POLSKIE PRZYGOTOWANIA OBRONNE W ZWIĄZKU Z GROŹBĄ AGRESJI NIEMIECKIEJ W ROKU 1919 W ŚWIETLE MATERIAŁÓW CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "POLSKIE PRZYGOTOWANIA OBRONNE W ZWIĄZKU Z GROŹBĄ AGRESJI NIEMIECKIEJ W ROKU 1919 W ŚWIETLE MATERIAŁÓW CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO"

Transkrypt

1 Tadeusz Wawrzyński POLSKIE PRZYGOTOWANIA OBRONNE W ZWIĄZKU Z GROŹBĄ AGRESJI NIEMIECKIEJ W ROKU 1919 W ŚWIETLE MATERIAŁÓW CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO W historiografii polskiej brak jest dotąd pełnego opracowania dotyczącego niebezpieczeństwa najazdu niemieckiego na Polskę w maju i czerwcu 1919 roku. Dysponujemy w tej dziedzinie jedynie artykułami Tadeusza Grygiera 1 i Piotra Łossowskiego 2 oraz niewielkimi wzmiankami w kilku pracach monograficznych, poświęconych innym zagadnieniom 3. Wartość artykułu T. Grygiera polega m.in. na tym, że autor wykorzystał przechowywane przez siebie odpisy akt z b. Referatu Historycznego Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII (Poznań), których oryginały zaginęły w czasie II wojny światowej 4. Jednakże z uwagi na jednostronną bazę źródłową temat ten nie został dostatecznie szeroko potraktowany, na co niewątpliwie zasługuje. P. Łossowski obok prasy i niektórych opracowań niemieckich wykorzystał również akta znajdujące się w Centralnym Archiwum Wojskowym. Sięgnął jednak 1 T. G r y g i e r, Polski front przeciwniemiecki w maju 1919 roku, Przegląd Zachodni, I/1948, s P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji niemieckiej na Polskę w 1919 roku, Wojskowy przegląd Historyczny nr 2, 1961, s Np. St. K u b i a k, Niemcy a Wielkopolska , Poznań 1969, s , 196, 259; J. K u k u ł k a, Francja a Polska po traktacie wersalskim l , Warszawa 1970, s. 64, 82 84; Z. W r o n i a k, Sprawa polskiej granicy zachodniej w latach , Poznań 1963, s Por. L. L e w a n d o w i c z, Początkowy okres kształtowania zasobu aktowego Centralnego Archiwum Wojskowego po zakończeniu wojny w roku 1945, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej nr 3, 1971, s. 7 8.

2 głównie tylko do jednej grupy zespołów Armii gen. Hallera, pomijając, poza nielicznymi wyjątkami, inne zespoły archiwalne zawierające bogatą dokumentację dotyczącą omawianego tematu. Z tego więc względu również i jego artykuł o czym zresztą autor pisze wyraźnie w uwagach wstępnych nie wyczerpuje tego obszernego i niewątpliwie interesującego zagadnienia. Wszechstronne i pełne opracowanie tematu związanego z groźbą agresji niemieckiej na Polskę w roku 1919 nie jest oczywiście możliwe bez wykorzystania archiwów niemieckich, wszakże baza źródłowa znajdująca się w kraju pozwala na znacznie szersze i bardziej wnikliwe jego potraktowanie niż to ma miejsce we wspomnianych artykułach. Szczególnie interesująco prezentują się przekazy źródłowe przechowywane w Centralnym Archiwum Wojskowym. Znajdują się tu bowiem, obok bogatych zasobów dotyczących planów obronnych strony polskiej, organizowania frontu przeciwniemieckiego i przebiegu wydarzeń na granicy polsko-niemieckiej, także materiały wywiadowcze przedstawiające plany i przygotowania niemieckie do ataku na Polskę. Wiele meldunków i komunikatów informacyjnych dotyczy zwłaszcza koncentracji wojsk niemieckich na granicy z Polską. Materiały źródłowe związane z groźbą agresji niemieckiej występują w licznych zespołach Centralnego Archiwum Wojskowego, jak np.: Armia gen. Hallera, Odział I Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich (NDWP), Dowództwa Okręgów Wojskowych (DOW) Będzin, Ciechanów, Częstochowa, Inspektorat Wojsk Łączności, Inspektorat Inżynierii i Saperów, Generalny Inspektorat Jazdy, Kolekcje, Teki Teslara. Dla większej przejrzystości materiały te zostały omówione nie według poszczególnych zespołów archiwalnych ale według określonych zagadnień. Przygotowania niemieckie do napaści na Polskę wiosną 1919 roku Polityczno-wojskowa sytuacja Polski na wiosnę 1919 roku była bardzo trudna. Władze niemieckie, po stłumieniu rewolucji w Rzeszy, wyraźnie przygotowywały się do wojny z Polską. Nie godziły się one bowiem na propozycje granicy polskoniemieckiej zawarte w projekcie traktatu pokojowego i dążyły do stworzenia faktów

3 dokonanych, przed jego podpisaniem. W tym celu zaczęto koncentrować na granicy z Polską znaczne siły wojskowe oraz dopuszczano się licznych prowokacji. Jednocześnie w Niemczech rozpętano wielką, polityczną kampanię antypolską 5. Tymczasem, wobec zaangażowania poważnej liczby wojsk polskich w walkach z Rosją Radziecką i Ukrainą, granica zachodnia obsadzona była nielicznymi oddziałami wojskowymi, znajdującymi się na dodatek w stadium organizacji. Jedynie w Wielkopolsce stacjonowały znaczniejsze siły wojskowe składające się z trzech dywizji piechoty, trzech pułków kawalerii, trzech brygad artylerii i pułku lotniczego 6. Jak wynika z akt zachowanych w Centralnym Archiwum Wojskowym pierwsze informacje o agresywnych zamiarach niemieckich wobec Polski zaczęły napływać już w trzeciej dekadzie kwietnia 1919 roku Dowództwo Okręgu Wojskowego Będzin w raporcie do Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków przesłanym 23 kwietnia donosiło, że Niemcy zamierzają w dniu 26 tegoż miesiąca najazdem na Zagłębie Dąbrowskie, zniszczeniem kopalń i fabryk, wkroczeniem na Śląsk austriacki (Cieszyński) i przerwaniem linii kolejowej Warszawa Kraków uprzedzić i zapobiec wybuchowi powstania polskiego na Górnym Śląsku 7. W związku z tym DOW Będzin zwróciło się z prośbą o nadesłanie posiłków w sile 3 baonów piechoty, 2 szwadronów kawalerii i 1 baterii artylerii, a 24 kwietnia opracowało zarządzenia w razie napadu niemieckiego 8. Określały one m.in. linię oporu, obsadę tej linii oraz zadania placówek wojskowych, lotnego oddziału straży granicznej i posterunku żandarmerii w Niwce. Również raport informacyjnopolityczny Naczelnego Dowództwa WP z 25 kwietnia donosił o pogłoskach na temat niemieckich planów zajęcia Będzina 9. W ciągu następnych tygodni zagrożenie ze strony Niemiec stawało się coraz bardziej realne. W tym czasie bowiem 7 maja 1919 roku przedłożono Niemcom projekt traktatu pokojowego, który przewidywał oddanie Polsce części Pomorza, Wielkopolski, całego Górnego i części Śląska Opolskiego. Wywoływało to gwałtowne 5 P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s Tamże, s CAW, DOW Będzin, t Tamże. 9 CAW, Kolekcje, sygn

4 protesty, a w miastach i miasteczkach niemieckich organizowano liczne wiece i demonstracje, odrzucające projekt traktatu i wzywające do wojny z Polską. Już 3 maja 1919 roku Oddział I Naczelnego Dowództwa WP stwierdzał m.in.: Z otrzymanych tajnych dokumentów rządu niemieckiego wynika, że o ile warunki pokoju będą dla Niemców zbyt ostre nie przyjmą, ich i rozpoczną nową wojnę z koalicją. W tym wypadku i my również bylibyśmy zmuszeni do prowadzenia wojny z Niemcami, przede wszystkim dla obrony granic, a także jako sprzymierzeńcy koalicji 10. Także, w referacie wojskowo-informacyjnym Oddziału II Naczelnego Dowództwa WP z 20 maja 1919 roku 11 donoszono o niemieckich przygotowaniach do wojny z Polską. Natomiast w referacie z dnia 22 maja przedstawiono nawet niektóre elementy niemieckiego planu wojny, który przewidywał działania ofensywne przeciwko Polsce, jako najsłabszemu przeciwnikowi, zaś defensywę na froncie koalicyjnym i czeskim 12. O groźbie ataku niemieckiego na Polskę informował również Oddział II Naczelnego Dowództwa WP w piśmie skierowanym 23 maja do premiera rządu polskiego, Ignacego Paderewskiego 13. Na uwagę badacza zasługują też odpisy pięciu dokumentów niemieckich zdobytych przez wywiad polski, w tym m.in. protokóły narad do tyczących stosunków polsko-niemieckich i wojny z Polską 14. Ponadto wymienić należy odpisy rozkazów i zarządzeń wojskowych władz niemieckich z okresu kwiecień lipiec 1919 roku 15. Konkretne dane o niemieckich przygotowaniach wojskowych na granicy z Polską zawarte są w raportach sytuacyjnych dowództwa garnizonu Sosnowiec z 17 i 22 maja 16 oraz w meldunkach wywiadowczych, biuletynach informacyjnych, raportach i referatach wojskowo-informacyjnych, zachowanych w aktach. Armii gen. Hallera 17, Oddziału I NDWP 18 i w kolekcjach CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Kolekcje, sygn CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Kolekcje, sygn (Teki Laudańskiego), k Odpisy dokumentów niemieckich pochodzą z końca maja i początków czerwca 1919 roku. Tamże, k CAW, Armia gen. Hallera, sygn CAW, DOW Będzin, t. 14. Raporty donosiły m.in. o koncentracji wojsk niemieckich na Górnym Śląsku, o umacnianiu granicy okopami i zasiekami oraz o opuszczaniu przez ludność i urzędy niemieckie miejscowości pogranicznych. 17 O. de B. wojsk niemieckich (sygn ); Biuletyny informacyjne o położeniu wojsk niemieckich na Górnym Śląsku (sygn ); Biuletyny informacyjne Frontu Południowo-Zachodniego o sytuacji wojsk niemieckich na Górnym Śląsku (sygn ); Referaty wojskowo-informacyjne NDWP dotyczące sytuacji w Niemczech i armii niemieckiej, O. de B. i dyslokacja wojsk niemieckich na Górnym Śląsku

5 Polskie przygotowania obronne W związku z narastającą groźbą ataku niemieckiego polskie władze wojskowe zmuszone były podjąć zdecydowane kroki, zarówno na płaszczyźnie politycznej jak i wojskowej, w celu obrony kraju. Zachowane archiwalia wskazują, że Naczelne Dowództwo WP uważało za nieodzowny warunek skutecznej obrony zachodniej granicy Polski: 1) zawarcie trwałego pokoju z Czechami dla współdziałania na Śląsku i pokrycia części zapotrzebowań z fabryk czeskich; 2) jak najszybsze przeprowadzenie i zakończenie ofensywy na froncie południowo-wschodnim dla otwarcia sobie możności transportu przez Rumunię 20. Na konieczność współpracy z Czechami wskazuje pismo Oddziału II Naczelnego Dowództwa WP do premiera Ignacego Paderewskiego z dnia 23 maja 1919 roku zatytułowane: Umowa z Czechami co do obrony zachodnich granic Polski. Stwierdzono w nim, że Polska, posiadając zbyt słabe siły wojskowe do obrony granicy z Niemcami, bardzo potrzebuje pomocy czeskiej. Ofensywa niemiecka na Zagłębie Dąbrowskie może być najlepiej powstrzymana zdaniem Oddziału II Naczelnego Dowództwa WP przez atak czeski wzdłuż lewego brzegu Odry. W związku z tym konieczne jest zawarcie umowy polsko-czeskiej i niezwłoczne rozpoczęcie rozmów z czeskim sztabem generalnym 21. Niestety, w zachowanych aktach Centralnego Archiwum Wojskowego brak jest dokumentów, któryby wyjaśniały, dlaczego nie doszło do wojskowej współpracy polsko-czeskiej na wypadek agresji niemieckiej. Zadecydowała o tym, prawdopodobnie, niemożność uzgodnienia stanowisk w kwestii przynależności państwowej Śląska Cieszyńskiego. oraz meldunki i raporty wywiadowcze (sygn ); Szkice dyslokacji wojsk niemieckich na Górnym Śląsku (sygn i 220); Meldunki 1, 2 i T dywizji o sytuacji na Froncie Śląskim (sygn ); Biuletyny informacyjne Dowództwa Okręgu Generalnego w Warszawie o położeniu wojsk niemieckich (sygn ); Meldunki o dyslokacji wojsk niemieckich (sygn ). 18 Referat wojskowo-informacyjny Oddziału II NDWP z roku CAW, Oddział I NDWP, t Biuletyn informacyjny o dyslokacji wojsk niemieckich z roku. CAW, Kolekcje, sygn (Teki Laudańskiego), k Por. pismo Oddziału I NDWP z roku CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Kolekcje, sygn (Teki Laudańskiego), k. 110.

6 Jednym z elementów polskich przygotowań obronnych na płaszczyźnie politycznej było podporządkowanie w dniu 14 czerwca 1919 roku armii polskiej naczelnemu dowódcy wojsk sprzymierzonych marszałkowi Ferdynandowi Fochowi 22. Na konieczność podjęcia takiej decyzji wskazywał Paderewski w przesłanej Naczelnikowi Państwa 2 czerwca 1919 roku depeszy, która głosiła m.in.: Położenie znacznie pogorszone. Zachodnie niebezpieczeństwo wielkie [...]. Natychmiastowe uznanie przez wszystkie wojska nasze autorytetu Focha, jak to zresztą uczyniły Włochy, Anglia, Ameryka a obecnie Rumunia i Czechy, może jedynie zbawić sytuację. Wobec prawdopodobieństwa rychłego napadu Foch będzie mógł użyć wojsk któregokolwiek z państw nam na pomoc [...] 23. W zakresie wewnętrznych zagadnień wojskowo-politycznych do najbardziej pilnych należało podporządkowanie oddziałów wielkopolskich Naczelnemu Dowództwu WP. Sprawa była skomplikowana z uwagi na antagonizm między dowódcą armii wielkopolskiej, gen. Józefem Dowbór-Muśnickim a Piłsudskim. Jednakże wobec groźby agresji niemieckiej Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu wymogła na Muśnickim zgodę na podporządkowanie się dowództwu w Warszawie 24. Interesująca w tej kwestii jest zachowana w CAW informacja gen. Kazimierza Sosnkowskiego z 25 maja 1919 roku, adresowana do Józefa Piłsudskiego, o rozmowie przeprowadzonej z Wojciechem Korfantym. Naczelna Rada Ludowa uważała, że dowódcą frontu przeciwniemieckiego powinien zostać gen. Dowbór-Muśnicki lub gen. Józef Haller, zaś Sosnkowski opowiadał się za pozostawieniem dowództwa bezpośrednio w ręku Piłsudskiego motywując to tym, iż [...] wyznaczenie osobnego generała wprowadziłoby zupełnie niepotrzebne ogniwo pośrednie szkodliwe dla jednolitości i siły akcji wojennej 25. Argumenty Sosnkowskiego zyskały uznanie i Por. J. K u k u ł k a, Francja a Polska..., s CAW, Kolekcje, sygn Porokurównież tekst depeszy R. Dmowskiego do Paderewskiego ( roku) oraz odpowiedź premiera rządu polskiego. CAW, Kolekcje, sygn (Teki Laudańskiego), k Por. P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s CAW, Wojskowe Biuro Historyczne, t Informacja gen. Sosnkowskiego została ogłoszona również drukiem. Por. B. W o s z c z y ń s k i, Dwa dokumenty do Powstania Wielkopolskiego, Najnowsze Dzieje Polski, , t. 11, s

7 maja 1919 roku Naczelna Rada Ludowa przekazała Piłsudskiemu władzę nad armią wielkopolską 26. Największe znaczenie i zasięg miały jednak przygotowania natury ściśle wojskowej, co znajduje zresztą pełne odzwierciedlenie w zachowanych przekazach źródłowych. Podstawowym zadaniem polskich władz wojskowych było wzmocnienie północnego i południowego odcinka granicy z Niemcami, gdyż na pograniczu Prus Wschodnich i Śląska znajdowały się jedynie nieliczne oddziały wojskowe, niezdolne do odparcia ewentualnego ataku niemieckiego 27. W aktach CAW zachował się plan operacji przedstawiony w piśmie Oddziału I Naczelnego Dowództwa WP z 3 maja 1919 roku, który przewidywał użycie do obrony granicy z Niemcami dywizji z Armii gen. Hallera, mających przybyć do kraju w okresie od połowy maja do początku lipca. W wypadku konieczności wcześniejszego rozpoczęcia akcji obronnej planowano użycie niekompletnie zorganizowanych sił, stacjonujących w kraju oraz oddziałów wycofanych z frontu wschodniego. Zakładano, że Wielkopolska i granica ze Śląskiem będzie broniona przez oddziały poznańskie, natomiast na odcinku północnym przewidywano, jako najbardziej skuteczną formę obrony, akcję ofensywną z rejonu Modlin Nasielsk Pułtusk wzdłuż linii kolejowej Modlin Mława Malbork, przy jednoczesnym zajęciu Torunia i Grudziądza oraz utworzenie linii obronnej wzdłuż linii kolejowej Wilno Grodno i zabezpieczenie chociażby słabymi oddziałami linii Narwi w rejonie Łomży i Ostrołęki 28. Dnia 10 maja 1919 roku Departament I MSWojsk. rozesłał do zainteresowanych dowództw i oddziałów Plan przygotowań do obrony kraju na odcinku północnym (Rajgród Inowrocław) na wypadek wojny z Niemcami 29. Dokument ten określał ogólne ugrupowanie dowództw, sposób formowania oddziałów poszczególnych rodzajów broni, przygotowanie techniczne, sprawy dowodzenia, komunikacji i zakwaterowania. Naczelne Dowództwo WP, akceptując planowane przez Ministerstwo Spraw Wojskowych ugrupowanie wojsk i uregulowanie stosunków 26 Ze względowi politycznych nie ogłoszono jednakże tej decyzji, a jedynie poinformowano o niej dowódców wojskowych do dowódcy batalionu włącznie. Por. rozkaz Naczelnego Dowództwa WP z roku. CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t Por. P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t. 2.

8 rozkazodawczych na odcinku Rajgród Inowrocław, zwróciło jednocześnie uwagę na słabą obsadę pododcinka Ostrów Rypin oraz nakazało zabezpieczenie mostów na Wiśle w Płocku i we Włocławku przez utworzenie przyczółków mostowych 30. Uzupełnieniem wspomnianego planu przygotowań są dwa zarządzenia Departamentu I MSWojsk. w sprawie obrony frontu północno-zachodniego. Pierwsze wydane zostało 13 maja w związku ze skierowaniem przez Naczelne Dowództwo WP na odcinek północno-zachodni, oprócz 3 dywizji strzelców, także 6 dywizji strzelców i dowództwa 3 korpusu Armii gen. Hallera, drugie zaś z 15 maja określa dyslokację oddziałów i zakładów podległych bezpośrednio 3 korpusowi 31. Następne zarządzenia Departamentu I MSWojsk. z 21 i 24 maja dotyczą zorganizowania przyczółków mostowych w Płocku i we Włocławku, uregulowania żeglugi na Wiśle i Narwi w celu zabezpieczenia wycofania środków przewozowych na wypadek ataku niemieckiego, przygotowania ewakuacji magazynów i oddziałów zapasowych z Ciechanowa, Płocka i Włocławka oraz wzmocnienia załogi we Włocławku oddziałami dywizji instrukcyjnej z Armii gen. Hallera 32. Dnia 30 maja 1919 roku Oddział III Naczelnego Dowództwa WP wskazał na konieczność zabezpieczenia pododcinka Ciechanów Płock przed ewentualnym wtargnięciem oddziałów niemieckich, stwierdzając, że w tym celu niezbędne jest m.in. zamknięcie Wisły minami pływającymi i uzbrojenie 5 łodzi motorowych oraz 2 statków parowych 33. Natomiast jak wynika z archiwaliów wzmocnienie linii Narwi zostało nakazane przez dowódcę Okręgu Generalnego Warszawa, gen. Zygmunta Durskiego zarządzeniem z 17 maja, określającym podział linii obronnej na 7 odcinków i ustalającym ich obsadę 34. W związku z zaobserwowanymi przygotowaniami niemieckimi oraz napływającymi informacjami, które głosiły, że atak może nastąpić już 27 maja, Departament I MSWojsk. wydał w dniu 22 maja zarządzenie w sprawie przygotowań 30 Pismo Oddziału III Naczelnego Dowództwa WP z roku. CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t CAW, Oddział I NDWP, t CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t CAW, Oddział I NDWP, t. 2.

9 do odparcia ewentualnej ofensywy niemieckiej 35. Dotyczyło ono głównie najbardziej zagrożonego wg ówczesnych przypuszczeń kierunku południowo-zachodniego i określało zadania poszczególnych okręgów generalnych (Kielce, Kraków, Łódź), nakazując m.in. wzmocnienie oddziałów wojskowych na pograniczu, umocnienie linii obronnej oraz przygotowanie do ewakuacji magazynów wojskowych, materiału kolejowego i oddziałów zapasowych. W oparciu o to zarządzenie Dowództwo Okręgu Generalnego Kraków opracowało w dniu następnym instrukcję na wypadek najazdu niemieckiego, w której zostały szczegółowo określone zadania Dowództwa Okręgu Wojskowego Będzin 36. Z problematyką tą łączy się również raport dotyczący misji kpt. Eugeniusza Kuruiscna, oficera z Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków, który udał się do Częstochowy w celu nawiązania łączności z oddziałami stacjonującymi na granicy i skoordynowania działalności obronnej w razie ataku wojsk niemieckich z terenu Górnego Śląska. Kpt. Kunisch stwierdził, że Dowództwo Okręgu Wojskowego Częstochowa, nie licząc się z możliwością poważnej akcji niemieckiej, obsadziło znaczny odcinek pasa granicznego bardzo słabymi siłami, co mogłoby w konsekwencji doprowadzić do odcięcia Zagłębia Dąbrowskiego od reszty kraju w wypadku ataku niemieckiego 37. Z dniem 24 maja 1919 roku całość sił znajdujących się na froncie przeciwniemieckim przeszła pod rozkazy Naczelnego Dowództwa WP. Jednocześnie ustalono podział tego frontu na odcinki fronty (Litewsko-Białoruski, Mazowiecki, Wielkopolski, Śląski, Cieszyński 38 ), określając ich skład i zadania 39. Ponadto jak wynika z przekazów źródłowych zgromadzonych w CAW w czerwcu utworzono tzw. rezerwę Naczelnego Dowództwa WP, którą dowodził gen. Aleksander Karnicki. W jej skład wchodziła 7 dywizja strzelców, część 6 dywizji strzelców oraz baon 35 CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t. 2. Por. również P. Ł o. s s o w s k i, Groźba agresji..., s CAW, DOW Będzin, t Raport dowództwa Okręgu Wojskowego Będzin do dowództwa Okręgu Generalnego Kraków z roku Tamże. 38 Następnie Front Śląski i Cieszyński zostały połączone, tworząc Front Południowo-Zachodni. 39 Rozkaz Oddziału III Naczelnego Dowództwa WP nr 278/III z roku CAW, Armia gen. Hallera, sygn Zadania i podział frontu przeciwniemieckiego zostały uaktualnione rozkazem Oddziału III Naczelnego Dowództwa WP z roku Tamże, sygn

10 czołgów 40. Ostateczny, podział kompetencji między Ministerstwem Spraw Wojskowych a Naczelnym Dowództwem w zakresie przygotowań obronnych uregulowany został zarządzeniem Naczelnego Dowództwa WP z 7 czerwca 1919 roku, zgodnie z którym dalsze przygotowanie organizacji 6, 7, 8 i 10 dywizji piechoty miało, przejść z dniem 15 czerwca od ministerstwa pod kompetencje Naczelnego Dowództwa. Poza tym dla ujednolicenia zarządu wojskowego na obszarze zajmowanym przez wojska frontu zachodniego i północnego Naczelne Dowództwo WP nakazało wydzielenie spod kompetencji Ministerstwa Spraw Wojskowych i dowództw okręgów generalnych czterech powiatów (Łomża, Ciechanów, Częstochowa, Biała), jako obszaru etapowego i podporządkowanie go dowódcom Frontu Mazowieckiego i Śląsko-Cieszyńskiego 41. Naczelne Dowództwo WP licząc się z możliwością ataku niemieckiego na Polskę i zdając sobie sprawę ze słabości sił polskich, mimo wstrzymania ofensywy na froncie wschodnim i przesunięcia niektórych oddziałów wojskowych na zachód, nakazało utworzenie systemu tylnych linii obronnych wewnątrz kraju na linii Bugu, albo Neru, Prosny, Warty, Pilicy i Bzury, których obrona pozwoliłaby zyskać na czasie, potrzebnym, aby stworzyć nowe rezerwy, przesunąć swe siły i przygotować kontrofensywę 42. Materiały archiwalne wskazują, iż organizacja budowy tych linii została powierzona Ministerstwu Spraw Wojskowych. W oparciu o powyższe wytyczne dowództwo Frontu Wielkopolskiego określiło w swym rozkazie operacyjnym konieczność przygotowania dwóch tylnych linii obronnych, tzw. zielonej (Szubin Kcynia Oborniki Szamotuły Gostyń) oraz czerwonej (Włocławek Kruszwica Mogilno Gniezno Września Jarocin Pleszew Ostrzeszów Wieruszów). Stwierdzając, że natarcie niemieckie nastąpi na obu skrzydłach frontu: a) 40 Rozkaz nr I Grupy Operacyjnej gen. Karnickiego z roku. CAW, Oddział I NDWP, t. 4. Por. także zarządzenie Departamentu I MSWojsk. z roku w sprawie rozlokowania 7 dywizji strzelców w rejonie Łowicz Skierniewice Warszawa. Tamże, t CAW, Oddział I NDWP, t. 3. Zarządzenie wykonawcze w tej sprawie zostało wydane przez Departament I MSWojsk roku. CAW, Generalny Inspektorat Jazdy, t. 88. Por. także pismo dowództwa Okręgu Generalnego Kraków z roku w sprawie utworzenia etapów dla Armii gen. Hallera. CAW, Oddział I NDWP, t Pismo Oddziału I Naczelnego Dowództwa WP do Departamentu I MSWojsk. z roku. CAW, Oddział I NDWP, t. 3.

11 od strony Torunia wzdłuż Wisły i na Inowrocław, b) z rejonu Milicz Syców na Ostrów i Kalisz, rozkaz nakazywał zabezpieczenie tych kierunków 43. Groźba ataku niemieckiego i przewidywana w początkowej fazie wojny możliwość wkroczenia oddziałów nieprzyjaciela w głąb kraju skłoniły Naczelne Dowództwo WP do opracowania w dniu 26 maja Instrukcji dla ewakuacji Ewa obszaru zagrożonego przez inwazję niemiecką, zarządzającej zabezpieczenie wartościowego majątku wojskowego: I. natychmiast z obszaru położonego na północ od biegu następujących rzek: Biebrzy, Narwi, Bugu i Wisły z powiatów: Nieszawa, Włocławek i Kolno, dalej z obszaru na zachód od biegu Warty i w całości z powiatów: Wieluń, Częstochowa, Będzin, Olkusz, Chrzanów, Oświęcim oraz ze Śląska Cieszyńskiego, II. na specjalne zarządzenie Naczelnego Dowództwa z dalszego jeszcze obszaru, położonego na zachód od rzeki Bzury, od wschodnich granic powiatów: Łowicz, Skierniewice i Rawa oraz na zachód od rzeki Pilicy 44. Opracowanie instrukcji ewakuacyjnej było konieczne także i z tego względu, że niektóre dowództwa okręgów wojskowych wydawały na własną rękę rozkazy o niebezpieczeństwie ataku niemieckiego, co spowodowało zamęt w urzędach administracji państwowej i panikę wśród ludności cywilnej, a mogło także z uwagi na przedwczesną ewakuację powiatowych komend uzupełnień przerwać pobór, utrudniając w ten sposób uzupełnianie wojsk i uniemożliwiając formowanie baonów wartowniczych i etapowych 45. W oparciu o instrukcję Ewa Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało zarządzenie w sprawie przyspieszenia poboru na obszarze oznaczonym w instrukcji w punkcie I oraz w sprawie ewakuacji oddziałów zapasowych z zagrożonych miejscowości 46. Na uwagę zasługują również zachowane w Centralnym Archiwum Wojskowym materiały źródłowe dotyczące organizacji, O. de B. i zadań 43 Rozkaz dowództwa Frontu Wielkopolskiego (bez daty). CAW, Dowództwo Frontu Wielkopolskiego, t CAW, Inspektorat Wojsk Łączności, t. 16. W tejże instrukcji Naczelne Dowództwo WP wystąpiło do władz państwowych o wydanie analogicznych zarządzeń dotyczących zabezpieczenia majątku cywilnego. 45 Por. raport komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień Częstochowa do Dowództwa Okręgu Wojskowego Częstochowa z roku. (CAW, DOW Częstochowa, t. 4) i pismo Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa do Dowództwa Okręgu Wojskowego Ciechanów z roku CAW, DOW Ciechanów, t Zarządzenie ewakuacyjne Departamentu I MSWojsk. z roku. CAW, Oddział I NDWP, t. 3.

12 poszczególnych frontów. Materiałów tych jest bardzo wiele, można więc wymienić jedynie najważniejsze, szeregując je kolejno według frontów. Front Południowo-Zachodni: Dziennik działań operacyjnych Armii gen. Hallera i Frontu Południowo-Zachodniego (sygn ); Organizacja i dyslokacja wojsk (sygn ); Plany prac fortyfikacyjnych (sygn ); Plan obrony odcinka Częstochowa (sygn ); Plany obrony, komunikacji, zaopatrzenia i ewakuacji Frontu Śląskiego (sygn ), Rozkazy i wytyczne operacyjne oraz komunikaty informacyjne i szkice sytuacyjne Frontu Śląskiego (sygn ), Plan obrony i O. de B. Frontu Śląskiego (sygn ), Plany operacyjne Frontu Śląskiego (sygn ), Plany użycia artylerii, instrukcje i sprawozdania z rozpoznania, schematy łączności (sygn ), Rozkaz operacyjny 7 DP z 28 maja 1919 roku (Oddział I NDWP, t. 3). Front Wielkopolski: Dyslokacja wojsk wielkopolskich (sygn ), Komunikaty sytuacyjne dowództwa Frontu Wielkopolskiego (sygn ), Organizacja obrony Frontu Poznańskiego 47 7 czerwca 1919 roku, O. de B. Frontu Poznańskiego (Teki Teslara, tom-xvii, fascykuł 1482), Organizacja Frontu Poznańskiego 3 lipca 1919 roku (Teki Teslara, tom XVIII, fascykuł 1414). Front Mazowiecki: Organizacja artylerii pozycyjnej (Oddział I NDWP, t. 4), Organizacja i obsada personalna dowództwa frontu (Oddział I NDWP, t. 5), Plan obrony frontu (sygn ), Plan obrony rejonu Modlina (sygn ), Dyslokacja wojsk Frontu Mazowieckiego i O de B. artylerii (sygn ), Plan obrony Frontu Mazowieckiego część kwatermistrzowska (sygn ), Plan obrony północnego Mazowsza (sygn ). Starcia na granicy polsko-niemieckiej Zbliżający się termin podpisania traktatu pokojowego 48 spowodował wzrost napięcia na granicy polsko-niemieckiej. Zbrojne starcia i incydenty graniczne, dawniej 47 Tak nazywano również Front Wielkopolski roku Niemcy otrzymały od przedstawicieli państw Ententy odpowiedź na swe kontrpropozycje w sprawie warunków pokoju, doręczone w końcu maja. Nota Ententy zawierała jednocześnie

13 sporadyczne 49, stały się poczynając od połowy czerwca zjawiskiem codziennym i przybierały coraz bardziej ostre formy. Szczególnie zacięte i długotrwałe walki toczyły się w rejonie Kępna, m.in. pod Wieruszowem 50. Nie ustały one nawet po podpisaniu traktatu pokojowego i ciągnęły się do końca drugiej dekady lipca 51. Niemcy niemal codziennie ostrzeliwali Wieruszów i okoliczne wsie, a co kilka dni podejmowali ataki w celu zajęcia miasta, angażując siły wojskowe w liczbie kilku kompanii piechoty. Materiały źródłowe dotyczące starć zbrojnych na granicy polsko-niemieckiej zachowały się w Centralnym Archiwum Wojskowym w dość dużej ilości. Najbardziej pełne, ale zarazem zwięzłe opisy przebiegu wydarzeń może znaleźć badacz w komunikatach operacyjnych frontu zachodniego (Front Południowo-Zachodni, Front Wielkopolski, Front Mazowiecki, Front Litewsko-Białoruski) oraz w meldunkach sytuacyjnych Frontu Południowo-Zachodniego za okres od 1 czerwca do 31 lipca 1919 roku (Oddział III NDWP, t. 28 i 29). Wiele komunikatów, meldunków, raportów i biuletynów informacyjnych dotyczących omawianego zagadnienia występuje w grupie zespołów Armii gen. Hallera. Przykładowo można wymienić następujące pozycje: Meldunki, o incydentach zbrojnych wojsk niemieckich (sygn ); Prowokacje niemieckie na Froncie Śląskim zestawienie za okres od 19 do 30 czerwca 1919 roku (sygn ); Sprawozdania dzienne z przebiegu działań na Froncie Śląskim (sygn ); Meldunki o incydentach granicznych w rejonie Wieruszowa (sygn ); Telegramy dotyczące sytuacji na Froncie Śląskimi (sygn , 128, 129, 133 i 134); Meldunki informacyjne dowództwa 8 DP o sytuacji na Froncie Mazowieckim i na pograniczu Prus Wschodnich (sygn i 44); Biuletyny informacyjne Naczelnego Dowództwa WP, dowództwa Armii gen. Hallera, Frontu ultimatum przyjęcia lub odrzucenia warunków pokoju. Por. P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s. 87. Niemcy podpisały ostatecznie traktat pokojowy roku. 49 Jedynie na granicy z Wielkopolską incydenty graniczne i starcia zbrojne mimo zawartego w lutym 1819 roku rozejmu trewirskiego były bardzo częste również i przed czerwcem 1919 roku. Od połowy tego miesiąca ilość ich znacznie jednak wzrosła. Por. St. K u b i a k, Niemcy a Wielkopolska..., s Rejon Kępna i Wieruszowa stanowił ważny punkt strategiczny. Koło Wieruszowa znajdował się bowiem styk Frontu Wielkopolskiego i Południowo-Zachodniego, stąd też mogła wyjść wg planów niemieckich ofensywa w kierunku północnym w celu odcięcia Poznańskiego od pozostałej części Polski. Przez Kępno natomiast przebiegały linie komunikacyjne łączące Śląsk z Wielkopolską oraz z centrum kraju. Por. St. K u b i a k, Niemcy a Wielkopolska..., s i P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s Porozumienie o przerwaniu walk w tym rejonie nastąpiło dopiero po interwencji misji angielskiej. Rokowania odbyły się w Kępnie roku. Por. St. K u b i a k, Niemcy a Wielkopolska..., s. 299.

14 Południowo-Zachodniego i I korpusu armii o sytuacji na frontach w Polsce i na Górnym Śląsku (sygn , 74, 75 i 76). Na uwagę zasługuje również raport dowództwa Frontu Południowo-Zachodniego do Naczelnego Dowództwa WP z 26 czerwca 1919 roku zawierający zestawienie incydentów granicznych w okresie od 19 do 26 czerwca. Dowództwo Frontu Południowo-Zachodniego, stwierdzając, że wojska niemieckie od 19 czerwca począwszy codziennie gwałcą granicę polską, przekraczając ją, bombardując i ostrzeliwując, przelatując wreszcie samolotami, bez jakiegokolwiek powodu z naszej strony, prosi jednocześnie Naczelne Dowództwo o poczynienie odpowiednich kroków w drodze dyplomatycznej, by nie tylko położono natychmiast koniec prowokacjom niemieckim, lecz byśmy otrzymali także pełne zadośćuczynienie 52. Jak już wspomniano podpisanie traktatu pokojowego przez Niemców nie wpłynęło na zakończenie starć zbrojnych na granicy polsko-niemieckiej. Z tego względu polskie władze wojskowe bardzo ostrożnie odwoływały zarządzenia wydane w związku z niebezpieczeństwem agresji niemieckiej. I tak np. Oddział I Naczelnego Dowództwa WP podkreślając w piśmie do Departamentu I MSWojsk. z 3 lipca 1919 roku, że podpisanie traktatu pokojowego przez Niemców zmniejsza znacznie prawdopodobieństwo ataku niemieckiego na Polskę, polecał wprawdzie przerwać prace przy budowie umocnień na tylnych liniach obronnych i ograniczyć się do gromadzenia środków technicznych, ale w taki sposób, aby w razie potrzeby budowę można było jak najspieszniej rozpocząć 53. Natomiast zachowane w CAW zarządzenie II wiceministra spraw wojskowych, gen. Sosnkowskiego wydane 16 lipca 1919 roku w związku z podpisaniem traktatu pokojowego przez Niemców nakazywało odtransportowanie na front wschodni 1 pułku strzelców wielkopolskich, reszty 1 dywizji strzelców z rejonu Częstochowy i całej rezerwy Naczelnego Dowództwa oraz wstrzymywało zarządzenia ewakuacyjne, ale jednocześnie głosiło m.in.: 1) Pogotowie bojowe na całym froncie utrzymuje się, wszystkie oddziały stojące nad granicą mają pilnie obserwować zachowanie się Niemców, szczególnie na 52 CAW, Kolekcje, sygn (Teki Laudańskiego), k CAW, Oddział I NDWP, t 6. Identyczne w treści zarządzenie, dotyczące pierwszej linii obronnej zostało wydane dopiero w trzy tygodnie później. Por. pismo Departamentu I MSWojsk. z roku. CAW, Inspektorat Wojsk Łączności, t. 4.

15 Suwalszczyźnie, w obszarach Prus Zachodnich przyznanych Polsce i na Śląsku Górnym; 2) Prace nad wzmocnieniem pierwszej linii obrony należy kontynuować 54. Niestety nie udało się odnaleźć w aktach Centralnego Archiwum Wojskowego zarządzeń czy też rozkazów odwołujących pogotowie bojowe na froncie zachodnim. Być może, że rozkazy takie nie zostały w ogóle wydane. W każdym razie zmniejszanie się prawdopodobieństwa ataku niemieckiego na Polskę pociągnęło za sobą stopniową likwidację poszczególnych frontów. I tak Front Mazowiecki został zlikwidowany w październiku 1919 roku 55, Południowo-Zachodni (przemieniony w październiku 1919 roku na Front Śląski) w styczniu 1920 roku 56, zaś Wielkopolski w marcu 1920 roku 57. Mimo licznych, sprowokowanych przez stronę niemiecką, starć na granicy nie doszło ostatecznie do walk na większą skalę na froncie zachodnim. Powody zaniechania przez Niemców ataku na Polskę w roku 1919 były bardzo złożone. Wymienić tu można obawy przed odwetem ze strony mocarstw zachodnich, lęk przed strajkiem powszechnym niemieckich mas robotniczych oraz wzrostem ruchu narodowowyzwoleńczego na Górnym Śląsku 58. Istotną przyczyną, która wpłynęła na rezygnację państwa niemieckiego z planów zaborczych były polskie osiągnięcia wojskowe 59. * * * Przedstawiona charakterystyka nie obejmuje, rzecz jasna, wszystkich znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym przekazów źródłowych, dotyczących polskich przygotowań obronnych na wypadek agresji niemieckiej w roku Wiele interesującego materiału będzie mógł badacz znaleźć w innych jeszcze 54 CAW, Inspektorat Inżynierii i Saperów, t Por. Spis władz wojskowych , Warszawa 1936, część 5a Dowództwa Frontów, s Tamże, s Tamże, s roku wybuchło przedwczesne powstanie polskie w powiecie kozielskim. Zostało ono wprawdzie szybko i krwawo stłumione przez Niemców, lecz przysporzyło im wiele kłopotów. Por. P. Ł o s s o w s k i, Groźba agresji..., s Por. St. K u b i a k, Niemcy a Wielkopolska..., s. 192.

16 zespołach akt, które są w opracowaniu (Front Mazowiecki i Front Południowo- Zachodni). Ponadto wielce przydatne mogą okazać się materiały pośrednio związane z tematem, jak np. dane dotyczące organizacji, uzbrojenia i stanu liczebnego armii polskiej, formowania nowych dywizji piechoty (6, 7, 8, 10), sytuacji na froncie wschodnim itp. Występują one w licznych zespołach archiwalnych m.in. w Oddziale I Naczelnego Dowództwa WP, w MSWojsk. oraz w Armii gen. Hallera. Baza źródłowa związana z groźbą agresji niemieckiej na Polskę w roku 1919 i polskimi przygotowaniami obronnymi jest więc bardzo bogata i zasługuje na zainteresowanie ze strony historyków.

SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969

SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969 SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU Nr 1, 1969 Rola i zadania wojskowej służby archiwalnej (Leszek Lewandowicz) Postępowanie z zespołami otwartymi w świetle wytycznych Naczelnej Dyrekcji

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny Kazimierz Bar MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH 1918 1939 1. Zarys organizacyjno-prawny W związku z dekretem Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego z dnia 12 października

Bardziej szczegółowo

ZASÓB AKTOWY ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Z LAT

ZASÓB AKTOWY ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Z LAT Adam Gnieciak ZASÓB AKTOWY ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Z LAT 1945 1948 W niedługim czasie po zakończeniu II wojny światowej, kiedy to siła zbrojna przechodziła na stopę pokojową, miał też miejsce

Bardziej szczegółowo

AKTA WYTWORZONE W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI WICEMINISTRÓW SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego

AKTA WYTWORZONE W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI WICEMINISTRÓW SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego Kazimierz Bar AKTA WYTWORZONE W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI WICEMINISTRÓW SPRAW WOJSKOWYCH 1919 1939 Zarys rozwoju organizacyjnego Ministerstwo Spraw Wojskowych zostało utworzone 26 października 1918 roku przez

Bardziej szczegółowo

AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945. 1. Uwagi wstępne

AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945. 1. Uwagi wstępne Czesław Tokarz AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945 1. Uwagi wstępne Stosunkowo najmniej liczną grupę aktową jednostek bojowych z lat 1944 1945, przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym,

Bardziej szczegółowo

REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW

REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Grzegorz Socik REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Odradzające się Wojsko Polskie już od pierwszych chwil swego istnienia musiało toczyć walki w obronie państwa, które dopiero

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO DOTYCZĄCE OCHRONY GRANIC PRL W LATACH 1945 1948

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO DOTYCZĄCE OCHRONY GRANIC PRL W LATACH 1945 1948 Rozalia Markowska MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO DOTYCZĄCE OCHRONY GRANIC PRL W LATACH 1945 1948 Po wyzwoleniu ziem polskich powstała konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i stabilizacji

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO

OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Jerzy Ciesielski OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ 1919 1920 W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Centralne Archiwum Wojskowe gromadzi i przechowuje w zasadzie tylko akta wytworzone przez

Bardziej szczegółowo

MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM

MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM S Z T A B G E N E R A L N Y W P ZARZĄD PLANOWANIA OPERACYJNEGO P3 MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM ppłk dr Dariusz ŻYŁKA

Bardziej szczegółowo

AKTA DEPARTAMENTU I BRONI GŁÓWNYCH I WOJSK TABOROWYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego

AKTA DEPARTAMENTU I BRONI GŁÓWNYCH I WOJSK TABOROWYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego Ewa Zasada AKTA DEPARTAMENTU I BRONI GŁÓWNYCH I WOJSK TABOROWYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH 1920 1921 Zarys rozwoju organizacyjnego Departament I Broni Głównych Wojsk Taborowych powstał z dniem 1 marca

Bardziej szczegółowo

Karpacki Oddział Straży Granicznej

Karpacki Oddział Straży Granicznej Karpacki Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/izba-tradycji/17648,izba-tradycji.html Wygenerowano: Czwartek, 19 października 2017, 23:53 Izba Tradycji Autor:

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej

Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej Źródło: http://ipn.jskinternet.pl/bip/rejestry-ewidencje-arc/kategorie/18,akta-wojskowych-organow-bezpieczenstwa-panstwa-u zyczone-przez-centralne-archiwum.html

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ AKT DOWÓDZTWA ARTYLERII Z LAT Zarys organizacyjny

ZESPÓŁ AKT DOWÓDZTWA ARTYLERII Z LAT Zarys organizacyjny Janusz Gzyl ZESPÓŁ AKT DOWÓDZTWA ARTYLERII Z LAT 1951 1956 1. Zarys organizacyjny Opracowany na lata 1949 1955 plan rozwoju wojska, przewidywał znaczną rozbudowę artylerii zarówno naziemnej, jak i przeznaczonej

Bardziej szczegółowo

ARCHIWALIA OBRAZUJĄCE POMOC MATERIAŁOWĄ ZSRR DLA LWP W LATACH 1943 1945 * * *

ARCHIWALIA OBRAZUJĄCE POMOC MATERIAŁOWĄ ZSRR DLA LWP W LATACH 1943 1945 * * * Czesław Tokarz ARCHIWALIA OBRAZUJĄCE POMOC MATERIAŁOWĄ ZSRR DLA LWP W LATACH 1943 1945 W kwietniu 1943 r. działający na terenie Związku Radzieckiego Związek Patriotów Polskich wszczął, uwieńczone powodzeniem,

Bardziej szczegółowo

ZESPOŁY AKT JEDNOSTEK KAWALERII Problemy organizacyjne

ZESPOŁY AKT JEDNOSTEK KAWALERII Problemy organizacyjne Tadeusz Kowalczyk ZESPOŁY AKT JEDNOSTEK KAWALERII 1944 1947 1. Problemy organizacyjne Druga wojna światowa była ostatnią, w której kawalerii używano na większą skalę, jako rodzaju broni. Niemal we wszystkich

Bardziej szczegółowo

WYBRANE ARCHIWALIA DOTYCZĄCE PIERWSZEGO ETAPU REORGANIZACJI POKOJOWEJ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W 1945 R.

WYBRANE ARCHIWALIA DOTYCZĄCE PIERWSZEGO ETAPU REORGANIZACJI POKOJOWEJ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W 1945 R. Czesław Tokarz WYBRANE ARCHIWALIA DOTYCZĄCE PIERWSZEGO ETAPU REORGANIZACJI POKOJOWEJ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W 1945 R. Zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym akta stanowią poważną bazę źródłową

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz. 246. DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 9 października 2013 r.

Warszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz. 246. DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 9 października 2013 r. Warszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz. 246 Zarząd Organizacji i Uzupełnień P1 DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 9 października 2013 r. w sprawie wdrożenia do eksploatacji użytkowej

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 29 lipca 2013 r. Poz. 852 USTAWA. z dnia 21 czerwca 2013 r.

Warszawa, dnia 29 lipca 2013 r. Poz. 852 USTAWA. z dnia 21 czerwca 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 lipca 2013 r. Poz. 852 USTAWA z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw 1)

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej Nr 4 z dnia r., poz. 20

Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej Nr 4 z dnia r., poz. 20 Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej Nr 4 z dnia 17.03.2005 r., poz. 20 ZARZĄDZENIE NR 5/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie organizacji archiwów wyodrębnionych jednostek

Bardziej szczegółowo

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości

Bardziej szczegółowo

AKTA FORMACJI GRANICZNYCH Z LAT W ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA

AKTA FORMACJI GRANICZNYCH Z LAT W ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Adam Gnieciak AKTA FORMACJI GRANICZNYCH Z LAT 1918 1939 W ARCHIWUM WOJSK OCHRONY POGRANICZA Archiwum Wojsk Ochrony Pogranicza gromadzi, opracowuje i udostępnia akta formacji, których działalność związana

Bardziej szczegółowo

AKTA INSTYTUCJI NAUKOWO-SZKOLNYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT 1918 1921

AKTA INSTYTUCJI NAUKOWO-SZKOLNYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT 1918 1921 Danuta Duszak AKTA INSTYTUCJI NAUKOWO-SZKOLNYCH MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT 1918 1921 W latach 1918 1921 w składzie Ministerstwa Spraw Wojskowych istniały trzy instytucje o charakterze naukowo-szkolnym,

Bardziej szczegółowo

WERYFIKACJA KLAUZUL TAJNOŚCI DOKUMENTÓW ARCHIWALNYCH WOJSKA POLSKIEGO WYTWORZONYCH PRZED DNIEM 10 MAJA 1990 ROKU

WERYFIKACJA KLAUZUL TAJNOŚCI DOKUMENTÓW ARCHIWALNYCH WOJSKA POLSKIEGO WYTWORZONYCH PRZED DNIEM 10 MAJA 1990 ROKU Bogusław Stachula WERYFIKACJA KLAUZUL TAJNOŚCI DOKUMENTÓW ARCHIWALNYCH WOJSKA POLSKIEGO WYTWORZONYCH PRZED DNIEM 10 MAJA 1990 ROKU Art. 21 ust. 1 oraz art. 86 ust. 2 ustawy z 22 stycznia 1999 roku o ochronie

Bardziej szczegółowo

MIASTO GARNIZONÓW

MIASTO GARNIZONÓW 1920 1939 MIASTO GARNIZONÓW 18. PUŁK UŁANÓW POMORSKICH 64 i 65 PUŁK PIECHOTY 16 PUŁK ARTYLERII LEKKIEJ, Do 1927 r. WYŻSZA SZKOŁA LOTNICZA (PRZENIESIONA POTEM DO DĘBLINA ] Od 1928 r. - LOTNICZA SZKOŁA STRZELANIA

Bardziej szczegółowo

Maria Baran Archiwalia organów kontroli administracji wojskowej okresu międzywojennego.

Maria Baran Archiwalia organów kontroli administracji wojskowej okresu międzywojennego. BIBLIOGRAFIA WAŻNIEJSZYCH PUBLIKACJI OGŁOSZONYCH DRUKIEM PRZEZ PRACOWNIKÓW WOJSKOWEJ SŁUŻBY ARCHIWALNEJ Maria Baran Archiwalia organów kontroli administracji wojskowej okresu międzywojennego. [W:] Wybrane

Bardziej szczegółowo

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii

Bardziej szczegółowo

DOWÓDZTWA ARMII

DOWÓDZTWA ARMII Tadeusz Wawrzyński DOWÓDZTWA ARMII 1920 1922 W pierwszym okresie wojny polskiej wyższymi związkami operacyjnymi były dowództwa frontów. Powstawały one w związku z potrzebą przeprowadzenia konkretnej operacji.

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ AKT 3 ARMII WOJSKA POLSKIEGO ( r.) 1. Zarys organizacyjny

ZESPÓŁ AKT 3 ARMII WOJSKA POLSKIEGO ( r.) 1. Zarys organizacyjny Jan Szostak ZESPÓŁ AKT 3 ARMII WOJSKA POLSKIEGO (6.10. 15.11.1944 r.) 1. Zarys organizacyjny Plan rozbudowy Wojska Polskiego nakreślony w preliminarzu wydatków na utrzymanie wojska w okresie od 1 września

Bardziej szczegółowo

SPRAWY NADZORU NAD NARASTAJĄCYM ZASOBEM ARCHIWALNYM

SPRAWY NADZORU NAD NARASTAJĄCYM ZASOBEM ARCHIWALNYM Kazimierz Kostyra SPRAWY NADZORU NAD NARASTAJĄCYM ZASOBEM ARCHIWALNYM Właściwe kształtowanie narastającego zasobu archiwalnego nurtuje archiwistów od wielu lat. Jak wiadomo, problem ten znalazł swoje odbicie

Bardziej szczegółowo

o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw.

o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw. SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA Warszawa, dnia 21 czerwca 2013 r. Druk nr 390 MARSZAŁEK SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Pan Bogdan BORUSEWICZ MARSZAŁEK SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Zgodnie

Bardziej szczegółowo

Chcesz pracować w wojsku?

Chcesz pracować w wojsku? Praca w wojsku Chcesz pracować w wojsku? Marzysz o pracy w służbie mundurowej, ale nie wiesz, jak się do niej dostać? Przeczytaj nasz poradnik! str. 1 Charakterystyka Sił Zbrojnych RP Siły Zbrojne Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

PUŁKI PIECHOTY LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO ( )

PUŁKI PIECHOTY LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO ( ) Anna Gąsiorowska PUŁKI PIECHOTY LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO (1943 1945) W niniejszym omówieniu uwzględniono zawartość aktową wytworzoną przez kancelarie pułków piechoty wchodzących w skład 1 pierwszych dziesięciu

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE DOWÓDZTWA WOJSK PANCERNYCH I ZMOTORYZOWANYCH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO Zarys organizacyjny

MATERIAŁY ARCHIWALNE DOWÓDZTWA WOJSK PANCERNYCH I ZMOTORYZOWANYCH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO Zarys organizacyjny Henryk Fabijański MATERIAŁY ARCHIWALNE DOWÓDZTWA WOJSK PANCERNYCH I ZMOTORYZOWANYCH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO 1944 1945 1. Zarys organizacyjny Powstanie Dowództwa Wojsk Pancernych i Zmotoryzowanych WP

Bardziej szczegółowo

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A Polskie Państwo podziemne 1939-1945 Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A FLAGA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO Polskie Państwo Podziemne (w skrócie PPP) to tajne struktury Państwa Polskiego istniejące

Bardziej szczegółowo

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r.

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. I Preambuła 1. Osiągnięcie celów Traktatu Północnoatlantyckiego wymaga integracji przez jego państwa-strony takich środków

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY DO DZIEJÓW 2 ARMII WOJSKA POLSKIEGO Zagadnienia organizacyjne

MATERIAŁY DO DZIEJÓW 2 ARMII WOJSKA POLSKIEGO Zagadnienia organizacyjne Józef Milewski MATERIAŁY DO DZIEJÓW 2 ARMII WOJSKA POLSKIEGO 1944 1945 1. Zagadnienia organizacyjne Latem 1944 roku, z chwilą wkroczenia 1 Armii Polskiej w ZSRR u boku Armii Czerwonej na ziemie polskie,

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT SZTABU GENERALNEGO WP Z LAT Zarys organizacyjny

CHARAKTERYSTYKA AKT SZTABU GENERALNEGO WP Z LAT Zarys organizacyjny Wiesława Hiller CHARAKTERYSTYKA AKT SZTABU GENERALNEGO WP Z LAT 1945 1950 Zarys organizacyjny Po zakończeniu działań wojennych nastąpiła konieczność reorganizacji i rozbudowa Wojska Polskiego, dostosowana

Bardziej szczegółowo

ARCHIWALIA DOWÓDZTWA 1 KORPUSU POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH W ZSRR. 1. Sprawy organizacyjne

ARCHIWALIA DOWÓDZTWA 1 KORPUSU POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH W ZSRR. 1. Sprawy organizacyjne Wiesław Bernaś ARCHIWALIA DOWÓDZTWA 1 KORPUSU POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH W ZSRR 1. Sprawy organizacyjne Na mocy decyzji Państwowego Komitetu Obrony Związku Radzieckiego z dnia 10 sierpnia 1943 roku przystąpiono

Bardziej szczegółowo

JEDNOSTKI ZAPASOWE RODZAJÓW WOJSK Z LAT WOJNY ORAZ ICH AKTA. 1. Uwagi wstępne

JEDNOSTKI ZAPASOWE RODZAJÓW WOJSK Z LAT WOJNY ORAZ ICH AKTA. 1. Uwagi wstępne Anna Gąsiorowska JEDNOSTKI ZAPASOWE RODZAJÓW WOJSK Z LAT WOJNY ORAZ ICH AKTA 1. Uwagi wstępne Problematyka działalności i wytworu kancelaryjnego jednostek zapasowych występowała już na łamach Biuletynu.

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej oraz poznanie zadań

Bardziej szczegółowo

AKTA BIURA PERSONALNEGO MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys organizacyjny

AKTA BIURA PERSONALNEGO MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys organizacyjny Tadeusz Wawrzyński AKTA BIURA PERSONALNEGO MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH 1927 1939 Zarys organizacyjny W dniu 17 lutego 1927 roku z rozkazu ministra Spraw Wojskowych został zlikwidowany Oddział V Personalny

Bardziej szczegółowo

sygnatura archiwalna:

sygnatura archiwalna: 1 Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza (do 1 I 44 Gabinet NW i MON) VII 40 - XI 1941 2 II 40 XII 1942 3 XII 41 VI 1943 4 5 V 40 V 1941 6 I 41 VIII 1942 7 X 41 III 1943 8 VII 42 XI 1943 9 VIII 41 XI 10

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1)

USTAWA z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1) Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1) Opracowano na podstawie: Dz.U.

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO 1943 1945. 1. Uwagi wstępne

ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO 1943 1945. 1. Uwagi wstępne Czesław Tokarz ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO 1943 1945 1. Uwagi wstępne Ludowe Wojsko Polskie, którego zalążkiem, były regularne jednostki utworzone na terenie Związku

Bardziej szczegółowo

ARCHIWALIA DEPARTAMENTU UZUPEŁNIEŃ MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego

ARCHIWALIA DEPARTAMENTU UZUPEŁNIEŃ MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zarys rozwoju organizacyjnego Ewa Tarkota ARCHIWALIA DEPARTAMENTU UZUPEŁNIEŃ MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH 1928 1939 1. Zarys rozwoju organizacyjnego Od 6 sierpnia 1928 roku rozpoczęło swoją działalność Biuro Uzupełnień, powołane rozkazem

Bardziej szczegółowo

Karpacki Oddział Straży Granicznej

Karpacki Oddział Straży Granicznej Karpacki Oddział Straży Granicznej http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/kierownictwo/17388,kierownictwo.html 2019-10-26, 21:43 Kierownictwo Krystian Koziołek 16.05.2016 Komendant Karpackiego

Bardziej szczegółowo

Opis wystawy W 90-tą rocznicę Powstania Wielkopolskiego Grupa Leszno

Opis wystawy W 90-tą rocznicę Powstania Wielkopolskiego Grupa Leszno Głównym celem wystawy, zgodnie z koncepcją dr. Eugeniusza Śliwińskiego (Muzeum Okręgowe w Lesznie) i Barbary Ratajewskiej (Archiwum Państwowe w Lesznie) jest ukazanie przyczyn i okoliczności zrywu powstańczego,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej, oraz poznanie zadań

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO UWAGI WSTĘPNE

ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO UWAGI WSTĘPNE Czesław Tokarz ZAWARTOŚĆ AKTOWA ZESPOŁÓW SZKÓŁ OFICERSKICH LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO 1943 1945 1. UWAGI WSTĘPNE Ludowe Wojsko Polskie, którego zalążkiem, były regularne jednostki utworzone na terenie Związku

Bardziej szczegółowo

KIEROWANIE OBRONĄ PAŃSTWA

KIEROWANIE OBRONĄ PAŃSTWA Warszawa, kwiecień 2014 KIEROWANIE OBRONĄ PAŃSTWA (Potrzeba nowelizacji regulacji prawnych dotyczących tej problematyki) Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Stanisław Koziej 1 Cel: Skonsultowanie i zweryfikowanie

Bardziej szczegółowo

Piłsudski i Dmowski dwie wizje niepodległej Polski. Debata Lublin, 6 września 2018

Piłsudski i Dmowski dwie wizje niepodległej Polski. Debata Lublin, 6 września 2018 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/konferencje-i-wyklady/6529,pilsudski-i-dmowski-dwie-wizje-niepodleglej-polski-d ebata-lublin-6-wrzesnia-2018.html 2019-05-24, 05:31 Piłsudski i Dmowski dwie

Bardziej szczegółowo

Referat F (Wydz. Mob.) Korespondencja ogólna Akta organizacyjne Korespondencja Pol

Referat F (Wydz. Mob.) Korespondencja ogólna Akta organizacyjne Korespondencja Pol 1 2 3 4 5 6 7 8 (Uwaga: późniejsza nazwa Oddział dla Spraw Polaków na Kontynencie) Rozbudowa PSZ a) Wojsko b) Lotnictwo c) zarządzenia War Office d) zarządzenia SHAEF Korespondencja w sprawie rozbudowy

Bardziej szczegółowo

Program rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja

Program rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja Program rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja Nowe kierownictwo wojska podjęło działania zmierzające do unowocześnienia organizacji i wyposażenia armii. Znaczną inicjatywę w tym zakresie przejawił

Bardziej szczegółowo

Muzeum Polskich Formacji Granicznych

Muzeum Polskich Formacji Granicznych Muzeum Polskich Formacji Granicznych http://muzeumsg.strazgraniczna.pl/muz/formacje-ochrony-granic/rys-historyczny/1918-1939/9399,wojskowa-stra z-graniczna-1919-1920.html 2019-06-23, 14:21 Wojskowa Straż

Bardziej szczegółowo

DOWÓDZTWA FRONTÓW Zarys organizacyjny

DOWÓDZTWA FRONTÓW Zarys organizacyjny Tadeusz Wawrzyński DOWÓDZTWA FRONTÓW 1919 1920 1. Zarys organizacyjny Odradzające się po 123 latach zaborów Państwo Polskie musiało od początku swego istnienia toczyć ciężkie walki w obronie granic z wieloma

Bardziej szczegółowo

HISTORIA I TRADYCJE. Zgodnie z Decyzją Nr 154/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 19 listopada 2018 r. Pułk przejął:

HISTORIA I TRADYCJE. Zgodnie z Decyzją Nr 154/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 19 listopada 2018 r. Pułk przejął: HISTORIA HISTORIA I TRADYCJE Na podstawie Decyzji Nr Z- 2 /Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 stycznia 2017 r. oraz Decyzji Nr Z-17/Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 marca 2017 r. w sprawie

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT SAMODZIELNYCH BRYGAD ZAPOROWYCH Z LAT PRZECHOWYWANYCH W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM

CHARAKTERYSTYKA AKT SAMODZIELNYCH BRYGAD ZAPOROWYCH Z LAT PRZECHOWYWANYCH W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM Czesław Tokarz CHARAKTERYSTYKA AKT SAMODZIELNYCH BRYGAD ZAPOROWYCH Z LAT 1944 1945 PRZECHOWYWANYCH W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM Stosunkowo liczną grupę aktową w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego

Bardziej szczegółowo

Spis zespołów archiwalnych Archiwum SG w Szczecinie

Spis zespołów archiwalnych Archiwum SG w Szczecinie Komenda Główna Straży Granicznej Źródło: http://www.bip.kgsg.strazgraniczna.pl/s01/ewidencje-i-rejestry/3597,spis-zespolow-archiwalnych-archiwum-sg-w-szcz ecinie.html Wygenerowano: Sobota, 17 września

Bardziej szczegółowo

Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu

Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu Źródło: http://www.oss.strazgraniczna.pl/oss/osrodek/historia-osrodka/historia-losg/4056,historia-luzyckiego-oddzialu-sg. html Wygenerowano:

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 31 stycznia 2019 r. Poz. 196

Warszawa, dnia 31 stycznia 2019 r. Poz. 196 Warszawa, dnia 31 stycznia 2019 r. Poz. 196 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 17 stycznia 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o urzędzie Ministra Obrony

Bardziej szczegółowo

Lotnictwo. Zmiana Program warty rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja

Lotnictwo. Zmiana Program warty rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja Lotnictwo W 1936 r. kończono realizację dotychczasowego 3-letniego programu rozbudowy lotnictwa. Złożony przez szefa Departamentu Aeronautyki MSWojsk. gen. bryg. Ludomiła Rayskiego latem 1936 r. nowy program

Bardziej szczegółowo

Mirosław PAKUŁA Organizacja polskich wojsk łączności w latach

Mirosław PAKUŁA Organizacja polskich wojsk łączności w latach Mirosław PAKUŁA Organizacja polskich wojsk łączności w latach 1914-1939 W czasie I wojny światowej wprowadzono nowe rodzaje broni oraz poszerzyła się skala prowadzonych operacji. Stworzyło to konieczność

Bardziej szczegółowo

TEST HISTORYCZNY 7 DYWIZJA PIECHOTY. 1. W skład której armii wchodziła 7 Dywizja Piechoty we wrześniu 1939 roku? (0-1 pkt)

TEST HISTORYCZNY 7 DYWIZJA PIECHOTY. 1. W skład której armii wchodziła 7 Dywizja Piechoty we wrześniu 1939 roku? (0-1 pkt) TEST HISTORYCZNY 7 DYWIZJA PIECHOTY 1. W skład której armii wchodziła 7 Dywizja Piechoty we wrześniu 1939 roku? (0-1 pkt) a) Armii Łódź b) Armii Kraków c) Armii Karpaty d) Armii Prusy 2. Kto dowodził 7

Bardziej szczegółowo

AKTA ODDZIAŁÓW KAWALERII I ARTYLERII 1918 1939. 1. Sprawy organizacyjne

AKTA ODDZIAŁÓW KAWALERII I ARTYLERII 1918 1939. 1. Sprawy organizacyjne Tadeusz Wawrzyński AKTA ODDZIAŁÓW KAWALERII I ARTYLERII 1918 1939 1. Sprawy organizacyjne Formowanie pułków kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej odbywało się w latach 1918 1922 i było procesem

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 14 sierpnia 2013 r. Poz DECYZJA Nr 230/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 14 sierpnia 2013 r.

Warszawa, dnia 14 sierpnia 2013 r. Poz DECYZJA Nr 230/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 14 sierpnia 2013 r. Warszawa, dnia 14 sierpnia 2013 r. Poz. 212 Zarząd Organizacji i Uzupełnień P1 DECYZJA Nr 230/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 14 sierpnia 2013 r. w sprawie zasad budowy struktur dowództw i innych

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE DO DZIEJÓW LOTNICTWA LWP W LATACH Zarys organizacyjny

MATERIAŁY ARCHIWALNE DO DZIEJÓW LOTNICTWA LWP W LATACH Zarys organizacyjny Michał Klimecki MATERIAŁY ARCHIWALNE DO DZIEJÓW LOTNICTWA LWP W LATACH 1943 1945 1. Zarys organizacyjny W Centralnym Archiwum Wojskowym przechowywany jest materiał źródłowy do dziejów lotnictwa LWP w okresie

Bardziej szczegółowo

Agresja sowiecka na Polskę- IV rozbiór Polski

Agresja sowiecka na Polskę- IV rozbiór Polski Literka.pl Agresja sowiecka na Polskę IV rozbiór Polski Data dodania: 20110326 22:12:54 Autor: Monika Skiba Przedstawiam konspekt do lekcji na temat Agresji sowieckiej na Polskę dla klasy 3 gimnazjum.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE JEDNOSTEK ZAPASOWYCH PIECHOTY Z OKRESU Zagadnienia organizacyjne

MATERIAŁY ARCHIWALNE JEDNOSTEK ZAPASOWYCH PIECHOTY Z OKRESU Zagadnienia organizacyjne Anna Gąsiorowska MATERIAŁY ARCHIWALNE JEDNOSTEK ZAPASOWYCH PIECHOTY Z OKRESU 1943 1945 1. Zagadnienia organizacyjne Sformowanie Armii Polskiej w ZSRR 1 wymagało stałego dopływu przeszkolonych, w możliwie

Bardziej szczegółowo

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu L.p. Nazwa jednostki Miejscowość 1. 1Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych Bydgoszcz 2. 12. Dywizja Zmechanizowana

Bardziej szczegółowo

AKTA BRYGAD I GRUP ARTYLERII

AKTA BRYGAD I GRUP ARTYLERII Tadeusz Wawrzyński AKTA BRYGAD I GRUP ARTYLERII 1919 1939 W pierwszym okresie po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 jednostki artylerii, podobnie jak oddziały innych rodzajów broni, tworzone były doraźnie

Bardziej szczegółowo

Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen.

Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Sosnkowski wydaje rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do

Bardziej szczegółowo

Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowne Panie i Panowie Posłowie! W wystąpieniu skupię się na zagadnieniach przedstawionych na slajdzie: -

Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowne Panie i Panowie Posłowie! W wystąpieniu skupię się na zagadnieniach przedstawionych na slajdzie: - 1 Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowne Panie i Panowie Posłowie! W wystąpieniu skupię się na zagadnieniach przedstawionych na slajdzie: - wprowadzenie; - obecny stan ochrony granicy państwowej w przestrzeni

Bardziej szczegółowo

o zmianie ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

o zmianie ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw. SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA Warszawa, dnia 6 grudnia 2010 r. Druk nr 1058 MARSZAŁEK SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Pan Bogdan BORUSEWICZ MARSZAŁEK SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Zgodnie

Bardziej szczegółowo

Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13

Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13 Spis tresci Wykaz 11 Wstçp 13 Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej 2. i teza pracy 16 3. uzytych w tytule i dalszych czesciach 17 4. Zastosowane metody badawcze 19 5. Struktura pracy 20 1. i dzialania

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się granicy zachodniej i południowej

Kształtowanie się granicy zachodniej i południowej Kształtowanie się granicy zachodniej i południowej historii dla klasy 7 szkoły podstawowej z wykorzystaniem metody jigsaw (puzzli) Opracowanie: Elżbieta aprocka Czas realizacji: 45 minut Cele lekcji Uczeń:

Bardziej szczegółowo

ASY POLSKIEGO LOTNICTWA W BITWIE O ANGLIĘ

ASY POLSKIEGO LOTNICTWA W BITWIE O ANGLIĘ ASY POLSKIEGO LOTNICTWA W BITWIE O ANGLIĘ GRANICE II RZECZYPOSPOLITEJ WYBUCH II WOJNY ŚWIATOWEJ 1 WRZEŚNIA 1939 ATAK NIEMIEC 17 WRZEŚNIA ATAK ZWIĄZKU RADZIECKIEGO EWAKUACJA POLSKIEGO RZĄDU I CZĘŚCI ARMII

Bardziej szczegółowo

Tradycje administracji wojskowej w Tarnowie sięgają pierwszych dni odzyskania niepodległości. W dniu 28 października 1918 roku Polska Komisja

Tradycje administracji wojskowej w Tarnowie sięgają pierwszych dni odzyskania niepodległości. W dniu 28 października 1918 roku Polska Komisja Tradycje RYS HISTORYCZNY WOJSKOWEJ KOMENDY UZUPEŁNIEŃ W TARNOWIE Tradycje administracji wojskowej w Tarnowie sięgają pierwszych dni odzyskania niepodległości. W dniu 28 października 1918 roku Polska Komisja

Bardziej szczegółowo

Powstanie Warszawskie. Anna Strus 6a

Powstanie Warszawskie. Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie rozpoczęte 1 sierpnia 1944 roku wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach

Bardziej szczegółowo

11.VII Strona 1

11.VII Strona 1 11.VII.2016 Szczyt NATO - wspólny sukces Żołnierze i pracownicy wojska DG RSZ oraz jednostek bezpośrednio podległych doskonale wywiązali się z zadań związanych z organizacyjnym zabezpieczeniem szczytu

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY I STUDIA. Tomasz Matuszak (Warszawa) 9 Dywizja Piechoty w latach w zasobie aktowym Centralnego Archiwum Wojskowego

MATERIAŁY I STUDIA. Tomasz Matuszak (Warszawa) 9 Dywizja Piechoty w latach w zasobie aktowym Centralnego Archiwum Wojskowego MATERIAŁY I STUDIA Tomasz Matuszak (Warszawa) 9 Dywizja Piechoty w latach 1919-1939 w zasobie aktowym Centralnego Archiwum Wojskowego W zasobie Centralnego Archiwum Wojskowego znajduje się wiele ciekawych

Bardziej szczegółowo

nazwa jednostki wojskowej termin oddział lp. 1 1 Bydgoszcz 12 Wojskowy Oddział Gospodarczy JW4620 Godz TORUŃ Godz r. 10.

nazwa jednostki wojskowej termin oddział lp. 1 1 Bydgoszcz 12 Wojskowy Oddział Gospodarczy JW4620 Godz TORUŃ Godz r. 10. Harmonogram spotkań środowiskowych przedstawicieli Oddziału Regionalnego Agencji Mienia Wojskowego w Bydgoszczy z dowódcami jednostek wojskowych i żołnierzami zawodowymi na 2017r. lp. oddział regionalny

Bardziej szczegółowo

ŹRÓDŁA DO DZIEJÓW POWSTAŃ ŚLĄSKICH ( ) PRZECHOWYWANE W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM

ŹRÓDŁA DO DZIEJÓW POWSTAŃ ŚLĄSKICH ( ) PRZECHOWYWANE W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM Bożena Panecka ŹRÓDŁA DO DZIEJÓW POWSTAŃ ŚLĄSKICH (1919 1921) PRZECHOWYWANE W CENTRALNYM ARCHIWUM WOJSKOWYM Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu źródeł archiwalnych do dziejów

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT JEDNOSTEK INŻYNIERYJNO-SAPERSKICH LWP Z LAT Uwagi wstępne

CHARAKTERYSTYKA AKT JEDNOSTEK INŻYNIERYJNO-SAPERSKICH LWP Z LAT Uwagi wstępne Henryk Fabijański CHARAKTERYSTYKA AKT JEDNOSTEK INŻYNIERYJNO-SAPERSKICH LWP Z LAT 1943 1945 1. Uwagi wstępne Równolegle z formowaniem związków taktycznych i operacyjnych ludowego Wojska Polskiego tworzono

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU TECHNICZNEGO ORAZ DEPARTAMENTU V INŻYNIERII I SAPERÓW MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT

CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU TECHNICZNEGO ORAZ DEPARTAMENTU V INŻYNIERII I SAPERÓW MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT Kazimierz Bar CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU TECHNICZNEGO ORAZ DEPARTAMENTU V INŻYNIERII I SAPERÓW MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT 1918 1934 1. Organizacja i zawartość aktowa Departamentu Technicznego

Bardziej szczegółowo

Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968 r.

Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968 r. marzec'68 https://marzec1968.pl/m68/edukacja/wystawy/18754,wokol-praskiej-wiosny-interwencja-w-czechoslowacji-w-1 968-r.html 2019-06-29, 18:11 Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968

Bardziej szczegółowo

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu

Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu Wykaz Jednostek Wojskowych objętych nadzorem archiwalnym przez Archiwum Wojskowe w Toruniu L.p. Nazwa jednostki Miejscowość 1. 1Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych Bydgoszcz 2. 12. Dywizja Zmechanizowana

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT SZPITALI WOJSKOWYCH Z LAT

CHARAKTERYSTYKA AKT SZPITALI WOJSKOWYCH Z LAT Czesław Tokarz CHARAKTERYSTYKA AKT SZPITALI WOJSKOWYCH Z LAT 1943 1945 Jednym z istotnych działów pracy kwatermistrzostwa ludowego Wojska Polskiego, w okresie wojny, była działalność wojskowej służby zdrowia.

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU INTENDENTURY MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH

CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU INTENDENTURY MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Zbigniew Rzeszótko CHARAKTERYSTYKA AKT DEPARTAMENTU INTENDENTURY MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH 1918 1939 Dekretem z dnia 26 października 1918 roku Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekształciła Komisję

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 19 października 2012 r. Poz. 403. DECYZJA Nr 332/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 19 października 2012 r.

Warszawa, dnia 19 października 2012 r. Poz. 403. DECYZJA Nr 332/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 19 października 2012 r. Warszawa, dnia 19 października 2012 r. Poz. 403 Departament Strategii i Planowania Obronnego DECYZJA Nr 332/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 19 października 2012 r. w sprawie sposobu i terminu realizacji

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY DOTYCZĄCE PIERWSZEGO CAŁKOWITEGO ROZMINOWANIA TERYTORIUM POLSKI W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO

MATERIAŁY DOTYCZĄCE PIERWSZEGO CAŁKOWITEGO ROZMINOWANIA TERYTORIUM POLSKI W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Roman Leszek Polkowski MATERIAŁY DOTYCZĄCE PIERWSZEGO CAŁKOWITEGO ROZMINOWANIA TERYTORIUM POLSKI W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Zagadnienie tak ważne dla odradzającej się Polski, jakim było

Bardziej szczegółowo

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Małopolski Konkurs Tematyczny: Małopolski Konkurs Tematyczny: Na Polu Chwały... - Damy i Kawalerowie Virtuti Militari i Krzyża Walecznych w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 24 lipca 2013 r. Poz. 196

Warszawa, dnia 24 lipca 2013 r. Poz. 196 Warszawa, dnia 24 lipca 2013 r. Poz. 196 Departament Administracyjny DECYZJA Nr 214/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 24 lipca 2013 r. w sprawie bezpośredniego podporządkowania jednostek organizacyjnych

Bardziej szczegółowo

DECYZJA Nr 297/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 lipca 2014 r.

DECYZJA Nr 297/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 lipca 2014 r. Warszawa, dnia 17 lipca 2014 r. Poz. 246 Departament Wychowania i Promocji Obronności DECYZJA Nr 297/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie zaopatrywania w prasę komórek i jednostek

Bardziej szczegółowo

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Małopolski Konkurs Tematyczny: Małopolski Konkurs Tematyczny: Umarli, abyśmy mogli żyć wolni. Miejsce Lwowa i jego obrońców w walce o niepodległość Polski - dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Autor: Zuzanna Czubek VIB

Autor: Zuzanna Czubek VIB Autor: Zuzanna Czubek VIB 1795r.- III rozbiór Polski (dokonany przez Prusy, Austrię i Rosję), Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy i świata. Prusy w wyniku trzech rozbiorów zagarnęli: Pomorze, Wielkopolskie,

Bardziej szczegółowo

Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na

Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na MONTE CASSINO 1944 Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na którym wznosi się stare Opactwo Benedyktynów.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 5 lutego 2018 r. Poz. 26 ZARZĄDZENIE NR 21 KOMENDANTA GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ. z dnia 2 lutego 2018 r.

Warszawa, dnia 5 lutego 2018 r. Poz. 26 ZARZĄDZENIE NR 21 KOMENDANTA GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ. z dnia 2 lutego 2018 r. DZIENNIK URZĘDOWY KOMENDY GŁÓWNEJ STRAŻY GRANICZNEJ Warszawa, dnia 5 lutego 2018 r. Poz. 26 ZARZĄDZENIE NR 21 KOMENDANTA GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ z dnia 2 lutego 2018 r. zmieniające zarządzenia w sprawie

Bardziej szczegółowo

4 września 1939 (poniedziałe k)

4 września 1939 (poniedziałe k) Wojna obronna 1939 https://1wrzesnia39.pl/39p/kalendarium-1/8872,4-wrzesnia-1939-poniedzialek.html 2019-09-26, 13:11 4 września 1939 (poniedziałe k) Wydarzenia Mordy na ludności cywilnej Częstochowy i

Bardziej szczegółowo