Systemy zarządzania środowiskowego w szwedzkich samorządach
|
|
- Janusz Socha
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Systemy zarządzania środowiskowego w szwedzkich samorządach Jakub Kronenberg Streszczenie: Systemy zarządzania środowiskowego stanowią coraz bardziej popularne narzędzie realizacji strategii zrównoważonego rozwoju przez lokalne władze. Ich wdrażanie w jednostkach samorządu terytorialnego jest pożądane z punktu widzenia międzynarodowych porozumień takich jak Agenda Habitat. Dostarczają samorządom szeregu korzyści. W Szwecji wśród licznych wdrażających te systemy samorządów znajdują się władze trzech największych miast: Malmö, Göteborg i Sztokholm. Ich doświadczenia nie mogą wprawdzie zostać bezpośrednio przeniesione na grunt polski, płynie z nich jednak kilka wniosków, które warto wykorzystać. Systemy zarządzania środowiskowego stanowią coraz bardziej popularne narzędzie działań na rzecz redukcji negatywnego wpływu na środowisko. Wdrażają je przede wszystkim przedsiębiorstwa, lecz także inne organizacje, w tym jednostki administracji publicznej. Spektakularnym przypieczętowaniem tego procesu będzie wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego opartego na wymaganiach Rozporządzenia EMAS w Komisji Europejskiej. W artykule zaprezentowane zostaną systemy zarządzania środowiskowego na przykładzie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ze Szwecji. Szwedzkie władze od lat służą jako wzór stosowania rozwiązań na rzecz ochrony środowiska. Schemat ten powtarza się również w przypadku systemów zarządzania środowiskowego. W Szwecji systemy te wdraża jednak mniej samorządów niż w Wielkiej Brytanii, która jest niekwestionowanym liderem, jeśli chodzi o ich liczbę. Skala działań w poszczególnych samorządach w Szwecji jest jednak znacznie większa. Na uwagę zasługuje fakt, że wśród szwedzkich samorządów wdrażających systemy zarządzania środowiskowego znajdują się władze trzech największych miast w tym kraju. Systemy wdrażane są tam jednocześnie we wszystkich jednostkach składających się na miejskie władze. W artykule prezentowane są systemy zarządzania środowiskowego oparte na standardach uznawanych w skali międzynarodowej. Pierwszym jest międzynarodowa norma ISO oficjalnie wprowadzona w życie w 1996 roku. Określa ona wymagania wobec systemu zarządzania środowiskowego. Do końca 2001 roku wydano certyfikatów na zgodność wdrożonych systemów zarządzania środowiskowego z wymaganiami tej normy [1]. Wymagania wobec systemu zarządzania środowiskowego określone w normie ISO zostały wykorzystane w znowelizowanej wersji Rozporządzenia EMAS. EMAS jest drugim omawianym standardem. Jego pierwsza wersja wprowadzona została Rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej nr 1863/93 w sprawie dobrowolnego udziału przedsiębiorstw sektora przemysłowego w EMAS. Była ona przeznaczona dla przedsiębiorstw przemysłowych. Zgodnie z treścią artykułu 14 Rozporządzenia inne organizacje mogły dokonywać rejestracji jedynie w ramach programów pilotażowych. Nowelizację wprowadzono Rozporządzeniem nr 761/2001 Rady UE i Parlamentu Europejskiego z 19 marca 2001 roku. Od tego momentu w systemie EMAS rejestrowane mogą być organizacje dowolnego typu. Na koniec sierpnia 2002 roku zarejestrowanych było 3855 organizacji, w tym ponad 100 jednostek administracji publicznej. Rozporządzenie EMAS obowiązuje we wszystkich krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (15 krajów Unii oraz Norwegia, Islandia i Liechtenstein). Oprócz ISO i EMAS w Szwecji dostępne są jeszcze następujące branżowe standardy zarządzania środowiskowego: FSC-Sweden i PEFC-Sweden dla leśnictwa oraz KRAV i DEMETER dla rolnictwa. Standardy te nie są jednak przedmiotem niniejszego opracowania. Lokalne władze wykazują stosunkowo wysoki stopień zainteresowania wdrażaniem systemów zarządzania środowiskowego. W Wielkiej Brytanii szczególnie duża liczba organizacji z sektora publicznego wdrażających te systemy wynika z wprowadzonych tam udogodnień prawnych. W wyniku dużego zainteresowania ze strony samorządów, powstała przeznaczona 1
2 specjalnie dla nich wersja EMAS (LA-EMAS). W świetle pierwszej wersji Rozporządzenia EMAS funkcjonowała ona na zasadach programu pilotażowego. Rejestrację w tym systemie można było uzyskiwać od kwietnia 1995 r. (podobnie jak w przypadku oryginalnej wersji EMAS) [2]. Wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego przez jednostki administracji publicznej wynika z możliwych do osiągnięcia korzyści, ale również z międzynarodowych zobowiązań. Ich popularność wynika w dużej mierze z możliwości zastosowania jako narzędzi realizacji zasad zrównoważonego rozwoju. Zarówno Agenda 21 ustalona na Szczycie ONZ w Rio de Janeiro w 1992 r., jak i Agenda Habitat ustalona 4 lata później w Istambule wymagają podejmowania innowacyjnych działań na rzecz ochrony środowiska. Systemy zarządzania środowiskowego spełniają ten wymóg. Odzwierciedla to też duże zainteresowanie nimi ze strony poszczególnych agend ONZ (zwłaszcza UNEP i UNDP). Wśród korzyści, jakie osiągnąć mogą jednostki administracji publicznej wymienić można [3]: - ułatwienie spełniania wymogów prawnych dotyczących ochrony środowiska, - ułatwianie ściągania należności związanych z karami i opłatami za zanieczyszczanie oraz korzystanie ze środowiska, - ograniczanie kosztów ochrony środowiska, w tym np. kosztów ewentualnych ubezpieczeń, - poprawa stanu zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców i pracowników, - podnoszenie morale pracowników poprzez wyznaczanie wydziałom konkretnych celów, - rozpowszechnianie odpowiedzialności ekologicznej na poziomie całej organizacji, - łatwiejsze rozpoznawanie możliwych do usunięcia nieefektywnych rozwiązań i wynikające z tego korzyści finansowe, - tworzenie podstaw dla ciągłej poprawy, - tworzenie przekonania, że zagadnienia ekologiczne są istotne dla organizacji i przez nią kontrolowane, - poprawa wizerunku organizacji oraz komunikacji społecznej. Wszystkie wymienione czynniki są istotne z punktu widzenia ochrony środowiska. Poprawa następuje zarówno na poziomie samorządu, jak również poziomach: wyższym (wpływ na społeczeństwo, sektor biznesu i inne organizacje) i niższym (wpływ na poszczególnych pracowników i mieszkańców). Dając dobry, godny naśladowania przykład samorządy sprawiają, że systemy zarządzania środowiskowego rozpowszechniają się coraz więcej przedsiębiorstw i innych organizacji angażuje się w ochronę środowiska i inne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. W Unii Europejskiej zrealizowano szereg programów pilotażowych mających na celu wsparcie różnych organizacji, również samorządów w zakresie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego. Szwedzkie samorządy uczestniczyły w dwóch najważniejszych skierowanych do samorządów. Pierwszym był Euro-EMAS, drugim EMASSER. Euro-EMAS trwał od października 1998 do października 2001 roku. Koordynowany był przez organizację Eurocities, a finansowany przez Unię Europejską w ramach programu LIFE. EMASSER miał na celu wprowadzenie systemów zarządzania środowiskowego w samorządach lokalnych oraz małych i średnich przedsiębiorstwach pochodzących z 4 europejskich regionów. Rozpoczął się w lipcu 1998, a skończył w lutym 2001 roku. Finansowany był z funduszy strukturalnych UE w ramach wspierającego politykę regionalną programu Recite II [3]. Trzy największe szwedzkie miasta, Malmö, Göteborg i Sztokholm, brały udział w programie Euro-EMAS. Malmö uczestniczyło także w programie EMASSER, w tym także jako jego koordynator. Ich doświadczenia przedstawione zostaną szczegółowo w oddzielnych podrozdziałach. Szwecja jest krajem o relatywnie największej liczbie certyfikatów serii ISO ze względu na liczbę obywateli. W styczniu 2001 roku na 1 certyfikat przypadało tam 6500 osób. W Danii (II miejsce) liczba ta wynosiła Dla porównania w Polsce ponad 700 tysięcy (35 miejsce) [4]. Jest to także kraj, w którym na każdy certyfikat przypada najmniejsza część PKB. Szwecja posiada 1 certyfikat ISO na każde 128 mln USD PKB. Druga w tej klasyfikacji Finlandia posiada 1 certyfikat na 198 mln USD PKB [4]. Oba wskaźniki ulegają ciągłej poprawie. Rok wcześniej Szwecja także znajdowała się na I miejscu w obydwu klasyfikacjach. 2
3 Do końca 2001 roku w Szwecji wydano 2070 certyfikatów ISO 14001, a 212 organizacji zostało zarejestrowanych w systemie EMAS. W ramach realizacji programu On the way to EMAS with ISO na stronie internetowej Szwedzkiej Rady ds. Zarządzania Środowiskowego < udostępniona zostanie baza danych organizacji będących w trakcie wdrażania któregoś z systemów. Uczestniczące w programie podmioty zobowiązane będą do okresowego przekazywania informacji nt. postępu prac wdrożeniowych. Będą także musiały przekazywać do rejestru inne podstawowe dane na swój temat. Jednym z powodów tak częstego wdrażania systemów zarządzania środowiskowego w szwedzkich organizacjach jest nastawienie ich pracowników. Wysoki poziom ich świadomości ekologicznej jest jednym z najistotniejszych czynników wpływających na skuteczność wdrażania systemów zarządzania środowiskowego [5]. W Szwecji poziom ten jest szczególnie wysoki. Wśród alternatywnych inicjatyw wobec wdrażania systemów zarządzania środowiskowego opartych na wymaganiach międzynarodowych standardów wymienić należy wprowadzanie przez poszczególne samorządy własnych programów ochrony środowiska. Często opierają się one lub w inny sposób wykorzystują międzynarodowe standardy dotyczące systemów zarządzania środowiskowego. Przykładem daleko posuniętego zaangażowania w realizację zasad zrównoważonego rozwoju jest projekt Eco-Municipality of Gotland realizowany od 1994 roku na szwedzkiej wyspie Gotlandii. Projekt rozpoczął się w 1992 roku w innej formie organizacyjnej. Jego celem jest osiągnięcie poziomu zerowych emisji (nie wytwarzania zanieczyszczeń środowiska) i pełna realizacja postulatów zrównoważonego rozwoju do 2025 roku. Władze Gotlandii zatrudniają około 7000 urzędników zgrupowanych w 16 wydziałach. Funkcjonuje zespół gromadzący urzędników oraz przedstawicieli biznesu (ok. 40 przedsiębiorstw) przygotowujących się do wdrażania systemów zarządzania środowiskowego. Malmö Malmö jest jednym z największych i najbardziej zatłoczonych miast w Szwecji. Zamieszkuje je około 260 tysięcy osób. Podejmuje jednak liczne działania na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. W 1998 roku podjęto decyzję o wprowadzeniu w mieście systemu zarządzania środowiskowego. Decyzja była konsekwencją zobowiązania zawartego w strategii ochrony środowiska Malmö. Zgodnie z nią systemy miały zostać wdrożone we wszystkich 21 wydziałach urzędu miasta przed rokiem W 1998 roku ustanowiono zespół ds. wdrażania systemu zarządzania środowiskowego, który znalazł się w strukturze wydziału ochrony środowiska. Zespół miał służyć pomocą w zakresie wprowadzania systemu wszystkim innym wydziałom. Poszczególne wydziały wprowadzały jednak systemu we własnym zakresie, bez pomocy zewnętrznych konsultantów. Jedyna faza, która wymagała pomocy z zewnątrz to szkolenia w zakresie wdrażania systemu. W 1998 roku Komisja Europejska przyjęła projekt EMASSER koordynowany przez Malmö. W ramach projektu rejestracji w systemie EMAS dokonać miały władze jednej z dzielnic Malmö (Husie) oraz miejska straż pożarna. Obie organizacje dokonały już rejestracji, choć jedynie straż pożarna wywiązała się z tego w planowanym terminie. Posiada ona także certyfikat ISO Ponieważ wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego okazało się bardziej czasochłonne niż przewidywano, ostateczną datę uzyskania certyfikatów ustalono na koniec roku Tymczasem, oprócz dwóch wymienionych, rejestracji w systemie EMAS dokonał także wydział odpowiedzialny za czystość w mieście oraz wydział ochrony środowiska. Kilka wydziałów zdecydowało się na uzyskanie certyfikatu ISO Pozostałe wdrażają własny system zarządzania środowiskowego opracowany w Malmö. System ten opiera się na wymaganiach normy ISO 14001, jest jednak mniej skomplikowany. Zamiast 54 wymagań (jak ISO) zawiera ich 24. Każdego roku wszystkie wydziały przechodzą obowiązkowy audyt, w czasie którego sprawdzany jest poziom zaawansowania podejmowanych przez nie działań. Audyty przeprowadzane są przez wewnętrznego audytora. W Malmö, po raz pierwszy w Szwecji, 3
4 zatrudniony został miejski audytor systemu zarządzania środowiskowego. Stanowisko to jest kombinacją audytora akredytowanego przy jednostce certyfikującej (zewnętrznego) oraz audytora wewnętrznego. Podstawowe kryterium prowadzonych przez niego audytów stanowią wymagania określone we własnym standardzie zarządzania środowiskowego Malmö. Audytor jest zatrudniony na pełen etat, a oprócz działań związanych z audytami prowadzi szereg prezentacji, działań promocyjnych i szkoleniowych związanych z systemem zarządzania środowiskowego. W ramach popularyzacji systemu zarządzania środowiskowego w Malmö zrealizowano trzy filmy przedstawiające zagrożenia dla środowiska, możliwość zmian oraz możliwe działania związane z wdrażaniem systemu. Są one rozprowadzane po kosztach produkcji wśród pracowników urzędu. Zawierają pytania do dyskusji. Popularyzacji proekologicznych zachowań pracowników Straży Pożarnej służą konkursy na pracownika najbardziej przyjaznego dla środowiska w danym miesiącu. W ramach programu Euro-EMAS uczestnicy zobowiązywali się do poprawy działań na rzecz środowiska o 33% w stosunku do poziomu sprzed rozpoczęcia wdrażania systemu. Aby osiągnąć zadeklarowaną poprawę w Malmö do 2005 roku o połowę zmniejszy się ilość niesegregowanych odpadów (w porównaniu do roku 1998). W Straży Pożarnej protokoły stosowane do oceny skutków pożarów zawierają obecnie rubrykę poświęconą wpływowi na środowisko. Wszelkie działania są podejmowane w oparciu o dokładną analizę potencjalnych skutków dla środowiska. Zminimalizowane zostało zużycie energii (o 13,5% w okresie ), surowców naturalnych i substancji chemicznych. Zminimalizowano także zużycie papieru (o 11%) oraz zwiększono ilość papieru poddawaną recyklingowi (z 9 do 14 kg na pracownika). Stosuje się obecnie kubki na kawę wielokrotnego użytku (zamiast jednorazowych, jak przedtem). Wzrósł odsetek pracowników, którzy przeszli szkolenie w zakresie ochrony środowiska (z 15 do 79%). Podjęto także szereg innych działań, które trudniej jest przedstawić za pomocą konkretnych wskaźników. Należy do nich stosowanie kryteriów środowiskowych przy zakupach, stosowanie statystyk dotyczących konsumpcji i zużycia materiałów, a także inwentarza posiadanych substancji chemicznych. Do innych istotnych działań na rzecz ochrony środowiska podejmowanych przez zarząd miasta Malmö należy wdrożenie programu Transportu przyjaznego dla środowiska (Traffic Environment Programme). Z uwagi na natężenie ruchu drogowego stał się on najważniejszym elementem Lokalnej Agendy 21 dla Malmö. Wśród licznych zadań programu znalazło się także uzyskanie certyfikatu ISO przez wydział zarządzania pojazdami (Vehicles Management Unit). Certyfikaty na zgodność systemu zarządzania środowiskowego z wymaganiami normy posiadać muszą także (lub być na etapie ich wprowadzania) wszyscy dostawcy sprzętu transportowego i usług dla wydziału. Oprócz certyfikatów muszą bezwzględnie spełniać najwyższe szwedzkie normy środowiskowe. Göteborg Göteborg jest drugim co do wielkości miastem w Szwecji (470 tysięcy mieszkańców). Aby dowieść swego zaangażowania w kwestie ochrony środowiska kilka wydziałów urzędu miasta oraz kilka miejskich przedsiębiorstw zdecydowało się na wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego potwierdzonych międzynarodowymi certyfikatami. Następnie, podobnie jak w Malmö, zarząd miasta zobowiązał się do wdrożenia systemów zarządzania środowiskowego we wszystkich wydziałach i dzielnicach. W 1998 roku pierwsza elektrociepłownia (Sävenäs) dokonała rejestracji w systemie EMAS. W tym samym roku wydział ochrony środowiska uzyskał certyfikat ISO W ramach programu Euro-EMAS w Göteborgu system zarządzania środowiskowego wprowadzała dzielnica Askim (Göteborg składa się z 21 dzielnic). Zarząd dzielnicy pełni bardzo zróżnicowane zadania, m.in. szkolnictwo, budownictwo czy opieka nad osobami starszymi. Podobnie jak w pozostałych szwedzkich miastach, wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami EMAS odbywa się w Göteborgu w nowy, innowacyjny sposób. Kolejno 4
5 przyjmują go będą poszczególne rejony podlegające zarządowi miasta, a nie jak w większości innych krajów poszczególne jednostki funkcjonalne. Personel administracyjny dzielnicy Askim przechodzi regularne szkolenia związane z systemem zarządzania środowiskowego. Również pracownicy zatrudnieni na krócej niż 4 miesiące przechodzą skrócone szkolenie na ten temat. Informacje dotyczące systemu przekazywane są także dostawcom oraz innym osobom lub organizacjom wykonującym zadania na rzecz administracji. Wynika to z praktycznych konsekwencji, jakie mogą się wiązać z współpracą z organizacją posiadającą system. W ramach poprawy działań na rzecz ochrony środowiska w Askim o 50% wzrosła liczba pojemników na segregowane odpady. Po segregacji wszystkie odpady poddawane są recyklingowi. Odpady niesegregowane spalane są w spalarni, a powstała w ten sposób energia zasila miejski system grzewczy. Zgodnie z decyzją rady miasta z 1996 roku, wszystkie jednostki podlegające urzędowi miasta zobowiązane są do przyjęcia systemu zarządzania środowiskowego. Dotyczy to zarówno wydziałów w urzędzie, jak i przedsiębiorstw komunalnych i innych jednostek finansowanych z miejskich środków. Minimalne wymagania odnośnie takiego systemu określone zostały w polityce środowiskowej Göteborga. Obowiązek ten wprowadzono, aby poczynione w polityce deklaracje przenieść się na rzeczywiste działanie. W ramach systemu zarządzania środowiskowego poszczególne jednostki muszą sformułować indywidualne cele, za pomocą których realizować będą ogólną politykę środowiskową miasta. Cele te muszą być możliwe do realizacji. Na ich podstawie każda jednostka ma za zadanie sporządzić dokładny plan działania. Działania poszczególnych jednostek kontrolowane będą za pomocą regularnych audytów wewnętrznych. Niezależnie badania będą przeprowadzane także przez miejskie biuro audytowe, które odpowiada za weryfikację wszystkich podlegających miastu jednostek. Każda z nich ma dodatkowo sporządzać raport roczny z prowadzonych działań. Zarząd miasta powołał specjalny program mający na celu świadczenie pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie zarządzania środowiskowego Zarządzanie Środowiskowe w Göteborgu. Ma on stanowić wstęp do uzyskania przez korzystające z niego przedsiębiorstwo certyfikat ISO lub rejestrację w systemie EMAS. W ramach uczestnictwa w programie przedsiębiorstwa mogą uzyskać Dyplom za pracę na rzecz ochrony środowiska (Environmental Diploma). Przyznawany jest on przez wydział ochrony środowiska urzędu miasta oraz przez Stowarzyszenie Lokalnych Władz Regionu Göteborg. Sztokholm Sztokholm uznawany jest za jedno z najczystszych i najbardziej zielonych miast w Europie. Jest największym miastem Szwecji (750 tysięcy mieszkańców), a mimo to bez obaw o zdrowie można kąpać się lub łowić ryby w jego centrum. W ramach projektu Euro-EMAS system zarządzania środowiskwego wprowadzany był w wybranych jednostkach zarządu dzielnicy Norrmalms (odpowiedzialnych za opiekę nad osobami starszymi i edukację przedszkolną). Działania te stanowią część znacznie szerszego programu podejmowanego przez władze Sztokholmu. Rozpoczął się on w 1997 roku, a jego celem jest wprowadzenie systemu we wszystkich organach miejskiej administracji. Poprawa działań na rzecz ochrony środowiska reprezentowana jest przez 5% redukcję zużycia energii, 5% redukcję zużycia paliw w transporcie oraz 5% redukcję zużycia papieru (w porównaniu z rokiem 1999). Redukcja zużycia paliwa została osiągnięta m.in. dzięki zakupowi dwóch dodatkowych samochodów o napędzie elektrycznym. Sztokholm dokonuje integracji systemu zarządzania środowiskowego z systemem zarządzania jakością. W momencie wdrażania systemu zarządzania środowiskowego funkcjonował już wprowadzony przez Radę Miasta własny system zarządzania jakością specjalnie przystosowany do specyfiki urzędu miejskiego. Aby nie komplikować procesu wdrażania systemu zarządzania 5
6 środowiskowego, postanowiono odłożyć integrację do momentu jego wdrożenia. Decyzja zapadła w 1999 roku, a ostateczna integracja ma zająć kilka lat (nie ustanowiono konkretnej daty). Wśród zalet integracji władze Sztokholmu wymieniają lepszą koordynację działań urzędu oraz budżetowania, mniejszą liczbę dokumentów (a tym samym zużywanego papieru) oraz redukcję kosztów. Mniejsza liczba dokumentów wynika np. ze stworzenia wspólnych instrukcji zawierających wytyczne odnośnie jakości. Redukcja kosztów wynika m.in. z jednoczesnego dokonywania audytów systemu zarządzania środowiskowego i jakością. Do podstawowych problemów należą krótkoterminowe koszty związane z integracją (potrzebnymi zasobami, zmianami w kulturze organizacji). Wiążą się one także z różnicami w koncepcjach zintegrowanego systemu oraz brakiem zaangażowania ze strony najwyższego kierownictwa. Sztokholm posiadał także własny system zarządzania środowiskowego. Przywiązanie do starego systemu było jedną z barier we wdrażaniu nowego zgodnego z wymaganiami Rozporządzenia EMAS. Było to także powodem, dla którego w Sztokholmie mało przydatne okazały się brytyjskie materiały pomocowe wykorzystywane w ramach projektu Euro-EMAS. Były one zaprojektowane dla miast o znacznie mniejszym doświadczeniu w tym zakresie. Dodatkową przeciwnością były odbywające się w czasie trwania projektu wybory do Rady Miasta. Uwagi końcowe Systemy zarządzania środowiskowego cieszą się rosnącą popularnością wśród organizacji na całym świecie. Wśród nich znajdują się nie tylko przedsiębiorstwa, ale także władze miast i inne rodzaje jednostek administracji publicznej. W niektórych krajach, np. w Szwecji, zjawisko to staje się coraz bardziej powszechne. Lokalne władze podejmują tam liczne działania na rzecz ochrony środowiska, w tym wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego. Jak pokazują przykłady największych szwedzkich miast nie zawsze są to systemy oparte na wymaganiach standardów uznawanych w skali międzynarodowej. W Polsce postęp działań w tej dziedzinie jest znacznie skromniejszy. Jedynym miastem, które wdrożyło system zarządzania środowiskowego oparty na wymaganiach normy ISO jest Racibórz. Dodatkowo system został wdrożony przez 7 szkół i przedsiębiorstw komunalnych. Planowane są dalsze wdrożenia. W tym świetle szwedzkie doświadczenia zasługują na baczną uwagę, podobnie jak doświadczenia innych krajów aktywnych w tej dziedzinie. Nie mogą jednak zostać bezpośrednio powtórzone w polskich warunkach. Jedną z podstawowych różnic jest znacznie niższy poziom świadomości ekologicznej wśród mieszkańców naszego kraju. Działania na rzecz jego podniesienia przyczynią się z pewnością także do wzrostu popularności systemów zarządzania środowiskowego wśród polskich samorządów. Pewne rozwiązania, jak np. ustanowienie miejskiego biura audytowego lub własne systemy zarządzania środowiskowego zasługują prawdopodobnie na powielenie. Literatura [1] International Organization for Standardization (ISO): The ISO Survey of ISO 9000 and ISO Certificates. Eleventh cycle, Geneva [2] Macniak M.: System zarządzania środowiskowego w jednostkach administracji publicznej, w: ISO trzy lata doświadczeń. Materiały seminaryjne, Sopot [3] Kronenberg J.: Systemy zarządzania środowiskowego w jednostkach administracji lokalnej w krajach Europy Zachodniej, Studia Europejskie, nr 1/2002. [4] [5] Matuszak-Flejszman A:, Jak skutecznie wdrożyć system zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001?, Poznań
Efekty wdrożenia systemu EMAS w Ministerstwie Środowiska
Efekty wdrożenia systemu EMAS w Ministerstwie Środowiska Monika Dziadkowiec Dyrektor Generalna Warszawa, 5.07.2012 r. Ministerstwo Środowiska, poprzez współtworzenie polityki państwa, troszczy się o środowisko
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADAŃ EWALUACYJNYCH EFEKTYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ PRZEDSIĘBIORSTW/ORGANIZACJI/INSTYTUCJI W RAMACH PROJEKTU
Ewelina Ciaputa RAPORT Z BADAŃ EWALUACYJNYCH EFEKTYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ PRZEDSIĘBIORSTW/ORGANIZACJI/INSTYTUCJI W RAMACH PROJEKTU ZIELONA INICJATYWA GOSPODARCZA. PARTNERSTWO NA RZECZ EFEKTYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ
Bardziej szczegółowoNormy środowiskowe w zarządzaniu firmą. dr Adam Jabłoński
2012 Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą dr Adam Jabłoński GENEZA POWSTANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Konferencja w Rio de Janeiro 1992 r. 27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju Karta Biznesu Zrównoważonego
Bardziej szczegółowoProgram HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu
Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Rafał Rowiński, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Inwestycje w badania i rozwój są jednym ze sposobów wyjścia z kryzysu gospodarczego. Średni
Bardziej szczegółowoKodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU
Kodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU KODEKS CSR DOSTAWCÓW GRUPY PZU WSTĘP Grupa Kapitałowa Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej, zwanej dalej Grupa PZU, jest jedną z największych
Bardziej szczegółowoSystem Ekozarządzania i Audytu EMAS
System Ekozarządzania i Audytu EMAS w Wydziale Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Miasta w Trzebini Aleksandra Sobecka Warszawa, 6.12.2011 r. Gmina Trzebinia: - 34,1
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 22.9.2016 r. C(2016) 5900 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 22.9.2016 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/757 w
Bardziej szczegółowoŚLAD ŚRODOWISKOWY NARZĘDZIE DO ZARZĄDZANIA W BRANŻY SPOŻYWCZEJ
ŚLAD ŚRODOWISKOWY NARZĘDZIE DO ZARZĄDZANIA W BRANŻY SPOŻYWCZEJ M G R I N Ż. M A Ł G O R Z A T A W E R N I C K A, D O K T O R A N T A G H A K A D E M I A G Ó R N I C Z O - H U T N I C Z A, K R A K Ó W,
Bardziej szczegółowoStrategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu firmy EPRD Sp. z o.o.
Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu firmy EPRD Sp. z o.o. Prezentacja strategii opracowanej w ramach projektu pt.: Przygotowanie i wdrożenie kompleksowej strategii w przedsiębiorstwie EPRD.
Bardziej szczegółowoWstęp. 1 Założenia i cele EMAS 2 EMAS w Polsce 3 Wdrażanie i rejestracja w EMAS
Wstęp 1 Założenia i cele EMAS 2 EMAS w Polsce 3 Wdrażanie i rejestracja w EMAS Założenia 1 i cele EMAS Geneza zarządzania środowiskowego EMAS / ISO 14001 Zarządzanie środowiskowe 1995 Zarządzanie jakością
Bardziej szczegółowoWsparcie projektów poprawiających efektywność energetyczną w ramach dostępnych środków dotacyjnych
Wsparcie projektów poprawiających efektywność energetyczną w ramach dostępnych środków dotacyjnych Lesław Janowicz econet OpenFunding Sp. z o.o. 28.10.2015 Nie wiemy wszystkiego, ale czujemy się ekspertami
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy
Społeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy Aleksandra Wanat Konferencja Rozwój przedsiębiorczości w województwie śląskim w kontekście CSR Katowice 22 listopada
Bardziej szczegółowoJUBILEUSZOWA KONFERENCJA STOWARZYSZENIA POLSKIE FORUM ISO 14000 Warszawa, 17-18 kwietnia 2012 r. Anna Wajnbergier, Małgorzata Wybacz
JUBILEUSZOWA KONFERENCJA STOWARZYSZENIA POLSKIE FORUM ISO 14000 Warszawa, 17-18 kwietnia 2012 r. Anna Wajnbergier, Małgorzata Wybacz Agenda Dlaczego EMAS? Polskie Forum ISO 14000 a EMAS. EMAS dzisiaj.
Bardziej szczegółowoISO 14000 w przedsiębiorstwie
ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoZałącznik 2.1 Miejski Specjalista ds. Energii (SE) Miejska Jednostka ds. Zarządzania Energią (JZE)
Wspólna Metodologia 1 Załącznik 2.1 Miejski Specjalista ds. Energii (SE) Miejska Jednostka ds. Zarządzania Energią (JZE) Przykładowy opis pracy Wprowadzenie Specjalista ds. energii jest kluczową postacią,
Bardziej szczegółowo8 Przygotowanie wdrożenia
1 Krok 8 Przygotowanie wdrożenia Wprowadzenie Przed rozpoczęciem wdrażania Miejskiego Programu Energetycznego administracja miejska powinna dokładnie przygotować kolejne kroki. Pierwszym jest powołanie
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO GOSPODARKI. Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju
Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju 1 Uwarunkowania realizacji strategii Zewnętrzne (dokumenty międzynarodowe: Unii Europejskiej,
Bardziej szczegółowoPostępowanie na opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego według wymagań normy ISO 14001 i Rozporządzenia EMAS w Oddziałach IMGW-PIB
Postępowanie na opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego według wymagań normy ISO 14001 i Rozporządzenia EMAS w Oddziałach IMGW-PIB Joanna Kozłowska p.o. Kierownik Biura Organizacyjno-Prawnego
Bardziej szczegółowoANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE
ANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE Programy Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego Erasmus + Kreatywna Europa Europa dla obywateli Eurydyka Agencja Wykonawcza ds. Edukacji,
Bardziej szczegółowoOmówienie podstawowych systemów zarządzania środowiskiem
Omówienie podstawowych systemów zarządzania środowiskiem Do najbardziej znanych systemów zarządzania środowiskiem należą: europejski EMAS światowy ISO 14000 Normy ISO serii 14000 1991 rok -Mędzynarodowa
Bardziej szczegółowoSYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
Wykład 11. SYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM 1 1. Istota i funkcje zarządzania środowiskowego: Racjonalne zagospodarowanie środowiska wymaga, aby rozwój działalności rozpatrywać w kontekście trzech sfer:
Bardziej szczegółowoSTENA CIRCULAR ECONOMY AWARD
STENA CIRCULAR ECONOMY AWARD LIDER GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO AGENDA 1. Gospodarka Obiegu Zamkniętego 2. Stena Recycling 3. Konkurs Stena Circular Economy Award Lider Gospodarki Obiegu Zamkniętego 01
Bardziej szczegółowoEltis+najważniejszy portal internetowy dotyczący mobilności w Europie
Współorganizator Warszawa, 28 maja 2012 Polityka klimatyczna a zrównoważony transport w miastach Andrzej Rajkiewicz, Edmund Wach Eltis+najważniejszy portal internetowy dotyczący mobilności w Europie Podstawy
Bardziej szczegółowoStrategia Zrównoważonego Rozwoju 2030 firmy Henkel
Strategia Zrównoważonego Rozwoju 2030 firmy Henkel jako narzędzie zarządzania w organizacji Od CSR komunikacyjnego do sustainability Warszawa, 4 października 2012 r. Henkel dziś Henkel na świecie Rok 2011
Bardziej szczegółowoWeryfikacja i walidacja w systemie EMAS. Biuro Certyfikacji Systemów Zarządzania PRS S.A. Grzegorz Marchewka
Weryfikacja i walidacja w systemie EMAS Biuro Certyfikacji Systemów Zarządzania PRS S.A. Grzegorz Marchewka EMAS (Eco Management and Audit Scheme) Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoZałożenia programu Eko - Polska
Założenia programu Eko - Polska dr Jarosław Klimczak Warszawa 17 Kwiecień 2013r. Cele programu Promocja Polski jako kraju który wykorzystał szanse pakietu klimatycznego Pokazanie Polski jako lidera w ekologii
Bardziej szczegółowoKrajowy Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw instytucjonalne wsparcie sektora MSP
Krajowy Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw instytucjonalne wsparcie sektora MSP Michał Kołodziejski Zespół Instytucjonalnego Systemu Wsparcia PARP Sieć współpracujących ze sobą ośrodków
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowoEfektywnośd ekologiczna małych i mikroprzedsiębiorstw w Krakowie
Efektywnośd ekologiczna małych i mikroprzedsiębiorstw w Krakowie Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr Or WÓJTA GMINY PRZYRÓW z dnia 31 marca 2014
ZARZĄDZENIE Nr Or.0050.23.2014 WÓJTA GMINY PRZYRÓW z dnia 31 marca 2014 w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Przyrów Działając na podstawie: art. 33 ust.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 571 WÓJTA GMINY JANÓW z dnia 31 marca w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Janów
ZARZĄDZENIE NR 571 WÓJTA GMINY JANÓW z dnia 31 marca 2014 w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Janów Działając na podstawie: art. 33 ust. 3 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoPlan komunikacji w ramach projektu CAF w Urzędzie Gminy Jasieniec
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plan komunikacji w ramach projektu CAF w Urzędzie Gminy Jasieniec WPROWADZENIE Celem niniejszego dokumentu jest
Bardziej szczegółowoLokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie zatwierdziła nowe przepisy i ustawodawstwo dotyczące kolejnej rundy inwestycji
Bardziej szczegółowoPolski Rejestr Czystszej Produkcji i Odpowiedzialnej Przedsiębiorczo. biorczości jako systemowe podejście do zmian wzorców w produkcji i konsumpcji.
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polski Rejestr Czystszej Produkcji i Odpowiedzialnej
Bardziej szczegółowoROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska
ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Polityka dotyczy następujących kwestii: Jørgen Buhl Rasmussen prezes i dyrektor generalny. 1. Systemu i dokumentacji
Ochrona środowiska odgrywa istotną rolę w naszej działalności. Większość surowców i składników naszych produktów pochodzi prosto z natury. Trwały sukces naszej firmy jest więc bezpośrednio związany ze
Bardziej szczegółowoEkoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Poznań, 17 listopada 2014 r. AGENDA Innowacyjne podejście do zarządzania przedsiębiorstwem Warunki i
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA
EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA Europejska współpraca terytorialna to instrument polityki spójności służący rozwiązywaniu problemów wykraczających poza granice państw oraz wspólnemu rozwijaniu potencjału
Bardziej szczegółowoPlan Komunikacji Projektu Samooceny (CAF) Urzędu Miasta Ostrołęki
Plan Komunikacji Projektu Samooceny (CAF) Urzędu Miasta Ostrołęki Ostrołęka, kwiecień 2015r. SPIS TREŚCI Wprowadzenie 3 1, Projekt wdrożenia metody CAF w Urzędzie.3 2. Plan komunikacji uczestników wdrożenia
Bardziej szczegółowoZarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie. Tomasz Poskrobko
Zarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie Tomasz Poskrobko Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0412/3. Poprawka. Edouard Martin w imieniu grupy S&D
6.12.2018 A8-0412/3 3 Motyw 34 (34) Komisja powinna dążyć do utrzymania dialogu z państwami członkowskimi i sektorem przemysłowym w celu zapewnienia powodzenia funduszu. (34) Komisja powinna dążyć do utrzymania
Bardziej szczegółowoPlan Komunikacji Projektu Samooceny (CAF) Urzędu Gminy w Rzgowie
Plan Komunikacji Projektu Samooceny (CAF) Urzędu Gminy w Rzgowie Rzgów, wrzesień 2011 r. SPIS TREŚCI: Wprowadzenie.....2 1. Projekt wdrożenia metody CAF w Urzędzie.....3 2. Plan komunikacji uczestników
Bardziej szczegółowoKonferencja podsumowująca dorobek paneli tematycznych i panelu horyzontalnego w ramach Zadania III
Katowice, 28.03.2011r. Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym Konferencja podsumowująca dorobek paneli tematycznych i panelu horyzontalnego w
Bardziej szczegółowoMariola Misztak-Kowalska Dyrektor Departamentu Rozwoju Instytucji Otoczenia Biznesu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
2013 Wdrożenie innowacyjnych rozwiązańpomoc doradcza dla MSP Mariola Misztak-Kowalska Dyrektor Departamentu Rozwoju Instytucji Otoczenia Biznesu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Warszawa, 8 lipca
Bardziej szczegółowoSzkolenie 2. Zarządzanie programami
UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Projekt Nowoczesny model zarządzania w UMCS umowa nr UDA-POKL.04.01.01-00-036/11-00 Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 5, 20-031 Lublin, www.nowoczesny.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoDziałanie 1.1. Tworzenie warunków dla rozwoju innowacyjności
Działanie 1.1. Tworzenie warunków dla rozwoju innowacyjności Kryteria merytoryczno-techniczne dopuszczające szczególne L.p. Kryterium tak nie nie dotyczy 1 Trwałość prowadzonej działalności z zakresu innowacji
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO DYSKUSJI PANELOWEJ PROF. WOJCIECH SUCHORZEWSKI
WPROWADZENIE DO DYSKUSJI PANELOWEJ PROF. WOJCIECH SUCHORZEWSKI Politechnika Warszawska Transport w miastach w polityce Temat miasta i transport we wszystkich dokumentach dot. polityki wybrane: UE: Biała
Bardziej szczegółowoRola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z 10 centrów międzynarodowej
Bardziej szczegółowoETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ
ETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ Standardowe etapy wdrażania systemu zarzadzania energią ETAP I: Przeprowadzenie przeglądu wstępnego zarządzania energią ETAP II: Opracowanie zakresu działań
Bardziej szczegółowoZalecenie nr 197 dotyczące struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy
Zalecenie nr 197 dotyczące struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy, zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura
Bardziej szczegółowoWYZWANIA GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO
WYZWANIA GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO STENA RECYCLING 12 WRZEŚNIA 2016 ZAWARTOŚĆ PREZENTACJI 1. O Stena Recycling 2. Wyzwania instytucjonalne 3. Wyzwania świadomościowe 4. Wyzwania biznesowe 5. Szanse
Bardziej szczegółowoURZĄD MIASTA I GMINY PILAWA
Plan Komunikacji na temat projektu samooceny URZĄD MIASTA I GMINY PILAWA Pilawa, styczeń 2010r. SPIS TREŚCI Wprowadzenie 1. Projekt wdrożenia metody CAF w Urzędzie 2. Plan komunikacji uczestników wdrożenia
Bardziej szczegółowoWdrożenie systemu zarządzania energią wg norm PN-EN 16001 i ISO 50001 na przykładzie Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o.
Wdrożenie systemu zarządzania energią wg norm PN-EN 16001 i ISO 50001 na przykładzie Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o. Konferencja Klubu Polskie Forum ISO 14000 Warszawa, 17-18 kwietnia 2012 Krzysztof Lebdowicz
Bardziej szczegółowo- 5 pkt. - wnioskodawca korzystał z Dokumentacja LGD. doradztwa biura LGD na etapie. wnioskowania.
Załącznik nr 1 do Procedury ustalania lub zmiany kryteriów oceny operacji LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI OPIS KRYTERIÓW Lista kryteriów spośród których będą wybierane kryteria do oceny poszczególnych
Bardziej szczegółowoJanusz Turowski. Przemysł spożywczy w świetle raportów o zrównoważonym rozwoju
Janusz Turowski Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Energia i środowisko w mleczarstwie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Pracownia Usług Technicznych Audytor Przemysł spożywczy w świetle raportów
Bardziej szczegółowoPokłady możliwości. Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) KGHM na lata 2015 2020
Pokłady możliwości Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) KGHM na lata 2015 2020 O Strategii Społecznej Odpowiedzialności Biznesu KGHM Niniejszy dokument stanowi Strategię KGHM w obszarze
Bardziej szczegółowoW UE PRACY OBLIGACJE W LATACH 2014-2020 ROCZNIE W CIĄGU 3 LAT 582 MLD NA ZIELONE INWESTYCJE, TWORZĄCE 5 MLN MIEJSC PRACY W CIĄGU PIERWSZYCH 3.
NOWE POROZUMIENIE NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEJ EUROPY 582 MLD NA ZIELONE INWESTYCJE, TWORZĄCE 5 MLN MIEJSC PRACY W CIĄGU PIERWSZYCH 3. LAT plan INWESTYCYJNY W WYS. 194 MLD ROCZNIE INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA
Bardziej szczegółowoSpołecznej odpowiedzialności biznesu można się nauczyć
Społecznej odpowiedzialności biznesu można się nauczyć Maciej Cieślik Korzyści płynące z wprowadzania strategii społecznej odpowiedzialności biznesu w przedsiębiorstwach mają wymiar nie tylko wizerunkowy.
Bardziej szczegółowoR1. W jakim przedziale zatrudnienia znajduje się Pana(i) firma? 10-49 osób... 50-249 osób...
Zapraszamy Państwa do wzięcia udziału w badaniu dotyczącym rynku pracy małych i średnich przedsiębiorstw na Dolnym Śląsku. Naszym zamierzeniem jest poznanie Państwa opinii na temat koncepcji społecznej
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 17 ds. Pojazdów i Transportu Drogowego
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 17 ds. Pojazdów i Transportu Drogowego STRESZCZENIE Komitet Techniczny nr 17 ds. Pojazdów i Transportu Drogowego powołany został w ramach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Bardziej szczegółowoZarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie c.d.
Zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie c.d. System zarządzania środowiskowego określony przez: Normę ISO 14001:2015 M. Dacko Każdy SZŚ powinien być odpowiednio zaplanowany Norma ISO podaje, że w
Bardziej szczegółowoCharakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz
Bardziej szczegółowoPOLSKI RUCH CZYSTSZEJ PRODUKCJI NOT
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. Zmiany wzorców produkcji i konsumpcji w świetle
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu dobre praktyki prowadzone przez przedsiębiorstwa w Polsce. mgr Monika Wilewska
Społeczna odpowiedzialność biznesu dobre praktyki prowadzone przez przedsiębiorstwa w Polsce mgr Monika Wilewska CSR a dobre praktyki W odniesieniu do CSR trudno mówić o kanonie zasad czy regulacjach z
Bardziej szczegółowoOBOWIĄZKI ORGANÓW I PODMIOTÓW ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE STREFY OBJĘTEJ PROGRAMEM
Załącznik nr 3 do uchwały XXXVII/621/17 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 października 2017 r. OBOWIĄZKI ORGANÓW I PODMIOTÓW ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE STREFY OBJĘTEJ PROGRAMEM Realizacja
Bardziej szczegółowoWpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny
Cities act - we must, we can and we will. Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny Leszek Drogosz Urząd Miasta Stołecznego Warszawy Warszawa, 21.11.2012 r. Znaczenie procesu międzynarodowych negocjacji
Bardziej szczegółowoMożliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze
Możliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze 16.10. 2014, Konstantynów Łódzki AGENDA EDIT VALUE TOOL Narzędzie
Bardziej szczegółowoKarta Oceny Rady przedsiębiorczość. Tytuł wniosku: Wnioskodawca: Imię i Nazwisko członka Rady:
Karta Oceny Rady przedsiębiorczość Tytuł wniosku: Wnioskodawca: Imię i Nazwisko członka Rady: Znak sprawy: CZĘŚĆ C: OCENA OPERACJI WG LOKALNYCH KRYTERIÓW WYBORU RADA LGD C1. LOKALNE KRYTERIA WYBORU 1.
Bardziej szczegółowoDBAMY O CIEBIE DBAMY O ŚWIAT
DBAMY O CIEBIE DBAMY O ŚWIAT ZAANGAŻOWANIE DLA ŚRODOWISKA Woda jest jednym z najcenniejszych zasobów Ziemi i jednocześnie naszym głównym produktem. Dlatego jesteśmy wysoce świadomi tego, jak ważna jest
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE ZAŁOŻENIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU:
SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU WARSZTATY DLA NAUCZYCIELI PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 31 stycznia 2012 r. dr Justyna Szumniak-Samolej Samolej mgr Maria Roszkowska-Śliż 6. BIZNES A ŚRODOWISKO PODSTAWOWE ZAŁOŻENIE
Bardziej szczegółowoPriorytety Dolnego Śląska w Unii Europejskiej. Piotr Borys Parlament Europejski
Priorytety Dolnego Śląska w Unii Europejskiej Piotr Borys Parlament Europejski Strategia EUROPA 2020 Inicjatywy przewodnie: Unia Innowacji Mobilna młodzież Europejska agenda cyfrowa Europa efektywnie korzystająca
Bardziej szczegółowoSchemat prezentacji:
Konkursy w ramach II Priorytetu POKL: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących zaplanowane do ogłoszenia w 2012 r. Katolicki Uniwersytet
Bardziej szczegółowoProgramy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020
Programy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020 Katowice, maj 2014 roku Programy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S20/2019. Sport jako narzędzie integracji i włączenia społecznego uchodźców
ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S20/2019 Sport jako narzędzie integracji i włączenia społecznego uchodźców Niniejsze zaproszenie do składania wniosków ma na celu wdrożenie rocznego programu prac
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM Co jest istotą systemu zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001? System zarządzania środowiskowego stanowi część systemu zarządzania organizacji. Istota SZŚ wg normy ISO 14001
Bardziej szczegółowoZałożenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji
Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania
Bardziej szczegółowoKarta Oceny Rady pozostałe działania (oprócz przedsiębiorczości) Tytuł wniosku: Wnioskodawca: Imię i Nazwisko członka Rady:
Karta Oceny Rady pozostałe działania (oprócz przedsiębiorczości) Tytuł wniosku: Wnioskodawca: Imię i Nazwisko członka Rady: Znak sprawy: CZĘŚĆ C: OCENA OPERACJI WG LOKALNYCH KRYTERIÓW WYBORU RADA LGD C1.
Bardziej szczegółowoStrategia Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG na lata w obszarze ochrony środowiska
Strategia Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG na lata 2009-2015 w obszarze środowiska Biuro Ochrony Środowiska w Departamencie Inwestycji W obszarze CSR nie startujemy od zera!!!!
Bardziej szczegółowoV Ogólnopolska Konferencja nt. Systemów Zarządzania w Energetyce. Forum ISO 14000 INEM Polska. Polskie Forum ISO 14000 INEM Polska
Forum ISO 14000 INEM Polska Polskie Forum ISO 14000 INEM Polska Wymagania norm: ISO 9001, ISO 14001 oraz PN-N-18001 dotyczące dostawców i podwykonawców. Szczyrk, 24 27. 09. 2006r. Maciej Kostrzanowski
Bardziej szczegółowoAudyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie
Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie System zarządzania energią to uniwersalne narzędzie dające możliwość generowania oszczędności energii, podnoszenia jej efektywności
Bardziej szczegółowoUpowszechnienie wykorzystania ETV w celu poprawy efektywności energetycznej sektora wodno-ściekowego
Partnerzy projektu: Upowszechnienie wykorzystania ETV w celu poprawy efektywności energetycznej sektora wodno-ściekowego Weryfikacja Technologii Środowiskowych (ETV) Wprowadzenie Izabela Ratman-Kłosińska,
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania środowiskowego w jednostkach administracji lokalnej w krajach Europy Zachodniej
J.Kronenberg, Systemy zarządzania środowiskowego w jednostkach administracji... Jakub Kronenberg * Systemy zarządzania środowiskowego w jednostkach administracji lokalnej w krajach Europy Zachodniej Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1)
Efektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1) Przygotowała: Ilona Jędrasik Sekretariat Koalicji Klimatycznej Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki Efektywność energetyczna w Polsce W
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0482/3. Poprawka. Sven Giegold, Jordi Solé, Tilly Metz, Bas Eickhout w imieniu grupy Verts/ALE
10.1.2019 A8-0482/3 3 Motyw 13 a (nowy) (13a) Program InvestEU powinien umocnić pozycję obywateli i społeczności chcących inwestować w bardziej zrównoważone, zdekarbonizowane społeczeństwo, w tym w transformację
Bardziej szczegółowoMagazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska
Magazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska II Konferencja Magazyny energii Kołobrzeg, 6-7 listopada 2018 r. Rosnąca skala potrzeb inwestycji związanych z magazynowaniem
Bardziej szczegółowoKursy: 12 grup z zakresu:
SCHEMAT REALIZACJI USŁUG W RAMACH PROJEKTU EKO-TRENDY Kursy: 12 grup z zakresu: Szkolenia Instalator kolektorów słonecznych - 2 edycje szkoleń - 1 h/gr. 2. Szkolenia Nowoczesne trendy ekologiczne w budownictwie
Bardziej szczegółowoDobre praktyki w BOŚ Banku
7 grudnia 2012 r. Bank Ochrony Środowiska Grażyna Kasprzak ekspert ds. inżynierii środowiska Dobre praktyki w BOŚ Banku Zielone Biuro Zielone standardy w biznesie, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska,
Bardziej szczegółowoGłówny Instytut Górnictwa Zakład Oszczędności Energii i Ochrony Powietrza Krajowe Centrum WdroŜeń Czystszej Produkcji
Główny Instytut Górnictwa Zakład Oszczędności Energii i Ochrony Powietrza Krajowe Centrum WdroŜeń Czystszej Produkcji Zarządzanie środowiskowe zgodne z wymaganiami normy ISO 14001 Wprowadzenie Coraz więcej
Bardziej szczegółowoPodstawy planowania według Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE (RDW)
Tomasz Walczykiewicz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej-Oddział w Krakowie Zakład Gospodarki Wodnej i Systemów Wodnogospodarczych Tel.: (0-12 6398 136), fax (0-12 6398 224) e-mail:tomasz.walczykiewicz@imgw.pl
Bardziej szczegółowoLokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia Tłuszcz ul. Warszawska 4
Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia 2008 05 240 Tłuszcz ul. Warszawska 4 Załącznik nr 1 do Ogłoszenia o naborze nr 1/2017 Lokalne kryteria wyboru operacji w ramach poddziałania Wsparcie
Bardziej szczegółowoLokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia Tłuszcz ul. Warszawska 4
Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia 2008 05 240 Tłuszcz ul. Warszawska 4 Załącznik nr 2 do Ogłoszenia o naborze nr 3/2018 Lokalne kryteria wyboru operacji w ramach poddziałania Wsparcie
Bardziej szczegółowoOFERTA. Deklaracje środowiskowe III typu STRONA GŁÓWNA WIEDZA O BUDOWNICTWIE ZRÓWNOWAŻONE BUDOWNICTWO OFERTA. Formy współpracy:
STRONA GŁÓWNA WIEDZA O BUDOWNICTWIE ZRÓWNOWAŻONE BUDOWNICTWO OFERTA OFERTA Formy współpracy: Badania cech środowiskowych wyrobów budowlanych Deklaracje środowiskowe w tym Environmental Product Declarations
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2006 r. w sprawie wymagań dla audytorów uprawnionych do weryfikacji rocznych raportów 2)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2006 r. w sprawie wymagań dla audytorów uprawnionych do weryfikacji rocznych raportów 2) Na podstawie art. 43 ust. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004
Bardziej szczegółowoKonkurs zamknięty nr 17/POKL/8.1.3/2010 Spotkanie informacyjne 17 marca 2010 r.
Konkurs zamknięty nr 17/POKL/8.1.3/2010 Spotkanie informacyjne 17 marca 2010 r. Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie Wydział Rozwoju Kadr Regionu Plan prezentacji Typy projektów. Uprawnieni wnioskodawcy
Bardziej szczegółowoCSR w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce - stan obecny, wyzwania, perspektywy
CSR w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce - stan obecny, wyzwania, perspektywy Płock, 27.02.2013 Czym jest Forum Odpowiedzialnego Biznesu? Forum Odpowiedzialnego Biznesu Od 2000 rok podejmujemy
Bardziej szczegółowoLokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia Tłuszcz ul. Warszawska 4
Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Rok założenia 2008 05 240 Tłuszcz ul. Warszawska 4 Załącznik nr 2 do Ogłoszenia o naborze nr 1/2018 Lokalne kryteria wyboru operacji w ramach poddziałania Wsparcie
Bardziej szczegółowoPorozumienie Burmistrzów
Porozumienie Burmistrzów Porozumienie między burmistrzami to popularna inicjatywa UE (oddolny ruch europejski) skupiająca władze lokalne i regionalne we wspólnym dążeniu do poprawy jakości życia obywateli
Bardziej szczegółowo