DEBIUT OBLIGACJI NA RYNKU

Transkrypt

1 NR 4 (78) KWIECIEŃ 2015 POBIERZ MAGAZYN W WERSJI NA TABLET MAGAZYN GRUPY TAURON Biznes DEBIUT OBLIGACJI NA RYNKU CATALYST str. 8 str. 4 GOŚĆ NUMERU Paweł Tamborski Spółki energetyczne mocne na giełdzie str. 14 BIZNES Klasa biznes Bogata oferta Tauron Sprzedaż str. 10 BIZNES RAPORT Dobre wyniki Grupy Tauron Po raz kolejny wyższe od prognozowanych

2 02 Biznes Najlepsze relacje inwestorskie Relacje inwestorskie Tauron Polska Energia zostały uznane za najlepsze wśród spółek z indeksu WIG30 TEKST: Marcin Lauer Bardzo cieszymy się z tego wyróżnienia i traktujemy je jako zobowiązanie do dalszego doskonalenia. Od początku naszej giełdowej historii przykładamy dużą wagę do jakości komunikacji ze środowiskiem inwestorskim powiedział Stanisław Tokarski, wiceprezes ds. strategii i rozwoju Tauron Polska Energia, odbierając nagrodę z rąk Andrzeja Steca, redaktora naczelnego Parkietu (z lewej) oraz Waldemara Markiewicza, prezesa Izby Domów Maklerskich (z prawej) foto: Julia Kondratowicz W drugiej edycji badania jakości relacji inwestorskich, organizowanego przez Gazetę Giełdy Parkiet i Izbę Domów Maklerskich, internauci przez miesiąc głosowali na spółki z indeksu WIG30. Organizatorzy badania przeprowadzili również wywiady z przedstawicielami instytucji finansowych analitykami, zarządzającymi i maklerami, których wyniki wpłynęły na końcową ocenę jakości relacji inwestorskich. Pierwsze miejsce w badaniu relacji inwestorskich to dla nas nie tylko zaszczyt, ale przede wszystkim zobowiązanie do dalszego doskonalenia komunikacji z rynkiem kapitałowym. Od debiutu giełdowego prowadzimy aktywny dialog zarówno z inwestorami instytucjonalnymi, jak i indywidualnymi i cieszymy się, że nasza praca została doceniona. Każdy inwestor jest dla nas partnerem, którego traktujemy na identycznych zasadach mówi Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia. Za komunikację z inwestorami w Tauron Polska Energia odpowiada Departament Komunikacji Rynkowej i PR, w ramach którego funkcjonuje Biuro Relacji Inwestorskich. Inwestorzy mogą korzystać m.in. z zakładki Relacje Inwestorskie na stronie www, aplikacji mobilnej IR oraz wideo- i telekonferencji. Tauron regularnie organizuje czaty z członkami zarządu, udostępnia również transmisje z konferencji wynikowych oraz komentarz wideo prezesa zarządu do wyników finansowych. W ELICIE Wśród wyróżniających spółkę działań warto wymienić Dzień Inwestora Indywidualnego, podczas którego akcjonariusze mają możliwość udziału w specjalnej konferencji, dyskusji z członkami zarządu i zapoznania się z aktywami Grupy Tauron. Spółka od kilku lat blisko współpracuje ze Stowarzyszeniem Inwestorów Indywidualnych jest partnerem wielu imprez edukacyjno-sportowych, między innymi konferencji WallStreet oraz letnich i zimowych Igrzysk Rynku Kapitałowego. O skali i naszym zaangażowaniu najlepiej świadczą liczby. W ciągu pięciu lat, które upłynęły od debiutu giełdowego, odbyliśmy około tysiąca spotkań z inwestorami. Każdego roku bierzemy udział w kilkunastu konferencjach i roadshows organizowanych w Polsce oraz w światowych centrach finansowych podkreśla Krzysztof Zawadzki, wiceprezes zarządu Tauron Polska Energia ds. ekonomiczno-finansowych. Tauron należy do elitarnej grupy spółek programu SII 10 na 10 komunikuj się skutecznie, która skupia nieliczne grono spółek o najwyższych standardach komunikacji z inwestorami indywidualnymi. Jest również aktywnym partnerem programu Akcjonariat Obywatelski promującego ideę edukacji społeczeństwa w zakresie zagadnień związanych z inwestowaniem. ZOBOWIĄZANIE DO DALSZEGO DOSKONALENIA Wysoka jakość relacji inwestorskich została potwierdzona licznymi nagrodami m.in. wyróżnieniem Heros Rynku Kapitałowego 2014 czy przyznaniem Krzysztofowi Zawadzkiemu, CFO spółki, przez Thomson Reuters tytułu najlepszego dyrektora finansowego w komunikacji inwestorskiej wśród polskich spółek giełdowych. Spółka uczestniczy również w konkursie The Best Annual Report, co roku zdobywając nagrody lub wyróżnienia ostatnio nagrodę główną za raport roczny 2013 i wyróżnienie za raport roczny w Internecie. Uroczysta gala, podczas której ogłoszono wyniki konkursu, odbyła się 6 marca w Bukowinie Tatrzańskiej w ramach XV Konferencji Programowej Izby Domów Maklerskich. Nagrodę w imieniu spółki odebrał Stanisław Tokarski, wiceprezes zarządu Taurona ds. strategii i rozwoju.

3 Polska Energia, Luty W NUMERZE 02 BIZNES Najlepsze relacje inwestorskie 03 EDYTORIAL Tysiące dobrych relacji 04 GOŚĆ NUMERU Paweł Tamborski 06 FLESZ Na marginesie Ze słońcem dookoła świata Biliony na infrastrukturę OZE do nowelizacji Włosko-francuski most przez Alpy Tysiące dobrych relacji Start ubiegłorocznego TdP Amatorów foto: BikeLife.pl 08 BIZNES Debiut obligacji na rynku Catalyst 09 NOTOWANIA Wiatraki wypierają energetykę konwencjonalną 10 BIZNES RAPORT Dobre wyniki w trudnym roku 12 GRUPA Radosne powroty Węglowa wiosna Emisja kontrolowana 14 BIZNES Klasa Biznes 22 INNOWACJE Badania i rozwój 24 W UNII Czy z projektu unii energetycznej pozostała tylko nazwa? 26 PROMOCJA Na rower z Tauronem 28 RYNKI ENERGII Z zimną rezerwą 30 JAK TO DZIAŁA? Trwałe ogniwo 32 ENERGIA INACZEJ Kopia z natury 34 FELIETON Pocztówka z Rio Negro Zaufanie inwestorów do firmy, szczególnie notowanej na giełdzie, to dobro, którego nie sposób przecenić. Dlatego z ogromną satysfakcją odnotowujemy, że w ostatniej edycji badań relacji inwestorskich, przeprowadzonych przez Gazetę Giełdy Parkiet i Izbę Domów Maklerskich, Tauron zajął pierwsze miejsce wśród spółek z indeksu WIG30. Satysfakcja jest tym większa, iż pozycję lidera spółka zdobyła w wyniku głosowania. Szerzej na ten temat piszemy na str. 2. Uznanie w oczach inwestorów przekłada się na konkretne korzyści. 12 marca 2015 r. na rynku Catalyst zadebiutowały obligacje Taurona, które wzbudziły wielkie zainteresowanie już w trakcie ubiegłorocznych zapisów. Inwestorzy zgłosili popyt na obligacje o wartości 2 mld zł, podczas gdy pierwotny plan zakładał pozyskanie 1 mld zł. O uroczystej premierze obligacji można przeczytać na str. 8, natomiast o perspektywach rozwoju sektora energetycznego na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych rozmawiamy z jej prezesem, Pawłem Tamborskim (str. 4-5). Dla wielu osób, które tam właśnie lokują swoje środki, ważnym wydarzeniem była publikacja wyników rocznych Grupy Tauron. W trudnym 2014 r. wypracowała ona wyższą o 0,6 proc. marżę EBITDA, która wyniosła 19,7 proc. Więcej informacji na ten temat oraz komentarze członków zarządu publikujemy na str. 10 i 11. Dobre wyniki cieszą, gdyż są osiągane na rynku, który staje się kompleksowy, gdzie liczą się oferty dla klientów wykraczające daleko poza dostawy energii. Uważamy, że nasze najnowsze propozycje, przedstawione szerzej na str , to konstrukcje na tyle nowoczesne i elastyczne, iż są w stanie zadowolić nawet najbardziej wymagających klientów o różnych oczekiwaniach i potrzebach. Coraz szerszy wachlarz oferowanych usług i produktów, adresowany do przedsiębiorstw o różnej wielkości, będzie zyskiwał nie tylko z powodu lepszego rozeznania potrzeb, lecz także wprowadzania innowacyjnych rozwiązań. Liczne projekty badawczo-rozwojowe, prowadzone w spółkach Grupy Tauron, rozbudzają nadzieję na zdecydowany wzrost konkurencyjności w wielu dziedzinach od zmniejszania emisji CO 2 aż do obsługi klienta. O naszych zamierzeniach w tej sferze można przeczytać na str Choć trudno w to uwierzyć patrząc za okno (przynajmniej na początku kwietnia), ale mamy już wiosnę w pełni. Skoro o niej mowa, to najwyższy czas wyciągnąć z piwnicy lub ze strychu rower, ponieważ tegoroczny kalendarz imprez kolarskich pełen jest wydarzeń dla amatorów dwóch kółek. Tauron będzie towarzyszył tej kolarskiej rywalizacji na trasach w całej Polsce. Zachęcam do zapoznania się z naszym rowerowym rozkładem jazdy na str Polecam też jak zawsze lekturę naszych stałych rubryk. W tym miesiącu piszemy m.in. o syntetycznych paliwach (str ) oraz napięciu, które do dzisiaj wywołuje wynalazek Alessandro Volty (str ). Słonecznej wiosny! Magdalena Rusinek redaktor naczelna WYDAWCA: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR DYREKTOR: Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron.pl, tel REDAKCJA: Polska Energia, ul. ks. Piotra Ściegiennego 3, Katowice, fax , redakcja@tauron.pl REDAKTOR NACZELNA: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron.pl, tel ZASTĘPCA RED. NACZELNEJ: Katarzyna Fraś, katarzyna.fraś@tauron.pl, tel ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron.pl, tel ; Małgorzata Kołodziej, malgorzata.kolodziej@tauron.pl, tel ; Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron.pl, tel ; Tauron Wydobycie SA: Zofia Mrożek, zofia.mrozek@tauron-wydobycie.pl, tel ; Tauron Wytwarzanie SA: Patrycja Hamera, patrycja.hamera@tauron-wytwarzanie.pl, tel ; Tauron Dystrybucja SA: Marcin Marzyński, marcin.marzynski@tauron-dystrybucja.pl, tel ; Tauron Ciepło SA: Małgorzata Kuś, malgorzata.kus@tauron-cieplo.pl, tel w. 251; Tauron Sprzedaż sp. z o.o.: Aneta Guzik, aneta.guzik@tauron.pl, , Elżbieta Bukowiec, elzbieta.bukowiec@tauron.pl, tel ; Tauron Obsługa Klienta: Katarzyna Sierszuła, katarzyna.sierszula@tauron.pl, tel ; Tauron Ekoenergia: Monika Meinhart-Burzyńska, monika.meinhart-burzynska@tauron-ekoenergia.pl, tel REALIZACJA WYDAWNICZA: Novimedia sp. z o.o., ul. Karowa 31a, Warszawa Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. ZDJĘCIE NA OKŁADCE: Novimedia NUMER ZAMKNIĘTO: 9 kwietnia 2015 r. Znajdź nas na Facebooku

4 04 Gość numeru GIEŁDA Z CORAZ WIĘKSZĄ ENERGIĄ Sektor spółek energetycznych, notowanych na naszej giełdzie, stanowi blisko jedną dziesiątą jej kapitalizacji, a według prezesa GPW, Pawła Tamborskiego, mogą się na niej pojawić kolejne firmy z tej branży. Uważa on także, że dobrym pomysłem byłoby notowanie w Warszawie akcji Polskich Sieci Elektroenergetycznych ROZMAWIA: Artur Burak Polska Energia: Indeks WIG Energia ma już ponad 5 lat. Czy warszawska giełda i energetyka okazały się dobraną parą? Paweł Tamborski: Spółki energetyczne odgrywają dużą rolę na GPW. W skład WIG-Energia wchodzi dziewięć spółek, w tym dwie zagraniczne. Kapitalizacja największych z nich wynosi: CEZ 50,6 mld zł, PGE 38,4 mld zł, Energa 10,2 mld zł, Tauron 8,3 mld zł i Enea 7,3 mld zł. Stanowi to prawie 9 proc. kapitalizacji wszystkich spółek notowanych na Głównym Rynku GPW. Cztery z nich wchodzą w skład głównego indeksu GPW WIG20 (Tauron, PGE, Energa, Enea). Od początku tego roku indeks WIG-Energia zapewnił stopę zwrotu na poziomie 5,18 proc., podczas gdy stopa zwrotu WIG20 wyniosła 4,55 proc. Świadczy to o atrakcyjności tego segmentu i zainteresowaniu inwestorów spółkami energetycznymi. PAWEŁ TAMBORSKI PREZES ZARZĄDU GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Absolwent Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Posiada licencję maklera papierów wartościowych wydaną w 1991 r. Od roku 2012, jako wiceminister Skarbu Państwa, nadzorował prowadzone procesy prywatyzacyjne, w tym projekty realizowane na publicznym rynku kapitałowym. W lipcu 2014 r. objął stanowisko prezesa GPW. Jest także przewodniczącym rady nadzorczej Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i Towarowej Giełdy Energii. Czy są widoki na to, żeby na warszawskim parkiecie pojawiło się więcej spółek z branży energetycznej? Rynek kapitałowy jest bardzo ważny dla sektora energetycznego, gdyż umożliwia pozyskanie środków na rozwój i modernizację poprzez emisję akcji lub obligacji. Największe spółki są już na giełdzie, ale widzimy potencjał pozyskania spółek zajmujących się energią odnawialną czy obrotem energią. Dlatego mamy nadzieję, że na warszawskim parkiecie pojawi się więcej spółek z branży energetycznej. Jak dotąd na naszym rynku nie ma w ogóle niemieckich i francuskich firm energetycznych, choć są one aktywne w Polsce. Z czego może to wynikać? Mimo że spółki są aktywne w Polsce, to ich firmy-matki są notowane na rodzimych parkietach. Będziemy zachęcać spółki do dual listingu na warszawskim parkiecie, ale zdajemy sobie sprawę, że po zmianach regulacji dotyczących OFE motywem takiej decyzji byłyby głównie względy wizerunkowe.

5 Polska Energia, kwiecień Jak sektor energetyczny reprezentowany na polskiej giełdzie wygląda na tle innych giełd, w szczególności europejskich? Jakie są różnice i podobieństwa? Według danych Thomson Reuters, polski sektor Utilities, do którego zakwalifikowane zostały takie spółki jak PGE, Energa, Enea czy Tauron, znajduje się obecnie (marzec 2015 r.) na 11. pozycji w rankingu 20 krajów dysponujących rozwiniętym rynkiem kapitałowym. Dla porównania, Polska znajduje się na 18. miejscu pod względem kapitalizacji akcji. Sektor energetyczny w Polsce wygląda lepiej niż np. w Portugalii, Austrii, Belgii, Danii, Szwecji, Norwegii czy Turcji. Czy na innych rynkach giełdowych są jakieś instrumenty związane z sektorem energetycznym, które warto byłoby przeszczepić na polski grunt? Do niedawna na naszym rynku finansowym brakowało instrumentów pochodnych opartych o ceny gazu i energii elektrycznej. Jednak pod koniec lutego Ministerstwo Finansów zezwoliło na uruchomienie obrotu instrumentami pochodnymi na towary na Rynku Instrumentów Finansowych (RIF), który będzie prowadzony przez Towarową Giełdę Energii (TGE). Mamy nadzieję, że uda nam się uruchomić ten segment jeszcze w tym roku. W pierwszej kolejności chcemy wprowadzić do obrotu»»» kontrakty terminowe na energię elektryczną. Liczymy, że pojawią się na tym rynku nowi inwestorzy finansowi zainteresowani nabywaniem tego typu instrumentów, a spółki energetyczne będą miały możliwość wchodzenia w transakcje zabezpieczające. Czy PSE, zarządzające infrastrukturą przesyłową w Polsce, mogłyby albo też powinny być notowane na GPW, nawet jeśli przedmiotem obrotu byłaby zdecydowana mniejszość akcji tej spółki? To bardzo dobry pomysł. W innych krajach spółki zarządzające infrastrukturą przesyłową są albo notowane na giełdzie i stanowią dobrą opcję dla inwestorów jako spółki dywidendowe, albo są sprzedawane do funduszy infrastrukturalnych. GPW jest jedynym właścicielem Towarowej Giełdy Energii, organizującej obrót energią oraz gazem. Jakie są plany rozwoju tego rynku w najbliższych latach? Dzisiaj TGE jest najdynamiczniej rozwijającą się giełdą w regionie. Oferuje możliwość handlu na rynkach energii, gazu oraz praw majątkowych. Jednym z priorytetów Grupy Kapitałowej GPW jest rynek finansowy instrumentów pochodnych, opartych o ceny energii elektrycznej i gazu. Jestem przekonany, że połączenie doświadczeń GPW w obszarze rynku kapitałowego oraz TGE w obszarze rynku towarowego, wpłynie pozytywnie na rozwój tego rynku i polską gospodarkę. Równolegle koncentrujemy się na podtrzymaniu trendu wzrostowego na rynku energii elektrycznej oraz zbudowaniu jeszcze większej płynności na Docelowo Towarowa Giełda Energii powinna znaleźć się w gronie najważniejszych giełd na europejskim rynku energii Jeszcze w tym roku na TGE może rozpocząć się obrót instrumentami pochodnymi opartymi o ceny gazu i energii elektrycznej Spółki zarządzające infrastrukturą przesyłową są notowane na giełdach i stanowią dobrą opcję dla inwestorów, jako spółki dywidendowe Czy wiesz, że pierwsza warszawska giełda, rozumiana jako instytucja prawna (Warszawska Giełda Kupiecka), powstała w 1817 r. Początkowo funkcjonowała jako giełda towarowo-pieniężna. Mieściła się w sali byłego pałacu królów saskich. Sesje odbywały się w godzinach 12:00-13:00. Wstęp był wolny, jednak... nie wpuszczano na nią kobiet, jako że ich przyzwoitości w natłoku giełdowym nietrudno by było ubliżyć rynku gazu. Dzięki aktywności TGE na parkiecie gazu w krótkim czasie pojawiło się 48 aktywnych uczestników. Jaką rolę powinna odgrywać Towarowa Giełda Energii na przyszłym, zintegrowanym europejskim rynku energetycznym? TGE przygotowuje się do pełnoprawnego uczestnictwa w rynku Multi Regional Coupling, obejmującym Skandynawię, Europę Centralno-Zachodnią i Półwysep Iberyjski. Na razie Polska uczestniczy w tym rynku częściowo poprzez połączenie z krajami skandynawskimi za pośrednictwem kabla SwePol Link. W przyszłości TGE zamierza uczestniczyć w tym rynku w oparciu o model Price Coupling of Regions (PRC) i realizować od początku funkcję tzw. operatora rynku krajowego NEMO. Już teraz TGE spełnia wszystkie wymogi NEMO. W niedługim czasie TGE chce także pełnić funkcję tzw. koordynatora Market Coupling na połączonym rynku europejskim. Uplasuje to TGE w gronie najważniejszych giełd na europejskim rynku energii. foto: Novimedia

6 MARGINESIE Turbo drożdże Naukowcy z Uniwersytetu East Anglia odkryli naturalnie zmodyfikowane odmiany drożdży, które są odporne na toksyny, a przez to nadają się do masowej produkcji bioetanolu z odpadów rolniczych oraz trocin. Flesz NA Paryskie wiatraki Francuska firma New Wind zainstaluje na paryskim Placu Zgody zespoły turbin wiatrowych o wysokości 8 m w kształcie drzew. Same turbiny są ukryte w osłonach wyglądających jak liście. Modne perowskity Naukowcy z Massachusetts Institute of Technology opracowali nowy model dwuwarstwowego ogniwa fotowoltaicznego, składającego się z warstw krzemu i perowskitu. Samolot Solar Impulse 2, zasilany wyłącznie energią słoneczną, 9 marca wyruszył w podróż dookoła świata. Start nastąpił w Abu Dhabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, a celem pierwszego etapu był oddalony o 430 km Muskat, stolica Omanu. Cała trasa została podzielona na 12 odcinków. Prace badawcze nad samolotem trwały 12 lat, a pierwszy test odbył się 2 czerwca 2014 r. SI2 pokryty jest 17 tys. ogniw fotowoltaicznych, których łączna waga wynosi 633 kg, co stanowi ponad jedną czwartą ciężaru całkowitego statku. Skrzydła o rozpiętości 72 m są zaledwie o 72 cm krótsze od skrzydeł Airbusa A380, największego samolotu pasażerskiego na świecie. Lot testowy Solar Impulse 2 nad Abu Dhabi, stolicą Zjednoczonych Emiratów Arabskich Ze słońcem dookoła świata Czy wiesz, że pierwszy lot samolotu zasilanego energią słoneczną, pilotowanego przez człowieka, odbył się 29 kwietnia 1979 r. Mauro Solar Riser przeleciał wtedy 800 m Atom w Jordanii Rosyjski Rosatom za kwotę 10 mld dol. wybuduje w Jordanii elektrownię atomową, składającą się z dwóch reaktorów o łącznej mocy 2000 MW. Chłodniejsze miasta Samochody elektryczne mogą przyczynić się do obniżenia średniej temperatury w metropoliach o 1 C uważają badacze Michigan State University. Biliony na infrastrukturę National Bank of Abu Dhabi szacuje, że przez następne 20 lat globalne wydatki na rozbudowę i modernizację infrastruktury energetycznej dojdą do poziomu 48 bilionów dolarów. Ta gigantyczna kwota potrzebna jest, aby zaspokoić rosnący popyt na energię. Z raportu przygotowanego przy współpracy firmy doradczej PwC i Uniwersytetu Cambridge wynika, że niezbędne będą inwestycje zarówno w nowe moce wytwórcze, jak też w metody ograniczania zużycia energii. Eksperci przewidują znaczny wzrost nakładów na rozbudowę instalacji OZE, podkreślając przy tym, że tej tendencji na pewno nie zahamuje spadek cen ropy naftowej, z której pochodzi zaledwie 5 proc. wytwarzanej energii. Zauważają jednocześnie 80-proc. obniżkę cen paneli fotowoltaicznych od 2008 r. Dzięki temu w krajach Półwyspu Arabskiego farmy solarne mogą być konkurencyjnym źródłem prądu, nawet gdyby baryłka ropy kosztowała 10 dol. PRODUKCJA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z KOPALIN (W TWH) Chiny USA Indie Japonia Niemcy Korea Płd. RPA Australia Rosja Wlk. Brytania Reszta świata źródło: International Energy Agency, dane za 2012 rok

7 Polska Energia, kwiecień Emisja CO 2 nie wzrosła OZE do nowelizacj foto: press.solarimpulse.com Z szacunków Międzynarodowej Agencji Energii (IEA International Energy Agency) wynika, że w 2014 r. globalna emisja dwutlenku węgla była taka sama jak rok wcześniej. Według danych IEA w ubiegłym roku wyemitowano na całym świecie 32,3 mld ton dwutlenku węgla. Agencja uznała, że jest to pierwszy przypadek w minionym 40-leciu, kiedy emisja nie wzrosła i nie ma to związku z dekoniunkturą gospodarczą. Według jej ekspertów, kluczem do ograniczenia emisji dwutlenku węgla na całym świecie jest jej ograniczenie w Chinach i krajach OECD. W Chinach w ubiegłym roku znacząco wzrosła ilość energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych hydroelektrowni, farm solarnych oraz wiatrowych. W prze- szłości emisja spadała we wczesnych Ministerstwo Gospodarki przy- latach 80-tych, a także gotuje nowelizację ustawy w roku 1992 i 1999, ale za każdym razem było to powiązane ze spadkiem zsumowanego produktu o odnawialnych źródłach energii, która doprecyzuje przepisy po przyjęciu przez Sejm poprawki krajowego brutto wszystkich prosumenckiej. państw, zaś w 2014 r. globalny PKB w porównaniu z poprzednim Zgodnie z sejmową poprawką prosumenci, czyli nabywcy energii będący jednocześnie jej wytwórcami, rokiem wzrósł o 3 proc zostali podzieleni na dwie grupy W jednej znajdują się posiadacze Chiny instalacji o mocy 3785do 3 kw, w drugiej Chiny 3785 USA od 3 do kw. Ci pierwsi mieliby Czy wiesz, że USA 1643 przez Indie15 lat otrzymywać 801 ok. 75 gr za Indie 801 badania stężenia Japonia 1 kwh energii 303 dostarczonej do sieci, Japonia 303 dwutlenku węgla Niemcy pozostali gr za 1 kwh. Wiceminister gospodarki Jerzy Pietrewicz Niemcy w atmosferze są Korea Korea Płd. Płd prowadzone od 1958 r., zapewnił, że celem nowelizacji nie RPA RPA 239 kiedy w obserwatorium jest zmniejszenie dopłat, lecz więk- na stoku wulkanu Australia 171 sza ścisłość przepisów. Wskazał on Mauna Loa na Hawajach Rosja 169 m.in. na potrzebę skorygowania części poświęconej 144 rozpoczął je Charles Wlk. Wlk. Brytania opłacie OZE, gdyż David Keeling poprawka prosumencka zmieniła Reszta Reszta świata świata wcześniejsze 1387 założenia w tej sprawie. Czy wiesz, że pierwsza polska przemysłowa farma wiatrowa Barzowice powstała w 2001 r.. STRUKTURA WYTWARZANIA ENERGII W POLSCE W 2014 r GWh GWh elektrownie zasilane zasilane 91,54% paliwami kopalnymi 7,09% elektrownie wiatrowe i inne i inne elektrownie odnawialne elektrownie 1,37% wodne wodne źródło: PSE Włosko-francuski most przez Alpy W ciągu najbliższych czterech lat zostanie wybudowany most energetyczny Piemonte-Savoia, łączący Francję i Włochy. Koszt tego połączenia to 500 mln euro. Liderem konsorcjum realizującego inwestycję jest firma Prysmian Group, a głównymi inwestorami operatorzy systemów przesyłowych, włoski Terna Rete Italia i francuski RTE. Najważniejszą częścią przedsięwzięcia będzie ułożenie pod ziemią pary przewodów prądu stałego wysokiego napięcia o łącznej przepustowości 1200 MW. Długość kabla wyniesie ok. 190 km i będzie to najdłuższy podziemny kabel tego rodzaju na świecie. Most połączy podstacje w Piossasco niedaleko Turynu i Grand Ile we francuskiej Sabaudii. Obecnie między Francją i Włochami istnieją cztery połączenia energetyczne wybudowane w latach o łącznej przepustowości 2650 MW. Czy wiesz, że Stacja Fiume Santo na Sardynii, do której dociera najgłębiej ułożony morski kabel energetyczny. W najgłębszym miejscu przebiega on 1640 m poniżej poziomu morza Murray Link, najdłuższe istniejące obecnie połączenie podziemnym kablem HVDC, liczy 180 km i przebiega między Berri i Red Cliffs w Australii foto: Kolumny opracował: Artur Burak

8 08 Biznes Debiut obligacji na rynku Catalyst W uroczystości debiutu przedstawicielom Taurona towarzyszyli m.in. gospodarze, zarządzający Giełdą Papierów Wartościowych, w tym rynkiem Catalyst oraz reprezentanci banków zaangażowanych w emisję obligacji Obligacje korporacyjne Tauron Polska Energia o wartości 1,75 mld zł zadebiutowały 12 marca na rynku Catalyst. W ramach przyjętego w 2013 r. programu emisji obligacji, Tauron może wyemitować jeszcze papiery o wartości 3,25 mld zł TEKST: Marcin Lauer O bligacje zostały objęte przez inwestorów instytucjonalnych w zakończonej w listopadzie 2014 r. subskrypcji niepublicznej. Pozyskane z emisji obligacji środki będą przeznaczone na finansowanie programu inwestycyjnego Grupy Tauron, który w najbliższych latach zakłada m.in. budowę nowoczesnego bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III mówi Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia (na zdjęciu ze statuetką). Ubiegłoroczna emisja była największą ofertą w minionym roku i drugą największą w historii krajowego rynku korporacyjnych papierów dłużnych. Obligacje Tauron Polska Energia, które wyemitowaliśmy jesienią, cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem. Inwestorzy byli gotowi objąć obligacje o wartości 2 mld zł, co pozwoliło nam podnieść planowaną wartość oferty z 1 mld zł do 1,75 mld zł oraz uzyskać bardzo atrakcyjne oprocentowanie. Teraz, dzięki wprowadzeniu obligacji do obrotu, są one dostępne dla szerszego grona inwestorów, w tym dla inwestorów indywidualnych mówi Krzysztof Zawadzki, wiceprezes zarządu Tauron Polska Energia ds. ekonomiczno-finansowych (na zdjęciu z dyplomem). Wchodzące do obrotu obligacje mają pięcioletni okres zapadalności. Ich oprocentowanie oparte jest na sześciomiesięcznym WIBOR powiększonym o marżę 0,9 proc. Odsetki wypłacane będą co pół roku od daty emisji. Jednostkowa wartość obligacji wynosi 100 tys. zł. Papiery te nie są zabezpieczone. Obligacje posiadają rating na poziomie A, nadany przez agencję ratingową Fitch. Należący do grupy GPW rynek Catalyst jest przeznaczony do notowania instrumentów dłużnych, w tym obligacji i listów zastawnych. Obecnie na rynku notowanych jest ponad 500 walorów o łącznej wartości rynkowej wynoszącej ponad 500 mln zł. W ubiegłym roku na Catalyst zrealizowano ponad 60 tys. transakcji, a całkowita wartość obrotów przekroczyła 2,3 mld zł. foto: Novimedia

9 Notowania Polska Energia, Kwiecień kwiecień Podmuch zmian W marcu doskonale było widać, jaki wpływ na ceny prądu mogą mieć siłownie wiatrowe Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej na RDN TGE i rynku bilansującym (CRO) w marcu 2015 r. TEKST: Witold Lebek Biuro Analiz Rynku Energii Elektrycznej i Produktów Powiązanych W bieżącym roku na rynku spot obserwujemy znaczny spadek cen, spowodowany m.in. zmianą zasad świadczenia usługi operacyjnej rezerwy mocy poprzez wprowadzenie budżetu godzinowego oraz modyfikacją pojęcia uzasadnionego kosztu pozyskania operacyjnej rezerwy mocy. W związku z tym zdecydowanej korekcie uległy ceny energii w godzinach szczytu, które w marcu ukształtowały się na poziomie 161,69 zł/mwh (-35,09 zł/mwh RdR). To z kolei przyczyniło się do najniższego od końca 2007 r. poziomu BASE, który w ubiegłym miesiącu wyniósł 139,02 zł/mwh. W porównaniu do rynku spot kontrakty BASE M na zamknięciu były droższe o blisko 14 zł/mwh. Czynnikiem determinującym spadki cen spot w marcu była wysoka produkcja energii w siłowniach wiatrowych, która przekroczyła 950 GWh (+31,2 proc. RdR). W ślad za niskimi cenami spot podążały ceny na rynku bilansującym, gdzie średnia wyniosła 139,50 zł/mwh. Wolumen zapotrzebowania na moc w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym ustalił się na poziomie 14,03 TWh i był wyższy w stosunku do tego samego okresu 2014 r. o blisko 3 proc. To m.in. skutek spadku temperatury o 1,5 st. C, do średniego poziomu 5,1 st. C. Ceny na rynkach ościennych tradycyjnie były niższe niż w Polsce, jednak różnica nie jest już tak znacząca jak jeszcze kilka miesięcy temu. Ciepła zima oraz relatywnie duża wietrzność spowodowały obniżki cen o kilka euro za MWh w porównaniu do lutego. Średnia na rynku EPEX spot wyniosła w marcu 31,32 /MWh (-5,40 /MWh MdM), a na czeskim OTE 30,65 /MWh (-5,49 /MWh MdM). Na rynku skandynawskim ceny były dużo niższe ze średnią na poziomie 25,04 /MWh, co daje spadek w porównaniu do lutego o ponad 3,70 /MWh. Na rynku CO 2 w marcu obserwowaliśmy istotną zmienność cen związaną m.in. z rezerwą stabilizacyjną. W pierwszych dniach miesiąca wystąpiły dość duże wahania w przedziale 6,80 /t-7,10 /t, które ostatecznie spowodowały krótkotrwałą korektę wartości uprawnień zakończoną spadkiem w okolice 6,50 /t. Obniżki w pierwszej połowie marca to efekt m.in. przedłużającego się procesu wydawania darmowych uprawnień unijnym przedsiębiorcom i obawy pojawienia się dużej podaży. W oczekiwaniu na kompromis dotyczący MSR (Market Stability Reserve), w drugiej połowie miesiąca ceny EUA wzrosły do ok. 7,10 /t. Ostatecznie ustalono, że mechanizm rezerwy stabilizacyjnej zostanie wprowadzony w 2021 r., a działaniem mającym wzmocnić reformę rynku emisyjnego będzie w latach przesunięcie do rezerwy 900 mln uprawnień objętych backloadingiem. Na rynku terminowym energii elektrycznej również mieliśmy do czynienia z dość dużymi wahaniami. Obniżkom cen CO 2 towarzyszyły spadki cen kontraktów BASE Y-16 na rynku niemieckim, które w pierwszej połowie miesiąca potaniały z 32,90 /MWh do 31,87 /MWh. W drugiej połowie, podobnie jak CO 2, kontrakty BASE Y-16 na EEX odbudowywały swoją wartość i na koniec marca zatrzymały się na 32,15 /MWh. Na krajowym rynku kontrakty bazowe na 2016 r. w porównaniu do 1 MARCA 2 MARCA 3 MARCA 4 MARCA 5 MARCA 6 MARCA 7 MARCA 8 MARCA 9 MARCA 10 MARCA 11 MARCA 12 MARCA 13 MARCA 14 MARCA 15 MARCA 16 MARCA 17 MARCA 18 MARCA 19 MARCA 20 MARCA 21 MARCA 22 MARCA 23 MARCA 24 MARCA 25 MARCA 26 MARCA 27 MARCA 28 MARCA 29 MARCA 30 MARCA 31 MARCA Porównanie cen kontraktów terminowych dla energii i CO 2 w marcu 2015 r. 1 MARCA 2 MARCA 3 MARCA 4 MARCA 5 MARCA 6 MARCA 7 MARCA 8 MARCA 9 MARCA 10 MARCA 11 MARCA 12 MARCA 13 MARCA 14 MARCA 15 MARCA 16 MARCA 17 MARCA 18 MARCA 19 MARCA 20 MARCA 21 MARCA 22 MARCA 23 MARCA 24 MARCA 25 MARCA 26 MARCA 27 MARCA 28 MARCA 29 MARCA 30 MARCA 31 MARCA Średnie ceny energii w kontraktach SPOT na rynkach europejskich w marcu 2015 r. 1 MARCA 2 MARCA 3 MARCA 4 MARCA 5 MARCA 6 MARCA 7 MARCA 8 MARCA 9 MARCA 10 MARCA 11 MARCA 12 MARCA 13 MARCA 14 MARCA 15 MARCA 16 MARCA 17 MARCA 18 MARCA 19 MARCA 20 MARCA 21 MARCA 22 MARCA 23 MARCA 24 MARCA 25 MARCA 26 MARCA 27 MARCA 28 MARCA 29 MARCA 30 MARCA 31 MARCA lutego straciły jedynie 0,20 zł/mwh. Podążając w kierunku przeciwnym do CO 2 i EEX BASE Y-16, do połowy miesiąca zdrożały one o ponad 2,50 zł/mwh, osiągając 172,55 zł/mwh. W drugiej połowie marca notowania znajdowały się w trendzie bocznym, aby pod koniec, pod wpływem rynku spot, spaść poniżej 170 zł/mwh (zamknięcie na poziomie 169,80 zł/mwh). Odmienna sytuacja dotyczyła kontraktów PEAK Y-16, których wartość podskoczyła prawie o 2 zł/mwh i na zamknięciu kosztowały 221 zł/mwh (w minionym miesiącu podbicie PEAK/BASE zwiększyło się z 1,288 do 1,302). Kontrakty front month w marcu podrożały o 6,50 zł/mwh i na zamknięciu kontraktu BASE M odnotowaliśmy 159,50 zł/mwh, głównie za sprawą zwiększenia ilości planowanych odstawień jednostek JWCD na kwiecień oraz przewidywanego spadku generacji źródeł wiatrowych (i pozostałych njwcd).

10 10 Biznes raport Dobre wyniki w trudnym roku Wyniki Grupy Tauron w 2014 r., mimo ujęcia rezerw i odpisów aktualizujących, po raz kolejny okazały się wyższe od prognoz analityków. EBITDA Grupy utrzymała się na poziomie zbliżonym do 2013 r. TEKST: Paweł Gaworzyński Biuro Relacji Inwestorskich PRZYCHODY I EBITDA W 2014 r. Grupa Tauron wypracowała przychody ze sprzedaży na poziomie 18,4 mld zł, co oznacza spadek o 3,6 proc. rok do roku. Niższe przychody są przede wszystkim pochodną niższych wolumenów i cen sprzedaży energii elektrycznej. W trudnym rynkowym otoczeniu Grupa Tauron wypracowała EBITDĘ w wysokości ponad 3,6 mld zł. Niebagatelne znaczenie dla utrzymania stabilnego poziomu EBITDA miała efektywna strategia handlowa oraz konsekwentna realizacja programu poprawy efektywności. Oszczędności wypracowane w ubiegłym roku wyniosły ok. 400 mln zł, m.in. dzięki wdrożonym programom optymalizacji kosztów. ZYSK NETTO Zysk netto w 2014 r. wyniósł niemal 1,2 mld zł i był o ok. 10 proc. niższy niż rok wcześniej. Dzięki systematycznemu procesowi wykupu udziałów mniejszościowych zwiększył się poziom zysku przypadającego udziałowcom większościowym. Obecnie prawie cały zysk netto Grupy jest przeznaczony dla akcjonariuszy Tauron Polska Energia. DANE OPERACYJNE W 2014 r. Grupa Tauron wyprodukowała 5,4 mln ton węgla handlowego. Niższy poziom produkcji z pierwszych trzech kwartałów 2014 r. został skompensowany ok. 18 proc. wzrostem produkcji w IV kwartale. Poprawa sytuacji w segmencie Wydobycie była przede wszystkim efektem aktywnych działań handlowych i marketingowych. Odzwierciedleniem sytuacji rynkowej, jak również przyjętej strategii handlowej dostosowującej produkcję do sytuacji rynkowej, jest zmniejszenie w 2014 r. wolumenów wytworzonej energii elektrycznej przez elektrownie Grupy Tauron o ok. 20 proc. Na uwagę zasługują jednak ponad 22 proc. wzrosty wolumenów w segmencie OZE wynikające głównie z pracy nowych farm wiatrowych i bloków biomasowych. Na niższe wolumeny wytwarzania energii wpłynęły również wysokie średnie dobowe temperatury w okresie jesienno-zimowym, co skutkowało obniżeniem zapotrzebowania w krajowym systemie elektroenergetycznym. Wolumen dystrybucji energii elektrycznej w 2014 r. utrzymał się na poziomie z 2013 r., tj. ok. 48 TWh, a liczba klientów przyłączonych do sieci dystrybucyjnej Grupy w ciągu roku wzrosła o ok. 44 tysiące. INWESTYCJE I ZADŁUŻENIE W 2014 r. nakłady inwestycyjne Grupy Tauron przekroczyły 3 mld zł i były niższe o 18,3 proc. od poniesionych w 2013 r. Spadek CAPEX-u wynikał z oddania do eksploatacji w 2013 r. licznych projektów oraz przesunięcia w czasie realizacji bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. WYNIKI FINANSOWE Kluczowe parametry finansowe (w tys. zł) 2014 r r. Dynamika (proc.) IV kw r. IV kw r. Dynamika (proc.) Przychody ze sprzedaży , ,4 EBITDA , ,7 Marża EBITDA (proc.) 19,7 19,1 102,8 14,7 13,4 130,4 Zysk netto , Marża netto (proc.) 6,4 7,0 91,3 2,7 1,7 163,7 Zysk netto przypisany akcjonariuszom jednostki dominującej , ,6 Marża zysku netto przypadającego akcjonariuszom jednostki dominującej (proc.) 6,4 6,8 93,6 2,7 1,9 146,0

11 Polska Energia, kwiecień DARIUSZ LUBERA prezes zarządu Tauron Polska Energia W IV kwartale 2014 r. i całym ubiegłym roku Grupa Tauron wypracowała solidne wyniki finansowe, pomimo niesprzyjającej sytuacji rynkowej. Spadki wolumenów produkcji i uzyskiwanych cen energii elektrycznej miały wpływ na poziom naszych wyników. Z drugiej strony aktywne działania Grupy, jak optymalizacja kosztów i skuteczna strategia handlowa na rynku energii, pozwoliły wypracować stabilne przychody i EBITDĘ. W tak zmiennym otoczeniu bardzo korzystna jest dla nas obecność w całym energetycznym łańcuchu wartości. W poszczególnych kwartałach lepsze wyniki w wybranych segmentach kompensują gorszą sytuację finansową w innych. KRZYSZTOF ZAWADZKI wiceprezes zarządu Tauron Polska Energia ds. ekonomiczno-finansowych W 2014 r. wynik EBITDA wyniósł ponad 3,6 mld zł, pomimo zawiązanych w IV kwartale rezerw i dokonanych odpisów aktualizujących wartość aktywów, co jest znacznie lepszym rezultatem niż wskazywały prognozy rynkowe z początku ubiegłego roku. Warto podkreślić, że dzięki konsekwentnie realizowanemu programowi poprawy efektywności i koncentracji na uzyskiwanych marżach, udało nam się zwiększyć marżę EBITDA do poziomu prawie 20 proc. Widzimy dalszy potencjał obniżenia kosztów oczekujemy, że łączne oszczędności programu przekroczą pierwotnie zakładane 864 mln zł. foto: Novimedia»»»»»» Przychody ze sprzedaży wyniosły 18,4 mld zł, a EBITDA 3,6 mld zł Marża EBITDA osiągnęła 19,7 proc., zaś marża netto 6,4 proc. Największy wpływ na wyniki miały segmenty: Dystrybucja (EBITDA 2,2 mld zł) i Sprzedaż (EBITDA 608 mln zł) EBITDA segmentu Wytwarzanie wzrosła rok do roku niemal dziewięciokrotnie (do 252 mln zł), a Odnawialnych Źródeł Energii o 33 proc. (do 180 mln zł) Nakłady inwestycyjne przekroczyły 3 mld zł. Największy CAPEX poniesiono w segmencie Dystrybucja (1,9 mld zł) Program poprawy efektywności przyniósł 400 mln zł oszczędności, co oznacza realizację na poziomie 83 proc. z zaplanowanych 864 mln zł na lata r. (wszystkie dane za 2014 r.) Za ponad 60 proc. poniesionych nakładów inwestycyjnych odpowiada segment Dystrybucja. Realizowane inwestycje miały na celu modernizację i odtworzenie majątku sieciowego. Istotne środki zostały również przeznaczone na rozbudowę i modernizację aktywów segmentu Ciepło oraz Wytwarzanie. W kolejnych latach, głównie w związku z budową nowego bloku węglowego w Elektrowni Jaworzno III, będzie rósł udział segmentu Wytwarzanie w łącznym CAPEX-ie Grupy. Tauron z powodzeniem pozyskuje finansowanie zewnętrzne. W październiku Grupa pozyskała 1,75 mld zł z emisji obligacji oprocentowanych zaledwie 0,9 proc. ponad WIBOR. 12 marca obligacje zadebiutowały na rynku Catalyst. Stabilny standing finansowy potwierdza podtrzymanie w październiku 2014 r. przez agencję ratingową Fitch długoterminowych ratingów spółki na poziomie BBB z perspektywą stabilną. Agencja nadała również rating A dla obligacji spółki. Wskaźnik dług netto/ebitda kształtuje się na bezpiecznym poziomie, który na koniec 2014 r. wynosi 1,85x. KOMENTARZE RYNKOWE Wyniki powyżej oczekiwań rynku Tauron opublikował wyniki powyżej oczekiwań rynkowych, mimo uwzględnienia rezerw aktuarialnych z tytułu spadku stóp dyskontowych. Zysk EBITDA wyniósł mln zł, a zysk netto mln zł. W wynikach widoczne są zdarzenia jednorazowe (odpisy z tytułu trwałej utraty wartości na poziomie 50 mln zł i rezerwy aktuarialne w wysokości 114 mln zł), o których Spółka informowała w komunikacie w lutym br. Pozytywnie na wyniki wpłynęły zyski z tytułu wniesienia aktywów do spółki JV TAMEH w wysokości 39 mln zł oraz zyski z operacyjnej rezerwy mocy w wysokości 67 mln zł. Stanisław Ozga analityk DM PKO BP Solidne wyniki za 4Q 2014 W IV kwartale 2014 r. Tauron uzyskał 712 mln zł EBITDA i zysk netto na poziomie 132 mln zł przy konsensusie PAP na poziomie odpowiednio 673 mln zł i 98 mln zł. Wyniki lepsze od spodziewanych przez rynek zanotowano w segmentach Wytwarzanie i Ciepło, słabsze z uwagi na odpisy aktuarialne w segmencie Dystrybucja. Tomasz Krukowski analityk Deutsche Bank Oczyszczone wyniki bliskie oczekiwań Wyniki Tauronu za 4Q 2014 uwzględniają zapowiedziane wcześniej rezerwy aktuarialne i odpisy na -162 mln zł. Oczyszczona EBITDA wyniosłaby więc 855 mln zł vs zakładane przez nas 817 mln zł. Podsumowując, wyniki za 4Q oceniamy neutralnie. Kamil Kliszcz analityk mbank

12 12 Grupa TAURON DYSTRYBUCJA Na słupach zarządzanych przez spółkę znajduje się ok. 1,5 tys. bocianich gniazd Radosne powroty Bociany wracające do Polski czeka niespodzianka. Tauron Dystrybucja przygotował dla nich wiele nowych gniazd Szacuje się, że na słupach energetycznych zarządzanych przez spółkę znajduje się ok. 1,5 tys. bocianich gniazd. Niektóre wymagają okresowych napraw, a to wiąże się nie tylko z zakładaniem stalowych kojców, na których powstają bocianie domki, ale niekiedy także z wymianą słupów. Tegoroczne prace nad uporządkowaniem ptasich lokali trwały w spółce do końca lutego. Ornitolodzy już od dłuższego czasu obserwują zmiany w zwyczajach bocianów. O ile jeszcze lat temu w większości budowały gniazda na drzewach i krytych strzechą dachach budynków wiejskich, to dzisiaj na południu Polski gros bocianich gniazd znajduje się na słupach elektrycznych. Stare nawyki zachowują już tylko ptaki lądujące na północnym wschodzie. ŁZ Czy wiesz, że» w Polsce żyje jeszcze jeden gatunek bociana bocian czarny Ciconia nigra, ale gniazduje w lasach, w miejscach rzadko odwiedzanych przez ludzi» bocian biały już od dawna związany jest z ludźmi, a pierwsze wzmianki o zakładaniu gniazd w pobliżu zabudowań pochodzą z Polski z XVI w.» coraz więcej bocianów zakłada gniazda na słupach energetycznych, przed porażeniem zabezpiecza ptaki zamontowanie specjalnej platformy» największe gniazda bociana białego mogą ważyć nawet dwe tony» bociany jadają głównie gryzonie, ryby i dżdżownice, a dużo rzadziej łapią żaby» najdłużej żyjący na wolności bocian biały miał 39 lat» bociany obrączkuje się w Polsce już od początku XX w.; w ostatnich latach zakłada się corocznie około tysiąc obrączek bocianim pisklętom» podczas obrączkowania pisklęta bocianów udają, że są martwe» bociany z Polski lecą przez Bliski Wschód na zimowiska do wschodniej i południowej Afryki» młode bociany pozostają 3-4 lata w Afryce i dopiero potem jako dojrzałe ptaki przylatują na lęgi do Polski» Polska jest krajem, w którym gniazduje największa część światowej populacji bocianów białych co czwarty bocian pochodzi z naszego kraju» w krajach zachodniej Europy liczebność bociana białego zmniejszyła się gwałtownie w drugiej połowie XX w. wskutek przekształcania krajobrazu i stosowania środków chemicznych w rolnictwie dr Jacek Betleja, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu

13 Polska Energia, kwiecień Węglowa wiosna Polski węgiel popłynął do Łodzi TAURON WYDOBYCIE foto: Robert Kwiatek, Shutterstock.com Być może łódzkie targi budownictwa Interbud to nietypowa okazja do promocji ogrzewania węglowego, jednak zainteresowanie, z jakim spotkała się oferta spółki Tauron Wydobycie podczas XXII edycji tej imprezy, promowana w ramach kampanii Polski węgiel dla Ciebie, świadczy o tym, że był to strzał w dziesiątkę. Podczas trzy- dniowej wystawy odwiedzający mieli okazję przekonać się, iż węgiel nadal jest najefektywniejszym i najtańszym nośnikiem energii, a w ofercie spółki znajduje się wiele nowoczesnych oraz przyjaznych środowisku produktów. Należy do nich m.in. paliwo do kotłów retortowych JARET oraz ekogroszek JARET PLUS, dysponujący świadectwem bezpieczeństwa ekologicznego wydanym przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. Spółka wykorzystała łódzką imprezę nie tylko do zaprezentowania firmowej oferty, ale także sieci handlowej, poprzez którą realizuje zamówienia dla swoich klientów. Sieć handlowa działa cały rok, ale wiosenne zakupy mogą być szczególnie udane, gdyż w tym okresie ceny są bardzo optymistyczne. AT foto: arc TW, Adam Trębacz Emisja kontrolowana W spółce Tauron Ciepło pozytywnie zakończyła się weryfikacja raportów z emisji dwutlenku węgla w 2014 r. TAURON CIEPŁO K onieczność przeprowadzania audytów wynika z obecności jednostek wytwórczych spółki w Europejskim Systemie Handlu Uprawnieniami (EU ETS). Przedsiębiorstwa energetyczne, które w nim uczestniczą, muszą co roku składać zweryfikowane raporty emisyjne. Audyt w Tauron Ciepło został wykonany przez niezależną firmę posiadającą akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). Jego celem było sprawdzenie przedstawionej w dokumentach ilości wyemitowanego CO 2 ze stanem faktycznym oraz zapisami rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej (nr 601/2012 z 31 czerwca 2012 r.) w sprawie monitorowania i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Pozytywnie zweryfikowany raport jest podstawą do umorzenia uprawnień spółki znajdujących się na rachunku w Rejestrze Unii, co pozwala spółce na kontynuowanie działalności w zakresie handlu uprawnieniami do emisji mówi Henryk Borczyk, prezes zarządu Tauron Ciepło. Monitorowanie emisji w zakładach Tauron Ciepło opiera się na analizach parametrów chemicznych zużytego węgla wykonywanych przez własne laboratorium posiadające akredytację Polskiego Centrum Akredytacji. Badania takich ośrodków uznawane są przez organy administracyjne za wiarygodne i tworzą podstawę do podejmowania decyzji w sprawach ochrony środowiska, systemu handlu uprawnieniami do emisji CO 2, odnawialnych źródeł energii, kogeneracji oraz rozliczeń węglowych. MK foto: arc TC Badania chemiczne wykorzystywanego przez Tauron Ciepło węgla przeprowadzane są przez własne laboratoria spółki, uznane przez Polskie Centrum Akredytacji

14 14 Biznes KLASA BIZNES Zakupy energii elektrycznej w oparciu o indeksy giełdowe, tylko ze źródeł ekologicznych lub łącznie z gazem? Badania termowizyjne instalacji, obniżenie opłat za energię bierną, wymiana oświetlenia na LED? To wszystko i jeszcze więcej jest dostępne w bogatej ofercie Tauron Sprzedaż skierowanej do klientów biznesowych TEKST: Katarzyna Nowak, Monika Rudaś-Buła Biuro Wsparcia Rynku Biznesowego Tauron Sprzedaż Pojawienie się gazu wysokometanowego typu E w ofercie spółki Tauron Sprzedaż, dysponującej wieloletnim doświadczeniem w roli sprzedawcy energii, może wydawać się zaskakujące. Jest to jednak wynik racjonalnego podejścia do potrzeb klientów biznesowych, którzy chcą rozwiązywać swoje sprawy całościowo, a myśląc o energii, myślą o wielu jej źródłach. Co więcej w zarządzaniu gospodarką energetyczną szuka się obecnie nie tylko uniwersalności, efektywności i optymalizacji, ale także możliwości realizacji celów społecznych czy też ekologicznych. Maksymalnie zróżnicowany katalog usług i produktów to najwłaściwsza metoda dostosowania się do najbardziej wymagających klientów, których oczekiwania przekraczają standardy zwykłych dostaw prądu. Trzy kategorie plus multipakiet Aby precyzyjniej dostosować się do potrzeb klientów, Tauron rozwija swoją ofertę produktową w trzech podstawowych kategoriach. Są to: produkty giełdowe, linia ekologiczna oraz usługi dodatkowe, uzupełniające ofertę podstawową. Nowością, będącą reakcją na zmiany rynkowe, jest tzw. multipakiet, czyli zakup energii elektrycznej i paliwa gazowego u jednego Rozwiązania giełdowe sprzedawcy. Gwarantuje on najwyższą jakość dostaw, minimum formalności i co najważniejsze wyjątkowo konkurencyjne ceny energii elektrycznej i paliwa gazowego. W ramach każdego z produktów Tauron Sprzedaż przewidziana jest opieka doradcy klienta biznesowego, obejmująca cały okres trwania umowy. Rozwój rynku energii sprawił, że rozwiązania polegające na zakupie energii elektrycznej w oparciu o indeksy notowane na Towarowej Giełdzie Energii stały się jedną z bardziej oczekiwanych przez klientów propozycji i były bezpośrednią genezą produktów giełdowych w ofercie Tauron Sprzedaż. W ramach tego produktu energia elektryczna kupowana jest przez klientów na podstawie cen rynkowych, wyliczanych w oparciu o roczne i kwartalne indeksy Rynku Terminowego Towarowego (RTT), które są notowane na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Produkt ten jest dedykowany klientom, którzy sami chcą swobodnie podejmować decyzje dotyczące zakupu energii elektrycznej w określonym czasie i wolumenie. Klienci, wystawiając zlecenia zakupu energii, wskazują kurs indeksu giełdowego oraz procentową ilość energii zaplanowanej do nabycia w ramach danego zlecenia. Duża ilość algorytmów za-

15 Polska Energia, kwiecień PRODUKTY GIEŁDOWE PRODUKTY EKOLOGICZNE USŁUGI DODATKOWE zł/mwh Notowania kontraktów miesięcznych, kwartalnych i rocznych BASE M Źródło: opracowanie własne TPE na podstawie danych TGE Q-2-15 Y-16 proponowanych w ofercie, a także ich różnorodność i elastyczność umożliwiają wybór wariantu najbardziej dopasowanego do potrzeb klienta. Alternatywą jest rozwiązanie polegające na wyliczeniu ceny sprzedaży energii w oparciu o średnie indeksów giełdowych z określonego przedziału czasu. Możliwy jest zakup energii w oparciu o indeksy kwartalne i roczne w czasie trwania umowy lub przed rozpoczęciem jej realizacji. Algorytmy mogą być wybierane przez klientów w zależności od ilości zużywanej przez nich energii i własnych preferencji. Należy podkreślić, że w ramach oferty Tauron Giełda istnieje możliwość zabezpieczenia kontraktu przed niespodziewanym wzrostem rynkowych cen energii elektrycznej poprzez ustalenie ceny maksymalnej. Tauron Giełda jest ciągle unowocześniany poprzez zwiększenie liczby algorytmów rozliczeniowych i wariantów zakupu energii. Warto też dodać, że produkt adresowany jest do obecnych oraz potencjalnych klientów. Korzyści dla klienta» Wpływ klientów na cenę energii elektrycznej poprzez samodzielne składanie zleceń na jej zakup» Możliwość zabezpieczenia kontraktu przed niespodziewanym wzrostem rynkowych cen energii poprzez ustalenie ceny maksymalnej» Różnorodność algorytmów umożliwiająca dopasowanie produktu do potrzeb klientów

16 16 Biznes Atrakcyjną propozycją dla obecnych klientów Tauron Sprzedaż jest produkt, który bazuje na rozliczaniu praw majątkowych w oparciu o Indeksy Rynku Praw Majątkowych notowane na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Tauron Giełda Prawa Majątkowe to oferta, w której koszt praw majątkowych jest określany według notowań TGE, natomiast koszt energii konwencjonalnej (wytwarzanej w wyniku spalania węgla kamiennego lub brunatnego) będzie wyznaczany jako stała cena lub opcjonalnie zgodnie z algorytmami określonymi w innych produktach, znajdujących się w ofercie Tauron Sprzedaż. Dzięki temu rozwiązaniu klienci mają możliwość obniżenia kosztu zakupu energii elektrycznej poprzez dokonywanie zakupu praw majątkowych na TGE. Korzyści dla klienta» Możliwość obniżenia kosztu zakupu energii elektrycznej poprzez dokonywanie zakupu praw majątkowych na TGE» Możliwość zakupu wraz z innymi produktami, np. Tauron Giełda lub Tauron Eko Biznes Nowością w ofercie Tauron Sprzedaż jest produkt, który pozwala na obniżenie ceny sprzedaży energii elektrycznej w okresie od dnia przyjęcia oferty do dnia rozpoczęcia sprzedaży. Tauron Opust zabezpiecza interesy klientów przy dużych wahaniach rynkowych cen energii. Dzięki opustowi od ceny sprzedaży energii zapisanej w umowie klienci mają możliwość skorzystania z ewentualnego spadku cen na rynku energii. Jednocześnie klient jest chroniony przed niespodziewanym wzrostem rynkowych cen energii. W takiej sytuacji sprzedaż energii odbywać się będzie po cenie zapisanej w umowie. Korzyści dla klienta» Możliwość obniżenia ceny w przypadku ewentualnego spadku cen na rynku energii dzięki opustowi od ceny sprzedaży energii zapisanej w umowie» Gwarancja niezmienności ceny w przypadku wzrostu cen rynkowych Uwaga! Oferta jest ograniczona czasowo możliwość zawarcia umowy w ramach produktu Tauron Opust trwa najpóźniej do 30 września 2015 r. W zgodzie z naturą Klienci, którzy chcą prowadzić biznes zgodny z zasadami społecznej odpowiedzialności i uwzględniający aktywność na rzecz ochrony środowiska, chętnie korzystają z produktów ekologicznych Taurona Usługa umożliwia zakup ekologicznej energii elektrycznej, wyprodukowanej wyłącznie ze źródeł odnawialnych (OZE). Dzięki Tauron Eko Premium klienci mają realny wpływ na ograniczenie negatywnych skutków produkcji energii na środowisko naturalne. Największa ilość energii, będąca przedmiotem sprzedaży w ramach Tauron Eko Premium, pochodzi z elektrowni wodnych Grupy Tauron. Obecnie jest ich 35, o łącznej zainstalowanej mocy blisko 133 MW. Co ważne, klient ma możliwość wskazania źródła lub źródeł objętych programem. Dodatkowym atutem Tauron Eko Premium jest zabezpieczenie dostaw energii tzw. Systemem Gwarancji Sprzedaży Energii (GSE), który pozwala prześledzić rzeczywistą drogę przepływu handlowego energii elektrycznej wyprodukowanej w źródle ekologicznym. Podstawą Systemu jest zagwarantowanie przez niezależną instytucję certyfikującą Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii, że oferowany klientom produkt spełnia wszystkie warunki określone w ofercie. Klienci, którzy zdecydują się na Tauron Eko Premium, otrzymają certyfikat poświadczający, że zakupiona energia jest w całości produkowana w źródłach ekologicznych, w określonym czasie i przy zachowaniu ustalonych procedur. Klienci otrzymują również prawo do umieszczania na swoich produktach i materiałach marketingowych logo Tauron Eko Premium, informującego o wytworzeniu wyrobów z wykorzystaniem energii pochodzącej z OZE. Korzyści dla klienta» Zakup energii elektrycznej w całości wyprodukowanej w źródłach ekologicznych, w określonym czasie i przy zachowaniu ustalonych procedur» Certyfikat potwierdzający ekologiczne źródło pochodzenia zakupionej energii elektrycznej» Możliwość posługiwania się logo Tauron Eko Premium Produkt Tauron Eko Premium jest całkowicie niezależny od funkcjonującego Systemu Świadectw Pochodzenia, stanowiącego wsparcie finansowe dla źródeł wytwarzających energię elektryczną w OZE. SPÓŁKA z siedzibą kupuje energię elektryczną w ramach produktu Kraków, mm/rok Certyfikat potwierdzający ekologiczne źródło pochodzenia zakupionej energii elektrycznej

17 Polska Energia, kwieceiń Nie tylko energia elektryczna wyprodukowana w odnawialnych źródłach energii ogranicza negatywny wpływ działalności wytwórczej na środowisko. Tauron Sprzedaż w ramach produktu Tauron Eko Biznes oferuje zakup energii wyprodukowanej w elektrociepłowni w tzw. wysokosprawnej kogeneracji, czyli procesie wspólnego wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła (energia wyprodukowana w ten sposób potocznie nazywana jest czerwoną energią). Dzięki tej technologii sprawność zamiany paliwa pierwotnego na ciepło i energię jest wyższa, co ogranicza negatywny wpływ na środowisko naturalne poprzez zmniejszoną emisję CO 2 (tzw. unikniętą emisję) oraz mniejszą ilość zużytego paliwa. Tauron Eko Biznes powstał we współpracy z Polskim Towarzystwem Certyfikacji Energii. Wybierając tę ofertę, klienci otrzymują prawo do umieszczania na swoich produktach i materiałach marketingowych logo Tauron Eko Biznes. Korzyści dla klienta» Możliwość indywidualnego ustalenia struktury wolumenu o zmniejszonej emisji CO 2» Zakup energii elektrycznej w części lub w całości wyprodukowanej w procesie wspólnego wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła» Certyfikat poświadczający unikniętą emisję CO 2» Możliwość posługiwania się logo Tauron Eko Biznes na produktach klienta oraz w materiałach marketingowych i informacyjnych Usługi dodatkowe Tauron Tauron Sprzedaż nie ogranicza swojej oferty wyłącznie do sprzedaży energii elektrycznej, ale oferuje również szeroki zakres usług dodatkowych Produkt ten powstał z myślą o klientach, którzy ponoszą dodatkowe koszty związane z ponadumownym poborem energii biernej. Tauron Kompensacja umożliwia kompleksowe podejście do problemu energii biernej, zmierzające do ograniczenia jej nadmiernego pobierania, a w konsekwencji do redukcji kosztów związanych z tym zjawiskiem. W ramach usługi Tauron Kompensacja oferuje się przeprowadzenie pomiarów kontrolnych w obiektach klienta oraz dostawę, montaż i uruchomienie urządzeń zaprojektowanych i przygotowanych na podstawie pomiarów. Korzyści dla klienta» Optymalizacja kosztów usług dystrybucyjnych poprzez wyeliminowanie opłat za energię bierną» Wzrost sprawności funkcjonowania instalacji i urządzeń elektroenergetycznych Usługa ta jest dedykowana klientom, którzy są zainteresowani dostosowaniem układu pomiarowo-rozliczeniowego do obowiązujących przepisów bądź wymogów Operatorów Sieci Dystrybucyjnych. W ramach Tauron Pomiar następuje bezpłatna analiza techniczna. Po jej wykonaniu każdy klient otrzyma dostosowaną do jego potrzeb ofertę, która obejmie dobór odpowiednich urządzeń i prac, jakie należy wykonać w celu dostosowania układu. Korzyści dla klienta» Kompleksowe podejście w zakresie dostosowania układów pomiarowo-rozliczeniowych w celu zmiany warunków umowy (np. zmiana taryfy, mocy umownej lub zasada TPA)» Bezpłatna analiza techniczna zakończona przygotowaniem dokumentacji projektowej» Możliwość skorzystania ze zdalnej transmisji danych do klienta (podgląd archiwalnego i bieżącego zużycia energii elektrycznej i mocy pobranej) W ramach tej usługi klienci otrzymają możliwość zdalnego dostępu do danych pomiarowych rejestrowanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy za pośrednictwem specjalnej aplikacji. Aplikacja ta pozwala na systematyczny podgląd danych pomiarowych oraz umożliwia dokonywanie symulacji wysokości opłat za dany okres. Unikalny login i hasło umożliwiają klientom bezpieczny dostęp do aplikacji udostępnianej przez przeglądarkę internetową. Korzyści dla klienta» Łatwy dostęp do parametrów rejestrowanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy za pomocą czytelnej, graficznej formy prezentacji danych» Dostęp do modułu analiz finansowych związanych z energią elektryczną» Możliwość wykorzystania pozyskanych danych do prognozowania zużycia energii elektrycznej w przyszłości, co umożliwia optymalizację kosztów zakupu energii oraz monitorowanie rozliczeń za energię elektryczną

18 18 Biznes Przedsiębiorstwa, które szukają oszczędności w oświetlaniu przestrzeni przemysłowych oraz obiektów sportowych i użyteczności publicznej mogą skorzystać z Oferty Specjalnej LED. Tauron Sprzedaż, wraz ze sprawdzonym partnerem technicznym, oferuje profesjonalną wymianę oświetlenia standardowego na oświetlenie LED na preferencyjnych warunkach sprzedażowych. Diody LED (ang. light- -emitting diode) to obecnie najbardziej efektywne źródło światła na rynku. Jego zalety to:» oszczędność zużycie energii niższe nawet o proc.» żywotność 5-7 razy dłuższa niż zwykłej świetlówki» ekologia brak kosztów utylizacji odpadów niebezpiecznych (rtęć), obniżona emisja CO 2» bezpieczeństwo oświetlenie LED jest nietłukące, chłodne, bez efektu stroboskopowego» wydajność oświetlenie LED oddaje o wiele mniej ciepła niż halogenowe Korzyści dla klienta» Redukcja kosztów zakupu energii elektrycznej poprzez zmniejszenie jej zużycia» Korzystanie z nowoczesnych rozwiązań technicznych» Możliwość uzyskania preferencyjnych cen na oprawy LED przy jednoczesnym podpisaniu umowy na sprzedaż energii elektrycznej Tauron Sprzedaż wspólnie ze swoimi partnerami udziela klientom pomocy w zakresie okresowych badań instalacji elektrycznych, począwszy od planowania, poprzez nadzór nad terminową realizacją, a kończąc na stworzeniu dokumentacji powykonawczej i jej archiwizacji. Oferta powstała z myślą o takich klientach, jak spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty czy zarządcy budynków, których obowiązują okresowe przeglądy instalacji elektrycznych. Na życzenie klienta kompleksowa oferta współpracy może być rozszerzona o inne zagadnienia, niezwiązane bezpośrednio z okresowymi przeglądami instalacji elektrycznych. Są to:» stała obsługa serwisowa instalacji elektrycznych i teletechnicznych» badania termowizyjne urządzeń i instalacji elektrycznych, które pozwalają minimalizować ryzyko wystąpienia awarii oraz znacznie ograniczyć koszty będące konsekwencją tych awarii» konserwacja instalacji i urządzeń, takich jak systemy oświetlenia awaryjnego, urządzenia zasilania rezerwowego (UPS-y, agregaty prądotwórcze)» pomiary jakości energii elektrycznej zgodnie z normą PN-EN 50160» audyty elektroenergetyczne, które pozwalają na ograniczenie poboru energii i zmniejszenie opłat za dystrybucję» dostawa, montaż i modernizacja układów pomiarowych» dostawa rozwiązań informatycznych służących do zarządzania energią elektryczną Korzyści dla klienta» Ocena stanu technicznego instalacji elektrycznych pod względem bezpieczeństwa przeciwporażeniowego i przeciwpożarowego» Koordynacja usuwania zdiagnozowanych usterek Nie tylko prąd Od października 2014 r. oferta Tauron Sprzedaż dla klientów rynku biznesowego została wzbogacona o produkt Tauron Gaz. Stanowi on ofertę dopasowaną do potrzeb klienta, z gwarancją niezmiennej ceny w okresie objętym umową. Oferta jest skierowana do klientów z terenu całej Polski. Nowością w ofercie Tauron Sprzedaż jest możliwość zakupu tzw. multipakietu, czyli zarówno energii elektrycznej, jak i paliwa gazowego. Propozycja ta przynosi:» oszczędność kosztów przy jednoczesnym zawarciu umowy sprzedaży paliwa gazowego i umowy sprzedaży energii elektrycznej warunki są bardziej korzystne niż przy odrębnym negocjowaniu dostaw mediów» oszczędność czasu cena i warunki umowne negocjowane są z jednym doradcą klienta biznesowego, zarówno w zakresie paliwa gazowego, jak i energii elektrycznej» wygodę w postaci kompleksowej obsługi klienta w zakresie zakupu i obsługi posprzedażowej oraz dopełnienia wszelkich formalności związanych ze zmianą sprzedawcy na podstawie udzielonego przez klienta pełnomocnictwa dla Tauron Sprzedaż» bezpieczeństwo gwarancja stałej ceny przez cały okres obowiązywania umowy oraz jakość dostaw na wysokim poziomie, niezmienionym w stosunku do obecnego Klienci zainteresowani ofertą, mają możliwość zapoznania się z propozycjami Tauron Sprzedaż na stronie: Kontakt dla klientów rynku biznesowego: biznes.oferta@tauron.pl Kontakt dla instytucji publicznych: ts.publiczni@tauron.pl Zachęcamy również do subskrypcji newslettera Tauron Info, który zawiera bieżące informacje na temat rynku energii i gazu oraz produktów oferowanych przez Tauron Sprzedaż. RAFAŁ SOJA wiceprezes zarządu ds. sprzedaży na rynku biznesowym Tauron Sprzedaż Jednym z kluczowych elementów modelu sprzedaży mediów energetycznych dla biznesu energii elektrycznej, gazu czy usług okołoenergetycznych jest dla nas stały kontakt doradcy z klientem. Zadaniem doradcy jest nie tylko dobranie korzystnych dla klienta produktów i usług z aktualnej oferty Taurona, ale również zebranie jego uwag w zakresie oczekiwań co do wsparcia we wdrażaniu efektywnych rozwiązań energetycznych. Cenimy więc wymagających klientów, bo ich potrzeby są dla nas inspiracją w procesie rozwijania oferty. Prezentowana oferta produktów Tauron Sprzedaż dla klientów biznesowych jest aktualna w dniu wydania artykułu

19 Polska Energia, marzec DNI TAŃSZEGO PRĄDU * A Ty jak zadbasz o swoją firmę? Gwarancja niskiej ceny prądu z usługą Twoja Bezpieczna Firma GRATIS! Zadzwoń: Koszt połączenia zgodnie z taryfą operatora. * Liczba dni stanowiąca minimalny okres obowiązywania umowy po przyjęciu oferty Bezpieczna Firma z gwarancją ceny do r. przez przedsiębiorcę. W ofercie ceny sprzedaży energii elektrycznej są niższe niż w obecnie obowiązującej Taryfie. tauron.pl

20 20 Biznes PODGLĄD FAKTURY I HISTORII WPŁAT WYGODNA FORMA KONTAKTU ZAWSZE POD RĘKĄ OSZCZĘDNOŚĆ Konkurencyjne ceny energii WŁĄCZ OFERTĘ BEZPIECZEŃSTWO 2 lub 3 lata bez podwyżek cen prądu KOMFORT Szeroka gama kanałów obsługi klienta EKSTRAKORZYŚCI Dla wybranych produktów z oferty dla małych i średnich przedsiębiorstw usługa Twoja Bezpieczna Firma GRATIS!* USŁUGA TWOJA BEZPIECZNA FIRMA ochrona laptopa, telefonu i kluczy na wypadek ich zgubienia lub kradzieży całodobowe centrum alarmowe spokój i bezpieczeństwo * dla obecnych klientów TAURONA usługa GRATIS dla produktu Bezpieczna Firma z gwarancją ceny do r., dla nowych klientów TAURONA usługa GRATIS dla produktów z gwarancją ceny na 2 lub 3 lata. Opracowanie: TS