Cichy zabójca Maciej Wełyczko

Transkrypt

1 Cichy zabójca Maciej Wełyczko Choć zabija, zapraszamy go sami. Szczelne plastikowe okna, zatkane kratki wentylacyjne i oszczędności poczynione na wizytach kominiarza. Oto najprostsza recepta na zamienienie naszego szczęśliwego domu w komorę gazową z czadem. Czad zabija co roku w Polsce kilkadziesiąt osób, znacznie więcej ulega poważnym zatruciom. Nikt nie wie, ilu ludzi jest systematycznie podtruwanych wyziewami z niesprawnych instalacji a skutki takiego kontaktu z czadem prowadzą często do trwałych upośledzeń psychicznych. Czad, czyli tlenek węgla (CO) nie pachnie. Nie można go też zobaczyć. W mikroskopijnych ilościach towarzyszy nam na co dzień. Powstaje, tak jak jego większy i powszechniej występujący kuzyn dwutlenek węgla, w trakcie spalania substancji organicznych, jak na przykład węgiel, gaz ziemny, LPG, benzyna lub olej. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy ilość tlenku węgla w powietrzu przekroczy bezpieczny poziom (polska norma to 26 PPM, czyli 26 cząsteczek tlenku węgla na milion cząsteczek powietrza). Ilość czadu powstającego w trakcie spalania zależy przede wszystkim od dopływu zawartego w powietrzu tlenu. Upraszczając: im mniej tlenu, tym więcej czadu. Strzeż się tych miejsc Lista miejsc, w których możemy ulec zaczadzeniu jest długa. Ale najniebezpieczniejsza jest zawsze łazienka - zwykle pomieszczenie małe i słabo wentylowane. Źle działające piecyki gazowe starego typu stanowią najczęstsze źródło zatruć. Potencjalnie niebezpieczne są również wszelkie piece i kominki. Kluczowe

2 znaczenie dla ich prawidłowego działania ma stan instalacji kominowej przy niedrożnym kominie gwałtownie rośnie ilość powstającego czadu. W szczególnych warunkach (zwłaszcza zimą, gdy ciężkie zimne powietrze opada w dół) może dojść do zjawiska tzw. ciągu wstecznego, tzn. sytuacji, w której dym zamiast wydostawać się kominem, pompowany jest do mieszkania. Znaczna liczba zaczadzeń zdarza się także w garażach spalanie benzyny, czy oleju napędowego w silniku również powoduje powstawanie tlenku węgla. Uwagi wymaga nawet zwykła kuchenka gazowa. Jeśli zauważymy jakiekolwiek problemy z paleniem się gazu (np. zmianę koloru z niebieskiego na żółty) wyłączmy urządzenie i wezwijmy fachowca. Żyj i daj żyć Pierwszą linią obrony przed czadem jest zawsze powszechnie lubiany pan w czarnym kombinezonie i cylindrze kominiarz. - Problem w tym, że ludzie chętniej łapią się za guzik niż za portfel, a potem jest tragedia - mówi pan Stanisław, wrocławski kominiarz z przeszło dwudziestoletnim stażem. Stawki kominiarskie nie są może najniższe, ale nie są to też koszty zwalające z nóg. Kompleksowy przegląd w domu jednorodzinnym to zwykle wydatek oscylujący wokół 150 zł, czyszczenie zatkanego komina do 300 zł. Pamiętajmy, że współczesny kominiarz to nie tylko człowiek ze szczotką i kulą na łańcuchu, lecz także specjalista dysponujący szeregiem nowoczesnych urządzeń m.in. miernikiem określającym poziom tlenku węgla. Mimo to, wielu rodaków unika jego wizyty, jak może. - Wszystko przez źle rozumianą oszczędność. Dodatkowo rynek psują fałszywi kominiarze, przez których ludzie tracą do nas zaufanie - dodaje pan Stanisław. Jeszcze w połowie lat 90-tych XX w. urządzenia elektroniczne wykrywające czad w powietrzu leżały poza zasięgiem finansowym przeciętnego Kowalskiego. Dziś jest zupełnie inaczej. Na rynku obecna jest szeroka oferta krajowych i zagranicznych producentów oferujących domowe wykrywacze CO w cenie zł. Czad jest na szczęście gazem łatwym do wykrycia przy użyciu tzw. ogniwa elektrochemicznego (wytwarzającego prąd w przypadku pojawienia się CO). Czujnik bada w ten sposób (zwykle co 15 lub 30 sekund) stężenie tlenku węgla w powietrzu. W przypadku pojawienia się podwyższonego (lecz jeszcze nie niebezpiecznego) stężenia, alarmuje dźwiękiem i miganiem lampki. Urządzenie jest niewielkie i ma zwykle kilkuletnią gwarancję producenta. Mogą być zasilane z baterii i/lub z sieci elektrycznej. Droższe modele potrafią także wykrywać dym, stanowią więc zarazem proste zabezpieczenie przeciwpożarowe. W przypadku ich stosowania należy zawsze pamiętać o umieszczeniu czujnika w pobliżu miejsca możliwego pojawienia się czadu (w łazience, w pobliżu kominka, pieca, kuchni, garażu). Gdy potencjalnych źródeł jest więcej, starajmy się instalować więcej czujników. Choć i tak, lepszy jeden alarm, niż żaden. Przed

3 zakupem warto sprawdzić, czy urządzenie posiada certyfikat zgodności z europejską normą EN 5029: Truciciel Stwierdzenie, że czad dusi, nie jest szczególnie odkrywcze, ale do działania tego gazu pasuje jak ulał. Trucicielska moc tlenku węgla wynika z ogromnej łatwości, z jaką wchodzi on w reakcję z hemoglobiną zawierającym żelazo czerwonym barwnikiem krwi. Hemoglobina odpowiada za transport atomów życiodajnego tlenu wewnątrz naszego ciała. W obecności tlenku węgla jednak proces ten zostaje dramatycznie zakłócony CO niejako podłącza się do hemoglobiny zamiast tlenu. Powstała w ten sposób karboksyhemoglobina jest dla organizmu zupełnie bezużyteczna. CO utrudnia jednocześnie przekazywanie atomów tlenu tym cząsteczkom krwi, które zdołały się z nim połączyć. Prowadzi to do nieuchronnego niedotlenienia organizmu wewnętrznego duszenia się. Brak tlenu upośledza w pierwszej kolejności system nerwowy stąd m.in. utrata lub zaburzenia przytomności. Wedle nowszych badań, zatrucia tlenkiem węgla przebiegają niejako dwutorowo prócz mechanizmu opisanego wyżej, występuje jeszcze trujące działanie polegające na uszkadzaniu wewnętrznym komórek i wywoływania stanów zapalnych także w tkance nerwowej. Szczególnie narażone na zatrucie czadem są dzieci, ludzie starsi i z chorobami krążenia. Czad jest bardzo niebezpieczny i to już w bardzo niewielkich ilościach - dla dzieci znajdujących się jeszcze w łonie matki. Wśród dorosłych w sile wieku najbardziej narażeni są palacze papierosów. Oni sami regularnie podtruwają się czadem powstającym także w spalaniu tytoniu. Leczenie zatruć tlenkiem węgla, szczególnie tych cięższych, jest bardzo trudne. Nie istnieje żadna magiczna odtrutka. Za najskuteczniejsze uważane jest zwykle umieszczenie chorego w tlenowej komorze hiperbarycznej pod zwiększonym ciśnieniem (2,5 2,8 atm) -

4 poszkodowany oddycha w niej czystym tlenem, co przyspiesza proces oczyszczania organizmu z czadu. Ważne jest by zatruty w komorze takiej znalazł się możliwie szybko. W Polsce nie ma ich niestety zbyt wiele, choć liczba ta powoli rośnie. Część komór w dużych ośrodkach medycyny ratunkowej (Warszawa, Gdynia, Siemianowice Śląskie, Wrocław) to obiekty przeznaczone do jednoczesnego leczenia wielu osób. Łatwiejsze, lecz równie istotne jest podanie choremu czystego tlenu już na etapie transportu do szpitala w karetce. Trucie długodystansowe Bywa i tak, że długotrwałe podtruwanie tlenkiem węgla daje efekty łudząco podobne do wielu znanych chorób. Szczególnie umysłowych. W przeszłości owocowało to nawet dziełami sztuki. Wielu badaczy uważa, że słynne opowiadanie Allana Edgara Poe Zagłada domu Usherów opisuje także zatrucie autora czadem w domu oświetlanym gazowymi lampami (dzieło ukazało się w roku 1839). Poe opisał w nim, sięgając do własnych wspomnień, przeszło 30 symptomów typowych dla podtrucia czadem. Mogą to być omamy, kłopoty z koncentracją i snem. Wiele z nich przypomina jednak pospolite choroby np. grypę. Dlatego może zdarzyć się i dziś, że osoba podtruta czadem nie zostanie prawidłowo zdiagnozowana przez lekarza pierwszego kontaktu. Czad po polsku Sezon na zatrucia czadem zaczyna się w Polsce już we wrześniu. Kulminacją jest zawsze okres siarczystych mrozów. Czasami bezmyślność rodaków woła po prostu o pomstę do nieba! Tak jak w przypadku pewnego 59- letniego mieszkańca Żagania. Mężczyzna nie zadbał o właściwą wentylację w łazience swego domu, w której wodę ogrzewał piecyk gazowy. On sam i pozostali domownicy wiedzieli o niedostatkach łazienki i kąpali się przy uchylonym oknie. Nie miała jednak o tym pojęcia narzeczona jego syna. Zasłabła kąpiąc się pod prysznicem. Nie udało się jej uratować. Prokuratura postawiła właścicielowi domu zarzut nieumyślnego spowodowania śmierci, za co grozi pięć lat więzienia. To sprawa sprzed ponad roku. A teraz parę przykładów najświeższych. W Elblągu 4-letnie trojaczki oraz ich dziadkowie ulegli zatruciu czadem z nieszczelnego piecyka gazowego. Efekt nie żyje dwoje dzieci i ich babcia. Strażacy znaleźli w mieszkaniu zaklejone kratki wentylacyjne i szczelnie zamknięte plastikowe okna. W Rzeszowie gaz zabił na miejscu parę 25-letnich studentów wynajmujących pokój w jednorodzinnym domu. Winny okazał się niesprawny piecyk w łazience. Poważnemu zatruciu ulegli także właściciele posesji. Stężenie czadu w domu było tak wielkie, że strażacy mogli wejść do środka dopiero po godzinnym wietrzeniu. W łazience zmarła także 15-letnia dziewczyna w miejscowości Rudna Mała na Podkarpaciu. Tym razem piecyk był sam w sobie sprawny zawiodła za to instalacja kominowa. Spaliny najprawdopodobniej cofnęły się do wnętrza pomieszczenia. Do serii podobnych wypadków doszło w

5 ostatnich tygodniach w całej Polsce. Za większość tragedii winne są stare piecyki typu junkers, niedrożne kominy i ciągi wentylacyjne lub zbyt szczelne okna. Tak naprawdę jednak, w tle tych wszystkich nieszczęść jest czyjeś zaniedbanie lub niefrasobliwość. To, jak wyglądać będzie tegoroczna tragiczna zimowa statystyka zatruć tlenkiem węgla zależy przede wszystkim od nas samych. Pamiętajmy: Nie zaklejajmy nigdy okienek wentylacyjnych! Sprawdzajmy regularnie, czy nie są czymś zatkane. Nie zapominajmy o wymaganych przeglądach instalacji kominowej i gazowej. Nie majstrujemy przy samochodzie z zapalonym silnikiem w zamkniętym garażu! W razie jakichkolwiek podejrzeń dotyczących wadliwego działania piecyków, pieców, kuchenek oraz instalacji kominowych i wentylacyjnych wzywajmy natychmiast specjalistę i nie korzystajmy do czasu jego przybycia z wadliwego urządzenia. Kupujmy czujniki czadu - ta niewielka inwestycja nie tylko może uratować życie nam i naszym bliskim, ale daje też wielki komfort psychiczny i poczucie bezpieczeństwa. Nie lekceważmy pierwszych objawów zatrucia czadem zawrotów głowy, nudności. W razie podejrzeń przystąpmy natychmiast do wietrzenia mieszkania i wzywania pomocy. Zainteresujmy się zimą losem sąsiadów zwłaszcza starszych. Często zapukanie do drzwi we właściwym momencie może uratować życie. TYTUŁY, KTÓRE TEJ ZIMY ZEEKTRYZOWAŁY POLSKĘ!!! Zmarła trzecia z dziewczynek, które zatruły się czadem :33 W szpitalu zmarła trzyletnia dziewczynka, która razem z dwiema siostrami (...) się w Elblągu czadem - poinformowała PAP dyżurna (...)... Małżeństwo śmiertelnie zatruło się czadem :28 Starsze małżeństwo z Pawłowic k. Toszka (Śląskie) śmiertelnie zatruło się czadem, ulatniającym się z (...) napraw takich urządzeń. Czad,... Trzy ofiary zatrucia się czadem :25 Trzy przypadki śmiertelnego zatrucia się czadem odnotowano w Małopolsce - podała (...) Na skutek zatrucia czadem zmarł tam 48-letni latka śmiertelnie zatruła się czadem :14 Szesnastoletnia dziewczyna śmiertelnie zatruła się czadem. Dwie osoby, które były z nią w mieszkaniu nie ucierpiały - poinformowała...