Jak wykorzystywać publikowane wskaźniki makroekonomiczne

Transkrypt

1 Jak wykorzystywać publikowane wskaźniki makroekonomiczne

2 Inwestując na rynkach akcji, walut i towarów codziennie spotykamy się z informacjami o publikowanych wskaźnikach i odczytach ekonomicznych. Do inwestorów napływają wiadomości z całego świata dotyczące nastrojów konsumentów, poziomu produkcji, zgromadzonych zapasów. Czasami ich wpływ na ceny jest ogromny. Obserwujemy nagłe wzrosty lub spadki kursów. Warto wiedzieć, które informacje mogą mieć istotny wpływ na nasze inwestycje i jak je umiejętnie wykorzystać. Poniższy raport pokazuje wpływ publikowanych danych makro na kształtowanie przyszłych cen. Wskazujemy w nim jak poszczególne odczyty mogą pełnić funkcję wskaźników wyprzedzających zachowania kursów. Wiedzieć z większym prawdopodobieństwem co może się stać w przyszłości? To bardzo przydatna umiejętność. 1. Cykle koniunkturalne We wszystkich gospodarkach światowych działających w systemie kapitalistycznym istnieją cykle koniunkturalne. Jest to zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw. Klasyczny cykl koniunkturalny składa się z 4 faz: Faza ożywienia (ekspansji) rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny maleje: bezrobocie Faza rozkwitu (szczyt, boom) koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie Dno (depresja) koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie Faza recesji (kryzys) rośnie: bezrobocie maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny Cykl koniunkturalny jest to odchylenie wartości produkcji od długookresowego trendu. W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję (Recession):

3 Poniższa tabela pokazuje modelowe wartości podstawowych wskaźników ekonomicznych w różnych fazach cyklu. Wskaźnik Ożywienie Recesja bezrobocie spadek wzrost zatrudnienie wzrost spadek PKB wzrost spadek inflacja niska wysoka sprzedaż detaliczna wzrost spadek produkcja wzrost spadek nakłady inwestycyjne wzrost spadek popyt konsumpcyjny wzrost spadek Cykle koniunkturalne są określane na podstawie tego, kiedy aktywność gospodarki zmienia kierunek. Szczyt cyklu datujemy na ostatni miesiąc zanim znaczące wskaźniki ekonomiczne takie jak zatrudnienie, produkcja czy sprzedaż detaliczna nie zaczną spadać (patrz tabela wyżej). Natomiast dno cyklu występuje w ostatnim miesiącu zanim wskaźniki ekonomiczne nie zaczną rosnąć. Zasadniczo termin cykle koniunkturalne jest mylący. Sugeruje on bowiem pewną regularność w czasie oraz długości trwania wahań aktywności gospodarki. Większość ekonomistów twierdzi jednak, że tak nie jest. Możemy zobaczyć to na poniższym przykładzie:

4 Tabela pokazuje szczyty i dołki cykli koniunkturalnych w Stanach Zjednoczonych w latach Widać wyraźnie, że długość trwania poszczególnych cykli nie jest jednakowa. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat średnia długość trwania cyklu wynosi około 6 lat. 1 Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje rynku: kapitałowy, walutowy i towarowy. Wszystkie te rynki są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Nie można rozpatrywać i analizować zmian na jednym z nich abstrahując od innych. Szczyty i dołki na rynkach kształtują się w pewien konkretny i systematyczny sposób w zależności od sytuacji gospodarczej. Nie oznacza to oczywiście, że rynki poruszają się w tych samych kierunkach. Rynek towarów oraz stopy procentowe poruszają się zazwyczaj w tym samym kierunku, przeciwnym do trendu cen obligacji. Spadające ceny towarów korzystnie wpływają na rynek obligacji, co ma bezpośrednie przełożenie na rynek akcji ceny akcji rosną. Ekspansja gospodarcza wiąże się z hossą na rynku akcji i obligacji. Osłabienie dolara prowadzi do wzrostu cen na rynkach towarowych, co ma z kolei negatywny wpływ na rynki akcji i obligacji. Oczywiście jest to pewne uproszczenie. Przede wszystkim występują pewne opóźnienia zmian na konkretnych rynkach zmiany na rynku obligacji i rynku towarowym zachodzą szybciej niż na rynku akcji. Pierwszym rynkiem zapowiadającym zmiany sytuacji gospodarczej jest rynek obligacji. Ceny na tym rynku rosną, zapowiadając ekspansję gospodarczą, jeszcze w okresie recesji. Szczyt na rynku akcji następuje później niż na rynku obligacji. Wzrastająca inflacja jest sygnałem, że nastąpi wzrost stóp procentowych, a co za tym idzie - ceny obligacji zaczną spadać. W tym czasie na rynku towarów mamy do czynienia ze wzrostami. Trudno określić jednoznacznie czy zmiany na rynku walutowym są przyczyną czy skutkiem zmian na rynku towarowym. Nie możemy tego zrobić ze względu na znaczne przesunięcia czasowe tych zmian na poszczególnych rynkach i ze względu na kwestię inflacji. 2. Wskaźniki makroekonomiczne Kluczowym dla przewidywania zmian na rynkach finansowych jest wyłapanie poszczególnych zależności i występujących na rynkach prawidłowości. Istnieją dwa nurty analityczne: analiza techniczna i analiza fundamentalna wykorzystywane przez inwestorów. Celem stosowania 1 Christina D. Romer Uniwersytet w Californii, Berkeley, National Bureau of Economic Research Business Cycles.

5 obu z nich jest wyłapywanie odpowiednich momentów zmiany trendów na poszczególnych rynkach inwestycyjnych. Mając do dyspozycji różne narzędzia analizy technicznej inwestorzy wyłapują sygnały kupna i sprzedaży zarówno w krótkim, jak i średnim i długim horyzoncie czasowym. Analiza fundamentalna służy do wyłapywania trendów jedynie średnio- i długoterminowo, co nie znaczy, że jej rola jest mniej ważna. Każdy uważny inwestor powinien śledzić trendy najważniejszych wskaźników makroekonomicznych wpływających na zachowanie rynków inwestycyjnych i dostosowywać swoją strategię inwestycyjną w dłuższym okresie do tych zmian. Zasadniczo wskaźniki makroekonomiczne można podzielić na trzy rodzaje: wyprzedzające, jednoczesne i opóźnione w stosunku do zmian na rynkach inwestycyjnych. Z oczywistych powodów najbardziej interesujące są wskaźniki wyprzedzające rynek przynajmniej o miesiąc (wszystko zależy również od tego, z jakim opóźnieniem dane są publikowane), sygnalizują bowiem zmiany przed ich powszechnym uwidocznieniem się. Obserwacja wskaźników jednoczesnych pozwala inwestorowi na potwierdzenie bieżącego trendu. Natomiast wskaźniki opóźnione mogą być jedynie ciekawostką historyczną. Wskaźniki wyprzedzające Wskaźniki jednoczesne Wskaźniki opóźnione Indeks wskaźników PKB produkt krajowy brutto Beżowa Księga wyprzedzających koniunkturę (USA, Strefa Euro) CCI (Consumer Confidence Index) Indeks zaufania konsumentów - Conference Board Sprzedaż detaliczna (USA, Strefa Euro) Deflator PKB Chicago PMI (Purchasing Managers Index) Indeks dotyczący sytuacji w sektorze produkcyjnym CPI (Consumer Price Index) Indeks Cen Konsumentów Indeks FED z Filadelfii PPI (Producer Price Index) Indeks Cen producentów ISM (Institute for Supply Inflacja HICP w Strefie Euro Management) Indeks Instytutu Zarządzania Podażą dla sektora nieprodukcyjnego ISM (Institute for Supply Management) Indeks Instytutu Zarządzania Podażą dla sektora produkcyjnego Indeks instytutu IFO Indeks instytutu ZEW New York Empire State Index Raport Challengera Zamówienia fabryczne Zamówienia na dobra trwałego użytku Bilans Handlu Zagranicznego (USA, Strefa Euro) Podstawowa stopa procentowa (USA, Strefa Euro) Nowe wnioski o zasiłek dla bezrobotnych Stopa bezrobocia (USA, Strefa Euro) Produkcja przemysłowa Poziom zapasów Nowe kredyty konsumpcyjne Dochody z tytułu pracy

6 University of Michigan Consumer Sentiment Index Indeks nastrojów konsumentów Uniwersytetu Michigan Celem tego materiału jest zbadanie najważniejszych zależności pomiędzy wskaźnikami makroekonomicznymi, a zachowaniem się poszczególnych rynków w horyzoncie średnio- i długoterminowym. Badania empiryczne obejmowały głównie analizowanie korelacji pomiędzy różnymi wskaźnikami a indeksami na danych rynkach. Korelacja jest to zależność występująca pomiędzy dwoma zmiennymi objawiająca się tym, że zmiany zmiennej niezależnej powodują analogiczne zmiany zmiennej zależnej. Siła i kierunek tych zmian są mierzone za pomocą współczynnika korelacji. Wartości ujemne tego współczynnika oznaczają zależność odwrotną zmiennych (gdy jedna zmienna rośnie to druga maleje i odwrotnie), natomiast wartości dodatnie zależność prostą. Korelację określamy jako silną gdy jest większa od 0,9 lub mniejsza od -0,9. Wartości pomiędzy 0,6-0,9 oraz -0,9 i -0,6 oznaczają korelację umiarkowaną. 3. Wnioski W toku przeprowadzonych badań otrzymaliśmy wiele istotnych zależności pomiędzy wskaźnikami makroekonomicznymi a indeksami, wartością dolara oraz notowaniami ropy i złota. Wyniki te zostały zebrane w tabelce i krótko podsumowane, natomiast szczegółowy opis badań jest przedstawiony w dalszej części artykułu. Indeks Wskaźnik Zależność Korelacja Uwagi makroekonomiczny S&P500 średnia z procentowej zmiany 3 amerykańskich 0,83 Skumulowane dane wskaźników oczekiwań: Indeks nastrojów konsumentów Uniwersytetu Michigan, indeks zaufania konsumentów Conference Board, Indeks FED z Filadelfii S&P500 Stopa bezrobocia w USA -0,86 2 miesiące brak DJIA Stopa bezrobocia w USA -0,73 Dana publikow. na początku miesiąca za poprzedni miesiąc WIG20 Indeks instytutu IFO 0,87 brak WIG Indeks instytutu IFO 0,82 brak WIG20 Produkcja przemysłowa w Strefie Euro 0,67 2 miesiące Dana publikow. w połowie miesiąca za 2 m. wstecz potwierdzenie trendu w danym miesiącu WIG20 Inflacja PPI w Strefie Euro 0,65 3 miesiące brak

7 DAX Indeks instytutu IFO 0,68 brak FTSE100 Indeks instytutu IFO 0,73 brak CAC40 Indeks instytutu IFO 0,71 brak U.S. Dollar Index U.S. Dollar Index Gold Future Crude Oil Future Crude Oil Future Crude Oil Future Realna stopa procentowa USA Bilans handlu zagranicznego USA Indeks FED z Filadelfii (% zmiana) Indeks FED z Filadelfii (% zmiana) Procentowa zmiana zapasów ropy -0,72 Dana publikow. w połowie miesiąca z poprzedni m. potwierdzenie trendu -0,78 3 miesiące brak 0,86 Bierzemy pod uwagę skumulowane dane (% zmiany) 0,80 Bierzemy pod uwagę skumulowane dane (% zmiany) -0,61 2 tygodnie Dane publikowane w każdą środę za poprzedni tydzień Inflacja PPI w USA 0,71 2 miesiące brak - zależność prosta - zależność odwrotna Ruchy na rynkach finansowych są w części odzwierciedleniem ludzkiego nastawienia, emocji oraz opinii. Rynek pnie się w górę, gdy przeważa pozytywne nastawienie, natomiast spadki obserwujemy, gdy większość uczestników rynku jest nastawiona negatywnie. Dlatego właśnie zdecydowanie najlepsze do prognozowania zachowań na głównych rynkach finansowych są wskaźniki oczekiwań. Amerykańskie indeksy oczekiwań takie jak: indeks zaufania konsumentów Conference Board, indeks Uniwersytetu w Michigan badający nastroje konsumentów oraz indeks FED z Filadelfii (średnia zmiana procentowa z tych trzech indeksów) bardzo dobrze przewidują zmiany na amerykańskim S&P500 w ujęciu miesięcznym. Podobnie jest z niemieckim indeksem oczekiwań biznesowych IFO i najważniejszymi indeksami europejskimi oraz polskimi WIG i WIG20. Z kolei sam indeks FED z Filadelfii, opracowywany na podstawie ankiety przeprowadzanej wśród menedżerów odpowiedzialnych za zaopatrzenie przedsiębiorstw, umożliwia przewidywanie zmian kursu terminowego ropy oraz złota z ponad 80% prawdopodobieństwem. Kurs terminowy ropy zależy też wprost od inflacji PPI oraz odwrotnie od procentowej zmiany zapasów ropy w USA. Dla amerykańskiego S&P500 istotne są zmiany stopy bezrobocia w USA, chociaż ostatnio korelacja pomiędzy zmiennymi zaczęła się zmniejszać. Na nasz rodzimy WIG20 duży wpływ mają dane ze Strefy Euro takie jak produkcja przemysłowa oraz inflacja PPI. Na rynku walutowym zależności możemy

8 wyłapać pomiędzy danymi makro a wartością dolara. Mamy ujemną korelację między bilansem handlu zagranicznego USA oraz realną stopą procentową USA a wartością dolara; natomiast dodatnią korelację pomiędzy zatrudnieniem w sektorze pozarolniczym. Wystarczy regularnie obserwować wskaźniki makroekonomiczne, a szczególnie indeksy oczekiwań, by móc z dużym prawdopodobieństwem przewidywać trendy na głównych rynkach finansowych. Weźmy dla przykładu wpływ stopy bezrobocia w USA na wartość wskaźnika S&P500 (drugi wiersz w tabeli). Mamy do czynienia z odwrotną zależnością. Wzrost wskaźnika powoduje, że po dwóch miesiącach (zobacz kolumna opóźnienie) od okresu za który podano dane o bezrobociu, indeks S&P500 notuje spadek. Jeżeli zatem ogłoszono w sierpniu, że stopa bezrobocia w USA w lipcu się zwiększyła to istnieje duże prawdopodobieństwo, że we wrześniu indeks S&P500 spadnie. Korelacja ta była w badanym okresie wysoka i wynosiła 0,86. Oczywiście wskaźniki makro nie pokażą nam przewidywanych zasięgów danych ruchów na rynkach, do tego służą narzędzia analizy technicznej, ale pozwolą nam wybrać kierunek tych ruchów i wtedy, gdy mamy kilka możliwych scenariuszy, wybrać ten najbardziej prawdopodobny. W dalszej części materiału pokazujemy szczegółowe wyniki analizy, przebieg współczynników korelacji w ostatnich latach a także szczegółowo omawiamy wskaźniki ekonomiczne, które mają największy wpływ na zmiany cen indeksów, walut i towarów. 4. Szczegółowa analiza Analiza jest podzielona na trzy części: najpierw dla rynku kapitałowego, potem walutowego, a na końcu towarowego. Badanie służyło weryfikacji wpływu danego wskaźnika i jego kierunku oraz siły, w praktyce. Istotne jest także określenie optymalnych opóźnień pomiędzy rynkiem, a danym wskaźnikiem, ponieważ umożliwia to antycypowanie zachowań rynków finansowych z pewnym wyprzedzeniem. Rynek kapitałowy Analiza obejmowała głównie rynek amerykański i europejski, gdyż są to najważniejsze rynki kapitałowe na świecie. Inne rynki np. polski, są z nimi dodatnio i silnie skorelowane poprzez globalizację. W tabeli przedstawiono jak teoretycznie powinny kształtować się zależności pomiędzy najważniejszymi wskaźnikami makroekonomicznymi USA a głównym i najbardziej reprezentatywnym indeksem amerykańskiej giełdy S&P500, analogicznie będą wyglądać zależności pomiędzy danymi makro ze Strefy Euro oraz najważniejszymi indeksami europejskimi: DAX, FTSE100, CAC40. Wskaźnik makroekonomiczny Kierunek ruchu wskaźnika Kierunek ruchu indeksu S&P500 Indeks wskaźników Wzrost Wzrost wyprzedzających koniunkturę Consumer Confidence Index Wzrost Wzrost Chicago PMI Wzrost Wzrost Indeks FED z Filadelfii Wzrost Wzrost ISM Wzrost Wzrost NYES Index wzrost Wzrost Raport Challengera wzrost Wzrost

9 Zamówienia fabryczne Wzrost Wzrost Zamówienia na dobra trwałego Wzrost Wzrost użytku University of Michigan Wzrost Wzrost Consumer Sentiment Index PKB Wzrost Wzrost Sprzedaż detaliczna Wzrost Wzrost CPI Wzrost Spadek PPI Wzrost Spadek Bilans Handlu Zagranicznego Wzrost Wzrost Podstawowa stopa procentowa Wzrost Spadek Nowe wnioski o zasiłek dla Wzrost Spadek bezrobotnych Stopa bezrobocia Wzrost Spadek Produkcja przemysłowa Wzrost Wzrost Poniżej przedstawiono najważniejsze, zaobserwowane, istotne zależności występujące na rynkach. Za istotne przyjęto korelacje powyżej 0,60 lub poniżej -0,60 występujące w dłuższym okresie czasu. W analizie zmiennymi niezależnymi są zawsze dane makroekonomiczne natomiast zmiennymi zależnymi są indeksy giełdowe. dotyczy zawsze zmiennej zależnej dane makro muszą wyprzedzać indeksy przynajmniej o miesiąc, żeby ich wartości mogły antycypować zachowania na rynkach. Rynek amerykański: S&P500 średnia z procentowej zmiany 3 amerykańskich wskaźników oczekiwań: Indeks nastrojów konsumentów Uniwersytetu Michigan, Indeks zaufania konsumentów Conference Board, Indeks FED z Filadelfii 30 miesięcy 0,83 ostatnich 5 lat

10 Indeksy oczekiwań od roku 1995 dobrze prognozowały nadchodzące na rynku akcji zmiany, z wyjątkiem anomalii, która wystąpiła w 2003 roku, gdy wzrosty na S&P500 pojawiły się wcześniej niż optymistyczne oczekiwania Amerykanów. Indeksy oczekiwań są obliczane na podstawie wyników ankiet albo 500 amerykańskich gospodarstw domowych w przypadku indeksu University of Michigan CSI, 5000 gospodarstw domowych w przypadku CCI lub ankiet wypełnianych przez producentów znajdujących się na terytorium stanów Pennsylvanii, New Jersey i Delaware indeks Fed z Filadefii. Wzrost tych wskaźników oznacza wyższy poziom zadowolenia amerykańskiej społeczności. Dla inwestorów jest to informacja, że wzrosnąć mogą wydatki konsumpcyjne, co korzystnie przełoży się na wyniki finansowe spółek. ostatnich 10 lat S&P500 Stopa bezrobocia w USA 2 miesiące -0,86

11 ostatnich 10 lat DJIA Stopa bezrobocia w USA -0,73 Ten wskaźnik obrazuje sytuację na rynku pracy w USA oraz odzwierciedla sytuację ekonomiczną kraju. Trwały wzrost zatrudnienia, spadek bezrobocia, oznacza poprawę klimatu gospodarczego, wzrost dochodów gospodarstw domowych i w dłużej pespektywie czasu - wartość przedsiębiorstw. Stąd właśnie tak silna korelacja ujemna pomiędzy bezrobociem a indeksami: S&P500 oraz DJIA.

12 Rynek europejski ostatnich 7 lat WIG20 Indeks instytutu IFO 50 miesięcy 0,87 ostatnich 7 lat WIG Indeks instytutu IFO 44 miesiące 0,82 Wskaźnik IFO Business Climate aplikuje do roli głównego wskaźnika nastrojów biznesowych w Europie. W sondażu uczestniczy około 7000 przedsiębiorstw, które dodatkowo oceniają bieżące i

13 przyszłe warunki gospodarowania. Wskaźnik ten ma bardzo silny wpływ nie tylko na indeks DAX, ale także na inne indeksy europejskie min. polskie: WIG i WIG20. ostatnich 9 lat WIG20 Produkcja przemysłowa w Strefie Euro 2 miesiące 0,67 Wskaźnik produkcji przemysłowej jest wykorzystywany do prognozowania zmian PKB. Mimo, że produkcja przemysłowa nie stanowi już głównej siły napędowej gospodarek światowych, to jednak jej zachowanie wciąż jest niezwykle ważne dla uczestników rynków finansowych. ostatnich 8 lat WIG20 Inflacja PPI w Strefie Euro 3 miesiące 0,65

14 Raport PPI jest istotny, ponieważ jest on publikowany kilka dni wcześniej przed raportem o cenach płaconych przez konsumentów i często służy analitykom do prognozowania danych zawartych w tym drugim raporcie. Raport ten pozwala nam prognozować posunięcia banków centralnych, zachowanie PPI wyprzedza ruchy wskaźnika CPI. Zmiany wartości CPI mają niezwykle silny wpływ na rynek. Jeżeli jego wartość rośnie, oznacza to inflację, która może przełożyć się na decyzję o podwyżce stóp procentowych, co z kolei zwiększy stopę wolną od ryzyka, a to zmniejszy atrakcyjność inwestycji w instrumenty udziałowe. W praktyce jednak występuje dodatnia korelacja pomiędzy wartością CPI a indeksami giełdowymi, podobnie jak istnieje dodatnia korelacja pomiędzy wskaźnikiem PPI i indeksami giełdowymi. Wpływ indeksu instytutu IFO na wskaźniki europejskie: ostatnich 7 lat DAX Indeks instytutu IFO 0,68

15 ostatnich 7 lat FTSE100 Indeks instytutu IFO 0,73 ostatnich 7 lat CAC40 Indeks instytutu IFO 0,71

16 W ramach ciekawostki pokażemy, że można zaobserwować bardzo silną korelację pomiędzy stopą bezrobocia w USA, a notowaniami indeksów europejskich. Jest to spowodowane bardzo silną korelacja zachowania giełd europejskich z koniunkturą na rynku amerykańskim. Na wykresie poniżej widać korelację indeksu DAX z S&P500, średnia wartość korelacji z ostatnich 8 lat wynosi 0,91: Natomiast średnia wartość korelacji indeksu FTSE100 i S&P500 w ciągu ostatnich 20 lat wynosi 0,96:

17 Zależności pomiędzy stopą bezrobocia w USA widać dla wszystkich najważniejszych indeksów europejskich: ostatnich 10 lat DAX Stopa bezrobocia w USA -0,81 ostatnich 10 lat FTSE100 Stopa bezrobocia w USA -0,89

18 ostatnich 10 lat CAC40 Stopa bezrobocia w USA -0,82 ostatnich 7 lat WIG20 Stopa bezrobocia w USA 4 miesiące -0,72

19 Rynek walutowy Analiza rynku walutowego będzie obejmowała głównie indeks dolara oraz euro, a także najważniejsze pary walutowe. W tabeli przedstawiono jak teoretycznie powinny kształtować się zależności pomiędzy najważniejszymi wskaźnikami makroekonomicznymi USA a wartością dolara, analogicznie będą wyglądać zależności pomiędzy danymi makro ze Strefy Euro oraz wartością euro. Wskaźnik makroekonomiczny Kierunek ruchu wskaźnika Wartość dolara Indeks wskaźników Wzrost Aprecjacja wyprzedzających koniunkturę Consumer Confidence Index Wzrost Aprecjacja Chicago PMI Wzrost Aprecjacja Indeks FED z Filadelfii Wzrost Aprecjacja ISM Wzrost Aprecjacja NYES Index wzrost Aprecjacja Raport Challengera wzrost Aprecjacja Zamówienia fabryczne Wzrost Aprecjacja Zamówienia na dobra trwałego Wzrost Aprecjacja użytku University of Michigan Wzrost Aprecjacja Consumer Sentiment Index PKB Wzrost Aprecjacja Sprzedaż detaliczna Wzrost Aprecjacja CPI Wzrost Deprecjacja PPI Wzrost Deprecjacja Bilans Handlu Zagranicznego Wzrost Deprecjacja Podstawowa stopa procentowa Wzrost Deprecjacja Nowe wnioski o zasiłek dla bezrobotnych Wzrost Deprecjacja

20 Stopa bezrobocia Wzrost Deprecjacja Produkcja przemysłowa Wzrost Aprecjacja Poniżej przedstawiono najważniejsze, zaobserwowane, istotne zależności występujące na rynkach. Za istotne przyjęto korelacje powyżej 0,60 lub poniżej -0,60 występujące w dłuższym okresie czasu. W analizie zmiennymi niezależnymi są dane makroekonomiczne natomiast zmiennymi zależnymi są indeksy walut (pary walutowe). dotyczy zmiennej zależnej dane makro muszą wyprzedzać indeksy przynajmniej o miesiąc, żeby ich wartości mogły antycypować zachowania na rynkach. Rynek amerykański ostatnich 5 lat U.S. Dollar Index Realna stopa procentowa USA -0,72 Silną zależność ujemną pomiędzy realną stopą procentową w Stanach a indeksem dolara można wyjaśnić poprzez zasadę działania prawa jednej ceny, która mówi, że te same lub ekwiwalentne rzeczy powinny mieć tą samą cenę na różnych rynkach. Tłumaczy ono relację między kursami walutowymi a stopami procentowymi i cenami na światowych rynkach. Relacje parytetowe między walutami określają warunki równowagi popytu i podaży na rynku walutowym, w których występuje brak możliwości uzyskiwania zysków arbitrażowych (zysk bez ponoszenia ryzyka). W warunkach swobody przepływu kapitałów i towarów zmiany kursów walut powodowane są wyrównywaniem się: relacji między stopami inflacji a stopami procentowymi oraz relacji między kasowymi a terminowymi

21 kursami walutowymi. Zasada ta dotyczy także ceny pieniądza w różnych krajach, co ilustruje poniższy przykład (realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa pomniejszona o inflację) : i h = 5% (realna roczna stopa % w Polsce) i f = 2% (realna roczna stopa % w strefie Euro) s 0 = 4,65 (kurs walutowy EUR/PLN) s t =? (oczekiwany kurs walutowy EUR/PLN za rok) s s t 0 = i i h f s t 1 + i h = s 1+ 0,05 0 s 4,65 = 4, i t = 1+ 0,02 f Z powyższych wyliczeń oraz wykresu korelacji pomiędzy realnymi stopami procentowymi USA a indeksem dolara (indeks ten mierzy wartość dolara w stosunku do koszyka walut, w skład którego wchodzą: EUR, GBP, JPY, CAD, CHF i SEK) wynika, że wraz ze wzrostem realnej stopy procentowej następuje deprecjacja waluty, a wraz z jej spadkiem aprecjacja. Stąd też właśnie dodatnia korelacja pomiędzy wzrostem realnej stopy procentowej w USA, a osłabieniem dolara wobec Euro: ostatnich 5 lat EUR/USD Realna stopa procentowa USA 0,75

22 A także umocnienie dolara w stosunku do następujących walut wraz ze spadkiem realnej stopy procentowej w USA : ostatnich 7 lat USD/GBP Realna stopa procentowa USA -0,68 ostatnich 7 lat USD/SEK Realna stopa procentowa USA -0,79

23 ostatnich 5 lat USD/AUD Realna stopa procentowa USA -0,7 ostatnich 5 lat USD/CHF Realna stopa procentowa USA -0,68

24 ostatnich 6 lat U.S. Dollar Index Bilans handlu zagranicznego USA 3 miesiące 36 miesięcy -0,78 Zmiany kursu walutowego mają duże znaczenie nie tylko dla przedsiębiorców, ale i zwykłych konsumentów. Wzrost wartości krajowej waluty oznacza, że eksporterzy zarobią mniej na sprzedaży swoich produktów za granicę. Przedsiębiorcy działający na rynku krajowym mogą oczekiwać natomiast zaostrzenia konkurencji ze strony zagranicznych rywali, którzy mogą obniżyć ceny swoich towarów i usług. Z drugiej strony sami mniej zapłacą za maszyny, surowce i podzespoły sprowadzane z zagranicy. Na niższe ceny importowanych dóbr mogą liczyć także konsumenci. Z kolei spadek kursu krajowej waluty stanowi powód do radości dla eksporterów, których zyski rosną. Gorzej wychodzą na tym importerzy, którzy muszą zrezygnować z części zarobku, albo podnieść ceny. W rezultacie słabnie konkurencja na krajowym rynku i ograniczona zostaje możliwość wyboru konsumentów. Sytuacja taka sprzyja wzrostowi cen, czyli przyspieszeniu inflacji. Widać więc, że bilans handlu zagranicznego jest ujemnie skorelowany z wartością waluty. Zależność ta występuje także dla niektórych par dolarowych: ostatnich 6 lat USD/SEK Bilans handlu zagranicznego USA 3 miesiące 36 miesięcy -0,8

25 ostatnich 6 lat USD/GBP Bilans handlu zagranicznego USA 3 miesiące 36 miesięcy -0,82 Rynek europejski ostatnich 5 lat EUR/PLN Realna stopa procentowa w Strefie Euro -0,69

26 Rynek towarowy Rynek towarowy jest najbardziej urozmaiconym oraz najmniej przewidywalnym rynkiem ze wszystkich omawianych. Ceny towarów z branży spożywczej takie jak np. kawa, kakao, cukier czy zboża są bardzo wrażliwe na warunki pogodowe, wszelkiego rodzaju klęski żywiołowe powodzie, susze, huragany. Wskaźniki makroekonomiczne nie odgrywają w tym momencie praktycznie żadnej roli. W przypadku surowców energetycznych oraz metali można wyłapać pewne zależności pomiędzy wskaźnikami makro, lecz są one obserwowane w znacznie krótszym okresie czasu niż na rynkach kapitałowych. ostatnich 5 lat Gold Future (kurs terminowy złota) Indeks FED z Filadelfii (procentowa zmiana) 0,86

27 ostatnich 5 lat Crude Oil Future (kurs terminowy ropy) Indeks FED z Filadelfii (procentowa zmiana) 0,80 Indeks FED z Filadelfii opracowywany jest na podstawie ankiety przeprowadzanej wśród menedżerów odpowiedzialnych za zaopatrzenie przedsiębiorstw. Główną zaletą indeksu jest struktura branżowa przedsiębiorstw biorących udział w badaniu, zbliżona do ogólnokrajowej, przy uwzględnieniu błędu

28 statystycznego. W raporcie ujmuje się m.in. zatrudnienie, zamówienia czy aktywność gospodarczą. Dlatego właśnie można zaobserwować silną korelację dodatnią pomiędzy procentową zmianą indeksu FED z Filadelfii a kursem terminowym ropy oraz kursem terminowym złota. ostatnich 18 miesięcy Crude Oil Future (kurs terminowy ropy) Inflacja PPI w USA 2 miesiące 30 miesięcy 0,71 Wzrost cen płaconych przez producentów USA jest powiązany ze wzrostem cen ropy w Stanach. ostatnich 18 miesięcy Crude Oil Future (kurs terminowy ropy) Procentowa zmiana zapasów ropy 2 tygodnie 60 tygodni -0,61

29 W miarę wzrostu ilości zapasów ropy w USA maleją jej ceny, a więc spada kurs terminowy. Jest to spowodowane wzajemną grą popytu i podaży: gdy rosną zapasy podaż przewyższa popyt, więc ceny spadają stąd właśnie ujemna korelacja. Karolina Bojko kab@efixpolska.com EFIX Polska