i jego wiedza wykracza poza program 2. Rozwija swoje zdolności i zainteresowania

Bardziej szczegółowo

Jezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici

Jezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Wydawnictwo WAM - Księża jezuici Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Drogi przyjaciół Pana Jezusa Księża Jezuici - Wydawnictwo WAM 1 Pan Jezus gromadzi

Bardziej szczegółowo

Nabożeństwa w Kościele Katolickim. Łukasz Burnici SDB

Nabożeństwa w Kościele Katolickim. Łukasz Burnici SDB Nabożeństwa w Kościele Katolickim Łukasz Burnici SDB Życie duchowe nie ogranicza się do udziału w samej tylko liturgii. Chrześcijanin bowiem, choć powołany jest do modlitwy wspólnej, powinien mimo to wejść

Bardziej szczegółowo

Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA

Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER dalej MATKA KOŚCIOŁA Święto Maryi, Matki Kościoła, obchodzone jest w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.

Bardziej szczegółowo

Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi.

Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi. Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi. Nasze życie zostaje przekształcone. Wierzący jednoczą

Bardziej szczegółowo