Przedmiotowy System Oceniania z przedmiotu Biologia

Transkrypt

1 Przedmiotowy System Oceniania z przedmiotu Biologia Ocenianie prowadzone jest systematycznie w celu wspierania i gromadzenia informacji o postępach ucznia oraz motywowaniu go do dalszej pracy. Przy ocenie ucznia nauczyciel wykorzystuje stopnie szkolne w skali od jeden do sześć oraz ocenę ustną np. pochwała, zachęcenie do dalszej pracy. Ocena wystawiana uczniowi jest jawna i uzasadniona oraz zawiera uwagi wskazujące na niedociągnięcia. Podstawą do wystawiania ocen są odpowiedzi ustne ucznia, sprawdziany, testy, kartkówki, zadania domowe oraz inne zadania np. referat. Przy wystawianiu oceny nauczyciel zwraca uwagę na możliwości dziecka, wiedzę i umiejętności, słownictwo, poprawne stosowanie terminów i pojęć, logikę wypowiedzi, aktywność ucznia w czasie zajęć, samodzielność, wkład pracy ucznia, podejście ucznia do przedmiotu, zaangażowanie. Uczeń ma możliwość poprawy ocen z prac pisemnych obejmujących większe partie materiału, ma też możliwość zgłoszenia się do odpowiedzi ustnej z przygotowanej, przerobionej partii materiału. Wykaz wymagań edukacyjnych opracowanych na podstawie podstawy programowej dla III etapu edukacyjnego. Na zakończenie semestru i na koniec roku szkolnego nauczyciel dokonuje podsumowania osiągnięć ucznia, uwzględniając jego możliwości dydaktyczne, w oparciu o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. 100% wymagań ocena bardzo dobry 75% wymagań ocena dobry 50% wymagań ocena dostateczny 30% wymagań dopuszczający poniżej 30% wymagań ocena niedostateczna Obliczeń procentowych dokonuje się zawsze na korzyść ucznia. Na początku każdego roku szkolnego nauczyciel sporządza wykaz sprawdzianów i prac pisemnych bierze pod uwagę możliwości uczniów w zakresie czytania i pisania. Sprawdziany pisemne dostosowywane są indywidualne do wymagań każdego ucznia. Zaliczenie sprawdzianu jest obowiązkowe ( tryb zaliczenia sprawdzianu określa WSO). Nie zaliczenie sprawdzianu obniża końcową ocenę o pół stopnia. Na ocenę semestralną i końcowo roczną mają wpływ: prowadzenie zeszytu przedmiotowego, odrabiane zadań domowych, odpowiedzi ustne na lekcji, oraz oceny cząstkowe; Nauczyciel na pierwszej lekcji wyjaśnia uczniom kryteria oceniania. Klasa I Wymagania BIOLOGIA JAKO NAUKA określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady dziedzin biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze wymienia cechy organizmów żywych korzysta z poszczególnych źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą charakteryzuje wybrane dziedziny biologii 1 P S O

2 posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji życia wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów KOMÓRKOWA BUDOWA ORGANIZMÓW wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii posługuje się mikroskopem wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy organizmów na podstawie obserwacji preparatów podaje funkcje poszczególnych organelli wykonuje proste preparaty mikroskopowe odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki rysuje obraz widziany pod mikroskopem wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki porównuje budowę komórek bakterii, roślin, zwierząt i grzybów omawia budowę i funkcje organelli komórkowych analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek SYSTEMATYCZNY PODZIAŁ ORGANIZMÓW wymienia nazwy najwyższych jednostek klasyfikacji biologicznej organizmów (królestwa) wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw charakteryzuje dawne sposoby klasyfikacji organizmów omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału organizmów uzasadnia potrzebę klasyfikowania organizmów SPOSOBY ODZYWIANIA SIĘ ORGANIZMÓW określa, czym jest odżywianie wymienia podstawowe sposoby odżywiania się organizmów omawia różnice między organizmami samożywnymi a cudzożywnymi wymienia czynniki niezbędne do życia organizmów samożywnych i cudzożywnych wymienia substraty i produkty fotosyntezy wyjaśnia, na czym polega fotosynteza charakteryzuje różne strategie odżywiania wykazuje różnorodność odżywiania się organizmów cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny wyjaśnia, na czym polega chemosynteza SPOSOBY ODDYCHANIA ORGANIZMÓW określa, czym jest oddychanie wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii omawia różne sposoby oddychania wymienia przykłady organizmów ilustrujących różne sposoby oddychania rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia wykazuje zależność między środowiskiem życia a budową narządów wymiany gazowej 2 P S O

3 porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe omawia znaczenie fermentacji zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego SPOSOBY ROZMNAŻANIA ORGANIZMÓW określa, czym jest rozmnażanie wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe podaje przykłady płciowego i bezpłciowego rozmnażania się organizmów rozpoznaje sposoby rozmnażania się organizmów wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe rozpoznaje pączkujące drożdże obserwowane pod mikroskopem omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym charakteryzuje rodzaje rozmnażania ocenia znaczenie przemiany pokoleń charakteryzuje typy rozwoju zarodka potrafi zastosować w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego wykazuje związek między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia organizmów ocenia znaczenie samozapłodnienia BAKTERIE A WIRUSY wymienia miejsca występowania bakterii i wirusów rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od organizmów podaje przykłady bakterii i wirusów określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka charakteryzuje wybrane czynności życiowe bakterii wymienia choroby bakteryjne i wirusowe rysuje kształty bakterii obserwowane pod mikroskopem ocenia znaczenie bakterii i wirusów określa warunki tworzenia się przetrwalników ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów PROTISTY wymienia miejsca występowania protistów wymienia grupy organizmów należących do protistów omawia czynności życiowe poszczególnych grup protistów charakteryzuje poszczególne grupy protistów wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów porównuje czynności życiowe poszczególnych grup protistów wymienia choroby wywoływane przez protisty rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli protistów GLONY PRZEDSTAWICIELE TRZECH KRÓLESTW wskazuje środowisko życia glonów podaje przykłady organizmów należących do glonów wymienia wspólne cechy organizmów zaliczanych do glonów omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw omawia wybrane czynności życiowe glonów analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku 3 P S O

4 ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów GRZYBY I POROSTY podaje przykłady grzybów i porostów opisuje budowę grzybów rozpoznaje pleśniaka białego w obrazie mikroskopowym wymienia sposoby rozmnażania się grzybów rozpoznaje porosty wśród innych organizmów omawia czynności życiowe grzybów podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu wyjaśnia, co to jest grzybica charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się grzybów analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów TKANKI ROŚLINNE wyjaśnia, czym jest tkanka podaje przykłady tkanek roślinnych wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek roślinnych opisuje funkcje wskazanych tkanek charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą wykazuje związek budowy wskazanej tkanki z jej funkcją rozpoznaje i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych BUDOWA I FUNKCJE KORZENIA wymienia podstawowe funkcje korzenia rozpoznaje systemy korzeniowe omawia budowę zewnętrzną korzenia rozpoznaje modyfikacje korzeni rozpoznaje pod mikroskopem tkanki budujące korzeń analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości charakteryzuje przyrost korzenia na długość rysuje różne systemy korzeniowe wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi charakteryzuje modyfikacje korzeni BUDOWA I FUNKCJE ŁODYGI rozróżnia typy ulistnienia łodygi omawia funkcje łodygi podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi 4 P S O

5 rozpoznaje tkanki budujące łodygę rozróżnia rodzaje łodyg rysuje różne typy ulistnienia łodygi rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami LIŚĆ WYTWÓRCA POKARMU wymienia funkcje liści rozpoznaje elementy budowy liścia rozpoznaje liście pojedyncze i złożone rozpoznaje różne modyfikacje liści rozpoznaje na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść rozpoznaje rodzaje unerwienia liści omawia funkcje poszczególnych modyfikacji liści analizuje funkcje poszczególnych elementów budowy anatomicznej liścia MSZAKI wymienia miejsca występowania mszaków podaje nazwy organów mszaków rozpoznaje mszaki wśród innych roślin omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce człowieka analizuje cykl rozwojowy mszaków rysuje mech i podpisuje jego organy wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi PAPROTNIKI wymienia miejsca występowania paprotników rozpoznaje organy paproci rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników analizuje cykl rozwojowy paproci charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie rozpoznaje przy pomocy atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników ROŚLINY NAGONASIENNE wymienia miejsca występowania roślin nagonasiennych rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka omawia funkcje poszczególnych elementów budowy kwiatu ROŚLINY OKRYTONASIENNE wymienia miejsca występowania roślin okrytonasiennych podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozróżnia kwiat i kwiatostan rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców rozróżnia owoce pojedyncze i złożone omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka wykazuje związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową 5 P S O

6 rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce Klasa II WYMAGANIA Tkanki zwierzęce wyjaśnia, czym jest tkanka wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych określa najważniejsze funkcje tkanek zwierzęcych wymienia rodzaje tkanki łącznej podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi Gąbki i parzydełkowce wyjaśnia, co to są gąbki podaje miejsca występowania gąbek i parzydełkowców wymienia charakterystyczne cechy gąbek i parzydełkowców omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie charakteryzuje wskazane czynności życiowe gąbek i parzydełkowców wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców wykazuje związek budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia wyjaśnia sposób działania parzydełka wymienia charakterystyczne cechy płazińców i nicieni Płazińce i nicienie rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia omawia różnice między płazińcami a nicieniami charakteryzuje wskazane czynności życiowe płazińców i nicieni charakteryzuje symetrię ciała płazińców Pierścienice rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt wymienia charakterystyczne cechy pierścienic charakteryzuje układ krwionośny pierścienic charakteryzuje wskazane czynności życiowe pierścienic wykazuje związek budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie 6 P S O

7 dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby Stawonogi rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów wymienia charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków charakteryzuje wskazane czynności życiowe stawonogów dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym dowodzi istnienia związku między środowiskiem życia a narządami wymiany gazowej charakteryzuje wskazane czynności życiowe stawonogów dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym Mięczaki wymienia charakterystyczne cechy mięczaków rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt wymienia części ciała ślimaków, małży i głowonogów wymienia narządy oddechowe mięczaków wskazuje małże jako organizmy produkujące perły charakteryzuje wskazane czynności życiowe mięczaków określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców podaje nazwy elementów szkieletu kręgowców Porównanie bezkręgowców i kręgowców wymienia funkcje szkieletu bezkręgowców podaje przykłady szkieletów bezkręgowców wymienia elementy budowy układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców charakteryzuje poszczególne elementy szkieletu kręgowców porównuje budowę układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców porównuje budowę układu krwionośnego bezkręgowców i kręgowców Ryby kręgowce wodne charakteryzuje ryby podaje nazwy płetw ryby rozpoznaje skrzela jako narządy wymiany gazowej wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb omawia wybrane czynności życiowe ryb określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich specyficzne cechy charakteryzuje wymianę gazową ryb porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy Płazy zwierzęta dwuśrodowiskowe określa środowiska życia płazów charakteryzuje płazy 7 P S O

8 wymienia stadia rozwojowe żaby podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych wymienia przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie omawia wybrane czynności życiowe płazów rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich życia wykazuje związek trybu życia płazów z ich zmiennocieplnością charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe Świat gadów określa środowisko życia gadów charakteryzuje gady podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce wymienia przystosowania gadów do życia na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów wymienia narządy zmysłów gadów omawia wybrane czynności życiowe gadów charakteryzuje funkcje poszczególnych błon płodowych rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem ich życia wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem życia gadów Ptaki kręgowce latające charakteryzuje ptaki wymienia ptaki różnych środowisk rozpoznaje rodzaje piór ptaków wymienia elementy budowy jaja wyjaśnia konieczność migracji ptaków wymienia przystosowania budowy ptaków do lotu omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady określa środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja omawia wybrane czynności życiowe ptaków rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy Świat ssaków omawia charakterystyczne cechy ssaków podaje przykłady siedlisk zajmowanych przez ssaki rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji 8 P S O

9 podaje przykłady gatunków ssaków rozróżnia ssaki wodne i lądowe wymienia narządy zmysłów ssaków rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy wymienia przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk charakteryzuje funkcje skóry omawia zalety pęcherzykowej budowy płuc projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce człowieka wykazuje związek między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem życia ssaków Organizmy w środowisku wyjaśnia, czym jest ochrona środowiska wie, na czym polega przystosowanie do pasożytniczego trybu życia zna pojęcia: ekosystem i biotop wie, co to jest łańcuch pokarmowy zna schemat obiegu węgla i azotu w przyrodzie podaje przykłady biomów opisuje zależność między organizmem a środowiskiem poznaje rodzaje oddziaływań między osobnikami jednej populacji objaśnia, czym są wędrówki opisuje sposoby relacji między gatunkami opisuje zasady powstawania łańcucha pokarmowego opisuje zasady równowagi ekosystemu zna pojęcie konsumentów zna pojęcie producentów zna zasady przepływu energii w przyrodzie Zna schemat piętrowej organizacji roślinności w górach Klasa III WYMAGANIA SKŁADNIKI BUDOWY CIAŁA. SKÓRA wskazuje komórkę jako element budulcowy ciała człowieka wylicza układy narządów człowieka wymienia wytwory naskórka wylicza warstwy skóry 9 P S O

10 wykazuje, na podstawie dotychczasowych wiadomości, współzależność poszczególnych układów w organizmie człowieka opisuje podstawowe funkcje poszczególnych układów wymienia choroby skóry podaje przykłady dolegliwości skóry wyjaśnia konieczność dbania o skórę klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w wypadku oparzeń wykazuje na konkretnych przykładach zależność funkcji skóry od jej budowy opisuje funkcje poszczególnych wytworów naskórka omawia objawy dolegliwości skóry wyjaśnia, czym są alergie skórne ocenia wpływ promieni słonecznych na skórę demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w wypadku oparzeń BUDOWA I ROLA SZKIELETU wskazuje elementy biernego i czynnego aparatu ruchu podaje nazwy wskazanych elementów budowy szkieletu wskazuje na schemacie, rysunku lub modelu szkielet osiowy, obręczy i kończyn wyjaśnia sposób działania biernego i czynnego aparatu ruchu wskazuje różnice w budowie kości długiej i płaskiej porównuje kości o różnych kształtach wylicza elementy szkieletu osiowego wymienia elementy budujące klatkę piersiową podaje nazwy odcinków kręgosłupa wskazuje mózgo- i trzewioczaszkę na modelu lub ilustracji wymienia narządy chronione przez klatkę piersiową wskazuje na schemacie, rysunku lub modelu elementy szkieletu osiowego wymienia kości budujące szkielet osiowy charakteryzuje funkcje szkieletu osiowego wyjaśnia związek budowy czaszki z pełnionymi przez nią funkcjami omawia rolę chrząstek w budowie klatki piersiowej wykazuje związek budowy odcinków kręgosłupa z pełnionymi przez nie funkcjami wskazuje kości kończyny górnej i kończyny dolnej na modelu lub schemacie wymienia rodzaje połączeń kości rozpoznaje rodzaje stawów BUDOWA I ZNACZENIE MIĘŚNI podaje warunki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mięśni określa funkcje wskazanych mięśni szkieletowych opisuje budowę tkanki mięśniowej przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i gęstości masy kostnej przedstawia negatywny wpływ środków dopingujących na zdrowie człowieka rozpoznaje mięśnie szkieletowe wskazane na ilustracji opisuje czynności mięśni wskazanych na schemacie wyjaśnia warunki prawidłowej pracy mięśni określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń gimnastycznych 10 P S O

11 CHOROBY APARATU RUCHU wymienia naturalne krzywizny kręgosłupa opisuje przyczyny powstawania wad postawy przewiduje skutki przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała rozpoznaje na ilustracji wady postawy wskazuje ślad stopy z płaskostopiem opisuje urazy kończyn omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w wypadku urazów kończyn rozpoznaje naturalne krzywizny kręgosłupa wyjaśnia przyczyny wad postawy omawia sposoby zapobiegania deformacjom szkieletu określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała podaje przyczyny chorób aparatu ruchu omawia przyczyny zmian zachodzących w układzie kostnym na skutek osteoporozy wyszukuje informacje dotyczące zapobiegania płaskostopiu wyjaśnia konieczność rehabilitacji po urazach planuje i demonstruje udzielanie pierwszej pomocy w wypadku urazów kończyn UKŁAD POKARMOWY wymienia podstawowe składniki pokarmowe wymienia produkty spożywcze zawierające białko podaje źródła węglowodanów wylicza pokarmy zawierające tłuszcze omawia rolę składników pokarmowych w organizmie uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw porównuje pokarmy pełnowartościowe i niepełnowartościowe charakteryzuje rolę tłuszczów w organizmie wyjaśnia zależność między spożywaniem produktów białkowych a wzrostem ciała wyjaśnia skutki nadmiernego spożywania tłuszczów przedstawia znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów rozróżnia witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach charakteryzuje rodzaje witamin omawia rolę i skutki niedoboru witamin analizuje skutki niedoboru witamin, makro- i mikroelementów wyjaśnia, na czym polega trawienie wymienia rodzaje zębów człowieka omawia funkcje wątroby i trzustki podaje nazwy procesów zachodzących w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego wskazuje odcinki przewodu pokarmowego na planszy lub modelu rozpoznaje wątrobę i trzustkę na schemacie lokalizuje wątrobę i trzustkę na własnym ciele charakteryzuje rodzaje zębów człowieka omawia funkcje poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego lokalizuje odcinki przewodu pokarmowego, wskazując odpowiednie miejsca na powierzchni ciała omawia znaczenie procesu trawienia omawia rolę poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego opisuje procesy trawienia we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego 11 P S O

12 określa zasady zdrowego żywienia wymienia choroby układu pokarmowego wskazuje na piramidzie żywieniowej grupy pokarmów określa przyczyny chorób układu pokarmowego omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia charakteryzuje choroby układu pokarmowego wykazuje zależność między higieną odżywiania się a profilaktyką chorób układu pokarmowego przygotowuje wystąpienie na temat chorób związanych z zaburzeniami łaknienia i przemiany materii demonstruje i komentuje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia UKŁAD KRĄŻENIA podaje nazwy składników morfotycznych krwi wymienia grupy krwi wylicza składniki biorące udział w krzepnięciu krwi omawia funkcje krwi wskazuje uniwersalnego dawcę i biorcę przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa omawia znaczenie krwi charakteryzuje składniki morfotyczne krwi omawia rolę hemoglobiny omawia zasady transfuzji krwi wyjaśnia mechanizm krzepnięcia krwi opisuje konflikt serologiczny omawia na ilustracji mały lub duży obieg krwi porównuje budowę i funkcje żył, tętnic oraz naczyń włosowatych wskazuje na sobie położenie serca wymienia elementy budowy serca wymienia choroby układu krwionośnego omawia pierwszą pomoc w przypadku krwotoków przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krążenia wymienia narządy układu limfatycznego opisuje budowę układu limfatycznego wymienia elementy układu odpornościowego wyjaśnia, że AIDS jest chorobą wywołaną przez HIV UKŁAD ODDECHOWY wymienia odcinki układu oddechowego definiuje płuca jako miejsce wymiany gazowej demonstruje na sobie mechanizm wdechu i wydechu oblicza ilość wdechów i wydechów przed i po wysiłku określa sposoby zapobiegania chorobom układu oddechowego wymienia trzy choroby układu oddechowego omawia zasady postępowania przy zatrzymaniu oddechu UKŁAD WYDALNICZY wymienia drogi wydalania zbędnych produktów przemiany materii wymienia choroby układu wydalniczego wskazuje sposoby zapobiegania infekcjom układu moczowego 12 P S O

13 UKŁAD NERWOWY wskazuje na ilustracji lokalizację najważniejszych gruczołów dokrewnych wyjaśnia, czym są hormony podaje przyczyny cukrzycy wymienia elementy budowy ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego wymienia mózgowie i rdzeń kręgowy jako narządy ośrodkowego układu nerwowego wymienia czynniki powodujące stres wymienia przykłady chorób układu nerwowego przyporządkowuje charakterystyczne objawy chorobom układu nerwowego NARZĄDY ZMYSŁÓW omawia znaczenie zmysłów w życiu człowieka rozpoznaje na ilustracji elementy budowy oka rozpoznaje na ilustracji elementy budowy ucha wyróżnia ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne omawia zasady higieny oczu i uszu wymienia choroby oczu definiuje hałas jako czynnik powodujący głuchotę wymienia podstawowe smaki wylicza bodźce odbierane przez skórę ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ CZŁOWIEKA wskazuje narządy męskiego układu rozrodczego na ilustracji wymienia wewnętrzne narządy rozrodcze wskazuje wewnętrzne narządy żeńskiego układu rozrodczego na ilustracji wylicza żeńskie zewnętrzne narządy płciowe opisuje funkcje żeńskiego układu rozrodczego wymienia kolejne fazy cyklu miesiączkowego definiuje jajnik jako miejsce powstawania komórki jajowej wymienia choroby układu rozrodczego przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową podaje, jak długo trwa rozwój płodowy porządkuje etapy rozwoju zarodka od zapłodnienia do zagnieżdżenia wyjaśnia pojęcie zapłodnienie wylicza etapy życia człowieka opisuje objawy starzenia się organizmu ZDROWIE A CYWILIZACJA omawia wpływ trybu życia na stan zdrowia podaje przykłady wpływu środowiska na życie i zdrowie ludzi omawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu podaje przykłady trzech chorób zakaźnych wymienia choroby cywilizacyjne wymienia najczęstsze przyczyny nowotworów omawia znaczenie szczepień ochronnych podaje przykłady używek omawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków 13 P S O

14 Przedmiotowy System Oceniania z przedmiotu Chemia Na III etapie edukacyjnym uczeń uzupełnia podstawowe wiadomości i umiejętności o zagadnienia dotyczące obecności chemii w naszym życiu codziennym. Dobór treści pozwala na rozbudzenie zainteresowania chemią nawet tych uczniów, dla których do tej pory była ona dziedziną trudną, nieprzydatną, oderwaną od rzeczywistości. Formy i metody kontroli osiągnięć ucznia: 1) Odpowiedź ustna 2) Zadanie domowe 3) Kartkówka 4) Sprawdzian 5) Wytwory pracy własnej ucznia (zeszyt przedmiotowy) 6) Aktywność na zajęciach Zasady sprawdzania osiągnięć i postępów uczniów: Sprawdzanie osiągnięć i postępów uczniów cechuje: 1) Obiektywizm 2) Indywidualizacja 3) Konsekwencja 4) Systematyczność 5) Jawność Wymagania ogólne na poszczególne oceny: Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania; potrafi korzystać z różnych źródeł informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela; umie formułować problemy i dokonywać analizy syntezy nowych zjawisk; potrafi precyzyjnie rozumować posługujące się wieloma elementami wiedzy, nie tylko z zakresu chemii; Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane programem; potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązania problemów i zadań w nowych sytuacjach; wskazuje dużą samodzielność i potrafi bez nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic, zestawień; wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji; potrafi poprawnie rozumować o kategoriach przyczynowo skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem również pokrewnych przedmiotów. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem; poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy nauczyciela; potrafi korzystać ze wszystkich poznanych na lekcji źródeł informacji ( układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice i inne ); poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych; jest aktywny w czasie lekcji. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia; 14 P S O

15 poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności; potrafi korzystać, przy pomocy nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice; w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Ocenę dopuszczająca otrzymuje uczeń, który: ma braki w opanowaniu wiadomości określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia; przejawia niesystematyczne pewne zaangażowanie w proces uczenia się. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne di dalszego kształcenia się; nie zna symboliki chemicznej; nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi; nie wykazuje zadawalającej aktywności poznawczej i chęci do pracy Wykaz wymagań edukacyjnych opracowanych na podstawie podstawy programowej dla III etapu edukacyjnego. Na zakończenie semestru i na koniec roku szkolnego nauczyciel dokonuje podsumowania osiągnięć ucznia, uwzględniając jego możliwości dydaktyczne, w oparciu o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. 100% wymagań ocena bardzo dobry 75% wymagań ocena dobry 50% wymagań ocena dostateczny 30% wymagań dopuszczający poniżej 30% wymagań ocena niedostateczna Obliczeń procentowych dokonuje się zawsze na korzyść ucznia. Na początku każdego roku szkolnego nauczyciel sporządza wykaz sprawdzianów i prac pisemnych bierze pod uwagę możliwości uczniów w zakresie czytania i pisania. Sprawdziany pisemne dostosowywane są indywidualne do wymagań każdego ucznia. Zaliczenie sprawdzianu jest obowiązkowe ( tryb zaliczenia sprawdzianu określa WSO). Nie zaliczenie sprawdzianu obniża końcową ocenę o pół stopnia. Na ocenę semestralną i końcowo roczną mają wpływ: prowadzenie zeszytu przedmiotowego, odrabiane zadań domowych, odpowiedzi ustne na lekcji, oraz oceny cząstkowe; Nauczyciel na pierwszej lekcji wyjaśnia uczniom kryteria oceniania. 15 P S O

16 Klasa I Wymagania Wiadomości ogólne z chemii Potrafi powiedzieć czym zajmuje się chemia Zna produkty wytwarzane dzięki chemii Wylicza zasady prawidłowego i bezpiecznego zachowania się podczas lekcji chemii Stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej Podaje znaczenie wybranych piktogramów Wymienia podstawowy sprzęt i szkło laboratoryjne Rozpoznaje podstawowe demonstrowane szkło laboratoryjne Wymienia zastosowanie poznanego szkła laboratoryjnego Nazywa proste czynności laboratoryjne Przeprowadza proste doświadczenie chemiczne (np. ogrzewanie cieczy w probówce) Substancje i ich właściwości Definiuje pojęcia: substancja, Definiuje pojęcia: właściwości fizyczne Definiuje pojęcia: właściwości chemiczne Identyfikuje poznaną substancję na podstawie podanych właściwości fizycznych Wylicza właściwości fizyczne Wymienia zmysły pomagające zidentyfikować substancję Opisuje właściwości fizyczne wskazanej substancji Wymienia właściwości kilku wskazanych substancji i wskazuje te spośród nich, które są charakterystyczne dla danej substancji Odróżnia substancje chemiczne od mieszaniny Rozróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych na przykładach Dzieli substancje na proste i złożone Wymienia stany skupienia materii Wymienia właściwości typowe dla poszczególnych stanów skupienia Wyjaśnia, na czym polegają zjawiska: dyfuzji Wyjaśnia, na czym polegają zjawiska: rozpuszczania Wyjaśnia, na czym polegają zjawiska: mieszania Wyjaśnia, na czym polegają zjawiska: stan skupienia Podaje przykłady pierwiastków Podaje przykłady związków chemicznych Posługuje się symbolami chemicznymi Opisuje różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym Posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb,, Ag, Hg Wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym Zna podział pierwiastków na metale i niemetale Podaje przykłady metali Podaje przykłady niemetali Określa właściwości metali Określa właściwości niemetali Wymienia metale, które mają inną barwę niż srebrna Odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości Wymienia cechy charakterystyczne metali Wymienia sposoby rozdzielania mieszaniny niejednorodnej ( sączenie, sedymentacja wraz 16 P S O

17 dekantacją) Wymienia mechaniczne sposoby rozdziału mieszanin (odsiew, stosowanie magnesu, za pomocą rozdzielacza) Definiuje pojęcia: mieszanina substancji Definiuje pojęcia: mieszanina niejednorodna Podaje przykłady mieszanin niejednorodnych Sporządza mieszaniny niejednorodne Projektuje doświadczenie, które należy przeprowadzić, aby rozdzielić podaną mieszaninę (np. wody i piasku, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju) Przeprowadza doświadczenia Przeprowadza doświadczenia wyciąga wnioski Podaje przykłady mieszanin jednorodnych Projektuje doświadczenie pozwalające rozdzielić daną mieszaninę jednorodną (np. mieszaninę wody i soli, wody i atramentu) Sporządza mieszaniny jednorodne Rozróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych projektuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę za pomocą zastosowania kilku metod (np. mieszaninę kredy i soli kamiennej) Wymienia sposoby rozdzielania mieszaniny jednorodnej Definiuje pojęcia: mieszanina jednorodna Definiuje pojęcia: krystalizacja Definiuje pojęcia: destylacja Definiuje pojęcia: odparowanie rozpuszczalnika Woda Opisuje budowę cząsteczki wody Wymienia, w jakiej postaci występuje woda w przyrodzie Projektuje doświadczenie mające na celu wykrycie wody w produktach pochodzenia roślinnego i minerałach Wie jakie jest zapotrzebowanie w wodę organizmów żywych Wie jakie są skutki niedoboru wody w organizmach żywych Zna wzór wody Wymienia właściwości wody Zna pojęcia: rozpuszczalnik Zna pojęcia: roztwór Zna pojęcia: substancja rozpuszczona Wymienia przykłady substancji rozpuszczalnych i trudno rozpuszczalnych w wodzie ze swojego najbliższego otoczenia Odróżnia roztwory właściwe Odróżnia zawiesiny Podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie tworząc koloidy i zawiesiny Wymienia czynniki jakie wpływają na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie Wyjaśnia, posługując się wiadomościami, dlaczego rozdrobnienie, mieszanie i podwyższona temperatura zwiększają szybkość rozpuszczania większości substancji stałych w wodzie Zna metody rozdzielania zawiesin Wyjaśnia jaką rolę pełni woda dla organizmów żywych Omawia obieg wody w przyrodzie Omawia występowanie wody słodkiej i słonej w przyrodzie Wymienia różne rodzaje wód 17 P S O

18 Powietrze Wie, że powietrze jest jednorodną mieszaniną gazów Wymienia właściwości powietrza Podaje zawartość procentową tlenu i azotu w powietrzu Opisuje doświadczenie, które udowadnia istnienie powietrza Wymienia właściwości azotu Wymienia zastosowanie azotu Projektuje doświadczenie, za pomocą którego można otrzymać azot z powietrza i zbadać jego właściwości Opisuje rolę azotu w przyrodzie Wymienia właściwości tlenu Wylicza zastosowanie tlenu Projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać tlen Określa sposób identyfikacji tlenu Wie, na czym polega reakcja spalania i jak zachować ostrożność podczas palenia ognia Zna zasady BHP chroniące przed zaczadzeniem Wie, na czym polega utlenianie substancji, Definiuje pojęcie tlenek, tlenek metalu oraz tlenek niemetalu Definiuje pojęcie tlenek Definiuje pojęcie tlenek metalu Definiuje pojęcie tlenek niemetalu Wylicza właściwości tlenków żelaza Wylicza właściwości wapnia Wylicza właściwości glinu Pisze równania reakcji otrzymywania tlenków Dzieli reakcje na reakcje przebiegające szybko i wolno Wymienia sposoby otrzymywania tlenu Pisze równania reakcji otrzymywania tlenu Opisuje znaczenie procesu fotosyntezy Definiuje reakcje spalania Definiuje reakcje utleniania Podaje przykłady spalania Podaje przykłady utleniania Opisuje znaczenia dwutlenku węgla dla organizmów żywych Zna zastosowanie dwutlenku węgla Zna schemat obiegu tlenu w przyrodzie Zna schemat obiegu dwutlenku węgla w przyrodzie Potrafi wymienić źródła zanieczyszczeń powietrza i ich wpływ na środowisko Definiuje pojęcie katalizatora Wyjaśnia pojęcia: efekt cieplarniany, smog, dziura ozonowa, globalne ocieplenie kwaśne deszcze Wyjaśnia pojęcie: efekt cieplarniany Wyjaśnia pojęcie: smog Wyjaśnia pojęcie: dziura ozonowa Wyjaśnia pojęcie: globalne ocieplenie Wyjaśnia pojęcie: kwaśne deszcze Wie, co niszczy ozon Zna sposoby zmniejszania zanieczyszczeń powietrza 18 P S O

19 Definiuje pojęcie korozji Wymienia czynniki powodujące korozję Wymienia czynniki przyspieszające korozję Opisuje znaczenie procesu korozji w życiu codziennym i przemyśle Wymienia sposoby zapobiegania korozji Wymienia właściwości i zastosowanie wodoru Wie, że mieszanina wodoru i powietrza jest mieszaniną wybuchową Wie, w jakiej pozycji należy trzymać otwarte naczynie z wodorem Projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować wodór Pisze równania reakcji otrzymywania wodoru i jego spalania Przeprowadza doświadczenia Przeprowadza doświadczenia wyciąga wnioski Podaje przykłady mieszanin jednorodnych Projektuje doświadczenie pozwalające rozdzielić daną mieszaninę jednorodną (np. mieszaninę wody i soli, wody i atramentu) Sporządza mieszaniny jednorodne Rozróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych projektuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę za pomocą zastosowania kilku metod (np. mieszaninę kredy i soli kamiennej) Wymienia sposoby rozdzielania mieszaniny jednorodnej Definiuje pojęcia: mieszanina jednorodna Definiuje pojęcia: krystalizacja Definiuje pojęcia: destylacja Definiuje pojęcia: odparowanie rozpuszczalnika Klasa II Wymagania Wiadomości ogólne z chemii Potrafi powiedzieć czym zajmuje się chemia Zna produkty wytwarzane dzięki chemii Wylicza zasady prawidłowego i bezpiecznego zachowania się podczas lekcji chemii Stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej Skorupa ziemska Zna kształt Ziemi Nazywa wnętrze Ziemi Podaje przykłady minerałów Wymienia surowce mineralne Definiuje, charakteryzuje czym jest skorupa ziemska Podaje i omawia przykłady minerałów i skał Wymienia surowce mineralne Wymienia zastosowanie surowców mineralnych Wymienia zawartość pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej (z diagramu) Wyszukuje w układzie okresowym pierwiastków ich nazwy i je odczytuje Wymienia zawartość pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej i odczytuje ich skład procentowy Oblicza zawartość pierwiastków Ilustruje procentową zawartość pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej Porównuje ich zawartość pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej 19 P S O

20 Wyszukuje w układzie okresowym symbol krzemu i zapisuje go Określa, że krzemionka to główny składnik piasku Zna właściwości krzemionki i jej zastosowanie Zna nazwy potoczne i chemiczne krzemu Opisuje występowanie krzemionki Opisuje właściwości krzemionki Opisuje zastosowanie krzemionki Wymienia podstawowe materiały ceramiczne Wie do czego się używa materiałów ceramicznych Opisuje rodzaje ceramiki i ich wybrane zastosowanie Wymienia podstawowe materiały ceramiczne Zna zastosowanie krzemionki do produkcji szkła Zna podstawowe właściwości szkła Podaje przykład produkcji szkła kolorowego Wymienia surowce do produkcji szkła Opisuje skrótowo produkcje szkła Objaśnia właściwości szkła Podaje przykłady otrzymywania szkła barwnego Wymienia zastosowanie wyrobów ze szkła Wymienia podstawowe skały wapienne (wapień, kreda, marmur) Zna symbol chemiczny wapienia Podaje nazwę podstawowego minerału tworzonego skałę wapnia (kalcyt) Zna symbol chemiczny kalcytu Wie co oznacza wapno palone i do czego jest używane Zapisuje słownie reakcje prażenia Określa zastosowanie wapna palonego Zna właściwości wapna palonego a szczególnie zachowanie bezpieczeństwa przy używaniu (oparzenia) Wymienia skład zaprawy murarskiej Wie do czego służy zaprawa murarska Zna nazwy skał gipsowych Podaje przykłady zastosowania gipsu Zna nazwy skał gipsowych i ich główny składnik (siarczan wapnia) Omawia jak powstaje gips palony Umie objaśnić otrzymywanie zaprawy gipsowej Podaje różne przykłady zastosowania gipsu Zna powstawanie gleby Zna 2 podstawowe właściwości gleby Zna pojęcie degradacji (niszczenie) Wymienia 3 przykłady degradacji gleby Wymienia 3 najważniejsze sposoby ochrony gleby omawia dokładnie powstawanie gleby Wyjaśnia sorpcyjne właściwości gleby i jej praktyczne znaczenie Zna pojęcie degradacji (niszczenie) i wie co ja powoduje Wymienia i omawia kilkanaście przyczyn degradacji Wymienia kilka sposobów ochrony gleby Metale i ich właściwości Wie w jakiej postaci metale występują w skorupie ziemskiej 20 P S O