Projekt okładki opracowano w Departamencie Komunikacji Społecznej

Transkrypt

1

2 Projekt okładki opracowano w Departamencie Komunikacji Społecznej

3 SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI AGENCJI RESTRUKTURYZACJI i MODERNIZACJI ROLNICTWA ZA 2014 ROK Zatwierdził Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Andrzej Gross Opracowano w Departamencie Programowania i Sprawozdawczości Warszawa 2015

4

5 SPIS TREŚCI WSTĘP.5 I. DZIAŁALNOŚĆ ARiMR W 2014 ROKU... 7 II. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE ARiMR W 2014 ROKU III. NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA IV. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY UE Systemy wsparcia bezpośredniego Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw oraz wspólnej organizacji rynku rybnego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich V. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY KRAJOWEJ Preferencyjne kredytowanie rolnictwa i przetwórstwa produktów rolnych Poręczenia i gwarancje spłaty kredytów bankowych Pomoc de minimis dotycząca skutków przezimowania w okresie zimowym 2011/ Pomoc finansowa dla producentów rolnych, w których gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej powstały szkody spowodowane wystąpieniem powodzi, huraganu, gradu lub deszczu nawalnego w 2013 r Ekwiwalenty za zalesienia gruntów rolnych w ramach pomocy krajowej Pomoc na przygotowanie wniosku o rejestrację nazw i oznaczeń geograficznych Dofinansowanie utylizacji padłych zwierząt gospodarskich Pomoc finansowa dla rolnika, który w 2014 r. był producentem owoców porzeczki czarnej lub owoców wiśni Pomoc finansowa dla rolnika, który w 2014 r. był producentem cebuli, kapusty lub jabłek Pomoc finansowa dla rolników, którzy w 2014 r. ponieśli szkody uprawach rolnych wyrządzonych przez dziki VI. SYSTEM IDENTYFIKACJI I REJESTRACJI ZWIERZĄT (IRZ) VII. SYSTEM IDENTYFIKACJI DZIAŁEK ROLNYCH (LPIS) VIII. SYSTEM KONTROLI Audyty i kontrole działalności ARiMR Kontrole beneficjentów w ramach instrumentów realizowanych przez ARiMR IX. WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ X. GOSPODARKA FINANSOWA Realizacja planu finansowego Agencji w 2014 r Windykacja należności XI. ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1. Podmioty wpisane do ewidencji producentów Załącznik 2. Zaangażowanie kapitałowe ARiMR w spółkach akcyjnych tworzących rynki hurtowe Załącznik 3. Realizacja pomocy współfinansowanej z funduszy UE Załącznik 4. Realizacja instrumentów pomocy krajowej S t r o n a

6 .Załącznik 5. Zrealizowane płatności w ramach programów współfinansowanych z UE w 2014 r Załącznik 6. Realizacja planu finansowego ARiMR za 2014 r XII. SPIS WYKRESÓW I TABEL S t r o n a

7 WSTĘP Szanowni Państwo, W imieniu Kierownictwa ARiMR mam zaszczyt przedstawić Państwu Sprawozdanie z działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2014 rok. Rok 2014 był szczególnym rokiem dla ARiMR. Obchodziliśmy dwa jubileusze: dwudziestolecie działalności na rzecz wspierania przemian polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich, które zbiegło się w czasie z dziesiątym rokiem realizacji Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Na przestrzeni 20 lat, bazując na zdobytych doświadczeniach, Agencja stała się prężną organizacją, która należy do kluczowych instytucji otoczenia rolnictwa, pełniąc funkcje instytucji wdrażającej i agencji płatniczej dla programów i systemów wsparcia, finansowanych ze źródeł unijnych i krajowych. W roku 2014 wkroczyliśmy w końcową fazę obsługi programów wdrażanych w latach (Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich ). Jednocześnie rozpoczęły się przygotowania do wdrażania działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata i Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze Kontynuowano także realizację płatności bezpośrednich, które za pośrednictwem Agencji trafiły, jak co roku do około 1,4 mln beneficjentów. Za pośrednictwem ARiMR w 2014 roku wypłacono środki finansowe na ogólną kwotę 27 mld zł. Dzień dzisiejszy i najbliższe lata to przede wszystkim kolejne nowe wyzwania stojące przed ARiMR wynikające z realizacji Wspólnej Polityki Rolnej na lata Od sprawnego funkcjonowania Agencji zależy nie tylko szybka i sprawna obsługa beneficjentów (rolników, mieszkańców wsi, przedsiębiorstw, samorządów lokalnych, lokalnych grup działania, grup producentów rolnych, nadleśnictw lasów państwowych, podmiotów z sektora rybackiego), ale także modernizacja polskiej wsi i rolnictwa, a ostatecznie rozwój całej gospodarki, do którego przyczyniają się niewątpliwie środki dystrybuowane przez ARiMR. Dotychczasowa aktywność naszych beneficjentów jest dobrym prognostykiem na przyszłość, w której dla obszarów wiejskich udostępnione zostaną nowe programy wsparcia. Ich realizacja w najbliższych latach przyczyni się do utrzymania i wzmocnienia osiągniętych już efektów. Mam nadzieję, że Sprawozdanie z działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2014 rok spotka się z Państwa zainteresowaniem, dostarczy Państwu cennych informacji oraz wiedzy na temat zadań oraz mechanizmów wsparcia realizowanych przez jedną z największych Agencji Płatniczych w UE. Andrzej Gross Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 5 S t r o n a

8 6 S t r o n a

9 I. DZIAŁALNOŚĆ ARiMR W 2014 ROKU 1. Najważniejsze informacje o ARiMR Historia Agencji sięga lat dziewięćdziesiątych, kiedy to proces transformacji ustrojowej państwa wymógł również zmiany w sferze rolnictwa i wsi. ARiMR (obok Agencji Rynku Rolnego i Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa) została powołana w styczniu 1994 r. jako agencja rządowa, państwowa osoba prawna wspierająca przekształcenia strukturalne w rolnictwie i na wsi (ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 2). Agencja w tym kształcie przejęła środki finansowe po Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Obecnie Agencja działa w oparciu o ustawę z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634 z późn. zm.). Nadzór nad ARiMR sprawuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, natomiast w zakresie gospodarki finansowej i gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy UE Minister Finansów. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest jedną z kluczowych instytucji realizujących programy wsparcia na rzecz rolnictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego oraz rozwoju obszarów wiejskich. Dystrybuowane przez ARiMR środki finansowe przyczyniają się do zmian zachodzących na polskiej wsi oraz wpisują się w krótko oraz długookresowe perspektywy rozwoju obszarów wiejskich, a tym samym przyczyniają się do: rozwoju ekonomicznego podnoszącego atrakcyjność obszarów wiejskich dla mieszkańców i przedsiębiorców; wzmocnienia zrównoważonego rozwoju sektora rolnego gwarantującego zachowanie trwałości środowiska i walorów krajobrazu; podniesienia konkurencyjności sektora przetwórstwa rolnego dzięki poprawie jakości produktów rolnych i dostosowaniu podaży do wymagań rynkowych. ARiMR, przede wszystkim jako agencja płatnicza, a jednocześnie instytucja wdrażająca kluczowe działania polityki państwa względem obszarów wiejskich, zajmuje bardzo ważną pozycję na mapie instytucjonalnej podmiotów wspierających rozwój wsi i rolnictwa. Kluczowym obszarem, za który odpowiada Agencja jest efektywne wykorzystanie środków finansowych w ramach instrumentów współfinansowanych z funduszy unijnych i krajowych. Instrumenty te, realizowane przez ARiMR, mają szeroki zakres i odpowiadają potrzebom rolnictwa, przetwórstwa żywności oraz mieszkańców wsi. W pierwszym okresie funkcjonowania ARiMR (lata ) zakres jej działalności obejmował przede wszystkim obsługę pomocy krajowej w postaci dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych oraz obrotowych. Wraz z rozpoczęciem realizacji programu przedakcesyjnego SAPARD katalog działań wdrażanych przez ARiMR został rozbudowany o programy unijne. Po wejściu Polski do struktur UE zakres działalności Agencji uległ istotnemu rozszerzeniu, jak również wzrosła różnorodność instrumentów wsparcia. Zadania realizowane przez Agencję zostały poszerzone o obsługę instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej i funduszy strukturalnych. 7 S t r o n a

10 Obecnie ARiMR jest podmiotem wdrażającym i agencją płatniczą dla instrumentów pomocy finansowanych z funduszy unijnych, pełniąc funkcje: agencji płatniczej realizującej płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej (systemy wsparcia bezpośredniego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ), Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ), Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO Ryby )); podmiotu realizującego zadania instytucji zarządzającej w zakresie wdrażania większości działań objętych PROW ; instytucji pośredniczącej, wykonującej zadania instytucji zarządzającej dla PO Ryby ; instytucji wdrażającej instrumenty pomocy krajowej (w szczególności kredyty preferencyjne inwestycyjne i klęskowe); instytucji prowadzącej rejestr oznakowanych zwierząt gospodarskich (System IRZ); instytucji prowadzącej i aktualizującej system identyfikacji działek rolnych (LPIS) i danych przestrzennych (GIS). W latach rozdystrybuowano na programy pomocowe za pośrednictwem ARiMR środki finansowe w wysokości 223,5 mld zł 1 (wykres 1), z czego 27 mld zł w 2014 r. (wykres 2). Wykres 1. Struktura udzielonego wsparcia przez ARiMR od 1994 r., w mld zł, wg stanu na r. Systemy wsparcia bezpośredniego 107,2 PROW ,7 Pomoc krajowa 20,2 PROW ,9 SPO Restrukturyzacja Wspólna organizacja rynków owoców i warzyw Program SAPARD PO RYBY SPO Rybołówstwo PROW (zobowiązania) Wspólna polityka rybacka 6,6 6,9 4,5 3,8 1,0 0,7 0,02 płatności w latach płatności w latach Część środków w ramach realizacji PROW pochodzi z JST i innych środków publicznych. 8 S t r o n a

11 Wykres 2. Roczne transfery środków w ARiMR, w mld zł, wg stanu na r. 2 25,68 25,97 28,86 27,01 16,68 14,18 18,29 18,63 20,52 11,32 3, Ważnym zadaniem Agencji w obszarze Wspólnej Polityki Rolnej I filara jest zwiększanie efektywności obsługi beneficjentów i sprawna realizacja wypłat w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, nazywanych płatnościami bezpośrednimi. Płatności bezpośrednie są głównym instrumentem wsparcia dochodów producentów rolnych. W 2014 r. Agencja realizowała jedenastą kampanię płatności bezpośrednich. Od 2004 r. do końca 2014 r. wypłacono producentom rolnym 107,2 mld zł. Wieloletnie doświadczenie oraz duży wysiłek organizacyjny pozwoliły na uzyskanie wymiernych efektów w postaci bardzo sprawnego systemu realizacji wypłat środków. W ramach II filara WPR ARiMR uruchamiała kolejne nabory dla działań oraz realizowała płatności wynikające z realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Realizowane działania w ramach PROW mają na celu modernizację gospodarstw, poprawę struktury w gospodarstwach rolnych służących przetwórstwu i sprzedaży produktów rolnych, konwersji i reorientacji potencjału produkcji rolniczej, wprowadzania nowych technologii i poprawie jakości produktów, zachęcania do prowadzenia produkcji innej niż produkcja żywności, zrównoważonego rozwoju lasów, zróżnicowania działalności w celu wprowadzenia uzupełniających się bądź alternatywnych form działalności, utrzymania i wzmocnienia struktur społecznych na terenach wiejskich, rozwoju działalności gospodarczej, utrzymania i tworzenia miejsc pracy w celu zapewnienia lepszego wykorzystania istniejącego potencjału, poprawy warunków pracy i życia, utrzymania i promocji niskonakładowych systemów gospodarowania rolniczego, zachowania i promocji wysokich wartości przyrody oraz zrównoważonego rolnictwa respektującego wymagania środowiska. Oprócz środków z Unii Europejskiej, program ten realizowany jest ze środków krajowych, takich jak: środki budżetu państwa i samorządów oraz środki własne beneficjentów pomocy. Działania PROW cieszyły się dużym zainteresowaniem beneficjentów, a doświadczenia z realizacji programów z poprzedniego okresu programowania oraz okresu przedakcesyjnego umożliwiły wielu beneficjentom sprawne aplikowanie o pomoc. Do końca 2014 r. wypłacono kwotę 61,7 mld zł. Udzielano również pomocy finansowej dla polskiego sektora rybołówstwa i akwakultury w ramach Wspólnej Polityki Rybołówstwa z Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Program skierowany jest 2 J.w. 9 S t r o n a

12 do wszystkich sektorów przemysłu rybnego (rybołówstwo morskie i śródlądowe, przedsiębiorstwa akwakultury, organizacje producentów oraz sektor przetwórstwa i wprowadzania do obrotu), a także na obszary zależne od rybołówstwa. Do końca 2014 r. wypłacono kwotę 3,8 mld zł. Ważną formą wsparcia gospodarki żywnościowej realizowaną przez ARiMR pozostaje w dalszym ciągu pomoc krajowa, polegająca na podejmowaniu przedsięwzięć finansowanych z budżetu państwa (m.in. kontynuowano dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i klęskowych). Do końca 2014 r. wypłacono 20,2 mld zł. W ramach programów współfinansowanych z funduszy unijnych (łącznie z Programem SAPARD) największe wsparcie otrzymały województwa: mazowieckie 28,9 mld zł, wielkopolskie 24,2 mld zł i lubelskie 19,1 mld zł (Mapa 1). Mapa 1. Pomoc udzielona przez ARiMR w ramach programów współfinansowanych z funduszy unijnych w latach w mld zł, według województw, wg stanu na r. Pomorskie 10,9 Warmińsko-Mazurskie 12,2 Zachodniopomorskie 10,9 Podlaskie 14,3 Kujawsko-Pomorskie 15,1 Lubuskie 5,2 Wielkopolskie 24,2 Mazowieckie 28,9 Łódzkie 13,6 Lubelskie 19,1 Pomoc wypłacona przez ARiMR w mld zł bez podziałau na województwa 3,4 mld zł 10 Program SAPARD PROW SPO Systemy wsparcia bezpośredniego WOROiW PROW PROW PO Ryby Dolnośląskie 10,7 Opolskie 5,9 Śląskie 5,2 Świętokrzyskie 7,9 Małopolskie 8,0 Podkarpackie 7,8 10 S t r o n a

13 2. Beneficjenci Beneficjentami pomocy ARiMR są: rolnicy; mieszkańcy wsi; mikroprzedsiębiorstwa; przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno-spożywczego; samorządy lokalne; lokalne grupy działania; grupy producentów rolnych; Nadleśnictwa Lasów Państwowych; podmioty z sektora rybackiego. W bazie ewidencji producentów ARiMR, która skupia beneficjentów wsparcia dystrybuowanego przez Agencję, zarejestrowało się do końca 2014 r. ponad 2,2 mln podmiotów. Zdecydowana większość to osoby fizyczne stanowiące 98,3% wszystkich podmiotów występujących w bazie. Pozostałe grupy beneficjentów to: osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz spółki cywilne. W 2014 r. do ewidencji wpisano 49,4 tys. nowych podmiotów (Załącznik 1, tabela 1). Wykres 3. Podmioty wpisane do ewidencji producentów rolnych ARiMR, wg stanu na r. osoby fizyczne 98,26% osoby prawne 1,47% jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej 0,19% spółki cywilne 0,08% 11 S t r o n a

14 3. Podstawowe dane liczbowe Rok 2014 w ARiMR 27,0 mld zł kwota transferów w ramach realizowanych instrumentów wsparcia 14,1 mld zł kwota rocznych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego 9,7 mld zł kwota rocznych płatności w ramach PROW ,7 mld zł kwota rocznych płatności w ramach PROW (zobowiązania) 1,1 mld zł kwota rocznych płatności w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw 0,8 mld zł kwota rocznych płatności w ramach PO Ryby ,6 mld zł kwota rocznych płatności w ramach pomocy krajowej blisko 1,4 mln liczba beneficjentów płatności bezpośrednich obsługiwanych przez ARiMR w 2014 r. 12 S t r o n a

15 II. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE ARiMR W 2014 ROKU 1. Kierownictwo ARiMR Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Prezesa Rady Ministrów RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. W dniu 31 grudnia 2014 r. Kierownictwo ARiMR stanowili: Andrzej Gross Zbigniew Banaszkiewicz Jarosław Wojtowicz Cezary Szeliga Krzysztof Zalewski Jarosław Sierszchulski Prezes ARiMR (od r.); Zastępca Prezesa (od r.), Zastępca Prezesa Agencji/p.o. Prezesa ARiMR (od r. do r.); Zastępca Prezesa (od r.); Zastępca Prezesa (od r.); Zastępca Prezesa (od r.); Zastępca Prezesa (od r.). Funkcję Głównego Księgowego sprawowała w tym czasie (od r.) Pani Barbara Okupniak Stefańska - Dyrektor Departamentu Księgowości. 13 S t r o n a

16 2. Struktura organizacyjna Struktura ARiMR jest trzypoziomowa i składa się z: Centrali, 16 Oddziałów Regionalnych (w każdym województwie) oraz 314 Biur Powiatowych działających w każdym powiecie (za wyjątkiem miast na prawach powiatu) (Mapa 2). Mapa 2. Biura Powiatowe, wg województw Zach odniopom orskie Pom orskie 16 Warm ińsko-mazurskie 19 Pod laskie 18 Kujawsko-Pom orskie Mazowieckie Lubuskie 12 Wielkopolskie 31 Łód zkie Lubelskie Dolnośląskie 26 Opolskie Świętokrzyskie Śląskie 17 Małopolskie 19 Pod karpackie 21 Kolumna C 14 S t r o n a

17 3. Zatrudnienie Według stanu na 31 grudnia 2014 r. w Agencji zatrudnione były osoby. W Biurach Powiatowych zatrudnionych było osób (55,6%), w Oddziałach Regionalnych osób (34,6%) i w Centrali Agencji osoby (9,8%). W 2014 r. zatrudnienie w Centrali spadło o 0,7%, w Biurach Powiatowych spadło o 0,9%, natomiast w Oddziałach Regionalnych wzrosło o 1,6%. Tabela 1. Zatrudnienie w jednostkach terenowych ARiMR, wg województw, wg stanu na r. 3 L.p. 1 Dolnośląskie Województwo 2 Kujawsko-Pomorskie 3 Lubelskie Zatrudnienie w jednostkach terenowych zatrudnienie w OR w tym zatrudnienie w BP Lubuskie Łódzkie 6 Małopolskie 7 Mazowieckie Opolskie Podkarpackie 10 Podlaskie 11 Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie 14 Warmińsko-Mazurskie 15 Wielkopolskie Zachodniopomorskie RAZEM Bez umów o zastępstwo. 15 S t r o n a

18 Szczegółową charakterystykę zatrudnienia, wg stanu na r. przedstawiają poniższe wykresy. Wykres 4. Zatrudnienie w ARiMR, wg struktury organizacyjnej Wykres 5. Zatrudnienie w ARiMR, wg płci Centrala 10% Oddziały Regionalne 35% kobiety 62% mężczyźni 38% Biura Powiatowe 55% Wykres 6. Zatrudnienie w ARiMR, wg stażu pracy Wykres 7. Zatrudnienie w ARiMR, wg wykształcenia ponad 10 lat 48% do 2 lat 1% 2-5 lat 4% średnie 4,0% zasadnicze/ podstawowe 0,1% wyższe 95,9% 5-10 lat 47% 16 S t r o n a

19 4. Działalność informacyjna W 2014 r. kierunki aktywności informacyjno-promocyjnej Agencji wyznaczyło klika ważnych dla polskiego rolnictwa wydarzeń. Wśród nich: jubileusz 10-lecia wdrażania w Polsce Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, jubileusz 20-lecia działalności ARiMR oraz przyjęcie przez UE nowego kształtu i budżetu Wspólnej Polityki Rolnej na lata W pierwszej połowie roku działania informacyjne koncentrowały się na przedstawieniu zmian, jakie zaszły w polskim rolnictwie i na terenach wiejskich, będących efektem wdrożonych przez ARiMR w trakcie minionej dekady unijnych programów pomocowych ze szczególnym uwzględnieniem PROW oraz PO Ryby Do przedstawienia bilansu zmian Agencja wykorzystała środki masowego przekazu i zorganizowała w pierwszym półroczu na ten temat 40 konferencji w całej Polsce. Ważnym tematem w przekazie informacyjnym Agencji w drugiej połowie roku były założenia Wspólnej Polityki Rolnej na lata , w tym kształt nowego PROW i zmiany w systemie płatności bezpośrednich. Wykorzystano wszystkie dostępne kanały informacyjne, by pakiet niezbędnych wiadomości dotarł do jak największej liczby rolników i innych beneficjentów ARiMR. Jednym z elementów kampanii były szkolenia prowadzone przez pracowników Agencji. W 2014 r. odbyły się szkolenia, w których udział wzięło rolników, pracowników Ośrodków Doradztwa Rolniczego oraz Izb Rolniczych. W 2014 r. kontynuowana była współpraca z mediami: prasą, telewizją i radiem. Oddziały regionalne ARiMR aktywnie organizowały audycje radiowe i telewizyjne z udziałem swoich ekspertów w lokalnych rozgłośniach. Kontynuowano, zainicjowaną w 2010 r., kampanię społeczną pod hasłem Bezpieczeństwo dzieci na wiejskich drogach, w ramach której rozdano w szkołach z terenów wiejskich kamizelki i odblaskowe elementy. Pomysł przeprowadzenia takiej akcji zrodził się po analizie statystyki, z której wynika, że na polskich drogach ginie najwięcej dzieci w całej Europie, a większość z nich to mieszkańcy terenów wiejskich. Drogi przechodzące przez wsie oraz małe miasteczka pozbawione są poboczy, ścieżek rowerowych i chodników, stąd pomysł na zwiększenie widoczności najmłodszych uczestników ruchu drogowego. Do akcji rozdawania kamizelek i innych elementów odblaskowych ARiMR zaprosiła także przedstawicieli lokalnych władz samorządowych i policji. Kolejną akcją o charakterze społecznym było ufundowanie strażakom i ratownikom toreb medycznych przydatnych w akcjach ratunkowych. Torby, kamizelki i inne elementy odblaskowe, opatrzone zostały logotypami: UE, ARiMR i PROW Radio i telewizja W ramach kampanii informacyjnej prowadzonej w telewizji - od kwietnia do grudnia 2014 r. wyemitowano, przygotowany we współpracy z TVP Regionalna, cykl 32 odcinków programu Agroszansa, w których pokazywano efekty wdrażania PROW oraz informowano o dostępnej jeszcze pomocy. Program obejrzało ok. 4 mln widzów. Od października do grudnia 2014 r. na antenie TVP Regionalna ukazał się, przygotowany we współpracy ze stacją, cykl 12 odcinków programu Wokół Ryb 2014, który zgromadził milionową widownię. W programie zaprezentowano zmiany, jakie zaszły w polskim rybactwie morskim i śródlądowym, będące efektem wdrażania PO Ryby S t r o n a

20 W kampanię telewizyjną włączyły się również oddziały regionalne ARiMR, które przygotowały wraz z terenowymi oddziałami TVP programy informujące o bieżącej działalności ARiMR i prezentujące przykłady dobrego wykorzystania wsparcia otrzymanego z Agencji. W 2014 r. kontynuowano współpracę z Redakcją Rolną Programu 1 TVP, w ramach której m.in. eksperci z ARiMR brali udział w nadawanym od poniedziałku do piątku programie Agrobiznes, a także emitowanym w niedzielę programie Tydzień. Przedstawiciele ARiMR gościli również w audycjach nadawanych przez: TV Biznes, TVP INFO, TVR, telewizje internetowe: Newseria i Agronews oraz w stacjach regionalnych, m.in.: TVP Bydgoszcz, TVP Białystok, TVP Poznań, TVP Opole, TVP Rzeszów, TVP Katowice, TVP Szczecin, TVP Łódź, TVP Gdańsk. Łącznie przedstawiciele Agencji wzięli udział w audycjach telewizyjnych. W 2014 r., w ramach współpracy z Programem 1 Polskiego Radia, zrealizowano cykl audycji o działaniach prowadzonych przez ARiMR oraz ich efektach, które emitowane były w Porannych rozmaitościach rolniczych, Sygnałach Dnia oraz popołudniowym programie Z kraju i ze świata. Przygotowano również dwa dni tematyczne z ARiMR. Poruszano w nich tematykę dopłat bezpośrednich oraz rozmawiano o efektach 20-lecia funkcjonowania ARiMR. O działaniach realizowanych przez ARiMR informowały również inne rozgłośnie, zarówno ogólnopolskie, regionalne, jak i lokalne. Były to m.in.: IAR, Radio Zet, RMF FM, Tok FM, Radio PIK, Radio Maryja, Radio Lublin, Radio Podlasie, Radio Opole, Katolickie Radio Podlasie, Polskie Radio Białystok S.A., Radio Gdańsk, Radio Plus, Radio Katowice, Radio Kielce, Radio Szczecin, Radio Zachód, Radio Rzeszów, Radio Kaszebe. Przedstawiciele Agencji wzięli udział łącznie w 950 nadawanych audycjach radiowych. Dostarczane redakcjom informacje o zadaniach realizowanych przez ARiMR pojawiały się również w dziennikach radiowych i telewizyjnych, zarówno publicznych, jak i komercyjnych. Prasa i portale internetowe Informacje o realizowanych działaniach Agencji, a w szczególności o efektach PROW i PO Ryby , systematycznie przekazywane były do ponad 250 redakcji prasowych o zasięgu centralnym, regionalnym, lokalnym i branżowym oraz do informacyjnych portali internetowych. W 2014 r. ukazało się artykułów i publikacji poświęconych ARiMR, m.in. w : Gazecie Wyborczej, Rzeczpospolitej, Dzienniku - Gazeta Prawna, Naszym Dzienniku, Fakcie, Super Expressie, Pulsie Biznesu, Polsce The Times, Newsweeku, Polityce, Przeglądzie, Wprost, NIE, Uważam Rze oraz w prasie regionalnej i branżowej, takiej jak: Gazeta Pomorska, Dziennik Łódzki, Gazeta Współczesna, Panorama Leszczyńska, Gazeta Krakowska, Gazeta Olsztyńska, Nowiny Rzeszowskie, Tygodnik Siedlecki, Życie Żyrardowa, Top Agrar, Zielony Sztandar, Agro Serwis, Gospodarz, Tygodnik Poradnik Rolniczy, Przegląd Rybacki, Magazyn Przemysłu Rybnego. Ponadto o działaniach realizowanych przez ARiMR informowała Polska Agencja Prasowa oraz liczne portale internetowe, m.in.: Pierwszy Portal Rolny, Farmer.pl, Agronews.pl, onet.pl, wp.pl, interia.pl, wyborcza. biz, naszemiasto.pl. ARiMR przygotowała 20 artykułów o charakterze informacyjno-promocyjnym na temat PROW oraz pomocy oferowanej w ramach PO Ryby Zostały one opublikowane w 50 czasopismach branżowych, regionalnych i ogólnopolskich oraz wydawnictwach towarzyszących targom i imprezom o charakterze rolniczym. W 2014 r. przygotowano 280 komunikatów prasowych oraz udzielono odpowiedzi na ponad 500 pytań zadanych przez dziennikarzy. 18 S t r o n a

21 Publikacje W 2014 r. przygotowano do druku i wydano: 3 broszury poświęcone 10-leciu WPR w Polsce oraz PROW i nowemu systemowi płatności bezpośrednich - o łącznym nakładzie 324,4 tys. egzemplarzy; 8 ulotek - o łącznym nakładzie 13,7 tys. sztuk; 1 folder o ARiMR - o łącznym nakładzie 50 tys. egzemplarzy; 1 album Cztery pory roku na stawach rybackich - o nakładzie 1,5 tys. sztuk. Ukazało się również 9 numerów Biuletynu Informacyjnego miesięcznika wydawanego wspólnie z MRiRW (nakład jednego numeru 8 tys. egzemplarzy). Biuletyn rozesłano bezpłatnie do szerokiego kręgu odbiorców, m.in.: urzędów gmin, ośrodków doradztwa rolniczego, szkół i organizacji rolniczych, urzędów marszałkowskich i wojewódzkich, starostw, członków obu izb parlamentu, Kancelarii Prezydenta i Prezesa Rady Ministrów. Wspólnie z MRiRW wydano 4 numery anglojęzycznego kwartalnika Polish Food (nakład jednego numeru - 10 tys. egz.). Kwartalnik Polish Food rozesłano do polskich placówek dyplomatycznych na całym świecie oraz dystrybuowano podczas międzynarodowych imprez. Działania edukacyjno-wystawiennicze ARiMR od wielu lat samodzielnie oraz we współpracy z MRiRW i innymi agencjami rolnymi organizuje stoiska informacyjno-promocyjne podczas najważniejszych imprez targowowystawienniczych, dotyczących tematyki rolnictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego oraz obszarów wiejskich. Od wielu lat ARiMR uczestniczy w licznych konferencjach, seminariach, konkursach oraz inicjatywach o charakterze rolniczym, organizowanych przez instytucje i firmy zewnętrzne, uczelnie, ODR-y, instytuty naukowe, itp. Również w 2014 r. ARiMR aktywnie uczestniczyła w tego typu spotkaniach rozpowszechniając materiały informacyjne w postaci broszur, ulotek i wydawnictw. Strona internetowa Ważnym kanałem przekazywania informacji była strona internetowa ARiMR, która w 2014 r. przeszła gruntowną zmianę, stając się dla odbiorów bardziej funkcjonalną, łatwiejszą w nawigacji i nowocześniejszą w swej estetyce. Internauci odwiedzili ją ok. 5 mln razy. Zamieszczane oraz aktualizowane na bieżąco informacje dostarczały zainteresowanym osobom wiedzę o formach oferowanego wsparcia. W komunikatach Prezesa ARiMR szczegółowo informowano o terminach uruchomienia nowych naborów wniosków. W okresie naborów wniosków publikowano dane o stopniu wykorzystania limitu środków przewidzianych na poszczególne działania w danym roku. Strona internetowa ARiMR jest także źródłem informacji o stanie obsługi wniosków. Oprócz informacji o warunkach, jakie powinien spełnić potencjalny beneficjent, aby uzyskać wsparcie finansowe, dostępne są formularze wniosków, instrukcje i inne załączniki niezbędne przy ubieganiu się o przyznanie pomocy. Na portalu internetowym ARiMR prezentowane były także informacje dotyczące efektów jakie przyniosło wsparcie finansowe, szczególnie w ramach kończących się programów PROW i PO Ryby oraz przykłady rolników, przedsiębiorców i innych beneficjentów, którzy skutecznie i poprawnie potrafili skorzystać z takiej pomocy. Odbiorcy otrzymywali również informacje o nowym kształcie Wspólnej Polityki Rolnej UE na lata , budżecie, jaki w jej ramach otrzymała Polska, a także o zmianach przewidzianych w PROW i systemie płatności bezpośrednich. 19 S t r o n a

22 Na stronie internetowej ARiMR dostępna jest przez cały czas większość wyemitowanych audycji radiowych i telewizyjnych. W 2014 r. za pośrednictwem portalu internetowego ARiMR przeprowadzono dwie kampanie informacyjne. Pierwsza miała charakter społeczny - informowała o skutkach i konsekwencjach wiosennego wypalania traw. O tej tematyce w Agencji przygotowano specjalny plakat przestrzegający przed takim procederem. Druga kampania informacyjna zachęcała rolników do składania wniosków o przyznanie dopłat bezpośrednich przez Internet. W tym celu także przygotowano specjalny plakat. Obie grafiki dodatkowo wykorzystano w innych publikacjach, np. w biuletynach informacyjnych, artykułach promocyjnych. Infolinia Istotnym elementem kontaktów ARiMR z obecnymi i potencjalnymi beneficjentami jest bezpłatna infolinia Agencji, za pośrednictwem, której można otrzymywać informacje przez siedem dni w tygodniu w godzinach od 7.00 do W 2014 r. pracownicy obsługujący bezpłatną infolinię przeprowadzili blisko 63,5 tys. rozmów telefonicznych, co daje średnią 5,3 tys. połączeń miesięcznie. 5. Zaangażowanie ARiMR w spółkach prawa handlowego Agencja uczestniczyła w realizacji przedsięwzięć związanych z budową rynków hurtowych i giełd towarowych na mocy przepisów: ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 264 z późn. zm.). Obecnie zmieniona ustawą z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2014 r., poz z późn. zm.); uchylonego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. z 1996 r. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.). W wyniku realizacji resortowych i rządowych programów budowy rynków hurtowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa powierzono rolę podmiotu angażującego się finansowo w strukturę kapitałową spółek akcyjnych. ARiMR jako akcjonariusz w okresie od 1995 r. do 2005 r. udzieliła rynkom hurtowym pomocy finansowej w formie pożyczek i objęcia akcji w łącznej kwocie 139,6 mln zł. Zmiana przepisów o funkcjonowaniu ARiMR ograniczyła możliwość dalszego wsparcia finansowego dla rolniczych rynków rolnych. Na dzień 31 grudnia 2014 r. ARiMR posiadała akcji o wartości nominalnej ,00 zł w sześciu spółkach: Podlaskim Centrum Rolno-Towarowym S.A. z siedzibą w Białymstoku, Rolno-Przemysłowym Rynku Hurtowym Giełda Hurtowa S.A. z siedzibą w Legnicy, Rolno-Spożywczym Rynku Hurtowym S.A. z siedzibą w Radomiu, Wałbrzyskim Rynku Hurtowym S.A. z siedzibą w Wałbrzychu, Zielonogórskim Rynku Rolno-Towarowym S.A. z siedzibą w Zielonej Górze, Łódzkim Rolno-Spożywczym Rynku Hurtowym S.A. w likwidacji z siedzibą w Ksawerowie. Suma kapitałów własnych pięciu podmiotów prowadzących działalność gospodarczą wynosiła ,73 zł, a kapitału zakładowego ,00 zł. Łączna wartość aktywów tych spółek na koniec 2014 r. wynosiła ,01 zł, w tym aktywów trwałych ,00 zł. 20 S t r o n a

23 Spółki za rok obrotowy 2014 osiągnęły łączne przychody w wysokości ,72 zł, w tym przychody ze sprzedaży ,41 zł. Spółki za rok obrotowy 2014 osiągnęły po opodatkowaniu ( ,00 zł) zysk netto w wysokości ,58 zł. ARiMR w 2014 r. uzyskała środki pieniężne w wysokości ,00 zł z tytułu dywidend z pięciu spółek: Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego S.A. Giełda Elbląska z siedzibą w Elblągu, Warszawskiego Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego S.A. z siedzibą w Broniszach, Zielonogórskiego Rynku Rolno-Towarowego S.A. z siedzibą w Zielonej Górze, Lubelskiego Rynku Hurtowego S.A. z siedzibą w Elizówce i Podkarpackiego Centrum Hurtowego AGROHURT z siedzibą w Rzeszowie. Szczegółowe informacje przedstawiono w Załączniku 2, tabela Wykorzystanie pomocy technicznej przez ARiMR w 2014 r. ARiMR jako agencja płatnicza i instytucja wdrażająca należy do beneficjentów pomocy finansowej, udzielanej w ramach pomocy technicznej: Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO Ryby ); Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich ARiMR w 2014 r. odpowiadała za koordynację i rozliczenie wykorzystania dotacji celowej w ramach PO Ryby przeznaczonej na pokrycie kosztów wykonywania zadań związanych z obsługą osi priorytetowych 1, 2 i 3 PO Ryby Podstawę prawną do przekazania dotacji stanowiła umowa nr RYB/2/2014 na realizację zadania pn. Wykonywanie zadań Instytucji Zarządzającej w zakresie wdrażania osi priorytetowej 1, 2 i 3 Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich zawarta w dniu 25 kwietnia 2014 r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zmieniona aneksem nr 1 z dnia 17 października 2014 r. W 2014 r. Agencja otrzymała 5,6 mln zł w formie dotacji celowej na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń, wynajmu i eksploatacji powierzchni biurowej, mediów, zakupu wyposażenia dla inspektorów kontroli oraz działań informacyjno - promocyjnych. ARiMR rozliczyła dotację i wykazała, iż łączny koszt zrealizowanych zadań wyniósł 4,2 mln zł. ARiMR, jako beneficjent pomocy technicznej w ramach PO Ryby , złożyła w 2014 r. do FAPA cztery wnioski o dofinansowanie na realizację poniższych operacji: najem, utrzymanie pomieszczeń biurowych dla pracowników ARiMR realizujących zadania związane z obsługą PO Ryby w okresie od stycznia 2014 r. do września 2014 r.; koszty związane z kontrolami na miejscu w ramach PO Ryby za 2014 r.; wynagrodzenia pracowników ARiMR zaangażowanych w realizację zadań związanych z obsługą PO Ryby w okresie styczeń-sierpień 2014 r.; 21 S t r o n a

24 działania informacyjno - promocyjne ARiMR w 2014 r. W związku z pozytywnym rozpatrzeniem przez FAPA wniosków o dofinansowanie podpisano 2 umowy o dofinansowanie oraz złożono 2 wnioski o płatność. przyznanych środków dla ARiMR wyniosła 3,1 mln zł. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ARiMR odpowiadała również za rozliczenie wykorzystania dotacji celowej z pomocy technicznej PROW Środki z dotacji przeznaczone były na realizację części zadań wynikających z art. 6 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w celu wsparcia procesu wdrażania PROW na lata oraz wsparcia realizacji zadań agencji płatniczej. Podstawę prawną do przekazania dotacji stanowiła umowa nr PT/1/2014 zawarta w dniu 25 czerwca 2014 r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W oparciu o zawartą umowę Agencja, jako beneficjent pomocy technicznej w ramach PROW , otrzymała kwotę 18,0 mln zł w 2014 r., w formie dotacji celowej na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń. 22 S t r o n a

25 III. NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA W dniu 27 marca 2013 r. decyzją Prezesa ARiMR został powołany Zespół ds. przygotowania ARiMR do nowego okresu programowania Celem prac Zespołu jest przygotowanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do obsługi: Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, płatności bezpośrednich oraz programu wsparcia sektora rybołówstwa w nowej perspektywie finansowej Do najważniejszych zadań Zespołu w szczególności należą: monitorowanie prac nad dokumentami programowymi, opiniowanie propozycji aktów prawnych; działania na rzecz uzyskania akredytacji dla PROW ; koordynacja przygotowania procedur na lata w ARiMR; prace nad strukturą wdrażania programów w ARiMR i wynikającymi z tego zmianami struktury organizacyjnej; współpraca z MRiRW oraz pozostałymi instytucjami zaangażowanymi w przygotowania do nowego okresu programowania; bieżący monitoring przygotowania Agencji do wdrożenia działań na lata Na gotowość Agencji Restrukturyzacji i Rozwoju Rolnictwa do realizacji zadań w okresie składają się cztery główne, zależne od siebie, procesy: przyjęcie niezbędnych regulacji prawnych, zarówno na poziomie UE, jak i krajowych, co można określić jako gotowość środowiska zewnętrznego ARiMR; przygotowanie ARiMR do realizacji zadań agencji płatniczej zgodnie z w/w przepisami; przygotowanie ARiMR do realizacji zadań instytucji pośredniczącej zgodnie z w/w przepisami; potwierdzenie gotowości Agencji do pełnienia funkcji agencji płatniczej oraz zadań instytucji pośredniczącej (akredytacja oraz desygnacja). Zakończeniem pierwszego procesu jest wejście w życie wszystkich aktów prawnych regulujących politykę rozwoju obszarów wiejskich i politykę rozwoju rybołówstwa i stanowiących podstawowe ramy funkcjonowania ARiMR w zakresie tej polityki. Tymi aktami prawnymi są rozporządzenia Unii Europejskiej, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Program Operacyjny dedykowany polityce rozwoju rybołówstwa, Ustawa o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich, oraz rozporządzenia wykonawcze do tych ustaw. Na podstawie przepisów wskazanych w aktach prawnych, Agencja dostosowuje strukturę organizacyjną, strategię działalności, procedury zarządcze i procedury dotyczące udzielania wsparcia w ramach poszczególnych mechanizmów. Przygotowania otoczenia zewnętrznego ARiMR Prawodawstwo UE Podstawowe ramy prawne dla nowego okresu programowania zostały przyjęte na szczeblu Unii Europejskiej. Do końca 2014 r. opublikowano kluczowe dokumenty UE: 23 S t r o n a

26 Instrumenty rozwoju obszarów wiejskich Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005. Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 807/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i wprowadzające przepisy przejściowe. Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 808/2014 z dnia 17 lipca 2014 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Systemy wsparcia bezpośredniego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. UE L 347 z , str. 608, z późn. zm.). Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 641/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (Dz. Urz. UE L 181 z , str. 74). Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (Dz. Urz. UE L 181 z , str. 1). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz. Urz. UE L 347 z , str. 549, z późn. zm.). Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 809/2014 z dnia 17 lipca 2014 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli, środków rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz. Urz. UE L 227 z , str. 69). Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz. Urz. UE L 181 z , str. 48). Wsparcie rybołówstwa Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz 24 S t r o n a

27 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. Prawodawstwo krajowe ARiMR intensywnie uczestniczyła w pracach nad przygotowaniem aktów prawnych, stanowiących podstawę uruchomienia pomocy finansowej dla rolnictwa i rybactwa w nowym okresie programowania W ramach resortowych konsultacji prowadzących do przygotowania najważniejszych regulacji oraz aktów prawnych (dokumentów programowych, ustaw) uczestniczyli eksperci ARiMR. Tryb tych konsultacji i zakres zaangażowania pracowników Agencji był zróżnicowany w zależności od rodzaju aktu prawnego. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Eksperci ARiMR uczestniczyli w wypracowywaniu zapisów Programu zarówno poprzez przekazywanie uwag do kolejnych wersji dokumentu w ramach konsultacji międzyinstytucjonalnych, jak również biorąc udział w pracach roboczych. Projekt PROW został zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 15 kwietnia 2014 r. Po przekazaniu do Komisji Europejskiej i otrzymaniu jej uwag dokument był przedmiotem dalszych prac. Komisja Europejska zatwierdziła 12 grudnia 2014 r. polską wersję Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Program Operacyjny Rybactwo i Morze Pracownicy ARiMR uczestniczyli w pracach nad przygotowaniem Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze Projekt dokumentu został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą z dnia 21 października 2014 r. W dniu 8 grudnia 2014 r. został powołany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Prekomitet Monitorujący Program Operacyjny Rybactwo i Morze, którego celem jest przygotowanie procesu realizacji programu przed wydaniem przez Komisję Europejską decyzji o jego zatwierdzeniu. Do zadań Prekomitetu należy: opracowanie propozycji kryteriów wyboru operacji w ramach PO Ryby ; przygotowanie projektu regulaminu Komitetu Monitorującego PO Ryby Pracownicy ARiMR zostali włączeni w prace tego organu jako przedstawiciele instytucji pośredniczącej. Ustawa o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich oraz rozporządzenia wykonawcze ARiMR aktywnie uczestniczyła w wypracowywaniu tekstu ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich, przekazując szczegółowe uwagi do kolejnych wersji jej projektów (wersje z kwietnia, października i listopada) oraz biorąc udział w spotkaniach uzgodnieniowych z MRiRW. Równocześnie Agencja uczestniczyła w procesie przygotowania wstępnych założeń do rozporządzeń wykonawczych dotyczących zarówno przyznawania pomocy w ramach poszczególnych działań, jak również rozporządzeń obejmujących kwestie horyzontalne, wspólne 25 S t r o n a

28 dla wszystkich działań PROW Agencja wyznaczyła przedstawicieli, którzy regularnie brali udział w opiniowaniu projektów oraz w spotkaniach roboczych. Przygotowanie środowiska wewnętrznego Agencji Z uwagi na przyjęcie przez KE dokumentu programowego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata dopiero w grudniu 2014 r. oraz brak najważniejszych regulacji na poziomie krajowym, Agencja stanęła przed trudnym zadaniem realizacji przygotowań na podstawie, ulegających częstym zmianom wersji, roboczych wymaganych aktów (dokument programowy, czy ustawa o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich). Przygotowanie procedur dla nowego okresu programowania Przygotowano i udostępniono departamentom środowisko do projektowania diagramów wykorzystywanych w procedurach w oprogramowaniu ARIS. W wyniku tych prac określono podział uprawnień do oprogramowania oraz opracowano strukturę bazy procedur, w której poszczególne departamenty mogą modelować swoje procesy dla okresu Rozpoczęto prace nad opracowaniem książek procedur oraz wniosków aplikacyjnych. Poszczególne departamenty przygotowując bardzo wstępne robocze wersje książek procedur bazowały na dostępnych dokumentach oraz projektach dokumentów o charakterze legislacyjnym, a przede wszystkim na doświadczeniach okresu programowania Prace nad procedurami toczyły się równocześnie z wypracowywaniem tekstów nadrzędnych aktów prawnych, co oznaczało konieczność stałego dostosowywania do zmian w kolejnych projektach aktów. Założenia dla kontroli krzyżowych Prowadzono również równolegle prace w zakresie wypracowywania założeń dla kontroli krzyżowych (kontrole uczestnictwa beneficjentów w różnych instrumentach pomocowych pod kątem wystąpienia konfliktów krzyżowych, tj. gdy uczestnictwo w danym mechanizmie uniemożliwia, ogranicza lub określa sposób korzystania z innych instrumentów). Szkolenia W 2014 r. przeprowadzono 4 narady szkoleniowe z Zastępcami Dyrektorów Oddziałów Regionalnych oraz Kierownikami Biur Działań Społecznych i Środowiskowych oraz Płatności Bezpośrednich mające na celu omówienie zasad systemu wsparcia obszarowego na lata W IV kwartale 2014 r. pracownicy ARiMR przeprowadzili ok. 2,9 tys. szkoleń, w których udział wzięło 85,3 tys. rolników, pracowników ODR oraz Izb Rolniczych. Szkolenia zostały przeprowadzone z wykorzystaniem jednolitych materiałów szkoleniowych przygotowanych w Centrali ARiMR i dotyczyły one zasad przyznawania płatności bezpośrednich, ze szczegółowym uwzględnieniem realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (zazielenianie). Opracowano również harmonogram realizacji wydruków spersonalizowanych wniosków o przyznanie płatności dla Kampanii 2015 r. 26 S t r o n a

29 IV. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY UE 1. Systemy wsparcia bezpośredniego Najbardziej powszechnym instrumentem wsparcia obszarów wiejskich są dopłaty w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, nazywane często płatnościami bezpośrednimi. Po wejściu Polski do UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej około 1,4 mln polskich rolników zostało objętych tym systemem wsparcia dochodów rolniczych. Polska od 2004 r. korzysta z możliwości stosowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS (ang. Single Area Payment Scheme), który może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich. W nowych państwach członkowskich płatności bezpośrednie, z uwagi na stopniowe dochodzenie do pełnego poziomu płatności, mogą być uzupełniane z budżetu krajowego. Kampania 2014 W 2014 r. koperta finansowa wszystkich płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego wynosiła łącznie 14,4 mld zł dla Kampanii Wysokość stawki płatności w złotówkach kształtuje się w oparciu o kurs wymiany walut ustalony przez Europejski Bank Centralny na ostatni roboczy dzień września 2014 r. 4 Zgodnie z prawodawstwem unijnym i krajowym, ARiMR jak co roku, rozprowadziła wśród rolników wydrukowane, spersonalizowane formularze wniosku o płatności w oparciu o powierzchnie określone w roku poprzednim oraz dokumentację graficzną dotyczącą deklarowanej powierzchni. Podstawę prawną do wydruku wniosków spersonalizowanych i ich dystrybucji stanowi art. 72 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008, zwanego dalej rozporządzeniem Nr 1306/2013. W 2014 r. do rolników zostały wysłane dokumenty papierowe zawierające: spersonalizowany list przewodni; spersonalizowany formularz wniosku o przyznanie płatności na rok 2015; spersonalizowany formularz oświadczenia o powierzchni działek ewidencyjnych, będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na dany rok; dodatkowy formularz oświadczenia o powierzchni działek ewidencyjnych, będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na rok 2015, pod warunkiem przekroczenia ilości pól przeznaczonych na umieszczenie danych przedmiotowych; 4 Dla Kampanii 2014 kurs z 30 września 2014 r. wynosił 4,1776 PLN/EUR. 27 S t r o n a

30 spersonalizowany formularz oświadczenia o sposobie wykorzystywania działek rolnych, będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na rok 2015; dodatkowy formularz oświadczenia o sposobie wykorzystywania działek rolnych, będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na rok 2015, pod warunkiem przekroczenia ilości pól przeznaczonych na umieszczenie danych przedmiotowych; spersonalizowany materiał graficzny; spersonalizowaną Informację dotyczącą działek deklarowanych do płatności dotyczącą powierzchni uprawnionej do dopłat dla poszczególnych działek ewidencyjnych; spersonalizowaną Informację dotyczącą występowania elementów proekologicznych (EFA) dla działek deklarowanych do płatności; instrukcję wypełniania wniosku o przyznanie płatności oraz materiału graficznego. W 2014 r. przekazano dane dla rolników, a wygenerowane materiały graficzne ( ) objęły w sumie działek ewidencyjnych 5. Materiały te stanowią istotne ułatwienie wypełnienia deklaracji obszarowych przez rolników oraz ograniczają ilość popełnianych błędów skutkujących w przyszłości wydłużeniem czasu realizacji wypłat należnych środków finansowych. W 2014 r. rolnicy mogli składać wnioski w terminie od 15 marca do 15 maja 2014 r. Dopuszczalne było złożenie wniosku w terminie do 25 dni kalendarzowych po tym terminie. Rolnikom, którzy złożyli wnioski po 15 maja zmniejszono przyznaną kwotę płatności o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia. Ostateczny termin składania wniosków upłynął 9 czerwca 2014 r. W ramach tego naboru rolnicy mogli ubiegać się o następujące rodzaje płatności unijnych: jednolita płatność obszarowa (JPO) 910,87 zł/ha; płatności oddzielne, w tym: płatność z tytułu owoców i warzyw (do pomidorów) 165,55 zł/tonę, płatność z tytułu owoców miękkich 1 569,76 zł/ha, płatność cukrowa 53,61 zł/tonę; wsparcie specjalne, w tym: płatność do krów 595,30 zł/szt., płatność do owiec 125,32 zł/szt., specjalna płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 556,37 zł/ha, płatność do surowca tytoniowego wysokiej jakości (płatność do tytoniu). 5 Na podstawie list numerów producentów, którzy złożyli wnioski o przyznanie płatności w Kampanii 2014, rozpoczęto od 5 listopada 2014 r. produkcyjne generowanie danych niezbędnych do wydruku spersonalizowanych wniosków o przyznanie płatności na rok S t r o n a

31 Poza wymienionymi wyżej płatnościami finansowanymi z budżetu unijnego, w ramach systemów wsparcia bezpośredniego przyznawano płatności uzupełniające, czyli tzw. przejściowe wsparcie krajowe: przejściowe wsparcie krajowe (płatności uzupełniające): płatność niezwiązana z produkcją do chmielu 1 000,39 zł/ha, płatność niezwiązana do skrobi ziemniaczanej 351,69 zł/tonę, płatność niezwiązana do tytoniu: o płatność niezwiązana do tytoniu (odmiany typu Virginia) 4,53 zł/kg, o płatność niezwiązana do tytoniu (pozostałe grupy odmian) 3,18 zł/kg. W Kampanii 2014 przyznawane były te same rodzaje płatności, które stosowane były w odniesieniu do Kampanii 2013, z wyjątkiem uzupełniającej płatności podstawowej (tzw. sektor I) oraz płatności uzupełniającej do powierzchni upraw roślin przeznaczonych na paszę, uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatności zwierzęcej). W porównaniu do Kampanii 2013 wprowadzono dwie zmiany na poziomie regulacji unijnych, które pozytywnie przekładają się na powierzchnię kwalifikującą się do wsparcia oraz na kwoty przyznawanej pomocy: kwalifikowalność do płatności gruntów, które nie były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej w dniu 30 czerwca 2003 r. grunty te zostały oznaczone kodem DR-10 i dotychczas nie kwalifikowały się do wsparcia. Od 2014 r. mogły one zostać objęte płatnościami w ramach systemów wsparcia bezpośredniego; brak mechanizmu redukcji płatności unijnych i krajowych płatności unijne nie będą pomniejszane z tytułu modulacji, a w związku z tym nie będzie stosowana także redukcja płatności krajowych. Do końca 2014 r. w Biurach Powiatowych w ramach Kampanii 2014 obsługiwanych było 1,35 mln wniosków o przyznanie pomocy w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (wykres 8). Do r. wydano decyzje przyznające wsparcie dla 63% obsługiwanych wniosków z Kampanii Wykres 8. wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (w mln) złożonych w ramach Kampanii ,40 1,48 1,47 1,45 1,42 1,39 1,37 1,36 1,36 1,36 1, S t r o n a

32 Łączne powierzchnie i ilości objęte wnioskami o przyznanie płatności w Kampanii 2014 wynosiły dla: jednolitej płatności obszarowej ,7 tys. ha; uzupełniającej płatności do skrobi 101,9 tys. ton; płatności do powierzchni uprawy chmielu ( historycznego ) 2,1 tys. ha; płatności niezwiązanej do tytoniu ,2 tys. kg; oddzielnej płatności z tytułu owoców miękkich 29,2 tys. ha; oddzielnej płatności z tytułu owoców i warzyw 167,0 tys. ton; oddzielnej płatności z tytułu cukru ,5 tys. ton buraka cukrowego; specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 281,5 tys. ha; specjalnej płatności do surowca tytoniowego ,2 tys. kg; płatności do krów 263,4 tys. szt.; płatności do owiec 80,9 tys. szt. Najwięcej wniosków złożono w województwach: mazowieckim (206,0 tys. wniosków, co stanowi 15% złożonych wniosków w skali kraju) i lubelskim (176,2 tys. wniosków, co stanowi 13% złożonych wniosków w skali kraju) (Mapa 3). Mapa 3. obsługiwanych wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (w tys.) w ramach Kampanii 2014, w podziale na województwa Zachodniopomorskie # 28,6 Lubuskie # 19,8 obsługiwanych wniosków w tys. # 50 # 25 # 5 Wielkopolskie Dolnośląskie # 56,1 # 120,5 Pomorskie # 38,5 Kujawsko-Pomorskie Opolskie # 27,5 # 64,5 Łódzkie # 121,7 Śląskie # 47,2 Warmińsko-Mazurskie # 43,2 Mazowieckie # 206,0 Świętokrzyskie # 84,8 # 121,2 Małopolskie Podlaskie # 80,8 # 176,2 Lubelskie # 116,6 Podkarpackie 30 S t r o n a

33 Realizacja płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w ramach Kampanii Do 31 grudnia 2014 r. w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Agencja przeprowadziła 11 kampanii naboru wniosków oraz wypłaciła ogółem kwotę 107,2 mld zł. Wykres 9. Realizacja płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w ramach Kampanii , w mld zł, wg stanu na r. 12,2 12,6 14,1 13,7 14,1 6,3 6,7 8,2 8,3 8,6 2, Wykres 10. Płatności udzielone przez ARiMR w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w ramach Kampanii , w mln zł, wg stanu na r. UPO Inne rośliny/ Uzupełniająca płatność podstawowa** ,3 UPO płatność zwierzęca 4 702,9 Płatność cukrowa 4 652,8 Płatność do krów 600,7 Płatność do roślin strączkowych i motylkowatych 392,9 Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich 410,0 Płatnoęś do surowca tytoniowego 238,9 Płatność do owiec 31,7 Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw 162,1 UPO płatność energetyczna* 30,2 JPO ,0 UPO chmiel 25,3 Płatność do skrobi 75,7 UP dla producentów surowca tytoniowego 385,6 *dopłaty z tytułu prowadzenia plantacji wierzby lub róży bezkolcowej wykorzystywanych na cele energetyczne w roku 2005 i 2006 finansowane były z budżetu krajowego, **od Kampanii 2011 Uzupełniająca płatność podstawowa. 31 S t r o n a

34 Realizacja płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2014 r. W 2014 r. ARiMR zrealizowała płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego na kwotę ,8 mln zł, z tego: 2 362,8 mln zł w ramach Kampanii 2014; ,3 mln zł w ramach Kampanii 2013; 6,7 mln zł w ramach Kampanii wcześniejszych. Realizacja płatności w 2014 r. w ramach Kampanii 2014 W okresie od 1 do 31 grudnia 2014 r. wypłacono w ramach Kampanii 2014 systemów wsparcia bezpośredniego 2 362,79 mln zł. Tabela 2. Płatności zrealizowane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2014 r. w ramach Kampanii 2014, wg stanu na r., w mln zł Systemy wsparcia bezpośredniego Kampania 2014 Jednolita płatność obszarowa 2 257,07 Uzupełniająca płatność obszarowa - chmiel historyczny 0,52 Płatność niezwiązana do tytoniu 21,10 Płatność niezwiązana do skrobi 0,74 Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich 10,73 Płatność do pomidorów (oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw) 0,33 Płatność cukrowa 6,18 Wsparcie specjalne - płatność do roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 24,31 Wsparcie specjalne - płatność do krów 40,52 Wsparcie specjalne - płatność do owiec 1,29 Zwrot środków przeniesionych z roku budżetowego rozporządzenie 1306/13, art. 26(5) - EU 25 0,0004 RAZEM 2 362,79 Realizacja płatności w 2014 r. w ramach Kampanii 2013 W 2014 r. poza realizacją płatności w ramach Kampanii 2014, Agencja dokonała również płatności na kwotę ,35 mln zł dla wniosków złożonych w 2013 r. (Kampania 2013). 32 S t r o n a

35 Tabela 3. Płatności zrealizowane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2014 r. w ramach Kampanii 2013, wg stanu na r., w mln zł Systemy wsparcia bezpośredniego Kampania 2013 Jednolita płatność obszarowa 9 535,66 Uzupełniająca płatność podstawowa/uzupełniająca płatność obszarowa - inne rośliny 708,98 Uzupełniająca płatność obszarowa - chmiel historyczny 1,99 Uzupełniająca płatność obszarowa - płatność zwierzęca 265,14 Płatność niezwiązana do tytoniu 169,24 Płatność niezwiązana do skrobi 26,11 Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich 45,22 Płatność do pomidorów (oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw) 24,66 Płatność cukrowa 575,50 Wsparcie specjalne - płatność do roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 125,67 Wsparcie specjalne - płatność do krów 151,16 Wsparcie specjalne - płatność do owiec 8,87 Wsparcie specjalne - płatność do surowca tytoniowego 120,15 RAZEM ,35 Realizacja płatności w 2014 r. w ramach Kampanii W ramach Kampanii w 2014 r. ARiMR wypłaciła prawie 6,7 mln zł. Realizacja postępowań administracyjnych dotyczących Kampanii w 2014 r. związana była z: trwającymi postępowaniami odwoławczymi; wznowieniem postępowań w sprawach zakończonych decyzją ostateczną; stwierdzeniem nieważności dotychczasowych decyzji; ustaniem przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowań. Szczegółowe informacje dotyczące zrealizowanych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w Kampaniach przedstawiono w Załączniku 3, tabele S t r o n a

36 2. Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw oraz wspólnej organizacji rynku rybnego 2.1 Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw Wdrożenie mechanizmów pomocy finansowej UE w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw miało istotny wpływ na wzrost liczby grup i organizacji producentów, a tym samym przyczyniło się do stabilizacji sektora i większego zorganizowania rynku owoców i warzyw w naszym kraju. Na przestrzeni lat odnotowano wzrost liczby wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw. W 2004 r. status wstępnego uznania posiadały 24 grupy producentów, a do dnia 31 grudnia 2014 r. status wstępnie uznanej grupy producentów uzyskało 168 podmiotów zrzeszających producentów owoców i warzyw. Po maksymalnie 5-letnim okresie realizacji planu dochodzenia do uznania wstępnie uznane grupy producentów uzyskują status uznanej organizacji producentów owoców i warzyw, nadany w drodze decyzji przez Marszałka województwa, właściwego ze względu na siedzibę grupy lub organizacji producentów. Do dnia 31 grudnia 2014 r. status uznanej organizacji producentów uzyskały 142 takie podmioty zrzeszające producentów owoców i warzyw. Pomoc finansowa z budżetu UE przyznawana jest wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw oraz uznanym organizacjom producentów owoców i warzyw, które uzyskały status wstępnego uznania lub uznania. W ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw ARiMR realizuje płatności z tytułu: pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania; pomocy finansowej dla uznanych organizacji producentów owoców i warzyw na dofinansowanie funduszu operacyjnego. Pomoc finansowa dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw Od dnia akcesji Polski w UE do końca 2014 r.: W 2014 r.: złożonych zostało wniosków o przyznanie pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania, wydano decyzji w sprawie przyznania pomocy finansowej, Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 6 814,0 mln zł. złożono 351 wniosków o przyznanie pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw. Grupy producentów składały wnioski o przyznanie pomocy finansowej po zakończeniu rocznego lub półrocznego okresu realizacji planu dochodzenia do uznania, 34 S t r o n a

37 wydano 344 decyzje w sprawie przyznania pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw, Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 1 096,3 mln zł. Pomoc finansowa dla organizacji producentów owoców i warzyw na dofinansowanie funduszu operacyjnego Od dnia akcesji Polski w UE do końca 2014 r.: W 2014 r.: złożono 110 wniosków o przyznanie pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego, wydano 89 decyzji w sprawie przyznania pomocy finansowej, Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 17,0 mln zł. złożono 17 wniosków o przyznanie pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego, wydano 12 decyzji przyznających pomoc finansową na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla organizacji producentów, Agencja zrealizowała płatności na kwotę 3,7 mln zł. Ogółem w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw wypłacono dla grup i organizacji producentów owoców i warzyw pomoc finansową w wysokości 6,9 mld zł, z tego blisko 1,1 mld zł w 2014 r. Pomoc dla organizacji producentów dostarczających pomidory do przetwórstwa w latach gospodarczych W ramach pomocy dla organizacji producentów dostarczających pomidory do przetwórstwa w latach gospodarczych ARiMR zrealizowała płatności na kwotę 99,8 mln zł. Szczegółowe dane na temat pomocy finansowej w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw przedstawiono w Załączniku 3, tabela Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynku rybnego Wsparcie skierowane jest do organizacji producentów rybnych zrzeszających armatorów statków rybackich lub producentów prowadzących chów lub hodowlę ryb. W latach wydano 34 decyzje i zrealizowano płatności na kwotę 2,02 mln zł. W 2014 r. pięć organizacji producentów rybnych złożyło wniosek o przyznanie pomocy finansowej z tytułu przygotowania programu operacyjnego. Wydano 5 decyzji przyznających płatność w wysokości 348,7 tys. zł. 35 S t r o n a

38 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata jest instrumentem realizacji polityki Unii Europejskiej i jest największym programem pomocowym inwestującym w obszary wiejskie, finansowanym w ramach II filara Wspólnej Polityki Rolnej. Wśród krajów UE Polska dysponuje największą alokacją z EFRROW 6 (13,4 mld euro) na realizację działań objętych PROW Środki te uzupełnione są o wkład z budżetu krajowego, który wynosi 4 mld euro. W ramach wydatków EFRROW finansowane są także zobowiązania z lat w wysokości 3 mld euro, podjęte w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Podstawą prawną funkcjonowania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) w Polsce jest ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2013 r., poz. 173). Szczegółowe warunki i tryb przyznawania pomocy regulują odpowiednie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. PROW jest dokumentem określającym zakres i formę wsparcia obszarów wiejskich w Polsce w okresie programowania w latach PROW obejmuje ogółem 23 działania. Instytucją zarządzającą PROW jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 7. Część swoich zadań w zakresie obsługi Programu Instytucja Zarządzająca delegowała do innych podmiotów, tj.: Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie 15 działań; Samorządów Województw w zakresie 6 działań; Agencji Rynku Rolnego (ARR) w zakresie 1 działania; Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) w zakresie 1 działania. Działania PROW realizowane są w ramach 4 strategicznych osi priorytetowych: Oś 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; Oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej; Oś 4. LEADER; Pomoc techniczna, z której środków mogą korzystać instytucje zaangażowane we wdrażanie Programu. ARiMR jako akredytowana agencja płatnicza realizuje także płatności dla wszystkich działań PROW Płatności realizowane będą do końca 2015 r. 6 EFRROW - Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. 7 Art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFRROW (Dz. U. z 2007 r., Nr 64, poz. 427). 36 S t r o n a

39 W 2014 r. w ramach PROW uruchomione zostały nabory wniosków o przyznanie pomocy dla działań zamieszczonych w tabeli 4. Tabela 4. Nabory wniosków o przyznanie pomocy w ramach PROW dla działań wdrażanych przez ARiMR, przeprowadzone w 2014 r. Działania Ułatwianie startu młodym rolnikom Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania Program rolnośrodowiskowy Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Pomoc techniczna Data naboru wniosków r r. - piąty nabór r r. - szósty nabór r r. - siódmy nabór r. - nabór ciągły r. - nabór ciągły r r. - ósmy nabór r r. - siódmy nabór r r. - ósmy nabór r. - nabór ciągły Ponadto w 2014 r. obsługiwane były wnioski z działań PROW złożone w naborach prowadzonych przez ARiMR w latach Według stanu na dzień 31 grudnia 2014 r. od początku uruchomienia Programu, wpłynęło ogółem 7,2 mln wniosków o przyznanie pomocy, z czego w ramach 8 : Osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego wniosków, w tym w 2014 r wniosków, Osi 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich wniosków, w tym w 2014 r wnioski, Osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej wniosków, w tym w 2014 r wniosków, Osi 4 LEADER wniosków, w tym w 2014 r wniosków, Pomocy technicznej wniosków, w tym w 2014 r wnioski. Podmioty zaangażowane we wdrażanie działań sukcesywnie rozpatrywały wnioski o przyznanie pomocy finansowej, a w przypadku pozytywnego ich zweryfikowania zostały podpisane umowy lub wydane decyzje umożliwiające realizację wsparcia finansowego. 8 Informacje dotyczące realizacji Programu w okresie sprawozdawczym zostały wyliczone jako różnica danych w ujęciu kumulatywnym na dzień 31 grudnia 2014 r. i na dzień 31 grudnia 2013 r. Dane te uwzględniają rozwiązania umów/uchylenia decyzji, korekty danych w systemach informatycznych oraz danych pozyskiwanych manualnie. 37 S t r o n a

40 Do końca 2014 r. zatwierdzono do realizacji ponad 6,5 mln decyzji oraz umów z czego w ramach: Osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego , w tym w 2014 r decyzji/umów, Osi 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich , w tym w 2014 r decyzje/umowy, Osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej , w tym w 2014 r decyzje/umowy, Osi 4 LEADER , w tym w 2014 r decyzji/umów, Pomocy technicznej , w tym w 2014 r decyzji/umów. Do końca grudnia 2014 r. ARiMR zrealizowała płatności w kwocie ponad 61,7 mld zł, z czego w ramach: Osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego ,3 mln zł, w tym w 2014 r ,2 mln zł, Osi 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich ,7 mln zł, w tym w 2014 r ,3 mln zł, Osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej ,7 mln zł, w tym w 2014 r ,6 mln zł, Osi 4 LEADER ,9 mln zł, w tym w 2014 r ,1 mln zł, Pomocy technicznej - 798,5 mln zł, w tym 2014 r. - blisko 199,0 mln zł. Płatności z tytułu zobowiązań z lat (13,5 mld zł 9, w tym w 2014 r. - 1,3 mld zł) dotyczyły: Rent strukturalnych ,6 mln zł, w tym w 2014 r ,6 mln zł, Wspierania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych ,6 mln zł, w tym w 2014 r ,5 tys. zł, Wspierania gospodarstw niskotowarowych ,2 mln zł, w tym w 2014 r.- 26,0 tys. zł, Zalesiania - 398,1 mln zł, w tym w 2014 r. - 51,4 mln zł, Grup producentów rolnych - 50,2 mln zł, a w 2014 r. nie realizowano płatności. Wykres 11. Struktura płatności zrealizowanych w ramach PROW (w mld zł i w %), narastająco do r. PROW ,2 78% zobowiązania PROW ,5 22% 9 W kwocie środków ogółem zawarte są środki JST oraz inne środki publiczne. 38 S t r o n a

41 Od początku realizacji Programu najwięcej środków z PROW otrzymały województwa: mazowieckie (8 878,0 mln zł), wielkopolskie (7 041,3 mln zł) i lubelskie (5 807,2 mln zł), a najmniej: opolskie (1 451,6 mln zł), śląskie (1 792,6 mln zł) oraz lubuskie (1 827,0 mln zł) (wykres 12). Wykres 12. Regionalne zróżnicowanie zrealizowanych płatności w ramach PROW , narastająco do r., w mln zł Dolnośląskie 3 051,0 Kujawsko-Pomorskie 4 044,4 Lubelskie 5 807,2 Lubuskie 1 827,0 Łódzkie 4 258,5 Małopolskie 2 878,1 Mazowieckie 8 878,0 Opolskie 1 451,6 Podkarpackie 2 894,5 Podlaskie 4 695,5 Pomorskie 2 878,4 Śląskie 1 792,6 Świętokrzyskie 2 717,6 Warmińsko-Mazurskie 3 586,7 Wielkopolskie 7 041,3 Zachodniopomorskie 3 026,0 inne płatności bez podziału na województwa* 897,6 *płatności w ramach pomocy technicznej, szkoleń, działań promocyjnych. Biorąc pod uwagę wartości bezwzględne, spośród wszystkich krajów UE, Polska wykorzystała do r. najwięcej środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (płatności pośrednie i zaliczki), tj. 11,6 mld euro (wykres 13). 39 S t r o n a

42 Wykres 13. Realizacja EFRROW 10 w Polsce na tle innych krajów UE, w mln euro, wg stanu na r. Polska ,38 Niemcy 8 322,54 Włochy Francja Hiszpania Rumunia 7 036, , , ,31 Wielka Brytania Austria Portugalia Węgry Grecja Czechy Irlandia Finlandia Słowacja Bułgaria Szwecja Litwa Łotwa Słowenia Estonia Holandia Dania Belgia Cypr Luksemburg Malta 4 335, , , , , , , , , , , , ,65 870,19 687,55 552,95 481,05 457,75 138,05 90,21 63,31 Źródło: Na podstawie European Commission Directorate-General For Agriculture And Rural Development Directorate H. General aspects of rural development and research H.2 Financial coordination of rural development. 10 Obejmuje płatności pośrednie i zaliczki. 40 S t r o n a

43 3.1 Realizacja działań PROW wdrażanych przez ARiMR Działanie Ułatwianie startu młodym rolnikom Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym poprzez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Pomoc udzielana w formie jednorazowej premii przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 3 marca do 31 grudnia 2008 r.; od 25 marca do 31 grudnia 2009 r.; od 17 sierpnia do 31 grudnia 2010 r. - nabór ten został przeprowadzony w oparciu o znowelizowane w dniu 13 lipca 2010 r. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej. Wprowadzono zmiany, w tym m.in. zwiększenie wysokości pomocy z 50 tys. zł do 75 tys. zł; od 26 kwietnia do 24 czerwca 2011 r.; od 15 maja do 23 czerwca 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach wszystkich naborów: wpłynęły wnioski o przyznanie pomocy na kwotę 4 346,0 mln zł, (w tym w naborze przeprowadzonym w 2008 r wniosków, w 2009 r wniosków, w 2010 r wniosków, w 2011 r wniosków, a w 2014 r wnioski), wydano decyzje o przyznaniu pomocy na kwotę 2 381,5 mln zł, w tym w 2014 r decyzje na kwotę 786,3 mln zł, wypłacono beneficjentom kwotę 1 819,5 mln zł, w tym w 2014 r. dla beneficjentów 224,6 mln zł. Dominującą grupą beneficjentów były osoby: z wykształceniem średnim rolniczym (41,2% beneficjentów działania), w wieku od 18 do 25 lat (67,0% beneficjentów działania), mężczyźni (83,4% beneficjentów działania). 41 S t r o n a

44 Wykres 14. Struktura gospodarstw młodych rolników (beneficjentów działania), wg podziału wielkości ekonomicznej gospodarstwa (ESU) od 8 do mniej niż 12 13,1% od 12 do mniej niż 16 7,9% od 16 do mniej niż 40 11,4% od 6 do mniej niż 8 10,9% powyżej 40 0,9% od 4 do mniej niż 6 22,1% do 4 ESU 33,7% Działanie Renty strukturalne Działanie ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawę rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich przejmowanie przez osoby młodsze, dobrze przygotowane do zawodu rolnika. Pomoc jest udzielana producentom rolnym, którzy zdecydują się na zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej i przekazanie gospodarstw rolnych innym producentom rolnym lub następcom. Płatność z tytułu renty strukturalnej, której wysokość jest ustalana jako odpowiedni procent kwoty najniższej emerytury krajowej, ma formę płatności miesięcznej. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków o przyznanie renty strukturalnej: od 25 czerwca do 20 sierpnia 2007 r.; od 30 czerwca do 8 lipca 2008 r.; od 1 września do 10 września 2010 r. - nabór ten został przeprowadzony w oparciu o znowelizowane w dniu 16 lipca 2010 r. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej. Wprowadzono zmiany, w tym m.in. powiązano następcę przejmującego gospodarstwo rolne od wnioskodawcy z beneficjentem działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach trzech naborów (2007, 2008 i 2010): złożono wnioski o przyznanie renty (w tym w naborze z 2007 r wnioski, w naborze z 2008 r wniosków, a w naborze z 2010 r wniosków), wydano decyzji o przyznaniu renty strukturalnej dla wniosków złożonych w 2007 r., 2008 r. i 2010 r. (odpowiednio 6 697, i decyzje), wypłacono dla beneficjentów kwotę 9 920,6 mln zł, w tym w ramach naborów 2007, 2008 i 2010 wypłacono dla beneficjentów 1 645,9 mln zł, a w ramach 42 S t r o n a

45 zobowiązań za okres wypłacono dla beneficjentów ponad 8 274,6 mln zł. W 2014 r. wypłacono beneficjentom w ramach rent strukturalnych 1 539,5 mln zł, z czego 1 242,6 mln zł dla beneficjentów z tytułu zobowiązań za okres , a 296,9 mln zł dla beneficjentów z tytułu zobowiązań Renty dostają regularnie rolnicy, którzy po ukończeniu 55 lat zdecydowali się na przekazanie gospodarstw następcom. Rolnicy przekazali łącznie gospodarstwa o powierzchni 239,1 tys. ha. W chwili składania wniosków o przyznanie renty strukturalnej średni wiek rolników przejmujących gospodarstwa wynosił ponad 31 lat. Działanie Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Celem działania jest umożliwienie rolnikom i posiadaczom lasów otrzymanie wsparcia poprzez korzystanie z doradztwa w celu: dostosowania gospodarstwa rolnego do zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), tj. w zakresie gospodarki gruntami, ochrony środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu i zdrowia zwierząt, zdrowotności roślin; zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych; wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych; ochrony środowiska naturalnego; poprawy bezpieczeństwa pracy. Beneficjentami działania są rolnicy i posiadacze lasów, którzy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej posiadają gospodarstwa rolne (i w roku poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania usługi uzyskali płatności bezpośrednie) lub las. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono sześć naborów wniosków: od 15 kwietnia do 31 grudnia 2009 r.; od 16 sierpnia do 31 grudnia 2010 r.; od 3 stycznia do 31 grudnia 2011 r.; od 2 stycznia do 31 grudnia 2012 r.; od 2 stycznia do 31 grudnia 2013 r.; od 2 stycznia do 30 maja 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach sześciu naborów: złożono wniosków na kwotę 250,4 mln zł 11 (w pierwszym naborze złożono wnioski na kwotę 23,0 mln zł, w drugim złożono wniosków na kwotę 38,2 mln zł, w trzecim złożono wnioski na kwotę 42,1 mln zł, w czwartym złożono Wnioskowana kwota pomocy stanowi 80% maksymalnych stawek planowanych usług doradczych, tj. kwoty która podlega refundacji. 43 S t r o n a

46 wniosków na kwotę 103,2 mln zł, w piątym złożono wniosków na kwotę 38,2 mln zł, a w szóstym złożono wniosków na kwotę 5,7 mln zł). wydano decyzje przyznające pomoc na kwotę 148,9 mln zł, w tym decyzji w 2014 r., wypłacono dla beneficjentów kwotę prawie 137,9 mln zł, w tym w 2014 r. dla beneficjentów kwotę 18,9 mln zł. Wykres 15. Struktura usług doradczych (w %) w Działaniu Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, wg stanu na r. kompleksowa ocena gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania wymogów wzajemnej zgodności ocena gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy 26,4% 26,4% opracowanie planu dostosowania gospodarstwa rolnego do zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zdrowie publiczne ludzi, zdrowie zwierząt oraz zdrowotność roślin, a także identyfikacja i rejestracja zwierząt 10,0% 11,5% ochrona środowiska w gospodarstwach położonych poza obszarami NATURA 2000 dobrostan zwierząt 6,3% 6,3% opracowanie planu działalności rolnośrodowiskowej 4,8% dobra kultura rolna zgodna z wymogami ochrony środowiska przygotowanie biznesplanu na potrzeby uzyskania kredytu na rozwój działalności gospodarstwa rolnego przygotowanie biznesplanu dla działań Modernizacja gospodarstw rolnych i Różnicowanie w kierunku działalności ochrona środowiska w gospodarstwach położonych na obszarach NATURA 2000 prowadzenie w gospodarstwach rolnych położonych na obszarach szczególnie narażonych (OSN) dokumentacji zmiany lub uaktualnienia planu działalności rolnośrodowiskowych opracowanie planu nawożenia ocena poprawności zabiegów ochrony roślin (atestacja opryskiwaczy) prowadzenie w gospodarstwach rolnych położonych na OSN dokumentacji określonej w programie działań wydanych w opracowanie programu ochrony środowiska 3,5% 1,2% 0,8% 0,7% 0,7% 0,5% 0,3% 0,2% 0,3% 0,1% usługi doradcze dla posiadacza lasów 0,01% 12 Zmniejszenie liczby wydanych decyzji pozytywnych (o pomoc) wynika z niespełnienia przez rolników warunku złożenia wniosku o płatność w terminie wynikającym z Rozporządzenia, tj. 12 lub 24 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji pozytywnej o pomoc. Po upływie wymaganego czasu decyzja jest wygaszana. 44 S t r o n a

47 Działanie Modernizacja gospodarstw rolnych Działanie ma na celu wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej, a także zharmonizowanie warunków produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Pomoc udzielana jest na inwestycje dotyczące modernizacji lub rozwoju pierwotnej produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem produkcji leśnej i rybnej. Pomoc ma formę refundacji części kosztów realizacji inwestycji. Beneficjentem działania jest osoba fizyczna, osoba prawna, spółka osobowa, prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono pięć naborów: od 9 listopada do 13 grudnia 2007 r.; od 21 do 28 kwietnia 2009 r.; od 3 do 28 stycznia 2011 r.; od 2 do 29 października 2012 r. (dla woj. podkarpackiego); od 27 marca do 23 kwietnia 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach pięciu naborów (2007, 2009, 2011, 2012 i 2013): złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę ,9 mln zł, zawarto umów na kwotę 9 464,7 mln zł, wypłacono dla beneficjentów kwotę 8 519,5 mln zł. W 2014 r.: zawarto umów na kwotę 969,7 mln zł, wypłacono dla beneficjentów kwotę 1 067,3 mln zł. Wykres 16. Struktura zrealizowanych inwestycji, narastająco, wg stanu na r. zakup wyposażenia i zakup sprzętu ruchomego 91% budowa, remont połączony z modernizacją budynków służących produkcji rolnej 4% poprawa jakości gruntów 1% inne inwestycje w gospodarstwach 4% 45 S t r o n a

48 Działanie Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Pomoc może być przyznana na dofinansowanie projektów dotyczących przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, z wyłączeniem produktów rybnych. Pomoc udzielana jest na realizację projektów związanych z modernizacją lub budową zakładów przetwórstwa produktów rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolnymi. Beneficjentem może być podmiot prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, spełniający kryteria w zakresie liczby zatrudnionych i obrotu. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono sześć naborów: od 23 kwietnia do 9 maja 2008 r.; od 15 do 21 kwietnia 2009 r.; od 17 listopada do 16 grudnia 2009 r.; od 12 sierpnia do 10 września 2010 r.; od 20 października do 14 listopada 2011 r.; od 29 kwietnia do 24 maja 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach sześciu naborów: złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę ,5 mln zł (w tym w naborach: 2008 r wniosków, 2009 r wniosków (łącznie), 2010 r wniosków, 2011 r wnioski, a 2013 r wnioski), zawarto umów na kwotę 3 895,9 mln zł, w tym w 2014 r. 282 umowy na kwotę 904,1 mln zł, wypłacono dla różnych beneficjentów kwotę 2 551,6 mln zł, w tym w 2014 r. wypłacono kwotę 543,9 mln zł dla 257 beneficjentów. Wykres 17. Struktura przedsiębiorstw korzystających ze wsparcia z punktu widzenia profilu prowadzonej działalności, na podstawie podpisanych umów, narastająco, wg stanu na r. przetwórstwo artykułów niespożywczych 9% sprzedaż hurtowa 22% przetwórstwo artykułów spożywczych 69% 46 S t r o n a

49 Wykres 18. Struktura przedsiębiorstw korzystających ze wsparcia z punktu widzenia wielkości przedsiębiorstwa, narastająco, wg stanu na r. mikroprzedsiębiorstwa 20% średnie przedsiębiorstwa 35% średnio duże przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 750 pracowników lub posiadające obrót nieprzekraczający 200 milionów euro) 9% małe przedsiębiorstwa 36% Działanie Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych Z powodu wystąpienia w 2010 r. na obszarze Polski intensywnych opadów atmosferycznych (w tym gradobicia), będących przyczyną powodzi oraz osuwisk ziemi, powodujących znaczne straty w uprawach polowych oraz w majątku służącym do produkcji rolnej, r. uruchomiono w ramach PROW działanie mające na celu przywrócenie zniszczonego potencjału produkcji rolnej. Do końca 2014 r. przeprowadzono siedem naborów: od 30 września do 12 listopada 2010 r.; od 30 listopada do 30 grudnia 2010 r.; od 2 lutego do 15 marca 2011 r.; od 18 lipca do 29 sierpnia 2011 r.; od 15 października do 26 listopada 2012 r.; od 30 października do 12 grudnia 2013 r.; od 14 listopada do 19 grudnia 2014 r. W ramach pierwszych trzech naborów o pomoc mogli ubiegać się wyłącznie rolnicy poszkodowani przez powódź lub obsunięcie się ziemi, natomiast w kolejnych naborach również poszkodowani przez suszę, grad, deszcze nawalne, ujemne skutki przezimowania, wiosenne przymrozki, huragany, pioruny i lawiny. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach siedmiu naborów: złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę ponad 1 110,5 mln zł (w tym w ramach naborów: 2010 r wnioski, 2011 r wniosków, 2012 r wnioski, 2013 r wniosków, a w naborze 2014 r wnioski), 47 S t r o n a

50 zawarto umów na kwotę 743,7 mln zł, w tym umów na kwotę 280,9 mln zł w 2014 r., wypłacono dla beneficjentów kwotę 636,0 mln zł, w tym 305,9 mln zł dla beneficjentów w 2014 r. Wykres 19. Struktura pomocy dla rolników, których gospodarstwa zostały zniszczone w wyniku klęsk żywiołowych (z punktu widzenia rodzaju tych klęsk), na podstawie podpisanych umów, narastająco, wg stanu na r. grad 34,3% ujemne skutki przezimowania 20,2% nawalny deszcz 7,9% przymrozki wiosenne 1,3% huragan 0,6% susza 0,3% powódź 35,3% pioruny lub obsunięcia się ziemi 0,1% Działanie Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działanie ma na celu: poprawę jakości produkcji i produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi; zwiększenie spożycia żywności wysokiej jakości; wsparcie rolników wytwarzających żywność wysokiej jakości. Producenci rolni uczestniczący w systemach jakości żywności otrzymują wsparcie na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów. Nabór wniosków o przyznanie pomocy finansowej miał charakter ciągły. Wnioski można było składać w terminie od 15 kwietnia 2009 r. do 31 grudnia 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono wnioski o przyznanie pomocy, w tym wniosków w 2014 r., wydano decyzji o przyznaniu pomocy na kwotę 51,9 mln zł, w tym decyzji w 2014 r., 48 S t r o n a

51 wypłacono dla beneficjentów kwotę 39,1 mln zł, w tym w 2014 r. dla beneficjentów kwotę 11,4 mln zł. Wykres 20. Struktura wytwarzanych produktów przez rolników uczestniczących w systemach jakości żywności, narastająco, wg stanu na r. Owoce, warzywa i zboża świeże lub przetworzone 75,7% inne produkty żywnościowe 9,0% pozostałe produkty pochodzenia zwierzęcego (jaja, produkty mleczne z wyłączeniem masła) 8,9% inne* 0,9% mięso świeże (i podroby) 5,5% * oleje i tłuszcze, produkty wytworzone na bazie mięsa (podgotowanego, solonego, wędzonego), sery, świeże ryby, małże i skorupiaki oraz produkty z nich wytwarzane, napoje wytwarzane z ekstraktów roślinnych. Działanie Grupy producentów rolnych Celem działania jest dostosowanie produkcji prowadzonej w gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych, wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, centralizacja sprzedaży oraz dostarczenie do odbiorców hurtowych. Zryczałtowana pomoc jest udzielana grupom producentów rolnych w pierwszych 5 latach ich funkcjonowania. Działanie uruchomione zostało r. Nabór prowadzony był w trybie ciągłym do wyczerpania środków przeznaczonych w Programie na to działanie. Zakończył się w dniu 30 czerwca 2014 r. Od początku uruchomienia Programu do 31 grudnia 2014 r.: złożono wnioski, w tym 159 wniosków w 2014 r., wydano decyzji przyznających płatność na kwotę 710,9 mln zł, w tym 177 decyzji w 2014 r., wypłacono kwotę 626,0 mln zł, w tym: 575,8 mln zł dla grup z tytułu nowych zobowiązań , 50,2 mln zł dla 94 grup producentów z tytułu zobowiązań z lat W 2014 r. zrealizowano płatności na kwotę 141,2 mln dla 802 grup producentów z tytułu zobowiązań S t r o n a

52 Wykres 21. Struktura wydanych decyzji przyznających płatność w Działaniu Grupy producentów rolnych w ramach PROW , w podziale na sektory, narastająco, wg stanu na r. sektor ziarna zbóż i nasion roślin oleistych 808 sektor drobiu żywego, mięsa i jadalnych podrobów drobiowych sektor świń żywych i mięsa wieprzowego sektor ziarna zbóż sektor nasion oleistych sektor mleka krowiego, owczego lub koziego sektor bydła żywego, mięsa wołowego sektor ziemniaczany sektor buraków cukrowych sektor jaj ptasich sektor produktów rolnictwa ekologicznego sektor owiec i kóz żywych, mięsa baraniego i koziego sektor królików żywych, mięsa i jadalnych podrobów króliczych pozostałe sektory Działanie 211, Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Działanie jest instrumentem wsparcia finansowego gospodarstw rolnych, położonych na terenach, na których produkcja rolnicza jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki naturalne. Dopłaty wyrównawcze dla gospodarstw rolnych położonych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania kompensują istniejące utrudnienia w stosunku do gospodarstw położonych poza strefami ONW. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono osiem naborów wniosków: od 15 marca do 11 czerwca 2007 r. - (Kampania 2007); od 15 marca do 9 czerwca 2008 r. - (Kampania 2008); od 15 marca do 9 czerwca 2009 r. - (Kampania 2009); od 15 marca do 11 czerwca 2010 r. - (Kampania 2010); od 15 marca do 10 czerwca 2011 r. - (Kampania 2011); od 15 marca do 11 czerwca 2012 r. - (Kampania 2012); od 15 marca do 10 czerwca 2013 r. - (Kampania 2013); od 15 marca do 9 czerwca 2014 r. - (Kampania 2014). 50 S t r o n a

53 Dolnośląskie Kujawsko - Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach ośmiu naborów: złożono wniosków o przyznanie pomocy (w tym: w 2007 r wnioski, w 2008 r wniosków, w 2009 r wnioski, w 2010 r wniosków, w 2011 r wniosków, w 2012 r wniosków, w 2013 r wniosków, a w 2014 r wniosków), wydano decyzji przyznających płatność na kwotę 9 837,8 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 9,85 mld zł. W 2014 r. wydano decyzji w sprawie przyznania płatności ONW oraz wypłacono dla beneficjentów kwotę ponad 638,5 mln zł. Wykres 22. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów (w tys.) w Działaniu 211, ONW, narastająco, wg stanu na r ,0 kwota wsparcia w mln zł liczba beneficjentów w tys. 240, ,0 173,7 180, ,0 120,0 80,9 94,0 86,1 94,1 66,6 500,0 26,2 37,5 21,3 54,9 30,0 25,6 47,2 39,1 24,1 60,0 8,7 0,0 357,8 512,6 660,0 308,3 751,5 380, ,4 86,9 324, ,4 481,8 169,9 285,3 702, ,4 450,9 0,0 Po wykorzystaniu wszystkich dostępnych środków przeznaczonych na działanie ONW z budżetu PROW w dniu 21 listopada 2014 r. nastąpiło uruchomienie środków w ramach PROW W 2014 r. dla złożonych wniosków z tytułu Kampanii 2014 z PROW w ramach PROW : wydano decyzji na kwotę 771,2 mln zł, wypłacono dla beneficjentów kwotę 660,6 mln zł (Załącznik 3, tabela 63). 51 S t r o n a

54 Działanie Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Celem działania jest poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich. Działanie obejmuje 9 pakietów rolnośrodowiskowych: Realizowane obecnie projekty to: Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone; Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne; Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone; Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000; Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000; Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie; Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie; Pakiet 8. Ochrona gleb i wód; Pakiet 9. Strefy buforowe. W ramach każdego pakietu znajdują się warianty rolnośrodowiskowe, które zawierają zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące podstawowe wymagania i które nie pokrywają się z innymi instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej. Płatność rolnośrodowiskowa wypłacana jest w formie zryczałtowanej i stanowi rekompensatę utraconego dochodu, dodatkowych poniesionych kosztów oraz ponoszonych kosztów transakcyjnych. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono siedem naborów wniosków w ramach programu rolnośrodowiskowego (2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 i 2014): od 15 marca do 9 czerwca 2008 r. - (Kampania 2008); od 15 marca do 9 czerwca 2009 r. - (Kampania 2009); od 15 marca do 11 czerwca 2010 r. - (Kampania 2010); od 15 marca do 10 czerwca 2011 r. - (Kampania 2011); od 15 marca do 11 czerwca 2012 r. - (Kampania 2012); od 15 marca do 10 czerwca 2013 r. - (Kampania 2013); od 15 marca do 9 czerwca 2014 r. - (Kampania 2014). Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach siedmiu naborów, podczas których składane były wnioski o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej (tzw. wnioski nowe) i kolejnych płatności rolnośrodowiskowych (tzw. wnioski kontynuacyjne): 52 S t r o n a

55 złożono wniosków o przyznanie płatności na kwotę 7 168,2 mln zł 13 w ramach PROW , w tym: wniosków nowych na kwotę 2 025,2 mln zł, w tym w Kampanii wnioski nowe na kwotę 116,5 mln zł, wniosków kontynuacyjnych na kwotę 5 143,1 mln zł, w tym w Kampanii wniosków kontynuacyjnych na kwotę 1 440,6 mln zł, wydano decyzji przyznających płatność rolnośrodowiskową na kwotę 6 204,5 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 6 097,0 mln zł. Jednocześnie do r. złożono wnioski kontynuacyjne w ramach PROW na kwotę 2 659,0 mln zł, które przeszły w ciężar budżetu PROW (EFRROW). Dla tych wniosków wydano decyzji przyznających płatność rolnośrodowiskową na ogólną kwotę 2 634,5 mln zł. W ramach zobowiązań wypłacono dla beneficjentów 2 635,6 mln zł. Z dniem 29 lutego 2012 r. ARiMR zakończyła realizację działania Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt w ramach PROW (2011 r. był ostatnim, w którym rolnicy mogli składać wnioski kontynuacyjne w ramach tego działania). W 2014 r. kalendarzowym: wydano decyzji na kwotę 1 485,7 mln zł dla wniosków złożonych w ramach PROW , wypłacono 1 507,9 mln zł, w tym 1 507,5 mln zł dla beneficjentów, którzy ubiegali się o płatność w ramach PROW oraz 408,5 tys. zł dla beneficjentów w ramach zobowiązań z PROW Wykres 23. Struktura wsparcia rolnośrodowiskowego udzielonego przez ARiMR (w mln zł), w podziale na poszczególne pakiety w działaniu - Program rolnośrodowiskowy, w ramach zobowiązań i , narastająco, wg stanu na r. Pakiet ,2 Pakiet ,4 Pakiet ,2 Pakiet 4 Pakiet 5 513,5 731,3 Pakiet 6 Pakiet 7 87,7 172,5 Pakiet ,1 Pakiet 9 2,7 zobowiązania PROW wypłacone z PROW zobowiązania PROW wniosków nowych i kontynuacyjnych o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej wynika ze złożonych deklaracji pakietów rolnośrodowiskowych w ramach poszczególnych kampanii. 53 S t r o n a

56 Działanie 221, Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Działanie ma na celu: powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie; utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych; zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz ograniczeniu zmian klimatu. Pomoc udzielana jest w formie wsparcia na zalesianie, premii pielęgnacyjnej za utrzymanie nowej uprawy leśnej oraz premii zalesieniowej, stanowiącej ekwiwalent za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Działanie skierowane jest do rolników - właścicieli gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne. Działanie uruchomione zostało r. i wdrażane jest w dwóch schematach: Schemat I - Zalesianie gruntów rolnych; Schemat II - Zalesianie gruntów innych niż rolne. Do końca 2014 r. przeprowadzono osiem naborów wniosków: od 1 sierpnia do 1 października 2007 r. nabór wniosków przeprowadzono tylko w ramach Schematu I; od 1 sierpnia do 30 września 2008 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2009 r.; od 1 czerwca do 31 sierpnia 2010 r.; od 1 czerwca do 1 sierpnia 2011 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2012 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2013 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach ośmiu naborów składane były wnioski o przyznanie pomocy na zalesianie (tzw. wnioski nowe), a od drugiego naboru wnioski o wypłatę pomocy na zalesianie (tzw. wnioski kontynuacyjne). Łącznie: złożono wniosków na kwotę 689,9 mln zł, w tym: wniosków nowych (PROW ) na kwotę 407,0 mln zł, w tym wniosków nowych na kwotę 24,8 mln zł w Kampanii 2014, wniosków kontynuacyjnych (PROW ) na kwotę 282,9 mln zł, wydano decyzji (dla wniosków nowych) przyznających pomoc na zalesianie na kwotę 293,9 mln zł. Jednocześnie do końca 2014 r. złożono wniosków kontynuacyjnych w ramach PROW na kwotę 417,6 mln zł, które przeszły w ciężar budżetu PROW , w tym w 2014 r wniosków kontynuacyjnych. ARiMR wypłaciła kwotę 936,9 mln zł, w tym: 54 S t r o n a

57 Dolnośląskie Kujawsko - Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 538,8 mln zł dla beneficjentów PROW , 398,1 mln zł dla beneficjentów PROW W 2014 r. kalendarzowym: wydano decyzje przyznające pomoc na zalesianie na kwotę 22,5 mln zł, wypłacono kwotę 142,0 mln zł, w tym: w ramach PROW dla beneficjentów 90,6 mln zł, w ramach zobowiązań z tytułu PROW dla beneficjentów 51,4 mln zł. Wykres 24. Zalesione powierzchnie ze względu na faktyczne położenie lasu, w tys. ha 17,2 4,0 3,7 5,3 4,0 3,6 7,5 5,6 4,6 4,5 3,5 3,6 6,2 0,5 0,9 0,5 Działanie Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych Celem działania jest odnowienie i pielęgnacja zniszczonych drzewostanów oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwpożarowych. Beneficjentem działania są Nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Pomoc polega na refinansowaniu poniesionych kosztów. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono cztery nabory wniosków : od 16 do 17 grudnia 2009 r.; od 5 października do 13 grudnia 2010 r.; od 23 stycznia do 17 lutego 2012 r.; 55 S t r o n a

58 od 23 maja do 13 czerwca 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach czterech naborów: przyjęto 549 wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 1 027,1 mln zł (w tym: w 2009 r , w 2010 r , w 2012 r , a w 2013 r wniosków), podpisano 425 umów na kwotę 542,0 mln zł, w tym 63 umowy na kwotę 47,1 mln zł w 2014 r., wypłacono 390,4 mln zł dla 191 beneficjentów, którzy ubiegali się o pomoc, w tym 124,9 mln zł dla 95 beneficjentów w 2014 r. Wykres 25. Struktura inwestycji na podstawie umów, wg powierzchni objętej wsparciem działania zapobiegawcze, związane z przeciwdziałaniem zagrożeniu pożarowemu w lasach 89% odtworzenia lasów, w tym lasów zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych i klęsk żywiołowych 10% odtworzenia lasów zniszczonych w wyniku pożarów 1% Działanie Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Działanie ma na celu różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpływa na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Pomoc w formie zwrotu kosztów w ramach działania udzielana jest z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie m.in. usług dla gospodarstw i ludności, sprzedaży, usług turystycznych, transportowych. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 5 czerwca do 7 listopada 2008 r.; od 15 kwietnia do 31 grudnia 2009 r.; 56 S t r o n a

59 od 24 sierpnia do 31 grudnia 2010 r.; od 27 września do 14 października 2011 r.; od 17 października do 4 listopada 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach pięciu naborów: złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 2 621,3 mln zł (w tym: w naborze 2008 r. złożono wniosków na kwotę 331,3 mln zł, w naborze 2009 r wniosków na kwotę 306,7 mln zł, w naborze 2010 r wniosków na kwotę 784,6 mln zł, a w obu naborach przeprowadzonych w 2011 r wniosków na kwotę 1 198,7 mln zł), zawarto umów na kwotę 1 404,8 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 1 266,2 mln zł. W 2014 r.: zawarto 458 umów na kwotę 48,0 mln zł, wypłacono dla beneficjentów kwotę 158,0 mln zł. Wykres 26. Struktura inwestycji związanych z różnicowaniem w kierunku działalności nierolniczej, narastająco, wg stanu na r. usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa 69,5% usługi dla ludności usługi turystyczne oraz usługi związane ze sportem, rekreacją realizacja robót i usług budowlanych lub instalacyjnych sprzedaż hurtowa sprzedaż detaliczna rzemiosło i rękodzielnictwo wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy usługi komunalne przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów usługi transportowe magazynowanie i przechowywanie towarów rachunkowość, doradztwo lub usługi informatyczne 10,4% 6,9% 6,4% 1,8% 1,6% 1,1% 0,7% 0,7% 0,4% 0,3% 0,1% 0,1% Działanie Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Celem działania jest wzrost konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich, rozwój przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji - wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Pomoc udzielana jest na inwestycje związane z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw w formie zwrotu części kosztów. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna, osoba 57 S t r o n a

60 prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi (podejmuje) działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób i mające obrót nieprzekraczający w złotych równowartości 2 mln euro. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 5 do 18 maja 2009 r.; od 28 czerwca do 9 lipca 2010 r.; od 26 września do 7 października 2011 r.; od 15 do 26 kwietnia 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r., w ramach czterech naborów: złożono wnioski o przyznanie pomocy na kwotę 8 839,2 mln zł (w tym: w naborze 2009 r wnioski, w naborze 2010 r wniosków, w naborze 2011 r wniosków, a w naborze 2013 r wniosków), zawarto umów na kwotę 2 929,8 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 1 837,4 mln zł. W 2014 r.: zawarto umów na kwotę 633,5 mln zł, wypłacono dla beneficjentów kwotę 566,0 mln zł. Wykres 27. Struktura inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw, wg sektorów, narastająco, wg stanu na r. usługi dla ludności roboty i usługi budowlane lub instalacyjne 24,2% 29,5% usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa 17,1% sprzedaż detaliczna sprzedaż hurtowa usługi turystyczne oraz usługi związane ze sportem, rekreacją rzemiosło i rękodzielnictwo usługi komunalne rachunkowość, doradztwo lub usługi informatyczne przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów 6,7% 6,5% 5,8% 5,5% 1,3% 0,9% 0,8% 0,7% usługi transportowe magazynowanie i przechowywanie towarów 0,6% 0,4% 58 S t r o n a

61 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Działanie Wspieranie gospodarstw niskotowarowych ARiMR kontynuowała realizację wsparcia dla gospodarstw niskotowarowych z tytułu zobowiązań PROW Pomoc finansowa skierowana była do gospodarstw rolnych o stosunkowo niewielkim potencjale ekonomicznym. Uzyskane pieniądze rolnik mógł wykorzystać na przedsięwzięcia dotyczące produkcji rolniczej lub pozarolniczej działalności gospodarczej. Pomoc finansowa przeznaczona na jedno gospodarstwo stanowi równowartość euro (przeliczana według określonego kursu) i wypłacana była co roku przez kolejnych pięć lat. Od początku uruchomienia działania rolników zrealizowało inwestycje założone w planie rozwoju swoich gospodarstw i ze środków PROW ARiMR wypłaciła im 2 130,2 mln zł. W 2014 r. ARiMR wypłaciła ze środków PROW dla 3 rolników kwotę 26,0 tys. zł. Wykres 28. pomocy (w mln zł) i liczba beneficjentów (w tys.) na wspieranie gospodarstw niskotowarowych, narastająco, wg stanu na r. 450,0 30,0 27,0 Zrealizowane płatności (w mln zł) różnych beneficjentów (w tys.) 24,5 300,0 19,2 19,7 20,0 14,1 150,0 9,8 9,4 10,0 7,4 5,9 0,0 3,6 2,9 2,6 2,4 1,1 1,5 1,7 39,1 80,4 382,0 14,0 262,0 202,5 325,7 18,6 143,7 103,3 50,2 38,7 279,9 35,3 131,4 23,4 0,0 59 S t r o n a

62 Pomoc techniczna Pomoc udzielana jest na realizację operacji związanych ze wzmocnieniem systemu zarządzania, monitorowania, oceny i kontroli stopnia realizacji PROW. Ponadto ma na celu wdrożenie sprawnego i efektywnego funkcjonowania systemu informacji o PROW i jego promocji, a także utworzenie i zapewnienie funkcjonowania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. W ramach pomocy możliwe jest finansowanie działań informacyjno-promocyjnych, dotyczących następnego okresu programowania oraz ocen ex-post, audytów i przygotowania końcowych sprawozdań, dotyczących poprzedniego okresu programowania. Działanie uruchomione zostało r. Nabór wniosków ma charakter ciągły. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: wpłynęło wniosków na kwotę 1 201,3 mln zł, z tego wnioski na kwotę 438,8 mln zł w 2014 r., podpisano umów na kwotę 1 001,2 mln zł, z tego umów na kwotę 338,2 mln zł w 2014 r., zrealizowano płatności dla 22 różnych beneficjentów na kwotę 798,5 mln zł, z tego 199,0 mln zł w 2014 r. 3.2 Realizacja działań, w ramach których ARiMR deleguje część zadań Agencja płatnicza deleguje część swoich zadań do następujących podmiotów zewnętrznych: Samorządów Województw (SW); Agencji Rynku Rolnego (ARR); Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). W zakresie wybranych działań PROW agencja płatnicza deleguje do tych podmiotów: przyjmowanie wniosków o płatność; przeprowadzanie kontroli administracyjnych wniosków o płatność; wybór wniosków do kontroli na miejscu w przypadku dwóch podmiotów wdrażających, tj. ARR i FAPA; przeprowadzanie czynności kontrolnych; autoryzację (zatwierdzanie) płatności oraz weryfikowanie zgodności wypłaconych kwot z zasadami wspólnotowymi. Działanie Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (FAPA) Działanie ma na celu doskonalenie zawodowe osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie prowadzące do restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, zwiększenia konkurencyjności i dochodowości działalności rolniczej lub leśnej oraz do spełniania odpowiednich norm krajowych i UE. 60 S t r o n a

63 Podmiotem, któremu ARiMR, jako Agencja płatnicza, powierzyła realizację części swoich zadań w ramach tego działania jest Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). Działanie uruchomione zostało r. Do r. ARiMR zrealizowała płatności dla 38 różnych beneficjentów na kwotę 88,2 mln zł, w tym w 2014 r. 15,0 mln zł dla 21 różnych beneficjentów. Działanie Działania informacyjne i promocyjne (ARR) Działanie to wdrażane jest przez Agencję Rynku Rolnego. Główne cele działania to: zwiększenie popytu na produkty rolne i środki spożywcze objęte mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o zaletach produktów objętych mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o mechanizmach jakości żywności; wsparcie grup producentów skupiających podmioty aktywnie uczestniczące w systemach jakości żywności. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2014 r. ARiMR zrealizowała płatności dla 9 różnych beneficjentów na kwotę 10,9 mln zł, w tym w 2014 r. dla 5 różnych beneficjentów na kwotę 4,9 mln zł. Działanie Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa (SW) Schemat I Scalanie gruntów Cele działania: poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych; wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych; wydzielenie, bez procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego. Beneficjentem działania w ramach działania 125 Schemat I jest starosta. Schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Cele działania: poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych; zwiększenie retencji wodnej; poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami. 61 S t r o n a

64 Nabory wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania prowadzone są w terminach ogłaszanych przez poszczególne samorządy województw. Pierwsze nabory wniosków uruchomiono w maju 2009 r. Beneficjentami działania w ramach działania 125 Schemat II są Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych (jeden beneficjent w każdym województwie). Do końca 2014 r. zrealizowano płatności ze środków EFRROW dla 72 beneficjentów na kwotę 852,7 mln zł. zrealizowanych płatności ogółem wyniosła 1 135,7 mln zł. W 2014 r. ARiMR zrealizowała płatności ze środków EFRROW na kwotę 240,6 mln zł. zrealizowanych płatności ogółem wyniosła 319,6 mln zł. Działanie Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej (SW) W ramach działania udziela się wsparcia na realizację projektów w zakresie: gospodarki wodnościekowej, tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych oraz wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych. Beneficjentem działania może być gmina lub jednostka samorządu terytorialnego wykonująca ww. zadania. Ogłoszenia o terminie i miejscu składania wniosków o przyznanie pomocy dla działania dokonuje właściwy organ Samorządu Województwa. Pierwsze nabory wniosków uruchomiono w kwietniu 2009 r. Do końca 2014 r. zrealizowano płatności dla beneficjentów ze środków EFRROW na kwotę 3 751,0 mln zł, z tego 768,2 mln zł ze środków EFRROW dla 950 beneficjentów w 2014 r. Działanie 313, 322, Odnowa i rozwój wsi (SW) Celem działania jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Wsparcie udzielane jest m.in. na: budowę i remont obiektów pełniących funkcje publiczne, społecznokulturalne, rekreacyjne i sportowe, budowę, remont lub przebudowę infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych oraz kultywowanie tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów. Z pomocy skorzystać może gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościół lub inny związek wyznaniowy oraz organizacja pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego. Działanie uruchomione zostało w lutym 2009 r. Do końca 2014 r. w ramach działania zrealizowano płatności dla beneficjentów w wysokości 1 542,3 mln zł ze środków EFRROW, w tym 192,0 mln zł dla 660 różnych beneficjentów w 2014 r. Działanie Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju (SW) Działanie ma na celu umożliwienie mieszkańcom obszaru objętego lokalną strategią rozwoju (LSR) realizacji projektów w ramach tej strategii. Realizacja strategii powinna przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, m.in. poprzez wzrost aktywności lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. 62 S t r o n a

65 W ramach działania 413 PROW Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju, możliwa jest realizacja projektów za pośrednictwem lokalnej grupy działania, odpowiadających warunkom przyznawania pomocy w ramach działań osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw; Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej; Odnowa i rozwój wsi. W ramach działania 413 możliwe jest również ubieganie się o wsparcie projektów kwalifikujących się do udzielania pomocy w ramach tzw. małych projektów. W przypadku wdrażanych poprzez podejście Leader projektów kwalifikujących się do udzielenia pomocy w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw wdrażane są one przez samorządy województw, a wnioski obsługiwane są w ARiMR. Do końca 2014 r. w ramach całego działania 413 zrealizowano płatności ze środków EFRROW dla różnych beneficjentów na kwotę 1 292,3 mln zł ze środków EFRROW, w tym 454,9 mln zł ze środków EFRROW dla różnych beneficjentów w 2014 r. w ramach: Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej do końca 2014 r. 86,0 mln zł ze środków EFRROW dla beneficjentów, w tym 31,4 mln zł ze środków EFRROW w 2014 r.; Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw do końca 2014 r. 65,4 mln zł ze środków EFRROW dla 822 beneficjentów, w tym 29,8 mln zł ze środków EFRROW w 2014 r.; Odnowy i rozwoju wsi do końca 2014 r. 819,4 mln zł ze środków EFRROW dla beneficjentów, w tym 260,0 mln zł ze środków EFRROW w 2014 r.; tzw. małych projektów do końca 2014 r. 321,5 mln zł ze środków EFRROW dla beneficjentów, w tym 133,7 mln zł ze środków EFRROW w 2014 r. Działanie Wdrażanie projektów współpracy (SW) W ramach działania pomoc przyznawana jest lokalnym grupom działania (LGD) na realizację projektów współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej zawartych w lokalnych strategiach rozwoju (LSR) i nieuwzględnionych w LSR, ale zgodnych z celami LSR, opracowanej i realizowanej przez LGD. Działanie wdrażane jest przez Samorządy Województw. Do końca 2014 r. zrealizowano płatności dla 300 beneficjentów na kwotę 26,1 mln zł, w tym ze środków EFRROW w kwocie 19,2 mln zł, z tego 12,7 mln zł (w tym 9,2 mln zł ze środków EFRROW) dla 237 różnych beneficjentów w 2014 r. Działanie Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja (SW) Działanie wdrażane jest przez Samorządy Województw i służy zapewnieniu sprawnej i efektywnej pracy lokalnych grup działania (LGD) wybranych w ramach realizacji osi 4 PROW 63 S t r o n a

66 oraz doskonaleniu zawodowemu osób uczestniczących w realizacji lokalnych strategii rozwoju (LSR). Pomoc przyznawana w ramach działania może dotyczyć m.in.: badań nad obszarem objętym LSR, szkolenia kadr biorących udział we wdrażaniu LSR, wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD i LSR, szkolenia lokalnych liderów, kosztów bieżących LGD (koszty administracyjne związane z działalnością LGD). Do końca 2014 r. ARiMR zrealizowała płatności dla 337 beneficjentów na kwotę 413,1 mln zł, z tego 86,7 mln zł (w tym 69,3 mln zł EFRROW) dla 333 różnych beneficjentów w 2014 r. Szczegółowe dane na temat realizacji poszczególnych działań w ramach PROW zawarte są w Załączniku 3, tabele Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Program finansowany jest z Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR) i stanowi jeden z komponentów wspólnej polityki rybołówstwa Unii Europejskiej. Na realizację Funduszu w całej Europie przeznaczono 4,3 mld euro. Polska obok Hiszpanii jest największym beneficjentem pomocy w ramach Funduszu 14. W ramach tego Programu wspierane są przedsięwzięcia na rzecz uzyskania trwałej równowagi między zasobami morskimi a zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, a także na rzecz stworzenia nowoczesnego i konkurencyjnego sektora rybackiego w Polsce. Służy temu wsparcie m.in. adaptacji i modernizacji statków, hodowli i rybołówstwa śródlądowego, podniesienia standardów portów i zakładów przetwórstwa rybnego, a także aktywizacja lokalnych społeczności. ARiMR odpowiedzialna jest za wdrażanie trzech pierwszych osi priorytetowych, spośród pięciu: Oś Priorytetowa 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej: Środek 1.1 Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej; Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej; Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność; Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne; Środek 1.5 Rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką; Oś Priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury: Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb; Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe; Środek 2.3 Środki na rzecz zdrowia zwierząt; Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe; 14 Najwięksi beneficjenci EFR: Hiszpania mln euro, Polska - 734,1 mln euro, Włochy - 424,3 mln euro, Portugalia - 246,5 mln euro, Rumunia - 230,7 mln euro, Grecja - 207,8 mln euro. 64 S t r o n a

67 Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu. Oś Priorytetowa 3. Środki służące wspólnemu interesowi: Środek 3.1 Działania wspólne; Środek 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej; Środek 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach; Środek 3.4 Rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne; Środek 3.5 Projekty pilotażowe; Środek 3.6 Modyfikacja w celu zmiany przeznaczenia statków rybackich. Oś priorytetowa czwarta wdrażana jest przez Urzędy Marszałkowskie, natomiast piąta przez FAPA: Oś Priorytetowa 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa: Środek 4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa; Środek 4.2 Wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej. Oś 5 Priorytetowa 5. Pomoc techniczna: Środek 5.1. Pomoc techniczna. Na realizację Programu przeznaczono 978,8 mln euro, w tym 734,1 mln euro ze środków unijnych i 244,7 mln zł z budżetu krajowego. Na wdrażanie Osi 1-3 przeznaczono 616,7 mln euro (63% całego budżetu). W ramach osi 1-3 (działań wdrażanych przez ARiMR) od początku uruchomienia Programu: do oddziałów wpłynęło wniosków o dofinansowanie na kwotę 6 392,2 mln zł. Największym zainteresowaniem cieszył się Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej, w ramach którego wpłynęło wniosków na kwotę 308,2 mln zł oraz Środek 1.5 Rekompensaty społecznogospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką, w ramach którego wpłynęło wniosków na kwotę 230,6 mln zł, podpisano/wydano umów/decyzji na kwotę 2 769,3 mln zł, zrealizowano płatności na kwotę 2 708,9 mln zł w ramach środków wdrażanych przez ARiMR. Ponadto ARiMR wypłaciła w ramach nie wdrażanych przez siebie środków 1 108,8 mln zł, z tego: 970,9 mln zł dla beneficjentów osi priorytetowej 4, wdrażanej przez samorządy, 137,9 mln zł dla 23 beneficjentów Pomocy technicznej, wdrażanej przez FAPA. 65 S t r o n a

68 Wykres 29. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach PO Ryby , w mln zł i w %, w układzie narastającym do r. Oś 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 970,9 25% Oś 5 Pomoc techniczna 137,9 4% Oś 1 Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 670,6 17% W 2014 r.: do Oddziałów Regionalnych oraz Centrali ARiMR wpłynęło 227 wniosków o pomoc na kwotę 261,2 mln zł, zawarto 600 umów na kwotę 142,1 mln zł, dla środków wdrażanych przez ARiMR zrealizowano płatności na kwotę 347,5 mln zł. Ponadto w 2014 r. ARiMR wypłaciła w ramach nie wdrażanych przez siebie środków 416,9 mln zł, z tego: Oś 3 Środki służące współnemu interesowi 941,1 25% Oś 2 Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 1 097,3 29% 370,5 mln zł dla beneficjentów osi priorytetowej 4, wdrażanej przez samorządy, 46,4 mln zł dla 22 beneficjentów Pomocy technicznej, wdrażanej przez FAPA. Najwięcej środków przekazano beneficjentom ubiegającym się o wsparcie na inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach w ramach Środka 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach (105,5 mln zł) oraz beneficjentom Środka 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu (79,8 mln zł). Wykres 30. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach PO Ryby w mln zł i w %, w 2014 r. Oś 5 Pomoc techniczna 46,4 6% Oś 1 Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 40,3 5% Oś 2 Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 121,3 16% Oś 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 370,5 49% Oś 3 Środki służące wspólnemu interesowi 185,8 24% 66 S t r o n a

69 Oś Priorytetowa 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej Głównym celem osi jest dostosowanie floty rybackiej do dostępnych żywych zasobów oraz poprawa rentowności rybołówstwa morskiego. Ponadto ważnym celem jest zapewnienie osłon społeczno-ekonomicznych, w związku z realizacją wymogów Wspólnej Polityki Rybackiej. Ze względu na swoją specyfikę oś skierowana jest do sektora rybołówstwa w obszarach nadmorskich. W związku z tym w ramach tej osi wnioski składane są przede wszystkim w trzech Oddziałach Regionalnych, w których wg stanu na r., złożono w: Zachodniopomorskim (3 742 wnioski na kwotę 473,5 mln zł); Pomorskim (3 158 wniosków na kwotę 429,4 mln zł); Warmińsko-Mazurskim (242 wnioski na kwotę 26, mln zł). W ramach pierwszej osi priorytetowej większość wypłaconych środków w 2014 r. stanowią operacje premiowe realizowane w ramach Środka 1.4 Rybactwo przybrzeżne, tj. rybacy otrzymują pomoc w formie rekompensaty finansowej w związku z zawieszeniem działalności połowowej. Wykres 31. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach osi pierwszej PO Ryby , w mln zł i w %, w 2014 r. Środek 1.5 Rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką 6,9 17% Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne 28,0 69% Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność 5,4 14% Środek 1.1 Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej Środek uruchomiony został r. Wdrażanie środka zostało zakończone w 2012 r. w związku z wyczerpaniem limitu finansowego. W latach poprzednich ogłoszone były dwa nabory wniosków: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 93 wnioski o dofinansowanie na kwotę 144,5 mln zł, wydano 78 decyzji na kwotę 120,6 mln zł, dla 74 różnych beneficjentów zrealizowano 78 płatności na kwotę 120,6 mln zł. 67 S t r o n a

70 Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej Środek uruchomiony został r. Wdrażanie środka zostało zakończone w 2012 r. w związku z wyczerpaniem limitu finansowego. W latach poprzednich przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 20 listopada do 31 grudnia 2008 r. 15 ; od 16 marca do 30 czerwca 2009 r. 16 ; od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r.; od 1 do 31 stycznia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 308,2 mln zł, wydano/podpisano decyzji/umów na kwotę 294,6 mln zł, dla 767 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę blisko 296,3 mln zł. Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność W ramach osi priorytetowej 1 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność są typowym środkiem o charakterze inwestycyjnym. Środek uruchomiony został r. Do końca 2014 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 6 grudnia 2012 r. do 29 marca 2013 r.; od 13 października do 14 listopada 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 933 wnioski o dofinansowanie na kwotę 89,4 mln zł, podpisano 703 umowy na kwotę 68,4 mln zł, dla 363 różnych beneficjentów zrealizowano 757 płatności na kwotę 70,8 mln zł. W 2014 r.: 15 Składanie wniosków w ramach Środka było możliwe przed wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową pierwszą zawartą w programie operacyjnym Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich i regulowane odrębnymi przepisami. 16 Jw. 68 S t r o n a

71 złożono 39 wniosków o dofinansowanie na kwotę 160 tys. zł, podpisano 8 umów na kwotę 438,5 tys. zł, dla 42 różnych beneficjentów zrealizowano 51 płatności na kwotę ponad 5,4 mln zł. Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne Środek uruchomiony został r. Do końca 2014 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 1 sierpnia do 30 października 2011 r.; od 6 kwietnia do 31 grudnia 2012 r.; od 2 stycznia do 28 czerwca 2013 r.; od 1 do 14 sierpnia 2013 r.; od 27 czerwca do 9 lipca 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 236 wniosków o dofinansowanie na kwotę 172,6 mln zł, podpisano umów na kwotę 145,8 mln zł, dla 566 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 144,8 mln zł. W 2014 r.: złożono 8 wniosków o dofinansowanie na kwotę 29,4 mln zł, podpisano 445 umów na kwotę 25,8 mln zł, dla 404 różnych beneficjentów zrealizowano 465 płatności na kwotę 28,0 mln zł. Środek 1.5 Rekompensaty społeczno - gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką Środek uruchomiony został r. Zgodnie z zapisami 21 ust. 4 rozp. MRiRW z dn r. tylko do 2013 r. Agencja mogła ogłaszać nabory wniosków o dofinansowanie w ramach środka 1.5. W latach poprzednich przeprowadzono sześć naborów wniosków: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r.; od 1 stycznia do 29 lutego 2012 r.; od 1 marca do 1 października 2012 r.; od 2 października 2012 r. do 29 marca 2013r.; od 30 marca do 31 grudnia 2013 r. 69 S t r o n a

72 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: W 2014 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 230,6 mln zł, wydano 769 decyzji/umów na kwotę 69,9 mln zł, dla 761 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 38,1 mln zł. wydano 39 decyzji/umów na kwotę 4,1 mln zł, zrealizowano dla 452 beneficjentów płatności na kwotę blisko 6,9 mln zł. Oś Priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury Druga oś priorytetowa wdrażana jest na potrzeby sektora rybołówstwa śródlądowego oraz przetwórstwa i obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury. Dzięki realizacji tej osi wspierani są producenci popularnego w Polsce karpia czy pstrąga oraz producenci wysokogatunkowych i smacznych produktów pochodzenia rybnego. Większość wytwarzanych produktów pochodzenia rybnego produkowana jest przez beneficjentów PO Ryby lub wdrażanego w latach ubiegłych Sektorowego Programu Operacyjnego Rybołówstwo i przetwórstwo ryb Od początku uruchomienia Programu w osi 2, największym zainteresowaniem cieszył się Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe, chociaż największe kwoty płatności przypadły na Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu ( Środek 2.5). Wykres 32. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach osi drugiej PO Ryby , w mln zł i w %, w 2014 r. Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb 39,5 32% Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu 79,8 66% Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe 0,8 1% Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe 1,2 1% Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb Środek uruchomiony został r. W latach poprzednich przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 8 do 21 czerwca 2012 r.; od 1 do 14 lutego 2013 r.; od 9 do 22 sierpnia 2013 r. 70 S t r o n a

73 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 855 wniosków o dofinansowanie na kwotę 659,2 mln zł, podpisano 414 umów na kwotę 257,7 mln zł, dla 249 różnych beneficjentów zrealizowano 663 płatności na kwotę 249,8 mln zł. W 2014 r.: podpisano 12 umów na kwotę 11,9 mln zł, dla 50 różnych beneficjentów zrealizowano 62 płatności na kwotę 39,5 mln zł. Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe Środek uruchomiony został r. W latach poprzednich przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 lipca do 23 sierpnia 2012 r.; od 12 do 25 września 2012 r.; od 5 do 18 marca 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 675,2 mln zł, podpisano umów na kwotę 325,3 mln zł, dla 554 beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 323,1 mln zł. W 2014 r.: złożono poza naborem 2 wnioski o dofinansowanie na kwotę 24,7 tys. zł, dla 13 różnych beneficjentów zrealizowano 13 płatności na kwotę 819 tys. zł. Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe Środek uruchomiony został r. W latach poprzednich przeprowadzono sześć naborów wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 czerwca do 23 lipca 2010 r.; od 11 do 25 lutego 2011 r.; od 15 do 29 lipca 2011 r.; od 27 grudnia 2011 r. do 10 stycznia 2012 r.; od 29 stycznia do 11 lutego 2013 r. 71 S t r o n a

74 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 182 wnioski o dofinansowanie na kwotę 37,9 mln zł, podpisano 110 umów na kwotę 12,9 mln zł, dla 37 różnych beneficjentów zrealizowano 137 płatności na kwotę 12,7 mln zł. W 2014 r.: dla 10 różnych beneficjentów zrealizowano 12 płatności na kwotę 1,2 mln zł. Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu Środek uruchomiony został r. Do końca 2014 r. przeprowadzono siedem naborów wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 czerwca 2010 r. do 9 lipca 2010 r.; od 25 lipca do 23 sierpnia 2012 r.; od 9 do 16 sierpnia 2013 r.; od 16 września do 30 sierpnia 2013 r.; od 10 do 14 marca 2014 r.; od 13 do 17 października 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 818 wniosków o dofinansowanie na kwotę 1 670,7 mln zł, podpisano 397 umów na kwotę 539,3 mln zł, dla 190 różnych beneficjentów zrealizowano 575 płatności na kwotę 511,7 mln zł. W 2014 r.: złożono 166 wniosków o dofinansowanie na kwotę 192,8 mln zł, podpisano 90 umów na kwotę 87,6 mln zł, dla 81 różnych beneficjentów zrealizowano 125 płatności na kwotę 79,8 mln zł. Oś Priorytetowa 3. Środki służące wspólnemu interesowi W ramach osi trzeciej realizowane są operacje, których znaczenie jest istotne nie tylko dla bezpośredniego beneficjenta lecz przede wszystkim dla szerszej grupy społeczeństwa. W przypadku osi 3 wdrażane są bardzo zróżnicowane projekty począwszy od wielkich inwestycji polegających na budowie i modernizacji portów, projektów badawczych realizowanych przez instytucje naukowe, budowę przepławek 17, a skończywszy na kampaniach 17 Budowla hydrologiczna umożliwiająca wędrówkę ryb migrujących. 72 S t r o n a

75 promujących spożycie produktów rybnych oraz udziale w szkoleniach i targach. W ramach osi priorytetowej 3 nabór wniosków o dofinansowanie w 2014 r. był prowadzony w ramach dwóch środków: 3.1 Działanie wspólne i 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej. W 2014 r. Agencja wypłaciła najwięcej środków w ramach inwestycji realizowanych w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach (Środek 3.3) (wykres 33). Wykres 33. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach osi trzeciej PO Ryby , w mln zł i w %, w 2014 r. Środek 3.4 Rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne 5,6 3% Środek 3.5 Projekty pilotażowe 26,2 14% Środek 3.1 Działania wspólne 30,3 16% Środek 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej 18,2 10% Środek 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach 105,5 57% Środek 3.1 Działania wspólne Środek uruchomiony został r. Od początku wdrażania środka przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r.; od 6 do 19 lipca 2012 r.; od 20 lipca do 3 sierpnia 2012 r.; od 24 lipca do 6 sierpnia 2014 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2014 r.: złożono 193 wnioski o dofinansowanie na kwotę 351,6 mln zł, podpisano 91 umów na kwotę 111,1 mln zł, dla 34 różnych beneficjentów zrealizowano 144 płatności na kwotę 106,9 mln zł. W 2014 r.: złożono 10 wniosków o dofinansowanie na kwotę 32,4 mln zł, podpisano 5 umów na kwotę 6,5 mln zł, dla 12 różnych beneficjentów zrealizowano 21 płatności na kwotę 30,3 mln zł. 73 S t r o n a