ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W BIOMASIE ZIELONEJ W OTOCZENIU WYBRANYCH CIĄGÓW KOMUNIKACYJNYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W BIOMASIE ZIELONEJ W OTOCZENIU WYBRANYCH CIĄGÓW KOMUNIKACYJNYCH"

Transkrypt

1 zbiorowiska nieleśne, zbiorowiska leśne, odległość od drogi,zmienne natężenie ruchu kołowego, kobalt, chrom, kadm, miedź,nikiel, ołów, ASA, mineralizacja na mokro Grażyna ŁASKA, Magdalena KUKLEWICZ* ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W BIOMASIE ZIELONEJ W OTOCZENIU WYBRANYCH CIĄGÓW KOMUNIKACYJNYCH W pracy dokonano oceny zawartości metali ciężkich w biomasie zielonej w zależności od składu gatunkowego i struktury zbiorowisk roślinnych na wyznaczonych transektach w otoczeniu ciągów komunikacyjnych w Białymstoku. W analizie chemicznej biomasy zielonej uwzględniono trzy zbiorowiska nieleśne i jedno zbiorowisko leśne zlokalizowane przy drogach wojewódzkich i krajowych o różnym natężeniu transportu kołowego. W badaniach uwzględniono również zmienną odległość poletek badawczych od ciągów komunikacyjnych (4-5 m, m i m) i różne formy życiowe gatunków budujących zbiorowiska roślinne (biomasę gatunków drzew, krzewów, ziół i mchów). W ocenie oddziaływania pierwiastków śladowych pochodzących z zanieczyszczeń komunikacyjnych na zbiorowiska roślinne stwierdzono, że największe zawartości żelaza, miedzi i chromu w biomasie zielonej wystąpiły w zbiorowiskach nieleśnych. W zależności od odległości poletek badawczych od drogi największe stężenia żelaza, miedzi i chromu w biomasie zielonej oznaczono najbliżej drogi, na poletkach 4-5 m. W ocenie zawartości metali ciężkich w poszczególnych formach życiowych roślin budujących zbiorowiska roślinne największe stężenia badanych pierwiastków śladowych określono w biomasie mchów. 1. WPROWADZENIE Nurtującym problemem XXI wieku jest pogłębiający się stan zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w wyniku działalności antropogenicznej. Jedną z podstawowych przyczyn zanieczyszczeń emitowanych do środowiska jest transport i motoryzacja [5]. Wycieki i spaliny samochodowe emitowane przez układy wydechowe pojazdów stanowią rozproszone źródło substancji chemicznych, które koncentrują się na obszarach wzdłuż * Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45E, Białystok, g.laska@pb.edu.pl

2 342 G. ŁASKA, M. KUKLEWICZ dróg [2]. Badania innych autorów wykazują, że zanieczyszczenia silnie oddziałują na środowisko, nawet w odległości 50 m od ciągu komunikacyjnego [7]. Zanieczyszczenia pochodzące z transportu komunikacyjnego mają istotny wpływ na zbiorowiska roślinne i pasy zieleni zlokalizowane przy drogach. Ich szkodliwość uzależniona jest od ich biologicznej akumulacji w środowisku przyrodniczym [4]. Metale ciężkie dostają się do tkanek roślinnych ze środowiska glebowego oraz powietrza. Toksyczne pierwiastki śladowe wpływają na zmiany morfologiczne zarówno nadziemnych, jak i podziemnych części roślin [14], a także inicjują stres oksydacyjny wśród roślin poprzez zwiększanie się stężenia szkodliwych pochodnych tlenu [1]. Koncentracja metali ciężkich w środowisku przyrodniczym powoduje, że rośliny występujące na obszarach zanieczyszczonych mogą wykształcać mechanizmy obronne, dzięki którym tolerują duże dawki metali ciężkich i przystosowują się do panujących warunków środowiskowych [6,13,3]. Celem badań jest oznaczenie zawartości miedzi, żelaza, niklu, ołowiu, chromu, kadmu i kobaltu w biomasie zielonej roślin w zbiorowiskach nieleśnych i leśnych przy głównych ciągach komunikacyjnych Białegostoku oraz dokonanie oceny i porównania stężenia pierwiastków śladowych w zależności od oddalenia od drogi, składu gatunkowego badanych zbiorowisk roślinnych i zmiennego natężenia ruchu kołowego na szlakach komunikacyjnych. 2. TEREN BADAŃ Badania zawartości metali ciężkich w biomasie zielonej prowadzono w 2011 roku, w zbiorowiskach roślinnych na czterech transektach (3 nieleśnych i 1 leśnym) zlokalizowanych przy głównych ciągach komunikacyjnych Białegostoku. Trzy transekty nieleśne występują przy ul. Narodowych Sił Zbrojnych (droga wojewódzka nr 669 Białystok-Ełk), ul. Gen. W. Andersa (droga krajowa nr 8 Białystok-Warszawa) i ul. W. Raginisa (droga wojewódzka nr 676 Białystok-Krynki), a jeden transekt leśny przy ul. K. Ciołkowskiego (droga wojewódzka nr 678 Białystok-Wysokie Mazowieckie). Wzorcowe transekty roślinne, znacznie oddalone od ciągów komunikacyjnych, do których porównano wyniki analiz laboratoryjnych wyznaczono na obszarze Arboretum w Kopnej Górze, w środkowej części Puszczy Knyszyńskiej [10]. Miejskie transekty badawcze w otoczeniu wybranych ciągów komunikacyjnych scharakteryzowano ze względu na zmienne natężenie ruchu kołowego. W badaniach własnych pomiaru średniego dobowego natężenia pojazdów na drogach określono, że największa liczba pojazdów występuje na ul. Gen. W. Andersa 964 pojazdów/godzinę, a na ul. K. Ciołkowskiego jest to 860 pojazdów/godzinę, na ul. W. Raginisa 501 pojazdów/godzinę, i najmniejsza liczba pojazdów na ul. Narodowych Sił Zbrojnych 439 pojazdów/godzinę.

3 Zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej w otoczeniu wybranych ciągów komunikacyjnych METODYKA BADAŃ 3.1. METODY TERENOWE Zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej określono w badaniach terenowych prowadzonych w sierpniu 2010 roku. Nieleśne i leśne transekty o powierzchni 25 m 2 (1 m 25 m) wyznaczono prostopadle do drogi, w odległości 4 m od jezdni. W ich obrębie wydzielono po trzy poletka badawcze (4-5 m, m i m) o wielkości 1 m 2 (1 m 1 m) do poboru biomasy zielonej. Z każdego poletka zebrano biomasę roślin zielonych wszystkich gatunków, które występowały na danej powierzchni. Na poletkach badawczych wykonano zdjęcia fitosocjologiczne. Wykonano je również dla całego badanego terenu na powierzchni 100 m 2 (4 m x 25 m). Na tej podstawie dokonano identyfikacji zbiorowisk roślinnych i określono ich skład gatunkowy. Zebrany materiał roślinny przywieziono do laboratorium w celu przeprowadzenia dalszych analiz [10,11] METODY LABORATORYJNE Badania laboratoryjne metali ciężkich w roślinach przeprowadzono w listopadzie 2011 roku. Wykonano mechaniczną obróbkę wysuszonej biomasy zielonej w celu uzyskania sproszkowanego materiału do analiz chemicznych. W następnym etapie zmineralizowano próbki roślinne na mokro. Odważono po 0,3 g rozdrobnionych wcześniej roślin. Próbki mineralizowano przez 35 minut w temperaturze 180 C w obecności 8 ml 65% HNO 3 i 2 ml 80% H 2 O 2, po czym rozcieńczono je wodą destylowaną do 50 ml. Właściwe oznaczanie zawartości metali ciężkich w biomasie zielonej wykonano metodą Absorpcyjnej Spektrometrii Atomowej (ASA). Analizy przeprowadzono w odniesieniu do wzorców poszczególnych substancji przygotowanych w środowisku kwaśnym (HCl) oraz próbki kontrolnej (HNO 3 + H 2 O 2 + H 2 O dest. ). Otrzymane wyniki opracowano statystycznie programem Statistica 10.0 (Licencja Politechniki Białostockiej). 4. WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA WYNIKÓW 4.1. ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W ZBIOROWISKACH ROŚLINNYCH W badaniach stwierdzono, że biomasa zielona z poszczególnych zbiorowisk roślinnych, wśród wszystkich oznaczonych metali ciężkich, wykazuje obecność żelaza (Fe),

4 344 G. ŁASKA, M. KUKLEWICZ miedzi (Cu) i chromu (Cr). Zawartość pozostałych pierwiastków śladowych (Ni, Pb, Cd i Co) osiąga natomiast wartości poniżej zakresu oznaczalności (Tabela 1). Tabela 1. Zawartość metali ciężkich w badanych zbiorowiskach roślinnych [mg g -1 s.m.] Metale ciężkie Lokalizacja Fe Cu Cr Ni Pb Cd Co ul. Narodowych Sił Zbrojnych 1 (NSZ*) 1,570 0,009 0,016 < 0,03 < 0,03 < 0,017 < 0,017 ul. Gen. W. Andersa 2 (And.*) 3,447 0,014 0,015 < 0,03 < 0,03 < 0,017 < 0,017 ul. W. Raginisa 3 (Rag.*) 1,794 0,013 0,017 < 0,03 < 0,03 < 0,017 < 0,017 ul. K. Ciołkowskiego 4 (Cioł.*) 3,077 0,014 0,011 < 0,03 < 0,03 < 0,017 < 0,017 * nazwy skrótów poszczególnych ciągów komunikacyjnych wykorzystano do oznaczenia Rys. 1 i Rys. 2 1 Zbiorowisko trawiaste z dominacją kupkówki pospolitej Dactylis glomerata 2 Zbiorowisko trawiaste z dominacją wiechliny łąkowej Poa pratensis i kostrzewy czerwonej Festuca rubra 3 Zbiorowisko trawiaste z dominacją kupkówki pospolitej D. glomerata i trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos 4 Zbiorowisko lasu mieszanego świeżego Badania laboratoryjne metali ciężkich w biomasie zielonej wykazały dużą zawartość żelaza w roślinach. Stężenie tego metalu wynosi od 1,570 do 3,447 mg g -1 s.m.. W badanej biomasie zielonej stwierdzono natomiast niewielką zawartość miedzi. Stężenie tego metalu w biomasie zielonej ze zbiorowisk nieleśnych i leśnych kształtuje się w przedziale od 0,009 do 0,014 mg g -1 s.m.. Niewielkie zawartości stwierdzono również w przypadku chromu (od 0,011 do 0,017 mg g -1 s.m.) (Rys. 1). Jego większe stężenie występuje jednak w biomasie zielonej obecnej na transektach nieleśnych niż leśnych. Na transekcie leśnym pochłanianie tego pierwiastka przez rośliny ograniczają drzewa. Stężenie żelaza i miedzi w biomasie zielonej z badanych zbiorowisk roślinnych jest skorelowane z przestrzennym rozkładem emisji pyłu PM10 ze źródeł liniowych na terenie miasta, gdzie na ul. Gen. W. Andersa i ul. K. Ciołkowskiego kształtuje się ono w przedziale 0,20 0,30 [Mg/rok], a na ul. W. Raginisa i ul. Narodowych Sił Zbrojnych na poziomie 0,05 0,15 [Mg/rok]. Wynika z tego, że im większa jest emisja pyłu PM10 na drogach, tym zawartość metali ciężkich w roślinach jest większa. Natężenie transportu kołowego na badanych ciągach komunikacyjnych w Białymstoku ma bezpośredni wpływ na zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej. W badaniach określono również, że największa liczba pojazdów występuje na ul. Gen. W. Andersa (964 pojazdów/godzinę) i na ul. K. Ciołkowskiego (860 pojazdów/godzinę), nieco mniejsza na ul. W. Raginisa (501 pojazdów/godzinę) i najmniejsza na ul. Narodowych Sił Zbrojnych (439 pojazdów/godzinę).

5 Cr Ni Cu Fe Zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej w otoczeniu wybranych ciągów komunikacyjnych. 345 Rys. 1. Zawartość Fe, Cu i Cr w badanych zbiorowiskach roślinnych [mg g -1 s.m.] 4.2. ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W BIOMASIE ZIELONEJ Z UWZGLĘDNIENIEM ODLEGŁOŚCI OD CIĄGU KOMUNIKACYJNEGO W badaniach stwierdzono zmienność zawartości metali ciężkich w biomasie zielonej w zależności od odległości poletek badawczych od drogi (Tabela 2). Rozkład stężenia metali ciężkich w badanych zbiorowiskach roślinnych jest nierównomierny. Wpływają na to zanieczyszczenia punktowe, skład gatunkowy roślin i ich pokrycie. Tabela 2. Zawartość metali ciężkich [mg g -1 s.m.] w miejskich i wzorcowych zbiorowiskach roślinnych na poletkach badawczych [*10] Lokalizacja Transekt 1 Transekt 2 Transekt 3 Kopna Góra Transekt 4 Kopna Góra Odległość [m] ul. NSZ ul.gen.w.and. ul. W. Rag. T. nieleśny ul. K. Cioł. T. leśny 4,0-5,0 4,050 3,380 1,810 17,180* 2,660 2,900* 14,0-15,0 1,380 2,640 1,300 28,220* - 4,940* 24,0-25,0 1,570 4,240 3,100 7,650* 3,880 29,550* 4,0-5,0 0,037 0,014 0,016-0,016-14,0-15,0 0,009 0,020 0, ,0-25,0 0,009 0,009 0,011-0,014-4,0-5,0 < 0,03 < 0,03 < 0,03 0,000* < 0,03 0,317* 14,0-15,0 0,087 < 0,03 0,161 0,000* - 0,233* 24,0-25,0 < 0,03 < 0,03 0,214 0,000* < 0,03 0,000* 4,0-5,0 0,019 0,015 0,013 0,000* 0,011 0,000* 14,0-15,0 0,015 0,016 0,027 0,000* - 0,000* 24,0-25,0 0,016 0,015 0,015 0,000* 0,013 0,000* Na transektach miejskich o dużym nasileniu transportu kołowego (ul. Gen. W. Andersa, ul. K. Ciołkowskiego, ul. W. Raginisa) największa depozycja żelaza w biomasie zielonej występuje w znacznym oddaleniu od krawędzi drogi, aż na odległości m. Podczas, gdy na ul. Narodowych Sił Zbrojnych, o mniejszym natężeniu transportu, kumuluje się maksymalnie bliżej drogi, na odległości 4-5 m (Tabela 2). Na transektach wzorcowych, w Kopnej Górze większe stężenia żelaza powiązane są z brakiem

6 346 G. ŁASKA, M. KUKLEWICZ obecności chromu (obniżającego zawartość Fe) w biomasie zielonej z tego obszaru. Świadczy to o braku zanieczyszczeń motoryzacyjnych na tym terenie [11]. Zawartość chromu w biomasie zielonej z uwzględnieniem odległości od drogi kształtuje się w przedziale od 0,011 do 0,019 mg g -1 w odległości 4-5 m, od 0,015 do 0,027 mg g -1 w odległości m i od 0,013 do 0,016 mg g -1 w odległości m. Wynika z tego, że wielkość natężenia ruchu komunikacyjnego nie ma wpływu na stężenie chromu w roślinach, gdyż bez względu na odległość poletek od drogi, jego zawartości w biomasie zielonej są podobne (Tabela 2). Zawartość niklu stwierdzono tylko w czterech próbkach roślinnych pochodzących z miasta. Na transektach wzorcowych w Kopnej Górze metal ten występuje jedynie w biomasie zielonej na transekcie leśnym. Zawartości niklu w biomasie zielonej są porównywalne (Tabela 2), a obecność tego pierwiastka w roślinach może być wynikiem podobnych właściwości fizyko-chemicznych gleb. W biomasie zielonej na transektach miejskich nie określono zawartości ołowiu i kadmu. Ich znacznie większe stężenia oznaczono w biomasie zielonej na transektach wzorcowych w Kopnej Górze (Pb 2,667 4,746 mg g -1, Cd 1,325 1,667 mg g -1 ), co zapewne jest związane z geochemią podłoża tego terenu, które jest też miejscem upamiętniającym walki i złożenie broni przez powstańców styczniowych w 1863 roku [8, 9]. Na transektach miejskich (ul. Narodowych Sił Zbrojnych, ul. K. Ciołkowskiego, ul. W. Raginisa) największe stężenie miedzi w biomasie zielonej występuje blisko drogi, na odległości 4-5 m. Natomiast na ul. Gen. W. Andersa maksymalnie kumuluje się na odległości m (Tabela 2). Wynika z tego, że na zawartość miedzi w roślinach wpływają zanieczyszczenia motoryzacyjne pochodzące z dróg ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W BIOMASIE ZIELONEJ Z UWZGLĘDNIENIEM FORM ŻYCIOWYCH ROŚLIN Na kumulację metali ciężkich w biomasie zielonej na transektach miejskich znaczący wpływ ma skład gatunkowy zbiorowisk roślinnych. Uwzględniając formy życiowe roślin stwierdzono, że największa depozycja metali ciężkich jest w biomasie mchów (Tabela 3). Są one najlepszymi bioindykatorami stanu zanieczyszczeń powietrza. Brak w ich budowie kutykuli i epidermy powoduje łatwe pochłanianie jonów pierwiastków śladowych [12]. Odgrywają one też znaczącą rolę jako wskaźniki zachodzących zmian w ekosystemach roślinnych narażonych na działanie antropopresji [15]. Najmniejszą zawartość metali ciężkich oznaczono w biomasie zielonej drzew (Tabela 3). Przyczyną tego jest podstawowy budulec drewna lignina i nadmierna liczba zdrewniałych komórek, która utrudnia pobieranie mikroelementów [14].

7 Cr Cu Fe Zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej w otoczeniu wybranych ciągów komunikacyjnych. 347 Tabela 3. Zawartość metali ciężkich [mg g -1 s.m.] w biomasie zielonej poszczególnych form życiowych roślin Lokalizacja Transekt 1 Transekt 2 Transekt 3 Transekt 4 Biomasa form życiowych ul. NSZ ul. Gen.W.Ander. ul. W. Raginisa ul. K. Cioł. Drzewa 0,339 1,783 1,473 Zioła 1,602 3,379 1,304 Mchy 2,839 3,515 6,636 3,856 Drzewa 0,004 0,009 0,010 Zioła 0,009 0,014 0,013 Mchy 0,016 0,018 0,017 0,019 Drzewa 0,025 0,013 0,009 Zioła 0,016 0,015 0,016 Mchy 0,015 0,017 0,022 0, ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY METALAMI CIĘŻKIMI W BIOMASIE ZIELONEJ Analizy statystyczne wykazały istotną różnicę pomiędzy zawartościami chromu w biomasie zielonej poszczególnych zbiorowisk roślinnych, natomiast stężenia miedzi i żelaza nie są statystycznie istotne (Rys. 2). Rys. 2. Zawartość Cr, Cu i Fe [mg g -1 ] w poszczególnych zbiorowiskach roślinnych Analiza korelacji przy poziomie istotności mniejszym od 0,05 pomiędzy metalami ciężkimi w biomasie zielonej przy ul. Narodowych Sił Zbrojnych wykazała bardzo silną korelację pomiędzy Fe i Cu (r = 0,96), wysoką pomiędzy Fe i Cr (r = 0,72), a umiarkowaną pomiędzy Cr i Cu (r = 0,65) (Rys. 3a). Na transekcie roślinnym przy ul. K. Ciołkowskiego również bardzo silna korelacja występuje pomiędzy Fe-Cr (r = 0,99) oraz wysoka Fe-Cu (r = 0,82) i Cr-Cu (r = 0,80) (Rys. 3b). Metale ciężkie w biomasie zielonej na pozostałych transektach korelują na niskim poziomie i nie są istotne statystycznie.

8 348 G. ŁASKA, M. KUKLEWICZ Rys. 3. a) Korelacja Fe Cu w zbiorowisku trawiastym przy ul. Narodowych Sił Zbrojnych b) Korelacja Fe Cr w zbiorowisku leśnym przy ul. K. Ciołkowskiego 5. WNIOSKI Analizy chemiczne metali ciężkich w biomasie zielonej wykazały, że największe w nich jest stężenie żelaza (Fe). Jest to mikroelement niezbędny do rozwoju roślin. Niewielka zawartość Cu i Cr może być spowodowana wpływem zanieczyszczeń komunikacyjnych. Brak Pb i Cd w biomasie zielonej świadczy o stosowaniu wyłącznie benzyny bezołowiowej. Na podstawie oceny oddziaływania zanieczyszczeń motoryzacyjnych stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy największym stężeniem metali ciężkich w biomasie zielonej zbiorowiska roślinnego, a natężeniem ruchu kołowego. Duże znaczenie ma również odległość poletek badawczych od drogi. W większości przypadków najmniejsze stężenia wystąpiły w biomasie zielonej w odległości m od drogi. Brak bariery biologicznej w postaci drzew w nieleśnych zbiorowiskach roślinnych powoduje większe narażenie gatunków roślin na działanie zanieczyszczeń z transportu kołowego. Najbardziej optymalną formą życiową roślin w otoczeniu ciągów komunikacyjnych są mchy, które w największym stopniu pochłaniają pierwiastki śladowe ze względu na swoją budowę i strukturę. LITERATURA [1] BARTOSZ G., Druga twarz tlenu: wolne rodniki w przyrodzie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, [2] FORMAN R.T.T, SPERLING D., BISSONETTE J., CLEVENGER A.P., CUTSHALL C., DALE V., FAHRIG L., FRANCE R., GOLDMAN C., HEANUE K., JONES J., SWANSON F., TURRENTINE T., WINTER T., Ekologia dróg, Związek stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, 2009 [3] GRZESIUK A., CZUŁOWSKA I., KOWALCZYK W., HORBOWICZ M., Wpływ jonów ołowiu na zawartość niektórych metabolitów i wzrost siewek gryki zwyczajnej (Fagopyrum esculentum Moench), Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 48, 86-95, 2011

9 Zawartość metali ciężkich w biomasie zielonej w otoczeniu wybranych ciągów komunikacyjnych. 349 [4] IBRAGIMOW A., GŁOSIŃSKA G., SIEPAK M., WALNA B., Wstępne badania zanieczyszczenia metalami ciężkimi osadów równin zalewowych Lubuskiego Przełomu Odry. Prace i Studia Geograficzne, 2010, T. 44, [5] INDEKA L., KARACZUN Z.M., Kadm w glebach położonych przy ruchliwych trasach komunikacyjnych wybranych miast Polski. [w:] Kadm w środowisku problemy ekologiczne i metodyczne, pod red. A. Kabaty-Pendias, B. Szteke, Materiały konferencyjne. Polska Akademia Nauk, Zeszyty Naukowe 26, Warszawa, 2000, [6] KABATA - PENDIAS A., PENDIAS H., Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, [7] KARCZEWSKA A., KABAŁA C., LIZUREK S., ZAJĄC S., Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi w sąsiedztwie Szosy Jakuszyckiej na obrzeżach Karkonoskiego Parku Narodowego [w:] Geoekologické problémy Krkonoš, pod red. Strusa J., Mazurski K. R., Palucki A., Potocka J., Sborn. Mez. Věd. Konf., 2004, Szklarska Poręba. Opera Corcontica, 41, [8] ŁASKA G., Ekologiczno-siedliskowe uwarunkowania przemian grądowych zbiorowisk zastępczych. I. Trofizm górnych warstw gleby i jego znaczenie dla kierunku przemian grądowych zbiorowisk zastępczych, 1998, Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej Inżynieria Środowiska, 10: [9] ŁASKA G. Tendencje dynamiczne zbiorowisk zastępczych w Puszczy Knyszyńskiej, 2006, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Białystok-Poznań, [10] ŁASKA G., JAROS M., Planowanie terenów zieleni w obszarach zagrożeń w aspekcie zmienności aparatu fotosyntetyzującego i metali ciężkich, 2011, Czasopismo Techniczne, Seria Architektura, 17, 6-A. [11] ŁASKA G., dane niepublikowane, 2011 [12] MALZAHN E., WÓJCIK J., Metody stosowane w bioindykacji środowiska leśnego Puszczy Białowieskiej, 2012, Acta Agrophysica, 19(2), [13] OLKO A., Fizjologiczne aspekty tolerancji roślin na metale ciężkie, 2009, Kosmos: Problemy Nauk Biologicznych Tom. 58. Kraków, [14] STOBRAWA K., Oddziaływanie metali ciężkich na aktywność metaboliczną korzeni topoli, 2005 Instytut Dendrologii PAN (Rozprawa doktorska), Kórnik. [15] ŚWIERCZ A., Zawartość pierwiastków metalicznych w igłach sosny w rejonie oddziaływania przemysłu wapienniczego w województwie świętokrzyskim, 2003 Prądnik, Prace Muz. Szafera, Tom 13, THE CONCENTRATION OF HEAVY METALS IN GREEN BIOMASS NEAR SELECTED TRAFFIC ARTERIESS. Heavy metals content in the air are one of the main automotive pollutions of the natural environment. They have significant influence on the wayside vegetation. The aim of this study was to estimate the content of Cu, Fe, Ni, Pb, Cr, Cd and Co in green biomass plants on the forest and non-forest transects at the main traffic artery in Bialystok as well as was to make an estimate of trace elements concentration in plants according to the distance from the road. Preliminary laboratory investigations insisted on mechanical crumble collected green biomass. Afterward wet mineralization of plants was carried out in the presence of 65% HNO 3 and 30% H 2 O 2. Heavy metals in green biomass were estimated with flame method ASA for primary standard sample. Laboratory analysis proved existence of Fe, Cu and Cr in all samples analyzed plants. The presence of Ni was found in only four of them. The content of Cd, Pb and Co in green biomass was less the limit of determination range. The largest concentration of the analyzed elements was occurred in the plant samples collected at 4 m distance from the traffic artery. The heavy

10 350 G. ŁASKA, M. KUKLEWICZ metals content in green biomass in Bialystok was compared with analyses of plant samples from the Arboretum in Kopna Góra. The concentration of the analyzed elements in plants samples from these sites were comparable. The concentration of heavy metals in plants is primarily depended on their distance from the road. There were found plenty of microelements in study biomass which are essential for growth and development of plants.

"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania"

Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania "Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania" Agnieszka RAJMUND 1), Marta BOŻYM 2) 1) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Dolnośląski

Bardziej szczegółowo

METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM

METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM Słowa kluczowe: gleba, roślinność, metale ciężkie, formy mobilne Krystyna NIESIOBĘDZKA*, Elżbieta KRAJEWSKA* METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM Problem zanieczyszczeń

Bardziej szczegółowo

Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach

Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach Metoda wykorzystująca organizmy żywe (biowskaźniki, bioindykatory, biomarkery)

Bardziej szczegółowo

Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska Małgorzata Stanek. Instytut Botaniki im. W. Szafera Polska Akademia Nauk Kraków

Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska Małgorzata Stanek. Instytut Botaniki im. W. Szafera Polska Akademia Nauk Kraków Czasowo-przestrzenna zmienność depozycji metali ciężkich w Puszczy Niepołomickiej wyniki długookresowego biomonitoringu z użyciem mchu Pleurozium schreberi Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska

Bardziej szczegółowo

Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej

Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników

Bardziej szczegółowo

KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE

KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCENA ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W KIELCACH W 2011 ROKU NA PODSTAWIE BIOMONITORINGU JAKO ELEMENTU MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W REALIZACJI EKOROZWOJU ORAZ ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM

Bardziej szczegółowo

AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE GŁÓWNYCH ARTERII KOMUNIKACYJNYCH LUBLINA

AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE GŁÓWNYCH ARTERII KOMUNIKACYJNYCH LUBLINA Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)035 2012;6(1) Andrzej PLAK 1, Piotr BARTMIŃSKI 1, Lesia LATA 1 i Ryszard DĘBICKI 1 AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE

Bardziej szczegółowo

Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGRODÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC

Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGRODÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 4, 29 r. Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC CONTENTS

Bardziej szczegółowo

Analiza zmienności przestrzennej zanieczyszczeń wód powierzchniowych z użyciem narzędzi GIS

Analiza zmienności przestrzennej zanieczyszczeń wód powierzchniowych z użyciem narzędzi GIS Analiza zmienności przestrzennej zanieczyszczeń wód powierzchniowych z użyciem narzędzi GIS Prof. Andrzej Leśniak Katedra Geoinformatyki i Informatyki Stosowanej, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI OD TRASY KOMUNIKACYJNEJ

ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI OD TRASY KOMUNIKACYJNEJ ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVIII NR 3/4 WARSZAWA 2007: 38^(2 KAROLINA BOMZE, BEATA RUTKOWSKA, WIESŁAW SZULC ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI

Bardziej szczegółowo

Wykorzystaniem biowęgla jako podłoża w produkcji szklarniowej ogórka i pomidora

Wykorzystaniem biowęgla jako podłoża w produkcji szklarniowej ogórka i pomidora Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka, Magdalena Dębicka 1, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska Pusz 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul.

Bardziej szczegółowo

Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie ich oddziaływania na środowisko

Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie ich oddziaływania na środowisko Ogólnopolski konkurs dla studentów i młodych pracowników nauki na prace naukowo-badawcze dotyczące rewitalizacji terenów zdegradowanych Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie

Bardziej szczegółowo

Planowanie terenów zieleni w obszarach zagrożeń w aspekcie zmienności aparatu fotosyntetyzującego i metali ciężkich

Planowanie terenów zieleni w obszarach zagrożeń w aspekcie zmienności aparatu fotosyntetyzującego i metali ciężkich Grażyna Łaska, Monika Jaros Planowanie terenów zieleni w obszarach zagrożeń w aspekcie zmienności aparatu fotosyntetyzującego i metali ciężkich Planning green spaces in risk areas in terms of volatility

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1 OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac: PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1357

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1357 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1357 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5 Data wydania: 19 lipca 2016 r. AB 1357 Nazwa i adres GALESS

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż.

TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż. Pestycydy i problemy związane z ich produkcja i stosowaniem - problemy i zagrożenia związane z występowaniem pozostałości pestycydów w środowisku; Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją - problem

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA :

PRZEDMIOT ZLECENIA : PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z ochroną i kształtowaniem środowiska

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z ochroną i kształtowaniem środowiska Biologia, I stopień, niestacjonarne, 2017/2018, semestr IV KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z ochroną i kształtowaniem środowiska (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Fizjologia

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W RÓŻNYCH PORACH ROKU

ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W RÓŻNYCH PORACH ROKU Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(2)095 2012;6(2) Anna CHRZAN 1 i Grzegorz FORMICKI 2 ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W RÓŻNYCH PORACH ROKU CONTENT OF HEAVY METALS IN SOILS IN DIFFERENT

Bardziej szczegółowo

SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ

SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ OTWARTE SEMINARIA IETU SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ Maciej Soja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice, 21.09.2017 PODATNOŚĆ

Bardziej szczegółowo

Ocena zastosowania geokompozytów sorbujących wodę w uprawie miskanta olbrzymiego i traw na podłożach rekultywacyjnych - raport

Ocena zastosowania geokompozytów sorbujących wodę w uprawie miskanta olbrzymiego i traw na podłożach rekultywacyjnych - raport Ocena zastosowania geokompozytów sorbujących wodę w uprawie miskanta olbrzymiego i traw na podłożach rekultywacyjnych - raport dr Marta Pogrzeba dr Jacek Krzyżak dr hab. Grażyna Płaza Kierownik zadania:

Bardziej szczegółowo

Monitoring i ocena środowiska

Monitoring i ocena środowiska Monitoring i ocena środowiska Monika Roszkowska Łódź, dn. 12. 03. 2014r. Plan prezentacji: Źródła zanieczyszczeń Poziomy dopuszczalne Ocena jakości powietrza w Gdańsku, Gdyni i Sopocie Parametry normowane

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 866 9

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 78 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 504 9 Organizmy

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE z identyfikacji zanieczyszczenia powierzchni ziemi

SPRAWOZDANIE z identyfikacji zanieczyszczenia powierzchni ziemi Zespół Usług Geologicznych i Ochrony Środowiska ul. Jar 5a, 30-698 Kraków; +48 603 39 99 21; geoeko.krakow@gmail.com SPRAWOZDANIE z identyfikacji zanieczyszczenia powierzchni ziemi Nazwa terenu badań Zespół

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 16 lipca 2018 r. Nazwa i adres: AB 888 ZAKŁAD

Bardziej szczegółowo

Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego

Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 19 października 2018 r. Nazwa i adres AB 797

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 796 8 Organizmy modelowe w badaniach

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W ZALEŻNOŚCI OD ICH ODLEGŁOŚCI OD ULICY I SPOSOBU UŻYTKOWANIA TERENU

ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W ZALEŻNOŚCI OD ICH ODLEGŁOŚCI OD ULICY I SPOSOBU UŻYTKOWANIA TERENU ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH W ZALEŻNOŚCI OD ICH ODLEGŁOŚCI OD ULICY I SPOSOBU UŻYTKOWANIA TERENU Robert CZUBASZEK, Karolina BARTOSZUK Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska 1. 2. 3. 4. w. w. w. w. aud. lab. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska 8 Organizmy modelowe w badaniach toksykologicznych 10

Bardziej szczegółowo

w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach.

w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach. Rtęć w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach. Ludmiła Polechońska Małgorzata Polechońska CEL BADAŃ rozpoznanie zawartości rtęci w przypowierzchniowej warstwie gleby

Bardziej szczegółowo

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone

Bardziej szczegółowo

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Obniżenie emisji dwutlenku węgla w Gminie Raba Wyżna poprzez wymianę kotłów opalanych biomasą, paliwem gazowym oraz węglem Prowadzący: Tomasz Lis Małopolska

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 6 sierpnia 2015 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA

Bardziej szczegółowo

ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA *

ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA * UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 153 Nr 33 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2014 ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA * WPŁYW DZIAŁALNOŚCI ZAKŁADÓW CHEMICZNYCH ZŁOTNIKI WE WROCŁAWIU

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 27 marca 2014 r. Nazwa i adres: AB 888 ZAKŁAD

Bardziej szczegółowo

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez

Bardziej szczegółowo

Jakość powietrza w Polsce na tle Europy

Jakość powietrza w Polsce na tle Europy Monitoring jakości powietrza w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska Jakość powietrza w Polsce na tle Europy PODSYSTEMY: 1. Monitoring jakości powietrza 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 1 Data wydania: 10 października 2014 r. Nazwa i adres ARQUES

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975 PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 27 lipca 2015 r. Nazwa i adres ENVI-CHEM

Bardziej szczegółowo

monitoringu przyrody.

monitoringu przyrody. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2014 roku Monitoring przyrody W ramach podsystemu monitoringu przyrody w roku 2014 realizowane były następujące zadania: monitoring gatunków i siedlisk

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 24 stycznia 2019 r. Nazwa i adres AB 797 ArcelorMittal

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis. Sylabus przedmiotu: Specjalność: Analiza mobilna skażeń Inżynieria ochrony środowiska Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 6 lipca 2018 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813

Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813 Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 11 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione przy

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 1 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 556 11 Analityka substancji toksycznych

Bardziej szczegółowo

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I podstawowe kierunkowe 110 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 344 11 Analityka substancji toksycznych w środowisku

Bardziej szczegółowo

Badania stężeń metali w wodach powierzchniowych

Badania stężeń metali w wodach powierzchniowych Badania stężeń metali w wodach powierzchniowych w wybranych punktach pomiarowych na terenie Górnego Śląska Rajmund Michalski 1, Joanna Kończyk 1, Magdalena Kozak 2, Agnieszka Sapalska 3 1 Wydział Matematyczno-Przyrodniczy,

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ Cd, Pb, Zn i Cu W GLEBACH WYBRANYCH PARKÓW MIEJSKICH KRAKOWA. CONTENTS OF Cd, Pb, Zn AND Cu IN SOIL OF SELECTED PARKS OF CITY OF KRAKóW

ZAWARTOŚĆ Cd, Pb, Zn i Cu W GLEBACH WYBRANYCH PARKÓW MIEJSKICH KRAKOWA. CONTENTS OF Cd, Pb, Zn AND Cu IN SOIL OF SELECTED PARKS OF CITY OF KRAKóW Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 53, 2012 r. Artur Szwalec*, Paweł Mundała* ZAWARTOŚĆ Cd, Pb, Zn i Cu W GLEBACH WYBRANYCH PARKÓW MIEJSKICH KRAKOWA CONTENTS OF Cd, Pb, Zn AND Cu IN SOIL OF SELECTED

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r. Dz.U.10.137.924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27

Bardziej szczegółowo

Możliwość zastosowania biowęgla w rolnictwie, ogrodnictwie i rekultywacji

Możliwość zastosowania biowęgla w rolnictwie, ogrodnictwie i rekultywacji Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg Piasecka, Magdalena Dębicka, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska-Pusz, Wojciech Pusz 1, Agnieszka Latawiec, Jolanta Królczyk 2 1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych

Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych 12 Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach 1991 25 na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych Grażyna Głosińska, Jerzy Siepak Uniwersytet im. A.

Bardziej szczegółowo

1. WSTĘP... 3 2. METODYKA BADAŃ... 3. 2.1. Miejsca i sposób pobierania próbek wody z akwenów portowych... 3. 2.2. Metody analityczne...

1. WSTĘP... 3 2. METODYKA BADAŃ... 3. 2.1. Miejsca i sposób pobierania próbek wody z akwenów portowych... 3. 2.2. Metody analityczne... SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 3 2. METODYKA BADAŃ... 3 2.1. Miejsca i sposób pobierania próbek wody z akwenów portowych... 3 2.2. Metody analityczne... 6 3. WYNIKI BADAŃ... 6 4. WNIOSKI... 12 SPIS TABEL 1. Współrzędne

Bardziej szczegółowo

ZANIECZYSZCZENIE WYBRANYMI METALAMI CIĘŻKIMI GLEB PRZYLEGŁYCH DO OBWODNIC STARGARDU (S10) ORAZ NOWOGARDU (S6)

ZANIECZYSZCZENIE WYBRANYMI METALAMI CIĘŻKIMI GLEB PRZYLEGŁYCH DO OBWODNIC STARGARDU (S10) ORAZ NOWOGARDU (S6) Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 18, Iss. 3, Jun. 2017, pages 253 260 DOI: 10.12912/23920629/68515 Received: 2017.01.16 Accepted: 2017.03.07 Published: 2017.06.01 ZANIECZYSZCZENIE WYBRANYMI

Bardziej szczegółowo

EFEKT WYMYWANIA METALI CIĘZKICH Z POWIERZCHNI ROŚLIN ZA POMOCĄ WODY OPADOWEJ

EFEKT WYMYWANIA METALI CIĘZKICH Z POWIERZCHNI ROŚLIN ZA POMOCĄ WODY OPADOWEJ Krystyna Niesiobędzka * EFEKT WYMYWANIA METALI CIĘZKICH Z POWIERZCHNI ROŚLIN ZA POMOCĄ WODY OPADOWEJ EFFECT OF WASHING OF HEAVY METALS FROM SURFACE OF PLANTS BEHIND HELP OF RAINFALL Streszczenie: W pracy

Bardziej szczegółowo

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone

Bardziej szczegółowo

METODYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK OPADÓW DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH. Anna Degórska, Urszula Białoskórska, Dorota Typiak-Nowak

METODYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK OPADÓW DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH. Anna Degórska, Urszula Białoskórska, Dorota Typiak-Nowak METODYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK OPADÓW DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH Anna Degórska, Urszula Białoskórska, Dorota Typiak-Nowak Degórska A., Białoskórska U., Typiak-Nowak D. 2011: Metodyczne

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Kusza*, Tomasz Ciesielczuk*, Beata Gołuchowska*

Grzegorz Kusza*, Tomasz Ciesielczuk*, Beata Gołuchowska* Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Grzegorz Kusza*, Tomasz Ciesielczuk*, Beata Gołuchowska* Zawartość wybranych metali ciężkich w glebach obszarów przyległych do zakładów przemysłu

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 20 marca 2017 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 2 września 2016 r. Nazwa i adres ARQUES Sp.

Bardziej szczegółowo

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Klasyfikacja elementów stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód powierzchniowych płynących województwa

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Dziennik Ustaw Nr 137 11129 Poz. 924 924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Dominika Jezierska. Łódź, dn r.

Dominika Jezierska. Łódź, dn r. Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem

Bardziej szczegółowo

3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm

3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm ZAŁĄCZNIK 6.1 WYTYCZNE DO TREŚCI TABLIC I TABLICZEK Każda plansza powinna zawierać część opisową i graficzną (np. ilustrację, fotografię, rysunek). TABLICE INFORMACYJNE 1 TABLICA INFORMACYJNA - informacje

Bardziej szczegółowo

Czynniki wpływające na zawartość metali ciężkich w gruntach przy drogach wylotowych z Poznania

Czynniki wpływające na zawartość metali ciężkich w gruntach przy drogach wylotowych z Poznania Jakub Ciążela, Marcin Siepak, Piotr Wójtowicz Instytut Geologii, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, UAM Czynniki wpływające na zawartość metali ciężkich w gruntach przy drogach wylotowych z Poznania

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 9 lipca 2018 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY CHEMICZNE

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 09 maja 2016 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

W imieniu PP2 - IMGW-PIB OWr, Polska Dr inż. Agnieszka Kolanek

W imieniu PP2 - IMGW-PIB OWr, Polska Dr inż. Agnieszka Kolanek W imieniu PP2 - IMGW-PIB OWr, Polska Dr inż. Agnieszka Kolanek Plan prezentacji: Analiza danych historycznych Prace prowadzone od 1993 do 2003 roku Monitoring jakości wód w regionie w 2012 roku Monitoring

Bardziej szczegółowo

WPŁYW TRANSPORTU PUBLICZNEGO NA ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH SĄSIADUJĄCYCH Z ULICAMI LUBLINA

WPŁYW TRANSPORTU PUBLICZNEGO NA ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH SĄSIADUJĄCYCH Z ULICAMI LUBLINA Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 1 2010 Andrzej PLAK 1, Piotr BARTMIŃSKI 1 i Ryszard DĘBICKI 1 WPŁYW TRANSPORTU PUBLICZNEGO NA ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH SĄSIADUJĄCYCH Z ULICAMI LUBLINA

Bardziej szczegółowo

Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego

Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego Józef Wójcik Samodzielna Pracownia Chemii Środowiska Leśnego Instytut Badawczy Leśnictwa Seminarium, Ustroń Jaszowiec, 27-28 lutego

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r.

Międzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r. Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, dr inż. Agnieszka Kolanek mgr inż. Barbara Marchlewska-Knych dr inż. Mariusz Adynkiewicz-Piragas Założenia projektu w zakresie

Bardziej szczegółowo

Komunikat 1 III OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA

Komunikat 1 III OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA Komunikat 1 III OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA Różnorodność biologiczna od komórki do ekosystemu. Zagrożenia środowiska a ochrona gatunkowa roślin i grzybów BIAŁYSTOK, 12-13 września 2014 r. ORGANIZATORZY:

Bardziej szczegółowo

I N S T Y T U T M O R S K I W GDAŃSKU

I N S T Y T U T M O R S K I W GDAŃSKU I N S T Y T U T M O R S K I W GDAŃSKU ZAKŁAD OCHRONY ŚRODOWISKA 80-958 GDAŃSK, ul. Benzynowa 1 tel. (058) 308 81 28, tel/fax (058) 308 81 25 BADANIA POZIOMU SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH W WODACH BASENÓW

Bardziej szczegółowo

Ogólne zasady projektowania terenów zielonych

Ogólne zasady projektowania terenów zielonych Ogólne zasady projektowania terenów zielonych Ogólne zasady projektowania terenów zielonych Warunki przyrodnicze Wpływ otoczenia, warunki ekonomiczne, program użytkowy Elementy składowe kompozycji terenów

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA MIEDZIĄ I OŁOWIEM GLEB OKOLIC HUTY MIEDZI W GŁOGOWIE NA ZAWARTOŚĆ TYCH PIERWIASTKÓW W ZBOŻACH Z OKOLICZNYCH PÓL UPRAWNYCH

WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA MIEDZIĄ I OŁOWIEM GLEB OKOLIC HUTY MIEDZI W GŁOGOWIE NA ZAWARTOŚĆ TYCH PIERWIASTKÓW W ZBOŻACH Z OKOLICZNYCH PÓL UPRAWNYCH UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 163 Nr 43 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2016 JANUSZ ROSADA *, MARTA PRZEWOCKA ** WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA MIEDZIĄ I OŁOWIEM GLEB OKOLIC HUTY MIEDZI W GŁOGOWIE NA ZAWARTOŚĆ

Bardziej szczegółowo

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym prof. dr hab. Ewa Siedlecka dr Aleksandra Bielicka-Giełdoń Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii, Katedra Technologii Środowiska Studia I stopnia BIZNES

Bardziej szczegółowo

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz

Bardziej szczegółowo

ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE

ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 1 2010 Anna CHRZAN 1, Maria MARKO-WORŁOWSKA 1 i Tomasz ŁACIAK 2 ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE

Bardziej szczegółowo

Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka

Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka IOŚ PIB Raport U Thanta potoczna nazwa dokumentu Rady Ekonomiczno-Społecznej Organizacji Narodów Zjednoczonych pt. The problems of human environment

Bardziej szczegółowo

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Jacek Antonkiewicz 1, Marcin Pietrzykowski 2, Tomasz Czech 3 1Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 16 stycznia 2019 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY

Bardziej szczegółowo

Badania uwalniania rtęci w procesie spalania węgla i biomasy w gospodarstwach domowych

Badania uwalniania rtęci w procesie spalania węgla i biomasy w gospodarstwach domowych Badania uwalniania rtęci w procesie spalania węgla i biomasy w gospodarstwach domowych Tadeusz Dziok 1,2, Elżbieta Kołodziejska 1, Ewa Kołodziejska 1, Agnieszka Woszczyna 1 1 AGH Akademia Górniczo-Hutnicza,

Bardziej szczegółowo

Jak działamy dla dobrego klimatu?

Jak działamy dla dobrego klimatu? Jak działamy dla dobrego klimatu? Utrzymanie stanu czystości powietrza Zanieczyszczenia powietrza w istotny sposób wpływają na społeczeństwo. Grupy najbardziej narażone to: dzieci, osoby starsze oraz ludzie

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych

Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych Na podstawie

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1365

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1365 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1365 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2 Data wydania: 15 października 2013 r. Nazwa i adres: AB

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody Plany studiów obowiązujące wyłącznie dla studentów kończących w bieżącym roku studia licencjackie. Plany zawierają: a) przedmioty z planu studiów inż., które zapewnią realizację efektów inżynierskich,

Bardziej szczegółowo

RÓŻNICE ODMIANOWE W AKUMULACJI KADMU I OŁOWIU PRZEZ RZODKIEWKĘ (RAPHANUS SATIVUS L.)

RÓŻNICE ODMIANOWE W AKUMULACJI KADMU I OŁOWIU PRZEZ RZODKIEWKĘ (RAPHANUS SATIVUS L.) Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLVI (2004) WOJCIECH TYKSIŃSKI, JOANNA KURDUBSKA RÓŻNICE ODMIANOWE W AKUMULACJI KADMU I OŁOWIU PRZEZ RZODKIEWKĘ (RAPHANUS SATIVUS L.) Z Katedry Nawożenia Roślin

Bardziej szczegółowo

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i ) Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 112 1 2

Bardziej szczegółowo

www.harcerskanatura.eu PROJEKT

www.harcerskanatura.eu PROJEKT PROJEKT kampania edukacyjna dla dzieci i młodzieży 4 żywioły przyjaciele człowieka cykl konkursów w szkołach główna nagroda w konkursach wymiana dzieci i młodzieży między Partnerami projektu program edukacyjny

Bardziej szczegółowo