WydawnictwoPLACETzapraszadolektury

Transkrypt

1

2 WydawnictwoPLACETzapraszadolektury Ekonomia Marketing Reklama PublicRelation UniaEuropejska Zarządzaniezasobamiludzkimi Finanse Bankowość Języki

3 Joanna Czerska Pozwól płynąć swojemu PRODUKTOWI Tworzenie ciągłego przepływu

4 Autor: Joanna Czerska Autorki i współautorki rozdziałów: Anna Sarbiewska: 15.2 OEE dla maszyn Marzena Leszczyk-Kabacińska: 18. 5S i wizualizacja pracy w gnieździe 19. Standaryzacja pracy w gnieździe 22. Program ciągłego doskonalenia Recenzja naukowa: Prof. zw. dr hab. Bogdan Nogalski Redakcja: Leszek Plak Projekt okładki: Aleksandra Olszewska Copyright by: Wydawnictwo Placet, 2011 Wydanie ebook Wydawca: Wydawnictwo PLACET ul. Mickiewicza 18a/ Warszawa tel.: (22) fax: (22) Księgarnia internetowa: redakcja@placet.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Publikacja ani jej części nie mogą być w żadnej formie i za pomocą jakichkolwiek środków technicznych reprodukowane bez zgody właściciela copyright. ISBN Warszawa 2011 Skład i łamanie: PLACET Druk: ebook Agora

5 Spis treści WSTĘP 9 FAZA I - PRZYGOTOWANIE CIĄGŁY PRZEPŁYW ZALETY CIĄGŁEGO PRZEPŁYWU argumenty i kontrargumenty GDZIE STWORZYĆ CIĄGŁY PRZEPŁYW i czy będzie to możliwe? WYZNACZANIE REALNYCH CELÓW DLA GNIAZDA Wybierz wyrób reprezentant Ustal takt pracy gniazda Ustal docelową liczbę stanowisk i operatorów w gnieździe Ustal zasady zasilania gniazda w materiał Podsumowanie ZESPÓŁ PROJEKTOWY OGRANICZENIA DLA PROJEKTU HARMONOGRAM PROJEKTU MONITORING REALIZACJI PROJEKTU 60 FAZA II - PROJEKTOWANIE ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO Gromadzenie danych niezbędnych do zaprojektowania gniazda Analiza i obróbka danych Analiza zabiegów i marnotrawstwa Zabiegi na wyrobie Przezbrojenia Analiza rotacji materiałów Analiza materiałów plan dla każdej części Analiza wyposażenia stanowisk Analiza dodatkowego wyposażenia stanowisk Analiza dokumentacji STANOWISKA I OPERATORZY W GNIEŹDZIE Yamazumi według liczby pracowników Podział pracy między operatorów PROJEKTOWANIE ROZMIESZCZENIA STANOWISK W GNIEŹDZIE Zapas przystanowiskowy i zasilanie stanowisk 109

6 12.1. Materiały dostępne na kanbanie przystanowiskowym Materiały dostarczane pod zamówienie Projektowanie pojemników i wyposażenia do zasilania gniazda Zasilanie gniazda Transport materiałów do gniazda Projektowanie trasy Motyla PROJEKTOWANIE STANOWISK HARMONOGRAMOWANIE PRACY GNIAZDA MONITORING PRACY GNIAZDA Plan do wykonania OEE dla maszyn Monitoring trasy Motyla Rotacja zapasów na supermarkecie Prezentacja wyników monitoringu 159 FAZA III - WDROŻENIE PRÓBNE URUCHOMIENIE GNIAZDA test kartonowy BUDOWA GNIAZDA DOCELOWEGO S i WIZUALIZACJA PRACY W GNIEŹDZIE STANDARYZACJA PRACY W GNIEŹDZIE OBSŁUGA AUTONOMICZNA MASZYN I WYPOSAŻENIA GNIAZDA ROZWÓJ KOMPETENCJI PRACOWNIKÓW GNIAZDA PROGRAM CIĄGŁEGO DOSKONALENIA 192 FAZA IV - ANALIZA REZULTATÓW DŁUGOTERMINOWE REZULTATY REZULTATY FINANSOWE REZULTATY POZAFINANSOWE 201 ZAKOŃCZENIE 203 SPIS LITERATURY ŹRÓDŁOWEJ 204 INDEKS 205

7 Jeśli poszukujesz sposobu na skrócenie czasu potrzebnego na produkcję swoich wyrobów (lub realizację usług, które postrzegasz jak produkcję) to ta książka jest dla Ciebie. Ciągły przepływ (One-Piece-Flow) to jedno z podstawowych narzędzi koncepcji Lean Manufacturing (szczupłego wytwarzania). Pozwala zorganizować przepływ materiałów w taki sposób, by zajął minimum czasu zapewniając maksimum produktywności i efektywności procesu wytwórczego. Koncentruje się na zapewnieniu rytmicznego i płynnego przepływu materiału między stanowiskami wspartego pełnym zaangażowaniem pracowników w jego doskonalenie. Celem niniejszej publikacji jest spełnienie dla jej posiadaczy roli poradnika praktycznego oraz udzielenie możliwie wyczerpujących odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania: Jak, wykorzystując zmiany w przepływie materiału, zwiększyć konkurencyjność fabryki poprzez skrócenie czasu dostawy i redukcję kosztów wytworzenia? Jak zmienić przepływ materiałów, by uzyskać oczekiwane i długoterminowe efekty? W niniejszej książce autorka dzieli się swoim wieloletnim doświadczeniem wdrożeniowym wskazując kroki postępowania, które pozwalają uzyskać nawet takie efekty, jak: 40% redukcji czasu wytwarzania, 50% wzrostu produktywności, 70% redukcji miejsca zajmowanego przez proces, 95% redukcji zapasu produkcji w toku, wzrost elastyczności pracowników, wzrost elastyczności procesu wytwórczego, uproszczenie planowania produkcji i wiele innych. Książka ta stanowi przewodnik dla menedżerów, inżynierów i pracowników produkcji pokazując jak, krok po kroku, efektywnie zaprojektować oraz stworzyć gniazda z ciągłym przepływem, w jaki sposób je monitorować i stale doskonalić. Książka zawiera przykłady rozwiązań, wzory dokumentów, formularzy oraz tabel i wszelkie inne porady, które ułatwią Ci zaprojektowanie gniazda z ciągłym przepływem. Jeśli chcesz otrzymać wzory dokumentów, na które powołuję się w niniejszej książce napisz: pytania@lean.info.pl podając w temacie a hasło książka OPF.

8 WydawnictwoPLACETzapraszadolektury Ekonomia Marketing Reklama PublicRelation UniaEuropejska Zarządzaniezasobamiludzkimi Finanse Bankowość Języki

9 WSTĘP Kiedy myślę o przepływie materiałów przez proces wytwórczy przychodzi mi do głowy rzeka niosąca liść. Woda wypływająca ze źródła niesie liść najpierw szybkimi górskimi potokami, potem płynie zakolami przez pola i lasy, wpływa do miasta, gdzie jej nurt jest uregulowany, blokuje się na tamach i błądzi po rozlewiskach. Płynie raz szybciej, raz wolniej by w końcu donieść liść do celu do morza. Gdyby obserwować prędkość z jaką porusza się liść zobaczylibyśmy, że nie jest stale taka sama, że bywa tak, że liść nie płynie wcale blokowany przez tamy, kamienie czy konary drzew, które upadły do rzeki nie wytrzymując tempa jej nurtu by po jakimś czasie znów wyruszyć w swoją podróż. Kiedy mówi się o przepływie mówi się o jego przepustowości i prędkości. Jeśli jednak nasza produkcja jest raczej rzeką o nieregularnym przepływie aniżeli wyregulowanym rurociągiem trudno mówić o stałej przepustowości i prędkości przepływu. Koncepcja ciągłego przepływu (z ang.: Continous flow) zwanego również przepływem jednej sztuki (z ang.: One-Piece-Flow) dąży do uregulowania przepływu materiałów w sposób, który zapewnia najkrótszą drogę przepływu (bez zbędnych czynności marnotrawstwa), stałą jego prędkość (nazywaną rytmem lub taktem) oraz zdefiniowaną, stabilną i utrzymywaną przepustowość (nazywaną wydajnością) przy stałych zasobach niezbędnych do przeniesienia materiału przez proces wytwórczy. Kiedy pracowałam w fabrykach, taki stan był zawsze moim marzeniem i marzeniem moich współpracowników. Marzeniem, które stało się celem, a cel rzeczywistością. W książce tej chcę się podzielić swoim doświadczeniem zdobytym przeze mnie i zespół LeanQ Team podczas licznych wdrożeń przepływu jednej sztuki oraz najlepszymi praktykami tych, którzy osiągnęli efekty w postaci wzrostu produktywności produkcji i skrócenia czasu realizacji zlecenia znajdując jednocześnie miejsce na nowe procesy w istniejących budynkach.

10 Umieszczam tu przykłady tabel, formularzy i arkuszy kalkulacyjnych, które ułatwiają zgromadzenie danych i przyspieszają ich analizę skracając jednocześnie czas potrzebny na zaprojektowanie rozwiązań. Zachęciłam również kilka firm do zaprezentowania swoich rozwiązań w formie zdjęć, które mam nadzieję staną się inspiracją dla Czytelnika. Niniejszym dziękuję firmom Sungsan-ZEM, Apator, Promens, Dellner Couplers, Elmot DR, ABB, AscoJoucomatic, Sauer Danfoss, Oriflame, Enersys i Capek za udzielone wsparcie. Książka ta ma za zadanie pomóc tym, którzy dostrzegają w swoim procesie problemy między innymi w następującej postaci: materiał zbyt długo płynie przez proces wytwórczy by stać się w końcu wyrobem gotowym, w procesie wytwórczym pojawia się zbyt duża ilość zapasu produkcji w toku, sterowanie przepływem materiału jest skomplikowane, gdyż trudno znaleźć materiał, który właśnie należy obrobić, trudno zaplanować produkcję, trudno przewidzieć w jakim stopniu zrealizujemy plan (a zatem złożyć wiążącą obietnicę klientowi), trudno określić gdzie/na jakim etapie procesu znajduje się zlecenie, stale brakuje kompletu materiału do produkcji, brakuje miejsca na nowe stanowiska/maszyny/procesy, wydaje się, że istnieje możliwość zwiększenia produktywności procesu jednak ciągle się to nie udaje, istnieją kłopoty z elastycznym zwiększaniem i zmniejszaniem przepustowości procesu dostosowanych do wielkości zapotrzebowania rynku. i chcą je zredukować lub całkowicie wyeliminować. Wszystkie wymienione powyżej problemy rozwiązuje przepływ jednej sztuki - jedno z głównych narzędzi koncepcji Lean Manufacturing. Przepływ jednej sztuki to organizacja procesu wytwórczego lub jego fragmentu w taki sposób by zredukować zapasy produkcji w toku, zminimalizować marnotrawstwo zasobów i opóźnienia przepływu 1 tworząc przewidywalne środowisko wytwórcze. 1. Productivity Development Team, Cellular manufacturing: One-piece-flow for workteams, Productivity Inc., Portland USA 1999.

11 Budowa książki oparta jest na krokach występujących w procesie wdrożenia przepływu jednej sztuki (który dalej nazywać będę OPF od angielskiego skrótu słów One-Piece-Flow). Pierwszy rozdział skoncentrowany jest zatem od ustalenia, czy OPF to rozwiązanie dla Ciebie, czy warto podjąć decyzję o jego wdrożeniu i jak przekonać tych, którzy wątpią w możliwość osiągnięcia wymiernych efektów. Następnie pokazuję czytelnikowi jak wyznaczyć miejsce w procesie wytwórczym, które można zorganizować na zasadzie OPF, w jaki sposób wyznaczyć cele, które mają zostać osiągnięte w toku realizacji projektu, w jaki sposób znaleźć potencjał do doskonalenia, zaprojektować przepływ, przygotować zasoby ludzkie, techniczne i materiałowe by zapewnić stabilność i elastyczność przepływu, jak monitorować i doskonalić przepływ. By ułatwić czytelnikowi sprawne wyszukanie najważniejszych informacji zastosowałam ikony wskazujące miejsca wyróżniające następujące elementy: DEFINICJA Definiuje pojęcia wykorzystywane w książce KROK PO KROKU Wskazuje kroki postępowania WSKAZÓWKA Zawiera uwagi, warte zapamiętania lub wykorzystania NARZĘDZIE Rozwiązanie ułatwiające realizację zadania WZÓR PRZYKŁAD Wzory obliczeniowe, dokumenty lub wzory postępowania, które warto wykorzystać Przykłady rozwiązań z innych firm W książce używam wielu anglojęzycznych i japońskich pojęć, które staram się wyjaśnić i znaleźć dla nich polskie odpowiedniki. Ważne jest dla mnie jednak, by czytelnik miał możliwość poznania pojęć, które choć

12 obco brzmiące mają coraz większe zastosowanie szczególnie w firmach zagranicznych. Dzięki znajomości pojęć obcojęzycznych łatwiej Ci będzie znaleźć dodatkowe materiały w Internecie, czy też porozumieć się ze swoimi przełożonymi wyszkolonymi za granicą. Mam nadzieję, że książka ta zainspiruje Ciebie i Twój zespół do wspólnego doskonalenia przepływu w Waszej firmie. Wdrożenie ciągłego przepływu nie nastręcza wielu problemów technicznych. Największą trudnością jest zmiana sposobu myślenia o tym jak organizować przepływ i jak w nowej organizacji pracować. Życzę zatem wyłącznie sukcesów i wytrwałości! Wdrożenie OPF jest możliwe i daje trwałe rezultaty! Jeśli w to wierzysz przeczytaj tę książkę i rozpocznij wdrażanie zmian. Dobry plan zrealizowany dziś, jest lepszy niż perfekcyjny plan, który mamy zamiar opracować i zrealizować w bliżej nieokreślonym czasie w przyszłości. General George Patton Jr Joanna Czerska LeanQ Team, Gdańsk 2010

13 FAZA I - PRZYGOTOWANIE If you fail to plan, plan to fail (źródło nieznane) Zwycięzcy mają plan przegrani mają wymówkę (źródło nieznane)

14 WydawnictwoPLACETzapraszadolektury Ekonomia Marketing Reklama PublicRelation UniaEuropejska Zarządzaniezasobamiludzkimi Finanse Bankowość Języki

15 Faza I PRZYGOTOWANIE 1. CIĄGŁY PRZEPŁYW Opisując ciągły przepływ będę się posługiwała pojęciem gniazda lub gniazda OPF, które definiuję jako obszar procesu wytwórczego, w którym przepływ materiału lub półwyrobu odbywa się w sposób ciągły. Najbardziej popularnym rozmieszczeniem przestrzennym jest układ stanowisk w kształcie litery U. Stąd często stosowana nazwa U-cell. Jak będziesz mógł się przekonać w dalszej części książki, nie jest to jedyny możliwy do zastosowania układ. Rysunek 1. Gniazdo one-piece-flow rysunek poglądowy Źródło: opracowanie własne. Ciągły przepływ 1 to rytmiczny przepływ, w którym występuje minimum marnotrawstwa 2, zatrzymań materiału lub półwyrobu i zapasów 1. Hines P., Taylor D., Going Lean, Politechnika Gdańska, Gdańsk Za: op. cit. Typy marnotrawstwa: Nadprodukcja produkcja: zbyt wiele i zbyt szybko; w rezultacie niewłaściwy przepływ informacji lub materiałów oraz zapasy. Braki błędy pracowników biurowych i produkcyjnych, problemy z jakością produktu, dostawy wadliwych materiałów. 15

16 Pozwól płynąć swojemu produktowi międzyoperacyjnych. Najefektywniejszym sposobem realizacji tego procesu jest przepływ jednej sztuki. Przepływ jednej sztuki (OPF) 3 istnieje wtedy, gdy produkty przemieszczają się przez proces wytwórczy po jednej sztuce (lub w minimalnych partiach), w rytmie określonym zapotrzebowaniem klienta. Na każdym stanowisku jest w każdej chwili jedna część, która natychmiast po przetworzeniu zostanie przekazana dalej, do następnego stanowiska, a jej miejsce zajmie kolejna część, dostarczona lub pobrana z poprzedniego stanowiska. Wielkość partii transportowej między stanowiskami równa się jeden stąd używane określenie dla tego typu organizacji produkcji: one-pieceflow przepływ jednej sztuki. Przeciwieństwem OPF jest przepływ materiału w partiach. Zbędne zapasy nadmierne zapasy materiałów, produkcji w toku i wyrobów gotowych (na wszelki wypadek gdyby zdarzyło się coś nieprzewidzianego). Niewłaściwe metody wytwarzania zastosowanie niewłaściwych narzędzi, procedur, metod, a często prostsze podejście może okazać się bardziej efektywne, np. nadmierne gięcie, a później rozprostowywanie, czy pakowanie, a potem rozpakowywanie lub przepakowywanie. Nadmierny transport zbędne przemieszczanie ludzi, informacji lub materiałów spowodowane zbyt dużymi odległościami między stanowiskami. Przestoje okresy bezczynności ludzi spowodowane brakiem lub opóźnieniami w dostawie informacji lub materiałów, awarie maszyn uniemożliwiające realizację zleceń. Zbędny ruch niewłaściwa organizacja stanowisk pracy wynikająca z nieergonomicznego zagospodarowania przestrzeni roboczej powodująca uszkodzenia detali, zagrożenie bezpieczeństwa pracowników, zmęczenie pracownika w trakcie zmiany roboczej (co powoduje stopniowe spowolnienie rytmu pracy w toku zmiany). 3. Za: Productivity Development Team, Cellular manufacturing: One-piece-flow for workteams, Productivity Inc., Portland USA

17 Faza I PRZYGOTOWANIE Rysunek 2. One-piece-flow a produkcja w partiach Źródło: Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z., Logistyka w przedsiębiorstwie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Charakterystyczne cechy gniazda zaprojektowanego zgodnie z koncepcją one-piece-flow: 1. Przepływ materiału wewnątrz gniazda odbywa się po jednej sztuce. 2. Pracownicy realizują wyłącznie czynności związane z obróbką materiału dostarczanie i przygotowanie materiału realizowane jest przez pracowników pomocniczych. 3. Zagospodarowanie przestrzenne umożliwia obsługę wszystkich stanowisk przez jednego pracownika przy założeniu minimalizacji drogi przejścia. 4. Materiał dostarczany jest na stanowisko operatora przez tzw. Motyla 4 na bazie systemu kanban Motyl (butterfly) to pracownik zasilajacy stanowiska w materiał cyklicznie, według z góry zaplanowanego rozkładu trasy i punktów obsługi (miejsc zasilania stanowisk). 5. Kanban (z jap. sygnał); System kanban to system uzupełniania materiałów na podstawie sygnału informującego o ich braku (więcej nt. w rozdziale 12). 17

18 Pozwól płynąć swojemu produktowi 5. Obciążenie pracowników pracą jest zbilansowane, co umożliwia pracę w stałym i równym rytmie (takcie) dzięki czemu mamy możliwość przewidzenia spływu półwyrobu/wyrobu co do minuty. 6. W celu dostosowania wielkości produkcji do zapotrzebowania klienta stosuje się zmienną wielkość obsady gniazda (zmienna liczba operatorów w gnieździe). 7. Rytmiczność pracy w gnieździe jest monitorowana maksymalnie co godzinę. Dłuższe odstępy stosuje się wyłącznie w przypadkach gdy zapotrzebowanie klienta jest niskie, a pracochłonność wyrobu wysoka, co powoduje, że pożądany rytm spływu wyrobu wynosi powyżej 45 minut. 8. Operatorzy w gnieździe znają harmonogram produkcji na okres nie dłuższy niż częstotliwość zmian w harmonogramie produkcji. Zmiany w harmonogramie nie są udziałem pracowników operacyjnych. 9. Praca w gnieździe wykonywana jest na podstawie zleceń typu kanban lub standardowych zleceń produkcyjnych. Rysunek 3 schematycznie przedstawia zasady obsługi gniazda. Rysunek 3. Zasady obsługi gniazda 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie Harris R., Harris C., Wilson E., Making material flow, The Lean Enetrprise Intitute, Brookline, USA 2003.

19 Faza I PRZYGOTOWANIE Zasady zasilania gniazda w materiał: Pętla 1 zasilanie w materiały dedykowane do wyrobów i odbiór wyrobów Motyl (pracownik zasilający gniazdo) pobiera co godzinę zlecenie. Przygotowuje materiały dedykowane do wyrobu. Zlecenie wraz z dedykowanym materiałem ustawia przy stanowisku. Odbiera gotowe wyroby. 5. Dostarcza na supermarket 6, np. wyrobów gotowych. Pętla 2 zasilanie w materiały uniwersalne. Na podstawie zużycia materiału z supermarketów przystanowiskowych (magazyn podręczny najczęściej używanych części, materiałów). Motyl dostarcza materiał z magazynu. Kontrola zużycia monitorowana jest co godzinę. Podobnie co godzinę realizowane są dostawy materiałów. Produkcja w ciągłym przepływie oraz w przepływie jednej sztuki odbywa się również na linii produkcyjnej. Jednak istnieją wyraźne różnice między linią a gniazdem OPF (por. tabela 1). Jeśli Twoja linia spełnia warunki opisane dla gniazda OPF wtedy możesz stosować zamiennie pojęcia linia i gniazdo OPF. Biorąc pod uwagę przedstawione różnice można odpowiedzieć na często pojawiające się pytania: Czy OPF nadaje się raczej do produkcji masowej czy też może być zastosowane również przy produkcji jednostkowej lub małoseryjnej? Linia jest rozwiązaniem dla produkcji masowej i wielkoseryjnej. Gniazdo OPF to rozwiązanie dla produkcji jednostkowej, w której produkujemy wyroby z jednej grupy asortymentowej (np. różne rodzaje stołów, ale zawsze są to stoły) lub dla produkcji małoseryjnej. 6. Supermarket przystanowiskowy to rodzaj małego magazynu zwykle zorganizowanego w formie regału złożonego z przelotowych półek. Na regale tym znajduje się określona jednoznacznie ilość materiału. Materiał ten umieszcza się w oznaczonych pojemnikach, których pojemność jest ustalona i zawsze taka sama. Więcej szczegółów na ten temat w rozdziale

20 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.