Kierunki i metody badań. Współczesne bibliotekoznawstwo i informacja naukowa

Transkrypt

1 Kierunki i metody badań. Współczesne bibliotekoznawstwo i informacja naukowa

2 Literatura Cisek Sabina, Nauka o informacji w XXI w. Dembowska Maria, Bibliologia, bibliografia, bibliotekoznawstwo, informacja naukowa. Wybór prac. Warszawa 1999 Głowacka Ewa: Główne współczesne kierunki badań z zakresu bibliotekoznawstwa na świecie, Przegląd Biblioteczny 2008 nr 1 Informacja naukowa, pod red. Z. Żmigrodzkiego...,Warszawa 2006, s Sosińska-Kalata B., Współczesne oblicze informacji naukowej w Polsce i za granicą, W: Studia Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych, Katawice 2007, s (REFERAT)

3 Kryteria opisu dyscyplin naukowych Przedmiot, pole badawcze, problematyka Metody i techniki badań Pojęcia, teorie, założenia Kierunki badań Miejsce w systemie nauk, związki z innymi dyscyplinami Dydaktyka, ośrodki badawcze, stowarzyszenia Historia rozwoju dyscypliny

4 Bibliotekoznawstwo rozwój. Etapy rozwoju bibliotek Do XVII wieku główna funkcja gromadzenie XVIII poł. XIX w. opracowanie, udostępnianie II poł. XIX czasy współczesne działalność informacyjna, kulturalna, edukacyjna.

5 Bibliotekoznawstwo rozwój. Pierwszy podręcznik 1808 r. Martin Schrettinger, Handbuch Bibliothek- Wissenschaft W krajach anglosaskich terminu "library science" użyto po raz pierwszy w 1916 w podręczniku Panjab Library Primer - Asy Dona Dickinsona wydanej w University of the Punjab, Lahore, Pakistan. Był to pierwszy uniwersytet w Azji, w którym wykładano bibliotekoznawstwo. "Panjab Library Primer" to pierwszy podręcznik bibliotekoznawstwa w jęz. angielskim na świecie. Dostępny: Internet Archive:

6 Pierwszy podręcznik w USA - Manual of Library Economy S.R. Ranganathan, The Five Laws of Library Science 1931, Lee Pierce Butler, An introduction to library science 1933 (University of Chicago Press). Proponował stosowanie metod ilościowych, badanie potrzeb informacyjnych społeczeństwa Michael Gorman Five New Laws of Librarianship.

7

8 Prawa Ranganathana 1. Books are for use. 2. Every reader his [or her] book. 3. Every book its reader. 4. Save the time of the reader. 5. The library is a growing organism.

9 M. Gorman, Future Libraries: Dreams Madness, and Realities, American Library Association, Libraries serve humanity. 2. Respect all forms by which knowledge is communicated. 3. Use technology intelligently to enhance service. 4. Protect free access to knowledge. 5. Honor the past and create the future.

10 Alireza Noruzi, Application of Ranganathan Laws to the Web, Web resources are for use. 2.Every user has his or her web resource. 3.Every web resource its user. 4.Save the time of the user. 5.The Web is a growing organism.

11 Carol Simpson prawa R. dla mediów, 2008: 1.Media are for use. 2.Every patron his information. 3.Every medium its user. 4.Save the time of the patron. 5.The library is a growing organism.

12 Pierwsze podręczniki charakteryzujące działalność informacyjną bibliotek: H. Kuntze, Grundzusge der Bibliothekslehre, Lipsk 1966 Handbok of special librarianship and information work, London, ASLIB, 1967 O.S. Czubar jan, Obszczeje bibliotekowiedenije, Moskwa 1968

13 Przedmiot bibliotekoznawstwa wg M. Dembowskiej Współczesne bibliotekoznawstwo to nauka badająca warunki i ustalająca zasady sprawnego działania bibliotek. Nauka praktyczna. W ramach dyscypliny prowadzi się: badania teoretyczne: pojęcie biblioteki, jej rola społeczna, klasyfikacja, badania historyczne, pragmatyczno-normatywne: zasady racjonalnej organizacji bibliotek i sposoby realizacji procesów bibliotecznych.

14 Badania roli społecznej (wpływu na otoczenie) Wpływu na badania i dydaktykę Na rozwój zainteresowań Ekonomicznego Na likwidację barier i wykluczenia społecznego.

15 Dziedziny związane i pomocnicze: Prakseologia Socjologia Psychologia Nauka o książce Pedagogika Teoria informacji naukowej Naukoznawstwo Teoria organizacji

16 Rozwój informacji naukowej Informacja naukowa jako nauka miała początki w rozwoju działalności informacyjnej bibliotek i naukoznawstwa. I katalog systematyczny PINAKES Kallimacha, Biblioteka aleksandryjska III w.p.n.e. Pierwsze czasopisma: Philosophical Transactions, Royal Society (London), Journal de Savantes 1665 Paryż. 1801, J. M. Jacquard - system kart do kontroli produkcji wzorzystych tkanin magazyn pamięci wzorów pierwsze bibliografie analityczne G. Boole An Investigation into Laws of Thought...,

17 Rozwój IN cd. Pierwszy katalog czasopism , 1902 przerodził się w International Catalogue of Scientific Papers 1903 Royal Society Catalogue of Papers London Index Medicus. Dyscyplina powstaje w XIX wieku, jej początek to dokumentacja naukowa twórcy Paul Otlet i Henri La Fontaine Powstanie International Institute of Bibliography (IIB) in FID.

18 Największym osiągnięciem Otleta jest UKD oraz prace naukowe dotyczące sposobów organizowania zasobów wiedzy, m.in. Traite de documentation (1934) i Monde: Essai d'universalisme (1935). Mundaneum Union of International Organizations.

19 Mundaneum

20 Mundaneum-centrum telegrafii

21 Drugi etap rozwoju dokumentacji naukowej to okres po II w. św. Susan Briet Nazwa informacja naukowa l w. Vannevar Bush profesor MIT. Konstruktor analogowych maszyn liczących, zaprojektował maszynę do wyszukiwania i przechowywania powiązanych między sobą informacji. Uważany za twórcę idei sieci komputerowych i hipertekstu.

22 Informacja naukowa w Polsce historia rozwoju Początki działalności informacyjnej I poł. XVIII w. Biblioteka Załuskich oraz J. Lelewel, Bibliograficznych ksiąg dwoje program pracy informacyjnej biblioteki. Rozwój polskiej bibliografii: J.A. Załuski, J.Lelewel, K.Estreicher, Korbut, Hahn. Okres międzywojenny prace informacyjne w wielu bibliotekach.

23 Informacja naukowa w Polsce historia rozwoju cd powstaje PIK (Państwowy Instytut Książki) prowadzi prace związane m.in.. Z organizacją ośrodków informacji. Po likwidacji PIK prace z zakresu działalności informacyjnej prowadzi Instytut Bibliograficzny, Biblioteka Narodowa.

24 Informatologia (informacja naukowa jako nauka)-przedmiot Obszary badań: Zarządzanie instytucjami i systemami informacyjnymi. Badania twórców i użytkowników informacji.

25 Informatologia (informacja naukowa jako nauka)-przedmiot Podejście naukoznawcze. Zwraca uwagę na informacyjny model nauki. Nauka jako system informacyjny, w którym zachodzą odpowiednie procesy: gromadzenia, generowania, udostępniania, przetwarzania informacji. Nauka o informacji bada strumienie informacji zachodzące w nauce - między badaczami, odbiorcami; nauką i jej otoczeniem., czyli źródła informacji. Systemowe podejście do informacji naukowej. Związki zależności pomiędzy elementami procesu informacyjnego. Efektywność systemu informacyjnego.

26 Pierwsze opracowanie kierunków badań informatologicznych: 1. Introduction to Information Science, red. T. Saracevicz, NY 1970 Zakres: Pojęcia i zjawiska informacyjne - natura i własności informacji i procesów komunikacji Budowa i organizacja systemów inf. Ocena efektywności systemów informacyjnych

27 Program badań priorytetowych: British Library: 1979: Badania podstawowe w zakresie informacji Badania związane z wprowadzeniem postępu technicznego Badania, związane z informacją specjalistyczną Badania użytkowników Badania polityki bibliotecznej i informacyjnej Badania organizacji pracy bibliotecznej i informacyjnej Badania ekonomiki informacji Badania kształcenia bibliotekarzy i pracowników informacji Badania bibliotek publicznych.

28 Użytkownik informacji W latach 90. XX w. centralny punkt badań nauki o informacji użytkownik Rozwój zainteresowania użytkownikami inf.: 1948 r. Londyn Konferencja zorganizowana przez Royal Society Konferencja w Waszyngtonie zaspokojenie potrzeb użytkowników przez istniejące systemy inf.

29 Badania użytkowników: Niektóre kierunki badań użytkownika informacji we współczesnej informatologii: bariery informacyjne kultura informacyjna i kształcenie użytkowników informacji potrzeby informacyjne pozyskiwanie, w tym wyszukiwanie informacji użytkownicy informacji w Internecie zachowania informacyjne, w tym zachowania informacyjne w życiu codziennym

30 Kierunki badań - współczesność Data modeling analiza i strukturyzacja danych. Budowa systemów zarządzania bazami danych DBMS. Zarządzanie informacją Zarządzanie wiedzą. Human-computer interaction Architektura informacji. Etyka informacji: polityka prywatności, prawa autorskie, własność informacji, wykluczenie informacyjne, etyka komputerowa. Społeczeństwo informacyjne. Semantic web.