PODSTAWY PROJEKTOWANIA I BUDOWY ELEKTROENERGETYCZNYCH LINII KABLOWYCH SN

Transkrypt

1

2 SERIA: ZESZYTY DLA ELEKTRYKÓW NR 1 Redakcja: mgr inż. Julian Wiatr Zespół autorski: Julian Wiatr Radosław Lenartowicz Marcin Orzechowski PODSTAWY PROJEKTOWANIA I BUDOWY ELEKTROENERGETYCZNYCH LINII KABLOWYCH SN

3 Recenzenci: mgr inż. Witold Zdunek SPE Oddział Warszawa mgr inż. Leszek Bożek WBSPBiL Warszawa Kierownik projektu Michał Grodzki Redakcja techniczna Agencja Reklamowa MEDIUM Korekta II wydania Anna Kuziemska Wszelkie prawa zastrzeżone Copyright by Dom Wydawniczy MEDIUM Copyright by Julian Wiatr Copyright by Radosław Lenartowicz Copyright by Marcin Orzechowski ISBN Wydawca i rozpowszechnianie Dom Wydawniczy MEDIUM Warszawa, ul. Karczewska 18 Sprzedaż: księgarnia wysyłkowa Skład i łamanie Agencja Reklamowa MEDIUM Warszawa 2009, wydanie II, poprawione i rozszerzone Pod patronatem miesięcznika

4 Książkę dedykuję mojej Teściowej, Reginie Przybysz Julian Wiatr

5

6 SPIS TREŚCI Od Autorów Projektowanie linii kablowych SN Przepisy ogólne i wymagania podstawowe Zakres projektu budowlanego oraz dokumentacji budowlanej Projekt budowlany Dokumentacja budowlana Dane wyjściowe do projektowania Analiza danych wyjściowych Zawartość dokumentacji projektowej Część prawna projektu Część techniczna projektu Dobór kabla Czynniki decydujące o doborze kabla Wybór poziomu napięcia znamionowego kabla Budowa kabli średniego napięcia Izolacja kabla Przekrój żyły roboczej Przykładowe wartości obciążalności długotrwałej kabli podane przez producenta kabli Obciążalność zwarciowa przewodów i kabli Powłoki, pancerze i osłony kabli Wybór trasy linii kablowej Wymagania w zakresie odległości Skrzyżowania i zbliżenia kabli Rysunki Informacja o bezpieczeństwie i ochronie zdrowia Zestawienie podstawowych materiałów Kosztorys Uzgadnianie i zatwierdzanie dokumentacji Uzgodnienia w trakcie projektowania Uzgodnienia końcowe Budowa linii kablowych Układanie kabli w ziemi Układanie kabli wzdłuż ulic i dróg Oznaczanie kabli Oznaczenie trasy kabla Wprowadzenie kabli do budynków Układanie kabli w budynkach Dobór rur osłonowych dla kabli elektroenergetycznych Ochrona odgromowa linii kablowych i napowietrznych Opracowanie technologii układania kabli

7 3. Pomiary kabli Pomiary rezystancji izolacji kabla Próba napięciowa izolacji żył kabla Sprawdzenie szczelności osłony/powłoki zewnętrznej Sprawdzenie rezystancji żył roboczych i powrotnych oraz pojemności kabla Sprawdzenie ciągłości żył roboczych i żyły powrotnej Ochrona pożarowa kanałów i tuneli kablowych Zagrożenia stwarzane przez palące się kable Kable do pracy w wysokiej temperaturze Rozwiązania techniczno-budowlane Powłoki ochronne oraz typy kabli Kanały kablowe Tunele kablowe ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1.: Projekt zasilania osiedlowych stacji transformatorowych SN/nn Załącznik 2.: Uproszczony projekt skablowania odcinka elektroenergetycznej linii napowietrznej SN DODATKI Dodatek 1.: Podstawy obliczania prądów zwarciowych Dodatek 2.: Symbole graficzne stosowane w schematach elektrycznych i mapach geodezyjnych (wybrane) Dodatek 3.: Układy pomiarowe do rozliczeń zużytej energii elektrycznej Literatura

8 Od Autorów Problemy eksploatacyjne w odniesieniu do napowietrznych linii elektroenergetycznych SN, z jakimi borykają się zakłady energetyczne w miastach, powodują konieczność budowy linii kablowych. Linie napowietrzne zajmują znaczną powierzchnię terenu i powodują ograniczenia w zabudowie oraz niekorzystnie wpływają na architekturę krajobrazu. W wielu polskich miastach przebudowuje się istniejące linie napowietrzne zastępując je liniami kablowymi. Powszechna dostępność prefabrykowanych stacji transformatorowych SN/nn umożliwia łatwe wkomponowanie budynku stacji w architekturę projektowanego osiedla. Brak słupów linii napowietrznej również wpływa na estetykę oraz bezpieczeństwo osób postronnych (przechodniów). Zasady budowy linii kablowych zostały opisane w normie N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa. Norma ta podaje jednak ogólne wymagania nie precyzując sposobu prowadzenia niezbędnych obliczeń. Projektanci zajmujący się na co dzień sieciami niskich napięć napotykają spore trudności podczas opracowywania projektu kablowej linii SN. Wymagania dotyczące tych zagadnień są zgromadzone w różnych normach przedmiotowych oraz szczątkowo podawane w licznej literaturze, co stwarza duże niedogodności, polegające na czerpaniu wiedzy z różnych publikacji. Zatwierdzona przez prezesa SEP, opracowana na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy SEP a PKN, norma N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa, nie wyczerpuje wszystkich wymagań w zakresie projektowania i budowy elektroenergetycznych linii kablowych. Niektóre wymagania zostały określone w rozporządzeniach właściwych ministrów i wykazują rozbieżności w stosunku do wymagań określonych w normie N SEP-E-004. Postanowiliśmy zatem opracować miniporadnik i zgromadzić w nim najważniejsze zagadnienia związane z projektowaniem i budową kablowych linii elektroenergetycznych SN. Uzupełnieniem materiału są przykładowe projekty linii kablowych SN zasilających osiedlowe stacje transformatorowe SN/nn oraz skablowania odcinka elektroenergetycznej linii napowietrznej SN. Podczas projektowania zasilania prefabrykowanych stacji transformatorowych SN/nn należy zawsze żądać od producenta certyfikatu wydanego przez Instytut Techniki Budowlanej oraz świadectwa zgodności z normą PN-IEC Prefabrykowane stacje transformatorowe, wydanego przez Instytut Energetyki. Deklaracja zgodności wystawiona przez producenta niepotwierdzona badaniami w Laboratorium Wielkoprądowym Instytutu Energetyki jest niewystarczająca. Każdy prototyp stacji transformatorowej przed wprowadzeniem na rynek powinien zostać przebadany w celu wychwycenia i wyeliminowania ukrytych wad konstrukcyjnych. Takie postępowanie ma na celu zapewnienie pełnego bezpieczeństwa osób postronnych oraz obsługi. Na końcu książki zostały zamieszczone trzy dodatki, stanowiące uzupełnienie podstawowej wiedzy zawartej w zeszycie. Są to: podstawy obliczania prądów zwarciowych, wybrane symbole graficzne stosowane w schematach elektrycznych i mapach geodezyjnych, układy pomiarowe do rozliczeń zużytej energii elektrycznej. Autorzy składają serdeczne podziękowania wiceprezesowi Stowarzyszenia Polskich Energetyków, mgr. inż. Witoldowi Zdunkowi oraz mgr. inż. Leszkowi Bożkowi z Wojskowego Biura Studiów Projektów Budowlanych i Lotniskowych w Warszawie za wnikliwą analizę tekstu oraz cenne uwagi, które wpłynęły na ostateczny kształt publikacji. Julian Wiatr 7

9 1. Projektowanie linii kablowych SN * ) Przy projektowaniu linii kablowych powinno uwzględniać się wiele niezbędnych warunków, które pozwolą na poprawne wykonanie projektu, a następnie budowę linii. Projektowanie linii kablowych odbywa się na ogół w dwóch etapach. W pierwszym sporządzane są założenia techniczno-ekonomiczne, w drugim opracowany jest projekt techniczny. Założenia techniczno-ekonomiczne (w przypadku rozległego zamierzenia inwestycyjnego opracowuje się program organizacyjno-użytkowy) zawierają szczegółową koncepcję wykonania inwestycji, określają jej koszt i czas realizacji oraz umożliwiają, na podstawie analiz ekonomicznych, podjęcie właściwej decyzji. Projekt budowlany (w przypadku prostych inwestycji budowlano-wykonawczy) jest zbiorem jednoznacznych dyspozycji dla wykonawcy, stanowiących podstawę do realizacji inwestycji według koncepcji oraz parametrów technicznych i ekonomicznych ustalonych w założeniach techniczno-ekonomicznych Przepisy ogólne i wymagania podstawowe Projektowanie i budowa, a także eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci powinny zapewnić stosownie do art. 51 Ustawy Prawo energetyczne [12] racjonalne i oszczędne zużycie paliw i energii przy zachowaniu: 1) niezawodności współdziałania z siecią, 2) bezpieczeństwa obsługi i otoczenia po spełnieniu wymagań ochrony środowiska, 3) zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów, a w szczególności przepisów: prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o ochronie dóbr kultury, o muzeach, Polskich Norm, lub innych przepisów wynikających z technologii wytwarzania energii i rodzaju stosowanego paliwa. Art. 51 pkt 3 Ustawy Prawo energetyczne [12] przywołuje wymagania odrębnych przepisów, w tym między innymi przepisy prawa budowlanego, zatem należy przez to rozumieć uregulowania zawarte przede wszystkim w art. 5 ust. 1 Ustawy Prawo budowlane [26] stanowiące, że: Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym technicznobudowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając m.in.: spełnienie wymagań podstawowych wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 litery od a) do f), warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, możliwości utrzymania właściwego stanu technicznego, warunki bezpieczeństwa i higieny pracy i inne wymienione w ust. 1 artykułu 5. Do przepisów techniczno-budowlanych należą: * ) W normalizacji międzynarodowej napięcia dzieli się na niskie, o napięciu nominalnym Un 1 kv, oraz wysokie, o napięciu nominalnym Un > 1 kv. W odniesieniu do linii napowietrznych stosuje się podział na linie elektroenergetyczne o napięciu do 45 kv włącznie oraz linie o napięciu powyżej 45 kv. Podział sieci ze względu na wartość napięcia nominalnego: niskiego napięcia (Un 1 kv), średniego napięcia (1 kv < Un 60 kv), wysokiego napięcia (60 kv < Un 220 kv), najwyższych napięć (Un 220 kv), został wprowadzony przez ENERGOPROJEKT oraz jest powszechnie stosowany w gospodarce elektroenergetycznej 8

10 1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie, uwzględniające wymagania zawarte w art. 5 Ustawy Prawo budowlane [26] wydane przez ministrów, w drodze rozporządzeń, w sprawach należących do właściwości (zakresu) ich działania, w szczególności dla: budynków, obiektów budowlanych niebędących budynkami, służących obronności państwa, zasilania energią elektryczną obiektów budowlanych łączności, sieci gazowych, skrzyżowań linii kolejowych z drogami publicznymi, baz i stacji paliw płynnych, rurociągów dalekosiężnych do transportu ropy naftowej i produktów naftowych, obiektów budowlanych gospodarki wodnej (będzie zastąpione przez nowe rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie), autostrad płatnych, budowli rolniczych, morskich budowli hydrotechnicznych, lotnisk cywilnych, budowli kolejowych, dróg publicznych, drogowych obiektów inżynierskich, strzelnic garnizonowych, telekomunikacyjnych obiektów budowlanych. 2) warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych, które mogą być wydane, w drodze rozporządzeń, przez właściwych ministrów. Dotychczas wydane zostały warunki techniczne użytkowania dla: budynków mieszkalnych, morskich budowli hydrotechnicznych (a także zakresu kontroli). Z powyższego wynika, że dla sieci elektroenergetycznych nie wydano przepisów techniczno-budowlanych, zarówno dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te sieci (dla fazy projektowania i budowy), jak i warunków technicznych użytkowania (dla fazy użytkowania). Zgodnie z art. 51 Ustawy Prawo energetyczne [12] należy projektować i budować, np. sieci elektroenergetyczne, przy zachowaniu zgodności z wymaganiami między innymi Polskich Norm. Również, zgodnie z art. 5 Ustawy Prawo budowlane, obiekty budowlane (w tym sieci elektroenergetyczne) należy projektować i budować między innymi zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Do zasad wiedzy technicznej należą Polskie Normy, które według Ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji są dokumentami przyjętymi na zasadzie konsensu i zatwierdzanymi przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalające do powszechnego i wielokrotnego stosowania zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzające do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Ustawa o normalizacji w art. 5 stanowi, że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne, jednakże Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim. Takie powołanie znajdujemy np. w art. 51 pkt 3 Ustawy Prawo energetyczne [12]. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [26], normująca działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określająca zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach, stanowi w art. 5, że: 1. Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 9

11 1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród; 2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: a) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników, b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów; 3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego; 4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich; 5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; 6) ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej; 7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską; 8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej; 9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej; 10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy. 2. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1 7. Przy wykonywaniu robót budowlanych, stosownie do art. 10 Ustawy Prawo budowlane [26], można stosować wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, o właściwościach użytkowych, umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych (art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy Prawo budowlane), jeżeli wyroby te zostały wprowadzone do obrotu zgodnie z przepisami odrębnymi. Do przepisów odrębnych należą przede wszystkim: 1) ustawa o systemie oceny zgodności, 2) ustawa o wyrobach budowlanych. Pierwsza z nich wdraża szereg dyrektyw, m.in.: nr 73/23/EWG (zmieniona przez dyrektywę 93/68/EWG), dotyczącą sprzętu elektrycznego przeznaczonego do użytkowania w określonych zakresach napięcia (dyrektywa niskonapięciowa LVD), wprowadzoną Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (DzU nr 259, poz. 2172); 89/336/EWG (zmieniona dyrektywami: 91/263/EWG, 92/31/EWG i 93/68/EWG), dotyczącą kompatybilności elektromagnetycznej EMC, wdrożoną Rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie dokonywania oceny zgodności aparatury z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi kompatybilności elektromagnetycznej oraz sposobu jej oznakowania (DzU nr 265/2005, poz. 2227). 10

12 Druga z ustaw wprowadza dyrektywę nr 89/106/EWG (zmieniona przez dyrektywę 93/68/EWG), dotyczącą wyrobów budowlanych CPD. Ustawa określa między innymi zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych. Wymagania techniczne dla budynków, jako obiektów budowlanych najbardziej rozpowszechnionych, zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690 z późniejszymi zmianami) [73] Zakres projektu budowlanego oraz dokumentacji budowlanej Projekt budowlany [25] Podstawą rozpoczęcia robót budowlanych jest ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę. Decyzja ta jest wydawana przez właściwy terytorialnie organ państwowego nadzoru budowlanego, po wcześniejszym złożeniu przez inwestora aktu własności działki (terenu) lub prawomocnego dokumentu zezwalającego na dysponowanie działką (terenem) na cele budowlane oraz projektu budowlanego zamierzenia inwestycyjnego opracowanego przez osobę, która posiada odpowiednie uprawnienia budowlane upoważniające do projektowania oraz zaświadczenie o przynależności do Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Projekt budowlany opracowuje się w języku polskim w czterech egzemplarzach. Szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [25]. Dokumentacja, stanowiąca projekt budowlany przedkładany w celu uzyskania pozwolenia na budowę, w ogólnym zarysie powinna zawierać [25]: projekt zagospodarowania działki lub terenu dla całego zamierzenia inwestycyjnego na aktualnej mapie zasadniczej, który powinien zawierać część opisową i rysunkową: I) część opisowa zawiera: 1) przedmiot inwestycji, a w wypadku zamierzenia budowlanego obejmującego więcej niż jeden obiekt budowlany zakres całego zamierzenia oraz kolejność realizacji obiektów; 2) istniejący stan zagospodarowania działki lub terenu z omówieniem przewidywanych w nim zmian, w tym adaptacji i rozbiórek w zakresie niezbędnym do uzupełnienia części rysunkowej projektu zagospodarowania działki lub terenu; 3) projektowane zagospodarowanie działki lub terenu, w tym urządzenia budowlane związane z obiektami budowlanymi, układ komunikacyjny, sieci uzbrojenia terenu z przeciwpożarowym zaopatrzeniem wodnym, ukształtowanie terenu i zieleni w zakresie niezbędnym do uzupełnienia części rysunkowej projektu zagospodarowania działki lub terenu; 4) zestawienie powierzchni poszczególnych części zagospodarowania działki budowlanej lub terenu, jak powierzchnia zabudowy projektowanych i adaptowanych obiektów budowlanych, powierzchnia dróg, parkingów, placów i chodników, powierzchnia zieleni oraz innych części terenu, niezbędnych do sprawdzenia zgodności z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; 5) dane informujące, czy działka lub teren, na którym jest projektowany obiekt budowlany, są wpisane do rejestru zabytków oraz czy podlegają ochronie na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; 11

13 6) dane określające wpływ eksploatacji górniczej na działkę lub teren zamierzenia budowlanego, znajdującego się w granicach terenu górniczego; 7) informację i dane o charakterze oraz cechach istniejących i przewidywanych zagrożeń dla środowiska, a także dla higieny i zdrowia użytkowników projektowanych obiektów budowlanych i ich otoczenia w zakresie zgodnym z przepisami odrębnymi; 8) inne konieczne dane wynikające ze specyfiki, charakteru i stopnia skomplikowania obiektu budowlanego lub robót budowlanych, takie jak: granice działki lub terenu z zaznaczeniem istniejącego stanu zagospodarowania, projektowane obiekty i wzajemne odległości obiektów i urządzeń, układ komunikacyjny, układ sieci uzbrojenia terenu, układ ukształtowania terenu i zieleni; II) część rysunkowa zawiera: 1) układ linii lub przewodów elektrycznych i telekomunikacyjnych oraz związanych z nim urządzeń technicznych, przedstawiony w powiązaniu z sieciami zewnętrznymi, z oznaczeniem miejsca i rzędnych w miarę potrzeby, przyłączenia do sieci zewnętrznych i złączy wraz z instalacją obiektów, orientację położenia działki lub terenu w stosunku do sąsiednich terenów i stron świata; 2) granice działki budowlanej lub terenu, usytuowanie, obrys oraz układ istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, w tym urządzeń budowlanych z nimi związanych, z oznaczeniem wejść i wjazdów oraz liczby kondygnacji, charakterystycznych rzędnych, wymiarów, a także wzajemnych odległości obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych oraz ich przeznaczenia, w nawiązaniu do istniejącej zabudowy terenów sąsiednich; rodzaj i zasięg uciążliwości, zasięg obszaru ograniczonego użytkowania, układ komunikacji wewnętrznej przedstawiony w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej komunikacji zewnętrznej, określający układ dróg wewnętrznych, dojazdów, bocznic kolejowych, parkingów, placów i chodników, w miarę potrzeby przekroje oraz profile elementów tego układu, charakterystyczne rzędne i wymiary; 3) ukształtowanie terenu, z oznaczeniem zmian w stosunku do stanu istniejącego, a w razie potrzeby charakterystyczne rzędne i przekroje pionowe terenu; 4) ukształtowanie zieleni, z oznaczeniem istniejącego zadrzewienia podlegającego adaptacji lub likwidacji, oraz układ projektowanej zieleni wysokiej i niskiej, a w razie potrzeby charakterystyczne rzędne i przekroje pionowe terenu; 5) urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, w tym rodzaj i wielkość źródeł, usytuowanie stanowisk czerpania wody i dojazd do nich dla samochodów straży pożarnej oraz charakterystyczne rzędne i wymiary; 6) układ sieci i przewodów uzbrojenia terenu, przedstawiony z przyłączami do odpowiednich sieci zewnętrznych i wewnętrznych oraz urządzeń budowlanych, w tym: wodociągowych, ujęć wody ze strefami ochronnymi, cieplnych, gazowych i kanalizacyjnych, lub służących do oczyszczania ścieków, oraz określający sposób odprowadzania wód opadowych, z podaniem niezbędnych profili podłużnych, spadków, przekrojów przewodów oraz charakterystycznych rzędnych, wymiarów i odległości, wraz z usytuowaniem przyłączy, urządzeń i punktów pomiarowych; 7) układ linii lub przewodów elektrycznych i telekomunikacyjnych oraz związanych z nim urządzeń technicznych, przedstawiony w powiązaniu z sieciami zewnętrznymi, z oznaczeniem miejsca i rzędnych w miarę potrzeby, przyłączenia do sieci zewnętrznych i złączy z instalacją obiektów budowlanych oraz charakterystycznych elementów, punktów pomiarowych, symboli i wymiarów; 12

14 8) w razie potrzeby rezerwę i podział terenu wynikający z programu całego zamierzenia budowlanego oraz przewidywanej rozbudowy; 9) granice obszaru terenu zamkniętego i zewnętrznych stref ochronnych, na którym znajdują się obiekty budowlane służące obronności i bezpieczeństwu państwa; projekt architektoniczno-budowlany, który powinien zawierać część opisową i rysunkową: I) część opisowa (opis techniczny) zawiera: 1) przeznaczenie i program użytkowy obiektu budowlanego oraz, w zależności od rodzaju obiektu, jego charakterystyczne parametry techniczne, w szczególności: kubaturę, zestawienie powierzchni, wysokość i długość; 2) formę architektoniczną i funkcję obiektu budowlanego, sposób jego dostosowania do krajobrazu i otaczającej zabudowy oraz sposób spełniania wymagań, o których mowa w art. 5 ust. 1; 3) układ konstrukcyjny obiektu budowlanego, zastosowane schematy konstrukcyjne (statyczne), założenia przyjęte do obliczeń konstrukcji, w tym dotyczące obciążeń, oraz podstawowe wyniki tych obliczeń, a dla konstrukcji nowych, niesprawdzonych wyniki ewentualnych badań doświadczalnych, rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe podstawowych elementów konstrukcji obiektu, kategorię geotechniczną obiektu budowlanego, warunki i sposób jego posadowienia oraz zabezpieczenia przed wpływami eksploatacji górniczej, rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe wewnętrznych i zewnętrznych przegród budowlanych; w wypadku projektowania przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy do opisu technicznego należy dołączyć ocenę techniczną obejmującą, w uzasadnionych wypadkach, także ocenę aktualnych warunków geologiczno-inżynierskich i stan posadowienia obiektu budowlanego; 4) w stosunku do obiektu użyteczności publicznej i budynku mieszkalnego wielorodzinnego sposób zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich; 5) w stosunku do obiektu usługowego, produkcyjnego lub technicznego podstawowe dane technologiczne oraz współzależności urządzeń i wyposażenia związanego z przeznaczeniem obiektu i jego rozwiązaniami budowlanymi; 6) w stosunku do obiektu budowlanego liniowego rozwiązania budowlane i techniczno-instalacyjne, nawiązujące do warunków terenu występujących wzdłuż jego trasy, oraz rozwiązania technicznobudowlane w miejscach charakterystycznych lub o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania obiektu, albo istotne ze względów bezpieczeństwa, z uwzględnieniem wymaganych stref ochronnych; 7) rozwiązania zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego, zapewniające użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem, w szczególności instalacji i urządzeń budowlanych: sanitarnych, ogrzewczych, wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej i mechanicznej, chłodniczych, klimatyzacji, gazowych, elektrycznych, telekomunikacyjnych, piorunochronnych, a także sposób powiązania instalacji obiektu budowlanego z sieciami zewnętrznymi wraz z punktami pomiarowymi, założenia przyjęte do obliczeń instalacji oraz podstawowe wyniki tych obliczeń, z uzasadnieniem doboru, rodzaju i wielkości urządzeń, przy czym należy przedstawić: a) dla instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i chłodniczych założone parametry klimatu wewnętrznego z powołaniem przepisów techniczno-budowlanych oraz innych przepisów w tym zakresie, b) dobór i zwymiarowanie parametrów technicznych podstawowych urządzeń ogrzewczych i wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i chłodniczych oraz określenie wartości mocy cieplnej i chłodniczej oraz mocy elektrycznej związanej z tymi urządzeniami, 13

15 8) rozwiązania i sposób funkcjonowania zasadniczych urządzeń instalacji technicznych, w tym przemysłowych i ich zespołów tworzących całość techniczno-użytkową, decydującą o podstawowym przeznaczeniu obiektu budowlanego, w tym charakterystykę oraz odnośne parametry instalacji i urządzeń technologicznych, mających wpływ na architekturę, konstrukcję, instalacje i urządzenia techniczne związane z tym obiektem; 9) charakterystykę energetyczną obiektu budowlanego, opracowaną zgodnie z przepisami dotyczącymi metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, z wyjątkiem obiektów wymienionych w art. 20 ust. 3 pkt 2, określającą w zależności od potrzeb: a) bilans mocy urządzeń elektrycznych oraz urządzeń zużywających inne rodzaje energii, stanowiących jego stałe wyposażenie budowlano-instalacyjne, z wydzieleniem mocy urządzeń służących do celów technologicznych związanych z przeznaczeniem budynku, b) w przypadku budynku wyposażonego w instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne lub chłodnicze właściwości cieplne przegród zewnętrznych, w tym ścian pełnych oraz drzwi, wrót, a także przegród przezroczystych i innych, c) parametry sprawności energetycznej instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych lub chłodniczych oraz innych urządzeń mających wpływ na gospodarkę energetyczną obiektu budowlanego, d) dane wykazujące, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania budowlane i instalacyjne spełniają wymagania dotyczące oszczędności energii zawarte w przepisach techniczno-budowlanych; 10) dane techniczne obiektu budowlanego charakteryzujące wpływ obiektu budowlanego na środowisko i jego wykorzystywanie oraz na zdrowie ludzi i obiekty sąsiednie pod względem: a) zapotrzebowania i jakości wody oraz ilości, jakości i sposobu odprowadzania ścieków, b) emisji zanieczyszczeń gazowych, w tym zapachów, pyłowych i płynnych, z podaniem ich rodzaju, ilości i zasięgu rozprzestrzeniania się, c) rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów, d) emisji hałasu oraz wibracji, a także promieniowania, w szczególności jonizującego, pola elektromagnetycznego i innych zakłóceń, z podaniem odpowiednich parametrów tych czynników i zasięgu ich rozprzestrzeniania się, e) wpływu obiektu budowlanego na istniejący drzewostan, powierzchnię ziemi, w tym glebę, wody powierzchniowe i podziemne wykazując, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania przestrzenne, funkcjonalne i techniczne, ograniczają lub eliminują wpływ obiektu budowlanego na środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane, zgodnie z odrębnymi przepisami; 10a) w stosunku do budynku o powierzchni użytkowej, większej niż 1000 m 2, określonej zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi właściwości użytkowych w budownictwie oraz określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych analizę możliwości racjonalnego wykorzystania pod względem technicznym, ekonomicznym i środowiskowym, odnawialnych źródeł energii, takich jak: energia geotermalna, energia promieniowania słonecznego, energia wiatru, a także możliwości zastosowania skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła oraz zdecentralizowanego systemu zaopatrzenia w energię w postaci bezpośredniego lub blokowego ogrzewania; 11) warunki ochrony przeciwpożarowej określone w odrębnych przepisach; 14

16 II) część rysunkowa zawiera: 1) elewacje w liczbie dostatecznej do wyjaśnienia formy architektonicznej obiektu budowlanego oraz jego wyglądu zewnętrznego ze wszystkich widocznych stron, z określeniem graficznym lub opisowym na rysunku wykończeniowych materiałów budowlanych i kolorystyki elewacji; 2) rzuty wszystkich charakterystycznych poziomów obiektu budowlanego, w tym widok dachu lub przykrycia oraz przekroje, a dla obiektu liniowego przekroje normalne i podłużne (profile), przeprowadzone w charakterystycznych miejscach obiektu budowlanego, konieczne do przedstawienia: a) układu funkcjonalno-przestrzennego obiektu budowlanego, b) rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych obiektu budowlanego i jego powiązania z podłożem oraz przyległymi obiektami budowlanymi, c) położenia sytuacyjno-wysokościowego, a także skrajnych parametrów instalacji i urządzeń technologicznych, związanych lub mających wpływ na konstrukcję obiektu budowlanego, funkcjonowanie instalacji i urządzeń oraz na bezpieczeństwo ich użytkowania, d) budowli przemysłowych i innych tworzących samonośną całość techniczno-użytkową, jak komin, zbiornik, kolumna rafineryjna, niezbędnych wymiarów, w tym zewnętrznych w rzucie poziomym i pionowym, z nawiązaniem do poziomu terenu, przestrzeni wewnętrznych obiektu budowlanego, w szczególności pomieszczeń, rodzaju konstrukcji, przekrojów jego elementów, a także instalacji oraz gabarytów (obrysu) urządzeń technologicznych, o których mowa w lit. c; 3) w stosunku do budynku ogrzewanego, wentylowanego i klimatyzowanego rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe przegród zewnętrznych wraz z niezbędnymi szczegółami budowlanymi, mającymi wpływ na właściwości cieplne i szczelność powietrzną przegród, jeżeli ich odwzorowanie nie było wystarczające na rysunkach, o których mowa w pkt 2; 4) podstawowe urządzenia instalacji ogólnotechnicznych i technologicznych lub ich części, jeżeli ich odwzorowanie nie było wystarczające na rysunkach, o których mowa w pkt 2; 5) zasadnicze elementy wyposażenia technicznego, ogólnobudowlanego, umożliwiającego użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym: a) instalacje: sanitarne, ogrzewcze, wentylacyjne, chłodnicze, klimatyzacyjne i gazowe, b) instalacje i urządzenia budowlane: elektryczne i telekomunikacyjne oraz instalację piorunochronną, c) instalacje i urządzenia budowlane ochrony przeciwpożarowej określone w przepisach odrębnych, wraz ze sposobem powiązania instalacji obiektu budowlanego bezpośrednio z sieciami (urządzeniami) zewnętrznymi albo z instalacjami zewnętrznymi na zagospodarowywanym terenie oraz związanymi z nimi urządzeniami technicznymi, uwidocznione na rzutach i przekrojach pionowych obiektu budowlanego, co najmniej w formie odpowiednio opisanych schematów lub przedstawione na odrębnych rysunkach; 6) część rysunkowa, o której mowa w ust. 1, powinna być zaopatrzona w niezbędne oznaczenia graficzne i wyjaśnienia opisowe umożliwiające jednoznaczne odczytanie projektu budowlanego; 7) opracowanie części rysunkowej projektu budowlanego obiektu liniowego należy dostosować odpowiednio do charakteru i specyfiki funkcjonalnej oraz technicznej obiektu; 8) część rysunkowa projektu przebudowy obiektu budowlanego powinna wyróżniać graficznie stan istniejący; 9) oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła i gazu, odbioru ścieków oraz warunki przyłączenia obiektu do sieci zewnętrznych, a także dróg lądowych; 10) w razie potrzeby również wyniki badań geofizycznych oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych. 15

17 Zgodnie z rozporządzeniem [25] część rysunkowa powinna być opracowana w skali dostosowanej do specyfiki i charakteru obiektu budowlanego oraz stopnia dokładności oznaczeń graficznych na rysunku, jednak nie mniejszej niż: a) 1:200 dla obiektów budowlanych o dużych rozmiarach; b) 1:100 dla pozostałych obiektów budowlanych i wydzielonych części obiektów wymienionych w pkt 1; c) 1:50 dla wydzielonych części obiektów budowlanych podlegających przebudowie lub rozbudowie oraz dla części obiektów skomplikowanych i o małych rozmiarach. W stosunku do obiektu budowlanego liniowego należy dobierać skale rysunków dostosowane do długości obiektu i umożliwiające odwzorowanie obiektu z dokładnością zapewniającą czytelność projektu budowlanego. Uwaga! Zgodnie z 7 rozporządzenia [25] dotyczącym art. 34 Prawa budowlanego [26], z projektu budowlanego podlega wyłączeniu część niejawna na zasadach określonych w przepisach dotyczących informacji niejawnych oraz umowami i porozumieniami międzynarodowymi. W przypadku opracowania projektu stanowiącego przedmiot zamówienia wynikającego z Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (DzU nr 19, poz. 177, nr 96, poz. 959, nr 116, poz i nr 145, poz. 1537), należy opracować pełną dokumentację projektową, której zakres został określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu organizacyjno-funkcjonalnego (DzU nr 202/2004, poz. 2072) [54]: Dokumentacja budowlana [54] Rozdział 2 Zakres i forma dokumentacji projektowej 3. Zakres dokumentacji projektowej ustala zamawiający, biorąc pod uwagę tryb udzielenia zamówienia publicznego oraz wymagania dotyczące postępowania poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych, wynikające z Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2003 r. nr 207, poz. 2016, z późn. zm. (2)) Dokumentacja projektowa służąca do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z: 1) projektu budowlanego w zakresie uwzględniającym specyfikę robót budowlanych; 2) projektów wykonawczych w zakresie, o którym mowa w 5; 3) przedmiaru robót w zakresie, o którym mowa w 6; 4) informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w przypadkach, gdy jej opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów. 2. Dokumentacja projektowa służąca do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych, dla których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z: 1) planów, rysunków lub innych dokumentów umożliwiających jednoznaczne określenie rodzaju i zakresu robót budowlanych podstawowych oraz uwarunkowań i dokładnej lokalizacji ich wykonywania; 2) przedmiaru robót, w zakresie, o którym mowa w 6; 3) projektów, pozwoleń, uzgodnień i opinii wymaganych odrębnymi przepisami. 16

18 3. Jeśli zamówienie na roboty budowlane, o których mowa w ust. 1 i 2, jest udzielane w trybie zamówienia z wolnej ręki lub w istotnych postanowieniach umowy przyjęto zasadę wynagrodzenia ryczałtowego, dokumentacja projektowa może nie obejmować przedmiaru robót Projekty wykonawcze powinny uzupełniać i uszczegóławiać projekt budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty przez wykonawcę i realizacji robót budowlanych. 2. Projekty wykonawcze zawierają rysunki w skali uwzględniającej specyfikę zamawianych robót i zastosowanych skal rysunków w projekcie budowlanym wraz z wyjaśnieniami opisowymi, które dotyczą: 1) części obiektu; 2) rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych i materiałowych; 3) detali architektonicznych oraz urządzeń budowlanych; 4) instalacji i wyposażenia technicznego, których odzwierciedlenie na rysunkach projektu budowlanego nie jest wystarczające dla potrzeb, o których mowa w ust Projekty wykonawcze, w zależności od zakresu i rodzaju robót budowlanych stanowiących przedmiot zamówienia, dotyczą: 1) przygotowania terenu pod budowę; 2) robót budowlanych w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz robót w zakresie inżynierii lądowej i wodnej, włącznie z robotami wykończeniowymi w zakresie obiektów budowlanych; 3) robót w zakresie instalacji budowlanych; 4) robót związanych z zagospodarowaniem terenu. 4. Wymagania dotyczące formy projektów wykonawczych przyjmuje się odpowiednio jak dla projektu budowlanego Przedmiar robót powinien zawierać zestawienie przewidywanych do wykonania robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich szczegółowym opisem lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis oraz wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem liczby jednostek przedmiarowych robót podstawowych. 2. Opracowanie przedmiaru robót składa się z: 1) karty tytułowej; 2) spisu działów przedmiaru robót; 3) tabeli przedmiaru robót. 7. Karta tytułowa przedmiaru robót zawiera następujące informacje: 1) nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego; 2) w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem zamówienia nazwy i kody: a) grup robót, b) klas robót, c) kategorii robót; 3) adres obiektu budowlanego; 4) nazwę i adres zamawiającego; 5) datę opracowania przedmiaru robót Spis działów przedmiaru robót powinien przedstawiać podział wszystkich robót budowlanych w danym obiekcie na grupy robót według Wspólnego Słownika Zamówień. 17

19 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki w serwisie