OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW ZDROWIE. nr 5 (7) 2007 r. nakład egz.

Transkrypt

1 OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW ZDROWIE POROZUMIENIE ZIELONOGÓRSKIE dlakazdego nr 5 (7) 2007 r. nakład egz. ISSN CZTERY SPOŚRÓD PIĘCIU OSÓB CIERPI NA DOLEGLIWOŚCI BÓLOWE KRĘGOSŁUPA W trosce o kręgosłup Bóle krzyża to jedna z najczęściej występujących dolegliwości. U połowy pacjentów pojawiają się między 30 a 50 rokiem życia i zwykle po okresowym nasileniu mijają. JOLANTA KUDZELKA Rzadko sygnalizują one poważną chorobę, ale nie można ich lekceważyć. W większości przypadków są spowodowane wadami postawy, zmianami zwyrodnieniowymi, urazami skrętnymi, a najczęściej zaniedbaniami w zakresie dbałości o prawidłową postawę. Aby się zabezpieczyć przed przykrymi dolegliwościami, trzeba pozostać aktywnym fizycznie. To najlepsza i najprostsza metoda. Bóle pochodzące od kręgosłupa to choroba cywilizacyjna. Siedzący tryb życia, zanik mięśni i mała aktywność ruchowa społeczeństwa sprzyjają nasilaniu się dolegliwości, a to wszystko powoduje, że do fizjoterapeutów zgłasza się coraz większa liczba osób, uskarżających się właśnie na taki ból. Nasz kręgosłup, odkąd przyjęliśmy postawę wyprostowaną, narażony jest na ogromne siły i przeciążenia. Składa się z 33 lub 34 kręgów, połączonych ze sobą za pomocą więzadeł i kryje bardzo ważny dla całego organizmu rdzeń kręgowy. Struktury kręgosłupa z czasem i wiekiem ulegają przeciążeniom, a potem zwyrodnieniom i uszkodzeniom. Ból jest jednak wynikiem ucisku zmienionych struktur kostnych na delikatną tkankę nerwową, pochodzącą z rdzenia kręgowego, nie pochodzi on bezpośrednio od kości. Dlaczego boli? Kręgosłup to szczególne miejsce w ciele człowieka. Jest narażony na wiele zagrożeń. Pojawiający się ból może być spowodowany m.in.: przepukliną jądra miażdżystego, zmianami pourazowymi i zwyrodnieniowymi stawów kręgosłupa, złamaniami kompresyjnymi, urazami więzadeł i mięśni, wadami wrodzonymi kręgosłupa, wadami postawy, procesami zapalnymi, chorobami metabolicznymi czy też nowotworami. Boleć może odcinek szyjny kręgosłupa. Ból lokalizuje się wtedy w górnej części karku i potylicy, często daje mrowienia i drętwienia palców dłoni, promieniuje do czoła i skroni, a nasila się przy ruchach głową. Ból w obrębie klatki piersiowej może powstawać na tle wielu procesów patologicznych, toczących się w strukturach kręgosłupa. Najczęstsza przyczyna to zaniedbane boczne skrzywienie kręgosłupa i zła postawa w życiu codziennym krzywo siedzimy, dźwigamy nadmiernie itp. Również zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające, stany zapalne, urazy mogą być przyczyną dolegliwości. Jednak, jak wykazały badania, najczęstszym rodzajem dolegliwości kręgosłupa są bóle krzyża. Występują one aż u połowy z nas. W większości przypadków są spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi krążka międzykręgowego i stawów międzywyrostkowych. Okresowo taki ból może być pochodzące od kręgosłupa stała się już chorobą cywiliza- Bóle cyjną Siedzący tryb życia i mała aktywność ruchowa sprzyjają nasilaniu się dolegliwości. tak silny, że uniemożliwia poruszanie się! Ostatnią grupą są bóle pojawiające się w następstwie urazu, złamania, czy silnego stłuczenia kości ogonowej. To jedne z najbardziej bolesnych dolegliwości. Ból jest tu uporczywy i oczywiście nasila się podczas siedzenia. Można powiedzieć, że ból kręgosłupa jest wynikiem dobrodziejstw płynących z cywilizacji i lepszych warunków życia. Nieprawidłowa postawa, mała ilość ruchu i wszechobecny siedzący tryb życia to podstawowe czynniki chorobotwórcze podsumowuje lek. med. Piotr Jezierski, chirurg i ortopeda-traumatolog. Jak leczyć kręgosłup? Przede wszystkim niezbędna jest prawidłowa diagnoza, stawiana na podstawie badania lekarskiego, które powinno rozstrzygnąć, czy ból jest pochodzenia czynnościowego, czy powstaje w następstwie schorzeń kręgosłupa lub narządów wewnętrznych. Podstawowym badaniem dodatkowym jest zdjęcie rentgenowskie odcinka kręgosłupa, w którym odczuwamy ból. Jeżeli to nie wystarczy do zlokalizowania przyczyny bólu, to konieczne będzie wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Pozwolą one wykryć zmiany w obrębie tkanek miękkich i samego rdzenia kręgowego. Diagnozując pacjenta, trzeba wziąć pod uwagę także inne możliwości powstawania bólu. Często jest tak, że boli kręgosłup, ale faktycznie chore są nerki. Musimy wiedzieć, co naprawdę trzeba leczyć podkreśla dr Piotr Jezierski. Przy bólach kręgosłupa w grę wchodzi leczenie farmakologiczne, kiedy to pacjentowi podaje się leki uśmierzające ból (np. paracetamol), kinezyterapia, fizykoterapia z użyciem prądów interferencyjnych, pola magnetycznego i ultradźwięków itp. lub czasem też leczenie operacyjne. Wskazaniem do interwencji chirurgicznej są przede wszystkim niedowłady ruchowe i zaburzenia czucia. W takim przypadku nie ma innej rady trzeba operować. Zanim jednak do tego dojdzie, warto o swój kręgosłup zwyczajnie zadbać. Najważniejsza jest profilaktyka Aby ulżyć naszemu kręgosłupowi, wystarczy zapamiętać kilka prostych zasad. Siedząc pamiętajmy o tym, aby być wyprostowanym. Zły sposób siedzenia nie tylko wywołuje nowy ból, ale także wzmaga ten już istniejący. Jeżeli jest to możliwe, to wybierajmy raczej wysokie krzesła, a unikajmy miękkich, głębokich foteli i kanap. Róbmy przerwy w pracy. Nawet bardzo krótka przechadzka może mieć zbawienne znaczenie. Dbajmy o prawidłową krzywiznę kręgosłupa, używając specjalnych wałków podpierających odcinek lędźwiowy. I unikajmy zbyt długiego, męczącego siedzenia. Nie zakładajmy też nogi na nogę. Spać powinniśmy na brzuchu, na stabilnym podłożu. Wokół talii warto owinąć wałek. Wstając starajmy się zachować prawidłową postawę. W tym celu należy najpierw obrócić się na bok, zgiąć kolana do kąta prostego i dopiero wtedy siadać na krawędzi łóżka wspomagając się rękami. Schylając się, zachowajmy proste plecy, uginając kolana i unikajmy podnoszenia zbyt ciężkich przedmiotów. Jeżeli boli nas kręgosłup, to nie powinniśmy też prowadzić samochodu. Ale jeżeli jest to konieczne, to siedzenie ustawmy możliwie jak najbliżej kierownicy, tak aby zachować prawidłową krzywiznę pleców. Wskazane jest codzienne wykonanie kilku prostych ćwiczeń, kilku przysiadów, skrętów, skłonów, ruchów okrężnych rękami, kilka ćwiczeń rozciągających mięśnie. Wszystko to musi trwać minimum 10 minut dziennie. Jeżeli będziemy o tych kilku zaleceniach pamiętać przy wykonywaniu codziennych czynności, to zadbamy nie tylko o zdrowie naszego kręgosłupa, ale będziemy mieli szansę na uniknięcie bólu mówi dr Piotr Jezierski. Autorka jest lekarzem internistą, specjalistą medycyny pracy. Od 17 lat pracuje w podstawowej opiece medycznej. Kieruje NZOZ Przychodnia Na Trynieckiej w Chorzowie. FOT. MARCIN KAŁUŻNY Nowy system ochrony zdrowia W ostatnich tygodniach jak na dłoni zobaczyć można było, jak pilnie potrzebne są zmiany w ochronie zdrowia, czyli Jak leczyć się po godzinie18.00? pyta dr Andrzej Msiakowski 2 Mózgowe porażenie dziecięce Ośrodkowy układ nerwowy u człowieka dojrzewa stopniowo. Dlatego w celu postawienia trafnego rozpoznania należy przeprowadzić wielokrotne badania dziecka, przy czym precyzja w dużym stopniu zależy od wieku pacjenta więcej w tekście Janusza Tylewicza 3 O zwyrodnieniu stawów ogólnie Choroba zwyrodnieniowa stawów NIE jest chorobą! Jest to jeden z przejawów ogólnego starzenia się organizmu, takich jak: siwienie włosów, zmarszczki, osłabienie wzroku i słuchu pisze Mirosław Limanowski 12 Na krawędzi wielkiego absurdu Pojawiły się pomysły likwidacji zespołów wyjazdowych, które działają przy szpitalnych oddziałach ratunkowych. Budzą wiele kontrowersji, ponieważ zespoły wyjazdowe mają olbrzymie znaczenie w szybkości ratowania ludzkiego życia twierdzi Ewa Chalecka 5 Kiedy bolą plecy trzeba je leczyć Coraz więcej dzieci w wieku szkolnym cierpi na bóle kręgosłupa. Zaczyna się wcześnie, w pierwszych klasach podstawówki, od wad postawy. o skoliozie i wadach postawy u dzieci i młodzieży pisze K. Kastamonu 3

2 2 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl NOWY SYSTEM OCHRONY ZDROWIA Jak się leczyć po godzinie 18.00? W ciągu ostatnich tygodni jak na dłoni zobaczyć można było, jak pilnie potrzebne są zmiany w ochronie zdrowia. ANDRZEJ MASIAKOWSKI W Polsce świadczeń zdrowotnych po prostu się nie udziela. Nie ma ich kto udzielać, gdyż nie ma lekarzy, szpitale są zamykane, a pacjentów się ewakuuje. Nie mają więc racji ci, którzy z uporem powtarzają: żadnych zmian, żadnej rewolucji, to już było, tego nikt nie wytrzyma. Lekarze rodzinni zrzeszeni w Porozumieniu Zielonogórskim nie zamierzają się temu przyglądać z założonymi rękami. Swoimi działaniami chcą zmienić system ochrony zdrowia. Podstawą nowego mają być praktyki lekarza rodzinnego. Nie wszyscy pewnie już pamiętają, jak doszło do powstania Porozumienia Zielonogórskiego. Otóż przed 5 laty ówcześni decydenci, Minister Zdrowia Sikorski i Prezes NFZ Jerzy Miller, którym wydawało się, że doskonale potrafią zarządzać ochroną zdrowia, postanowili zmusić każdego lekarza, żeby pracował przez 24 godziny na dobę. Bez dodatkowego wynagrodzenia, bez prawa do wypoczynku i urlopu. W odpowiedzi lekarze zamknęli swoje gabinety. Nie dlatego, że tak chcieli, tylko dlatego, że zostali do tego zmuszeni. Ostatecznie zarówno Minister, jak i Prezes NFZ ustąpili, a świadczenia zdrowotne udzielane po godzinie zostały zakontraktowane w szpitalnych izbach przyjęć. I tak jest do dzisiaj. Dzisiaj też już wiadomo, jak złe jest to rozwiązanie. Lekarze dyżurujący w izbach przyjęć nie są lekarzami rodzinnymi. Najczęściej są to lekarze dyżurujący na oddziałach szpitalnych. Nie znają zgłaszających się tam pacjentów. Wykonują wiele niepotrzebnych badań laboratoryjnych, zlecają też wiele zbędnych konsultacji u innych specjalistów. Robią to nie dlatego, że badania te są potrzebne. Czynią to z obawy przed popełnieniem błędu. A to wszystko kosztuje. System ochrony zdrowia bezpowrotnie traci dziesiątki, a nawet setki tysięcy złotych. Do izb przyjęć zgłaszają się też pacjenci, którzy nie wymagają natychmiastowej pomocy. Wiedzą natomiast, że łatwo tam zrobią sobie badanie, które zaspokoi ich ciekawość lub sprawdzą, czy diagnoza postawiona wcześniej przez lekarza rodzinnego lub przepisane przez niego leki okażą się takie same. A może lekarz w izbie przyjęć powie lub zleci coś innego? Tracą na tym wszyscy, którzy w tym momencie nie potrzebują pomocy. Kiedy będą jej potrzebowali, staną w długiej kolejce oczekujących. Szpitalne izby przyjęć są najgorszym możliwym miejscem do udzielania pomocy po godzinie Ale w izbach przyjęć dochodzi także do spotkań, których uczestnicy: lekarz i pacjent, doskonale się znają. Czasem lekarz pracuje tylko prywatnie i nie ma kontraktu z NFZ, a pacjentom potrzebne są badania dodatkowe, za które trzeba zapłacić. A tu wykonywane są na koszt szpitala. Jeżeli lekarz jest jednocześnie orzecznikiem ZUS lub KRUS, badania wykonane na koszt szpitala będą mogły uzasadniać przyznanie lub przedłużenie świadczenia rentowego. Choć jest nieprawdą, że przyznanie renty zależy od ilości wykonanych wcześniej badań i grubości kartoteki, ani od tego, czy ktoś leczy się prywatnie u orzecznika czy nie, to wśród pacjentów panuje takie przekonanie. Szpitalna izba przyjęć jest więc najgorszym z możliwych miejsc do udzielania świadczeń zdrowotnych tym, którzy nagle zachorowali po godzinie Świadczenia te powinny być udzielane wyłącznie przez praktyki lekarzy rodzinnych. I lekarze rodzinni chcą tego. Wcześniej jednak diametralnie muszą zostać zmienione zasady udzielania takiej pomocy. Po pierwsze nie powinna to być pomoc nocna. Polska nie ma tylu lekarzy, aby bez naruszenia europejskich norm pracy wszystkie miejsca dyżurowania obsadzić lekarzami. Możliwe jest natomiast zorganizowanie pomocy wieczorowej, czyli dyżuru pełnionego do godziny Po tej godzinie pomoc udzielana będzie tylko w stanach zagrożenia życia przez ratownika medycznego. Z tego samego powodu niemożliwe jest zorganizowanie pomocy jednocześnie stacjonarnej i wyjazdowej. Jeden lekarz dyżurujący może udzielać porad albo tylko w gabinecie, albo jeżdżąc od domu do domu. Realne jest więc zorganizowanie między a pomocy ambulatoryjnej. Po drugie fizyczną niemożliwością jest też, aby każdy z lekarzy rodzinnych pełnił taki dyżur codziennie. Możliwe jest natomiast pełnienie dyżuru przez zespół lekarzy rodzinnych. Taki dyżur pełniony byłby na zmianę przez kolejne praktyki lekarzy rodzinnych tak, jak dzisiaj dyżurują apteki lub gabinety stomatologiczne. Lekarze z Porozumienia Zielonogórskiego proponują, aby jeden taki dyżur przypadał na populację mieszkańców. Lekarze rodzinni chcą udzielać stacjonarnej pomocy wieczorowej, a nie nocnej pomocy wyjazdowej I wreszcie po trzecie aby wyeliminować występującą obecnie patologię w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych po godzinie 18.00, lekarzy rodzinni postulują wprowadzenie symbolicznych odpłat za korzystanie z takiej pomocy. To nie ograniczy dostępności do świadczeń, a zapobiegnie ogromnym stratom finansowym, jakie obecnie ponosi z tego tytułu NFZ. Nie są to warunki niemożliwe do spełnienia przez NFZ, jeżeli jednak z jakichś powodów spełnione nie zostaną, przyjdzie nam się leczyć w przyszłym roku po godzinie18.00 jak dotąd. ROZPOCZĘŁO SIĘ ROZLICZANIE Z OBIETNIC I PO wyborach parlamentarnych JANUSZ TYLEWICZ Z awstydzony wnuczek, rękoma pobrudzonymi od klejenia plakatów, znalazł babci dowód. Oboje zdążyli wieczorem wrzucić głos do urny. I tak jak oni, do późna w niedzielę, czekaliśmy przed telewizorem na wyniki studia wyborczego. Od poniedziałku rozpoczęliśmy z powrotem normalne życie zjadaczy chleba. Ale coś jednak w nas zostało. Każdy na swój sposób przez kilka ostatnich tygodni wyraził na swój sposób emocje, obserwował życie zniekształcone w politycznym lustrze, dało upust politycznej postawie, rozprawiając z sąsiadami. Wielu z nas z zaciekawieniem obserwowało telewizyjne zmagania polityków, słuchało opinii płynących z radia, czytało hasła i oświadczenia w gazetach. Dzięki przedwyborczej grze dowiedzieliśmy się, co politycy dla nas zrobili i co zamierzają zrobić. Mogliśmy zobaczyć, ilu z nich kłamie, kradnie i oszukuje. Mogliśmy poznać tych oddanych, pracowitych i uczciwych. Do północy w piątek trwał ten spektakl obietnic. Ale nikt nie spodziewał się, że sprawy służby zdrowia staną w samym oku politycznego cyklonu. Występujący w debatach przed Narodem politycy przekazywali nam wizję reform służby zdrowia w Polsce. Walka rozgorzała na dobre, gdy padło słowo prywatyzacja. Gwoździem do trumny prywatyzacyjnej drogi kierunku reform w Polsce stała się łapówkarska afera posłanki Sawickiej, wywleczona przez CBA. W przedwyborczej retoryce usłyszeliśmy, że rządzący nie zamierzają zgodzić się na prywatyzację szpitali, padły zarzuty, że na majątku zamierzają się uwłaszczyć grupy oligarchów. Ni mniej, ni więcej, może to oznaczać, że zostanie wycofany ze ścieżki legislacyjnej rządowy projekt ustawy o tzw. sieci szpitali. Trudno bowiem sobie wyobrazić, że nie posiłkując się prywatyzacją, można Ustawę wprowadzić w życie. Do północy w piątek trwał ten spektakl obietnic. Na szczęście od dziennikarzy dowiadywali się, że część szpitali już sprywatyzowano, a ich właścicielami są spółki prawa handlowego w postaci akcjonariatu pracowniczego lub spółki, gdzie udziałowcami większościowymi są gminy, Caritas i osoby prywatne. W konsekwencji, czekając na nowe decyzje polityczne, oznacza to pogrążanie szpitali w długach z powodu niedoszacowania wartości kontraktów z NFZ zawieranych na skutek politycznych nacisków, a nie ekonomicznych realiów. Pozostając publicznymi, szpitale w ramach kontraktów muszą bezpłatnie obsługiwać wszystkich pacjentów ubezpieczonych i nieubezpieczonych. Usługi udzielane poza wyznaczonymi finansowym limitem nie są przez NFZ opłacane, a jedyną drogą jest odzyskiwanie pieniędzy poprzez sprawy sądowe. Narastające zadłużenie szpitali stało się źródłem bogacenia się wielu komorników, którzy w imieniu wierzycieli, ściągając długi publicznych szpitali finansowanych z publicznych pieniędzy przekazywanych przez NFZ, pobierają sowitą prowizję za swoje czynności. Narastająca histeria związana z aferą Sawickiej spowodowała opublikowanie 10-punktowego programu PO i jednoznaczną odpowiedź na zarzuty o ograniczaniu pacjentom dostępu do służby zdrowia. Lider PO oświadczył, że wszystkie świadczenia dla ubezpieczonych będą bezpłatne. Jednoznacznie odciął się od podejrzeń przypisywanych mu przez polityków z PiS. Tego samego dnia Prezydent Lech Kaczyński zapowiedział, że niezależnie od tego, kto wygra wybory, to on będzie wetował zarówno próby prywatyzacji szpitali, jak i i próby prywatyzacji służby zdrowia, gdyż zdrowie i dostęp do edukacji to wartości, które w jak najmniejszym stopniu powinny być rozdzielane według kryterium zamożności. Na uwagę, że PO przytacza wypowiedzi Ministra Zdrowia Zbigniewa Religi, przychylne prywatyzacji w służbie zdrowia, prezydent stwierdził, że nie jest to członek PiS i to nie jest program PiS. Natomiast jest to program Platformy i poglądów, które przywódca Platformy rzeczywiście wyznaje. A więc wygrana Platformy oznaczać będzie realizację programu partii liberalnej, kontynuację dalszych zmian w służbie zdrowia i z pewnością zwiększania nakładów na opiekę zdrowotną. Te cele, także zgodne z obecnym programem PiS, powinny znacznie poprawić dostęp do bezpłatnych usług w służbie zdrowia w ciągu najbliższych 1-2 lat. Z pewnością po Wyborach 2007 sytuacja w służbie zdrowia może zostać radykalnie uzdrowiona. Porozumienie Zielonogórskie POparło program zdrowotny zwycięskiej partii i zamierza czynnie uczestniczyć w jego realizacji. Od poniedziałku rozpoczęło się rozliczanie z obietnic. RUSZYŁ PROGRAM ECAP, BADAJĄCY EPIDEMIOLOGIĘ CHORÓB ALERGICZNYCH Alergie pod lupą Rozpoczęły się badania w ramach projektu Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP). Ich celem jest poznanie poziomu zachorowalności na alergie w największych aglomeracjach miejskich. KATARZYNA ZWOLIŃSKA D o 2,5 tysiąca mieszkańców Białegostoku dotrą ankieterzy, którzy zadadzą pytania o odczuwane dolegliwości, warunki życia czy dostępność do specjalistów alergologów. Około 800 osób zostanie zaproszonych na dalsze badania w Klinice Alergologii Akademii Medycznej w Białymstoku. Projekt ECAP realizowany jest z inicjatywy Ministerstwa Zdrowia i jest to największe i najważniejsze przedsięwzięcie tego rodzaju w Polsce. Swoim zasięgiem obejmie 22,5 tys. mieszkańców kraju, w trzech grupach wiekowych: osób dorosłych (22-40 lat) i dzieci w wieku 6-7 i lat. To również jedno z największych badań alergologicznych w Europie. Projekt realizowany jest przez Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie, którego kierownikiem jest profesor Bolesław Samoliński. Do tej pory w zakresie rozpoznawalności astmy i alergii Polska była białą plamą mówi prof. Samoliński. Teraz będziemy mogli określić, jak często występują te choroby oraz z jakimi alergenami mamy najczęściej do czynienia. Dowiemy się, jaki wpływ na ich występowanie mają uwarunkowania demograficzne, rodzinne czy środowiskowe oraz jaka jest dostępność do specjalistów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej dla osób odczuwających jakiekolwiek dolegliwości. Celem programu ECAP jest też opracowanie prostych i tanich zasad wczesnego wykrywania chorób alergicznych w ramach krajowej podstawowej opieki zdrowotnej, z określeniem kryteriów o najwyższej osiągalnej czułości i swoistości, uzasadniających skierowania do wysoko specjalistycznej opieki alergologicznej. Pierwszy etap programu, który ruszył w Białymstoku w październiku to badania ankietowe wśród 2,5 tys. mieszkańców: 1500 dorosłych i 1000 dzieci mówi Filip Raciborski, kierownik badań terenowych ECAP. Bardzo zależy nam na tym, aby ludzie wpuszczali do domów ankieterów i odpowiadali na ich pytania. Ankieta składa się w sumie z 350 pytań, ale znaczna ich część zadawana jest tylko w przypadku osób chorych. Wywiad realizowany ze zdrowym respondentem trwa ok. 25 minut. W przypadku dzieci, na pytania ankieterów odpowiadają rodzice. Do drugiego, pogłębionego etapu zostanie zakwalifikowanych ok. 800 osób: 500 dorosłych i 300 dzieci. Będą oni przebadani w Klinice Alergologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Białymstoku za pomocą: alergicznych testów skórnych, spirometrii, badania drożności nosa i oznaczenia IgE. - Dodatkowo każdy pacjent przejdzie badania podmiotowe i przedmiotowe mówi prof. Anna Bodzenia-Łukaszyk, kierownik kliniki. Później nasi lekarze będą oceniać, ilu spośród zbadanych pacjentów choruje na alergię lub ma predyspozycje do choroby alergicznej. Zbadamy też, u ilu osób te objawy mogą się rozwinąć. Sprawdzimy również wpływ alergii na jakość życia chorego i jego wydajność intelektualną. Osoby, u których choroba zostanie potwierdzona, oraz te, u których wykryte zostaną predyspozycje do alergii, zostaną objęte specjalistyczną opieką kliniczną. Każdy otrzyma wskazówki dotyczące profilaktyki, postępowania w przypadku zauważenia pierwszych objawów alergii i tego, gdzie się zgłosić mówi prof. Anna Bodzenta-Łukaszyk. Autorka jest dziennikarzem z Białegostoku, współpracownikiem ZDK.

3 ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl KRAJ 5 (7) SKOLIOZY I WADY POSTAWY U DZIECI I MŁODZIEŻY Kiedy bolą plecy trzeba je leczyć Coraz więcej dzieci w wieku szkolnym cierpi na bóle kręgosłupa. Proces ten zaczyna się wcześnie, w pierwszych klasach podstawówki, od wad postawy. K. KASTAMONU Wzmacnianie i postęp w rehabilitacji jest osiągany żmudną pracą rodziców pod okiem fizjoterapeuty. MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE Diagnoza brzmi jak wyrok Mózgowe porażenie dziecięce (MPDz) zdefiniowano jako pojęcie obejmujące grupę niepostępujących, lecz o zmiennym obrazie klinicznym, zespołów ruchowych w następstwie uszkodzenia lub zaburzenia rozwojowego mózgu we wczesnym stadium jego rozwoju. JANUSZ TYLEWICZ Ośrodkowy układ nerwowy u człowieka dojrzewa stopniowo, dlatego też w celu postawienia trafnego rozpoznania należy przeprowadzić wielokrotne badania dziecka, przy czym precyzja w dużym stopniu zależy od wieku pacjenta. Im słabiej zespół chorobowy jest wyrażony, tym później będzie możliwe ustalenie rozpoznania. Z tego powodu doświadczony pediatra spełnia trudną rolę pierwszego diagnosty, wysuwającego podejrzenie rozpoznania MPDZ. Wywiad lekarski na temat okresu okołoporodowego i przebiegu ciąży odgrywa w procesie diagnostycznym ważną rolę w sytuacjach, gdy pojawiały się komplikacje w okresie ciąży, trudności z jej donoszeniem lub okres porodu i okołoporodowy miał poważny przebieg. Co jest przyczyną? Na powstanie MPDz w okresie ciąży może wpływać wiele różnorodnych czynników. W rozważaniach należy brać pod uwagę czynniki genetyczne, czynniki wewnętrzne leżące po stronie organizmu matki, czynniki wewnątrzmaciczne związane z rozwojem płodu i jego połączenia z organizmem matki, wpływ czynników fizykochemicznych z zewnątrz na oba te układy, a także wszystkie wpływy i okoliczności w czasie trwania porodu i okresu okołoporodowego. Prostą i pomocną w ocenie stanu zagrożenia noworodka jest skala Apgar. Zauważalny jest związek między niską liczbą punktów w ocenie okołoporodowej (skala Apgar) funkcjonowania układów krążenia, oddechowego, neurologicznego w pierwszych minutach po porodzie a większą częstością występowania MPDz. Noworodki, które otrzymały w skali Apgar poniżej 8 pkt., powinny znajdować się pod stałą kontrolą pediatry wyczulonego na problem MPDz, a dzieci, które otrzymały poniżej 5 pkt. powinny znajdować się pod opieką poradni wczesnej interwencji (interdyscyplinarny zespół konsultacyjny pod przewodnictwem neurologa dziecięcego wspieranego przez neonatologa, laryngologa, okulistę, fizjoterapeutę i innych specjalistów). Im bardziej dojrzały jest noworodek tym ustalenie związku i wpływu czynników ryzyka okołoporodowego jest trudniejsze, a u ponad 40% chorych dzieci niemożliwe. Kiedy się ujawnia? Czas obserwacji dziecka z tzw. grupy podwyższone ryzyka powinien rozciągać się nawet do ukończenia 3 r.ż. Obraz mózgowego porażenia dziecięcego to przede wszystkim opóźniający się rozwój psychoruchowy, któremu towarzyszą dodatkowe nieprawidłowości ruchowe. Każdy kolejny etap rozwojowy dziecka pozwala na uwiarygodnienie rozpoznania. Wzmacnianie i postęp w rehabilitacji jest osiągany żmudną pracą rodziców pod okiem fizjoterapeuty Obowiązkiem lekarza jest poinformować rodziców o chorobie, jej przebiegu, rokowaniu i wszystkich związanych z nią następstwach. Ustalenie przyczyny uszkodzenia mózgu i innych (obok zaburzeń ruchowych) objawów neurologicznych i ze strony narządów zmysłu (poziom rozwoju umysłowego, ubytki fragmentaryczne, zaburzenia uwagi, niedosłuch, wady wzroku) jest trudnym zadaniem dla lekarza. U 75% dzieci występuje niedorozwój umysłowy, a 50% dzieci dotkniętych jest zaburzeniem mowy lub zaburzeniem widzenia. U ponad połowy występują zaburzenia zachowań. Ataki napadów drgawkowych obserwuje się u 35% dzieci z MPDz, dlatego ważnym elementem procesu diagnostyczno-leczniczego jest kontrolowane leczenie farmakologiczne minimalizujące te dolegliwości. Ale gdy usłyszymy diagnozę, że nasze dziecko ma mózgowe porażenie dziecięce, brzmi to jak wyrok. W kolejnych tygodniach i miesiącach towarzyszyć nam będzie niedowierzanie, poczucie niesprawiedliwości, nadzieja na lepszą wiadomość, a następnie depresja i przygnębienie. Dopiero po kilku miesiącach pogodzimy się z nową sytuacją i zaakceptujemy stan przewlekłej choroby dziecka. Nowy rozdział naszego życia będzie łatwiejszy, gdy żona otrzyma wsparcie od męża i oboje podzielą się nowymi obowiązkami. Ważnym czynnikiem podnoszącym na duchu jest też otrzymanie wsparcia od rodziców i przyjaciół. Źle się dzieje, gdy jedno z małżonków rezygnuje i opuszcza rodzinę, albo nie przyjmuje faktu, że obecność niepełnosprawnego dziecka wymaga poświęcenia mu szczególnej opieki, nieprzespanych nocy, stałego braku czasu i porzucenia wielu marzeń. Ale najważniejszym zadaniem, nawet na etapie wątpliwości, jakie zrodzą się po pierwszym badaniu lekarskim, jest skierowanie niemowlęcia do fizjoterapeuty w celu podjęcia jak najwcześniej rehabilitacji. Metod stosowanych w usprawnianiu jest kilka, np. Bobatha, Vojty, NDT, Temple-Faya czy też Domana-Delacata. Ich wspólnym mianownikiem jest przywracanie i torowanie prawidłowych wzorców ruchowych, wywoływanych u ćwiczonego dziecka, zależnie od ciężkości jego schorzenia i aktualnej fazy wieku rozwojowego. Wzmacnianie i postęp w rehabilitacji jest osiągany żmudną pracą rodziców pod okiem fizjoterapeuty wytyczającego kierunek i tempo powtarzania wykonywanych ćwiczeń. Nie pomija się też w całościowym procesie rehabilitacji problemów związanych z zaburzeniami dotyczącymi funkcji ssania, żucia i połykania, związanych z układem pokarmowym, rehabilitacji i ćwiczeń narządu mowy. Zaleca się też wczesne oprotezowanie w przypadku stwierdzenia uszkodzeń układu słuchu lub wzroku. Rodzice powinni również zadbać o kontakt z logopedą i terapeutą mowy, aby umożliwić dziecku i otoczeniu możliwość nawiązania kontaktu słownego. Wszystkie te działania i ćwiczenia mają na celu doprowadzenie do takiego pobudzenia funkcji organizmu, aby jak najbardziej zbliżyć je do stanu prawidłowego. Każdy wysiłek włożony w rehabilitację fizyczną, funkcjonalną i socjalną ma na celu umożliwienie dziecku osiągnięcie maksymalnego stopnia samoobsługi i opanowania umiejętności mowy, czytania i pisania. FOT. ARCHIWUM W iększość takich wad, nieskorygowana z pomocą lekarza, nierehabilitowana odpowiednio wcześnie, prowadzi do skrzywień kręgosłupa. A wtedy na pomoc może już być za późno Wady postawy i będące ich następstwem skrzywienia kręgosłupa stały się najczęściej spotykaną chorobą cywilizacyjną bogatych społeczeństw. Światowa Organizacja Zdrowia po przeprowadzeniu badań podała, iż co trzecie dziecko w wieku szkolnym ma nieprawidłową sylwetkę. Najczęściej są to skrzywienia kręgosłupa, lordozy i skoliozy oraz zapadnięte klatki piersiowe. Bo wiedza jest zbyt ciężka Rozwojowi wad sprzyja noszenie ciężkich tornistrów, niewygodne obuwie, a przede wszystkim długotrwałe siedzenie: w ławce, przed telewizorem, przed komputerem. Zapobieganie wadom postawy ma ogromne znaczenie zarówno ze względu na kształtowanie harmonijnej i estetycznej sylwetki u dzieci, jak i przeciwdziała wytworzeniu się podłoża, na którym powstają w późniejszym wieku zniekształcenia i bóle kręgosłupa. Wady postawy ujawniają się w wieku szkolnym, w okresie intensywnego wzrostu dziecka, kiedy gwałtownie zmienia się mechanika kręgosłupa i proporcje ciała. Skrzywieniu kręgosłupa sprzyja nagminne przyjmowanie niewłaściwej pozycji. Jest to problem prawie wszystkich dzieci, spędzających długie godziny w ławce szkolnej, przy komputerze lub przed ekranem telewizora. Zbyt mała ilość ruchu powoduje, że najważniejsza podpora kręgosłupa mięśnie szkieletowe nie utrzymują go we właściwej pozycji. Niewłaściwa postawa zaczyna się utrwalać i dochodzi do skrzywienia kręgosłupa. Lepiej zapobiegać niż leczyć Leczenie powstałej już wady jest trudniejsze i długotrwałe, lub nawet niemożliwe, dlatego też korzystniej jest unikać tej sytuacji i czynników mogących sprzyjać wytworzeniu się wadliwej postawy. Typowa wadliwa postawa szkolna to: opuszczona głowa, wysunięte ku przodowi barki, zapadnięta klatka piersiowa, przygarbione plecy o szeroko rozsuniętych łopatkach. Wady postawy powstają najczęściej u zaczynających szkołę 6-7-latków i w okresie pokwitania, gdy dziecko szybko rośnie. Jeśli dziecko narzeka na bóle pleców, a rodzice zauważą nieprawidłowości w jego postawie, powinni zwrócić się do lekarza rodzinnego, który po wykluczeniu innych przyczyn bólu (np. urazu, choroby) skieruje ich do lekarza ortopedy. Źle gdy płaskie, źle gdy okrągłe Najczęstszymi wadami postawy u dzieci są tzw. plecy płaskie, plecy wklęsłe i plecy okrągłe. Plecy okrągłe: Nadmiernie wykrzywiony kręgosłup w odcinku piersiowym skutkuje garbieniem się, wypchnięciem łopatek do tyłu, a głowy i barków ku przodowi; klatka piersiowa jest zapadnięta. Następuje uciśnięcie narządów wewnętrznych, głównie serca i płuc, upośledzona jest wydolność krążenia i oddychania. Plecy wklęsłe: Naturalna krzywizna lędźwiowa ulega nadmiernemu uwypukleniu, miednica wysuwa się do przodu, dziecko wypina brzuch. Plecy płaskie: Wada ta polega na nadmiernym zredukowaniu naturalnych krzywizn kręgosłupa. Zmniejsza się tym samym jego wytrzymałość, co sprzyja skrzywieniom bocznym. W przypadku tych wad postawy bardzo dobrze, jako środek zaradczy, sprawdza się gimnastyka korekcyjna i pływanie. Plecy krzywe po grecku Skolioza (łac. scoliosis, z gr. skoliós krzywy) to deformacja kręgosłupa, polegająca na odchyleniu od osi anatomicznej w płaszczyźnie czołowej (skrzywienie boczne), strzałkowej (lordo- lub kyfoskolioza) lub poziomej (rotacja i torsja kręgów). Skoliozą określa się zniekształcenie wynoszące ponad 10. Mimo odkrycia genu, który zdaniem naukowców powoduje większą podatność na skoliozę, nadal 85% skrzywień stanowią skoliozy nabywane poprzez niewłaściwe wady postawy. Najczęściej spotykamy: skoliozę całkowitą lewostronną, to znaczy łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę lewą, biegnącą od czaszki do miednicy. Jest ona związana jest z praworęcznością, a więc stałym obciążeniem ręki prawej pisaniem, jedzeniem, dźwiganiem itd. skoliozę lędźwiową lewostronną, jej powodem jest zaburzenie statyki ciała wywołane wolniejszym wzrostem lewej nogi. Skutkiem jest miednica pochylona w lewo. Obie wymienione wady są łatwe do wyleczenia, jeśli rozpoznanie jest postawione dostatecznie wcześnie. Natomiast zaniedbanie prowadzi do dalszego rozwoju skoliozy, kręgosłup bowiem sam dąży do osiągnięcia trwałej równowagi tworzącej skrzywienia dopełniające (kompensacyjne) w innych odcinkach Następstwem nieleczonej skoliozy może być zniekształcenie klatki piersiowej, asymetria barków, łopatek, tułowia, miednicy i głowy, a na skutek zachwiania statyki ciała także anomalie kończyn dolnych. To z kolei może doprowadzić do ograniczenia wydolności fizycznej, zaburzeń neurologicznych, trwałego kalectwa (garb) i niewydolności krążeniowo-oddechowej. K. Kastamonu jest dziennikarzem redagującym mazowiecki dodatek Zdrowia dla Każdego. REPRODUKCJA: K. KASTAMONU

4 4 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW GDZIE SIĘ LECZYĆ? Rehabilitacja w szpitalach i sanatoriach Głównymi dolegliwościami w chorobach zwyrodnieniowych stawów jest ból i ograniczenie ruchomości odcinka układu kostno-stawowego, objętego procesem zmian zwyrodnieniowych. ARTUR ŻERKOWSKI Schorzenie to jest tak powszechne, że wydawałoby się, że w ciągu wielu dziesiątek czy setek lat powinna już zostać opracowana cudowna metoda leczenia, która w sposób jednoznaczny i całkowity likwidowałaby ból i przywracała utraconą ruchomość. Niestety cudownych metod nie ma. Obecnie nie ma też leków, które powodowałyby cofanie się zmian chorobowych, zachodzących w błonie maziowej stawu dotkniętego chorobą zwyrodnieniową. Stosuje się jedynie leczenie łagodzące objawy choroby. Tym, co przynosi niewątpliwą ulgę w dolegliwościach bólowych, a zarazem usprawnia i często przywraca utraconą funkcję stawu jest rehabilitacja. Może być ona prowadzona zarówno w trybie ambulatoryjnym, jak i stacjonarnym jak ma to miejsce w sanatoriach. Istnieje jednak grupa chorych, u których ani leczenie farmakologiczne, ani rehabilitacja nie przynoszą efektów. Chorzy z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową, u których dolegliwości bólowe nie ustępują po lekach i którzy mają coraz większe trudności w wykonywaniu codziennych czynności powinni skontaktować się z ortopedą w celu rozważenia wskazań i możliwości leczenia operacyjnego. W tym artykule chciałbym przedstawić Państwu sanatoria, które zajmują się rehabilitacją osób ze zmianami zwyrodnieniowymi narządu ruchu. W swojej ofercie ośrodki te mają najczęściej możliwość świadczenia usług z zakresu fizykoterapii, kinezyterapii, hydromasażu, laseroterapii, magnetoterapii, masażu klasycznego itp. Goczałkowice-Zdrój Zespół Sanatoryjno-Szpitalny Rehabilitacji Narządu GWAREK prowadzi sanatoryjne leczenie usprawniające i rehabilitacyjne schorzeń narządu ruchu osób dorosłych w zakresie ortopedii, neurologii, reumatologii oraz osteoporozy w ramach szpitalnego oddziału rehabilitacji ogólnoustrojowej i neurologicznej wtórnej, sanatorium i szpitala uzdrowiskowego oraz poradni rehabilitacyjnej. Świadczenia są kontraktowane z NFZ, możliwe jest także leczenie prywatne. Nowoczesna baza zabiegowa oferuje ponad 40 zabiegów leczniczych z zakresu fizykoterapii, kinezyterapii, hydroterapii, krioterapii, balneoterapii i masażu leczniczego min.: thermalator, kompresy żelowe, bioptron, krioterapia miejscowa, masaż podciśnieniowy, wibracyjny, podwodny, muzykoterapia itp. Wykwalifikowana kadra medyczna i rehabilitacyjna pracuje według metod PNF, Mc Kenzie, Cyriax, Boobath. Na terenie uzdrowiska znajduje się: kriokomora, sauna, kryty basen, grota solna, kawiarnie i restauracje, wypożyczalnia rowerów itp. W tym samym budynku znajduje się baza hotelowa, gastronomiczna i zabiegowa. Adres: Gwarek Zespół Sanatoryjno-Szpitalny Rehabilitacji Narządu ul. Uzdrowiskowa Goczałkowice-Zdrój tel. (032) faks: (032) gwarek@gwarek.info Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój W skład Uzdrowiska Goczałkowice- -Zdrój WORR wchodzą: Specjalistyczny Szpital Reumatologiczny dla Dorosłych Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci Stokrotka Sanatorium dla Dorosłych Zakład Przyrodoleczniczy Zespół Poradni Specjalistycznych: (rehabilitacyjna, reumatologiczna, ginekologiczna, otolaryngologiczna) Zakład diagnostyki radiologicznej: RTG, USG, DTX, mammografia Laboratorium analityczne z pełnym zakresem badań. Dodatkowo w uzdrowisku znajduje się: salon zaopatrzenia ortopedycznego apteka gabinet stomatologiczny grota solna biblioteka sala koncertowa kriokomora Adres: Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój Wojewódzki Ośrodek Rehabilitacyjno-Reumatologiczny ul. Uzdrowiskowa Goczałkowice-Zdrój tel. (032) Centrum obsługi pacjenta: tel. (032) Czynne: od 7.00 do 22.00, w soboty od 8.00 do gzdroj@fr.pl Ustroń Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe Ustroń SA: Sanatorium RÓWNICA ul. Sanatoryjna 5, tel. (033) , Sanatorium KOS ul. Zdrojowa 12, tel. (033) Sanatorium NARCYZ ul. Zdrojowa 9, tel. (033) Sanatorium ROSOMAK ul. Zdrojowa 2, tel. (033) Sanatorium RÓWNICA, tel. (033) ; RÓWNICA punkt informacyjny tel. (033) Sanatoria te prowadzą rehabilitację narządu ruchu i układu nerwowego oraz leczenie układu krążenia i układu oddechowego. Oferują też atrakcyjne pobyty kuracyjne z pełnym zakresem zabiegów przy użyciu naturalnych tworzyw leczniczych, pochodzących z własnych złóż hipertermalnej solanki jodobromowej i borowiny (kąpiele i zawijania borowinowe oraz kąpiele solankowe wannowe i w basenach). Szeroki wybór diet wedługg zaleceń Instytutu Higieny i Żywienia. Kriokomora po komorach solankowych. Kriokomora. Wskazania rehabilitacja narządu ruchu. Adres: Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe Ustroń SA ul. Sanatoryjna Ustroń sekretariat, tel. (033) fax: (033) biurouslug@uzdrowiskoustron.pl Listę sanatoriów, które w swojej ofercie mają rehabilitację osób z chorobami zwyrodnieniowymi stawów, przedstawiano w tabeli. Lista ta jest także omówiona na stronie internetowej Autor jest lekarzem medycyny, specjalistą pediatrą w NZOZ El-Med Otmuchów. Sanatoria leczące zwyrodnienie stawów i kości Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia Sp. z o.o. Sanatorium Uzdrowiskowe Krystynka Sp. z o.o. Sanatorium Uzdrowiskowe Chemik Sanatorium Uzdrowiskowe Pod Tężniami Hotel Argentyt Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Belweder Hotel Kuracyjny*** Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS Pod Jodłą Sanatorium Hotel Excelsior Szpital Uzdrowiskowy Sanatorium San Sp. z o.o. Sanatorium Uzdrowiskowe Bałtyk Sanatorium MSWiA Continental Centrum Wypoczynku i Rehabilitacji Damis Sanatorium MSWiA Bristol Zespół Wypoczynkowy Mazowsze Sp. z o.o. Ośrodek Sanatoryjno-Wczasowy Unitral Korona Sanatorium Uzdrowiskowe Wielka Pieniawa Ośrodek Leczniczo-Wypoczynkowy Dedal Centrum Rehabilitacji i Wypoczynku Bryza Irys Ośrodek Sanatoryjno-Wczasowy Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Muflon Uzdrowisko Wysowa SA Sanatorium Uzdrowiskowe Biawena Sanatorium Włókniarz Sanatorium Uzdrowiskowe Nida-Zdrój Eden Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny PZN Villa Park Hotel Klinika Zdrowia i Urody Dom Zdrojowy Szpital Uzdrowiskowy nr 4 Szpital Uzdrowiskowy Nr 3 im. dra Markiewicza (dziecięcy) Szpital Uzdrowiskowy Nr 1 Zespół Szpitalno-Sanatoryjny Zachęta B, C, D Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS Sanatorium Uzdrowiskowe Sanvit Górnicze Sanatorium Związkowe Górnik Sanatorium Biały Orzeł Sanatorium Ustronie Sanatorium Stare Łazienki Uzdrowisko Cieplice Sp. z o.o. Ośrodek Sanatoryjno-Wczasowy Poznanianka Uzdrowisko Kraków Swoszowice Sp. z o.o. 20 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo- -Rehabilitacyjny Sanatorium Rehabilitacji Uzdrowiskowej Revita Sanatorium Uzdrowiskowe dla Rolników Uzdrowisko Przerzeczyn Uzdrowisko Rymanów SA Pawilon Gołąbek SOLANNA Pensjonat Uzrowiskowy & SPA Sanatorium MSWiA HELIOS Ośrodek Sanatoryjno-Wypoczynkowy ZNP Nauczyciel Sanatorium Papiernik Kolejowe Sanatorium Uzdrowiskowe Sanatorium Energetyk Ośrodek Sanatoryjno-Rehabilitacyjny Sanatorium Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Szczawnica SA DOZNAŁEŚ KONTUZJI? REHABILITACJA NAJLEPSZYM SPOSOBEM NA WYLECZENIE Zapytaj lekarza o sprzęt ortopedyczny Z Robertem Mycą, rehabilitantem w NZOZ Polimed Sp. z o.o., rozmawia Marcin Kałużny Uraz czy poważniejsza kontuzja może przytrafić się każdemu z nas. Wystarczy niefortunnie upaść lub źle postawić stopę i nieszczęście gotowe. Rehabilitacja bywa zwykle długotrwała. Można ją przyspieszyć? Każdy pacjent w przypadku kontuzji lub operacji, trafiając do lekarza ortopedy powinien zapytać o możliwości skorzystania z odpowiedniego sprzętu, wspomagającego leczenie. Ułatwi to i znacznie skróci proces powrotu do pełnej sprawności. Konsultacja lekarska jest konieczna, bowiem na rynku jest bardzo dużo sprzętu, ale dzięki doświadczeniu, zarówno lekarza, jak i rehabilitanta, dobierany jest taki, który będzie spełniał swoją funkcję. Do czego w zasadzie służy taki sprzęt ortopedyczny i jak może nam pomóc? Generalnie wspomaga on proces rehabilitacji. Ze względu na zastosowanie możemy go podzielić na dwa obszary: kinezyterapię, czyli leczenie ruchem, i fizykoterapię. Do kinezyterapii służą bieżnie specjalistyczne, stoły do masażu i terapii manualnych oraz trakcji. Można tu zaliczyć także aparaty redresji stawów: łokciowego, skokowego, biodrowego oraz aparaty, które mają możliwość redresowania całych kończyn, dolnych lub górnych. Fizjoterapia i fizjoterapeuci w celu uzyskania coraz lepszych wyników i skuteczniejszej rehabilitacji także wspierają się specjalistycznym sprzętem. Przykładowo do rehabilitacji kolana mogą służyć różne aparaty dostępne na rynku, choćby specjalistyczne szyny ruchowe przeznaczone do ciągłej, biernej mobilizacji stawu kolanowego. Sprzęt ortopedyczny to także ortezy. Jakie mają zastosowanie? Są to urządzenia, które wspomagają pacjentów w ich codziennym funkcjonowaniu i wykonywaniu obowiązków. Mówiąc najprościej są to aparaty, które zastępują lub kompensują naturalną funkcję stawów. Szyny wspierające ręce i nadgarstki, ortezy stawu łokciowego i barkowego służące do ich unieruchomienia, gorsety korygujące czy sznurówki stosowane przy bólach dolnego odcinka kręgosłupa to tylko część z bardzo bogatej gamy sprzętu. Niestety pacjent często napotyka tu na barierę cenową. Dużą część kosztów pokrywa Narodowy Fundusz Zdrowia. Sprzęt przysługuje każdemu pacjentowi, który jest ubezpieczony i można go otrzymać w Punktach Zaopatrzenia Ortopedycznego (PZO), gdzie należy się zgłosić z wnioskiem wypisanym przez lekarza specjalistę. Następnie pacjent udaje się do NFZ w celu podbicia takiego wniosku, a później z powrotem do PZO w celu wydania samego sprzętu. Wysokość dofinansowania wynosi 100% lub 70%. Specjalistyczny sprzęt rehabilitacyjny na dysfunkcję stałą na dane schorzenie przysługuje nam raz na trzy lata. Jeżeli mimo dofinansowania jest nadal zbyt drogi, to możemy zwrócić się o pomoc do Centrum Pomocy Rodzinie lub PFRON-u. Dziękuję za rozmowę. Na rynku jest bardzo dużo sprzętu rehabilitacyjnego refundowanego przez NFZ. FOT. WOJCIECH JAGASSO

5 ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl KRAJ 5 (7) WAŻNYM ELEMENTEM LECZENIA TEJ CHOROBY JEST ODPOWIEDNIA DIETA Dna moczanowa Dna moczanowa jest chorobą, na którą zapadają głównie mężczyźni między 40 a 50 rokiem życia. Charakterystycznym jej objawem jest nagłe pojawienie się bólu, obrzęku i zaczerwienienia w okolicy stawu. Szpitalny oddział ratownictwa medycznego w Specjalistycznym Centrum Medycznym w Polanicy dysponuje pomieszczeniami diagnostyczno-konsultacyjnymi. SZPITALNE ODDZIAŁY RATUNKOWE BEZ ZESPOŁÓW WYJAZDOWYCH Na krawędzi wielkiego absurdu Pojawiły się pomysły likwidacji zespołów wyjazdowych, które działają przy niektórch szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR). Budzi to wiele kontrowersji, ponieważ zespoły wyjazdowe mają olbrzymie znaczenie w szybkości ratowania ludzkiego życia. EWA CHALECKA Najważniejsza jest tu szybkość, dobra koordynacja pomiędzy SOR-em i pogotowiem oraz dobry specjalista w dziedzinie ratownictwa medycznego, mówią lekarze. Według statystyk, ponad 60% zgonów okołowypadkowych z powodu nagłego zagrożenia życia to zgony, do których dochodzi w okresie przedszpitalnym. Dlatego pozbawienie SOR-ów zespołów wyjazdowych może oznaczać poważne wydłużenie czasu, który upłynie do rozpoczęcia pomocy. Statystyka Powodów wezwań zespołów wyjazdowych pogotowia jest wiele. Statystycznie najczęściej dochodzi do zgonów w grupie mężczyzn do 44 roku życia i wśród dzieci. Z analizy wypadków i urazów wśród dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach oświatowych w roku szkolnym wynika, że co dziesiąty uczeń szkoły podstawowej ulega wypadkowi podczas pobytu w szkole. Miejscem, gdzie również często dochodzi do urazów, jest dom. Obrażeniom najczęściej ulegają dzieci, osoby niepełnosprawne i osoby w podeszłym wieku. Są to upadki z wysokości, uderzenia o twarde przedmioty, urazy zadane spadającymi przedmiotami twardymi, przerwanie ciągłości skóry lub śluzówek ostrymi przedmiotami, oparzenia termiczne i chemiczne, porażenie prądem elektrycznym, zranienia powierzchowne i głębokie, zwichnięcia stawowe, złamania kości, uszkodzenia oka, wstrząśnienia lub wstrząsy mózgu. Kolejnym powodem wezwań są wypadki drogowe. Codziennie na polskich drogach ginie 15 osób, a 160 zostaje rannych. Kalectwo pourazowe w wyniku wypadku drogowego dotyczy co czwartego chorego leczonego szpitalnie. Duży odsetek zgonów występuje również w przypadku chorób układu krążenia są one przyczyną ponad 50% wszystkich zgonów. Prawie 40% to zgony spowodowane chorobami serca. Szacuje się, że tylko około 40% chorych z zawałem serca ma obecnie szansę na przeżycie. Powodem jest mała liczba ambulansów, a jeśli dodamy do tego gorszą koordynację pomiędzy zespołami wyjazdowymi a SOR-ami, procent ten może ulec jeszcze zwiększeniu. Kolejną co do częstotliwości przyczyną zgonów i trwałego kalectwa u osób dorosłych w Polsce są udary mózgu. Objawy udaru występują u około 60 tys. osób w ciągu roku. W ciągu 12 miesięcy od zachorowania umiera 60% osób po udarze. W tym przypadku skrócenie okresu dostępu do specjalistycznego leczenia do jednej godziny od zachorowania zmniejszyłoby odsetek zgonów o około 15%, natomiast jego wydłużenie, spowodowane złą koordynacją, może poważnie zwiększyć ten odsetek. Według Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym jeden SOR przypada na tys. mieszkańców. Równie duża jest pozaszpitalna śmiertelność wśród ofiar różnego rodzaju wypadków i zachorowań (śmierć w miejscu zdarzenia lub w drodze do szpitala). Walka z czasem W ratownictwie medycznym największe znaczenie ma czas dojazdu karetki pogotowia na miejsce zdarzenia do pacjenta z zagrożeniem życia. Gdy czas ten jest dłuższy niż godzina, szanse na przeżycie poszkodowanego drastycznie się zmniejszają. Kolejnym istotnym faktem jest samo znalezienie się w szpitalu. Pierwsze 6 godzin leczenia szpitalnego ma tu decydujące znaczenie, ważne jest więc, aby udzielić w tym czasie szybkiej, kwalifikowanej pomocy lekarskiej. W obydwu sytuacjach najlepszym rozwiązaniem jest współdziałanie zespołu ratunkowego i SOR-u, a taka właśnie współpraca najlepiej rozwija się w przypadku gdy SOR-y posiadają w swojej strukturze zespoły wyjazdowe. Szpitalny oddział ratunkowy to wydzielony w strukturze szpitala samodzielny oddział łóżkowo-zabiegowy, z własnym zapleczem ambulatoryjnokonsultacyjnym i podstawowym zapleczem diagnostycznym. Dysponuje on również ratunkowymi zespołami wyjazdowymi, przygotowanymi do działań przedszpitalnych. Wielkość oddziału, jego wyposażenie i liczba personelu odzwierciedlając liczbę i zakres zadań, do jakich został powołany. Według Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym jeden SOR przypada na 100 do 300 tys. mieszkańców i przyjmuje miesięcznie nawet do 1450 pacjentów. Szpitalne oddziały ratownictwa zostały stworzone do stabilizowania parametrów życiowych w stanach bezpośredniego zagrożenia życia. Przykład Polanicy Szpitalny oddział ratownictwa medycznego w Specjalistycznym Centrum Medycznym w Polanicy dysponuje pomieszczeniami diagnostyczno- -konsultacyjnymi, własną salą operacyjną, pracownią diagnostyki obrazowej i laboratoryjnej oraz stanowiskami reanimacji kardiologicznej i urazowej. Kotlina Kłodzka jest regionem turystycznym, posiadającym wiele uzdrowisk. Z tego właśnie powodu do SOR-u w Polanicy trafiają nie tylko mieszkańcy, ale także wielu turystów i kuracjuszy z Polski, Europy, a nawet Izraela i Australii. W okresie zimowym najczęściej trafiają tu pacjenci ze złamaniami, a w ciągu całego roku osoby z wypadków komunikacyjnych opowiada personel. Oddział nie posiada własnego zespołu wyjazdowego. Zdaniem personelu medycznego taki zespół ułatwiłby i przyspieszył pracę oddziału. Pracownicy oddziału uważają, że najważniejsze w stanach bezpośredniego zagrożenia życia są: szybkość w działaniu, dobra koordynacja i współpraca między oddziałem a zespołem ratownictwa oraz dobry specjalista wyszkolony w ratownictwie medycznym. Kiedy pacjentów do szpitala przywozi oddział ratunkowy z innego szpitala, często brak takiej współpracy. Personel polanickiego szpitala zauważył również, że zdarzają się przypadki, kiedy pacjent przywieziony przez zespół ratunkowy nie jest nawet zaintubowany, mimo tego że sytuacja tego wymaga. Ich zdaniem powodem jest brak ratowników medycznych z prawdziwego zdarzenia. FOT. EWA CHALECKA ANDRZEJ MASIAKOWSKI N ajczęściej choroba dotyczy jednego stawu w 80% stawu śródstopno-palcowego palucha. Napad bólu w tym stawie nazywa się podagrą. Rzadziej choroba atakuje inne stawy: kolanowy, skokowy, barkowy czy stawy dłoni. Czasami dna przenosi się też z jednego stawu na drugi. Niekiedy pierwszym jej objawem jest nawracające zapalenie ścięgna. Pojawienie się napadu bólu w takich przypadkach jest wtedy tylko kwestią czasu, nastąpi on prędzej czy później. Napad dny często pojawia się nad ranem, mogą mu też towarzyszyć dreszcze, gorączka i uczucie rozbicia. Do dnawego zapalenia stawu dochodzi na skutek podwyższenia się we krwi stężenia kwasu moczowego. Jego prawidłowy poziom wynosi 7 mg/dl u mężczyzn i 6 mg/dl u kobiet. Najogólniej ujmując, stężenie kwasu moczowego przekraczające 7 mg/dl stwarza zagrożenie dną. Dochodzi wówczas do wytrącania się w stawach kryształków moczanu sodu, które jak igły drażnią tkanki, powodując ich stan zapalny. Odkładające się w tkankach złogi moczanów po jakimś czasie tworzą charakterystyczne guzki, widoczne na zdjęciu. Ciekawe, że złogi te tworzą się nie tylko w okolicach stawów. Mogą powstawać również w małżowinach usznych i w nerkach, wywołując w nich kamicę. Nie wiadomo, dlaczego, ale nie zawsze podwyższony poziom kwasu moczowego prowadzi do wystąpienia dny. Tylko niewielka część pacjentów z podwyższonym poziomem kwasu moczowego doświadcza tej choroby. Pula kwasu moczowego w ludzkim organizmie jest stała i wynosi ok miligramów a jego dzienny obrót ok. 700 miligramów. Co jest przyczyną podwyższania się poziomu stężenia kwasu moczowego we krwi? Dochodzi do tego na skutek zwiększonej jego produkcji albo jego upośledzonego wydalania przez niewydolne nerki. Zwiększona produkcja kwasu moczowego jest następstwem defektu w przemianie substancji nazywanych purynami i pirymidynami, dlatego napad dny pojawia się często po obfitym posiłku. Innym powodem pojawiania się w organizmie większej ilości puryn i pirymidyn jest np. choroba nowotworowa. Nieleczony napad dny trwa zwykle od 10 dni do 3 tygodni i ustępuje sam. Napady początkowo są rzadkie, występują co 1-2 lata. Z czasem jednak stają się częstsze i pojawiają się raz na miesiąc, a nawet na tydzień. Złogi te tworzą się nie tylko w okolicach stawów. Ostry napad dny leczy się kolchicyną, lekiem otrzymywanym z nasion ziemowita jesiennego. Bóle stawowe po zastosowaniu kolchicyny zmniejszają się już po 12 godzinach i ustępują całkowicie po godzinach. Podawanie kolchicyny często powoduje jednak wymioty i biegunkę. W takich sytuacjach lek ten można zastąpić niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. Dobre efekty w postaci ustąpienia objawów zapalenia daje też Metindol. Oba te preparaty podaje się zazwyczaj w dużych dawkach na początku choroby, a później stosuje się je przez dłuższy okres w małych dawkach, jedynie na noc. Lekiem, który obniża stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi, jest Allopurinol podawany w dawce 300 mg na dobę. Ważnym elementem leczenia dny jest też stosowanie odpowiedniej diety. Chorzy powinni unikać produktów zawierających duże ilości puryn i pirymidyn: wywarów mięsnych, podrobów, tłustych ryb, ciastek z kremem, ciemnego pieczywa, szpinaku, grochu, fasoli, szparagów, chrupek i chipsów. Powinni też unikać alkoholu. Dieta niskopurynowa pozwala na obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi o ok. 1 mg/dl. Autor jest doktorem nauk medycznych, reumatologiem. Odkładające się w tkankach złogi moczanów po jakimś czasie tworzą charakterystyczne guzki. FOT. ARCHIWUM

6 6 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl Szczepienie przeciw grypie to zdrowa tradycja Opracowano na podstawie referencji: 1. Olszyƒska-Krowicka M., Grypa, Choroby zakaêne i paso ytnicze pod red. Z. Dziubka, PZWL, Warszawa Prof. dr hab. Lidia B. Brydak, Dr n. med. Magdalena Romanowska, Materia Informacyjny, Krajowy OÊrodek ds. Grypy, PZH, Warszawa Reklama edukacyjna wydana nak adem Sanofi Pasteur Sp. z o.o. Data opracowania wrzesieƒ Data kolejnej aktualizacji wrzesieƒ V/RE3/09/07 GRYPA jest to ostra, bardzo zaraêliwa choroba uk adu oddechowego, przebiegajàca z goràczkà od 38 do 41 C (najcz Êciej 39 C), bólami g owy i mi Êni oraz os abieniem. Powik ania grypy mogà prowadziç mi dzy innymi do: zapalenia p uc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, czy te zapalenia mi Ênia sercowego. 1 Nie ryzykuj! Ka dy mo e zachorowaç! Szczepienie ochronne przeciw grypie jest powszechnie stosowanà metodà profilaktyki grypy. Stosujàc szczepienie ochronne mo esz zapobiec groênym skutkom grypy i uniknàç kosztów leczenia i absencji w pracy. Szczepienie wymaga konsultacji z lekarzem. Kiedy najlepiej si zaszczepiç? Najlepiej zaszczepiç si jeszcze przed sezonem epidemicznym (...). Je eli jednak z jakichê powodów nie mogliêmy si zaszczepiç przed sezonem, to mo emy to zrobiç tak e w terminie póêniejszym, tj. listopadzie, grudniu, styczniu, lutym czy nawet w marcu, gdy izoluje si ju wirus grypy w badaniach laboratoryjnych. W Polsce, bowiem szczyt zachorowaƒ na gryp ma miejsce mi dzy styczniem a marcem. 2 W celu uzyskania dodatkowych informacji prosimy o kontakt z naszym biurem. Sanofi Pasteur Sp. z o.o., ul. Grzybowska 80/82, Warszawa, Tel ; Fax:

7 ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl KRAJ 5 (7) Stosowanie szczepionek skojarzonych, sposobem na nowoczesne i bezpieczne uodpornienie dzieci. Jednym z najwa niejszych yczeƒ rodziców jest zdrowie ich nowo narodzonych dzieci. Dzisiejsi rodzice sà pokoleniem, które mo e o tym nie tylko marzyç, ale aktywnie na nie wp ywaç. Niewiele szczepionek zapewnia odpornoêç ju po jednorazowym podaniu, wi kszoêç wymaga podawania dawek przypominajàcych. Wielokrotnie dzieci i rodzice prze ywajà stres zwiàzany z wykonaniem zastrzyku i wizytà w przychodni. Im wi cej razy musimy stawiç si w punkcie szczepieƒ, tym bardziej prawdopodobne, e nieplanowane wydarzenia, takie jak choroby czy wyjazdy, zaburzà wykonanie programu szczepieƒ, co stwarza ryzyko zachorowania przed wytworzeniem odpornoêci. Mo liwoêci zapobiegania chorobom drogà szczepieƒ ciàgle si poszerzajà. Wynika to z rozwoju nowych metod wytwarzania szczepionek w oparciu o najnowsze zdobycze nauki. Dzi ki tym zmianom dysponujemy nowymi szczepionkami, które sà tak samo skuteczne jak stare, a dodatkowo bezpieczniejsze np. bezkomórkowe szczepionki przeciw krztuêcowi (oznaczane skrótem ap) oraz szczepionkami dotychczas nie stosowanymi powszechnie w Polsce, jak szczepionka przeciwko zaka eniom wywo anym przez Haemophilus influenzae typ b. Akceptacja i wykonanie programu szczepieƒ zale y od jego prostoty i dost pnoêci dobrych szczepionek. Z jednej strony pragniemy zabezpieczyç nasze dzieci przed najwi kszà mo liwà liczbà chorób, a z drugiej strony odstrasza nas wizja dziecka jako poduszeczki do szpilek. Jak zamiast trzech zastrzyków uodporniajàcych przeciwko poliomyelitis (IPV), b onicy, t cowi i krztuêcowi (DTP) oraz H. influenzae typ b (Hib), podaç jeden, zawierajàcy wszystkie te szczepionki? Mo liwym i nowoczesnym Êrodkiem zaradczym sà szczepionki tzw. wysoce skojarzone uodporniajàce przeciwko wielu chorobom jednoczeênie. Nieusprawiedliwionym mitem jest, e przez ciàg e zwi kszenie iloêci sk adników w szczepionkach prowadzi si do nadwer enia stanu odpornoêci. Jest wr cz przeciwnie! W porównaniu z dotychczas stosowanymi preparatami w nowoczesnych szczepionkach skojarzonych, uodporniajàcych jednoczeênie przeciwko pi ciu chorobom (DTaP+IPV+HIB), zmniejszono liczb aktywnych sk adników z 3216 do 126 przy zachowaniu tak samo dobrej skutecznoêci i lepszym bezpieczeƒstwie! Stosowanie szczepionek skojarzonych u dzieci jest wyborem rodziców, który pozwala na nowoczesne zaszczepienie pociechy przy minimum stresów i niedogodnoêci zwiàzanych z realizacjà programu szczepieƒ. Dr hab. n. med. Leszek Szenborn Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych AM we Wroc awiu Wiek dziecka w ciàgu 24 godz. po urodzeniu 2 m.. (6-8 tydzieƒ) 3-4 m m.. Schemat szczepieƒ do 2 roku ycia wg Programu Szczepieƒ Ochronnych na rok 2007* Szczepienia obowiàzkowe wzw B gruêlica b onica t ec krztusiec (DTP) wzw B, Hib b onica t ec krztusiec (DTP) Poliomyelitis (IPV), Hib b onica t ec krztusiec (DTP) Poliomyelitis (IPV), Hib Liczba iniekcji Proponowany schemat z zastosowaniem szczepionki skojarzonej wzw B wzw B gruêlica DTaP-IPV/HIB DTaP-IPV/HIB DTaP-IPV/HIB Liczba iniekcji DTaP-IPV/HIB Szczepionka skojarzona przeciw b onicy, t cowi, krztuêcowi (acelularna), Poliomyelitis (inaktywowana) oraz inwazyjnym zaka eniom wywo ywanym przez Haemophilus influenzae typu b. 7 m.. wzw B wzw B m m.. odra, Êwinka, ró yczka b onica t ec krztusiec (DTP) Poliomyelitis (IPV), Hib odra, Êwinka, ró yczka DTaP-IPV/HIB Objaśnienie skrótów: wzw B szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B; DTP szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (pełnokomórkowa); Hib szczepionka przeciw inwazyjnym zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae typu b; IPV inaktywowana szczepionka przeciw Poliomyelitis. DTaP-IPV/HIB szczepionka skojarzona przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi (acelularna), Poliomyelitis (inaktywowana) oraz inwazyjnym zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae typu b. Zapytaj Lekarza o najbardziej odpowiednià dla Twojego Dziecka szczepionk skojarzonà Reklama wydana nakładem Sanofi Pasteur Sp. z o.o. Data opr Data kol. aktual PX/RE12/09/07 Koszt po àczenia wynosi jeden impuls rozmowy lokalnej Szczepienie wymaga konsultacji z lekarzem * Komunikat GIS z dnia 27 marca 2007 r.

8 12 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl NA POCZĄTKU BOLĄ MIĘŚNIE I WZRASTA TEMPERATURA CIAŁA Choroby zapalne stawów Zapalenie stawów jest to ogólna nazwa wielu chorób stawów i kości, a głównym typem zapalenia stawów o podłożu zapalnym jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), potocznie nazywane jest artretyzmem lub gośćcem przewlekłym, postępującym. DOROTA WŁODARSKA Reumatoidalne zapalenie stawów jest to choroba przewlekła, rozwijająca się u 1-2% populacji. Trzy razy częściej choroba dotyczy kobiet, niż mężczyzn, a jeśli już dotknie to mężczyznę, przebieg choroby jest u niego łagodniejszy. RZS jest chorobą systemu immunologicznego, który omyłkowo zamiast bronić organizm przed zagrażającymi czynnikami z zewnątrz, zwraca się przeciwko własnym tkankom. Jest to choroba autoagresyjna, autoimmunologiczna. W RZS z niejasnych przyczyn układ odpornościowy zaczyna atakować komórki znajdujące sie wewnątrz torebki stawowej. Białe krwinki przemieszczają się do błony wyściełającej jamę stawu i doprowadzają do powstania procesu zapalnego. Tego rodzaju reakcja jest nazywana zapaleniem błony maziowej stawu, czego objawem jest zwiększone ocieplenie, zaczerwienienie, obrzęk i ból charakterystyczne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów. Wraz z rozwojem choroby komórki błony maziowej zaczynają się rozrastać, co prowadzi do pogrubienia maziówki. Zmienione komórki błony maziowej zaczynają naciekać i niszczyć chrząstkę oraz kość w obrębie stawu. Mięśnie, więzadła i ścięgna stają się coraz słabsze, niezdolne do normalnej pracy. Jak się rozwija Reumatoidalne zapalenie stawów obejmuje wiele punktów w całym ciele, doprowadzając do zniszczenia chrząstek, ścięgien, kości, więzadeł, a w rezultacie do stałej deformacji stawu. Dodatkowo są wydzielane substancje nasilające proces niszczenia, stopniowo trawiące kości, chrząstki i ścięgna oraz otaczającą je tkankę mięśniową. W związku z tym przestrzeń wewnątrz stawu maleje, a same stawy tracą swój kształt i ustawienie. RZS najczęściej zajmuje drobne stawy rąk i nadgarstków, stawy łokciowe, ramienne, szyjne, szczękowe, w stopie, kostkach, biodrach. Kręgosłup poza odcinkiem szyjnym nie jest atakowany przez chorobę. Do czynników przyczyniających się do rozwoju zapalenia kości i stawów należą: otyłość (dodatkowe obciążenie stawów), praca wymagająca wielokrotnych ruchów w danym stawie, uprzednie uszkodzenie stawu, na przykład kontuzja podczas uprawianiu sportu. W tej chorobie z niejasnych przyczyn układ odpornościowy zaczyna atakować komórki znajdujące się wewnątrz torebki stawowej Jest to choroba przewlekła, rozwijająca się u 1 do 2 procent populacji. Objawy Pierwsze objawy to ból i zmęczenie mięśni oraz stawów, stany podgorączkowe, utrata apetytu. Początkowe kłopoty dotyczą przede wszystkim dłoni i nadgarstków. Pojawia się obrzęk oraz sztywność poranna stawów i mięśni. W nocy może pojawiać się drętwienie pierwszych trzech palców. Rozwój choroby prowadzi do zniekształcenia w stawach rąk i zaniku mięśni. Dłoń staje się niesprawna. W niektórych przypadkach na łokciach i kolanach pojawiają się guzki reumatoidalne. Kiedy proces zapalny zaczyna dotykać też stawów biodrowych, pojawiają się trudności w chodzeniu, bóle w pachwinie, pośladkach, krzyżu. Zmiany zapalne w stawach kolanowych skutkują przykurczami, koślawością oraz torbielami Bakera. Zapalenie stawów może być też powodowane przez alergię na pokarmy. Najczęstsze z nich to: mąka, cukier, pełne mleko, ziemniaki i czarny pieprz. Należy obserwować, czy istnieje jakiś związek między spożywaniem konkretnych produktów a pojawianiem się dolegliwości. U dzieci też Do innych postaci zapalenia stawów należą: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, fibromialgia, ogólnoukładowy toczeń rumieniowaty, dna moczanowa, łuszczycowe zapalenie stawów i zespół Reitera. Zapalenie stawów często kojarzymy z osobami starszymi, ale może ono także występować u dzieci nazywamy ją wtedy młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów (MIZS). Inne nazwy to młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów i młodzieńcze reumatyczne zapalenie stawów. Wyróżnia się trzy główne typy tej choroby: MIZS z początkiem skąpostawowym proces chorobowy obejmuje zaledwie kilka stawów, najczęściej kolana. Ten typ zapalenia stawów nie jest trudny w leczeniu i rzadko utrzymuje się przez długi czas. Istnieje jednak ryzyko, że dojdzie do zapalenia błony naczyniowej oka, dlatego dziecko powinno regularnie chodzić na kontrolę do okulisty, postać wielostawowa MIZS (zapalenie wielostawowe) proces zapalny obejmuje wiele stawów, a objawy są bardzo podobne, jak w reumatoidalnym zapaleniu stawów u dorosłych. Ten typ choroby może trwać nadal w życiu dorosłym, może także przejść w stan remisji, czyli ustąpienia wszystkich objawów, MIZS układowe obejmuje całe ciało, powoduje gorączkę, wysypki, a także objęcie stawów procesem zapalnym. Przyczyny MIZS są nieznane. Istnieją teorie oparte na roli czynników dziedzicznych (genetycznych) lub zakażenia wirusowego. Ryzyko wystąpienia MIZS u dziecka osoby, która w dzieciństwie chorowała na MIZS, jest bardzo małe. Autorka jest dziennikarką współpracującą z ZdK, redaktorem wkładki Zdrowy Lubuszanin. FOT. ARCHIWUM TO NIE CHOROBA, TYLKO EFEKT STARZENIA SIĘ ORGANIZMU O zwyrodnieniu stawów ogólnie Choroba zwyrodnieniowa stawów NIE jest chorobą! Jest to jeden z przejawów ogólnego starzenia się organizmu, taki jak: siwienie włosów, zmarszczki, osłabienie wzroku i słuchu. MIROSŁAW LIMANOWSKI Choroby jej przebiegu Ludzie w podeszłym wieku najbardziej odczuwają zmiany procesu starzenia organizmu. zwyrodnieniowej stawów nie można zatrzymać ani cofnąć S koro choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest, jak powiedziałem wcześniej, chorobą to kiedy się nią staje? Może najpierw trochę o samym zjawisku. Proces wzrastania i kształtowania się tkanki kostnej i chrzęstnej trwa przez cały okres wzrostu i dojrzewania organizmu, kończąc się około 21 roku życia. I od tego czasu układ kostnostawowy, jaki został wykształcony, ulega już tylko zużyciu. Co prawda kość i chrząstka są tkankami żywymi i następuje w nich stała wymiana komórek na nowe, jednak wraz z upływem czasu rozpad przeważa nad odbudową. W sumie prowadzi to do zmniejszenia się gęstości kości przez utratę białek i elementów mineralnych, przede wszystkim wapnia, co prowadzi do zmniejszenia elastyczności kości i jej wytrzymałości. Proces ten ulega znacznemu przyspieszeniu u kobiet w okresie menopauzy w związku z drastycznym zmniejszeniem lub całkowitym ustaniem czynności hormonalnej i nosi nazwę osteoporozy. Pierwsze, odczuwalne przez człowieka objawy, zaczynają się od około 45 roku życia i początkowo są niewielkie, zmienne i niecharakterystyczne. Pobolewa nas w okolicach najbardziej obciążonych stawów: okolicy lędźwiowej, szyjnej i barków, stawów kolanowych lub biodrowych. Najpierw objawy występują po większym wysiłku fizycznym, najczęściej w nocy i ustępują samoistnie. Jeśli jesteśmy niecierpliwi, bo w końcu dotychczas nic nas nie bolało, to przyjęcie najprostszego leku przeciwbólowego, nawet dostępnego bez recepty, przynosi radykalną i natychmiastową ulgę. Choroba jednak postępuje. Już wiemy, że należy rozłożyć pracę na mniejsze etapy, a nie wykonywać ją jednorazowo. Już nie musimy podchodzić do okna, żeby sprawdzić pogodę, bo czujemy po kościach, że na dworze leje. Coraz częściej sięgamy po leki, aby zmniejszyć nieprzyjemne bóle i łamanie, aż wreszcie przychodzimy z tym do lekarza. To w tym momencie zwyrodnienie stawów staje się chorobą. FOT. ARCHIWUM Ogólnie rzecz biorąc, celem leczenia choroby zwyrodnieniowej jest zmniejszenie dolegliwości podmiotowych, czyli odczuwalnych przez pacjenta, oraz spowolnienie jej naturalnego przebiegu. Powiedzmy sobie otwarcie nie można zatrzymać, ani tym bardziej cofnąć przebiegu tego schorzenia. Co robić? Zacznijmy od tego, co możemy zrobić sami. Przede wszystkim ruch, ruch i jeszcze raz ruch! Codzienna aktywność fizyczna, dostosowana do wieku pacjenta, jest zbawienna nie tylko dla układu ruchu, kości, więzadeł, ale dla wszystkich pozostałych narządów serca, płuc, naczyń krwionośnych (jest to najskuteczniejszy sposób zapobiegania żylakom i zapaleniom zakrzepowym!), skóry. Ma to być nieobciążający ruch na świeżym powietrzu. Szczególnie polecana jest jazda na rowerze, a zimą spacery lub jeszcze lepiej chodzenie na nartach biegowych. Bardzo dobrym ćwiczeniem jest też pływanie. Zapomniana gimnastyka, szczególnie po okresach dłuższego bezruchu, winna szybko wrócić do łask (nawiasem mówiąc oglądanie transmisji sportowych NIE JEST uprawianiem sportu!). Niezbędne jest też właściwe odżywianie, zawierające pełny asortyment białek, tłuszczów i soli mineralnych szczególnie wapnia i fosforu podstawowych budulców kości. Nie należy zapominać o dostarczanie witamin biorących udział w przemianie mineralnej zimą przyjmując witaminę D, najlepiej naturalną (tran i ryby morskie!), latem zaś wystawiając się na umiarkowane nasłonecznienie. Lekarz, do którego zwrócimy się po poradę, każe nam robić to, co wyżej, zapisze również leki. Powinniśmy je stosować roztropnie, możliwie w najmniejszych dawkach i to w okresach szczególnie nasilonych bólów. Pamiętajmy, że nasza przygoda z chorobą zwyrodnieniową stawów dopiero się zaczyna i przed nami wspólne z nią długie lata. Przyjdzie czas, że nie będziemy mogli wytrzymać bez leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, a nie są to leki całkowicie obojętne dla zdrowia i bez objawów ubocznych takich leków nie ma. Najczęściej powodują one ubocznie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, toksyczne działanie na wątrobę), uczulenia skórne, zaburzenia układu krwiotwórczego i inne. Nie wolno nam przedawkować leków! Pozostaje więc odpowiednie postępowanie według przedstawionych zasad, rozważne stosowanie leków, a w razie braku całkowitej poprawy trzeba uzbroić się w cierpliwość i trochę pocierpieć. Autor jest lekarzem rodzinnym w NZOZ Leśniowice.

9 ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl KRAJ 5 (7) ZADBAJ O SWOJĄ CERĘ, BY NIE BYŁA SUCHA Kiedy skóra chce pić Nastała już jesień. Nasza skóra w tym okresie jest najczęściej odwodniona. Piecze, swędzi, szybko pokrywa się siateczką zmarszczek. Wygląda jak wysuszona, spękana ziemia, łaknąca wody. Dlatego nawilżanie to podstawowy zabieg pielęgnacyjny, który sprawi, że nasza cera stanie się jędrna i nabierze blasku. W kilku zdaniach Świerzb LEK. MED. KATARZYNA RUSZAK Ś wierzb jest chorobą zakaźaną wywoływaną przez roztocze świerzbowiec ludzki. Pasożyt ma wygląd maleńkiego żółwia długości 0,2- -0,5 milimetra. W naskórku ryje nory kształtu liniowego lub litery C. Świerzbowiec żyje bardzo krótko. Rozmnaża się błyskawicznie przez składanie jajeczek. Wylęgają się z nich larwy zmieniające się w dorosłego osobnika. Cykl rozmnażania trwa około 3 tygodni. Zarazić się można przez kontakt bezpośredni, ubrania, pościel i inne przedmioty. Cechą charakterystyczną jest duży świąd nasilający się w nocy pod wpływem rozgrzania ciała w pościeli. Typowymi miejscami są dłonie, brzuch, pośladki i fałdy skórne. Świerzbowiec jest zbyt mały, by go widzieć, widoczne za to są na skórze liczne zadrapania i spryszczenia. Leczenie świerzbu polega na smarowaniu całego ciała przez wszystkich członków rodziny. Kuracja trwa 3 dni, często trzeba ją powtórzyć Rokowanie jest dobre Należy również wyprać ubrania, pościele, ręczniki. Ochroną przed zakażeniem świerzbem jest dbanie o higienę osobistą. Gabinety kosmetyczne oferują wiele zabiegów poprawiających nawilżenie skóry. BEATA MACIEJCZYK Odpowiedniego nawilżenia nie zapewni skórze długie moczenie się w wodzie czy spryskiwanie się wodami w aerozolu. Najlepszym sposobem jej nawodnienia jest wzmocnienie barier chroniących przed utratą wilgoci i picie dużej ilości wody. Niezależnie od tego, czy cera jest sucha, tłusta czy mieszana, może być odwodniona. Szorstkość i brak elastyczności to pierwsze symptomy niewystarczającego nawilżenia skóry. Potem zaczyna się łuszczyć, piec. Na początku przesuszenie cery bywa dolegliwością, która pojawia się raz na jakiś czas. Z czasem staje się codziennością i coraz większym problemem, bo odwodniona cera jest podatniejsza na podrażnienia. Istnieją dwa podstawowe prawa pielęgnacji skóry odwodnionej. Pierwsze brzmi: lepiej mniej niż więcej. Przesuszona skóra jest dość konserwatywna i nie lubi zbyt wielu środków pielęgnujących na raz i nie cierpi ciągłego testowania na niej nowych kosmetyków. MODA NA HOTELE SPA PRZYSZŁA DO NAS Z USA Woli te, które już się sprawdziły i najlepiej jej służą. Drugie prawo dotyczy rodzaju kosmetycznego menu: im bardziej cera jest sucha, słabo natłuszczona, tym gęstsze kosmetyki jej smakują. W tym wypadku najlepszy krem nawilżający to... tłusty. Natomiast odwodnionej cerze tłustej wystarczą żele i emulsje o lekkiej konsystencji. Nie służą jej gęste preparaty, zawierające dużo tłuszczu. Być może uelastycznią skórę, ale przy okazji mogą nasilić łojotok. Ale dobrze dobrany krem to nie wszystko. Ważne są również kosmetyki do mycia odwodnionej skóry. Najlepiej sprawdzą się produkty, które jej nie wysuszą: mleczka oraz pozbawione mydła pianki i żele o kojącym działaniu. Najpewniejszym środkiem gwarantującym utrzymanie wilgoci w naskórku jest wybór odpowiednich produktów pielęgnacyjnych. Jeśli już po 2-3 godzinach po nałożeniu kremu poczujemy, że mamy ściągniętą skórę i powinnyśmy znów posmarować twarz, to oznacza, że wybrany kosmetyk jest za lekki. Potrzebujemy produktu z większą zawartością tłuszczu. Każdy krem czy balsam zawiera wodę, ale to nie ona nawilża. Prawie całkowicie odparowuje po 10 minutach. Natomiast dobrze się w niej rozpuszczają różne substancje pielęgnacyjne, również te, które poprawiają nawilżenie skóry. Dobry kosmetyk nawilżający powinien zawierać dwa rodzaje składników. Pierwsze z nich to tłuszcze, np. oleje roślinne, woski. Nie przyciągają wody, nie mieszają się z nią, ale tworzą nieprzenikalną dla niej barierę. Drugą grupę stanowią substancje rozpuszczalne w wodzie (np. gliceryna, kwas hialuronowy). Są higroskopijne, czyli pochłaniają wodę i przyciągają ją z otoczenia. Obydwie grupy składników mogą działać zarówno na powierzchni skóry, tworząc ochronny film, jak i w naskórku, uszczelniając go oraz wiążąc wodę. W ofertach gabinetów kosmetycznych znajduje się wiele zabiegów poprawiających nawilżenie skóry. Może to być zarówno masaż z ampułką, wszelkiego rodzaju zabiegi z maskami nawilżającymi i algami, jak i zabieg na bazie kolagenu krystalicznego, który na długo pozostawia skórę odpowiednio nawilżoną. FOT. ARCHIWUM Trening naszej psychiki J eśli możemy ćwiczyć swoje ciało, to czemu nie mielibyśmy rozwijać i swojej psychiki? Jeśli dbamy o mięśnie ciała, to czemu nie mamy dbać o stan naszego umysłu? Jeśli odżywiamy się zdrowo, to czemuż nie mielibyśmy karmić się dobrymi myślami i słowami? Metody redukowania lęku za pomocą treningu umysłowego Oto kilka prostych technik wpływania na mięśnie naszej psychiki: 1. Świadomość swych umiejętności docenianie samego siebie. 2. Pozytywne konotacje, np. strach może być uznany za podekscytowanie, a lęk za energię. 3. Próbne katastrofy oswajanie się z czarnym scenariuszem. 4. Monity dialog wewnętrzny uspokajający. 5. Techniki przerywające odwracanie uwagi od aktualnej negatywnej sytuacji. 6. Segmentowanie celów podzielenie zadania na poszczególne etapy i działanie po kolei. 7. Metoda czarnej skrzynki wypisanie problemów i odroczenie ich rozwiązania na jakiś czas. 8. Relaksacja. 9. Wyobrażanie sobie pozytywnego scenariusza metoda ta bazuje na zjawisku ruchów akinetycznych (w wyobraźni), które jak dowodzą badania znacznie przyspieszają rehabilitację osób chorych czy podwyższają nasze umiejętności. 10. Wpływanie na werbalizację świadome wpływanie na związek między słowami a emocjami. Komunikacja to podstawa M ożna wyróżnić trzy główne wymiary funkcjonowania rodziny. Są to: spójność, elastyczność, komunikacja. Spójność (niezwiązanie zrównoważenie splątanie) to inaczej więź emocjonalna między członkami rodziny. Jej wskaźnikami są: bliskość emocjonalna/otwarte czy zamknięte granice między poszczególnymi członkami rodziny/koalicje/wspólny czas i zainteresowania/wspólny krąg przyjaciół /konsultowanie podejmowanych decyzji. BW Elastyczność (sztywność zrównoważenie chaotyczność) to zdolność do zmian w przywództwie, w pełnieniu ról, w zasadach dotyczących relacji, w stylach prowadzenia negocjacji. Komunikacja, czyli efektywne porozumiewanie się. Najsprawniej funkcjonują rodziny, które charakteryzują się umiarkowaną spójnością i elastycznością oraz najwyższą jakością komunikacji. BW Daj się masować bambusem Grażyna Kulczyk, właścicielka firmy Fortis i najbardziej majętna kobieta w Polsce, chce wybudować w Polanicy-Zdroju najnowocześniejszy w kraju obiekt SPA. W uzdrowisku powstanie ponoć ośrodek odnowy biologicznej, jakiego jeszcze w naszym kraju nie było. Ale czym właściwie jest SPA? Sanatoryjny rynek Europy zostanie zdominowany przez usługi SPA. W ośrodkach typu SPA wykorzystuje się lecznicze właściwości wody, zgodnie z łacińską sentencją sanus peraquam, czyli zdrowie przez wodę. Woda odpręża, oczyszcza i odstresowuje ciało zmęczone dniem codziennym. Dawniej usługi typu SPA oferowały jedynie ekskluzywne sanatoria, np. w Ciechocinku czy Nałęczowie, teraz dostępne są one w wielu ośrodkach zwanych również farmami urody. Z uwagi na popularność SPA, nawet małe gabinety kosmetyczne chcą dziś zaoferować swoim klientom usługi tego typu. Nowoczesne SPA oferuje różne zabiegi na bazie wody i naturalnych składników, takich jak: błoto, glinka, borowina, sól morska, miód, olejki eteryczne, zioła. Do podstwowych zabiegów należą: hydromasaże, bicze szkockie i kąpiele ich zadaniem jest uwolnienie ciała od stresu, usunięcie nagromadzonych w organizmie toksyn, przywrócenie jędrności skórze, wyszczuplenie sylwetki, likwidacja cellulitu. Na terenie Dolnego Śląska oraz Wielkopolski wciąż brakuje hoteli SPA. Najbliższy i zarazem jedyny w naszej okolicy profesjonalny ośrodek tego typu to Jelenia Struga SPA Resort w Kowarach. Weekendowy pobyt z zabiegami kosztuje tam od 1100 do 2000 zł od osoby. Najbogatsza Polka dobrze wybrała więc miejsce, ale również doskonale wyczuła koniunkturę na instytuty SPA. Na konferencjach hotelarzy mówi się, że w kraju działa ponad 100 obiektów tego typu, jednak zdaniem fachowców, SPA z prawdziwego zdarzenia jest u nas tylko ok. 20. Wielu potencjalnych inwestorów odstraszają niezbędne do utworzenia ośrodka koszty, chociaż profesjonalnie prowadzona inwestycja bywa niezwykle dochodowa. Oferta takich ośrodków kierowana jest bowiem do najbardziej zamożnych klientów i najgrubszych portfeli. Pobyt weekendowy wraz z zabiegami kosztuje w polskim SPA od 900 do 2000 zł. Moda na hotele SPA, podobnie jak wiele innych mód, przyszła do Polski z USA. W Stanach Zjednoczonych jest to popularny sposób spędzania wolnego czasu. Tam też branża SPA stała się trzecim gigantem (obok przemysłu samochodowego i spożywczego), a jej obroty przekroczyły bilion dolarów rocznie. Jak przewiduje amerykański instytut SpaFinder, który w grudniu ubiegłego roku przedstawił prognozę dla Europy, sanatoryjny rynek w środkowej części Europy zostanie w coraz większym stopniu zdominowany przez komercyjne usługi SPA. W Polsce jednymi z najbardziej znanych obiektów odnowy biologicznej są hotele dr Ireny Eris. Według ekspertów z branży hotelarskiej boom na SPA potrwa w naszym kraju jeszcze przez dwie dekady, a nowoczesne obiekty po części zastąpią wysłużone senatoria. Jest o tym przekonany również prezes giełdowych Interferii Waldemar Czechowski-Jamroziński. W obiektach firmy w Dąbkach, Szklarskiej Porębie i Świeradowie-Zdroju w ubiegłym roku liczba gości, którzy skorzystali z usług rehabilitacyjnych i SPA, wzrosła o ok. 20 procent. Dlatego Interferie nie zawahały się zainwestować kilku milionów złotych w modernizację obiektu w Dąbkach właśnie pod kątem usług SPA oraz przeznaczyć 5 mln zł na uruchomienie centrum odnowy biologicznej w zakupionym niedawno ośrodku Eldorado w Świnoujściu. Ośrodki SPA w Polsce, w których jest więcej niż 100 miejsc hotelowych: Masaże wykonywane w SPA Ceny niektórych zabiegów SPA Pobierowo (175 miejsc hotelowych), Dźwirzyno (300), Kołobrzeg (200), Łeba (150), Gdynia (370), Sopot (245), Jurata (100), Ciechocinek (120), Wysoka Wieś (200), Mrągowo (224), Mikołajki (245), Białowieża (170), Jachranka (330), Chlewiska (167), Kazimierz Dolny (250), Nałęczów (100), Solec- Zdrój (195), Bochnia (199), Krynica- Zdrój (110), Wierchomla Mała (200), Zakopane (355), Bielsko-Biała (100), Szczyrk (320), Zawiercie (154), Wolbórz (242), Kowary (100). masaże bambusami, kamieniami, stemplami, woreczkami wypełnionymi mieszankami ziołowymi masaż ma-uri likwidujący napięcie mięśniowe wywołane stresem masaż shiatsu wykonywany palcami, relaksujący i leczniczy masaż Rozenberga odmładzający masaż ajurwedyjski działający odmładzająco na sfery: fizyczną, emocjonalną i duchową 10-dniowy program odchudzający z odnową biologiczną w hotelu SPA dr Ireny Eris 4275 zł/os. 7-dniowy pakiet jesienny w hotelu Mercure Mrongovia Resort & SPA 2970 zł/os (od ) 5-dniowy pakiet SPA & wellnes w hotelu Faltom 1350 zł (w pokoju dwuosobowym) 3-godzinny zabieg SPA relax w Instytucie Dermiki 388 zł

10 14 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl ZAKAŻONYCH JEST OKOŁO 20% DWUDZIESTOLATKÓW I 50% PIĘĆDZIESIĘCIOLATKÓW Wrzody i rak żołądka Żołądek to worek mięśni, które kurcząc się mieszają pokarm na papkę. Tutaj za pomocą enzymów soku żołądkowego trawione są białka. Wrzód to drobna rana, powstała w ścianie żołądka lub dwunastnicy, czyli w okolicach narażonych na działanie soku żołądkowego. Co dziesiąty Europejczyk cierpi na chorobą wrzodową, ale od lat obserwuje się spadek liczby zachorowań. LEK. MED. JULITA WÓJCICKA Szczególną rolę w tej chorobie odgrywa bakteria Helicobacter pylori. Ta spiralna bakteria tkwiąca w zakamarkach błony śluzowej żołądka, wwierca się w nią swoimi witkami, czyniąc spustoszenie. Jest ona główną przyczyną stanów zapalnych żołądka, dwunastnicy oraz choroby wrzodowej. Samo w sobie istnienie wrzodu jest zazwyczaj niegroźne, powoduje jedynie nieprzyjemne dolegliwości. Jednak wrzód może być przyczyną poważnych powikłań, dlatego należy leczyć chorobę wrzodową. U większości ludzi zakażenie bakterią nie powoduje żadnych objawów i żyją z tą chorobą, nic o niej nie wiedząc. U innych wywołuje ona ostre i dokuczliwe dolegliwości. Zakażonych jest około 20% dwudziestolatków i 50% pięćdziesięciolatków. Helicobacter pylori może przenosić się bezpośrednio z osoby na osobę oraz przez zanieczyszczoną wodę lub żywność. Zakażenie wykrywają specjalistyczne testy. Podstawą leczenia wrzodów trawiennych są leki, które zabijają bakterie i zmniejszają wydzielanie soku żołądkowego. Prawidłowo prowadzona kuracja daje 90% wyleczeń. Leki stosowane w tego rodzaju dolegliwościach są różnego rodzaju: leki neutralizujące kwaśny sok żołądkowy, antagoniści receptora H2, inhibitory pompy protonowej, leki osłaniające błonę śluzową, leki zwalniające motorykę żołądka, leki zwalczające Helicobacter pylori. Wspomniane wyżej testy, dzielone są na dwie grupy. Pierwsza jest związana z wykonaniem gastroskopii i pobraniem podczas badania fragmentu błony śluzowej żołądka na tzw. test ureazowy. Bardziej popularne są nieinwazyjne metody diagnostyczne, które wykrywają we krwi obecność przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori. Dostępne są w aptece i kosztują około 30 zł. Przyczyną choroby jest nadmierne wydzielanie soku żołądkowego, zaburzenia motoryki żołądka. W efekcie tego powstaje drobna, kraterowata zmiana w ścianie żołądka. Pacjent odczuwa ból w nadbrzuszu, zgagę, niestrawność, nudności, wymioty. Poważnym powikłaniem nieleczonego wrzodu żołądka może być krwotok, którego objawem są czarne, fusowate wymioty i smolisty stolec. Dochodzi też do perforacji, czyli przedziurawienia wrzodu z zapaleniem otrzewnej, zwężenie odźwiernika przez blizny, co powoduje utrudnione przechodzenie pokarmów i wymioty. Każdy z objawów świadczących o schorzeniu toczącym się w przewodzie pokarmowym powinien skłonić do wizyty u lekarza. Diagnostyka obejmuje głównie gastroskopię, czyli wejście wziernikiem do żołądka, przez co dokładnie możemy obejrzeć jego wnętrze. Można ocenić dzięki temu stan śluzówki i pobrać materiał w celu wykonania testu na obecność bakterii. Ponadto pomocniczo wykonujemy morfologię, badanie na obecność krwi w kale oraz badanie treści żołądkowej sondą. Polska należy do krajów o wysokiej zapadalności na raka żołądka. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2002 roku był on drugim pod względem częstości zachorowań nowotworem złośliwym u mężczyzn i na piątym miejscu u kobiet. Występuje on dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, najczęściej między 50 a 60 rokiem życia. Należy do najczęstszych i najgroźniejszych nowotworów złośliwych. Najbardziej prawdopodobną przyczyną tego schorzenia jest proces solenia, wędzenia, peklowania i nitrozaminy. Pewną rolę odgrywają bakterie Helicobacter pylori. Objawy tego schorzenia występują późno, nieraz dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Często objawy są podobne do tych, które sygnalizują chorobę wrzodową, a przyjmowanie niektórych leków łagodzi objawy, co jeszcze bardziej opóźnia prawidłowe rozpoznanie. Dlatego, gdy pojawią się takie objawy, jak: spadek wagi ciała, niechęć do pokarmów, zwłaszcza wobec mięsa, bóle w nadbrzuszu natychmiast zgłoś się do swojego lekarza. Raka można wykryć podobnie jak w przypadku wrzodów wykonując RTG żołądka lub endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli badanie jelita za pomocą giętkiego przyrządu ze światłowodem (endoskopu). W trakcie endoskopii można pobrać niewielkie fragmenty tkanki w celu określenia typu guza. Statystyki wskazują, że rak żołądka częściej występuje u osób z grupą krwi A, u osób po przebytej resekcji żołądka z powodu choroby wrzodowej i u osób z zanikowym nieżytem żołądka. Jedynym sposobem leczenia raka żołądka jest zabieg operacyjny. We wczesnym stadium choroby, gdy nowotwór jest ograniczony do błony śluzowej żołądka, prawidłowe leczenie usunięcie żołądka daje szansę na wyleczenie prawie w 100%. CZŁOWIEK JEST TYM, CO JE Leczenie dietą Ostatnio wiele mówi się o właściwym odżywianiu się, ekologicznej żywności i niezdrowych konserwantach. Zwracanie uwagi na sposób odżywiania się stało się modne. MAŁGORZATA STOKOWSKA N ie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, że odpowiednia dieta jest także metodą leczenia, często równie ważną jak zapisane przez lekarza tabletki. Jedną z chorób, w leczeniu których dieta odgrywa szczególnie istotną rolę jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz choroba refleksowa przełyku. We wszystkich tych schorzeniach występuje przykry objaw, jakim jest zgaga, a powodem tej dolegliwości jest nadmierne wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Niektóre produkty spożywcze wzmagają wydzielanie soków żołądkowych, inne są szkodliwego działania pozbawione, stąd tak ważna jest wiedza, co wolno nam bezpiecznie jeść, a czego powinniśmy się wystrzegać. Racjonalne odżywianie w chorobie wrzodowej obejmuje właściwy dobór produktów spożywczych oraz sposób, w jaki spożywamy posiłki. Oto kilka rad: 1) bezwzględnie należy zaprzestać palenia tytoniu, 2) posiłki powinny być niewielkie, 4 5 w ciągu dnia, spożywane regularnie o stałych porach, 3) ostatni posiłek należy zjeść nie później niż na 3 godziny przed snem, 4) posiłki powinny być spożywane powoli, a każdy kęs dokładnie przeżuwany, 5) należy unikać pokarmów tłustych, ciężkostrawnych, 6) przeciwwskazany jest alkohol. Autorka jest lekarzem rodzinnym Zbadaj się za darmo Rak szyjki macicy zajmuje drugie miejsce wśród nowotworów złośliwych u kobiet. Jest czwartą przyczyną zgonów wśród wszystkich raków (po nowotworach sutka, płuc i żołądka). Produkty Zdrowy wybór Ograniczamy MIĘSO drób, chude wędliny, cielęcina, chuda wołowina tłuste wędliny, boczek, baranina, konserwy, wieprzowina, potrawy smażone RYBY szczupak, sandacz, dorsz, pstrąg karp, makrela, halibut (szczególnie wędzone) NABIAŁ mleko, ser twarogowy, jogurt, jaja na miękko śmietana, mleko skondensowane, jaja na twardo ZUPY wywary warzywno-mięsne zupy tłuste, rosoły TŁUSZCZE oliwa z oliwek, masło smalec, słonina WARZYWA I OWOCE PIECZYWO DESERY warzywa gotowane, marchew, szpinak, kalafior, banany biszkopty, pieczywo pszenne dobrze wypieczone, suchary, ciasto drożdżowe surowa papryka, cebula, ogórki, bób, kapusta, fasola, niedojrzałe owoce ciastka z kremem, torty NAPOJE rozcieńczone soki owocowe alkohol, mocna herbata, kawa i inne napoje zawierające kofeinę Przepis na cukiniowe łódeczki Składniki: 2 młode cukinie, 2 łyżki masła, 2 łyżki oleju, 0,5 kg pieczarek, 2 płaskie łyżki mąki, 1 torebka (100 g) ryżu, kilka (5-6) suszonych grzybów, 2 szklanki mleka, 2 czubate łyżki startego żółtego sera (sól, pieprz, Vegeta) Cukinie przekroić wzdłuż na połówki, wydrążyć. Ryż ugotować. Pieczarki oczyścić, pokroić w plastry, udusić na oleju, następnie zmiksować lub przekręcić przez maszynkę do mięsa. Mielone pieczarki wymieszać z ryżem, przyprawić solą, pieprzem, Vegetą i nadziać cukiniowe łódeczki. Masło rozpuścić w rondelku, dodać mąkę i mieszając chwilę podgrzewać (należy nie dopuścić do zrumienienia). Wlać mleko i mieszając zagotować. Do tak przygotowanego sosu dodać na drobno skruszone suszone grzyby. Cukinie ułożyć w blasze lub naczyniu żaroodpornym, zalać sosem i posypać tartym żółtym serem. Zapiekać, aż ser będzie apetycznie zrumieniony. SMACZNEGO!!! Idealnie by było, gdyby badania cytologiczne były robione co roku. PAWEŁ PISZCZEK kobiet dziennie dowiaduje się, że jest 10 chora na raka szyjki macicy kobiet dziennie umiera na raka szyjki macicy 5 J ednocześnie Polska dzierży niechlubne, jedno z pierwszych w Europie miejsc, w liczbie zachorowań na tę chorobę. Co roku na raka szyjki macicy zapada u nas 4 tysiące kobiet!!! To przerażająca statystyka. Tym bardziej że najczęściej wykrywane są nowotwory w wysokich stadiach rozwoju choroby: drugim, trzecim, czwartym. A tak zwany wskaźnik przeżywalności (przeżycie 5 lat) jest nieubłagalny i wskazuje, że czym później rozpoznana choroba, tym szansa na przeżycie mniejsza. Wykrycie w pierwszym stadium, to około 80% szans przeżycia, w drugim 60%, w trzecim zaledwie 30%, a w czwartym 7%. Jak można temu zaradzić? Przede wszystkim regularnie robić badania cytologiczne. Ideałem byłoby, gdyby panie badały się raz w roku. Dobrze, gdyby przechodziły badania co kilka lat. Ważne, by w ogóle zdecydowały się przebadać. Jednak nie każdą pacjentkę stać na badania. Niektóre z pań jeszcze nigdy na badaniach cytologicznych nie były. By ten problem rozwiązać, chociaż częściowo, Narodowy Fundusz Zdrowia od kilku lat realizuje program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Przyświecają mu dwa zasadnicze cele: po pierwsze zmniejszenie umieralności kobiet na raka szyjki macicy, po drugie podniesienie poziomu wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy. Pacjentki łatwo mogą sprawdzić, która z przychodni w najbliższej okolicy ich zamieszkania prowadzi taki program. Szczyt zachorowań przypada pomiędzy 40 a 50 rokiem życia kobiet. Jednak ze stadium przedinwazyjnego do inwazyjnego rak rozwija się lat. A jako, że można go już obserwować w stadiach przedinwazyjnych, program skierowany jest do pań w wieku lat, które w ostatnich trzech latach nie były na badaniu cytologicznym. Początkowo choroba może przebiegać najpierw bezobjawowo. To, co może i powinno wzbudzić czujność pań, to przede wszystkim różnego rodzaju upławy, krwawienie, brudzenie. Niezależnie jednak od tego, czy objawy występują, czy też nie, warto skorzystać z okazji i wziąć udział w programie. Tym bardziej że badanie jest bezpłatne i bezbolesne polega na pobraniu do analizy materiału z tarczy części pochwowej oraz kanału szyjki macicy. Czynniki zachorowania na raka szyjki macicy: niski status socjoekonomiczny niski poziom higieny osobistej i seksualnej wczesne rozpoczęcie życia płciowego częsta zmiana partnerów seksualnych duża liczba partnerów w młodym wieku zakażenie wirusem brodawczaka (HPV) FOT. ARCHIWUM

11 ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl KRAJ 5 (7) NA PIERWSZYM PLANIE ZAWSZE MUSI BYĆ CZŁOWIEK Medycyna i humanistyka Medycyna jest zazwyczaj kojarzona z diagnozą lekarską w przychodni, kupowaniem leków w aptece, pobytem w szpitalu. Rzadko dostrzega się inne oblicze, w którym na plan pierwszy wysuwa się już nie soma (ciało), lecz psyche (dusza). KRZYSZTOF BILIŃSKI Oznacza to w praktyce dostrzeżenie podstawowej wartości etycznej, jaką niewątpliwie stanowi człowiek. Kolejnym etapem może być z kolei rzeczywista chęć niesienia pomocy innym ludziom, co w samym założeniu należy uznać za potrzebne i godne. W szerszym humanistycznym kontekście. Mamy tutaj do czynienia z refleksją antropologiczną, a zatem inspiracją filozoficzną, która przecież próbuje określić miejsce jednostki w otaczającym ją świecie, w społeczeństwie. Nie da się uciec od kontaktów interpersonalnych, ponieważ to właśnie one stanowią o utrwalaniu się więzi międzyludzkich, tak bardzo potrzebnych także z medycznego punktu widzenia. Przebudowa psychiki, zmiana wcześniejszego krytycznego nastawienia na optymizm poznawczy to prosta droga do zdrowia w szerokim tego słowa znaczeniu. Rola humanistyki ma więc polegać na swoistym pomoście pomiędzy tradycyjną medycyną i systemem socjalnym, który wymusza nieraz bezdusznie swe prawa. Inaczej rzecz ujmując, trzeba wyrobić w ludziach przekonanie, że zadanie lecznictwa nie polega tylko i wyłącznie na ordynacji leków, wypisywaniu recept i zwolnień, lecz przede wszystkim na otoczeniu opieką. Nie twierdzę, że to zadanie łatwe, które urzeczywistni się z dnia na dzień. Tu potrzeba taktu i rozwagi obu stron. Nie ma natomiast wątpliwości co do istnienia wartości uniwersalnych, którym wszyscy hołdują (na przykład dobro, piękno, miłość). Być może właśnie tutaj należy szukać ujścia wspomnianej już medycyny tradycyjnej, zwanej niekiedy, niezbyt zasadnie, medycyną konwencjonalną. Fundamentalną obserwacją, potwierdzającą tę konstatację, jest widok świata, pędzącego w sposób szalony do przodu. Na naszych oczach dokonuje się prawdziwa rewolucja techniczno-naukowa i cywilizacyjna. Zazwyczaj mówi się o ich pozytywnych aspektach. Czy tak jest faktycznie? Prześledźmy to na wybranych przykładach: oto mamy do czynienia z szybkością przesyłu informacji (internet), ułatwieniami w dostępie do gotówki (bankomaty) i możliwości robienia tanich zakupów (hipermarkety). To tylko niektóre z tych udogodnień. Bardzo rzadko towarzyszy temu krytyczna, humanistyczna refleksja o zagrożeniach, które współtworzą te zjawiska. I tak internet niesie ze sobą ryzyko spotkania się z niewątpliwym śmietnikiem informacyjnym, wybieranie pieniędzy z bankomatu nie zawsze jest do końca uświadamiane i bezpieczne, a hipermarkety swą reklamą zmuszają do pozostawiania w nich naprawdę niemałych pieniędzy. Wspomniane przykłady jednoznacznie uświadamiają masową skalę zjawiska, które pozornie odbiega od zagadnień medycznych, lecz przecież natłok gwałtownie dokonujących się zmian obfituje w niewątpliwy wzrost chorób psychicznych, wśród których dominują zaburzenia emocjonalne, w szczególności depresja i mania. Przyczyna tego zjawiska jest właściwie prozaiczna: zawrotne tempo życia. Niebezpieczeństwo polega tutaj na tym, że liczba chorych nie maleje, wręcz przeciwnie rośnie. Tak rozumiana pandemiczność ma, niestety, swoje skutki społeczne: zmniejsza się liczba osób zdolnych do pracy zawodowej, natomiast rośnie liczba rozwodów, szerzy się alkoholizm i narkomania. Trzeba szukać środków zaradczych i nie chodzi o coraz to nowsze generacje leków, lecz o masową, powszechną profilaktykę, opartą przede wszystkim na wartościach humanistycznych. Oczywiście, łatwo o dobre rady bez pokrycia, toteż wskażę potencjalne źródło i szansę pomocy, ratunku: rodzina, przyjaciele, osoby kochające. Mają one najlepszy dostęp do nieszczęśliwej i cierpiącej istoty i mogą ulżyć jej w tej chorobie duszy. Działania te, koordynowane z lekarzem specjalistą, nie są niczym innym, jak właśnie dobrze pojętym związkiem pomiędzy medycyną i humanistyką, zresztą nie jedynym. Innym aspektem omawianego zjawiska może być ekspresja artystyczna tych chorych, niekiedy bardzo wartościowa. Znane są przypadki twórców, którzy mieli zaburzenia afektywne dwubiegunowe (dawna nazwa: psychoza maniakalno-depresyjna), którzy osiągnęli światową sławę. Należą do nich między innymi: George Gordon Byron, Virginia Woolf, Sylvia Plath, Vincent van Gogh. Podobne rozważania można snuć na temat schizofrenii i jej skutków w dziedzinie estetyki. Przywołane dotychczas uogólnione sądy o chorobach psychicznych zadają zdecydowany kłam powszechnym wciąż wyobrażeniom o tych chorobach, zapobiegają stygmatyzacji ludzi dotkniętymi tymi tragediami. Humanistyczne podejście to zresztą jedyny, jak się wydaje, sposób zapobieżenia potocznym, kłamliwym opiniom o wariatach, czubkach itp. Na pierwszym planie zawsze musi być człowiek i to jego wołanie o pomoc powinno stać się dla medycyny wyzwaniem rozumianym jako poszukiwanie takiej diagnozy, takiego leczenia, które w konsekwencji ma doprowadzić do likwidacji źródła samej choroby. I na tym właśnie etapie medycyna łączy się z humanistyką. Niesienie ulgi w dojmujących niekiedy cierpieniach, jakie dotykają człowieka, ma przecież dwoisty aspekt: somatyczny oraz psychiczny czy szerzej humanistyczny. Można również wspomnianą wyżej relację zdecydowanie zawęzić do konkretnych terapii, nastawionych z jednej strony na relaks i odprężenie, z drugiej zaś na rewalidację umysłową, czyli walkę o zachowanie aktywności i sprawności umysłowej. Niezależnie od przyjętych zasad postrzegania rzeczywistości wypada zgodzić się z istotnym przekonaniem o konieczności komplementarnego funkcjonowania medycyny i humanistyki. Nie wolno dopuścić do sytuacji, w której antagonizuje się te dwa pozornie odległe od siebie sposoby docierania do prawdy o ludzkim obliczu. R E K L A M A opracowania graficzne folderów, ulotek, katalogów, albumów przygotowania publikacji naukowych, skryptów, czasopism, ksi¹ ek tworzenie stron internetowych i ich aktualizacja opracowania i prezentacje reklamowe przygotowanie i prowadzenie kampanii reklamowych ABRANETIS Sp. z o.o. ul. D³ugosza Wroc³aw tel.: fax:

12 16 5 (7) 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAZDEGO.pl ODDZIAŁY ORTOPEDII DZIECIĘCEJ W POLSCE Szpitale wyróżnione przez tygodnik Wprost Artykułem tym chcielibiśmy rozpocząć cykl dotyczący przeglądu szpitali i oddziałów w Polsce, które oferują usługi na wysokim, nie tylko krajowym, poziomie. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus Centrum Leczenia Obrażeń ul. Lindleya Warszawa tel. centrali: (022) tel. sekretariatu: (022) faks sekretariatu: (022) szpital@dzieciatkajezus.pl Dyrektor: Artur Tomaszewski Zastępca dyrektora ds. lecznictwa: prof. nadzw. dr hab. n. med. Janusz Wyzgał Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. dr Janusza Daaba w Piekarach Śląskich ul. Bytomska Piekary Śląskie tel. centrali: (032) tel. sekretariatu: (032) faks sekretariatu: (032) sekretariat@urazowka.piekary.pl. Oddział VII Urazowo-Ortopedyczny Dzieci i Młodzieży Ordynator: dr n. med. Krzysztof Folta Oddział oferuje pełny zakres chirurgii urazowej i ortopedycznej dzieci i młodzieży. Ponadto zajmuje się leczeniem porażeń i niedowładów spastycznych z zastosowaniem toksyny botulinowej oraz chirurgią ręki, mikrochirurgią, chirurgią kończyny dolnej, chirurgią kręgosłupa (m.in. leczenie operacyjne skolioz), leczeniem operacyjnym wad wrodzonych narządu ruchu. Istnieje możliwość całodobowego kontaktu z rodzicami i przebywania opiekuna z dzieckiem na oddziale Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny nr 4 im. Wiktora Degi SPZOZ ul. 28 czerwca 1956 r. 135/ Poznań sk@sk4.am.poznan.pl. Oddział Urazowo-Ortopedyczny Dziecięcy (II D) Lekarz oddziałowy: dr hab. med. Maciej Głowacki Gabinet lekarza oddziałowego: tel. (061) Dyżurka lekarska i sekretariat oddziału: tel. (061) Udzielane świadczenia to między innymi: leczenie wrodzonych i nabytych deformacji kręgosłupa (leczenie zachowawcze i operacyjne) z dostępu tylnego i przedniego, usunięcie garbu żebrowego, zakładanie staplerów z pamięcią kształtu, leczenie dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, leczenie deformacji narządu ruchu u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową, leczenie łagodnych i złośliwych guzów kości, leczenie wad wrodzonych stóp (stopa końsko-szpotawa), nabytych zniekształceń stóp (paluchy koślawe, palce młoteczkowate i inne), leczenie wrodzonej dysplazji oraz zwichnięcia stawów biodrowych, leczenie zaburzeń rozwojowych jałowe martwice głowy kości udowej (choroba Perthesa), młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej, leczenie następstw urazów narządu ruchu u dzieci i młodzieży, złamania śródstawowe, uszkodzenia nasad, złamania kości długich, leczenie artroskopowe uszkodzeń stawu kolanowego: uszkodzeń łąkotek menisektomie, szycie łąkotek, uszkodzeń chrząstki stawowej, mikrozłamania, plastyka, uszkodzeń więzadeł krzyżowych: rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego, tylnego, kompleksu tylno-bocznego, jednoczesne rekonstrukcje uszkodzeń złożonych (więzadła krzyżowego tylnego, przedniego i bocznych), leczenie niestabilności stawu rzepkowo-udowego, leczenie uszkodzeń stawu skokowego, artroskopia stawu skokowego, leczenie uszkodzeń stawu biodrowego, artroskopia stawu biodrowego. Oddział Urazowo-Ortopedyczny Dziecięcy (II E) Lekarz oddziałowy: prof. dr hab. med. Marek Jóźwiak Dyżurka lekarska sekretariat: tel. (061) Udzielane świadczenia to między innymi: leczenie wad wrodzonych narządu ruchu (wrodzone wady kręgosłupa, bioder, stóp i inne), leczenie operacyjne i gorsetowe skolioz (w tym dojście przednie), leczenie metodą Ilizarowa: nierówności kończyn, stawów rzekomych, niskiego wzrostu u dzieci i dorosłych, leczenie nabytych zniekształceń narządu ruchu: zmian pourazowych, zmian pozapalnych, schorzeń swoistych tbc, RZS, leczenie zmian nowotworowych i nowotworopodobnych narządu ruchu, leczenie następstw schorzeń neurogennych: przepukliny oponowo-rdzeniowej, mózgowego porażenia dziecięcego kompleksowe leczenie dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (dzieci spastycznych ) przez wielopoziomowe uwolnienia w obrębie tkanek miękkich kończyn dolnych, terapię toksyną botulinową oraz implantację pomp baklofenowych. Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie ul. Lwowska Rzeszów sekretariat@szpital2.rzeszow.pl. Oddział Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej Ordynator: tel. (017) Zastępca ordynatora: tel. (017) Sekretariat: tel. (017) Telefon dla pacjentów: tel. (017) Poradnia Ortopedyczna dla Dzieci: tel. (017) Konsultacje ambulatoryjne codziennie w Poradni Ortopedii Dziecięcej w godz : tel. (017) Udzielane świadczenia to między innymi: leczenie urazów narządu ruchu u dzieci i młodzieży w zakresie: urazów mięśni, ścięgien i kości kończyn górnych i dolnych, urazów kręgosłupa, urazów ręki, leczenie wad wrodzonych i nabytych narządu ruchu u dzieci i młodzieży w zakresie: leczenia bezoperacyjnego i operacyjnego dysplazji bioder u dzieci, choroby Perthesa, młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej i innych schorzeń biodra u dzieci i młodzieży, leczenia bez- i operacyjnego wrodzonej stopy końsko-szpotawej, płasko-koślawej i innych wad stóp i goleni u dzieci, bez- i operacyjnego leczenia skrzywień kręgosłupa, zastosowania metody Ilizarowa, De Bastianiego i Wagnera w leczeniu skróceń i deformacji kończyn, kompleksowego leczenia schorzeń ortopedycznych u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (w tym stosowanie toksyny botulinowej) i rozszczepem kręgosłupa połączonym z przepukliną oponowo-rdzeniową, leczenia bez- i operacyjnego zespołów chorobowych u dzieci i młodzieży połączonych z wadami narządu ruchu, diagnozowania i leczenia zmian guzopodobnych i guzowatych z wyłączeniem kompleksowego leczenia nowotworów złośliwych. Oddział dysponuje własną klimatyzowaną i wyposażoną w stół ortopedyczny, instrumentarium i monitor RTG z ramieniem C salą na Bloku Operacyjnym Dzieci, przylegającym do oddziału. Rocznie wykonuje się tu ok zabiegów. Leczenie spastyki za pomocą pomp baklofenowych. W dniu 15 kwietnia 2003 r. na Oddziale Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej Szpitala Wojewódzkiego Nr 2 w Rzeszowie po raz pierwszy w regionie wykonano zabieg wszczepienia pomp baklofenowych u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Jest to drugi ośrodek w Polsce po Klinice AM w Poznaniu, gdzie przeprowadzono tego typu zabieg. Klinika Ortopedii Dziecięcej Pomorskiej Akademi Medycznej w Szczecinie ul. Unii Lubelskiej Szczecin klinika@ortopedia.szczecin.pl. Dyrektor: Maciej Kołban Poradnia Ortopedii Dziecięcej: tel. (091) Rejestracja do poradni: tel. (091) Sekretariat kliniki: tel. (091) Lekarz dyżurny: tel. (091) Dyżurka pielęg.: tel. (091) Szpital Uniwersytecki im. dr. Antoniego Jurasza w Bydgoszczy ul. Skłodowskiej-Curie Bydgoszcz Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Kierownik: Jacek Kruczyński tel./faks: (052) , kkoitr@cm.umk.pl. Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Elblągu ul. Żeromskiego Elbląg Oddział Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej Kierownik: Józef Hryniewicz tel.: (055) ortopedia@szpitalmiejski.elblag.pl. Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny w Zakopanem ul. Balzera Zakopane sekretariat@klinika.net.pl Katedra i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Kierownik: Daniel Zarzycki Centrala: tel. (018) Sekretariat medyczny kliniki: tel. (018) Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 7 Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne ul. Ziołowa 45/ Katowice Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządów Ruchu Kierownik: Damian Kusz: tel.: (032) ortopedia@gcm.pl KRZYŻÓWKA Poziomo: 1. fiolka z lekiem; 7. stan apatii; 11. lico, twarz; 12. smakołyk; 13. dbajmy o nasze...; 14. rzeczy wykonane niedbale; 15. stan w USA; 19. w szachach ruch królem i wieżą; 23. bardzo wysoki mężczyzna; 24. dyfteryt, choroba zakaźna; 25. filmowa kochanka; 31. muzeum etnograficzne na wolnym powietrzu; 35. choroba dziecięca, krztusiec; 36. trójkąt rysunkowy; 37. szpital polowy; 38. znieczulenie przed operacją; 39. człowiek bezczelny; 40. smaczna ryba wędzona. Pionowo: 1. tętnica główna; 2. poznański ziemniak; 3. jej stolicą jest Ryga; 4. miasto we Włoszech; 5. wydzielina w ustach; 6. siedzi w szkolnej ławce; 7. dyktator rzymski; 8. gobelin wiszący na Wawelu; 9. porcja leku, 10. ulica w parku; 16. wrzawa, hałas; 17. werbel, taraban; 18. kłapnięcie, chlapnięcie; 20. mała chmura; 21. imię męskie; 22. domki letnie nad wodą; 25. nieczysta sprawa, awantura; 26. wezwanie z poczty; 27. sak, worek; 28. motyw dekoracyjny w kształcie liści; 29. powłoka ciała; 30. zderzak w pociągu; 31. muł, grząski osad; 32. ludowy poeta na wschodzie; 33. pompuje twoją krew; 34. czupryna pietruszki. Litery z pól ponumerowanych w dolnych narożnikach od 1 do 20 utworzą rozwiązanie. Autorem krzyżówki jest Stanisław Garstkiewicz ZDROWIE dlakazdego OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW ZDROWIE dlakazdego sekretariat@zdrowiedlakazdego.pl WYDAWCA: Almamedia Sp. z o.o. Opole, ul. Budowlanych 50, lok. 24 tel biuro@almamedia.pl PREZES Jerzy Firlej REDAKCJA Nysa, ul. Mariacka 10/2 tel , faks redakcja@zdrowiedlakazdego.pl REDAKTOR NACZELNY: Artur Żerkowski azerkowski@zdrowiedlakazdego.pl REDAKCJA KRAJOWA: Krystian Adamik, Bożena Janicka, Jacek Krajewski, Marek Twardowski, Janusz Tylewicz, Mariusz Wójtowicz KOLEGIUM REDAKCYJNE: Iwona May (przewodnicząca), Marcin Kałużny, Paweł Piszczek, Jerzy Stępień, Małgorzata Stokowska-Wojda, Adam Tomczyk, Edyta Wolfson SEKRETARZE REDAKCJI: Andrzej Jagiełło Robert Sapa PROMOCJA l KOLPORTAŻ Almamedia Sp. z o.o. MARKETING i REKLAMA Abranetis Sp. z o.o Wrocław, ul. Długosza 2-6 tel , tel./faks biuro@abranetis.pl DRUK Agora SA Tychy