Autorzy. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Autorzy. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego"

Transkrypt

1 ! 'b^uo Autorzy Stanisław B. BARTKOWSKI, Prof. dr hab. med., łek. med., lek. dent. Specjalista chirurgii plastycznej i chirurgii szczękowej. Kierownik Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Marian KUREK, Dr med., lek. med., lek. dent. Specjalista chirurgii szczękowej. Starszy wykładowca Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Maria PANAŚ, Dr med., lek. med., lek. dent. Specjalista chirurgii stomatologicznej i chirurgii szczękowej. Starszy wykładowca Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Henryk PODZIORNY, lek. med. Specjalista anestezjologii, reanimacji i intensywnej terapii. Starszy asystent Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Franciszek SERWATKA, Dr med., lek. med., lek. dent. Specjalista protetyki stomatologicznej i chirurgii szczękowo-twarzowej. Dr med. Uniwersytetu w Wiedniu. Samodzielna ordynacja chirurgiczno- -stomatologiczna (Wiedeń, Austria) Jadwiga STYPUŁKOWSKA, Dr med., lek. med., lek. dent. Specjalista chirurgii stomatologicznej i chirurgu szczękowej. Starszy wykładowca Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Jan ZAPAŁA, Dr med., łek. dent. Specjalista chirurgii stomatologicznej. Adiunkt Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

2 CHIRURGIA SZCZĘKOWO-TWARZOWA pod redakcją Prof. dra hab. med. Stanisława B. Bartkowskiego PODRĘCZNIK DLA STUDENTÓW I LEKARZY Wydanie III poprawione i rozszerzone by sone85@vp.pl COLLEGIUM MEDICUM UJ KRAKÓW 1996

3 & Copyright by Pro/ drhab. med. Stanisław d. Bartkowski; zespołem AtUorón Kraków 1996 Redaktor naukowy Stanisław 8 Bartkowski Redaktor Krystyna Frdkn Redsktor techniczny Andrzej Karaś Korektor Grażyna Stuczyńska [nde'<s sporządzi! Mariusz Szula Projekt okładki Adam Borkowski ŚYGN. O f" nr inw. 5&S- Wydanie lir Nakładem Oficyny Wydawniczej AGES" w Krakowie Ark. wyd 40, ark. druk. 29 Druk: Drukarnia Kolejowa Kraków Sp. z o o Kraków, ul. Bosacka 6 - zam. 790/01 tel./fax (012) ISBN

4 ! SPIS TREŚCI Sł.OWO WSTĘPNE DO WYDAŃIA III Stanisław B Bartkowski...i3 I ZAKRES CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWA I STOMATOLOGICZNEJ WSPÓŁPRACA WIELOSPECJALISTYCZNA Stanisław B. Bartkowski Piśmiennictwo II RYS HISTORYCZNY CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ Jadwiga Stypułkawska Piśmiennictwo III ODRĘBNOŚCI TWARZY. JAMY USTNEJ I SZYI JAKO POLA OPERACYJNEGO ii. Bartkowski Odrębności budowy anatomicznej twarzy Czynności twarzy i jamy ustnej...28.v Cechy estetyczne Wtasr.ości biologiczne tkanek twarzy Zajady postępowania w taktyce i technice leczenia chirurgicznego Technika ope.acyjna i instrumentarium w chirurgu twarzy \Vyiyc?ne do chinjrpcznego postępowania w nistaórychsd>c*7enia:h twarzy i jamy ustnej.33 Obrażenia i warzy Urazy twar/y u dzieci Nowotwory twarzy i jamy ustnej...33 Zasady postępowania odtwórczego ubytków i zniekształceń twarzy oraz jamy ustnej IV. PODSTAWY CHIRURGII PLASTYCZNEJ l REKONSTRUKCYJNEJ TWARZY Stanisław B. Bartkow ski Wiadomości ogólne Zasady taktyki i techniki operacyjnej Ustalenie wskazań Dobór metody Ryzyko powikłań Technika operacyjna Przeszczepianie tkanek Przeszczepianie skór)' Plastyki płatowe......* Wolne unaczynione przeszczepy tkankowe... Amputacje urazowe ^ Rcimpiantacja zębów Przeszczepianie kości ^ Przeszczepianie chrząstki...^ Przeszczepianie powięzi ^ Przeszczepianie śluzówki ^ 4 Protezy tkankowe (implanty) ^ 5 Nowe urządzenia, sprzęt i techniki chirurgiczne...^3 Piśmiennictwo......

5 6 V ZASADY DIAGNOSTYK. W CHIRURGU SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ V. ZASAU, STOMATOLOGICZNEJ Marian Kurtk Baianie podmiotowe Badanie przedmiotowe Badanie twarey i jamy ustnej Badanie chorych ambulatoryjnych Badanie chorych szpitalnych Badania podstawowe i specjalistyczne Inne badania Rozpoznanie Rokowanie Plan leczenia i I. Badanie chorych onkologicznych Badanie chorych ze stanami zapalnymi Badanie chorych urazowych Badanie chorych z zaburzona świadomości*! Owrzodzenia w jamie ustnej Zmiany w jamie usinej w zespole nabytego upośledzenia odporności (AIDS)...77 Piśmiennictwo VI. ZNIECZULENIE MIEJSCOWE W CHIRURGII TWARZY I JAMY USTNEJ Jan Zapala Wyposażenie niezbędne do wykonywania znieczuleń miejscowych Mechanizm działania środków znieczulenia miejscowego Środki znieczulenia miejscowego Środki zwężające naczynia krwionośne (anemizujące) Znieczulenie miejscowe Znieczulenie powierzchniowe Znieczulenie nasiękowe Znieczulenie przewodowe Powikłania po znieczuleniu miejscowym...96 Piśmiennictwo...98 VII. ZNIECZULENIE OGÓLNE W CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ 1 STOMATO LOGICZNEJ Henryk Podliorny Odrębności znieczulenia ogólnego w chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologicznej. 101 Zasady przedoperacyjnej diagnostyki anestezjologicznej Przebieg planowego znieczulenia Premedykacja Monitorowanie w czasie zabiegu Anestezja w wybranych działach chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologicznej Znieczulenie chorych onkologicznych Znieczulenie chorych urazowych Znieczulenie ogólne chorych w chirurgii ortogtiatycznej, plastycznej i operacjach wad rozwojowych twarzy Znieczulenie chorych ambulatoryjnych Ułożenie pacjenta do znieczulenia Znieczulenie w stanach zapalnych okoloszczękowych Piśmiennictwo VIII. CHIRURGIA WYROSTKA ZĘBODOLOWEGO MuriO PaiiaS. Jan Za/niłu Zakres zabiegów na wyrostku zębodołowynt u3 2 Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego Rodzaje cięć do zabiegów nu wyrostku zębodolowym

6 Dc&h+Oyf (X, OlcHlć) yrf% Ą/p 11/ 4 Usuwanie zębów Wskazania do usunięcia zęba Przeciwwskazania do usunięcia zęba Narzędzia do usuwaniu zębów Zasady usuwania zębów Zaopatrzenie rany poekstrakcyjnej.... Powikłania związane z usuwaniem zębów. Powikłania po usunięciu zęba Ekstrakcje chirurgiczne Nieprawidłowe położenie zębów Zęby zatrzymane Patofizjologia zębów mądrości Utrudnione wyrzyitanie dolnego zęba mądrości Zasady usuwania zębów mądrości Resekcja szczytu korzenia zęba 7 Przeszczepianie zębóv 8 Chirurgiczne leczenie chorób przyzębia 9. Chirurgia przedprotetyczna Piśmiennictwo IX. TORBIELE Maria Pmui<... t Podział torbieli... 1 Torbiele szczęk (wcwnairzkostnc)... Torbiele nabłonkowe zębopocliodneintezębopochodne Torbiele nienabłonkowe 3 Torbiele tkanek miękkich jamy ustnej, twarzy i szyi Torbiel naskórkowa i skórzasra Torbiel zastoinowa Torbiel boczna szyi torbiel skrzclopochodna Torbiel przewodu tarczowo-językowego. torbiel środkowa szvi Piśmiennictwo.... X. ZAPALENIA CHIRURGICZNE TKANEK JAMY USTNEJ. TWARZY I SZYI Jadwiga Stypulknwska. Stanisław U. 8ariktrwskt I. Podział zapaleń Kliniczne postacie zapaleń 3 Etiopatogeneza zakażeń okoloszczękowych.. 4 Diagnostyka zapaleń Zasady leczenia zapaleń bakteryjnych tkanek miękkich jamy ustnej i twarzy 6. Zasady chirurgicznego leczenia zapaleń 7. Zasady leczenia antybiotykami (antybiotykotempia) S. Postacie kliniczne nieswoistych ropnych zapaleń i ich leczenie 9 Zapalenie kości Procesy martwicze tkanek miękkich, kości twarzy i jamy ustnej 11 Zapalenie swoiste tkanek twarzy, szyi i jamy ustnej Piśmiennictwo.... XI. CHOROBY ZATOK SZCZĘKOWYCH Mumw Kurek. Jan 7jt/ia!a I. Nos... 2 Zatoki pi/.ynikiwe. 3 Chnroh; tkwi 4. Choroby zatok obocznych nosa Zapalenie zaioli szczękowej ? l i->! i : I-i:

7 r Operacji Caldwell 3 '* Chirurgia a>dosk0p i>wa Piśmiennictwo XII. CHOROBY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Maria Panas... 20,. Metody diagnostyki chor^ ślinianek Podziałschorzeń gruczołów ślinowych... Kamica ślinowa ł()6 Zapalenia ślinianek jog Stany zwyrodnieniowe gruczołów ślinowych.. ">10 Zaburzenia wydziel fln * a s *l' n y...->u Wady rozwojowe.,p Piśmiennictwo...,.Z XIII URAZY TWARZY Morim Kurfk. Stanisław B. Bartkowski Jim Tu/włu 1. Urazy mechaniczne 2. Podział obrażeń twarzy Wstrząs Zasady rozpoznawania obtflzcń twarzy 5. Obrażenia tkankowe zamknięte i otwarte 6. Leczenie obrażeń tkanek ttiiękkich 7. Powikłania obrażeń ikonek miękkich twarzy 8. Złamanie kości twardy.... Podział złamań kości twarzy... Zasady leczenia złamań koięci twarzy... Złamania górnego piętra twarzoczaszki... Złamania środkowego piętr* twarzy... Złamania kości nosa... Złamania nosowo-szczęko^-e... Złamanie oczodołu.... Złamania boczne środk wt (! 0 piętra twarzy... Złamanie kości jarzmowej i zespołu jarzmowo-szczękouego Złamania szczęk Złamania żuchwy i podział włamań..., t^.. Chirurgiczne leczenie zlamail żuchwy Odrębności obrażeń u dzieci Obrażenia zębów... jgi 11. Późne powikłaniazlaniaii ko«ci twaray... IZ Wielonarz^Jowe obrażenia twarzy... ^ Obrażenia narządu wz/oku... Obrażenia narządu shiebu Urazy czaszki Urazy mózgu Obrażenia nerwów czaszkowych Oparzenia twarzy......, 7 2 Urazy cłtemiczre oka Uszkodzenia popromienne Obrażenia wielomiejscowe... 17R Piśmiennictwo...,?9 21? 21? 217 2) fi 2?? L

8 XIV. NOWOTWORY TWARZY I JAMY USTNEJ Jadwiga Stypulkawska. Stanisław B. Bartkowski. Maria Ponoś Ogólna charakterystyka choroby nowotworowej Epidemiologia nowotworów twarzy i jamy usfttej... X Podział nowotworów Podstawowe dane dotyczące ustalenia rozpoznania nowotworów Diagnostyka i symptomatologia nowotwonsw Metodyka badania chorych nowotworowych... 7 Profilaktyka onkologiczna w stomatologii Nowotwory niezłośliwe twarzy i jamy ustnej... Cechy nowotworu niezłośliwego... Nowotwory pochodzenia nabłonkowego Nowotwory nienabłonkowe... Nowotwory tkanki mięśniowej Nowotwory obwodowego układu nerwowego Zasady rozpoznawania i leczenia nowotworów niezłośliwych i póiziośliwych... Leczenie nowotworów niezłośliwych Nowotwory pólzjośłiwc (o miejscowej złośliwości) Nowotwory charakterystyczne dla kości szczękowych Stany przedrakowe Stany przedrakowe skóry... Stany przedrukowe wargi i błot.y śluzowej jamy astnej... : Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego twarzy i jamy ustnej.... Rak skóry twarzy Rak jamy ustnej Rak wargi Rak jeżyka Rak dna jamy ustne j Rak błony śluzowej policzka Rak dziqsła dolnego... Rak pierwotny żuchwy... Rak błony śluzowej podniebienia... Rak szczęki Nowotwory złośliwe nienabłonkowego pochodzenia... Mięsaki tkanek miękkich Mięsaki kości i tkanki szkieletowej... Złośliwe nowotwory limlbretikułame... Szpiczak... Czerniak złośliwy Nowotwory ślinianek (ślmiankopochodne)... Podział nowotworów ślinianek... Charakterystyka ogólna nowotworów ślinianek... - Diagnostyka Nowotwory niezłośliwe ślinianek Nowotwory półzłośliwe pochodzenia nabłonkowego... Nowotwory złośliwe ślinianek,,, Leczenie nowotworów.... leczenie chirurgiczne... Napromienianie... [.ee/cnie d>cmii./3>c (systemowe)... Immunoterapia nowotworów Opieka nad chorymi na nowotwory złośliwe Psychologiczne aspekty choroby nowotworowej *

9

10 Stanisław B. Bartkowski I. ZAKRES CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ I STOMATOLOGICZNEJ WSPÓŁPRACA WIELOSPECJALISTYCZNA Szybki > stały rozwój medycyny w zakresie nauk podstawowych i klinicznych stworzy) konieczność wyodrębnienia spośród specjalności podstawowych wielu pokrewnych i zupełnie nowych. Tak więc z podstawowych dyscyplin, takich jak chirurgia, interna, ginekologia i pediatria, rozwinęło się wiele specjalności o węższym zasięgu, w których lekarz na równi z wiedzą specjalistyczną musi posiadać wyszkolenie podstawowe z zakresu medycyny. Tak powstałą specjalnością jest chirurgia szczękowo-twarzowa. Chirurgia szczękowo-twarzowa (rnaxillo-facial surgery, czelustnoltemuja chirurgija. chirurgie maxillo-faciale), dziś już specjalność o 60-letniej historii, wyodrębniona została z chirurgii ogólnej w połączeniu z chirurgią stomatologiczną, dla której podstawą jest chirurgia plastyczna. Dynamiczny rozwój tej specjalności i rozszerzony z konieczności zakres operacyjnego leczenia poza część twarzową głowy stworzył podstawy do określenia jej jako chirurgii czaszkowo-szczękowo-twarzowej (cranio-maxillo-facial surgery), której pokrewna jest chirurgia głowy i szyi (head and neck surgery). Tak więc archaiczne dziś pojęcie chirurgii szczękowej, używane jeszcze w Polsce, winno być zniesione. Obszar topograficzny chirurgii szczękowo-twarzowej stanowi twarz, jama ustna i szyja, włącznie z zatokami obocznymi nosa, oczodołami i ośrodkowym układem nerwowym (OUN). Leczenie wielu schorzeń narządów pomieszczonych w obrębie twarzy i jamy ustnej (układ wzrokowy, narząd smaku, węchu, mowy, układ stomatognatyczny, góme drogi oddechowe, początek przewodu pokarmowego) wymaga specjalistycznej współpracy chirurga szczękowo-twarzowego z laryngologiem, okulistą, ncurotraumatotogiem, neurochirurgiem, foniatrą i logopedą. W zakresie dyscyplin stomatologicznych chirurg szczękowo-twarzowy musi współpracować głównie z ortopedą szczękowym i protetykiem. Zadaniem ortopedy szczękowego jest przygotowanie chorego z wadami rozwojowymi układu stomatognatycznego do leczenia operacyjnego oraz rehabilitacja pooperacyjna. Natomiast główny cel współpracy z protetykiem stanowi rehabilitacja protetyczna chorych z ubytkami i zniekształceniami w zakresie twarzy i jamy ustnej za pomocą protez i epitez. Zniekształcenia pooperacyjne i pourazowe twarzy oraz złożone wady rozwojowe naruszające czynność, estetykę i harmonię jej rysów, oddziałując patogennie na psychikę chorego, stwo

11 16 STANISŁAW B. BARTKOWSKI rzyły konieczność ścisłej współpracy z psychologiem. Zadaniem psychologa jest ocena osobowości chorego, psychologiczne przygotowanie do okaleczających często operacji onkologicznych oraz rehabilitacja po ich przeprowadzeniu, jak również rehabilitacja chorych p.i rozległych obrażeniach twarzy doznanych w wypadkach, po zabiegach odtwórczych i naprawczych wad rozwojowych (np. dramatyczna zmiana wyglądu twarzy po operacji progenii). Szybki rozwój chirurgii szczękowo-twarzowej jako samodzielnej specjalności dokonał się w wyniku naukowego poznania odrębności w budowie anatomicznej, biologii tkanek jamy ustnej, twarzy, szyi i ich patologii, które decydują o odmiennym przebiegu wieiu schorzeń, stanowiąc trudne I odmienne pole chirurgicznego leczenia, wymagające specjalnej taktyki i techniki różniącej się w wielu aspektach od zasad chirurgii ogólnej. Koniecznością wynikającą z postępu wiedzy i sztuki specjalistycznej stało się obecnie wyodrębnienie takich działów chirurgii szczękowo-twarzowej, jak onkologia, traumatologia oraz chirurgia ortognatyczna. która zajmuje się operacyjnym leczeniem chorych z rozwojowymi i nabytymi wadami zgryzu. Współcześnie chirurg szczękowo-twarzowy musi coraz częściej wykraczać w działalności operacyjnej poza obszai części twarzowej głowy, co wymaga ścisłej współpracy z innymi specjalnościami. Zakres tej współpracy zależy od rodzaju schorzenia i planu leczenia operacyjnego (ryc. I). Ryc I. Zakres współpracy w ielospecjalistycznej według D E. Poswillo

12 I Zakres chirurgii szczękowo-twarzowej.. 17 Przedmiot tej współpracy stanowią przypadki wad rozwojowych części twarzowej i mózgowej głowy, złamania oczodołowo-czołowo-podstawne oraz nowotwory naciekające podstawę czaszki, które są właśnie domeną chirurgii czaszkowo-szczękowo-twarzowej. Jest oczywiste, że taki zakres chirurgii mogą uprawiać tylko specjaliści najwyższej klasy posiadający wieloletnie doświadczenie oraz wszechstronną wiedzę i umiejętności z zakresu chirurgii ogólnej, szczękowo-twarzowej, a także chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Zdobycie takich kwalifikacji wymaga stałego doskonalenia specjalistycznego, do którego realizacji konieczne jest wyposażenie w nowoczesny sprzęt i aparaturę. Chirurgia stomatologiczna jako samodzielna specjalność zakresem swego działania obejmuje jamę ustną i kości szczękowe wraz z otaczającymi tkankami. Jest specjalnością wykonywaną przeważnie ambulatoryjnie i wykazuje stały postęp, w czym znaczącą część stanowi chirurgia przedprotetyczna oraz jej nowoczesny dział implantologia zębowa. Piśmiennictwo C r a n d e II W.B : Witał is iłte ort o/surgety? A pan ticol reasonfor formiiig. Airi. J. Surg P o s w i 11 o D.E.: The rtfatifinship between oral ondplastic turgery. Brii. J. Plasl. Surg p i n e M.: Wlmi is łii'ixil!ofdciui surgery and who are tmuillouiciat furgeoris? Plasl. Reconsir. Surg

13 Rokowanie... - Piimiennictwo XV NACZYN1AKI Jadwiga Srypitlkowska. Stanisław B Bańkowski Klasyfikacja kliniczna naczyniaków krwionośnych i limfatycznych Naczyniaki krwionośne Naczyniaki limfatyczne Diagnostyka naczyniików Leczenie naczyniaków Leczenie zachowawcie Metody destrukcyjne Leczenie chirurgiczne Leczenie skojarzone Piśmiennictwo XVI. ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTE KOŚCI Jadwiga Sryiutlkowska Charakterystyka ogólna schorzcnia Postacie kliniczne Diagnostyka dysplazji włóknistej kości Leczenie Piśmiennictwo XVII. HISTIOCYTOZA X JadwigaSlypulkmniu Charakterystyka ogólna schorzenia Choroba Abta-Latterera-Siwe'a Choroba Handa-Schiilero-Christiana Ziaminiak kwasochłomy Piśmiennictwo XVIII. CHOROBY STAWU SKRONIOWO-ŻUCHWOWEGO Jadwiga Snputkowska Budowa stawu skroniowo-żuchwowego Czynność stawu skroniowo-żuchwowego Metody badania»iawu skroniowo-żuchwowego Podział chorób stawu sicroniowo-źuchwowego Zapalenia stawu skroniowo-żuchwowego Artropatie stawu skroniowo-żuchwowego Zaburzenia ruchomości stawu skroniowo-żuchwowego Obrażenia stawu skroniowo-żuchwowego Nowotwory stawu skroniowo-żuchwowego Wady rozwojowe stawu skroniowo-żuchwowego Obrazy radiologiczne niektórych schorzeń stawu skroniowo-żuchwowego Piśmiennictwo XIX..CHOROBY NERWÓW CZASZKOWYCH Jan Zapala Schorzenia nerwów czaszkowych Zespoły neurologiczne Piśmiennictwo <X. WADY ROZWOJOWE TWARZY IIAMY USTNEJ Stanisław H Htiriktniski I Wiadomości ogólne Eliopatogenc/n wad rozwojowych twarzy i jamy ustne j Podział wad rozwojowych twarzy i jainy uslncj Diagnostyka wad rozwojowych twarzy i jamy ustnej S

14 M 5. Rozszczepy [warzy i jamy ustnej Wady czaszkowo*lwarzowe(złożone) Zespól Treachera-Collinsu Zespół Crou zona Zespół Aperta Zespól Piere a-robina Zespół Caffeya-Silvermana Zespól Móbiusa Zespół Panyego-Romberga W3dy rozwojowe kości twarzy Inne postacie wad rozwojowych ? 9 Zasady leczenia wad rozwojowych twarzy ijainy astr ej Leczenie chorych z rozszczepami i wadami złożonytri Leczenie chirurgiczne zniekształceń rozwojowych szczęk Piśmiennictwo XXI. pielęgnacja i rehabilitacja chorych w chirurgii twarzy 1 JAMY USTNEJ Maria Panas Piśmiennictwo XXII. PROTETYKA SZCZĘKOWO-TWARZOWA I IMPLANTOLOGIA Fnmńsrek Senmtka 415 tuklad stomaiognatyczny Proiezowanic ubytków twarzy i jamy ustnej u chorych onkologicznych 417 Rehabilitacja protetyczna ubytków środkowego pietra twarzy 41 Rehabilitacja protetyczna ubytków dolnego pietra twarzy 41S Wszczepy stosowane do odtworzenia ciągłości żuchwy Protezowanie chorych z rozszczepem podniebienia 4 JM 4. Trotezowanic chorych z zesztywnieniem stawu skroniowo-żuchwowego. progenię oraz zębopochodnymi topielami 421) 5. Technika wycisków specjalnych Estetyka w leczeniu protetycznym i 7. Epitczy twarzy Implantologia Wskazania i przeciwwskazania do stosowania implantów Diagnostyka okołowszczepowa... 43»J Zasady planowania protetyczno-implantologicz/wgo 432 Implantacja Implantacje w chirurgii i protetyce szczękowo-łwarzowej Chirurgiaokołowszczepowa Sterowana regeneracja kości (Guidcd Bone Regeneration GBR) Materiały zastępujące kość Piśmiennictwo INDEKS RZECZOWY

15

16 Jadwiga Stypulkowska n. RYS HISTORYCZNY CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ... Już w pismach z kolekcji Hipokisiesa spotykamy twieidzenie, że postęp wiedzy medycznej opafy jest na znajomość: wiedzy nagromadzonej w przeszłości... B Skarżyński. Siowo wstępne do Historii medycyny W. Szumowskiego Zabiegi chirurgiczne odtwórcze głównie w zakresie twarzy wykonywane od początków dziejów ludzkości stworzyły podstawy do wyodrębnienia się chirurgii plastycznej. Następne wieki przyniosły dalszy znaczny postęp, a wraz z rozwojem różnych gałęzi medycyny rozwiitęia się samodzielna specjalność chirurgia twarzy i jamy ustnej. W niniejszym rozdziale podano w skrócie najważniejsze dane, które tworzą historię chirurgii szczękowo-twarzowej oraz chirurgii plastycznej w święcie i w Polsce. Najstarszym zabiegiem chirurgicznym było usuwanie zębów. Tysiące lat temu w starożytnych Chinach i Japonii zęby usuwano palcami po kilku latach ćwiczeń w wyjmowaniu drewnianych kołków wbijanych w deskę. Kleszczami do usuwania zębów posługiwano się już około 3000 lat p.n.e. w Egipcie, gdzie również wykonywano pierwsze protezy zębowe. W starożytnym Babilonie 2400 lat p.n.e. Dio Egin-Mugi, uważany za pierwszego dentystę, używał specjalnych kleszczy do usuwania zębów. Pierwsze doniesienia o chirurgii twarzy zawarte są w księgach Rygwedy (wczesny sanskryt) i pochodzą z okresu ok lat p.n.e. Zawierają one opis zabiegów odtwórczych nosa płacami z policzków. Dokładniejsze dane o zęboleezmetwie i plastyce nosa zawiera kodeks Hanmurabiego ( r. p.n.e.) i papirus Ebersa (1555 r. p.n.e.) w znaleziskach archeologicznych z terenu Egiptu, Asyrii i Babilonu. Prostych narzędzi chirurgicznych zbliżonych wyglądem do obecnych kleszczy do usuwania zębów używano w starożytnych Indiach. Tamże około 1000 lat p.n.e. wykonywano zabiegi odtwórcze nosa płatem z czoła lub policzka ( plastyka indyjska ) i posługiwano się wolnymi przeszczepami skóry. Dokładny opis odtworzenia nosa podał Suśruta w 800 roku p.n.e. Podał on także 15 metod stosowanych przy utracie lub uszkodzeniu małżowiny usznej. W Indiach za czasów Buddy (ok ok. 480 r. p.n.e.) chirurgią plastyczną zajmowali się kapłani niższej kasty (Kumas). Oni to stosowali wolne przeszczepy skóry z pośladka na twarz, znali plastykę piatem czołowym, a także odtwarzali wargi piatem z policzków. Technikę usuwania zębów opisał ojciec medycyny" Hipokrates ( r. p.n.e.). Podał on sposób unieruchomienia odłamów żuchwy złotą nicią lub procą bródkową i opisał zasady plastyki Wypełnienie ubytków zęba ołowiem (plumbum stąd plombowanie) przed ich usunięciem zalecał Cornclius Aulus Cclsus (30 r p.n.e - 49), który korzenie zębów usuwał

17 :n JADWIGA STYPUŁKOWSKA kleszczami zwanymi rhizagra. Podał sposób nastawiania zwichniętej żuchwy stosowany do dziś. Opisał operacje plastyczne nosa. powiek i małżowin usznych. Operację rozszczepu wargi jako pierwszy opisał lekarz rzymski Claudius Galen ( r.n.e.). autor wielu opisów anatomicznych i receptur (..leki galenowe ). Stosował również własna metodę odtworzenia nosa i małżowiny usznej. Szczegółowy opis 200 narzędzi chirurgicznych, w tym 29 służących do usuwania zębów i kamienia nazębnego, bogato ilustrowany rysunkami, pozostawił sławny lekarz arabski Albucassis ( ). autor 33-lomowego dzieła Al Tasrif. Radzi! on, aby podczas usuwania zęba chory' siedział na ziemi z głową pomiędzy kolanami siedzącego za nim operatora. Ta pozycja chorego i lekarza podczas usuwania zębów jeszcze długo potem była zalecana przez wielu autorów. Awicenna ( ). jeden z najsławniejszych lekarzy arabskich, w swym dziele Kation medycyny poświęcił wiele miejsca zębolecznictwu i higienie jamy ustnej. Usuwaniem zębów w średniowieczu trudnili się cyrulicy i balwierze używający takich narzędzi, jak: pelikan, kruczy dziób, kozia stopka itd. Zabiegi wykonywali zwykle na placach targowych i podczas jarmarków. Pierwsza szkoła medyczna została założona w IX w. w Salemo, w której kształcono bakałarzy, magistrów i doktorów mających prawo wykonywania praktyki lekarskiej. Później rolę tę przejęły uniwersytety w- Bolonii, Padwie. Oxtordzie i Krakowie. Niezależnie od rozwoju nauk medycznych czyniła postępy chirurgia, która z czasem stała się jednym z jej działów. W ramach chirurgii rozwijała się stomatologia. Oddzielenie się chirurgii od medycyny w średniowieczu spowodowane było stanowiskiem kościoła (Ecclesis abhorret ad sanguinem). Pierwszego wycięcia szczęki dokonał w XIII w, Gjgliemodi Salicetto w Bolonii, który ponadto usuwał nadziąślaki. a krwawienie z rany pooperacyjnej tamowa) rozpalonym żelazem. Nazwę dcntisia lub dentawr dla osób zajmujących się usuwaniem zębów wprowadzi! jako pierwszy Guy de Chautiac ( ). On leż podczas usuwania zębów stosował oszołomienie wywarem opium Początek plastyce włoskiej dał Antonio Branco z Sycylii (ok. roku 1442), który zastosował piat z ramienia do odtworzenia nosa. Dla rozwoju plastyki włoskiej zasłużył się szczególnie Gaspare Tagliacozzi ( ). W dziele De cunorum chirurgia per instilulionem... wydanym w 1597 roku w Wenecji opisał dokładnie technikę zabiegów odtwórczych nosa i wargi odległymi piatami z ramienia Ambroise Pare < 1510 J 590) zwany ojcem współczesnej chirurgii, autor Opera Chirurgica, wprowadził podwiązywanie naczyń, stosował zatykadła w rozszczepach podniebienia i w ubytkach kiłowych We wspomnianym dziele opisał budowę zębów, podał przyczyny schorzeń zębów i sposoby ich leczenia, podał opis narzędzi do usuwania zębów i powikłania związane z tym zabiegiem, jak: krwotok z zębodołu, wyłamanie wraz z zębem fragmentu kości szczęki, ogólne objawy zakażenia oraz wydzielanie się martwaków kości. Pierwszy opis zatoki szczękowej należy do Nathaniola Highmone ( ), chociaż wiadomo, że znał ją już Leonardo da Vinci ( ). Duże zasługi dla rozwoju stomatologii położył francuski chirurg dentysta Pierre Faucbard ( ) ojciec stomatologii. Był on autorem podręcznika Le chirurgien dentiste ou traite des dents (Chirurg dentysta czyli leczenie zębów) tłumaczonego na 6 języków. Opisał w nim objawy wiciu schorzeń zębów i jamy ustnej, replantację i iinplantację zębów, aparaty do regulacji zgryzu i protezy zębowe. Fauchard wprowadził również prototyp fotela stomatologicznego i określi! pozycję pracującego lekarza. Odcięcie wierzchołka korzenia zęba opisał jako pierwszy Wawrzyniec Heistcr (I6HJ-175H), który również podał sposoby chirurgicznego leczenia ropni przyzębowych. Wprowadził szczękorożwieracz stosowany do dziś. Właściwie dopiero w XVII w. stomatologia zaczęła być uznawana za samodzielną gałąź wiedzy medycznej i specjał-

18 Jl. Rys historyczny chintrjii iiciękowcnwargowej 21 ność wymagającą odpowiedniego przygotowania. Z tego okresu pochodzi pierwsze doniesienie o zamknięciu rozszczepionego podniebienia przez dentystę Le Monniera z Rouen. Właściwy rozwój chirurgii rozszczepów przypada na wiek XIX, kiedy to ukazały się prace Graefego (1816), Roux (1819), Fergussona i Diffenbacha. Pierwszy klasyczny opis działania mięśni podniebienia i zwrócenie uwagi na konieczność ich rekonstrukcji przy operacji rozszczepu podniebienia pochodzi od Williama Fergussona. Diftenbach uważany za ojca współczesnej chirurgii odtwórczej zastosował w zabiegach plastycznych zwalniające cięcia skóry. Również polski chirurg L. Bierkowski, profesor Krakowskiej Kliniki Chirurgicznej ( ), w kilku publikacjach naukowych przedstawił wyniki własnych doświadczeń w leczeniu operacyjnym rozszczepu wargi (łabium leporinum), podobnie jak czynili to później jego uczniowie. Sam Bierkowski wykonał 128 operacji rozszczepu i uważał, że najkorzystniejszym okresem do zabiegu jest 4-6 miesiąc życia dziecka; najlepsze wyniki uzyskuje się stosując cięcia łukowate, a nie równoległe do brzegów rozszczepu. Podczas zabiegu posługiwał się głównie narzędziami własnego pomysłu, a brzegi rany zespalał z? pomocą igiel-grotów i pętli ósemkowych (suturae circumvolutae). Dużym postępem w rozwoju chirurgii plastycznej było wprowadzenie wolnego przeszczepu skóry. Pierwszą operację w warunkach doświadczalnych przeprowadził i opisał w 1804 roku chirurg włoski Boronio. Uzyskał prawidłowe wgojenie się u zwierzęcia wolnego przeszczepu skóry pełnej grubości. Wilhelm Dupuytren ( ) jako pierwszy usunął w całości żuchwę. Zabiegi odtwórcze w zakresie twarzy wykonywał również rosyjski chirurg wojskowy Mikołaj Pirogow ( ), znany przede wszystkim jako twórca chirurgii wojennej opartej na segregacji rannych. Wydał też atlas anatomii topograficznej stanowiący podstawę chirurgii operacyjnej (trójkąt Pirogowa, sposób podwiązy wania tętnicy podjęzykowej). W 1840 roku chirurg amerykański }. Masson Warren opisuje pierwszą w USA operację wolnego przeszczepu skóry z pełnym sukcesem. Klasyczny opis operacji rozszczepu podniebienia podał Langenbeck w 1861 roku. Później powstało szereg modyfikacji tego zabiegu. Chirurg szwajcarski Reverdin w 1869 roku poda) wskazania i sposób stosowania w plastyce wolnych przeszczepów naskórka. Następnie Ollier (1872) i Tiersch (1874) zastosowali wolne przeszczepy skóry pośredniej grubości w leczeniu ziaminujących ran. Tiersch udoskonalił metodę Olliera, wprowadzając odpowiednie narzędzie do pobierania przeszczepów zwane nożem Tierscha, stąd nazwa metody Olliera-Tierscha. Lawson (1872) i Wolfe (1875) stosują wolne przeszczepy skóry pełnej grubości. Ten rodzaj przeszczepu został również opracowany i spopularyzowany przez Krausego (1893), który zastosował go w rhinoplastyce (stąd nazwa metody Wolfa-Krausego). Znaczny wpływ na rozwój medycyny w ogóle, jak i na postępowanie chirurgiczne miały odkrycia Ludwika Pasteura poprzedzone odkrywczymi spostrzeżeniami i działalnością Semmelweisa i Listera prekursorów aseptyki i antysepłyki. Ignacy Semmelweis (18)8-1865) nieświadomy istnienia bakterii odkrył w 1861 roku i ogłosił po doświadczalnym sprawdzeniu zakaźne podłoże gorączki połogowej. On też jest uważany za odkrywcę aseptyki. Natomiast początki anłyseptyki łączą się z nazwiskiem szkockiego chirurga Listera ( ), który opracował sposób odkażania chirurgicznego za pomocą karbolu i zastosował go po raz pierwszy w J 867 roku. Naukowe podstawy aseptyce i antyseptyce dało wiekopomne odkrycie drobnoustrojów przez l udwika Pasteura ( ). Jego badania zapoczątkowały rozwój bakteriologii i przyniosły naukowe uzasadnienie wiedzy o zakażeniu. Postępowanie aseptyczne wdrożone zostało do chirurgii w 1890 roku, kiedy to Bergman n zalecił wyjaławianie narzędzi przez gotowanie, Furbringer zaś odkażanie rąk operatora przez odpowiednie mycie przed zabiegiem operacyjnym. Gumowe rękawiczki operacyjne wprowadził

19 22 JADWIGA STYPUŁKOWSKA Zocge van Manteuffel. Teorię zakażenia ogniskowego z jamy ustnej zapoczątkował lekarz poznański Teofil Kaczorowski, który w 1884 roku ogłosił drukiem prace o współzależności yhoraeri wielu narządów z chorobami zębów i ogniskami ropnymi okołozębowymi. Dopiero wiele lat później w Ameryce William Hunter rozwinął teorię zakażenia ogniskowego w jamie ustnej (oto/ sepsis). Miller w 1889 roku ogłosił dzido O drobnoustrojach jamy ustnej, dając tym samym podwaliny bakteriologii jamy ustnej. Medycyna końca XIX w. wzbogaciła ŚC o dwie wielkie zdobycze: wprowadzenie radiodiagnostyki i s'rodków znieczulających. W 1896 toku Wilhelm Roentgen odkrył promienie X. które w 1900 roku znalazły również zastosowanie w stomatologii, znacznie poszerzając możliwości diagnostyczne. Niebawem Polak Antoni Cieszyński w 1907 roku wprowadził do rentgenologii regułę izometrii stosowaną do dziś (reguła Cieszyńskiego-Diecka). Olbrzymim postępem w chirurgii w ogóle, a także chirurgii twarzy i jamy ustnej było odkrycie i wprowadzenie środków znieczulających ogólnie i miejscowo. Pierwszego usunięcia zęba z zastosowaniem znieczulenia ogólnego podtlenkiem azotu (gazem rozweselającym) dokonał chemik angielski Humphry Davy w 1800 roku. Po nim dopiero w 1844 roku zastosował go Amerykanin Horacy Wells, dentysta z Hartfordu. Wkrótce potem, bo w 1846 roku w Bostonie, również dentysta William Morton wprowadził do anestezji eter. Następnie Carlson, szwedzki lekarz-dentysta, w 1894 roku użył chlorku etylu do uśpienia pacjenta w celu usunięcia zęba. Poprzednio s'rodek ten był stosowany miejscowo do znieczuleń na drodze oziębienia tkanek. Kokainę do znieczulenia przewodowego nerwu pod oczodołowego zastosował po raz pierwszy chirurg amerykański William Halsted w 1885 roku, a K.L. Schleich posługiwał się nią do znieczuleń nasiękowych (1892). Znieczulenie przewodowe zostało upowszechnione w całej chirurgii przez Maxa Obertsa, Nowokainę wprowadzoną w 1905 roku przez Einhoma, Henryk Braun zostojowal do znieczuleń w chirurgii. John Tomes ( ) skonstruował zestaw kleszczy anatomicznych do usuwania zębów używany do dziś (zestaw Toniesa-Bertena). W leczeniu złamań żuchwy została zastosowana szyna laboratoryjna w 1861 roku przez Webera będąca w użyciu nadal jako płytka nadziąsłowa Webera. Sauer w 1890 roku wprowadził do unieruchomienia odłamów żuchwy szynę gładką z drutu oraz szynę z równią pochyłą zapobiegającą ich przemieszczeniu się. Szyny odręcznie doginane z drutu aluminiowego, którymi posługujemy się do dziś w zaopatrywaniu złamań, zastosował po raz i pierwszy lekarz kijowski Tigerstedt (1915). [ Pierwszy opis techniki resekcji wierzchołka korzenia zęba pochodzi od Karola Partscha * 1896 roku. On też opracował stosowane do dnia dzisiejszego metody leczenia operacyjnego torbieli: przez wgłobienie (op. Partsch I) i przez wyłuszczenie (op. Partsch II). Chirurgia odtwórcza poczyniła postępy w zakresie przeszczepów kostnych: problem au- ^gennych przeszczepów kości opracowali Bardenhauer (1896) i Murphy, natomiast pierwsze zastosowanie przeszczepów kości opisał Israel w 1896 roku, a chrząstki Von Mangoldt *1900 roku. Płat zwinięty (rurowaty lub cylindryczny) zastosował w 1916 roku Wlodzi- ierz Fiłatow, w 1917 roku zaś opisał go również Gillies. Płat ten oddaje olbrzymie usługi ^chirurgii odtwórczej do dziś pod nazwa płata Fiłatowa-Giltiesa. W chirurgii rozszczepów ^dniebienia odegrał dużą rolę Francuz Wiktor Veau. W swoim dziele z roku 1931 pt. Divin Palatine podał nowy sposób operowania rozszczepów podniebienia uwzględniający nie Vlko odtworzenie prawidłowych warunków anatomicznych i estetycznych, ale i czynnościo- Vch przez warstwowe zszycie tkanek. Coraz szersze zastosowanie w chirurgii plastycznej znajdowały wolne przeszczepy skó- Blair i Brown z USa wprowadzili zmodyfikowany nóż do pobierania piatów skóry po-

20 il. Ryj; historyczny chirurgii szczękowo-twarzowe] 23 średniej grubości. W 1937 roku Padgett i Hood skonstmowali prototyp dermatomu klejowego siużący do pobierania wolnych przeszczepów skóry z możliwością regulowania ich grubości. Tenże Padgett w 1942 roku przedstawił wyniki badań mikroskopowych nad wgajaniem się przeszczepów, dając podstawy współczesnej wiedzy z zakresu histofizjologicznych mechanizmów wgajania się wolnego przeszczepu skóry. Doniesienie na temat kilkudniowego przechowywania w stanie żywym płatów skórnych człowieka w niskiej temperaturze opublikował Strumia i Hodge w roku Chirurg szwedzki Skoog uzyskał przeżycie płata skóry ludzkiej w temp. -79 C w okresie 16 tygodni (1954). W tym samym czasie Crech i wsp. podają metody liofilizacji skóry ludzkiej w celu użycia jej jako opatrunku biologicznego" 0 idealnych właściwościach. W 1948 roku Brown wynalazł dermatom elektryczny do pobierania wolnych przeszczepów skór)'. Uczony angielski Medawar dostał w roku 1954 nagrodę Nobla za całokształt badań poświęconych problemowi konfliktu immunologicznego, który jest do dziś nie rozwiązanym najistotniejszym problemem transplantacji (tzw. bariera immunologiczni:). Wcześniej jeszcze Medawar wraz z Gibsonem opisali zjawisko nabytej odporności na przeszczepy allogenne skóry. Jednym z pionierów światowej chirurgii plastycznej był czeski chirurg Frantisek Burian ( ) zalożyciei Kliniki Chirurgii Plastycznej w Pradze. Wprowadził on zasadę fizjologicznego operowania. Zdanych historycznych polskiej stomatologii wynika, że początkowo usuwaniem zębów 1 zabiegami mającymi na celu uśmierzenie bólów zębów zajmowali się cyrulicy, balwierze, a nawet kowale. Usuwanie zębów uważane było za usługę niższego rzędu wśród praktyk cyrulickich czy chirurgicznych na równi z zabiegami balwierskimi. Szersze wzmianki o zębolecznictwie w Polsce spotykamy w zielnikach, czyli herbarzach z połowy XVI wieku. Z późniejszych doniesień o znacznie wyższym poziomie wymierać należy książkę Ludwika Perzyny ( ), zakonnika, będącą podręcznikiem dla warszawskiej szkoły chirurgów-cynilików praktyków. Podał on w niej sposoby leczenia zębów, wskazania, instrumentarium i technikę ich usuwania, zalecając uzupełnianie braków zębowych przez wyrzeźbione zęby z kości słoniowej. Opisuje leczenie obrażeń głowy i m.in. podaje oryginalny sposób unieruchomienia złamanej szczęki szyną" wystruganą z deseczki... w którą wpuściwszy końce zębów szczęki górnej, po obu końcach przewleczonymi sznureczkami na głowie mu związałem, która by szczękę w swoim miejscu niewzruszenie utrzymywała Pod koniec XVIII stulecia ośrodek krakowski wprowadzi! nauczanie dentystyki do medycyny. Rafał Czerwiakowski, zwany ojcem polskiej chirurgii, był profesorem anatomii, fizjologii, chirurgii i położnictwa w Akademii Krakowskiej. W 1779 roku opublikował Wywód o narzędziach cerulickich zawierający m.in. opis narzędzi do usuwania zębów i posługiwania się nimi. Później w ramach wykładów z chirurgii tzw. praktycznej nauczano odontoiatryki, która była nauką o chorobach zębów i ich leczeniu Wykłady w 1810 roku prowadzi) Conde, następnie Rudnicki. Na Uniwersytecie Jagiellońskim dopiero w 1904 roku powstała osobna katedra stomatologii, chociaż znacznie wcześniej wyodrębniły się takie specjalności medyczne, jak okulistyka czy dermatologia. Pierwszym kierownikiem tej katedry był Wincenty Łepkowski ( ) założyciel Instytutu Stomatologicznego UJ. Był on autorem kilkudziesięciu prac dotyczących histologii zęba, leczenia zachowawczego zębów oraz medycyny sądowej. Asystentami Lepkowskiego byli: Jerzy Drozdowski i Ludwik Sieppel. Kazimierz Dominik i Józef Wodniccki zaś - asystenci Instytutu Stomatologicznego UJ - a także Drozdowski i Sieppel byii organizatorami i kierownikami Katedr Stomatologicznych Medycznej w Krakowie po II wojnie światowej.

KATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

KATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej

Bardziej szczegółowo

3. Zapalenia tkanek miękkich i kości części twarzowej czaszki Stanisława Z. Grabowska, Robert M. Balicki... 112

3. Zapalenia tkanek miękkich i kości części twarzowej czaszki Stanisława Z. Grabowska, Robert M. Balicki... 112 Spis treści Wstęp Leszek Kryst.................. 15 1. Postępowanie okołooperacyjne i w niektórych stanach nagłych Ewa Mayzner-Zawadzka, Marcin Kołacz.......... 17 Postępowanie przedoperacyjne.................

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY

DZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK PRKTYCZNE NUCZNIE KLINICZNE KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK kierunek lekarsko-dentystyczny Imię i nazwisko studenta PESEL Numer albumu zdjęcie Nazwa uczelni Data wystawienia

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 34 Poz 1462. Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii. Kod świadczenia według

Dziennik Ustaw 34 Poz 1462. Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii. Kod świadczenia według Dziennik Ustaw 34 Poz 1462 nr 5 Załącznik nr 5 Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii oraz warunki ich realizacji Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii Tabela

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

Program specjalizacji w CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ Strona 1 z 10 CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ Warszawa 2001 (c) Copyright by Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2001 Program

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW. Traumatologia szczękowo-twarzowa

TEMATYKA ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW. Traumatologia szczękowo-twarzowa TEMATYKA ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Traumatologia szczękowo-twarzowa Ćwiczenie 1 Urazy tkanek miękkich - obrażenia zamknięte i otwarte, specyfika ran twarzoczaszki i zasady ich chirurgicznego zaopatrzenia. Zakażenia

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Propedeutyka Stomatologii 2. NAZWA JEDNOSTKI

Bardziej szczegółowo

Sylabus na rok 2014-2015

Sylabus na rok 2014-2015 Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod

Bardziej szczegółowo

PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW V ROKU Z ZAKRESU CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW V ROKU Z ZAKRESU CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW V ROKU Z ZAKRESU CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ 1. Afty przewlekłe, nowotworowe objawy kliniczne, leczenie. 2. Anatomia i rola zatoki szczękowej. 3. Anatomia i topografia

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA ZAGADNIEŃ NA ZAJĘCIACH PRAKTYCZNEGO NAUCZANIA KLINICZNEGO. Traumatologia szczękowo-twarzowa

TEMATYKA ZAGADNIEŃ NA ZAJĘCIACH PRAKTYCZNEGO NAUCZANIA KLINICZNEGO. Traumatologia szczękowo-twarzowa TEMATYKA ZAGADNIEŃ NA ZAJĘCIACH PRAKTYCZNEGO NAUCZANIA KLINICZNEGO Traumatologia szczękowo-twarzowa Tematyka zagadnień klinicznych Nr 1 Zapoznanie się z regulaminem zajęć i zasadami BHP oraz rozkładem

Bardziej szczegółowo

Chirurgia - opis przedmiotu

Chirurgia - opis przedmiotu Chirurgia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Chirurgia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ch Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE

DZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KROL MRCINKOWSKIEGO W POZNNIU 60-812 POZNŃ, UL.UKOWSK 70 KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK PRKTYCZNE NUCZNIE KLINICZNE KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY imię i nazwisko

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Propedeutyka Stomatologii 2. NAZWA JEDNOSTKI

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 33 Poz. 193 WYKAZ ŚWIADCZEŃ CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I PERIODONTOLOGII ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

Dziennik Ustaw 33 Poz. 193 WYKAZ ŚWIADCZEŃ CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I PERIODONTOLOGII ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Dziennik Ustaw 33 Poz. 193 Załącznik nr 5 WYKAZ ŚWIADCZEŃ CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I PERIODONTOLOGII ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii Tabela nr

Bardziej szczegółowo

Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna

Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Lecznica posiada dwie siedziby, tj.: 41-902 Bytom, pl. Akademicki 17, tel.2827942, fax.2827775, e-mail: sls@sls.bytom.pl

Bardziej szczegółowo

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii 1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki 2015/2016. Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski

Rok akademicki 2015/2016. Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski Rok akademicki 05/06 () Nazwa Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod - (4) Studia

Bardziej szczegółowo

O MNIE. Warszawa (22) 883 24 24 Łódź - (42) 688 35 53

O MNIE. Warszawa (22) 883 24 24 Łódź - (42) 688 35 53 O MNIE Nazywam się Jacek Popiński. Jestem lekarzem dentystą, absolwentem Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Uzyskałem I i II stopień specjalizacji w dziedzinie chirurgia stomatologiczna (kolejno w 1995

Bardziej szczegółowo

Seminarium I Pierwsza pomoc w urazach części twarzowej czaszki. Wstrząs pourazowy.

Seminarium I Pierwsza pomoc w urazach części twarzowej czaszki. Wstrząs pourazowy. TEMATYKA ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Traumatologia szczękowo-twarzowa Ćwiczenie 1 Urazy tkanek miękkich - obrażenia zamknięte i otwarte, specyfika ran twarzoczaszki i zasady ich chirurgicznego zaopatrzenia. Zakażenia

Bardziej szczegółowo

Ramowy program zajęć praktycznych dla kierunku lekarsko-dentystycznego. 1. Cel praktycznego nauczania

Ramowy program zajęć praktycznych dla kierunku lekarsko-dentystycznego. 1. Cel praktycznego nauczania Załącznik nr 2 Ramowy program zajęć praktycznych dla kierunku lekarsko-dentystycznego 1. Cel praktycznego nauczania Celem praktycznego nauczania jest pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz doskonalenie i

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ Dla lekarzy stomatologów posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii stomatologicznej Warszawa 2001

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. 3 wykłady - 10 seminaria - 10 ćwiczenia - 30 razem - 50

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. 3 wykłady - 10 seminaria - 10 ćwiczenia - 30 razem - 50 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia szczękowo-twarzowa z onkologią Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko stomatologiczny (WLS)

Bardziej szczegółowo

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne. Nazwa. świadczenia ogólnostomatologiczne

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne. Nazwa. świadczenia ogólnostomatologiczne Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne Świadczenia Zakresy świadczeń Kod świadczenia ogólnostomatologiczne świadczenia ogólnostomatologiczne dla dzieci i młodzieży do 18. r.ż.

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w ORTODONCJI

Program specjalizacji w ORTODONCJI CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w ORTODONCJI Dla lekarzy stomatologów posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii stomatologicznej Warszawa 1999 (c) Copyrigth by

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ Strona 1 z 11 CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ Dla lekarzy stomatologów posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii stomatologicznej

Bardziej szczegółowo

Stomatologia. Chirurgia szczękowa

Stomatologia. Chirurgia szczękowa WU Stomatologia. Chirurgia szczękowa WU 1-49 Wydawnictwa informacyjne i ogólne WU 50-95 Etyka. Praktyka zawodowa i personel. Dokumentacja WU 100-113.7 Anatomia. Fizjologia. Higiena WU 140-166 Choroby.

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ

Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ Program dla lekarzy posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii ogólnej Warszawa 2001 (c) Copyright

Bardziej szczegółowo

Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny)

Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny) Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka chorób narządu żucia Kod

Bardziej szczegółowo

2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY

2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY Załącznik nr 2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY Cel stażu: pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz doskonalenie i utrwalenie praktycznych umiejętności z zakresu promocji zdrowia oraz zapobiegania,

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia szczękowo-twarzowa z onkologią Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko stomatologiczny (WLS)

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr

Bardziej szczegółowo

PROGRAM SYMPOZJUM SEKCJI CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PTS KRAKÓW, 18 VI 2011

PROGRAM SYMPOZJUM SEKCJI CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PTS KRAKÓW, 18 VI 2011 Godz. PROGRAM SYMPOZJUM SEKCJI CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PTS KRAKÓW, 18 VI 2011 9.00 Otwarcie - Dr med. Maria Panaś - Prezes Sekcji Chirurgii Stomatologicznej PTS 9.05 Dr hab. med. Bartłomiej W. Loster

Bardziej szczegółowo

Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji. narządu ruchu - opis przedmiotu

Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji. narządu ruchu - opis przedmiotu Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji narządu ruchu - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia stomatologiczna

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia stomatologiczna Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 7/ 8 Liczba przypisanych punktów

Bardziej szczegółowo

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne Świadczenia Zakresy świadczeń Kod świadczenia ogólnostomatologiczne świadczenia ogólnostomatologiczne dla dzieci i młodzieży do 18 r.ż. świadczenia

Bardziej szczegółowo

RODZAJ ŚWIADCZANIA / ROZPOZNANIE KLINICZNE

RODZAJ ŚWIADCZANIA / ROZPOZNANIE KLINICZNE DZIEDZINA: WYTYCZNE CHIRURGIA SZCZĘKOWOTWARZOWA TRYB chirurgiczne opracowanie rozległych, głębokich ran urazy różnych okolic ciała obserwacja, leczenie zachowawcze wstrząśnienie mózgu obserwacja i leczenie

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 17 Poz. 1462. Wykaz świadczeń ogólnostomatologicznych udzielanych w znieczuleniu ogólnym. Kod świadczenia według

Dziennik Ustaw 17 Poz. 1462. Wykaz świadczeń ogólnostomatologicznych udzielanych w znieczuleniu ogólnym. Kod świadczenia według Dziennik Ustaw 17 Poz. 1462 nr Załącznik nr 3 Wykaz świadczeń ogólnostomatologicznych udzielanych w znieczuleniu ogólnym oraz warunki ich realizacji Tabela nr 1 Wykaz świadczeń ogólnostomatologicznych

Bardziej szczegółowo

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Badanie stomatologiczne Wypełnienie zęba ze znieczuleniem Wypełnienie MOD Ubytek klinowy przydziąsłowy Wypełnienie tymczasowe Rekonstrukcja zęba po endodoncji Znieczulenie komputerowe

Bardziej szczegółowo

KATALOG ZAKRESÓW ŚWIADCZEŃ. 160 x x x x x

KATALOG ZAKRESÓW ŚWIADCZEŃ. 160 x x x x x stomatologiczne celowane : 07.0000.110.02 : 07.0000.111.02 : 07.0000.210.02 w chirurgii : 07.0000.211.02 : 07.0000.212.02 : 07.0000.213.02 : 07.0000.214.02 : 07.0000.215.02 stomatologii w protetyce : 07.0000.217.02

Bardziej szczegółowo

Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski

Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia

Bardziej szczegółowo

Ortopedia XXI wieku w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim Sp. z o.o w Gorzowie Wlkp. LEK. KRZYSZTOF CHROBROWSKI LEK.

Ortopedia XXI wieku w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim Sp. z o.o w Gorzowie Wlkp. LEK. KRZYSZTOF CHROBROWSKI LEK. Ortopedia XXI wieku w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim Sp. z o.o w Gorzowie Wlkp. LEK. KRZYSZTOF CHROBROWSKI LEK. MATEUSZ PAŁYS Definicja Dział medycyny zajmujący się diagnostyką i leczeniem

Bardziej szczegółowo

Chirurgia naczyniowa - opis przedmiotu

Chirurgia naczyniowa - opis przedmiotu Chirurgia naczyniowa - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Chirurgia naczyniowa Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChN Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr

Bardziej szczegółowo

Suma godzin w roku SEMESTR 1 SEMESTR 2 ZALICZENIA semestr. Razem. semestr W S Ćw P W S Ćw P W S Ćw P

Suma godzin w roku SEMESTR 1 SEMESTR 2 ZALICZENIA semestr. Razem. semestr W S Ćw P W S Ćw P W S Ćw P NOWY PROGRAM STUDIÓW (od roku akademickiego 2013/2014) KIERUNEK:LEKARSKO-DENTYSTYCZNY ROK : 1 2013/2014 Suma w roku SESTR 1 SESTR 2 1 Biologia 3 3 ZAL 40 15 0 25 0 15 25 Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii

Bardziej szczegółowo

Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny

Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Redakcja naukowa prof. dr hab. n. k. f. Zdzisława Wrzosek dr n. med. Janusz Bolanowski Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL Spis treści Wstęp - Zdzisława

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALA ODDZIAŁ CHIRURGII URAZOWO-ORTOPEDYCZNEJ

WYKAZ ŚWIADCZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALA ODDZIAŁ CHIRURGII URAZOWO-ORTOPEDYCZNEJ WYKAZ ŚWIADCZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALA ODDZIAŁ CHIRURGII URAZOWO-ORTOPEDYCZNEJ Kod usługi Nazwa usługi A01 ZABIEGI WEWNĄTRZCZASZKOWE Z POWODU POWAŻNEGO 5.51.01.0001001 URAZU

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Radiologia ogólna i stomatologiczna

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Radiologia ogólna i stomatologiczna S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Radiologia ogólna i stomatologiczna Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego

Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM LEKARSKO-DENTYSTYCZNYM W ZABRZU

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM LEKARSKO-DENTYSTYCZNYM W ZABRZU WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM LEKARSKO-DENTYSTYCZNYM W ZABRZU Lp. NAZWA JEDNOSTKI Punkty Ogółem Średnia liczba Członków Wynik 1 Katedra i Zakład Anatomii Opisowej I Topograficznej 255 5 51,00 2 Katedra

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji

Program specjalizacji CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ Program dla lekarzy stomatologów posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii stomatologicznej Warszawa

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12.6 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT NAZWA

Bardziej szczegółowo

STUDIA STACJONARNE/NIESTACJONARNE JEDNOLITE MAGISTERSKIE KIERUNEK:LEKARSKO-DENTYSTYCZNY ROK : 1 rok akademicki 2012/2013

STUDIA STACJONARNE/NIESTACJONARNE JEDNOLITE MAGISTERSKIE KIERUNEK:LEKARSKO-DENTYSTYCZNY ROK : 1 rok akademicki 2012/2013 NAZWA MODUŁU (PRZEDMIOTU) KIERUNEK:LEKARSKO-DENTYSTYCZNY ROK : 1 rok akademicki 2012/2013 Suma w roku SESTR 1 SESTR 2 ZALICZENIA 1 Biologia 3 3 ZAL 40 15 0 25 0 15 25 Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii

Bardziej szczegółowo

Szanowny Pan Aleksander Sopliński Podsekretarz Stanu Ministerstwo Zdrowia w Warszawie

Szanowny Pan Aleksander Sopliński Podsekretarz Stanu Ministerstwo Zdrowia w Warszawie KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ Instytut Stomatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego 31-155 Kraków, ul. Montelupich 4, tel./fax 012/424-54-24, mail: sekretariat@uks.com.pl Kraków,

Bardziej szczegółowo

TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU

TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU Dla stomatologów, foniatrów, laryngologów, okulistów i fizjoterapeutów WERSJA 2014.2 20 godzin akademickich zrealizowanych

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 25 Poz. 1462

Dziennik Ustaw 25 Poz. 1462 Dziennik Ustaw 25 Poz. 1462 Załącznik nr 4 Wykaz świadczeń stomatologicznych dla świadczeniobiorców z grupy wysokiego ryzyka chorób zakaźnych, w tym chorych na AIDS, oraz warunki ich realizacji Tabela

Bardziej szczegółowo

Katalog świadczeń stomatologicznych. Rozporządzenia MZ zgodnie z zał. nr 2. zgodnie z zał. nr 1. Wartość punktowa świadczeń

Katalog świadczeń stomatologicznych. Rozporządzenia MZ zgodnie z zał. nr 2. zgodnie z zał. nr 1. Wartość punktowa świadczeń świadczenia ogólnostomatologiczne świadczenia ogólnostomatologiczne dla dzieci i młodzieży do ukończenia 18. r.ż. świadczenia ogólnostomatologiczne udzielane w znieczuleniu ogólnym świadczenia stomatologiczne

Bardziej szczegółowo

KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY (Stacjonarny i niestacjonarny)

KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY (Stacjonarny i niestacjonarny) PLAN STUDIÓW 2012-2017 KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY (Stacjonarny i niestacjonarny) I ROK / I SEMESTR 1. Anatomia Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka 68 7 ZO 8 60 0 2. Biochemia z elementamii

Bardziej szczegółowo

Cykl kształcenia 2013-2016

Cykl kształcenia 2013-2016 203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH

KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH w Krakowie w wrześniu 2018 roku Chirurgia ogólna Praktyczny kurs endoskopii przewodu pokarmowego Kierownictwo naukowe: prof. Kazimierz Rembiasz 03-07.09.2018

Bardziej szczegółowo

Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu

Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wytyczne: POLANICA 1998 POZNAŃ 1999 KRAKÓW 2000 Wrocław 2006 Rozporządzenie ministra edukacji

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia i onkologia 2/2

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia i onkologia 2/2 Kod NKO(nz)ChirOnk modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Chirurgia i onkologia 2/2 Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Chirurgia stomatologiczna

Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Chirurgia stomatologiczna Nazwa modułu/przedmiotu Chirurgia stomatologiczna Wydział Kierunek studiów Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Chirurgia stomatologiczna Lekarsko-Stomatologiczny Lekarsko - Dentystyczny Grupa

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Uchwały nr 169/2009 Senatu WUM z dnia 21 grudnia 2009 r.

Załącznik nr 1 do Uchwały nr 169/2009 Senatu WUM z dnia 21 grudnia 2009 r. Załącznik nr 1 do Uchwały nr 169/2009 Senatu WUM z dnia 21 grudnia 2009 r. Załącznik Nr 1 Wzór znaku graficznego Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus - Centrum Leczenia Obrażeń w Warszawie Załącznik Nr

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (2015/ /2017) (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (2015/ /2017) (skrajne daty) Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/0/205 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 205-207 (205/206-206/207) (skrajne daty).. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka

Bardziej szczegółowo

Spis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1

Spis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 v Słowo wstępne Przedmowa Podziękowania Autorzy xi xiii xiv xv 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 Co to jest stomatologia dziecięca? 1 Badanie pacjenta 2 Ostateczne rozpoznanie 7 Szacowanie ryzyka choroby

Bardziej szczegółowo

Dr n. med. Piotr Malinowski,

Dr n. med. Piotr Malinowski, Plan ćwiczeń z chirurgii naczyniowej IV rok kierunek lekarski 2012 5 dni po 6 godzin ( Ćwiczą 2 grupy 5-osobowe ) Osoba odpowiedzialna za realizację programu ćwiczeń Dr n. med. Piotr Malinowski, Dr n.

Bardziej szczegółowo

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne. Wartość punktowa świadczeń. świadczenia ogólnostomatologiczne

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne. Wartość punktowa świadczeń. świadczenia ogólnostomatologiczne Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne Świadczenia Zakresy świadczeń Kod świadczenia ogólnostomatologiczne świadczenia ogólnostomatologiczne dla dzieci i młodzieży do ukończenia

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW III, IV ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU - Praktyczne aspekty opieki nad pacjentem chirurgicznym 2. NAZWA

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Chirurgia wieku rozwojowego w teorii i praktyce 2. NAZWA JEDNOSTKI

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia i onkologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko)

UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko) UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA... (imię i nazwisko) III rok (semestr 5/6) wykłady seminaria ćwiczenia I Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej II Klinika Chirurgii Ogólnej

Bardziej szczegółowo

Onkologia - opis przedmiotu

Onkologia - opis przedmiotu Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

W01 Świadczenie pohospitalizacyjne. W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu. W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu

W01 Świadczenie pohospitalizacyjne. W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu. W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu W01 Świadczenie pohospitalizacyjne zgodnie z definicją świadczenia W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu zgodnie z definicją świadczenia W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu konieczne wykazanie

Bardziej szczegółowo

Stabilizacja zewnętrzna

Stabilizacja zewnętrzna Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Akademii Medycznej w Warszawie Stabilizacja zewnętrzna dr hab. n med. Grzegorz Szczęsny W wysoko rozwiniętych krajach około 3% populacji (tj w

Bardziej szczegółowo

ZNIECZULENIE WYPEŁNIENIE WYPEŁNIENIE MOD - odbudowa trójpowierzchniowa

ZNIECZULENIE WYPEŁNIENIE WYPEŁNIENIE MOD - odbudowa trójpowierzchniowa PROFILAKTYKA BADANIE JAMY USTNEJ, WIZYTA ADAPTACYJNA, WIZYTA KONTROLNA USUNIĘCIE KAMIENIA NAZĘBNEGO (SCALING - jedna wizyta) USUNIĘCIE OSADU NAZĘBNEGO (PIASKOWANIE - jedna wizyta) LAKOWANIE BRUZD (cena

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Ratownictwo medyczne Kod kierunku: 12.9 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT

Bardziej szczegółowo

Uwagi I. Jakość 1. Personel 1.1. Lekarz dentysta, który posiada specjalizację II 15 Jedna stopnia lub tytuł specjalisty w określonej

Uwagi I. Jakość 1. Personel 1.1. Lekarz dentysta, który posiada specjalizację II 15 Jedna stopnia lub tytuł specjalisty w określonej Załącznik nr 7 Wykaz szczegółowych kryteriów wyboru ofert wraz z wyznaczającymi je warunkami oraz przypisaną im wartością w rodzaju leczenie stomatologiczne Tabela nr 1 - LECZENIE STOMATOLOGICZNE 1. Przedmiot

Bardziej szczegółowo

3) imię (imiona) i nazwisko studenta umieszczone na każdej stronie dziennika;

3) imię (imiona) i nazwisko studenta umieszczone na każdej stronie dziennika; Treść projektu rozporządzenia w sprawie ramowego programu zajęć praktycznych dla kierunku lekarskiego i lekarsko-dentystycznego. Jest nowy wykaz rodzajów umiejętności. (Uwaga tylko część dotycząca kierunku

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 63/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 20 września 2007 r.

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 63/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 20 września 2007 r. OPIS PROGRAMU ORTODONTYCZNEJ OPIEKI NAD DZIEĆMI Z WRODZONYMI WADAMI CZĘŚCI TWARZOWEJ CZASZKI Warszawa, 2007 rok 1 1. Uzasadnienie celowości wdrożenia programu Opis problemu Częstość występowania rozszczepów

Bardziej szczegółowo

Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty

Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty PREZENTUJE OSTEOPATIA www.przychodniamorska.pl SKRÓT MERYTORYCZNY WYKŁADU SPOTKANIA EDUKACYJNEGO PT. Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty Prowadzący wykład: mgr Tomasz Lewandowski

Bardziej szczegółowo

Plan kursów specjalizacyjnych - A i doskonalących - B 2015 rok (niepłatne)

Plan kursów specjalizacyjnych - A i doskonalących - B 2015 rok (niepłatne) l.p. Plan kursów specjalizacyjnych - i doskonalących - B rok (niepłatne) organizator typ kursu nr CMKP PODSTWOWE SPECJLNOŚCI LEKRSKIE anestezjologia i intensywna terapia Klinika nestezjologii i Intensywnej

Bardziej szczegółowo

KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH

KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH KURSY SPECJALIZACYJNE DLA SPECJALNOŚCI LEKARSKICH ORGANIZOWANE PRZEZ MEDYCZNE CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO W MAJU 2018 ROKU Od 1 stycznia 2018 roku rekrutację na wszystkie kursy specjalizacyjne w

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Ortodoncja

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Ortodoncja S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Kod modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Semestr

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHIRURGII RATOWNICTWO MEDYCZNE. Anatomia prawidłowa człowiek, Fizjologia, Patofizjologia, Podstawy chorób wewnętrznych,

PODSTAWY CHIRURGII RATOWNICTWO MEDYCZNE. Anatomia prawidłowa człowiek, Fizjologia, Patofizjologia, Podstawy chorób wewnętrznych, Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w PERIODONTOLOGII

Program specjalizacji w PERIODONTOLOGII CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w PERIODONTOLOGII Warszawa 2000 (c) Copyright by Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2000 Program specjalizacji przygotował

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 25 Poz. 193

Dziennik Ustaw 25 Poz. 193 Dziennik Ustaw 25 Poz. 193 Załącznik nr 4 WYKAZ ŚWIADCZEŃ STOMATOLOGICZNYCH DLA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z GRUPY WYSOKIEGO RYZYKA CHORÓB ZAKAŹNYCH, W TYM CHORYCH NA AIDS, ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Tabela nr

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Radiologia ogólna i stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok,

Bardziej szczegółowo

Chirurgia. Uwaga: Anestezja znajduje się pod numerami klasyfikacyjnymi WO 201-233.1. Wydawnictwa informacyjne i ogólne

Chirurgia. Uwaga: Anestezja znajduje się pod numerami klasyfikacyjnymi WO 201-233.1. Wydawnictwa informacyjne i ogólne WO Chirurgia Uwaga: Anestezja znajduje się pod numerami klasyfikacyjnymi WO 201-233.1. WO 1-102 Wydawnictwa informacyjne i ogólne WO 113-149 Antyseptyka. Choroby. Diagnostyka. Wstrząs WO 162-176 Sprzęt

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład Biochemii Zakład Biochemii i Żywienia Człowieka (WNoZ) Zakład

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład

WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM Oddział Nauczania w Języku Angielskim Katedra Biochemii i Chemii Medycznej: Zakład Biochemii Zakład Biochemii i Żywienia Człowieka (WNoZ) Zakład

Bardziej szczegółowo

Stomatologia zachowawcza

Stomatologia zachowawcza Stomatologia zachowawcza Przegląd bez pisemnego planu leczenia bezpłatny Przegląd z pisemnym planem leczenia Wizyta adaptacyjna dla dzieci do lat 5 50 zł Porada 50 zł Wydanie orzeczenia lekarskiego do

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw 17 Poz. 193 WYKAZ ŚWIADCZEŃ OGÓLNOSTOMATOLOGICZNYCH UDZIELANYCH W ZNIECZULENIU OGÓLNYM ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

Dziennik Ustaw 17 Poz. 193 WYKAZ ŚWIADCZEŃ OGÓLNOSTOMATOLOGICZNYCH UDZIELANYCH W ZNIECZULENIU OGÓLNYM ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Dziennik Ustaw 17 Poz. 193 Załącznik nr 3 WYKAZ ŚWIADCZEŃ OGÓLNOSTOMATOLOGICZNYCH UDZIELANYCH W ZNIECZULENIU OGÓLNYM ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Tabela nr 1 Wykaz świadczeń ogólnostomatologicznych udzielanych

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe.

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe. TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy ĆWICZENIA 1: Organizacja zajęć. Ćwiczenia organizacyjne, regulamin zajęć, przydział stanowisk pracy i fantomów. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne.

Bardziej szczegółowo

Dostępna dla lekarzy i lekarzy dentystów posiadających tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny

Dostępna dla lekarzy i lekarzy dentystów posiadających tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny L.p. Umiejętność Dostępna dla lekarzy i lekarzy dentystów posiadających tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny Załącznik nr 2 Dostępna dla innych lekarzy po odbyciu szkolenia

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Radiologia ogólna i stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok,

Bardziej szczegółowo

Informacje ogólne o kierunku studiów. Poziom kształcenia STUDIA JEDNOLITE MAGISTERSKIIE. Formy studiów STACJONARNE i NIESTACJONARNE

Informacje ogólne o kierunku studiów. Poziom kształcenia STUDIA JEDNOLITE MAGISTERSKIIE. Formy studiów STACJONARNE i NIESTACJONARNE Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów LEKARSKO- DENTYSTYCZNY Poziom kształcenia STUDIA JEDNOLITE MAGISTERSKIIE Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów

Bardziej szczegółowo

1.weekend, Implantologia w teorii i praktyce, radiologia. lek. stom. B. Kalmuk, dr n.med. A. Zawada

1.weekend, Implantologia w teorii i praktyce, radiologia. lek. stom. B. Kalmuk, dr n.med. A. Zawada 1.weekend, Implantologia w teorii i praktyce, radiologia. lek. stom. B. Kalmuk, dr n.med. A. Zawada Podstawowe definicje i prawa w implantologii stomatologicznej. Wskazania i przeciwwskazania do zabiegu

Bardziej szczegółowo

// // Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Wydanie drugie. Autor: Aleksander Sieroń.

// // Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Wydanie drugie. Autor: Aleksander Sieroń. // // Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Wydanie drugie. Autor: Aleksander Sieroń. Prof. Aleksander Sieroń jest specjalistą z zakresu chorób wewnętrznych, kardiologii i medycyny fizykalnej. Kieruje

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Anestezjologia i reanimacja

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Anestezjologia i reanimacja Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Anestezjologia i reanimacja Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo