ROLA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH W GOSPODARCE

Transkrypt

1 62 ROLA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH W GOSPODARCE

2 Publikacja jest kontynuacją serii wydawniczej Zeszyty PBR-CASE CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 BRE Bank SA Warszawa, ul. Senatorska 18 Copyright by: CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA Redakcja Zeszytów Redakcja naukowa Ewa Balcerowicz Sekretarz Zeszytów Krystyna Olechowska Autorzy Małgorzata Jakubiak Marzenna A. Weresa Krzysztof Rybiński Opracowanie graficzne Agnieszka Bury DTP SK Studio ISSN X Wydawca CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa, Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 Nakładca BRE Bank SA, Warszawa, ul. Senatorska 18 Oddano do druku w październiku 2002 r. Nakład 600 egz.

3 SPIS TREŒCI WPROWADZENIE 5 Marzenna A. Weresa SKUTKI INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH DLA GOSPODARKI KRAJU PRZYJMUJĄCEGO DOŚWIADCZENIA POLSKI 7 1. Wprowadzenie 7 2. Inwestycje zagraniczne a rozwój gospodarki kraju przyjmującego wybrane aspekty teoretyczne 7 3. Zaangażowanie kapitału zagranicznego w Polsce w latach Rola inwestycji bezpośrednich w polskiej gospodarce Inwestycje portfelowe w gospodarce kraju przyjmującego Podsumowanie 26 Załącznik 28 Bibliografia 40 Przypisy 41 Małgorzata Jakubiak TRANSFER WIEDZY I INNOWACJI DO POLSKI. ROLA BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH I WYMIANY HANDLOWEJ Wstęp Kanały transmisji technologii Zasoby B+R w Polsce i w krajach będących technologicznymi liderami Produktywność krajowego przemysłu Wyniki szacunków ekonometrycznych Wnioski 50 Bibliografia 50 Przypisy 50 Krzysztof Rybiński WIELKOŚĆ I ROLA ZAGRANICZNEGO KAPITAŁU KRÓTKOTERMINOWEGO 51 Załącznik. Wielkość i rola zagranicznego kapitału krótkoterminowego 54 Krystyna Olechowska ROLA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH W GOSPODARCE OMÓWIENIE DYSKUSJI 59

4 LISTA UCZESTNIKÓW SEMINARIUM Małgorzata Antczak Remigiusz Nawrat Iwona Antowska-Bartosiewicz Bank Handlowy Henryk Okrzeja BRE Bank SA Ewa Balcerowicz Krystyna Olechowska Henryk Bąk KPRM Łukasz Olkowicz Gazeta Bankowa Rafał Benecki BIG BG Julian Pańków Joanna Billewicz-Fotowic Stowarzyszenie Emitentów Leszek Pawłowicz Gdańska Akademia Bankowa Giełdowych Piotr Perlański Deutsche Bank Polska SA Bogumił Bińczak K&K Consultants Adam Perz WNE UW Barbara Błaszczyk Piotr Poruziński 3M POLAND Krzysztof Błędowski Jerzy Pruski Rada Polityki Pieniężnei NBP Jakub Borowski Elżbieta Pustoła Krajowy Depozyt Papierów Andrzej Bury CeDeWu Wartościowych Wojciech Buszyński Andrzej Pyszkowski PARR Janusz Chojna Artur Radziwiłł Jacek Cukrowski Wojciech Rogowski Narodowy Bank Bolski Małgorzata Dobrzyńska AmerBank SA Marek Rozkrut Mirosław Dusza Wiesław Rozłucki Giełda Papierów Wartościowych Maciej Duszczyk UKIE Krzysztof Rybiński BPH PBK SA Michał Dwurzyński Kredyt Bank SA Ewa Sadowska-Cieślak Jan Grabowski Andrzej Sławiński Adrian Grycuk PAIZ Jan K. Solarz Dariusz Jacak Kredyt Bank SA Małgorzata Sosnowska AmerBank SA Magdalena Jakubiak Piotr Sota Ministerstwo Finansów Janusz Jankowiak BRE Bank Stanisław Sudak Rządowe Centrum Studiów Ewa Kinast MSZ Strategicznych Maciej Krzak Bank Handlowy w Warszawie SA Grzegorz Szulc Prawo i Gospodarka Marcin Kwasowski UKIE Kazimierz Ślubowski BCC Krzysztof Lis Centrum Prywatyzacji BIF Andrzej Śniecikowski IBD Zmiany SA Agnieszka Łukasiewicz PAIZ Piotr Ważniewski Grzegorz Maliszewski BIG BG Marzenna A. Weresa SGH SA Aurel Marascu Ambasada Rumuni Grażyna Wojciechowicz Simona Marascu Ambasada Rumuni Jacek Wojciechowicz Bank Światowy w Polsce Krzysztof Markowski PKO BP SA Radosław Wolniak WNE UW Jarosław Maroń Richard Woodward Anna Marzec SGH Przemysław Woźniak

5 WPROWADZENIE Zeszyty BRE-CASE nr 62 zawierają trzy obszerne teksty przygotowane na seminarium, którego tematem były inwestycje zagraniczne. Zorganizowane przez Fundację CASE i BRE Bank SA, w ramach stałego cyklu spotkań panelowych, seminarium odbyło się w Warszawie na początku października 2002 roku. Autorzy prezentowanych niżej opracowań: Marzenna Anna Weresa, pracownik Instytutu Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej, Małgorzata Jakubiak, ekspert Fundacji CASE oraz Krzysztof Rybiński, główny ekonomista BPH PBK SA próbują określić rolę inwestycji zagranicznych w gospodarce. Międzynarodowe przepływy kapitału wywołują skutki zarówno dla krajów dostarczających i przyjmujących kapitał, jak i całej gospodarki światowej. Celem opracowania M. A. Weresy była ocena jednego z aspektów tego problemu, a mianowicie, próba odpowiedzi na pytanie: jakie znaczenie dla polskiej gospodarki ma otwarcie dla napływu inwestycji zagranicznych, które dokonało się w efekcie transformacji gospodarczej i związanej z tym liberalizacji przepisów regulujących powiązania ekonomiczne z zagranicą. Autorka objęła analizą dwie formy inwestycji zagranicznych: inwestycje bezpośrednie i portfelowe w latach Empiryczną część opracowania, opisującą doświadczenia Polski na tle innych krajów poprzedza część teoretyczna, pokazująca jakie mogą być potencjalne skutki (zarówno pozytywne, jak i negatywne) napływu inwestycji zagranicznych dla gospodarki kraju przyjmującego kapitał. Następnie M. A. Weresa ocenia czy i w jakim zakresie efekty te wystąpiły w polskiej gospodarce. Tematem opracowania M.Jakubiak jest rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych i wymiany handlowej w transferze innowacji do Polski oraz wpływ innowacji na produktywność krajowego przemysłu przetwórczego. Do weryfikacji tego wpływu został wykorzystany prosty model mający swoje źródło w funkcji produkcji, biorący pod uwagę działalność firm zagranicznych oraz wymianę dóbr pośrednich. Autorka dokonała również oceny wielkości importowanego, tworzonego przez inwestorów zagranicznych oraz firmy krajowe zasobu wiedzy związanej z nowymi technologiami. Wielkość i rolę zagranicznego kapitału krótkoterminowego omawia K. Rybiński. Autor zwraca uwagę, że dotychczas wszystkie problemy finansowe kraju były wykorzystywane przez zagranicę do wchodzenia na polski rynek. Inwestorzy zagraniczni nauczyli się, że na problemach się zarabia i to dużo np. ci, którzy kupili obligacje po rezygnacji M. Belki płacili za jedną 100, teraz kosztuje ona 107. Prawdopodobnie więc w przyszłym roku, twierdzi K. Rybiński, minister finansów będzie mógł sprzedać tyle obligacji, ile będzie chciał, zwłaszcza, jeśli referendum w Irlandii będzie dla nas korzystne i uda się zamknąć negocjacje z Unią. Oczywiście, sytuacja taka nie będzie trwać nieskończenie. Wydaje się, że wchodzimy w dosyć niebezpieczny okres. Z szacunków K.Rybińskiego wynika, że w 2003 r. deficyt sektora finansów publicznych wyniesie około 6,5% w porównaniu z 5,5% w roku bieżącym, a więc mimo przyspieszenia wzrostu gospodarczego deficyt nie spada.w przyszłym roku na pewno nie będzie cię- 5

6 cia w budżecie sztywnych wydatków, bo rok później są wybory parlamentarne. W 2004 r. zacznie rosnąć inflacja i deficyt obrotów bieżących, fundamenty gospodarcze zaczną się więc istotnie pogarszać. W optymistycznym scenariuszu rynek po prostu przymknie oko na kolejny, bo czwarty rok, deficytu rzędu 5 6 % PKB, bo jesteśmy krajem, który wchodzi do Unii i obiecano nam, że wejdziemy do UGiW w 2007 r. Scenariusz pesymistyczny jest zgoła odmienny. Prezentowane w Zeszycie teksty są rozszerzonymi wersjami wystąpień wygłoszonych na październikowym seminarium. Zostały przygotowane specjalnie na potrzeby seminarium i niniejszej publikacji, za co ich Autorom organizatorzy składają serdeczne podziękowanie. 6