MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 230 DOKUMENTACJA BADANIA SPIS TREŒCI

Transkrypt

1 MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 230 DOKUMENTACJA BADANIA Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) SPIS TREŒCI Paragraf Zakres standardu... 1 Charakter i przeznaczenie dokumentacji badania Data wejœcia w ycie... 4 Cele... 5 Definicje... 6 Wymogi Terminowe sporz¹dzanie dokumentacji badania... 7 Udokumentowanie przeprowadzonych procedur badania i uzyskanych dowodów badania Zgromadzenie koñcowych akt badania Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Terminowe sporz¹dzanie dokumentacji badania... Udokumentowanie przeprowadzonych procedur badania i uzyskanych dowodów badania... Zgromadzenie koñcowych akt badania... Za³¹cznik: Szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji badania okreœlone w innych MSRF A1 A2 A20 A21 A24 Miêdzynarodowy Standard Rewizji Finansowej (MSRF) 230 Dokumentacja badania nale y odczytywaæ w powi¹zaniu z MSRF 200 Ogólne cele niezale nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej. MSRF

2 Wprowadzenie Zakres standardu 1. Przedmiotem niniejszego Miêdzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) jest odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za sporz¹dzenie dokumentacji badania sprawozdañ finansowych. W za³¹czniku znajduje siê wykaz innych MSRF, które okreœlaj¹ szczególne wymogi i wytyczne dotycz¹ce dokumentacji. Szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji okreœlone w innych MSRF nie ograniczaj¹ stosowania niniejszego MSRF. Przepisy prawa i regulacje mog¹ ustanawiaæ dodatkowe wymogi dotycz¹ce dokumentacji. Charakter i przeznaczenie dokumentacji badania 2. Dokumentacja badania, która spe³nia wymogi niniejszego MSRF i szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji okreœlone w innych odpowiednich MSRF dostarczaj¹: (a) Dowody uzasadniaj¹ce wniosek bieg³ego rewidenta o osi¹gniêciu podstawowych celów bieg³ego rewidenta 1 oraz (b) Dowody na to, e badanie zosta³o zaplanowane i przeprowadzone zgodnie z MSRF i maj¹cymi zastosowanie wymogami prawnymi i regulacyjnymi. 3. Dokumentacja badania ma wiele dodatkowych przeznaczeñ, w tym: Pomaga zespo³owi wykonuj¹cemu badanie w zaplanowaniu i przeprowadzeniu badania. Pomaga cz³onkom zespo³u wykonuj¹cego badanie odpowiedzialnym za sprawowanie nadzoru w kierowaniu i nadzorowaniu czynnoœci badania oraz dope³nianiu odpowiedzialnoœci za dokonywanie przegl¹du zgodnie z MSRF Umo liwia zespo³owi wykonuj¹cemu badanie rozliczenie siê ze swej pracy. Sporz¹dzanie wykazu spraw maj¹cych znaczenie dla przysz³ych badañ. Umo liwia przeprowadzenie przegl¹dów i inspekcji kontroli jakoœci zgodnie z MSKJ 1. 3 Umo liwia przeprowadzenie zewnêtrznych inspekcji zgodnie z maj¹cymi zastosowanie wymogami prawnymi, regulacyjnymi lub innymi, krajowymi wymogami, je eli s¹ przynajmniej tak samo rygorystyczne. 4 1 MSRF 200 Ogólne cele niezale nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej, paragraf MSRF 220 Kontrola jakoœci badania sprawozdañ finansowych, paragrafy MSKJ 1 Kontrola jakoœci w firmach œwiadcz¹cych us³ugi badania i przegl¹du sprawozdañ finansowych oraz inne us³ugi atestacyjne i pokrewne, paragrafy 32-33, i MSRF 220, paragraf MSRF 230

3 Data wejœcia w ycie 4. Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej. Cele 5. Celem bieg³ego rewidenta jest sporz¹dzenie dokumentacji, która zawiera: (a) Wystarczaj¹ce i odpowiednie zapisy uzasadniaj¹ce sprawozdanie bieg³ego rewidenta oraz (b) Dowody na to, e badanie zosta³o zaplanowane i przeprowadzone zgodnie z MSRF oraz maj¹cymi zastosowanie wymogami prawnymi i regulacyjnymi. Definicje 6. Na potrzeby niniejszego standardu poni sze terminy maj¹ nastêpuj¹ce znaczenie: (a) Dokumentacja badania zapis wykonanych procedur, uzyskanych dowodów badania maj¹cych znaczenie oraz wniosków poczynionych przez bieg³ego rewidenta (terminy takie jak dokumenty robocze i dokumentacja pracy s¹ tak e czasem u ywane). (b) Akta badania jeden lub wiêcej segregatorów lub innych œrodków s³u ¹cych przechowywaniu w postaci fizycznej lub elektronicznej, które obejmuj¹ zapisy sk³adaj¹ce siê na dokumentacjê badania dotycz¹c¹ okreœlonego badania. (c) Doœwiadczony bieg³y rewident osoba (z firmy audytorskiej lub spoza niej) posiadaj¹ca praktyczne doœwiadczenie i wykazuj¹ca siê rozs¹dnym rozumieniem: (i) Procesu badania, (ii) MSRF i maj¹cych zastosowanie wymogów prawnych i regulacyjnych, (iii) Œrodowiska gospodarczego, w którym jednostka dzia³a oraz (iv) Zagadnieñ badania i sprawozdawczoœci finansowej odpowiednich do bran y jednostki. Wymogi Terminowe sporz¹dzenie dokumentacji badania 7. Bieg³y rewident sporz¹dza 5 na czas dokumentacjê badania. (Zob. par. A1) 5 Uw. t³um. stosowne w ka dym MSRF w czêœci okreœlaj¹cej wymogi sformu³owanie auditor shall + czynnoœæ przet³umaczono na jêzyk polski za pomoc¹ czasu teraÿniejszego, bieg³y rewident wykonuje czynnoœæ, zgodnie z konwencj¹ t³umaczeniow¹ przyjêt¹ w Unii Europejskiej. Niezastosowanie formy nakazowej poprzez u ycie s³ów musi, ma, powinien itp. nie zmienia faktu, e wyra ona w ten sposób czynnoœæ wskazuje na zobowi¹zanie bieg³ego rewidenta do jej wykonania, a zwolnienie od tego wymogu mo e nast¹piæ jedynie w sposób przywidziany w danym MSRF. MSRF

4 Udokumentowanie przeprowadzonych procedur badania i uzyskanych dowodów badania Forma, zawartoœæ i zakres dokumentacji badania 8. Bieg³y rewident sporz¹dza dokumentacjê badania wystarczaj¹c¹ do tego, aby doœwiadczony bieg³y rewident, który nie mia³ wczeœniejszych zwi¹zków z tym badaniem, zrozumia³: (Zob. par. A2-A5, A16-A17) (a) Rodzaj, roz³o enie w czasie i zakres przeprowadzonych procedur badania w celu spe³nienia wymogów MSRF i maj¹cych zastosowanie wymogów prawnych i regulacyjnych, (Zob. par. A6-A7) (b) Rezultaty przeprowadzonych procedur badania i uzyskane dowody badania oraz (c) Znacz¹ce sprawy, które pojawi³y siê podczas badania, dotycz¹ce ich wnioski i znacz¹ce zawodowe os¹dy dokonane przy formu³owaniu tych wniosków. (Zob. par. A8-A11) 9. Dokumentuj¹c rodzaj, roz³o enie w czasie i zakres przeprowadzonych procedur badania bieg³y rewident opisuje: (a) Rozpoznan¹ charakterystykê zbadanej okreœlonej pozycji lub sprawy, (Zob. par. A12) (b) Kto przeprowadzi³ dan¹ pracê w ramach badania i datê ukoñczenia tej pracy oraz (c) Kto dokona³ przegl¹du tej wykonanej pracy, datê oraz zakres tego przegl¹du. (Zob. par. A13) 10. Bieg³y rewident dokumentuje rozmowy z kierownictwem, osobami sprawuj¹cymi nadzór i innymi osobami na temat znacz¹cych spraw, w tym informacje dotycz¹ce charakteru tych znacz¹cych spraw, oraz kiedy i z kim rozmowy przeprowadzi³. (Zob. par. A14) 11. Je eli bieg³y rewident natkn¹³ siê na informacjê, która jest niespójna z jego ostatecznym wnioskiem dotycz¹cym znacz¹cej sprawy, to dokumentuje sposób, w jaki odniós³ siê do tej niespójnoœci. (Zob. par. A15) Odst¹pienie od odnoœnego wymogu 12. Je eli, w wyj¹tkowych okolicznoœciach, bieg³y rewident uzna za niezbêdne odst¹pienie od odpowiedniego wymogu MSRF, to dokumentuje, w jaki sposób przeprowadzone alternatywne procedury badania doprowadzi³y do osi¹gniêcia celu tego wymogu oraz podaje przyczyny odst¹pienia od jego zastosowania. (Zob. par. A18-A19) 50 MSRF 230

5 Sprawy pojawiaj¹ce siê po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta 13. Je eli, w wyj¹tkowych okolicznoœciach, bieg³y rewident przeprowadza po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta nowe lub dodatkowe procedury badania lub formu³uje nowe wnioski, to dokumentuje: (Zob. par. A20) (a) Zaistnia³e okolicznoœci, (b) Nowe lub dodatkowo przeprowadzone procedury badania, uzyskane dowody badania oraz wyci¹gniête wnioski i ich wp³yw na sprawozdanie bieg³ego rewidenta oraz (c) Kiedy i przez kogo zmiany dokumentacji badania zosta³y dokonane i objête przegl¹dem. Zgromadzenie koñcowych akt badania 14. Bieg³y rewident po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta gromadzi na czas dokumentacjê badania w aktach badania oraz koñczy administracyjny proces kompletowania koñcowych akt badania. (Zob. par. A21-A22) 15. Po zgromadzeniu koñcowych akt badania bieg³y rewident nie niszczy ani nie usuwa jakiegokolwiek rodzaju dokumentacji badania przed up³ywem okresu jej przechowywania. (Zob. par. 23) 16. W okolicznoœciach innych ni przewidziane w paragrafie 13, kiedy to bieg³y rewident uznaje za niezbêdne zmodyfikowanie istniej¹cej dokumentacji badania lub dodanie nowej dokumentacji badania po tym, gdy gromadzenie koñcowych akt badania zosta³o zakoñczone, bieg³y rewident, niezale nie od charakteru modyfikacji lub uzupe³nieñ, dokumentuje: (Zob. par. A24) (a) Powody tych zmian oraz (b) Kiedy i przez kogo zosta³y wprowadzone i objête przegl¹dem. *** Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Terminowe sporz¹dzanie dokumentacji badania (Zob. par. 7) A1. Sporz¹dzenie na czas wystarczaj¹cej i odpowiedniej dokumentacji badania pomaga polepszyæ jakoœæ badania i u³atwia skuteczny przegl¹d i ocenê uzyskanych dowodów badania i sformu³owanych wniosków przed sporz¹dzeniem sprawozdania bieg³ego rewidenta. Dokumentacja sporz¹dzona po wykonaniu prac w ramach badania bêdzie prawdopodobnie mniej dok³adna ni dokumentacja sporz¹dzona w czasie wykonywania prac w toku badania. MSRF

6 Udokumentowanie przeprowadzonych procedur badania i uzyskanych dowodów badania Forma, zawartoœæ i zakres dokumentacji badania. (Zob. par. 8) A2. Forma, zawartoœæ i zakres dokumentacji badania zale ¹ od takich czynników, jak: Wielkoœæ i z³o onoœæ jednostki. Rodzaj procedur badania wymagaj¹cych przeprowadzenia. Rozpoznane ryzyko istotnych zniekszta³ceñ. Znaczenie uzyskanych dowodów badania. Rodzaj i zakres zidentyfikowanych wyj¹tków. Potrzeba udokumentowania wniosku lub uzasadnienia wniosku niemo - liwego do sformu³owania na podstawie dokumentacji wykonanej pracy lub uzyskanych dowodów badania. Metodologia badania i zastosowane narzêdzia. A3. Dokumentacja badania mo e byæ zapisana na papierze, elektronicznie lub na innych noœnikach. Dokumentacja badania obejmuje przyk³adowo: Programy badania. Analizy. Memoranda dotycz¹ce zagadnieñ. Streszczenia znacz¹cych spraw. Pisma zawieraj¹ce potwierdzenia i oœwiadczenia. Listy kontrolne. Korespondencjê (w tym e) dotycz¹c¹ znacz¹cych spraw. Bieg³y rewident mo e do³¹czyæ wyci¹gi lub kopie danych jednostki (na przyk³ad znacz¹ce i specyficzne umowy oraz porozumienia) jako czêœæ dokumentacji badania. Dokumentacja badania nie zastêpuje jednak danych ewidencji ksiêgowej jednostki. A4. Bieg³y rewident nie musi w³¹czaæ do dokumentacji badania zast¹pionych projektów (brulionów) dokumentów roboczych i sprawozdañ finansowych, notatek odzwierciedlaj¹cych cz¹stkowe lub wstêpne rozwa ania, wczeœniejszych egzemplarzy dokumentów poprawionych z uwagi na b³êdy druku lub inne b³êdy oraz duplikatów dokumentów. A5. Ustne wyjaœnienia bieg³ego rewidenta, same w sobie nie stanowi¹ odpowiedniego potwierdzenia wykonanej przez niego pracy lub uzasadnienia sformu³owa- 52 MSRF 230

7 nych przez niego wniosków, ale mog¹ byæ wykorzystane do wyt³umaczenia lub wyjaœnienia informacji zawartych w dokumentacji badania. Udokumentowanie zgodnoœci z MSRF (Zob. par. 8 (a)) A6. Co do zasady zachowanie zgodnoœci z wymogami niniejszego MSRF powoduje, e dokumentacja badania bêdzie wystarczaj¹ca i odpowiednia w danych okolicznoœciach. Inne MSRF zawieraj¹ szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji, których celem jest objaœnienie stosowania niniejszego MSRF w specyficznych okolicznoœciach w³aœciwych dla tych innych MSRF. Szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji zawarte w innych MSRF nie ograniczaj¹ stosowania niniejszego MSRF. Co wiêcej okolicznoœæ, e którykolwiek MSRF nie zawiera wymogu dotycz¹cego dokumentacji nie oznacza, e na skutek przestrzegania tego MSRF nie powstanie adna dokumentacja. A7. Dokumentacja badania dostarcza dowody na to, e badanie jest zgodne z MSRF. Niemniej, nie jest konieczne ani wykonalne, aby bieg³y rewident dokumentowa³ ka d¹ rozwa an¹ sprawê lub ka dy zawodowy os¹d dokonany podczas badania. Co wiêcej zbêdne jest, aby bieg³y rewident dokumentowa³ osobno (na przyk³ad w formie listy kontrolnej) zgodnoœæ w sprawach, w przypadku których zgodnoœci dowodz¹ dokumenty objête aktami badania. Na przyk³ad: Istnienie w³aœciwie udokumentowanego planu badania pokazuje, e bieg³y rewident zaplanowa³ badanie. Istnienie w aktach badania podpisanej umowy zlecenia dowodzi, e bieg³y rewident uzgodni³ warunki badania z kierownictwem lub, jeœli jest to zasadne, z osobami sprawuj¹cymi nadzór. Sprawozdanie bieg³ego rewidenta zawieraj¹ce opiniê z zastrze eniem o sprawozdaniach finansowych dowodzi, e bieg³y rewident spe³ni³ wymóg wyra enia opinii z zastrze eniem w okolicznoœciach okreœlonych przez MSRF. W odniesieniu do wymogów maj¹cych w zasadzie zastosowanie w czasie ca³ego badania, istnieje wiele mo liwych sposobów udowodnienia przestrzegania tych wymogów w aktach badania: Na przyk³ad mo e nie istnieæ tylko jeden sposób udowodnienia, e bieg³y rewident przejawia zawodowy sceptycyzm. Niemniej jednak dokumentacja badania mo e dostarczaæ dowodów na to, e bieg³y rewident wykaza³ siê zawodowym sceptycyzmem zgodnie z MSRF. Dowodem takim mog¹ byæ okreœlone procedury przeprowadzane w celu uprawdopodobnienia odpowiedzi kierownictwa na zapytania bieg³ego rewidenta. Podobnie to, e partner odpowiedzialny za badanie przyj¹³ odpowiedzialnoœæ za kierowanie, nadzór i wykonanie badania zgodnie z MSRF, mo e byæ dowiedzione na wiele sposobów w dokumenta- MSRF

8 cji badania. Mo e to byæ udokumentowanie wprowadzenia w porê partnera odpowiedzialnego za badanie w takie aspekty badania, jak udzia³ w dyskusjach zespo³u wykonuj¹cego badanie wymaganych przez MSRF Udokumentowanie znacz¹cych spraw i powi¹zanych z nimi znacz¹cych zawodowych os¹dów (Zob. par 8 (c)) A8. Os¹d, e sprawa jest znacz¹ca wymaga obiektywnej analizy faktów i okolicznoœci. Przyk³ady znacz¹cych spraw obejmuj¹: Sprawy, które powoduj¹ znacz¹ce ryzyko (zgodnie z definicj¹ w MSRF ). Wyniki procedur badania wskazuj¹ce na to, e (a) sprawozdania finansowe mog¹ zawieraæ istotne zniekszta³cenia, lub (b) e istnieje potrzeba skorygowania poprzednich ocen ryzyka istotnych zniekszta³ceñ dokonanych przez bieg³ego rewidenta oraz jego reakcji na to ryzyko. Okolicznoœci powoduj¹ce, e bieg³emu rewidentowi powa ne trudnoœci sprawia zastosowanie niezbêdnych procedur badania. Ustalenia, które mog¹ powodowaæ modyfikacjê opinii bieg³ego rewidenta lub zamieszczenie akapitu objaœniaj¹cego w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta. A9. Wa nym czynnikiem wp³ywaj¹cym na formê, zawartoœæ i zakres dokumentacji badania dotycz¹cej znacz¹cych spraw jest zakres zawodowego os¹du dokonywanego podczas wykonywania pracy oraz oceny jej wyników. Udokumentowanie dokonanego zawodowego os¹du, je eli jest znacz¹cy, s³u y wyjaœnieniu wniosków bieg³ego rewidenta i wzmocnieniu jakoœci os¹du. Takie sprawy s¹ szczególnie interesuj¹ce dla osób odpowiedzialnych za przegl¹d dokumentacji badania, w tym tak e dla osób przeprowadzaj¹cych nastêpne badania podczas dokonywania przegl¹du spraw maj¹cych ci¹g³e znaczenie (na przyk³ad przy retrospektywnym przegl¹dzie wartoœci szacunkowych). A10. Oto przyk³ady okolicznoœci, w których zgodnie z paragrafem 8 odpowiednie jest sporz¹dzenie dokumentacji badania dotycz¹cej posi³kowania siê zawodowym os¹dem, zaœ sprawy i os¹dy s¹ znacz¹ce: Uzasadnienie wniosku bieg³ego rewidenta w przypadku, gdy z wymogu wynika, e bieg³y rewident rozpatruje okreœlone informacje lub czynniki a rozpatrzenie to ma znaczenie w warunkach okreœlonego badania. Przes³anki wniosku bieg³ego rewidenta co do zasadnoœci obszarów bêd¹cych przedmiotem subiektywnych os¹dów (na przyk³ad zasadnoœæ znacz¹cych wartoœci szacunkowych). 6 MSRF 315 Rozpoznanie i ocena ryzyka istotnego zniekszta³cenia dziêki poznaniu jednostki i jej otoczenia, paragraf MSRF 315, paragraf 4 (e). 54 MSRF 230

9 Przes³anki wniosku bieg³ego rewidenta co do autentycznoœci dokumentu w przypadku, gdy podejmowane jest dalsze dochodzenie (polegaj¹ce np. odpowiednio na skorzystaniu z us³ug rzeczoznawcy lub zastosowaniu procedur potwierdzaj¹cych), jako reakcja na warunki rozpoznane podczas badania, które spowodowa³y w¹tpliwoœci bieg³ego rewidenta, co do autentycznoœci dokumentu. A11. Bieg³y rewident mo e uznaæ za pomocne sporz¹dzenie i zachowanie jako czêœci dokumentacji badania streszczenia (czasem okreœlanego jako memorandum z wykonania), opisuj¹cego znacz¹ce sprawy stwierdzone podczas badania i sposób odniesienia siê do nich lub zawieraj¹cego odsy³acze do innej odnoœnej uzupe³niaj¹cej dokumentacji badania zawieraj¹cej takie informacje. Streszczenie takie mo e u³atwiæ skuteczne i wydajne przegl¹dy i inspekcje dokumentacji badania, szczególnie w przypadku du ych i z³o onych badañ. Co wiêcej, przygotowanie takiego streszczenia mo e pomóc bieg³emu rewidentowi w rozwa- eniu znacz¹cych spraw. Mo e równie byæ pomoc¹ przy rozwa aniu, czy w œwietle przeprowadzonych procedur badania i sformu³owanych wniosków, istnieje osobny wynikaj¹cy z odnoœnego MSRF cel, którego bieg³y rewident nie mo e osi¹gn¹æ, a który uniemo liwi³by mu osi¹gniêcie ogólnych celów bieg³ego rewidenta. Rozpoznanie badanych okreœlonych pozycji lub spraw oraz osoby sporz¹dzaj¹cej i przegl¹daj¹cej dokumentacjê (Zob. par. 9) A12. Zapisy identyfikuj¹ce charakterystykê s³u ¹ wielu celom. Na przyk³ad umo liwiaj¹ zespo³owi wykonuj¹cemu badanie rozliczenie siê ze swojej pracy oraz u³atwiaj¹ dochodzenie dotycz¹ce wyj¹tków i niespójnoœci. Identyfikacja charakterystyki ró ni siê w zale noœci od rodzaju procedury badania oraz badanej pozycji lub sprawy. Na przyk³ad: W celu poddania szczegó³owym testom wystawionych przez jednostkê zleceñ zakupu, bieg³y rewident mo e okreœliæ dokumenty wybrane do badania za pomoc¹ dat ich wystawienia oraz nadanych im numerów w³asnych. W przypadku procedury wymagaj¹cej przegl¹du wybranych lub wszystkich pozycji przekraczaj¹cych w danym zbiorze okreœlon¹ kwotê, bieg³y rewident mo e opisaæ zakres zastosowania procedury oraz okreœliæ zbiór (na przyk³ad wszystkie zapisy ksiêgowe w dzienniku przekraczaj¹ce okreœlon¹ kwotê). W przypadku procedury wymagaj¹cej systematycznego próbkowania dokumentów pobranych ze zbioru, bieg³y rewident mo e okreœliæ wybrane dokumenty przez opisanie ich Ÿród³a, punktu rozpoczêcia oraz przedzia³u próbkowania (na przyk³ad systematyczne próbkowanie raportów wysy³ki towarów wybranych z rejestru wysy³ek za okres od 1 kwietnia do MSRF

10 30 wrzeœnia, rozpoczynaj¹c od raportu numer i wybieraj¹c co 125 raport). W przypadku procedury wymagaj¹cej zapytañ okreœlonych pracowników jednostki, bieg³y rewident mo e zapisaæ daty zapytañ, nazwiska i stanowiska s³u bowe pracowników jednostki. W przypadku procedury obserwacji bieg³y rewident mo e opisaæ obserwowany proces lub sprawê, wskazaæ maj¹ce z nimi zwi¹zek osoby i pe³nione przez nie obowi¹zki, a tak e zapisaæ informacje o miejscu i czasie przeprowadzonej obserwacji. A13. MSRF 220 wymaga od bieg³ego rewidenta przegl¹du wykonanych czynnoœci badania drog¹ przegl¹du dokumentacji badania. 8 Wymóg dokumentowania informacji o osobie, która dokona³a przegl¹du wykonanych czynnoœci badania nie oznacza, e ka dy dokument roboczy ma zawieraæ dowód jego przegl¹du. Wymóg ten oznacza jednak dokumentowanie tego, jakie wykonane czynnoœci badania poddano przegl¹dowi oraz kto i kiedy dokona³ tego przegl¹du. Dokumentowanie rozmów na temat znacz¹cych spraw przeprowadzonych z kierownictwem, osobami sprawuj¹cymi nadzór oraz innymi osobami (Zob. par. 10) A14. Dokumentacja nie ogranicza siê do zapisów sporz¹dzonych przez bieg³ego rewidenta, lecz mo e obejmowaæ równie inne odpowiednie zapisy, takie jak notatki ze spotkañ sporz¹dzone przez pracowników jednostki i uzgodnione z bieg³ym rewidentem. Innymi osobami, z którymi bieg³y rewident mo e omawiaæ znacz¹ce sprawy, mog¹ byæ inni pracownicy jednostki oraz spoza niej, jak i osoby œwiadcz¹ce profesjonalne porady na rzecz jednostki. Dokumentacja sposobu odniesienia siê do niespójnoœci (Zob. par. 11) A15. Wymóg udokumentowania sposobu, w jaki bieg³y rewident odniós³ siê do niespójnoœci w informacjach nie oznacza, e bieg³y rewident musi zachowaæ b³êdn¹ lub zast¹pion¹ dokumentacjê. Szczególne uwagi dotycz¹ce mniejszych jednostek (Zob. par. 8) A16. Dokumentacja badania z badania mniejszej jednostki jest na ogó³ mniej pracoch³onna ni dokumentacja badania z badania wiêkszej jednostki. Ponadto w przypadku, gdy partner odpowiedzialny za badanie sam wykonuje wszystkie czynnoœci badania, dokumentacja badania nie bêdzie obejmowaæ spraw, które by³yby dokumentowane wy³¹cznie po to, aby poinformowaæ lub poinstruowaæ cz³onków zespo³u wykonuj¹cego badanie lub w celu udowodnienia dokonania przegl¹du przez innych cz³onków zespo³u (na przyk³ad nie bêdzie spraw do udokumentowania zwi¹zanych z dyskusj¹ w gronie zespo³u lub nadzorem). Tym niemniej, partner odpowiedzialny za badanie postêpuje zgodnie z nadrzêdnym 8 MSRF 220, paragraf MSRF 230

11 wymogiem zawartym w paragrafie 8 i sporz¹dza dokumentacjê badania zrozumia³¹ dla doœwiadczonego bieg³ego rewidenta, gdy dokumentacja ta mo e staæ siê przedmiotem przegl¹du przez strony trzecie dla wype³nienia obowi¹zków wynikaj¹cych z regulacji lub w innych celach. A17. Bieg³y rewident badaj¹cy mniejsz¹ jednostkê sporz¹dzaj¹c dokumentacjê badania mo e uznaæ za pomocne i po yteczne dokumentowanie ró nych aspektów badania ³¹cznie, w jednym dokumencie, zawieraj¹cym odpowiednie odsy³acze do uzupe³niaj¹cych dokumentów roboczych. Przyk³ady zagadnieñ, które mog¹ byæ dokumentowane ³¹cznie podczas badania mniejszej jednostki obejmuj¹ znajomoœæ jednostki i jej systemu kontroli wewnêtrznej, ogóln¹ strategiê badania i plan badania, istotnoœæ ustalon¹ zgodnie z MSRF 320 9, ocenione ryzyko, znacz¹ce sprawy zauwa one podczas badania i sformu³owane wnioski. Odst¹pienie od odpowiedniego wymogu (Zob. par.12) A18. Wymogi MSRF zosta³y zaprojektowane jako pomoc w osi¹gniêciu celów okreœlonych w MSRF a przez to ogólnych celów bieg³ego rewidenta. Dlatego poza wyj¹tkowymi okolicznoœciami, MSRF wymagaj¹ przestrzegania ka dego wymogu, który jest odpowiedni w okolicznoœciach danego badania. A19. Wymóg udokumentowania stosuje siê tylko do tych wymogów, które s¹ odpowiednie w danych okolicznoœciach. Wymóg nie jest odpowiedni 10 tylko w takim przypadku, gdy: (a) Ca³y MSRF nie jest odpowiedni (na przyk³ad je eli jednostka nie posiada komórki rewizji wewnêtrznej, aden wymóg MSRF nie jest odpowiedni) lub (b) Wymóg ma charakter warunkowy, a warunek nie jest spe³niony (na przyk³ad wymóg zmodyfikowania opinii bieg³ego rewidenta w przypadku, gdy nie jest mo liwe uzyskanie wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania, a taka niemo noœæ nie zachodzi). Sprawy pojawiaj¹ce siê po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta (Zob. par. 13) A20. Przyk³ady wyj¹tkowych okolicznoœci obejmuj¹ fakty, o których bieg³y rewident dowiedzia³ siê po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta, które jednak w tej dacie istnia³y i gdyby by³y znane w tym dniu mog³yby doprowadziæ do poprawienia sprawozdañ finansowych lub zmodyfikowania opinii w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta. 12 Wynikaj¹ce st¹d zmiany w dokumentacji badania 9 MSRF 320 Istotnoœæ przy panowaniu i przeprowadzaniu badania. 10 MSRF 200, paragraf MSRF 610 Wykorzystanie wyników pracy wewnêtrznych bieg³ych rewidentów. 12 MSRF 560 PóŸniejsze zdarzenia, paragraf 14. MSRF

12 s¹ poddawane przegl¹dowi zgodnie z zasadami odpowiedzialnoœci za przegl¹dy zawartymi w MSRF , przy czym partner odpowiedzialny za badanie ponosi ostateczn¹ odpowiedzialnoœæ za te zmiany. Zgromadzenie koñcowych akt badania (Zob. par ) A21. MSKJ 1 lub krajowe wymogi, je eli s¹ przynajmniej tak samo rygorystyczne, wymagaj¹, aby firmy audytorskie wdro y³y zasady i procedury zapewniaj¹ce zakoñczenie na czas gromadzenia akt badania. 14 Odpowiedni termin, do którego nale y zgromadziæ koñcowe akta badania zwykle nie przekracza 60 dni licz¹c od daty sprawozdania bieg³ego rewidenta. 15 A22. Zakoñczenie gromadzenia koñcowych akt badania po dacie sprawozdania bieg³ego rewidenta jest czynnoœci¹ administracyjn¹, dlatego nie wi¹ e siê z tym wymóg przeprowadzenia nowych procedur badania ani formu³owania nowych wniosków. Mo na jednak wprowadzaæ zmiany w dokumentacji badania w czasie procesu gromadzenia koñcowych akt badania, jeœli zmiany te maj¹ charakter administracyjny. Przyk³adami takich zmian s¹: Usuwanie lub uniewa nianie zast¹pionej dokumentacji. Sortowanie, ³¹czenie i zamieszczanie odsy³aczy w dokumentach roboczych. Wype³nianie list kontrolnych pomocnych w procesie gromadzenia akt badania. Dokumentowanie dowodów badania, które bieg³y rewident uzyska³, omówi³ i uzgodni³ z odpowiednimi cz³onkami zespo³u wykonuj¹cego badanie przed dat¹ sprawozdania bieg³ego rewidenta. A23. MSKJ 1 lub krajowe wymogi, je eli s¹ przynajmniej tak samo rygorystyczne, nak³adaj¹ na firmy audytorskie wymóg wdro enia zasad i procedur przechowywania dokumentacji badania. 16 Okres przechowywania w przypadku zleceñ badania zwykle nie jest krótszy ni piêæ lat od daty sprawozdania bieg³ego rewidenta lub od daty sprawozdania bieg³ego rewidenta na temat sprawozdañ finansowych grupy jeœli jest to data póÿniejsza. 17 A24. Przyk³adem okolicznoœci, kiedy to bieg³y rewident mo e uznaæ za konieczne zmodyfikowanie istniej¹cej lub dodanie nowej dokumentacji badania po zakoñczeniu gromadzenia akt badania jest potrzeba wyjaœnienia istniej¹cej dokumentacji badania w wyniku uwag zg³oszonych podczas inspekcji przeprowadzanych przez osoby z firmy audytorskiej lub spoza niej. 13 MSRF 220, paragraf MSKJ 1, paragraf MSKJ 1, paragraf A MSKJ 1, paragraf MSKJ 1, paragraf A MSRF 230

13 Za³¹cznik (Zob. par. 1) Szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji badania zawarte w innych MSRF Niniejszy za³¹cznik wskazuje wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2007 r. paragrafy innych MSRF zawieraj¹ce szczególne wymogi dotycz¹ce dokumentacji. Lista ta nie zwalnia od rozwa enia wymogów i powi¹zanych z nimi materia³ów dotycz¹cych zastosowania oraz materia³ów objaœniaj¹cych zawartych w MSRF. MSRF 210 Uzgadnianie warunków zlecenia badania paragrafy MSRF 220 Kontrola jakoœci badania sprawozdañ finansowych paragrafy MSRF 240 Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta podczas badania sprawozdañ finansowych dotycz¹ca oszustw paragrafy MSRF 250 Uwzglêdnienie przestrzegania prawa i regulacji podczas badania sprawozdañ finansowych paragraf 29. MSR 260 Komunikowanie siê z osobami sprawuj¹cymi nadzór paragraf 19. MSRF 300 Planowanie badania sprawozdañ finansowych paragraf 12. MSRF 315 Rozpoznanie i ocena ryzyka istotnego zniekszta³cenia dziêki poznaniu jednostki i jej otoczenia paragraf 32. MSR 320 Istotnoœæ przy planowaniu i przeprowadzaniu badania paragraf 14. MSRF 330 Postêpowanie bieg³ego rewidenta w odpowiedzi na ocenê ryzyka paragrafy MSRF 450 Ocena zniekszta³ceñ rozpoznanych podczas badania paragraf 15. MSRF 540 Badanie wartoœci szacunkowych, w tym szacunków wartoœci godziwej i powi¹zanych ujawnieñ paragraf 23. MSRF 550 Podmioty powi¹zane paragraf 28. MSRF 600 Badanie sprawozdañ finansowych grupy (w tym praca bieg³ych rewidentów czêœci grupy) uwagi szczególne paragraf 50. MSRF 610 Wykorzystanie pracy wewnêtrznych bieg³ych rewidentów. MSRF

14