ZAGROŻENIA WYSTĘPUJĄCE PODCZAS PRZEJAZDU TUNELAMI

Transkrypt

1 mł. bryg. mgr inż. Krzysztof T. Kociołek Szkoła Aspirantów PSP Kraków ZAGROŻENIA WYSTĘPUJĄCE PODCZAS PRZEJAZDU TUNELAMI Tunele drogowe są podziemnymi obiektami liniowymi, w których odbywa się ruch drogowy. Sam tunel jest tworzy tzw. rurę tunelową. Ze względu na podział podstawowy i podział rur tunelowych, możemy je podzielić na: tunel jednorurowy tunel dwururowy. Rura tunelowa, jako główna część tunelu drogowego, jest tylko jedną z części całego kompleksu obiektów znajdujących się w budowli, jaka jest tunel. Chodzi przede wszystkim o obiekty, które są częścią tegoż tunelu i które są bezpośrednio architektonicznie połączone są z rurami tunelowymi. Do obiektów tych należą: maszynownie, szyby wentylacyjne, elektryczne stacje rozdzielcze, stacje trafo inne. Inne obiekty, oprócz rury tunelu, które służą głównie do zarządzania ruchem w tunelu to: stanowisko dyspozytora. napowietrzne stacje rozdzielcze, stacje trafo, różne inne obiekty obsługi. Tunele podziemne stwarzają duże zagrożenie także z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej. Pożary w tunelach powodują zagrożenie dla zdrowia i życia przebywających w nich ludzi, szczególnie ze względu na możliwość powstania paniki spowodowanej trudnościami podczas ewakuacji. Występujące w tych obiektach materiały palne, także w postaci znajdujących się w nich pojazdów i wyposażenia, powodują zwiększenie szybkości rozprzestrzeniania się ognia oraz wzrost intensywności powstawania dymu. 1

2 Moim zdaniem tunele powinny bronić się same : zastosowanie odpowiedniej profilaktyki przeciwpożarowej, urządzeń zabezpieczających i gaśniczych oraz odpowiednia organizacja ochrony przeciwpożarowej powinny być wystarczającymi zabezpieczeniami uniemożliwiającymi powstanie pożarów w tych obiektach. Jednak całkowite wyeliminowanie pożarów wydaje się niemożliwe. Dlatego bardzo ważne jest stworzenie odpowiednich warunków do prowadzenia skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej: likwidacji pożaru, prowadzenia ewakuacji i ratowania ludzi oraz mienia. Pożar wybucha nagle, niespodziewanie i z reguły w najmniej oczekiwanym momencie. I najczęściej w wyniku kilku nakładających się na siebie zaniedbań. Jeżeli we wstępnym etapie rozwoju pożaru nie udało się go opanować (ugasić) przechodzi on do stadium drugiego, które będzie związane z realnym zanieczyszczeniem tunelu produktami spalania (substancje toksyczne). Kolejny etap to szybki wzrost temperatury w tunelu, spowodowany niekontrolowanym rozwojem pożaru. Z punktu widzenia strażaków-ratowników najważniejszym problemem oprócz ratowania życia ludzi - podczas prowadzenia działań ratowniczych w tunelach jest niedopuszczenie do rozwoju pożaru, a w przypadku braku możliwości opanowania go - maksymalne jego ograniczenie i prowadzenie skutecznego oddymiania obiektu. Toksyczna atmosfera, duża ilość produktów spalania, ograniczenie lub całkowity brak widoczności, kumulacja ciepła, wysoka temperatura, wilgotność, odpadające elementy konstrukcji, utrudnienia lub brak łączności radiowej, przyspieszony proces rozkładania się zwłok w wysokiej temperaturze to tylko niektóre z utrudnień występujących podczas powstania pożaru i prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej. Na skuteczność prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych mają wpływ: lokalizacja obiektu, dojazdy pożarowe, możliwość dojścia i wejścia, miejsce wystąpienia zdarzenia w obiekcie, wielkość obiektu, zaopatrzenie wodne, rodzaj występujących materiałów palnych, wentylacja, rodzaj i ilość instalacji przeciwpożarowych, zachowanie się osób znajdujących się wewnątrz obiektu, 2

3 ilość dostępnego sprzętu gaśniczego i ratowniczego szczególnie w pierwszej fazie działań. Problemy mogą rozpocząć się jeszcze przed przybyciem służb ratowniczych: późne zaalarmowanie, nieznajomość topografii utrudniająca dojazd, brak możliwości wprowadzenia do działań odpowiedniej ilości sił i środków powodują, że czas swobodnego rozwoju pożaru wydłuża się. Brak znajomości przez ratowników zjawisk występujących podczas pożaru w obiektach podziemnych, inny niż w konwencjonalnych pożarach sposób zachowania się płomienia i produktów spalania oraz inny sposób rozprzestrzeniania się ciepła oraz brak znajomości zasad prowadzenia działań ratowniczych w obiektach podziemnych może znacznie te działania utrudnić. Należy zwrócić uwagę także na utrudnienia spowodowane koniecznością pracy ratowników w aparatach oddechowych i związany z tym krótki czas przebywania ratowników wewnątrz obiektów, a także obniżenie wydajności pracy ratownika spowodowane trudnymi warunkami panującymi wewnątrz. Obawa przed utrudnieniem lub brakiem możliwości odwrotu spowodowana specyfiką konstrukcji obiektów podziemnych może także stanowić problem podczas prowadzenia akcji ratowniczej. Dodatkowym utrudnieniem może okazać się konieczność wykorzystania sprzętu ratownictwa chemicznego łącznie z ubraniami ochronnymi w przypadku emisji substancji niebezpiecznych. Dowodzenie i koordynacja działań szczególnie w ich początkowym etapie może okazać się nie lada problemem z powodu dużej ilości przybyłych sił i środków, wielu znajdujących się na miejscu zdarzenia służb oraz braku lub utrudnieniach w komunikacji (brak wspólnego kanału ratowniczego, brak łączności pod ziemią). Utrudnienia związane z komunikacją radiową ograniczają lub całkowicie uniemożliwiają koordynację działań wewnątrz obiektu. Dowodzący działaniami ratowniczymi powinien w każdym momencie dokładnie wiedzieć ilu ratowników znajduje się w obiekcie oraz w którym miejscu oni są. A w jaki sposób dostać się do pożaru w tunelu w momencie, gdy nagromadziło się w nim bardzo dużo ciepła? Jaki sprzęt tam wprowadzić, jak zabezpieczyć ratowników? Który sprzęt gaśniczy wytrzyma tak wysokie promieniowanie cieplne? To tylko niektóre z pytań, na jakie musi odpowiedzieć sobie dowodzący działaniami. Najważniejszym zadaniem dla służb ratowniczych jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom znajdującym się w strefie zagrożenia oraz ratownikom. Występujące w obiektach podziemnych utrudnienia w prowadzeniu działań ratowniczo-gaśniczych wymagają dokładniejszego przyjrzenia się tym problemom w całej rozciągłości, a więc począwszy od fazy projektowania 3

4 poprzez wykonawstwo aż do bezpiecznego użytkowania tych obiektów. Należy zatem zwrócić uwagę na następujące zagadnienia: 1. Zapewnienie odpowiedniej odległości od obiektów sąsiednich. 2. Zapewnienie odpowiednich dojazdów pożarowych do tunelu (dróg pożarowych umożliwiających dojazd samochodów ratowniczogaśniczych i dostęp ekipom ratowniczym do wszystkich wyjść z tunelu na powierzchnię). 3. Zapewnienie zaopatrzenia wodnego do gaszenia pożaru przez ratowników zarówno wewnątrz tunelu jak i w innych pomieszczeniach i obiektach przynależnych do tunelu. 4. Zapewnienie zaopatrzenia wodnego do wewnętrznego gaszenia pożaru, (hydranty wewnętrzne do wykorzystania przez obsługę tunelu lub inne osoby, które mogą się znaleźć w pobliżu miejsca pożaru. 5. Zapewnienie podziału na strefy pożarowe. 6. Zastosowanie odpowiednich elementów budowlanych w tunelu. 7. Zapewnienie odpowiednich wymagań dla systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. 8. Zapewnienie odpowiednich warunków ewakuacji: podział tunelu na fragmenty objęte jednym systemem dróg ewakuacyjnych, przewidywana ilość osób do ewakuacji i odpowiednie parametry dróg ewakuacyjnych wymagane ilości: wyjść ewakuacyjnych z tunelu, nisz ratunkowych lub przejść ewakuacyjnych z jednej komory tunelu do drugiej odpowiednie wymagania dla dróg ewakuacyjnych w tunelu (parametry wymiarowe, wymagania przeciwpożarowe, ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych). 9. Wyposażenie tunelu w oznakowanie ewakuacyjne i inne. 10. Zapewnienie odpowiednich wymagań dla elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego tunelu. 11. Zapewnienie odpowiednich wymagań dla instalacji użytkowych technicznych. 12. Zastosowania urządzeń przeciwpożarowych stosownie do przyjętego scenariusza rozwoju pożaru w tunelu: system sygnalizacji pożaru (SAP) stałe urządzenia gaśnicze (SUG) instalacje oświetlenia ewakuacyjnego dźwiękowy system ostrzegawczy (DSO) hydranty 25 oraz 52 przeciwpożarowe klapy odcinające urządzenia oddymiające drzwi i bramy przeciwpożarowe inne. 4

5 Rys 1. Przykładowy schemat tunelu (tunel Branisko Słowacja) 1 Przyczyny powstania pożaru w tunelu są związane głównie z bezpieczeństwem użytkowania pojazdów silnikowych (ciężarowych, osobowych): pożar w następstwie kolizji lub wypadku przeniesienie się pożaru z innego źródła zwarcie instalacji elektrycznej nieodpowiedzialne manipulowanie z materiałami łatwopalnymi samozapłon przewożonego towaru podpalenie przegrzanie się systemu hamulcowego. Awarie pojazdów samochodowych w tunelu stwarzają także duże ryzyko powstania zagrożenia, gdyż w małej przestrzeni skupia się wielka ilość ludzi, znajduje się wielka ilość materiałów łatwopalnych (stałych, ciekłych, czy gazowych), ograniczony jest dostęp jednostek ratowniczych, występuje wysokie obciążenie psychiczne poszczególnych osób, jak również jednostek ratowniczych. Podstawowe zasady zachowania się uczestników ruchu drogowego w tunelu 2 : 1 Bezpieczeństwo pożarowe obiektów podziemnych, praca zbiorowa, SA PSP Kraków

6 Przed wjazdem do tunelu i podczas jazdy w tunelu: włączyć światła stosować się do znaków drogowych i sygnalizacji świetlnej (ograniczenia prędkości, zakaz wyprzedzania, STÓJ, ZWOLNIJ itd.) ustawić radio na zalecaną częstotliwość posiadać w zbiorniku dostateczną ilość paliwa Korek w tunelu: włączyć światła ostrzegawcze dotrzymywać odstępy pomiędzy pojazdami w razie zatrzymania pojazdu nie wysiadać z samochodu i nie palić wyłączyć silnik i słuchać radia z komunikatami o sytuacji na drodze zakaz zawracania i cofania się pojazdem w celu kontaktu z obsługą tunelu, w wyjątkowej sytuacji, można skorzystać z telefonu w kabinie SOS Awaria, albo wypadek w tunelu: włączyć światła ostrzegawcze jeżeli samochód albo samochody mogą się poruszać, odstawić je na wysepkach awaryjnych w celu przywołania pomocy i powiadomienia o zdarzeniu obsługi tunelu skorzystać z telefonu SOS jeżeli w wyniku wypadku powstanie w tunelu korek, inni uczestnicy ruchu drogowego kierują się informacjami podanymi w części Korek w tunelu Pożar w tunelu: jeżeli jest to możliwe, jak najszybciej wyjechać płonącym samochodem na zewnątrz tunelu jeżeli nie ma możliwości opuścić z pojazdem tunelu, pojazd należy odstawić jak najbliżej przy kabinie SOS (jeżeli pozwalają okoliczności to na zatoczce awaryjnej) i spróbować pożar zagasić gaśnicami z kabiny SOS; w tym przypadku nie zachodzi potrzeba zgłaszania wydarzenia do obsługi tunelu, ponieważ otwarcie drzwi kabiny SOS zostaje zasygnalizowane do pulpitu sterowniczego i automatycznie uruchamia się odpowiednia kamera video pozostali kierowcy muszą się zatrzymać jak najdalej od miejsca pożaru, jeżeli na to zezwalają okoliczności, przy pomocy sygnalizacji powinni zgłosić pożar, pomagać go gasić i ratować ludzi; jeżeli pożar nie został 2 Bezpieczeństwo pożarowe obiektów podziemnych, praca zbiorowa, SA PSP Kraków

7 opanowany i produkty spalania zagrażają otoczeniu, osoby muszą opuścić pojazdy, przy czym klucze powinni zostawić w stacyjkach i opuścić tunel drogami ewakuacyjnymi kierunek do nich jest oznakowany nad oświetleniem przeciwpożarowym. 7