DZIAŁALNOŚĆ KOMISJI NADZORU BANKOWEGO W OKRESIE OD 1 STYCZNIA DO 31 GRUDNIA 2000 ROKU

Transkrypt

1 DZIAŁALNOŚĆ KOMISJI NADZORU BANKOWEGO W OKRESIE OD 1 STYCZNIA DO 31 GRUDNIA 2000 ROKU Komisja Nadzoru Bankowego została powołana i rozpoczęła działalność w styczniu 1998 r. - zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. Nr 140, poz. 938 z późniejszymi zmianami) oraz art. 131, ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, (Dz.U. Nr 140, poz.939 z późniejszymi zmianami). Do zadań Komisji należy w szczególności: 1. określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach, 2. nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych, 3. dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie Polityki Pieniężnej oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój, 4. opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania. Komisja Nadzoru Bankowego ukonstytuowała się na pierwszym inauguracyjnym posiedzeniu w dniu 28 stycznia 1998 r. W 2000 roku skład Komisji uległ zmianie, w związku z powołaniem z dniem 7 kwietnia 2000 r. na stanowisko Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego p. Wojciecha Kwaśniaka, dotychczasowego Dyrektora Biura Inspekcji w GINB z uwagi na rezygnację p. Ewy Śleszyńskiej-Charewicz z pełnienia tej funkcji. W skład Komisji wchodzili - zgodnie z art. 26 ustawy o Narodowym Banku Polskim: Hanna Gronkiewicz-Waltz - Przewodniczący KNB Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rafał Zagórny - Zastępca Przewodniczącego KNB Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Ryszard Ławniczak - Członek KNB Doradca Prezydenta RP ds. Ekonomicznych, Ewa Kawecka-Włodarczak - Członek KNB Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Jacek Socha - Członek KNB Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Przemysław Morysiak - Członek KNB Dyrektor Departamentu Instytucji Finansowych w Ministerstwie Finansów, Ewa Śleszyńska-Charewicz - Członek KNB (do r.) Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.

2 Wojciech Kwaśniak - Członek KNB (od r.) Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Do uczestniczenia w pracach Komisji Nadzoru Bankowego z głosem doradczym został ponadto - zgodnie z art. 26, ust 2 i 3 ustawy o Narodowym Banku Polskim - delegowany przedstawiciel Związku Banków Polskich: Krzysztof Pietraszkiewicz - Dyrektor Generalny ZBP. Przedstawiciel Związku Banków Polskich uczestniczył w posiedzeniach Komisji, na których rozpatrywane były sprawy dotyczące regulacji nadzoru bankowego oraz zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach. Szczegółowy tryb działania Komisji określony został przez "Regulamin Komisji Nadzoru Bankowego" - uchwalony na posiedzeniu Komisji w dniu 4 lutego 1998 r. Określa on m.in.: - rodzaje posiedzeń Komisji i tryb ich zwoływania, - tryb przygotowywania materiałów do rozpatrzenia przez komisję, - sposób prowadzenia posiedzeń i ustalania porządku obrad, - tryb utajniania obrad lub ich części, - tryb podejmowania uchwał i ich podpisywania przez Przewodniczącego, - tryb obiegowy podejmowania uchwał w szczególnych przypadkach, - obecność na posiedzeniach zaproszonych ekspertów i doradców, - podstawowe kategorie spraw rozpatrywanych na posiedzeniach, - wykaz spraw zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji Komisji, - upoważnienie dla Przewodniczącego Komisji do rozpatrywania spraw i podejmowania działań nie zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji Komisji, - materiały przekazywane przez Komisję Zarządowi NBP i Radzie Polityki Pieniężnej, - tryb protokołowania posiedzeń, zatwierdzania, podpisywania i przechowywania protokołów oraz wykaz osób otrzymujących ich kopie. Zgodnie z przyjętym "Regulaminem Komisji Nadzoru Bankowego" określającym szczegółowy tryb jej działania, Komisja ustaliła harmonogram posiedzeń, w myśl którego posiedzenia zwyczajne odbywały się w każdą pierwszą środę miesiąca o godz o ile Komisja nie postanowiła inaczej. W uzasadnionych przypadkach posiedzenia Komisji odbywały się częściej niż raz w miesiącu - w terminach ustalonych na poprzednim posiedzeniu, bądź w trybie nadzwyczajnym. W 2000 roku Komisja Nadzoru Bankowego odbyła łącznie 17 posiedzeń w tym 13 posiedzeń zwyczajnych i 4 nadzwyczajne - w następujących terminach: 12 stycznia, 9 lutego, 1 marca, 30 marca (posiedzenie nadzwyczajne), 5 kwietnia, 11 kwietnia (posiedzenie nadzwyczajne), 10 maja, 7 czerwca, 21 czerwca (posiedzenie nadzwyczajne), 20 lipca, 10 sierpnia, 6 września, 11 października, 8 listopada, 6 grudnia, 8 grudnia (posiedzenie nadzwyczajne), 21 grudnia. 2

3 W toku odbytych w 2000 roku 17 posiedzeń Komisja Nadzoru Bankowego: 1. podjęła 2 uchwały z upoważnienia ustawowego - w sprawach dotyczących regulacji nadzoru bankowego oraz zasad działania banków (publikowanych w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego), 2. podjęła 130 uchwał w ramach kompetencji - w sprawach indywidualnych, a w tym w szczególności: 46 uchwał w sprawie wyrażenia zgody na powołanie prezesa lub członka zarządu banku, 19 uchwał w sprawie wydania zezwolenia na nabycie akcji lub praw z akcji banku, 12 uchwał w sprawie wydania zezwolenia na połączenie banków, 8 uchwał w sprawie zezwolenia na czasowe nieuwzględnianie w pomniejszeniach funduszy podstawowych banku niepokrytej straty z lat ubiegłych, 6 uchwał w sprawie dopuszczenia do stosowania przez bank modelu wyliczania współczynnika delta dla celów wyznaczania pozycji walutowych zgodnie z Uchwałą KNB Nr 11/98 z dnia 14 października 1998 r. w sprawie ustalenia norm dopuszczalnego ryzyka walutowego w działalności banków, 4 uchwały w sprawie wystąpienia do zarządu banku z żądaniem zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy w celu rozpatrzenia sytuacji banku, 4 uchwały w sprawie wydania decyzji o ustanowieniu w banku Zarządu Komisarycznego, 3 uchwały w sprawie wydania (lub odmowy wydania) zezwolenia na okresowe obniżenie poziomu tworzonych rezerw celowych na zaangażowanie bilansowe i pozabilansowe w stosunku do określonych podmiotów, bądź określonych kategorii należności, 3 uchwały w sprawie wydania zezwolenia na utworzenie banku (w tym 2 na utworzenie banku hipotecznego), 3 uchwały w sprawie zawieszenia działalności banku, 3 uchwały w sprawie przejęcia banku przez inny bank, 3

4 3 uchwały w sprawie zezwolenia na stosowanie przez bank innej metody klasyfikacji należności, 1 uchwałę w sprawie uchylenia zezwolenia na utworzenie banku, 15 uchwał w sprawach różnych, 3. Rozpatrzyła w ramach kompetencji 73 sprawy różne omawiając przedmiotowe kwestie, podejmując odnośne decyzje lub przyjmując przedłożone przez GINB materiały i wnioski do aprobującej wiadomości bez podejmowania formalnych uchwał, a w tym w szczególności: Komisja Nadzoru Bankowego dokonywała kwartalnej i rocznej oceny sytuacji ekonomicznej banków przedstawiając je Radzie Polityki Pieniężnej i Zarządowi Narodowego Banku Polskiego oraz rocznej oceny wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na rozwój banków. Niezależnie od powyższego w 2000 roku Przewodniczący Komisji Nadzoru Bankowego - działając z jej upoważnienia i zgodnie z przyjętym "Regulaminem" - w okresie pomiędzy posiedzeniami Komisji: wydał łącznie 987 decyzji oraz zezwoleń i zaleceń - w sprawach nie zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji Komisji, dotyczących w większości takich spraw, jak: zalecenia poinspekcyjne dla zarządów i rad nadzorczych banków, zgody na zmiany w statutach banków, zatwierdzanie programów naprawczych banków, zgody na zaliczanie niektórych pasywów do funduszy uzupełniających banków. W myśl art. 27, ust. 4 ustawy o Narodowym Banku Polskim, o podjętych przez Przewodniczącego decyzjach Komisja była każdorazowo informowana na najbliższym posiedzeniu - w formie szczegółowego wykazu. 4

5 Zgodnie z art. 25, ust. 1 ustawy o Narodowym Banku Polskim, decyzje i określone przez Komisję Nadzoru Bankowego zadania wykonuje i koordynuje Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego (GINB), wydzielony organizacyjnie w strukturze Narodowego Banku Polskiego. SCHEMAT ORGANIZACYJNY GENERALNEGO INSPEKTORATU NADZORU BANKOWEGO GENERALNY INSPEKTOR NADZORU BANKOWEGO Wojciech Kwaśniak BIURO LICENCJI BANKOWYCH (BLB) Dyrektor Biura: Jolanta Daniewska BIURO POLITYKI NADZORCZEJ (BPN) Dyrektor Biura: Andrzej Reich BIURO ANALIZ SYSTEMU BANKOWEGO (BASB) Dyrektor Biura: Zofia Witek BIURO INSPEKCJI (BI) Dyrektor Biura: Sławomir Niemierka BIURO BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ (BBS) Dyrektor Biura: Dariusz Twardowski 5

6 GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁALNOŚCI KOMISJI NADZORU BANKOWEGO W 2000 ROKU Wszystkie podejmowane w 2000 roku działania Komisji Nadzoru Bankowego miały na względzie jak najlepszą realizację nałożonego na nadzór bankowy przez ustawodawcę celu, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych i zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Działania podejmowane w 2000 r. przez Komisję Nadzoru Bankowego koncentrowały się jednak nie tylko na realizacji zadań ustawowych i celów strategicznych, ale były również związane z bieżącą sytuacją sektora bankowego. Nadzór bankowy uczestniczył czynnie w procesach kształtujących polski system bankowy, podejmując liczne działania zmierzające do zachowania jego stabilności. Podjęto szereg działań związanych z zapewnieniem stabilności INVEST-BANKOWI S.A. (powiązanemu w latach wcześniejszych z upadłym Bankiem Staropolskim S.A.). Doprowadzono do przejęcia kontroli kapitałowej nad znajdującą się w trudnej sytuacji grupą BWR S.A. przez Deutsche Bank AG za pośrednictwem jego spółki zależnej w Polsce. Komisja Nadzoru Bankowego zdołała zapobiec trwałej utracie płynności przez Bank Częstochowa SA, wprowadzając zarząd komisaryczny i pozyskując BRE Bank S.A. na inwestora strategicznego. Aby nie dopuścić do sytuacji kryzysowej, Komisja zmuszona była również ustanowić zarząd komisaryczny w Wielkopolskim Banku Rolniczym S.A. w Kaliszu z powodu braku zdolności akcjonariuszy do samodzielnego rozwiązania problemów banku. Rok 2000 był kolejnym rokiem zmian w strukturze własnościowej sektora bankowego, finalizowały się bowiem procesy prywatyzacyjne. Pod bezpośrednią kontrolą Skarbu Państwa pozostawały trzy banki (PKO BP S.A., BGŻ S.A. oraz BGK). Następowała dalsza konsolidacja sektora przy aktywnym udziale kapitału zagranicznego. Globalizacja rynków światowych oraz fuzje między instytucjami finansowymi stymulowały podobne procesy w Polsce. Po ich zakończeniu ponad 80% aktywów sektora należeć będzie do dziesięciu największych banków. Konsolidacja nie ominęła również banków spółdzielczych. Było to związane z ustawowym zobowiązaniem ich do podwyższenia kapitałów. W końcu grudnia 2000 r. działalność operacyjną w Polsce prowadziły 73 banki komercyjne (w tym 27 z przewagą kapitału polskiego i 46 z przewagą kapitału zagranicznego) oraz 680 banków spółdzielczych. W porównaniu z 1999 r. liczba banków komercyjnych zmniejszyła się o 4, a banków spółdzielczych o 101. Równocześnie banki umacniały swoją pozycję rynkową rozbudowując sieć detaliczną. Liczba oddziałów banków komercyjnych powiększyła się o 171, a pozostałych placówek o 627, co 6

7 jednak dzięki nowym technologiom informatycznym nie doprowadziło do wzrostu zatrudnienia. Liczba zatrudnionych zmniejszyła się bowiem o osób. W 2000 r. sytuacja banków uległa dalszemu zróżnicowaniu. W trudnym położeniu znalazły się zwłaszcza małe banki komercyjne z przewagą kapitału polskiego, które będą zmuszone pozyskać inwestora strategicznego lub połączyć się z silniejszym kapitałowo bankiem, aby utrzymać się na rynku. Spowolnienie dynamiki wzrostu gospodarczego w Polsce i obniżenie rentowności niektórych branż (m.in. cukrowniczej, górniczej i motoryzacyjnej) nie pozostawało bez wpływu na rozwój banków i osiągane przez nie wyniki finansowe. Wzrost aktywów (o 18,4 %, realnie o 9,2 %) był wprawdzie szybszy niż w 1999 r. (o 14,0 %, realnie o 3,9 %), ale jego tempo obniżało się w kolejnych kwartałach. Z powodu ograniczenia popytu wewnętrznego zahamowaniu uległa dynamika kredytów. Słabsze wyniki sektora przedsiębiorstw oraz wolniejszy wzrost dochodów realnych ludności doprowadziły do pogorszenia jakości portfela kredytowego. Wynik finansowy brutto sektora bankowego okazał się o 22,7 % (realnie o 11,4 %) wyższy niż w 1999 r.. Zrealizowany wynik byłby jednak wyższy, gdyby nie dodatkowe koszty poniesione przez banki z tytułu upadłości Banku Staropolskiego S.A. (o około 8 %) i utworzonych rezerw celowych (o około 60 %). Mając na uwadze perspektywę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej oraz globalizację i liberalizację sektora finansowego, szczególnie ważnym celem działań Komisji Nadzoru Bankowego były w 2000 roku prace zmierzające do pełnego dostosowania polskich przepisów prawnych do dyrektyw obowiązujących w UE. Generalnie można stwierdzić, że w wyniku podjętych działań, do końca 2000 r. wdrożono zdecydowaną większość zasad ostrożnościowych, wynikających z dyrektyw UE oraz zaleceń Bazylejskiego Komitetu ds. Nadzoru Bankowego. Należy podkreślić, że polskie regulacje ostrożnościowe z uwagi na podwyższony poziom ryzyka otoczenia gospodarczego, w którym działają banki są w wybranych obszarach bardziej restrykcyjne. W ramach prac nad wdrożeniem do polskiego systemu prawnego całości regulacji niezbędnych dla efektywnego sprawowania nadzoru bankowego, w Narodowym Banku Polskim zostały opracowane przy współudziale Komisji Nadzoru Bankowego projekty dwóch ustaw dostosowujących polskie Prawo bankowe do standardów UE. Projekty te zostały zaakceptowane przez Zarząd NBP, a następnie po uzyskaniu pozytywnej opinii KNB przekazane do Ministerstwa Finansów oraz do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, w celu nadania im dalszego biegu. Pierwszy z tych projektów to nowelizacja ustawy Prawo bankowe, drugi to tzw. ustawa akcesyjna. W trakcie dalszych prac dwa powyższe projekty zostały połączone w jeden projekt nowelizacji ustawy Prawo bankowe, który w grudniu 2000 r. został przyjęty przez Radę Ministrów, a następnie przesłany do Sejmu RP. Do najważniejszych z punktu widzenia nadzoru bankowego kwestii, które zawiera projekt nowelizacji, należy zaliczyć: - wprowadzenie nadzoru skonsolidowanego, 7

8 - modyfikację przepisów dotyczących współpracy i wymiany informacji z krajowymi organami nadzoru finansowego i zagranicznymi organami nadzoru bankowego, - zmodyfikowanie przepisów dotyczących współczynnika wypłacalności oraz wprowadzenie podstawy do określania przez KNB zasad przestrzegania przez banki wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym także ryzyka rynkowego, - wprowadzenie do celów nadzorczych definicji: instytucji finansowej, holdingu finansowego, holdingu o działalności mieszanej, podmiotu dominującego, znaczącego wpływu, bliskich powiązań, - rozszerzenie katalogu sankcji stosowanych przez KNB, - modyfikację przepisów dotyczących kontroli przepływu własności akcji w bankach w formie spółki akcyjnej. Przygotowany projekt zawiera ponadto elementy, które są niezbędne do pełnego wdrożenia swobody świadczenia usług bankowych, a w szczególności: - wprowadza definicje: instytucji kredytowej, oddziału instytucji kredytowej, oddziału banku krajowego, świadczenia usług w ramach działalności transgranicznej, - określa zasady podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe w Polsce oraz banki krajowe w UE, - określa zasady nadzoru nad oddziałami instytucji kredytowych działającymi w Polsce, - określa obowiązki KNB wynikające z przystąpienia Polski do UE. Ta część projektu ma obowiązywać od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Mając na względzie potrzebę wydania przepisów, które umożliwiłyby bankom hipotecznym rzeczywiste uruchomienie pełnej działalności, Komisja Nadzoru Bankowego przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Projekt ten zawiera propozycje uregulowania m.in. takich kwestii, jak: - możliwość wypłaty środków przez bank hipoteczny przed formalnym ustanowieniem zabezpieczenia hipotecznego udzielanego kredytu, - możliwość wykonywania innych czynności bankowych w związku z czynnościami podstawowymi banku hipotecznego, - sprecyzowanie statusu powiernika, z uwzględnieniem dostosowania tej instytucji do wymogów UE. Przyjęty przez KNB projekt zmiany powyższej ustawy został skierowany do Ministerstwa Finansów, jako organu posiadającego inicjatywę ustawodawczą. W 2000 roku kontynuowano ponadto - rozpoczęte w 1999 roku - prace nad projektem ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Nadzór bankowy uczestniczył w pracach, które doprowadziły do uchwalenia tej ustawy przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 7 grudnia 2000 r. Ustawa reguluje m.in. kwestie zrzeszania się banków spółdzielczych oraz dostosowania wymagań odnośnie ich funduszy własnych do wymogów Unii Europejskiej. W ramach opisanej wyżej działalności nadzór bankowy opracował także stanowisko w sprawie wydanego przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego dokumentu konsultacyjnego Nowa Metodologia Adekwatności Kapitałowej. Stanowisko to konsultowane było ze środowiskiem bankowym na forum Związku Banków Polskich, bezpośrednio z bankami, z ekspertami ze stowarzyszenia GARP oraz innymi środowiskami zainteresowanymi kierunkami rozwoju nadzoru bankowego. 8

9 Ostateczne stanowisko nadzoru polskiego zostało przyjęte przez KNB i w marcu 2000 r. przekazane Komitetowi Bazylejskiemu. Zadania regulacyjne. W ramach realizacji przez nadzór bankowy w 2000 roku zadań regulacyjnych m.in.: 1. Realizowano prace nad zawarciem porozumień o współpracy i wymianie informacji pomiędzy polskim nadzorem bankowym a innymi instytucjami nadzorczymi w kraju. W dniu 21 grudnia 2000 r. podpisane zostało porozumienie z Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. W 2001 r. będą kontynuowane prace mające na celu podpisanie porozumienia z Państwowym Urzędem Nadzoru Ubezpieczeniowego. 2. Prowadzono negocjacje zmierzające do zawarcia porozumień o współpracy i wymianie informacji pomiędzy polskim nadzorem bankowym, a instytucjami nadzorczymi za granicą. 7 grudnia 2000 r. przedstawiciele polskiego nadzoru bankowego podpisali porozumienie z nadzorem bankowym Litwy. Zaawansowane są prace nad podpisaniem porozumień z organami nadzoru bankowego innych państw. 3. Prowadzono prace nad wprowadzeniem Dyrektywy 96/10/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 marca 1996 r. w zakresie uznawania saldowania. Nadzór bankowy uczestniczył w pracach zmierzających do nowelizacji ustawy Prawo bankowe w zakresie przepisów dotyczących przedmiotowego zagadnienia. 4. Opracowano metody wyceny rynkowej do szacowania kosztu zastąpienia operacji pochodnych. Projekt aktu wykonawczego do nowelizacji ustawy Prawo bankowe uwzględnia omawiane metody. 5. Przygotowano regulacje dotyczące banków hipotecznych: - Rachunku zabezpieczenia listów zastawnych. Opracowano projekt rekomendacji Komisji Nadzoru Bankowego dotyczącej funkcjonowania rachunku zabezpieczenia listów zastawnych. Projekt ten jest obecnie w fazie konsultacji z bankami. - Tworzenia przez banki baz danych o rynku nieruchomości. Komisja Nadzoru Bankowego wydała rekomendację J z dnia 20 lipca 2000 r., dotyczącą tworzenia przez banki baz danych odnoszących się do rynku nieruchomości. 6. Prowadzono prace nad wprowadzeniem przez banki metodologii VaR do oceny ryzyka działalności. VaR wdrożono dla obszaru ryzyka walutowego w ramach Uchwały Nr 2/2000 KNB z 8 listopada 2000 r. 7. Prowadzono prace nad wprowadzeniem regulacji ostrożnościowej w sprawie adekwatności kapitałowej. Projekt regulacji uwzględniającej ryzyko walutowe, ryzyko cen instrumentów kapitałowych, ryzyko cen towarów i ryzyko cen instrumentów dłużnych będzie przedmiotem konsultacji z bankami. Pozostałe obszary ryzyka rynkowego planuje się ująć w projekcie uchwały KNB, stanowiącej akt wykonawczy do nowelizacji ustawy Prawo bankowe. 8. Prowadzono prace związane z uregulowaniem sposobu finansowania tzw. starych kredytów mieszkaniowych. Działania te pozwoliły w efekcie na uchwalenie przez Sejm RP w dniu 29 listopada 2000 r. ustawy o objęciu poręczeniem Skarbu Państwa spłaty niektórych kredytów mieszkaniowych. 9. Opracowano i przekazano bankom komentarze do nowo powołanych kont we wzorcowym planie kont banków oraz uaktualnienie niektórych z dotychczasowych komentarzy. 10. Opracowano metodę elektronicznej archiwizacji Raportu Wskaźników Ekonomiczno- Finansowych. Dokonano modyfikacji aplikacji obsługującej Raport Wskaźników 9

10 Ekonomiczno-Finansowych pod kątem umożliwienia wszystkim użytkownikom (pracownikom GINB) korzystania z archiwalnych danych Raportu. 11. Prowadzono prace nad przygotowaniem rekomendacji KNB w sprawie zlecania przez banki istotnych czynności prowadzenia działalności bankowej podmiotom trzecim. Opracowany przez GINB projekt rekomendacji będzie przedmiotem konsultacji z bankami w 2001 r. 12. Zakończono prace zmierzające do wprowadzenia Dyrektywy 98/26/EC Parlamentu Europy i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie ostateczności rozrachunków w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych. Nadzór bankowy współpracował z właściwymi jednostkami NBP przy opracowaniu projektu ustawy o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami. 13. Prowadzono prace nad projektem zmian w pakiecie sprawozdawczym obowiązującym banki, a ponadto prace dotyczące zakresu informacji, jakie powinny przekazywać banki w postaci sprawozdań skonsolidowanych oraz sprawozdań oddziałów zagranicznych banków. Prace te będą kontynuowane w latach Prowadzono prace nad przygotowaniem propozycji rozwiązań dotyczących: - Szczegółowych zasad rachunkowości banków i sporządzania informacji dodatkowej. - Szczegółowych zasad sporządzania przez banki skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Prace te będą kontynuowane w 2001 r. Przedmiotowe przepisy zostaną wydane przez Ministra Finansów jako akty wykonawcze do ustawy o rachunkowości. Zadania licencyjne. W ramach realizacji przez nadzór bankowy w 2000 roku zadań licencyjnych m.in. rozpatrzono kierowane do Komisji Nadzoru Bankowego wnioski w następujących sprawach: 1. 3 wnioski dotyczące utworzenia banków, w tym 2 banków hipotecznych, 2. 8 wniosków dotyczących prowadzenia przedstawicielstw banków zagranicznych w Polsce, wniosków w sprawie zmian statutów banków spółek akcyjnych, banków spółdzielczych i banków państwowych, wniosków w sprawie wyrażenia zgody na powołanie kandydatów do zarządów banków, wnioski w sprawie wydania zezwolenia na nabycie lub objęcie przez inwestorów znacznych pakietów akcji banku, bądź praw z akcji banku, 6. 2 wnioski w sprawie połączenia banków. Powyższe sprawy zostały zakończone wydaniem stosownych uchwał lub decyzji Komisji Nadzoru Bankowego. Przygotowano ponadto 4 opinie dotyczące kandydatów do pełnienia funkcji prezesa zarządu w bankach regionalnych oraz projekt decyzji w sprawie przystąpienia do banku regionalnego innego akcjonariusza niż bank spółdzielczy. Zadania analityczne. W ramach realizacji przez nadzór bankowy w 2000 roku zadań analitycznych m.in.: 1. Opracowano kwartalne Oceny sytuacji ekonomicznej banków, stanowiące podstawowe 10

11 źródło informacji o sytuacji polskiego systemu bankowego w danym okresie (łącznie opracowano 4 Oceny ). 2. Dokonano rocznej oceny Wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na rozwój banków w 1999 r. - zgodnie z art. 25 ustawy o Narodowym Banku Polskim, 3. Na podstawie Oceny sytuacji ekonomicznej banków opracowano Syntezy sytuacji finansowej banków, które udostępniano szerokiemu gronu odbiorców zewnętrznych oraz publikowano na stronie internetowej NBP ( Synteza... roczna i półroczna dostępne są również w wersji angielskiej). 4. Monitorowano proces (zapoczątkowany w 1999 r.) konwersji i spłaty należności banków od skarbu państwa z tytułu nieuregulowanych zobowiązań instytucji ochrony zdrowia oraz aptek. 5. Przeprowadzano analizy wybranych obszarów działalności sektora bankowego oraz opracowywano bieżące informacje w tym zakresie, dotyczące m.in.: skutków procesów konsolidacji w sektorze bankowym, działalności tzw. banków samochodowych, zaangażowania banków wobec grupy Daewoo. 6. Opracowywano dekadowe informacje o przestrzeganiu przez banki norm dopuszczalnego ryzyka walutowego oraz prowadzono ewidencję podmiotów zagranicznych będących klientami banków. 7. Prowadzono nadzór analityczny nad bankami komercyjnymi. W ramach nadzoru prowadzono bieżącą oraz kwartalną analizę i ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej banków, ze szczególnym uwzględnieniem skali oraz rodzaju ponoszonego ryzyka. 8. W oparciu o wyniki analizy dla każdego banku ustalano wewnętrzny rating w systemie CAEL oraz wskazywano obszary mogące stanowić źródło potencjalnych zagrożeń, albo wymagające szczegółowej kontroli w trakcie inspekcji na miejscu, a także typowano banki do inspekcji kompleksowych i problemowych. 9. Realizowano współpracę z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym zgodnie z ustawą o BFG oraz Porozumieniem zawartym pomiędzy NBP a BFG. W ramach współpracy przekazywane były do BFG zweryfikowane i zatwierdzone przez WZA bilanse roczne banków, a także informacje o obowiązku wszczęcia przez banki programów postępowania naprawczego, o akceptacji lub odrzuceniu programu naprawczego oraz o zaleceniach poinspekcyjnych. W przypadku banków, w których powstała strata lub groźba jej wystąpienia, bądź powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, przekazywane były do BFG informacje o podejmowanych przez KNB działaniach wobec tych banków. 10. Wydano szereg opinii dla KPWiG w związku z wystąpieniami banków o zgodę na pełnienie funkcji depozytariusza. 11. Podejmowano działania wyjaśniające, informacyjne i interwencyjne oraz monitorowano realizację zaleceń poinspekcyjnych. 12. Realizowano zadania w zakresie nadzoru nad bankami komercyjnymi w trudnej sytuacji finansowej. W 2000 r. Nadzór bankowy sprawował nadzór nad 20 bankami znajdującymi się w trudnej sytuacji finansowej (realizującymi programy naprawcze lub zobowiązanymi do wszczęcia procesu sanacyjnego), a także 10 bankami w likwidacji, 6 bankami w upadłości oraz 4 bankami, które przejęły przedsiębiorstwa bankowe innych banków. W ramach nadzoru prowadzono bieżącą analizę sytuacji banków oraz przebieg procesu realizacji programów naprawczych. Ponadto Komisja Nadzoru Bankowego odbyła specjalne spotkania z Prezesami Zarządów i Przewodniczącymi Rad Nadzorczych banków realizujących programy naprawcze, które miało na celu omówienie podstawowych problemów związanych z działalnością tych banków. 13. W 2000 r. nadzór bankowy zaopiniował programy postępowania naprawczego 16 banków komercyjnych, z których 14 dotyczyło samodzielnej sanacji, a 2 związane były z 11

12 restrukturyzacją przejmowanych przedsiębiorstw bankowych. 6 programów uzyskało akceptację Przewodniczącego KNB, a w pozostałych przypadkach banki zostały zobowiązane do dokonania niezbędnych korekt i uzupełnień. 14. Opracowano i zaopiniowano szereg materiałów dla organów władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz międzynarodowych organizacji i instytucji finansowych, agencji ratingowych i audytorów. 15. Załatwiono ponad 400 skarg i listów klientów banków, dotyczących spraw związanych z działalnością banków. Zadania związane z sektorem banków spółdzielczych. W ramach realizacji przez nadzór bankowy w 2000 roku zadań związanych z nadzorem nad bankami spółdzielczymi m.in.: 1. Rozpatrzone zostały przez KNB 24 wnioski, a w tym: - 7 w sprawie wydania zezwolenia na połączenie banków, - 1 w sprawie wyrażenia zgody na przejęcie banku przez inny bank, - 1 w sprawie zawieszenia działalności bankowej, - 6 w sprawie wydania zezwolenia na nieuwzględnienie w pomniejszeniach funduszy podstawowych niepokrytej straty z lat ubiegłych, - 2 w sprawie wydania zezwolenia na okresowe obniżenie poziomu rezerw celowych na należności z tytułu kredytów konsumpcyjnych, - 1 w sprawie zawieszenia w czynnościach Prezesa Zarządu Banku, - 2 w sprawie ustanowienia kuratora nadzorującego wykonanie programu postępowania naprawczego, - 4 w innych sprawach. 2. Pomiędzy posiedzeniami KNB przedstawiono Przewodniczącemu Komisji m.in.: - opracowania dotyczące 51 wniosków banków spółdzielczych o zaliczenie do funduszy uzupełniających banku przyjętych na okres co najmniej pięciu lat środków pieniężnych otrzymanych od banku regionalnego w formie pożyczki podporządkowanej, - opinie dotyczące 5 przypadków w zakresie warunków nabycia przedsiębiorstwa bankowego w upadłości oraz w 2 przypadkach przygotowano projekt zatwierdzenia rachunku z przeprowadzonej likwidacji, a w jednym przypadku opiniowano akceptację docelowego programu likwidacji, - projekty 86 zaleceń poinspekcyjnych oraz 18 wniosków do KNB o udzielenie upomnień zarządom banków spółdzielczych w trybie art. 138, ust 3 ustawy Prawo bankowe. 3. Monitorowano realizację 121 programów postępowania naprawczego w bankach spółdzielczych oraz w BGŻ S.A., a także sporządzano kwartalną informację o stopniu realizacji podjętych działań sanacyjnych przez te banki. W 32 przypadkach opiniowano programy postępowania naprawczego, bądź zmiany do realizowanych programów wymagające akceptacji KNB. 4. Rozpatrzona została na posiedzeniu KNB specjalna informacja dotycząca banków spółdzielczych realizujących programy postępowania naprawczego, ze szczególnym uwzględnieniem tych spośród nich, w których realizacja programów była niewystarczająca. KNB odbyła posiedzenie z udziałem przedstawicieli Zarządów i Rad Nadzorczych banków. 12

13 Zadania inspekcyjne. W ramach realizacji przez nadzór bankowy w 2000 roku zadań związanych z wykonywaniem czynności kontrolnych w bankach m.in.: 1. Przeprowadzono 138 inspekcji kompleksowych, a w tym, - 17 inspekcji w bankach komercyjnych, - 4 inspekcje w dużych bankach spółdzielczych o sumie bilansowej powyżej 100 mln zł, inspekcji w pozostałych bankach spółdzielczych. 2. Przeprowadzono 149 inspekcji problemowych, a w tym: - 21 inspekcji w bankach komercyjnych (planowanych) w zakresie wybranych obszarów działalności banków, - 6 inspekcji w bankach komercyjnych (nieplanowanych) w zakresie wybranych obszarów działalności banków, - 21 inspekcji w bankach komercyjnych w zakresie przestrzegania przez banki uchwały Nr 4/98 KNB z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie trybu postępowania banków w przypadkach prania pieniędzy oraz ustalenia wysokości kwoty i warunków prowadzenia rejestru wpłat gotówkowych powyżej określonej kwoty oraz danych o osobach dokonujących wpłat i na rzecz których wpłata została dokonana, - 5 inspekcji w dużych bankach spółdzielczych o sumie bilansowej powyżej 100 mln zł, - 96 inspekcji w pozostałych bankach spółdzielczych. 3. Przeprowadzono 2 czynności związane z zawieszeniem banku, a w tym: - 1 czynność związaną z zawieszeniem banku komercyjnego, - 1 czynność związaną z zawieszeniem banku spółdzielczego. 4. Przeprowadzono 15 postępowań wyjaśniających, a w tym: - 10 postępowań wyjaśniających w bankach komercyjnych, - 5 postępowań wyjaśniających w bankach spółdzielczych. 5. Przeprowadzono 1 kontrolę w związku z przygotowaniem banku do rozpoczęcia działalności operacyjnej. 6. Przeprowadzono 20 inspekcji w przedstawicielstwach banków zagranicznych w Polsce. 7. Zrealizowano zadania związane z udoskonalaniem i rozwijaniem metodologii inspekcji, w ty m.in.: - Wydano zaktualizowaną i rozszerzoną wersję Podręcznika inspekcji na miejscu w banku, który stanowi narzędzie metodyczne przy planowaniu i przeprowadzaniu inspekcji w kluczowych obszarach działalności banku oraz głównych obszarach ryzyka. Podręcznik, który składa się z 5 rozdziałów (liczący łącznie ponad 1000 stron), został przekazany nieodpłatnie bankom w celu promowania rzetelnych zasad bankowości. - Wspólnie z Federalną Korporacją Ubezpieczenia Depozytów (USA) zorganizowano tygodniowe szkolenie dla 20 osób z zakresu bankowości elektronicznej. - Przeprowadzono wśród banków ankietę dotyczącą produktów i usług bankowości elektronicznej w Polsce oraz dokonano analizy wyników ankiety, informując o nich system bankowy. 8. Zorganizowano i przeprowadzono egzaminy na inspektora nadzoru bankowego, zgodnie z art. 30, ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. b b b 13