(...) zachęcam was, bracia, abyście, przez wzgląd na miłosierdzie Boże, traktowali swoje ciała jako ofiarę żywą, świętą, Bogu przyjemną, jako

Transkrypt

1

2 (...) zachęcam was, bracia, abyście, przez wzgląd na miłosierdzie Boże, traktowali swoje ciała jako ofiarę żywą, świętą, Bogu przyjemną, jako oczywisty wyraz waszej służby [Chrystusowi]. Nie naśladujcie świata jaki was otacza, ale dajcie się przeobrażać stosując wasz nowy styl myślenia, abyście w konsekwencji potrafili rozpoznać, co jest wolą Bożą; co dobre, co Bogu miłe, a co doskonałe. (Rz 12,1-2 NPD)

3 Dr George Malkmus oraz Peter i Stowe Shockey Oficyna Wydawnicza Vocatio Warszawa

4 Tytuł oryginału: The Hallelujah Diet Przekład: Jarosław Zachwieja Redakcja: Zespół VOCATIO Korekta: Joanna Raczkowska Redakcja techniczna: Małgorzata Biegańska-Bartosiak Konsultacja medyczna: lek. med. Maciej Doruchowski Copyright 2006 by dr George Malkmus. All rights reserved. Originally published in English under the title The Hallelujah Diet by Destiny Image, 167 Walnut Bottom Rd., Shippensburg, PA , USA. Copyright for the Polish edition 2011 by Oficyna Wydawnicza Vocatio. All rights to the Polish edition reserved. Jeżeli w tekście nie zaznaczono inaczej, cytowane fragmenty Pisma Świętego pochodzą z Biblii Tysiąclecia, a oznaczone skrótem NPD (Nowy Przekład Dynamiczny) z nowego tłumaczenia przygotowywanego przez Oficynę Wydawniczą VOCATIO. Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeżone. Książka, ani żadna jej część, nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. W sprawie zezwoleń należy zwracać się do: Oficyna Wydawnicza Vocatio Warszawa, ul. Polnej Róży 1 vocatio@vocatio.com.pl Redakcja: fax (22) , tel. (22) Dział handlowy: fax (22) , tel. (22) handlowy@vocatio.com.pl Księgarnia Wysyłkowa Warszawa 78, skr. poczt. 54 tel. (603) ksiegarnia@vocatio.com.pl ISBN

5 Spis treści Wstęp do wydania polskiego Od Wydawcy Dedykacja Podziękowania Opinie WSTĘP Powrót do ogrodu WPROWADZENIE CZĘŚĆ PIERWSZA JAK WYELIMINOWAĆ CHOROBĘ? Rozdział pierwszy Brama ogrodu Rozdział drugi Biblijny fundament Rozdział trzeci Czym jest życie? Świadectwa o Diecie Alleluja Rak Rozdział czwarty Prawdziwy cud... 93

6 Rozdział piąty Ścieżki człowieka i medycyny Rozdział szósty Ścieżka Boga: Żywność żywa Świadectwa o Diecie Alleluja Osteoporoza i zapalenie stawów Rozdział siódmy Odpowiednie paliwo dla cudów Rozdział ósmy Martwa żywność pochodzenia zwierzęcego Rozdział dziewiąty Inne martwe i zabójcze pokarmy Świadectwa o Diecie Alleluja Cukrzyca CZĘŚĆ DRUGA DIETA I STYL ŻYCIA Rozdział dziesiąty Reguły Diety Alleluja Rozdział jedenasty Żywność żywa i organiczna Rozdział dwunasty Soki i ich przygotowywanie Świadectwa o Diecie Alleluja Zaburzenia trawienia Rozdział trzynasty Oczyszczanie organizmu Rozdział czternasty Czysta woda Rozdział piętnasty Czyste powietrze Świadectwa o Diecie Alleluja Utrata i utrzymanie wagi

7 Rozdział szesnasty Światło słoneczne Rozdział siedemnasty Ćwiczenia Rozdział osiemnasty Stres i równowaga emocjonalna Świadectwa o Diecie Alleluja Depresja i uzdrowienie emocjonalne Rozdział dziewiętnasty Odpoczynek Świadectwa o Diecie Alleluja Choroby autoimmunologiczne CZĘŚĆ TRZECIA JAK ZACZĄĆ? Rozdział dwudziesty Wybory i cele Rozdział dwudziesty pierwszy Wyznaczanie kursu Świadectwa o Diecie Alleluja Choroby układu krążenia Rozdział dwudziesty drugi Podejmujemy pierwsze kroki Rozdział dwudziesty trzeci Ostrzeżenie: Przygotujmy się do detoksykacji CZĘŚĆ CZWARTA PRZEPISY Rozdział dwudziesty czwarty Zakochać się w jedzeniu na nowo CZĘŚĆ PIĄTA WNIOSKI

8 Rozdział dwudziesty piąty Dwie najważniejsze rzeczy w życiu CZĘŚĆ SZÓSTA DODATKI Dodatek A Arkusz Cele programu zdrowia Diety Alleluja Dodatek B Arkusz Ustalanie kursu Dodatek C Punkt wyjścia Lista A: Żywność z grupy SAD oraz dziennik jej spożycia Dodatek D Punkt wyjścia Lista B: Żywność żywa oraz dziennik jej spożycia Dodatek E Punkt wyjścia Lista C: Żywność gotowana oraz dziennik jej spożycia Dodatek F Punkt docelowy Dziennik zmian Dodatek G Dodatek specjalny do wydania polskiego Indeks glikemiczny według Montignaca Dodatek H Dodatek specjalny do wydania polskiego Skala ANDI: tabela wartości odżywczej pokarmów Dodatek I Indeks przepisów kulinarnych Dodatek J Zalecane lektury

9 Spis ilustracji Ryciny 11.1 Piramida żywieniowa USDA Piramida żywieniowa USDA MyPyramid Piramida żywieniowa Diety Alleluja Schemat wypełnienia żołądka w wypadku stosowania różnych typów diety Tabele i arkusze 7.1 Zestawienie porównawcze cech anatomicznych Zawartość sodu w popularnych produktach spożywczych Artykuły spożywcze Diety Alleluja dozwolona żywność żywa Artykuły spożywcze Diety Alleluja dopuszczalna żywność gotowana Artykuły spożywcze szkodliwe oraz należące do grupy SAD żywność niedozwolona, bo martwa Dieta Alleluja w postaci podstawowej Liczby i przyczyny przypadków śmierci odnotowanych w roku Zestawienie produktów o charakterze kwasowym i zasadowym Jak radzić sobie z nastrojem i jedzeniem? Cele programu zdrowia Diety Alleluja: I. Kłopoty i dolegliwości Cele programu zdrowia Diety Alleluja: II. Konsekwencje Cele programu zdrowia Diety Alleluja: III. Cele Cele programu zdrowia Diety Alleluja: IV. Powody

10 21.1 Ustalanie kursu Wybierz poziom odpowiedni dla Ciebie Punkt wyjścia Lista A: Żywność z grupy SAD oraz dziennik jej spożycia. Dzień pierwszy i drugi Punkt wyjścia Lista A: Żywność z grupy SAD oraz dziennik jej spożycia. Dzień trzeci i czwarty Punkt wyjścia Lista A: Żywność z grupy SAD oraz dziennik jej spożycia. Dzień piąty i szósty Punkt wyjścia Lista A: Żywność z grupy SAD oraz dziennik jej spożycia. Dzień siódmy i uwagi Punkt wyjścia Lista B: Żywność żywa oraz dziennik jej spożycia. Dzień pierwszy i drugi Punkt wyjścia Lista B: Żywność żywa oraz dziennik jej spożycia. Dzień trzeci i czwarty Punkt wyjścia Lista B: Żywność żywa oraz dziennik jej spożycia. Dzień piąty i szósty Punkt wyjścia Lista B: Żywność żywa oraz dziennik jej spożycia. Dzień siódmy i uwagi Punkt wyjścia Lista C: Żywność gotowana oraz dziennik jej spożycia. Dzień pierwszy i drugi Punkt wyjścia Lista C: Żywność gotowana oraz dziennik jej spożycia. Dzień trzeci i czwarty Punkt wyjścia Lista C: Żywność gotowana oraz dziennik jej spożycia. Dzień piąty i szósty Punkt wyjścia Lista C: Żywność gotowana oraz dziennik jej spożycia. Dzień siódmy i uwagi Punkt docelowy tygodniowy dziennik zmian

11 h George owi Malkmusowi po raz kolejny się udało. Posiada on szczególny dar nauczania i motywowania ludzi do tego, by pokonali stare przyzwyczajenia i zdecydowali się odzyskać zdrowie poprzez zastosowanie cudownego menu, pochodzącego od Boga, tej uzdrawiającej i odżywczej symfonii naturalnych produktów pochodzenia roślinnego. Ta żywność kryje w sobie ogromny Boży arsenał pozwalający wypowiedzieć wojnę nawet rakowi, i wygrać z nim. dr med. Joel Fuhrman autor książek Eat to Live i Disease-Proof Your Child (Jedz, aby żyć i Dziecko odporne na choroby) h Książka dr. George a Malkmusa jest kolejnym niesamowitym skarbcem wiedzy pochodzącej z badań autora i doświadczenia Stowarzyszenia Hallelujah Acres. Zimą 1999 roku zdiagnozowano u mnie zaawansowane stadium czerniaka złośliwego. Wiedza i sposoby postępowania, jakie poznacie podczas lektury tej książki są tymi, dzięki którym udało mi się przezwyciężyć tę straszliwą chorobę. Okazuje się, choć mało się o tym mówi, że dane nam przez Boga ciało jest wyposażone w niezwykłe mechanizmy precyzyjnego samoleczenia. Należy jednak pamiętać, że wszelkie diety mają to do siebie, że ludzie stosują je tylko przez krótki czas. Tak więc i ich rezultaty są krótko-

12 trwałe. Tym, co mi ocaliło życie i czego nie będę żałował, była kompletna zmiana mojego STYLU życia! Zachęcam, aby wchłonęli Państwo tę wiedzę, ponieważ poprzez świat warzyw otwiera ona szeroki dostęp do tak potrzebnego nam zdrowia. Jerrod Sessler kierowca rajdowy NASCAR Sessler Motorsports h Zastosowanie zasad George a Malkmusa przedstawionych w Diecie Alleluja nie tylko w zasadniczy sposób poprawiło stan mojego zdrowia, lecz również za sprawą seminariów, jakie odbyły się w naszym kościele, wpłynęło w zdumiewający sposób na stan zdrowia u ogromnej liczby członków naszej społeczności. Dr Malkmus, publikując Dietę Alleluja, oddał ogromną przysługę nie tylko nam, ale i milionom innych ludzi. Książka jest znakomicie opracowana i przygotowana tak, że praktycznie każdy może żyć zgodnie z zasadami prowadzącymi do lepszego zdrowia. Wystarczy konsekwentnie przestrzegać kilku podstawowych zasad, jakie prezentuje. Gorąco zachęcam do lektury! pastor N. Richard Lewis Living Savior Baptist Church North Myrtle Beach, Karolina Południowa h Dr Malkmus jest prawdziwym mistrzem terapii naturalnych, opartych na zdrowym żywieniu. Obrał on trudną drogę motywowania ludzi do tego, aby zdecydowali się porzucić swoje przyzwyczajenia i przezwyciężyć słabości na rzecz zdrowia i długiego życia. Jako specjalista od chorób nowotworowych z 22-letnią praktyką mogę śmiało stwierdzić, że można zapobiec ponad 50% wszystkich przypadków raka. Co więcej, rozwój choroby można powstrzymać, ograniczając się tylko i wyłącznie do przyjęcia zasad opisanych przez dr. Malkmusa. Zainwestujcie w zdrowie waszych rodzin zapoznajcie się z tą książką! dr med. Francisco Contreras dyrektor i naczelny onkolog przewodniczący Rady Nadzorczej szpitala Oasis of Hope

13 h Dieta Alleluja jest wspaniałym darem! Dr Malkmus wykonał kawał dobrej roboty, pokazując, w czym tkwi zło współczesnego stylu życia i odżywiania, a także, jak możemy to zmienić. Pragnę szczerze podziękować doktorowi Malkmusowi za jego ciężką pracę, badania i odwagę w głoszeniu biblijnych prawd po to, abyśmy nie musieli ciągle chorować. pastor Alvin Tallant Maryville, Tennessee h Gorąco wierzę, że Bóg w swoim Słowie zawarł odpowiedź na każdy problem, z jakim boryka się ludzkość, niezależnie od tego, czy jest to problem natury duchowej, fizycznej czy jakiejkolwiek innej. Ze względu na biblijny fundament tej książki jest dla mnie wielkim przywilejem i zaszczytem móc ją polecić. Razem z żoną od wielu lat postępujemy w naszym codziennym życiu według zasad Słowa Bożego i zawsze się ono sprawdza. Rok temu poznaliśmy koncepcję Diety Alleluja i od tamtego czasu praktykujemy ten styl odżywiania się, dzięki czemu z miesiąca na miesiąc obydwoje cieszymy się coraz lepszym zdrowiem i samopoczuciem. Ktokolwiek stosuje w swoim życiu zasady Słowa Bożego zawsze się cieszy znakomitymi rezultatami. I w tym przypadku, biblijnej diety, nie jest inaczej. Wszyscy, którzy wprowadzili w życie jej zasady, orientują się natychmiast, że dokonuje się w nich odnowa nie tylko fizyczna, ale również duchowa. Potwierdzają to wieloletnie badania dr. Malkmusa i efekty, jakie są udziałem rzesz ludzi na całym świecie. Ci, którzy zdecydowali się trwale zmienić swój styl życia, mogą każdego dnia zaświadczyć, że nie musimy chorować. Z całego serca polecam tę publikację. Modlę się o to, abyście przeczytali ją i zaczęli przestrzegać zasad w niej zawartych, tak aby dane wam było doświadczenie dokładnie takiego życia, jakie Bóg dla was zaplanował. Pismo Święte jest księgą zawierającą podstawowe prawdy i prawa życiowe, których przestrzeganie prowadzi nas do duchowo obfitego i szczęśliwego życia. Ta książka jest zgodna z nauczaniem Biblii, dlatego wierzę, że, stosując w swym życiu biblijne zasady od-

14 żywiania, i waszym udziałem stanie się spełnione, radosne i zdrowe życie, którego celem będzie lepsza służba naszemu Panu, Jezusowi Chrystusowi. pastor Jerry Stines Solid Rock Baptist Church Granite Falls, Karolina Północna h Każdy, kto zainteresowany jest odzyskaniem lub utrzymaniem dobrego zdrowia, wiele zyska, czytając Dietę Alleluja. Jest to obszerny, fachowy przewodnik radzący, jak w prosty sposób poprawić stan własnego zdrowia. George Malkmus przedstawia Dietę Alleluja w sposób przystępny i praktyczny. Sądzę, że każdy, kto w praktyce zastosuje informacje i bibline prawdy zawarte w tej książce, będzie mógł cieszyć się bardziej produktywnym, radosnym i zdrowym życiem. Zalecam też zaopatrzyć się w podręczny notes i nosić go stale przy sobie, a na biurku trzymać pod ręką papierową podkładkę, tak aby w każdej sytuacji można było spisać przychodzące do głowy uwagi do siebie samego. Notatki te staną się pierwszymi szkicami planu pracy nad poprawą waszego zdrowia. Nie jest to książka, którą można po prostu przekartkować. Należy ona do tych pozycji wydawniczych, które warto przeczytać bardzo uważnie, zastanawiając się nad planem działania zmierzającego do nowego stylu życia i poprawy stanu zdrowia. dr Gary R. Price Church of the Trinity Concord, Karolina Północna h George Malkmus po raz kolejny dokonał wielkiej rzeczy. Zawarł swoje orędzie na temat zdrowia i właściwego odżywiania się w formie praktycznego, łatwego do zrozumienia i motywującego do działania poradnika. Większość ludzi pragnie bardziej troszczyć się o siebie, ćwiczyć, prawidłowo się odżywiać, dobrze wyglądać i być zdrowa. Ludzie mają ku temu odpowiednią motywację, lecz brakuje im wiedzy, jak osiągnąć to, czego pragną. Ta znakomita książka likwiduje barie-

15 ry niewiedzy, które tak wielu ludziom nie pozwalały dotąd osiągnąć wymarzonego celu, jakim jest zdrowie. Przedstawione rady, dotyczące właściwego odżywiania się i reguł zdrowego stylu życia, są prostymi i logicznymi zasadami. Czytelnik otrzymuje je w postaci stopniowych, łatwych do zrozumienia wskazówek. Najistotniejszą wartością tego poradnika jest to, że jest on oparty na nauczaniu Pisma Świętego. To Bóg stworzył nasze ciała, zatem sensownym jest wniosek, że to On będzie miał dla nas idealnie zdrową dietę. Dr Malkmus w sposób jasny naucza tych prawd, rozwiewając wszelkie wątpliwości dotyczące tego, co Bóg pragnie umieścić w naszych ciałach w celu utrzymania nas w dobrym zdrowiu, a czego nie. Tak naprawdę, to Bóg nie tylko mówi nam, jak powinniśmy się odżywiać, On wręcz zobowiązuje nas do tego (tak jak to podkreśla dr Malkmus). Dlaczego Bóg miałby zobowiązywać nas do troszczenia się o nasze ciała? Nie jest to tylko i wyłącznie kwestia zachowania dobrego zdrowia tak, abyśmy mogli pozostać wolni od brzemienia chorób i czuli się dobrze. Głównym powodem jest to, że jako chrześcijanie przebywamy na tym świecie w oczekiwaniu na Królestwo Niebieskie, pracując na rzecz naszej wiecznej nagrody. Jeżeli nie będziemy dość zdrowi, nie będzie z nas pożytku w pracy dla wspólnego dobra. Święty Paweł naucza, iż nasze ciała są świątyniami Ducha Świętego, są więc jakby pojazdami, które dostarczają nas tam, gdzie mamy sprawować naszą posługę. Jeżeli taka świątynia zostanie zrujnowana, to i nasza zdolność do przekazywania Bożej miłości i nadziei może zostać łatwo zachwiana. Dr Malkmus nosi w sobie nadzwyczajny żar pracy dla Królestwa Niebieskiego oraz ratowania ludzi. Jego książka również narodziła się z tego żaru i ufam, że wiele osób skorzysta z wiedzy i mądrości, jaką ona zawiera. dr Joel R. Robbins klinika Health and Wellness Tulsa, Oklahoma h Żyję i czuję się znakomicie dzięki Diecie Alleluja. Dr Malkmus przekazał nam filozofię i receptę na to, jak naprawdę można zmienić swo-

16 je życie. Zastosowanie rad zawartych w tym dziele może znacznie wydłużyć twoje życie i poprawić jego jakość. Ta książka powinna być lekturą obowiązkową dla każdego od teraz! pastor Graeme Coad były kapelan The 700 Club h Na przestrzeni ponad 25 lat służyłem jako pastor w trzech kościołach i nigdy jeszcze nie widziałem tak wiele chorób i cierpienia w oczach ludu Bożego, co w ostatnich czasach. Problem ten dotyczy każdego aspektu naszej posługi duszpasterskiej. Po tym, jak przed kilku laty spotkałem dr. George a Malkmusa, stanąłem twarzą w twarz z prawdą. Uświadomiłem sobie, że najważniejszym powodem modlitw ludzi w naszym kościele nie są zadania ewangelizacyjne, lecz choroby. Zabijamy sami siebie naszą standardową amerykańską dietą opartą na fast foodach. W ten sposób głodzimy nasze ciała, nie dając im tego, czego one potrzebują, by zdrowo i sprawnie funkcjonować. Musimy nauczyć się lepiej troszczyć o te świątynie, w których zamieszkuje Duch Święty (1 Kor 6,9). Proszę, abyście przeczytali tę książkę i pogrążeni w modlitwie dokształcili się w tematyce promocji zdrowia, a błogosławieństwa wynikające z Bożych obietnic staną się waszym udziałem. To po prostu ma sens. Tobie, bracie George u, oraz Stowarzyszeniu Hallelujah Acres dziękuję za to, że pozwoliliście Bogu, aby przez was działał. pastor Billy W. Boone Calvary s Cross Baptist Church Polkville, Karolina Północna h Jestem niezwykle zadowolony, mogąc bez wahania polecić tę książkę. W moim odczuciu publikacja ta stanowi wielkie osiągnięcie, które było możliwe do zrealizowania tylko i wyłącznie za sprawą zakrojonych na szeroką skalę badań, ciężkiej pracy i doświadczeń, którymi Bóg hojnie obdarzył dr. Malkmusa. 10

17 Nie można nazwać tej książki jego debiutem literackim, gdyż jest ona rezultatem trwających całe lata badań. Publikacja zawiera właściwie wszystko, co należy powiedzieć na temat dbałości o zdrowie. Fakty i prawda, nie zaś zasłyszane pogłoski, są przedstawione pięknie, w sposób dobrze zaplanowany i poukładany. Na wiele pytań odpowiedzi udzielono w postaci obszernych wyjaśnień i kompletnych informacji. Doceniam też fakt, że autor nie unika trudnych zagadnień, na temat których jest mnóstwo rozbieżnych opinii, ale usiłuje być otwarty i szczery we wszystkich takich sprawach. Na stronicach tej książki ukazana jest nam skala naszej osobistej odpowiedzialności. Zamiast przedstawiania jakichś skromnych środków zaradczych, jakimi dysponuje człowiek, autor oddaje Bogu pełnię chwały za Jego cud stworzenia i zabezpieczenie naszego bytu. Książka ta prawidłowo podkreśla aspekt wolnego wyboru, jakim my wszyscy dysponujemy, kiedy poznamy już wszystkie fakty. Po tej lekturze nikt już nie może się usprawiedliwiać, że czegoś nie rozumiał. Każdy bez trudu może pojąć, na czym polega styl życia promowany poprzez Dietę Alleluja, i jeśli wprowadzi go w swoje życie, to będzie się cieszył dobrym zdrowiem. Trudno o bardziej jasny i przejrzysty plan poprawy zdrowia. Tę książkę powinien przeczytać i przetrawić każdy, by zaznać życia w dobrym zdrowiu. pastor Paul A. Travis Freedom in Christ Ministries Hendersonville, Karolina Północna 11

18

19 Wstęp do wydania polskiego Słowo dieta użyte w tytule niniejszej książki nie oddaje pełni jej treści. Książka George a Malkmusa, bazując na szerokich badaniach i osobistych doświadczeniach autora, mówi o tym, jak cieszyć się pełnią życia i jak pozbyć się trosk związanych z problemami zdrowotnymi. Daje ona silną motywację do wprowadzenia w swoim życiu zmian, które poprawią nasze zdrowie. Z rad George a Malkmusa skorzystało dotychczas ponad dwa miliony osób, które w czasie jego ponad 30-letniej działalności albo odwiedziły ośrodek Hallelujah Acres w Północnej Karolinie, albo miały kontakt z wyszkolonymi tam doradcami ds. zdrowia lub też spotkały swoich znajomych, których życie zostało przemienione przez Dietę Alleluja. Ci ostatni, często cierpiący wcześniej na różne schorzenia, po odzyskaniu zdrowia stanowią najlepszy dowód korzystnego działania Diety Alleluja. Koncepcję George a Malkmusa wspierają także lekarze, którzy dokładnie zapoznali się z jego przepisem na zdrowy tryb życia. Szczególną wartość ma opinia dr. Colina Campbella, który z ramienia Uniwersytetu Cornella kierował zespołem zachodnich i chińskich naukowców w ramach pracy badawczej The China Project. Revealing the Relationship between Diet and Disease 1. Systematyczne badania w ramach tego projektu objęły ponad 80 milionów (!) mieszkańców 1 The China Project by T. Colin Campbell, Ph.D., and Christine Cox raport z badań opartych na danych zebranych od 80 mln Chińczyków dostępny w formie skróconej i pełnej w księgarni internetowej AMAZON. (Przyp. red.) 13

20 Chin i były prowadzone w dwóch etapach: 1. w latach , a 2. w roku Pierwsze badania przeprowadzono w sześćdziesięciu pięciu wytypowanych powiatach ChRL, a drugi etap dodatkowo na terenie Hong Kongu. Rezultaty były zaskakujące. Badanie wykazało silną zależność wielu chorób od sposobu odżywiania się i stylu życia. Jednym z wniosków było nie tylko oszacowanie, że 80-90% ludzi umiera przedwcześnie z powodu wielu różnorakich chorób, ale przede wszystkim wykazanie, że tym przedwczesnym zgonom można zapobiegać poprzez odpowiednią zmianę sposobu odżywiania. The China Project obejmował również badania nad zależnością rozwoju chorób nowotworowych od rodzaju stosowanej diety. Po tych, chyba najobszerniejszych badaniach medycznych, jakie kiedykolwiek przeprowadzono, dr Campbell stał się entuzjastą Diety Alleluja, jak tylko się z nią zapoznał. Badania The China Project potwierdziły wcześniejsze doniesienia, między innymi dr. Marca Lalonde a, ministra zdrowia Kanady, który wykazał, że ponad 53% chorób jest uwarunkowanych złym stylem życia, a dalsze 21% zależy bezpośrednio od warunków środowiska, w którym żyjemy. Oznacza to, że mamy bezpośredni wpływ na 74% chorób, jakie trapią nasze społeczeństwa, a zmieniając nasz tryb życia i miejsce zamieszkania, jesteśmy w stanie wyeliminować nawet trzy czwarte chorób przewlekłych! Potwierdziły to również inne badania nad zależnością chorób od stylu życia, które przeprowadzono w wielu ośrodkach na całym świecie. W roku 1927 sir Robert McCarrison, prekursor badań nad wpływem sposobu żywienia na epidemiologię chorób oraz pionier w badaniach nad beri-beri, zafascynowany stanem zdrowia i długością życia mieszkańców Doliny Hunzy (podstawą ich diety były i są pełnoziarniste placki, jarzyny, owoce głównie morele; mięso, co najwyżej, raz na tydzień) w eksperymencie przeprowadzonym na szczurach wykazał, że zwierzęta z grupy karmionej dietą Hunzów są zdrowe i spokojne, zaś szczury karmione dwoma wariantami diety standardowej są agresywne i nagminnie chorują. Szczury, którym podawano drugi wariant diety standardowej to jest środki spożywcze wysoko przetworzone, umierały po 16 dniach. W roku 1999 C.M. Lee i R. Weindruch, pracujący na Uniwersytecie Wisconsin, udowodnili (także na modelu zwierzęcym), że dieta niskokaloryczna przeciwdziała niekorzystnym zmianom na poziomie komórkowym, w tym zmianom mitochondrialnym, dzięki czemu dzia- 14

21 Wstęp do wydania polskiego ła prozdrowotnie i w konsekwencji wydłuża życie, przeciętnie nawet o 25% 2. Trzy inne badania, przeprowadzone w latach , wskazują na mechanizm, w którym dieta niskokaloryczna odblokowuje ekspresję genów. Czasopismo Nature Genetics podało wyniki badań, z których wynika, że już po 24 godzinach głodu następuje ekspresja ponad 2500 genów. Potwierdziły to również badania prof. Suresha Rattana 3, biogerontologa z Uniwersytetu w Aarhus w Danii, który ma ogromne zasługi w dziedzinie badań nad procesami starzenia się organizmu. Badał on wpływy różnych czynników (stresorów) na szybkość tych procesów na poziomie komórkowym. Stresorami mogą być wysoka lub niska temperatura, promieniowanie UV, promieniowanie przenikliwe, substancje toksyczne lub brak substancji odżywczych. W wyniku przeprowadzonych badań Rattan stwierdził, że zastosowanie stresorów w stopniu umiarkowanym przynosi pozytywne efekty dla organizmu. Działanie to określił terminem hormesis. Dzięki nietypowej odpowiedzi organizmu na taki umiarkowany stres dochodzi do korzystnych zmian już na poziomie komórkowym. Jednym z czynników, które wywołują pozytywne zmiany, jest żywienie niedoborowe. Istnieje wiele cennych badań związanych z wpływem właściwej diety i wysiłku fizycznego na eliminację chorób układu krążenia, w tym szczególnie nadciśnienia tętniczego 4 i otyłości. Badano wpływ 2 Caloric restriction reduces fiber loss and mitochondrial abnormalities in aged rat muscle by L.E. Aspnes, C.M. Lee, R. Weindruch, S.S. Chung, E.B. Roecker and J.M. Aiken The FASEB Journal, 11: Editor-in-Chief of the international peer reviewed journal biogerontology, published by Springer Publishers. 4 Por. W.B. Szostak, W. Sekuła, K. Figurska, Zmniejszenie umieralności na choroby sercowo-naczyniowe w Polsce a zmiany w spożyciu żywności, Kardiologia Polska 2003, t. 58, nr 3, s ; E. Żylińska, M. Kochmański, Czy przez zmianę stylu życia można zapobiec rozwojowi pierwotnego nadciśnienia tętniczego?, Studia Medyczne 2008, t. 12, s ; P. Parikh, M.C. McDaniel, M.D. Ashen [et al.], Diets and cardiovascular disease. An evidence-based assessment, Journal of the American College of Cardiology 2005, 45: ; D. Kromhout, A. Menotti, H. Kestelt, S. Sans, Prevention of coronary heart disease by diet and lifestyle. Evidence from prospective cross-cultural, cohort and intervention studies, Circulation 2002, 105: ; R.H. Fagard, Physical activity in the prevention and treatment of hypertension in the obese, Medicine & Science in Sports & Exercise 1999, 31:

22 diety na częstość występowania chorób serca i nowotworów 5. W literaturze medycznej dostępne są ciekawe wyniki badań dr. Deana Ornisha, pokazujące, że dzięki doborowi właściwej diety jesteśmy w stanie odwrócić zmiany miażdżycowe 6, które są przyczyną tak wielu chorób. Dr Ornish absolwent Uniwersytetu Harvarda, a obecnie dyrektor Instytutu Medycyny Prewencyjnej w Sausalito w Kalifornii opracował odmianę diety wegetariańskiej, tzw. dietę makrobiotyczną. Wykazał przy tym, że już w pierwszym roku jej stosowania odwraca ona zmiany miażdżycowe u 80% osób cierpiących na chorobę niedokrwienną serca. Inne badania wykazują, że przez zmianę stylu życia można skutecznie leczyć nadciśnienie tętnicze 7. W wyniku tych badań opracowano niefarmakologiczne postępowanie dla osób cierpiących na to schorzenie. Podstawą jest zmiana stylu życia: regularna aktywność fizyczna, zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie spożycia alkoholu i redukcja nadmiernej masy ciała. W badaniu Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) opracowano i zalecono dietę bogatą w warzywa i owoce, z niewielką ilością soli (do 2,4 g/dobę), a zwiększoną ilością potasu, ograniczającą poziom cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych 8. W kolejnych badaniach prowadzonych w klinikach europejskich wykazano, że miażdżyca jest chorobą zapalną, której istotą jest niszczenie śródbłonka naczyń przez tzw. komórki piankowate w procesie złej przemiany cholesterolu i że możliwe jest odwrócenie tego procesu 9 przez zastosowanie leczenia niefarmakolo- 5 M.G. Hertog, D. Kromhout, C. Aravanis [et al.], Flavonoid intake and longterm risk of coronary heart disease and cancer in the Seven Countries Study, Archives of Internal Medicine 1995, 155: D. Ornish [et al.], Lifestyle changes and heart disease, The Lancet 1990, 339: Por. H.O. Dickinson, J.M. Mason, D.J. Nicolson [et al.], Lifestyle interventions to reduce raised blood pressure: a systematic review of randomized controlled trials, Journal of Hypertension 2006, 24: W.B. Szostak, W. Sekuła, K. Figurska, Zmniejszenie umieralności na choroby sercowo-naczyniowe w Polsce a zmiany w spożyciu żywności, Kardiologia Polska 2003, t. 58, s K. Esposito, R. Marfella, M. Ciotola [et al.], Effects of a Mediterranean style diet on endothelial dysfunction and markers of vascular inflammation in the metabolic syndrome, JAMA. The Journal of the American Medical Association 2004, 292:

23 Wstęp do wydania polskiego gicznego, jakim jest zmiana stylu życia połączona z tzw. dietą śródziemnomorską. W wielu ośrodkach medycznych na świecie prowadzono również badania nad wpływem stylu życia na zdrowotność i śmiertelność 10. Ich wyniki są zgodne z wnioskami przedstawionymi powyżej. Wielu chorych dostaje od swoich lekarzy wartościowe porady na temat sposobu odżywiania się w procesie leczenia cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego. Wskazówki te dotyczą sposobów na zmianę pewnych nawyków, np. jak zaprzestać palenia tytoniu czy jak wprowadzić codzienną aktywność fizyczną. Niestety, porady te bywają najczęściej jedynie uzupełnieniem terapii, a nie jej punktem centralnym. Nie stanowią jej podstawy, przez co pacjenci często je ignorują w całości lub częściowo. Trudno się temu dziwić, skoro przeprowadzone niedawno wśród pracowników służby zdrowia w Szwecji badania wykazały powszechne niedocenianie wpływu odpowiedniego żywienia na zdrowie pacjentów 11. I chociaż już Hipokrates wzywał, by pożywienie stało się waszym lekarstwem, to dziś, nawet w szpitalach lub domach opieki społecznej, kładzie się na to zbyt mały nacisk. Aż chciałoby się powtórzyć za prof. Brunonem Szczygłem: Główną przyczyną [większości schorzeń przyp. red.] jest brak wiedzy na temat znaczenia prawidłowego odżywiania w profilaktyce i leczeniu chorób oraz brak zainteresowania właściwym odżywianiem zarówno pacjentów w szpitalach, jak i pensjonariuszy DPS. Sprawia to, że najlepsze nawet wzory, metody i zalecenia nie znajdują zastosowania w praktyce. Dla poprawy tej wysoce niepokojącej sytuacji będącej wynikiem wieloletnich zaniedbań konieczne są zintegrowane działania administracji zarządzającej 10 Por. P. Puska, Nutrition and mortality: the Finnish experience. Acta Cardiologica 2000, 55: ; A. Menotti, D. Kromhout, H. Blackbum [et al.], Food intake patterns and 25-year mortality from coronary heart disease: Cross cultural correlations in the Seven Countries Study, European Journal of Epidemiology 1999, 15: ; W. Willett, F. Sacks, A. Trichopoulou [et al.], Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating, The American Journal of Clinical Nutrition 1995, 61: 1402S-1406S; Międzynarodowy consensus. Oliwa z oliwek i dieta śródziemnomorska: znaczenie dla zdrowia w Europie, Czynniki ryzyka 1997, nr 3-4, s M. Mowe, J. Bosaeus, H.H. Rasmussen [et al.], Insufficient nutritional knowledge among health care workers?, Clinical Nutrition 2008, 27: