Kierownik Ośrodka mgr Elżbieta Kuleszko zaprasza interesantów w poniedziałek

Transkrypt

1 RODZINNY OŚRODEK DIAGNOSTYCZNO KONSULTACYJNY przy SĄDZIE OKRĘGOWYM W TORUNIU ul. MOSTOWA 30, TORUŃ TEL./FAX. ( 056) rodk@so.torun.pl Adres: Toruń, ul. Mostowa 30 Telefon: (56) Fax: (56) rodk@so.torun.pl Godziny pracy Ośrodka: poniedziałek, wtorek, czwartek piątek środa Kierownik Ośrodka mgr Elżbieta Kuleszko zaprasza interesantów w poniedziałek Podstawę prawną działalności RODK określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostycznokonsultacyjnych (Dz.U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1063) oraz Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18 maja 2001 r. Nr1, poz.6). Kadra merytoryczna: psycholodzy pedagodzy mediatorzy lekarz psychiatra RODK działa w obszarze właściwości Sądu Okręgowego w Toruniu, a więc Sądów Rejonowych: w Toruniu, Grudziądzu, Wąbrzeźnie, Brodnicy, Chełmnie, Golubiu-Dobrzyniu. Wykonuje także badania na zlecenie innych sądów w kraju. RODK jest placówką specjalistyczną w zakresie diagnozy w sprawach nieletnich, opiekuńczych i rozwodowych, a także innych kwestiach rodzinnych. Jej celem jest wnikliwe rozpoznanie 1

2 problemu i udzielenie odpowiedzi na pytanie sądu oraz pomocy w należytym doborze środków i metod wychowawczych. Do zadań Ośrodka należy: prowadzenie na zlecenie sądów i prokuratury: badań psychologiczno-pedagogicznych a także lekarskich oraz wydawanie na ich podstawie opinii mediacji w sprawach rodzinnych i nieletnich poradnictwa specjalistycznego dla nieletnich, ich rodzin oraz rodzin zagrożonych demoralizacją a także: sprawowanie opieki specjalistycznej nad nieletnimi skierowanymi przez sąd współdziałanie z placówkami wykonującymi orzeczenia sądu, instytucjami i organizacjami zajmującymi się problematyką ochrony i umacniania rodziny W RODK w Toruniu na zlecenie sądu prowadzona jest również terapia nieletnich oraz rodzinna i małżeńska. Zbiór podstawowych informacji przydatnych klientom RODK RODK w Toruniu działa przy Sądzie Okręgowym i podlega Ministerstwu Sprawiedliwości. Pracuje na zlecenie sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych oraz prokuratur z terenu całego kraju, lecz swym zasięgiem obejmuje przede wszystkim obszar Sądu Okręgowego w Toruniu oraz Sądów Rejonowych w Toruniu, Grudziądzu, Chełmnie, Golubiu-Dobrzyniu, Wąbrzeźnie, Brodnicy. Ośrodek funkcjonuje w oparciu o: rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostycznokonsultacyjnych (Dz.U. z r.), standardy opiniowania w RODK zaakceptowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz o wewnętrzny regulamin pracy Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno- Konsultacyjnego w Toruniu. 2

3 W RODK zatrudnieni są psycholodzy, pedagodzy, mediatorzy i psychoterapeuci oraz lekarz psychiatra. Mediacje i terapie prowadzone są na wyraźne zlecenie sądu. Zasadniczym zadaniem biegłych jest przeprowadzanie badań i wydawanie opinii, które będą wnikliwie odpowiadać na pytania sądu. W tym celu dokonujemy analizy tezy dowodowej w oparciu o szeroki materiał badawczy. W zależności od indywidualnego problemu procedura badawcza obejmuje swym zakresem m.in. rozmowy, wywiady, obserwacje,różnorodne opinie, konsultacje z kuratorami, nauczycielami, pracownikami socjalnymi, dokumentację lekarską, szkolną, wytwory pracy, a także testy psychologiczno-pedagogiczne. W sytuacjach koniecznych przeprowadzamy również samodzielnie wywiady środowiskowe i prowadzimy inne działania diagnostyczne. Biegli w swej pracy kierują się obiektywizmem i bezstronnym stosunkiem do badanych osób, przestrzegając zasady rzetelności i bezwzględnie chroniąc dobro małoletnich i nieletnich. Postępowanie diagnostyczne prowadzone jest przez psychologa i pedagoga. Zgodnie z zarządzeniem sędziego może być poszerzone o udział lekarza psychiatry. W badaniu w RODK uczestniczą wyłącznie osoby wskazane w zleceniu sądu. Dlatego też niejednokrotnie jesteśmy zmuszeni prosić osoby towarzyszące o opuszczenie Ośrodka. Musimy także odwoływać procedurę badawczą, gdy jeden z jej uczestników nie stawi się w wyznaczonym terminie nie jest wówczas możliwe udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na pytania sądu. W wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach, po konsultacji z organem zlecającym, procedura badań jest przeprowadzana w zawężonym zakresie. W trakcie pobytu w Ośrodku uczestnicy postępowania zostają poinformowani przez biegłych o planie i przebiegu badania oraz o terminie wydania opinii. Jej treść sporządzana jest w ciągu 30 dni od dnia badania w sprawach rozwodowych i opiekuńczych oraz w ciągu 14 dni w sprawach nieletnich. Przesyłana jest do Sądu, który podejmuje decyzję o formie przekazania jej stronom. Pobyt uczestników postępowania sądowego w Ośrodku trwa kilka godzin, w zależności od tezy dowodowej, złożoności sprawy i ilości jej uczestników. W tym czasie dzieci z rodzicami zapraszamy do pokoju zabaw. Prosimy o pozostawianie tam porządku. 3

4 Na terenie naszej placówki nie ma możliwości wglądu do akt sprawy. Ich dysponentem jest właściwy sąd i tam mają Państwo prawo do zapoznania się z ich treścią. Wszelkie pytania i wątpliwości pojawiające się w dniu badania prosimy kierować bezpośrednio do biegłych prowadzących Państwa postępowanie diagnostyczne. Zastrzeżenia odnoszące się do przebiegu badania mają Państwo prawo zgłaszać Kierownikowi RODK lub upoważnionemu przez niego pracownikowi, natomiast uwagi dotyczące treści i wniosków końcowych opinii należy kierować do organu zlecającego. Analiza zmiany struktury rodzinnej na podstawie opinii wydanych w 2009 r. w sprawach rozwodowych i opiekuńczych przez Rodzinny Ośrodek Diagnostyczno-Konsultacyjny w Toruniu W 2009 r. w Rodzinnym Ośrodku Diagnostyczno- Konsultacyjnym w Toruniu, w trakcie 255 dni roboczych odbyły się badania w 384 sprawach zleconych przez sąd. Biegłe w każdej z nich dokonywały wnikliwej analizy sytuacji rodzinnej w oparciu o dane zawarte w aktach, rozmowy z uczestnikami oraz o badania psychologiczno-pedagogiczne. Spośród wszystkich przeprowadzonych badań 119 dotyczyło nieletnich, 176 spraw opiekuńczych, 71 o rozwód, 2 o separację oraz 16 innych spraw rodzinnych. Wiodącym celem niniejszej analizy jest weryfikacja najczęstszego zarzutu kierowanego pod adresem RODK preferowanie i faworyzowanie stanowiska wyrażanego przez matkę, dyskredytując i nie uznając stanowiska i argumentacji ojców w sprawach małoletnich dzieci. Spośród 247 spraw rozwodowych i opiekuńczych poważny odsetek - 41,29% (102 sprawy) dotyczyło problemów rozważanych przez RODK w kwestii ustalenia wiodącego opiekuna w przypadku rozstania rodziców oraz kontaktów z dziećmi rodzica, który z nim nie mieszka. 4

5 Dane zebrano na podstawie treści 102 opinii i analizy wniosków końcowych przekazywanych do sądu. Przyglądanie się temu zagadnieniu w oparciu o dane RODK w Toruniu prowadzi do interesujących spostrzeżeń. Potwierdza się powszechne przekonanie o znaczącej przewadze opieki sprawowanej przez matki nad sprawowaniem bezpośredniej opieki przez ojca w sytuacji kryzysu rodziny. Odpowiednio jest to 73,52% matek (75 spraw) i 15,68% ojców (16 spraw ). Jednak takiego podziału dokonali rodzice samodzielnie, przed badaniami w ośrodku. We wnioskach RODK zwiększa się odsetek ojców, którzy zdaniem biegłych mogą mieszkać z dziećmi do 20,58% (21 spraw),a odsetek matek pozostaje bez zmian - 73,52% matek ( 75 spraw). W sytuacji konfliktu niejednokrotnie rodzice mieszkają jeszcze wspólnie - 5,88% (6 spraw), lecz jak wynika z przedstawionego zestawienia takie rozwiązanie nie jest preferowane i brane pod uwagę po zakończeniu sprawy w sądzie. W żadnej ze spraw nie przewiduje się takiej możliwości we wnioskach RODK. rodzaj sprawy z kim jest/są dziecko/dzieci suma z kim będzie dziecko/dzieci suma matka ojciec mieszkają wspólnie rodzeństwo rozdzielone matka ojciec będą mieszkać wspólnie rodzeństwo rozdzielone rozwodowa opiekuńcza inne Suma Interesujące wyniki ujawnia analiza uznawania argumentacji rodziców w rozważanych sprawach i ich rozstrzygnięć we wnioskach RODK. rodzaj Czyje argumenty przeważyły suma sprawy matki ojca kompromis razem inne kompromis równoważny ze wskazaniem ze wskazaniem na matkę na ojca rozwodowa opiekuńcza suma

6 Z przedstawionego zestawienia wynika, że akceptowanie stanowisk matek i ojców jest bardzo porównywalne, a wręcz z przewagą uznania racji ojców - 33,33% (34 osoby) wobec 29,41% matki (30 osób). Równie często wnioski opinii przedstawiają rozwiązania kompromisowe 36,24% w stosunku do wyjściowych żądań rodziców. To zestawienie wskazuje, że stanowisko matek nie jest faworyzowane w Rodzinnym Ośrodku Diagnostyczno- Konsultacyjnym w Toruniu. Uszczegóławiając i rozpatrując oczekiwania stron można wyróżnić trzy zasadnicze do rozwiązania kwestie, które są najczęściej przedmiotem sporu między rodzicami i w zakresie rozwiązań prawnych stosowanych przez sąd: 1. z kim mają mieszkać dzieci 2. jak mają wyglądać kontakty drugiego rodzica z dziećmi 3. czy pozbawić, zawiesić, bądź przywrócić wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców Spośród rozpatrywanych 102 opinii kwestie dotyczące miejsca zamieszkania dziecka rozpatrywane były w 41 opiniach. Pozbawienie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej rozważano w 10 przypadkach, a kontakty ustalane były w 73 sprawach. 1. miejsce zamieszkania dziecka Problem ustalenia miejsca zamieszkania dzieci jest trudny do jednoznacznego ustalenia. Ujawnia się to w liczbie rozpatrujących tę kwestię spraw - 40,19% (41 opinii). Sytuacja szczególnie jest skomplikowana, gdy oboje rodzice ujawniają porównywalne: więzi emocjonalne z dziećmi, predyspozycje wychowawcze oraz status materialno-bytowy. Niezmiernie ostrożnie należy podejmować decyzję o zmianie wiodącego opiekuna, gdyż prowadzić to może do wielu, trudnych do przewidzenia skutków. Wyraźnie ujawnia się to w poniższym zestawieniu. 6

7 Spośród 41 rozpatrywanych opinii w 43,90% spraw dzieci przed przybyciem na badania mieszkały z mamą ( 18 spraw), w 34,14% z ojcem ( 14 spraw), a w 21,95% spraw z obojgiem rodziców. W przedstawionych przypadkach ujawnia się tendencja do utrzymania dotychczasowego układu rodzinnego, z nieznacznym wzrostem liczby spraw, w których dzieci zamieszkają u taty - do 41,46% (17 spraw) lub mamy do 46,34% ( 19 spraw), co zasadniczo wynika z braku jakiejkolwiek rekomendacji do wspólnego zamieszkiwania stron. Wskazuje to na tendencję do niezmieniania dotychczasowego wiodącego opiekuna. miejsce zamieszkania dziecka z matką rekomendowane rozwiązanie z rozdzielenie ojcem rodzeństwa suma z matką z ojcem z obojgiem suma Zastanawiającym sytuacja niektórych rodzeństw. W 5 przypadkach ich rozdzielenia między rodzicami nastąpiło jeszcze przed badaniami w RODK. Sytuacja ta nie zmieniła się po analizie spraw przez biegłe, a ich opinia podtrzymuje taki stan rzeczy. Na szczęście dotyczy to tylko 12,19% spraw z 41 analizowanych przypadków. 2. ustalanie kontaktu z dziećmi rodzica, który z nim nie mieszka Sprawy dotyczące ustalenia kontaktu drugiego rodzica z dziećmi były przedmiotem sporu w 73 sprawach. W przeważającej większości dotyczyły kontaktów taty z dziećmi 66 spraw, a tylko w 7 przypadkach matki z dziećmi. W przedstawionym poniżej zestawieniu rysuje się wyraźna przewaga uznania racji ojca 46,57% (w 34 przypadkach 7

8 19,17% matki 14 opinii) oraz preferowania rozwiązań kompromisowych 27,39 (w 20 przypadkach). Stanowisko matki zostało uznane jedynie w 19,17% przypadków. ustalanie przeważyło stanowisko suma kontaktu matki ojca kompromisowe matki z dziećmi ojca z dziećmi suma pozbawienie, zawieszenie, przywrócenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców Kwestia wykonywania władzy rodzicielskiej rozpatrywana była w 10 przypadkach. Przedmiotem badań RODK było też jej ograniczenie. Nie jest to jednak przedmiotem niniejszego opracowania, gdyż nie wnosi odczuwalnych zmian w życiu dziecka, poza regulacją kontaktów, które omówione zostały wyżej. Badani ośmiokrotnie występowali o pozbawienie drugiego rodzica władzy rodzicielskiej : siedem wniosków było złożonych z inicjatywy matek i jeden ze strony ojca. Ojcowie dwukrotnie zwracali się o przywrócenie im władzy rodzicielskiej. Wnioski końcowe RODK rekomendowały sądowi w trzech przypadkach pozbawienie ojca i w jednym - matki władzy rodzicielskiej, w czterech przypadkach opowiedziano się przeciwko pozbawieniu władzy i w dwóch przeciwko przywróceniu jej ojcu. rodzic wnioski RODK suma pozbawić władzy nie pozbawiać władzy przywrócić władzę rodzicielska nie przywrócić władzy rodzicielskiej ojciec matka suma

9 Z przedstawionego zestawienia wynika, że porównywalna jest ilość rekomendacji do pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej, jak i do jej niepozbawiania. Biorąc pod uwagę przewagę złożonych wniosków przez kobiety, można stwierdzić, że według wniosków RODK mężczyźni mogliby być pozbawieni władzy rodzicielskiej w 42,85% (3 sprawy) w stosunku do liczby złożonych wniosków o pozbawienie ich władzy rodzicielskiej (7 wniosków matek), a kobiety w 100% biorąc pod uwagę, że został złożony jeden wniosek ojca, który spotkał się z akceptacją biegłych. Podsumowując analizę danych można przedstawić zbiorcze zestawienie proponowanych przez biegłe RODK zmian w stosunku do stanu obecnego rodziny. Opinie RODK w 54 sprawach opiekuńczych proponują by, gdy: dzieci mieszkają z matką to nadal z nią mieszkały - w sprawach 38 dzieci mieszkają z tatą to nadal z nim mieszkały - w sprawach 6 dzieci mieszkają z obojgiem rodziców to zamieszkały z tatą - w 3 sprawach dzieci mieszkają z matką to by zamieszkały z tatą - w 3 sprawach dzieci mieszkają z ojcem by zamieszkały z mamą -w 3 sprawie dzieci były rozdzielone między rodzicami to by nadal tak pozostało - w 1 sprawie gdy: Opinie RODK w 48 sprawach rozwodowych proponują by, dzieci mieszkają z matką to nadal z nią mieszkały - w 32 sprawach dzieci mieszkają z tatą to nadal z nim mieszkały - w 7 sprawach dzieci były rozdzielone między rodzicami nadal tak pozostało - w 3 sprawach dzieci mieszkają z matką to by zamieszkały z tatą - w 2 sprawach dzieci były rozdzielone między rodzicami to by zostały umieszczone w placówce - w 1 sprawie 9

10 dzieci mieszkają z obojgiem rodziców to by mieszkały z mamą w 2 sprawie dzieci mieszkają z obojgiem rodziców to by zostały rozdzielone między rodzicami w 1 sprawie w przypadku uwzględnienia wniosków biegłych dzieci będą będą rodzeństwo inne suma mieszkać z matką mieszkać z ojcem będzie rozdzielone mieszkają z matką mieszkają z ojcem mieszkają z obojgiem rodzeństwo jest rozdzielone suma Z zestawienia wynika, że decyzje o zmianie wiodącego opiekuna są podejmowane z dużą dozą ostrożności i miały miejsce w 15 przypadkach. W 3 nastąpiło przejście z domu taty do domu mamy 2,94%, z ogólnej liczby 102 spraw, w 5 przypadkach przeniesienia dziecka z domu matki do domu ojca 4,90%. W sytuacji aktualnego wspólnego mieszkania w 2 przypadkach dziecko będzie miało mieszkać z matką 1,96%, w 3 z ojcem 2,94%, w 1 przypadku proponuje się rozdzielenie rodzeństwa 0,98% i w 1 sprawie wskazano o konieczności umieszczenia dzieci w domu dziecka. Na podstawie zebranego materiału i przeprowadzonej analizy można wysnuć następujące wnioski końcowe : Nieprawdziwa jest teza wskazująca na preferowanie i faworyzowanie stanowiska wyrażanego przez matkę, dyskredytując i nie uznając stanowiska i argumentacji ojców w sprawach małoletnich dzieci, gdyż we wszystkich aspektach niniejszej analizy parametry liczbowe wskazują na wyższą preferencję wniosków mężczyzn nad kobiecymi: w sytuacji wyjściowej 15,68% ojców mieszkało z dzieckiem. Wnioski RODK rekomendowały taka sytuację w 20,58% 10

11 rozważanie stanowisk matek i ojców wskazuje na nieznaczną przewagą uznania racji ojców - 33,33% (34osoby) wobec 29,41% matki (30 osób), co przy uszczegółowieniu poszczególnych zagadnień ujawnia, że: w sprawach o ustalenie miejsca pobytu dziecka w 34,14% przypadku dzieci mieszkały z ojcem, wnioski RODK zwiększały ten wskaźnik do 41,46%, choć utrzymuje się w tym przypadku przewaga matek - 46,34% w 46,57% wnioski uwzględniały oczekiwania ojca dotyczące jego kontaktu z dzieckiem, stanowisko matki zostało uznane jedynie w 19,17% przypadków o skłonności do uwzględniania zdania matek nie mogą też świadczyć wyniki badań w sprawach o pozbawienie władzy rodzicielskiej. W 42,85% uznano stanowisko kobiety, ale matki zdecydowanie częściej składały takie wioski. Jednakże biorąc pod uwagę uwzględnienie przez biegłe jedynego wniosku o pozbawienie matki władzy rodzicielskiej to można stwierdzić, iż występuje znacząca proporcjonalna przewaga uznania za zasadne ojcowskich wniosków o pozbawienie władzy rodzicielskiej kobiety. wnioski biegłych RODK dotyczące zmiany głównego opiekuna podejmowane były z dużą ostrożnością i nie były decyzjami powszechnymi. Jednak i w tym przypadku kształtuje się przewaga uwzględniania stanowiska mężczyzn. W 8 z 15 spraw (pozostałe to rozdzielenie rodzeństwa lub umieszczenie w domu dziecka) badania wskazują na konieczność zmiany wiodącego opiekuna i potrzebę zamieszkania z ojcem 7,84%, a w 5 z matką 4,90%. Uwzględniając powyższe można stwierdzić, że analiza weryfikowanej tezy wskazała na jej nieprawdziwość. opracowała Klaudyna Kraińska 11