Śpiewnik polskich pieśni patriotycznych

Transkrypt

1 STRAŻNICY PAMIĘCI Śpiewnik polskich pieśni patriotycznych Urząd Miasta Krakowa Dzielnica III Miasta Krakowa Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana Młodzieżowy Ośrodek Edukacji Obywatelskiej Małopolskie Centrum Edukacji MEC

2 STRAŻNICY PAMIĘCI Śpiewnik polskich pieśni patriotycznych Urząd Miasta Krakowa Dzielnica III Miasta Krakowa Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana Młodzieżowy Ośrodek Edukacji Obywatelskiej Małopolskie Centrum Edukacji MEC

3 STRAŻNICY PAMIĘCI PATRONAT HONOROWY NAD PROJEKTEM STRAŻNICY PAMIĘCI Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski Śpiewnik polskich pieśni patriotycznych Rada Miasta Krakowa Wybór pieśni i komentarz historyczny Piotr Boroń Opracowanie muzyczne Jerzy M. Bożyk Wkładka tematyczna Paweł Wójcik, Mariusz Jabłoński Pomysł i koncepcja wydania Mariusz Cupiał Kraków 2014

4 Słowo Prezydenta Miasta Krakowa Tradycji stało się zadość. Inaugurując swoje kolejne cenne przedsięwzięcie, Młodzieżowy Ośrodek Edukacji Obywatelskiej ofiarowuje nam kolejny Śpiewnik pieśni patriotycznych publikację, w której wiele miejsca poświęcono również ważnym miejscom, postaciom i wydarzeniom wpisanym w dzieje Krakowa. Obok wielkich pomników przeszłości, w cieniu Wawelu i murów Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest w Krakowie wiele miejsc świadków historii, o których na co dzień nie pamiętany, które odchodzą w zapomnienie. Takie miejsca istnieją w każdej dzielnicy, w każdej z małych ojczyzn, których tradycje współtworzą dziedzictwo Krakowa. Mam nadzieję, że śpiewnik dedykowany młodym Strażnikom Pamięci zainspiruje Was, Drodzy Gimnazjaliści, i zachęci do udziału w przedsięwzięciach służących utrwaleniu pamięci o naszych bohaterach, nierzadko patronach krakowskich ulic, placów, o chlubnych, często dramatycznych wydarzeniach, ach, jakimi naznaczone są liczne miejsca w Krakowie. Szanowni Państwo Jacek Majchrowski Prezydent Miasta Krakowa Gdy 17 marca 2010 r. Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę kierunkową w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa, dotyczących przygotowania i wprowadzenia programu pn. Edukacja patriotyczna dla szkół Krakowa, mieliśmy świadomość, że patriotyzm i obywatelskie zaangażowanie nie są wartościami, których można uczyć, wlewać do głów, niczym tradycyjną, podręcznikową wiedzę. Miłość ojczyzny oraz poczucie identyfikacji z własną okolicą, miastem, krajem, jego historią, językiem i wszystkim, co sprawia, że jesteśmy Polakami to efekty zanurzenia w kulturze, codziennej i odświętnej praktyki. Dlatego forma uczestnictwa w życiu lokalnej społeczności, polegająca na kultywowaniu lokalnych tradycji, dbałości o najbliższą okolicę, na której opiera się program Strażnicy Pamięci, jest doskonałym sposobem na dotarcie do serc i umysłów młodych ludzi. Wierzę, że uczestnictwo w akcji będzie doskonałą okazją do poznania historii najbliższego otoczenia i refleksji nad naszymi dziejami. Mam nadzieję, że już wkrótce wszystkie dzielnice będą mieć swych Strażników Pamięci, ę dbających o ważne, choć nie zawsze szeroko znane miejsca. Bogusław Kośmider Przewodniczący Rady Miasta Krakowa

5 DZIELNICA III PRĄDNIK CZERWONY D zielnica III Prądnik Czerwony jest najbardziej wysuniętą na północ śródmiejską dzielnicą Krakowa. Od południa graniczy z Dzielnicami I Stare Miasto i II Grzegórzki, od zachodu z Dzielnicą IV Prądnik Biały, od wschodu z Dzielnicami XIV Czyżyny i XV Mistrzejowice, a od północy z Gminą Zielonki. Jej powierzchnia wynosi prawie 6,39 km 2, a liczba stałych mieszkańców osób, co przy gęstości zaludnienia 7167 osób/km 2 czyni ją jedną z najbardziej zaludnionych dzielnic miasta. Dzielnicę III Prądnik Czerwony tworzą jednostki urbanistyczne: Olsza, Olsza II, Prądnik Czerwony, Rakowice, Śliczna, Ugorek, Warszawskie i Wieczysta.

6 OLSZA Olsza to dawna wieś położona w dolinie Prądnika (Białuchy) w odległości ok. 3 km na północny wschód od centrum Krakowa. Jej nazwa pochodzi od łęgowych lasów porastających w przeszłości te tereny. Pierwsza wzmianka na temat Olszy pochodzi z XVII w. Pierwotnie była ona częścią Prądnika Czerwonego, później stanowiła osobny folwark w rejonie obecnych ulic Ptasiej, Kanonierów, Sokołowskiego i Pięknej, będący własnością krakowskich mieszczan Mikołaja, Piotra Weingarta, Jana Borka, Jerzego Morsztyna, rodziny Turzonów i Kantellich, Piotra Futejowicza, Andrzeja Żydowskiego, a następnie bielańskich kamedułów. W roku 1767 folwark zakupił Józef Bartsch, który wybudował tam dwór. W II poł. XIX w. majątek przeszedł w ręce Julii Zakaszewskiej z Różyckich, a później rodziny Potockich. Pod koniec XVIII w. Olsza liczyła 10 domów i ok. 90 mieszkańców, a sto lat później 18 domów i 185 mieszkańców. Większość obecnej jej zabudowy powstała na działkach wytyczonych po II wojnie światowej z majątku Potockich. W granicach Dzielnicy III Prądnik Czerwony znajduje się część Olszy położona na północ od towarowej stacji technicznej Kraków Olsza na linii kolejowej nr 100, stanowiącej tzw. małą obwodnicę kolei obwodowej w Krakowie, oddanej do użytku w 1942 r. Teren ten został włączony w granice Krakowa w 1941 r. Olsza II jest osiedlem mieszkaniowym powstałym w latach 60. XX w. na granicy dawnych wsi Olsza, Prądnik Czerwony i Rakowice. Zlokalizowana jest w obrębie ulic: Malawskiego, Bohaterów Wietnamu, Młyńskiej i Lublańskiej. W roku 2012 Olsza II została zakwalifikowana do pilotażowego programu rehabilitacji krakowskich osiedli. Dwór Potockich na Olszy Budynek placówki opiekuńczej Towarzystwa Opieki nad Opuszczonymi Dziećmi na Prądniku Czerwonym obecnie siedziba Rady Dzielnicy III i Interwencyjnej Placówki Opiekuńczo- -Wychowawczej dla Chłopców Budynek Szkoły Powszechnej w Rakowicach obecnie siedziba Szkoły Muzycznej I Stopnia im. S. Wiechowicza Ruiny młynu dominikańskiego na Prądniku Czerwonym

7 PRĄDNIK CZERWONY Prądnik Czerwony to dawna wieś położona nad Prądnikiem (Białuchą) i Sudołem Dominikańskim przy historycznej drodze królewskiej w rejonie obecnej al. 29 Listopada w odległości 3,5 km na północ od centrum Krakowa. Pierwsza wzmianka o nim pojawia się w 1105 r. w dokumencie legata papieskiego Idziego jako własność benedyktynów tynieckich. W źródłach historycznych określany jest również jako Prądnik Tyniecki lub Prądnik Wielki. Jan Długosz, z racji przynależności Prądnika Czerwonego aż do lat 20. XX w. do parafii św. Mikołaja, nazywał go przedmieściem za bramą św. Mikołaja. W 1275 r. książe Bolesław Wstydliwy potwierdził własność benedyktyńską tego terenu. Na prze- Barokowa kaplica św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangielisty z roku 1642 na Prądniku Czerwonym Sanktuarium Ecce Homo św. Brata Alberta na Prądniku Czerwonym Drewniany kościół Pana Jezusa Dobrego Pasterza na Prądniku Czerwonym łomie XIII i XIV w. wytyczono ulicowe centrum zabudowy wsi wzdłuż drogi do Mistrzejowic (obecna ul. Dobrego Pasterza) oraz obustronny łanowy rozłóg pól. W 1327 r. powstało sołectwo prądnickie, a jego sołtysem został Jan Stepko. W 1380 r. biskup krakowski zatwierdził darowiznę części gruntów dla Kościoła Mariackiego. W 1479 r. część gruntów nabył Jan Długosz, planując osadzić tam kartuzów. Od XV w. na terenie Prądnika Czerwonego zaczęły postawać folwarki krakowskich zakonów. Przynależność danego majątku określano przymiotnikiem dodawanym do nazwy Prądnik Benedyktyński, Dominikański, Franciszkański, Jezuicki i Karmelitański, zwany też Bosackim. Na terenie tym, oprócz wspomnianych wcześniej, znajdowały się również posiadłości kościoła św. Mikołaja i szpitala św. Łazarza. W 1491 r. powstał tutaj pierwszy młyn papierniczy na ziemiach polskich. W 1587 r. Prądnik został częściowo zniszczony w wyniku bitwy pomiędzy wojskami arcyksięcia Maksymiliana Habsburga i Jana Zamoyskiego o sukcesję po zmarłym królu Stefanie Batorym. Prawdopodobnie wówczas powstała ostateczna nazwa wsi Prądnik Czerwony, nawiązująca do krwi rozlanej podczas walk. Teren ten ponownie ucierpiał podczas potopu szwedzkiego. Od XVI w. swoje posiadłości i dwory budowali tu krakowscy mieszczanie, m.in. zasłużone dla Krakowa i Polski rodziny Montelupich oraz Cellarich. W renesansowym dworze tych ostatnich gościli Kapliczka Sobierajów na Prądniku Czerwonym

8 Budynek Szkoły Powszechnej na Prądniku Czerwonym obecnie siedziba MDK m.in. królowie polscy Władysław IV i Jan Kazimierz, malarz Jacek Malczewski oraz biskup Jan Paweł Woronicz. W 1642 r. na terenie folwarku dominikańskiego powstała, istniejąca do dziś, barokowa kaplica św. Jana Chrzciciela. W sierpniu 1683 r. na Prądniku Czerwonym gościł krótko król Jan III Sobieski przed wymarszem wojsk polskich na odsiecz Wiedniowi. Pamiątką tego wydarzenia jest kapliczka Sobierajów stojąca przy ul. Dobrego Pasterza naprzeciw budynku dawnego urzędu gminy. W 1819 r. Dozór Szkolny Wolnego Miasta Krakowa utworzył na Prądniku Czerwonym Szkołę Trywialną. W II poł. XVIII w. wieś liczyła 80 domów i ponad 450 mieszkańców, a w 1890 r. 166 domów i 2750 mieszkańców. W latach na terenie pomiędzy obecną ul. Powstańców a linią kolejową Kraków Tunel został zbudowany fort pancerny 47½ Sudół, którego zadaniem była blokada doliny Sudołu Dominikańskiego. W 1901 r. siedziba prądnickiej szkoły została przeniesiona do Figura św. Jana Nepomucena z roku 1764 stojąca do 1962 r. obok nieistniejącego mostu Sierakowskiego na Prądniku budynku przy skrzyżowaniu obecnej al. 29 Listopada i ul. Dobrego Pasterza. W 1906 r. przy ul. Krowiej (obecnej Naczelnej) powstała opiekuńcza placówka Towarzystwa Opieki nad Opuszczonymi Dziećmi. W 1921 r. doszło do połączenia lokalnych drużyn piłkarskich Zadworzanki i Wezuwiusza w jeden zespół sportowy. Po przyłączeniu się do niego zawodników Rewii w 1924 r. przyjął on nazwę Robotniczy Klub Sportowy Prądniczanka. W 1922 r. mieszkańcy Prądnika Czerwonego rozpoczęli starania o budowę kościoła. Rok później u zbiegu obecnej ul. Dobrego Pasterza i al. 29 Listopada została oddana do użytku drewniana świątynia pod wezwaniem Pana Jezusa Dobrego Pasterza, zaprojektowana przez prof. Artura Romanowskiego, Dąb Podlewko przy ul. Celarowskiej

9 Brama wjazdowa do folwarku dominikańskiego na Prądniku Czerwonuym a w kolejnym roku erygowano parafię, której proboszczem został ks. Józef Mazurek. 17 stycznia 1927 r. Krakowska Spółka Tramwajowa uruchomiła pierwszą regularną linię autobusową nr 1, kursującą na trasie Barbakan Prądnik Czerwony. W roku 1928 Zgromadzenie Sióstr Albertynek objęło w posiadanie teren dworu Pocieszka i utworzyło tam swój Dom Generalny. W 1931 r. przy drodze do Batowic (u zbiegu obecnych ul. Reduta i Powstańców) na gruntach odkupionych od dominikanów został założony cmentarz parafialny. W 1934 r. przez teren wsi przeprowadzono linię kolejową Kraków Tunel. W 1941 r. Prądnik Czerwony został włączony do Krakowa. W 1966 r. obok nekropolii parafialnej utworzono cmentarz Batowicki, który jest obecnie największą krakowską nekropolią. W latach rozebrano stary drewniany kościół Pana Jezusa Dobrego Pasterza, a w jego miejscu wzniesiono murowaną świątynię zaprojektowaną przez Wojciecha Pietrzyka. W latach 70. XX w. na terenie Prądnika Czerwonego rozpoczęto budowę dużego osiedla mieszkaniowego. W 1976 r. przy kaplicy św. Jana Chrzciciela uruchomiono ośrodek duszpasterski, a w 1982 r. erygowano drugą prądnicką parafię, której proboszczem został ks. Grzegorz Cekiera. W latach w sąsiedztwie kaplicy został zbudowany kościół zaprojektowany przez Wojciecha Obtułowicza. W latach na terenie Zgromadzenia Sióstr Albertynek przy ul. Woronicza powstał kościół-sanktuarium Ecce Homo, w którym znajdują się relikwie św. Brata Alberta i bł. Bernardyny Marii Jabłońskiej. Dawny Urząd Gminy Prądnik Czerwony Czworak na terenie folwarku dominikańskiego

10 RAKOWICE Rakowice to dawna wieś lokowana na prawie niemieckim. Pierwsza wzmianka na jej temat pochodzi z 1244 r. Podlegała ona wówczas parafii św. Mikołaja. Od końca XIII w. do 1795 r. była to wieś królewska należącą wielkorządców. Od XVI w. dzierżawcami wsi byli m.in. Andrzej Kościelecki, Justus Ludwik Decjusz i G. Bánffye. W XV w. na jej terenie powstał folwark, dwór królewski i młyn zwany Rakowickim. Wieś, podobnie jak Prądnik Czerwony, ucierpiała w wyniku walk w 1587 r. i podczas potopu szwedzkiego. Po tym drugim zniszczeniu folwark odbudował krakowski mieszczanin J Karchutowicz. W latach został on przebudowany przez wielkorządcę S.A. Jaszewskiego, który również wzniósł nowy młyn. W II poł. XVIII w. wieś liczyła 25 domów i ponad 150 mieszkańców, a sto lat później ok. 40 domów i 370 mieszkańców. Pod koniec XIX w. należały do niej przysiółki Wieczysta, Wygoda, Radość i Pod Krzyżem. W 1865 r. na pograniczu Rakowic i Czyżyn, w rejonie skrzyżowania obecnej ul. Markowskiego i al. Jana Pawła II, został wzniesiony fort reditowy nr 15 Pszorna, będący pierwszą budowlą betonową na terenie monarchii austro- -węgierskiej. W 1874 r. właścicielem folwarku rakowickiego został Antoni Zazmanita, który na jego terenie wybudował fabrykę cykorii. W 1880 r. w rejonie obecnych ulic Ułanów i Akacjowej postały koszary kawaleryjskie, gdzie stacjonowały szwadrony I Galicyjskiego Pułku Ułanów gen. Rudolfa von Brudermanna, a w okresie międzywojennym 8 Pułk Ułanów im. Księcia Józefa Poniatowskiego. W 1889 r. krakowski ogrodnik Ludwik Freege zakupił 20 morgów ziemi w Rako- Lotnisko Rakowice-Czyżyny Ruiny hangarów lotniska Rakowice-Czyżyny

11 Ruiny Fortu 47 ½ Sudół Budynek kancelarii lotniska Rakowice-Czyżyny wicach, na których założył szkółkę drzew owocowych i ozdobnych oraz hodowlę nasion kwiatowych. W 1892 r. tereny przylegające od północy do rakowickich koszar stały się polem wzlotów balonów obserwacyjnych fortecznego oddziału balonowego przy II Regimencie Artylerii Fortecznej hrabiego Von Beschi. W 1910 r. Honorata Jachimska, córka Antoniego Zazmanity, sprzedała rakowicki majątek Zakonowi Ojców Pijarów, którzy w miejscu dawnej fabryki cykorii wybudowali kaplicę przy obecnej ul. Dzielskiego, gdzie odprawiano nabożeństwa dla mieszkańców wsi. W 1912 r. władze austriackie wykupiły grunty dominikańskie leżące na wschód od koszar i urządziły tam tzw. pole wzlotów dla formowanych oddziałów lotniczych. W 1913 r. pijarzy otworzyli w Rakowicach Zakład Naukowo-Wychowawczy dla Chłopców przy obecnej ul. Akacjowej. W czasie I wojny światowej budynek szkoły został zarekwirowany przez wojska austriackie, które urządziły w nim szpital. W 1915 r. ruszyła rozbudowa lotniska rakowickiego. W latach wzniesiono zespół koszar lotniczych przy obecnej ul. Akacjowej według projektu Karla Theisza przy współudziale Tadeusza Stryjewskiego i Franciszka Mączyńskiego, w którym wykorzystano przedwojenną koncepcję Ogrodu dla lotników Paula Vera. 31 października 1918 r. dowódca stacjonującej w Rakowicach 10. Zapasowej Kompanii Lotniczej kpt. Roman Florer przy pomocy polskiego personelu opanował lotnisko, a następnie poddał je pod rozkazy komendanta Miasta Krakowa płk. Bolesława Roi. Po odzyskaniu niepodległości pijarzy odzyskali budynek szkoły w Rakowicach, na terenie lotniska utworzono zaś pierwszą polską jednostkę bojową, tzw. Eskadryllę Lotniczą, przemianowaną później na 1. Eskadrę, a następnie na 2. Pułk Lotniczy. W czasie wojny polsko-bolszewickiej na lotnisku działała 1. Niższa Szkoła Pilotów, której absolwentem był m.in. pisarz Janusz Meissner. 18 lipca 1923 r. otwarto Cywilną Fort 15 Pszorna Stację Lotniczą Kraków. W okresie międzywojennym nastąpiła rozbudowa lotniska w stronę Czyżyn, dzięki czemu stało się ono drugim co do wielkości lotniskiem w Polsce. W 1920 r. rakowiczanie zakupili od hrabiego Antoniego Potockiego parcelę przy ul. Głównej (obecnej ul. Pilotów) pod budowę Szkoły Powszechnej, którą otwarto w 1924 r. W okresie międzywojennym na terenie Rakowic zaczęła rozwijać się zabudowa willowa. Po wybuchu II wojny światowej budynki rakowickich szkół i lotnisko zostały zajęte przez Niemców. W 1941 r. Rakowice zostały przyłączone do Krakowa. W styczniu 1945 r. Niemcy spalili budynek szkoły pijarskiej. Po odbudowie został on w 1951 r. przejęty przez wojsko, a pijarzy odzyskali go dopiero w 1990 r. W 1948 r. erygowano parafię w Rakowicach, której proboszczem został pijar o. Roman Stawinoga. W 1963 r. w związku z rozbudową Nowej Huty lotnisko zostało zlikwidowane. W latach 60. XX w. na terenie pomiędzy obecnymi ulicami Fiołkową, Ułanów, Ugorek i Meissnera zbudowano na wzór szwedzki os. Ugorek, które w 2012 r. zakwalifikowano do pilotażowego programu rehabilitacji krakowskich osiedli. W latach pijarzy rozbudowali rakowicką świątynię. Od 1999 r. w koszarach przy ul. Ułanów stacjonuje 6. Batalion Dowodzenia im. gen. broni Józefa Kuropieski, wchodzący w skład 6. Brygady Powietrzno-Desantowej im. gen. Stanisława F. Sosabowskiego.

12 Dworek Dettloffów Zakład Wychowawczo-Naukowy dla Chłopców Ojców Pijarów w Rakowicach WARSZAWSKIE Dzielnica katastralna Warszawskie to część Prądnika Czerwonego położona na południe od obecnej ul. Lublańskiej. Na terenie tym znajdował się folwark należący do rodziny Wierzynków, który w 1370 r. przeszedł w ręce rodziny Warszów i Winków. Od XVI w. istniały tu też folwarki: Fryzerowski, który w XVII w. przeszedł w ręce karmelitów bosych, i Langstanowy, zakupiony przez Cellarich. W latach na zlecenie kapituły krakowskiej na rzece Prądniku (Białusze) w miejscu jej przecięcia z gościńcem warszawskim (obecną al. 29 Listopada) wybudowano most Sierakowski według projektu ks. Sebastiana Sierakowskiego. W 1787 r. budowlę podziwiał król Stanisław August Poniatowski. Most został rozebrany w 1961 r. podczas przebudowy skrzyżowania al. 29 Listopada i ul. Lublańskiej. Obok mostu Sierakowskiego znajdowała się figura św. Jana Nepomucena, którą w 1962 r. przeniesiono do lapidarium przy kościele św. Katarzyny na Kazimierzu. W 1888 r. przy obecnej ul. Wileńskiej Karol Dettloff zbudował parterowy dworek. Jego siostra Łucja Władysława organizowała w nim spotkania towarzyskie, w których brały udział wybitne postacie tamtej epoki, m.in. Olga Poznańska, Wojciech Kossak, Jacek Malczewski, Lucjan Rydel i Włodzimierz Tetmajer. Ostatnia właścicielka dworku Anna Dettloff zmarła w 1979 r. Zrujnowany budynek został w 2000 r. rozebrany, a w 2007 r. na jego miejscu powstał apartamentowiec. W 1910 r. teren ten został włączony do Krakowa, a w latach 60. XX w. powstało na nim os. Wiśniowa. W 1962 r. rozpoczęła tu działalność Szkoła Podstawowa nr 95, będą pierwszą placówką w Krakowie wybudowaną w ramach akcji Tysiąc szkół na tysiąclecie Państwa Polskiego. Na terenie osiedla przy ul. Celarowskiej znajduje się pamiętający czasy Jagiellonów dąb szypułkowy, będący cennym pomnikiem przyrody. W latach 70. XX w. przy al. 29 Listopada powstał kampus akademicki Uniwersytetów Rolniczego i Ekonomicznego. WIECZYSTA Wieczysta znajduje się w południowej części Rakowic. W 1923 r. pomiędzy obecnymi ulicami Mogilską, Meissnera oraz Ładną wzniesiono Łuszczarnie i Młyny Krakowskie. Przed II wojną światową zaplanowano tu budowę osiedla robotniczego dla pracowników fabryki Zieleniewskiego na Grzegórzkach. Ostatecznie po wojnie przy ul. Marchewczyka (obecnej Kantora) powstało osiedle sześciu bloków. W 1942 r. założony został Klub Sportowy Wieczysta. W 1948 r. po erygowaniu parafii w Rakowicach pijarzy rozpoczęli na Wieczystej pracę duszpasterską w budynkach przy ul. Ładnej i Ostatniej. W 1952 r. wybudowano ul. Mogilską i al. Planu 6-letniego (obecnie Jana Pawła II), łączące Kraków z Nową Hutą. Wzdłuż tych ulic biegła linia tramwajowa. W latach 60. XX w. wzniesiono tu osiedle według projektu W. Leonowicza, a w styczniu 1964 r. uruchomiono pętlę tramwajową, na którą skierowano linie 1, 3, 4 i 10. W latach 70. nastąpiła dalsza rozbudowa osiedla na gruntach rodziny Pieczonków. W 1983 r. erygowano parafię Matki Bożej Ostrobramskiej, a jej proboszczem został pijar o. Jan Frączek. Budowę kościoła zakończono w 1994 r. W 1989 r. na obiektach Klubu Sportowego Wieczysta odbyły się rozgrywki sportowe I Parafiady, którą zorganizował pijar o. Józef Joniec.

13 Dwór Pocieszka Dom Generalny Sióstr Albertynek na Prądniku Czerwonym tekst: Paweł Wójcik Radny Dzielnicy III Prądnik Czerwony Bibliografia: 1. A. Kruszyńska, I. Wendel, Dzielnice Krakowa, Kraków J. Bieniarzówna, J. Małecki Dzieje Krakowa, t. 2 i 3, Kraków Encyklopedia Krakowa, red. A.H. Stachowski, Warszawa Kraków K. Wielgus, Rakowice-Czyżyny lotnisko Krakowa, Kraków 2002 Zdjęcia: archiwa Forum Inne Oblicza Historii, Muzeum Lotnictwa Polskiego, Towarzystwa Prądnickiego, Zakonu Ojców Pijarów, Zgromadzenia Sióstr Albertynek, P. Magura-Duliński, ks. J. Serwin, M. Sidorowicz, P. Wójcik Budynek oficerski 2 Pułku Lotniczego 1925 r. w Rakowicach

14 Szanowni Czytelnicy 17 marca 2010 r. Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę nr XCV/1281/10 w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa dotyczących przygotowania i wprowadzenia programu pn. Edukacja patriotyczna dla szkół Krakowa. Koordynatorem realizacji projektu jest Młodzieżowy Ośrodek Edukacji Obywatelskiej działający w Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana. Zasadniczym celem programu jest kształtowanie postaw patriotycznych wśród dzieci i młodzieży szkół krakowskich, praktykowanie pamięci o przeszłości, budowanie poczucia wspólnoty i szacunku dla przeszłych pokoleń. W ramach programu realizowane są m.in. następujące projekty: Młodzież pamięta z Tramwajem patriotycznym z okazji rocznic uchwalenia Konstytucji 3 Maja i odzyskania Niepodległości przez Polskę Parada szkolnych patronów Pociąg pamięci o błogosławionym Janie Pawle II (Kraków Skawina Kalwaria Zebrzydowska Wadowice Kraków) Bohaterowie naszej przeszłości cykl spotkań z filmem historycznym Przegląd Twórczości Patriotycznej Młodzieży Województwa Małopolskiego Małopolski Szlak Powstania Styczniowego Obchody rocznic i świąt narodowych Strażnicy Pamięci. 24 kwietnia 2013 r. Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę nr LXXII/1061/13 w sprawie objęcia przez Radę Miasta honorowego patronatu nad projektem Strażnicy Pamięci w ramach programu Edukacja patriotyczna dla szkół Krakowa. Podkreślając znaczenie przedsięwzięcia, zgodę na objęciem jej honorowym patronatem wyraził w 2014 roku Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski. Celem projektu realizowanego przez Młodzieżowy Ośrodek Edukacji Obywatelskiej jest opieka młodzieży nad miejscami pamięci oraz upowszechnianie wśród uczniów szkół i mieszkańców informacji na temat patronów ulic, przy których mieszkają. Szczegółowe zasady realizacji projektu zostaną przekazane przez Organizatorów. W zamyśle pomysłodawców projektu, jego realizacja powinna odbywać się w ścisłym porozumieniu z radami krakowskich dzielnic, co dodatkowo wzmocni proces integracji w obrębie najbliższych ojczyzn, jakimi są dzielnice. Przykładem takich działań może stać się np. organizowany przez Dzielnicę III Prądnik Czerwony konkurs pn. Znani i nieznani patroni ulic Dzielnicy III Prądnik Czerwony, który może być wzorem dla innych krakowskich dzielnic. Wzmocnieniu tego procesu służyć mają także specjalne wydania Śpiewników polskich pieśni patriotycznych, które oprócz popularnych utworów zawierają dzielnicowe wkładki tematyczne. I takim właśnie przykładem jest kolejne wydawnictwo, tym razem poświęcone Dzielnicy III. Mam nadzieję, że zgodnie z założeniami projektu trafi ono do bibliotek szkolnych i uczniów uczących się na terenie dzielnicy. W imieniu organizatorów projektu chciałbym podziękować autorom niniejszego wydania śpiewnika: Piotrowi Boroniowi za wybór pieśni i komentarz historyczny, Jerzemu M. Bożykowi autorowi opracowania muzycznego, Halinie Raczyńskiej-Molik za opracowanie zapisu nutowego oraz Jurianie Jur autorce projektu okładki śpiewnika. Szczególne podziękowania składam Pawłowi Wójcikowi i Mariuszowi Jabłońskiemu za przygotowanie wkładki tematycznej. W śpiewniku wykorzystano pocztówki patriotyczne ze zbioru Pana Marka Sosenki, prace uczniów małopolskich szkół nadesłane na Przegląd Twórczości Patriotycznej Młodzieży Województwa Małopolskiego oraz plakat Wara! Zamieszczone w śpiewniku melodie i teksty utworów mogą się czasem różnić od innych wydawnictw, ale tak to jest w przypadku popularnych pieśni historycznych. Mariusz Cupiał Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana Śpiewnik został wydany przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Krakowa, a także miejskich spółek komunalnych w Krakowie: Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA, Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej SA, Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji SA, Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego SA. Spis treści Bogurodzica... 6 Gaude Mater Polonia... 7 Święta miłości kochanej Ojczyzny... 8 Mazurek Dąbrowskiego... 9 Boże, coś Polskę Rota Pierwsza Brygada Marsz Polonia Pieśń konfederatów barskich Jeszcze jeden mazur dzisiaj Do wolności Warszawianka (1831) Mazurek 3 Maja Chorał Marsz strzelców Marsz Żuawów Pierwsza kadrowa Rozkwitały pąki białych róż Warczą karabiny Hej, panienki, posłuchajcie Wojenko, wojenko Jedzie, jedzie na kasztance Orlątko Rapsod o pułkowniku Lisie-Kuli Hej, hej ułani Przybyli ułani O mój rozmarynie Piechota O Belinie O Panie, któryś jest na niebie Warszawskie dzieci Czerwone maki Hymn harcerski Bóg i Ojczyzna... 51

15 ORGANIZATORZY I PARTNERZY Urząd Miasta Krakowa Plac Wszystkich Świętych 3/4, Kraków Dzielnica III Prądnik Czerwony ul. Naczelna 12, Kraków Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana ul. Krupnicza 38, Kraków tel. (12) , sekretariat@cmjordan.krakow.pl Małopolskie Centrum Edukacji MEC ul. Krupnicza 38, Kraków tel mceo@poczta.fm Copyright MEC Kraków 2014 Wybór pieśni i komentarz historyczny Piotr Boroń Opracowanie muzyczne Jerzy M. Bożyk Zapis nutowy Halina Raczyńska-Molik Wkładka tematyczna Paweł Wójcik, Mariusz Jabłoński Pomysł i koncepcja wydania Mariusz Cupiał Projekt graficzny i skład FALL, PATRONI MEDIALNI Wydanie XLVII ISBN W śpiewniku wykorzystano pocztówki patriotyczne ze zbioru Marka Sosenki oraz prace nadesłane na Przegląd Twórczości Patriotycznej Młodzieży Województwa Małopolskiego

16 ISBN