Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia

Transkrypt

1 Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia STUDIA STACJONARNE SEMESTR I Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego Pracownia Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii w Górnictwie Kraków 2011

2 Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia STUDIA STACJONARNE SEMESTR I Wykłady zostały opracowane przez zespół pracowników Pracowni Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii Katedry Górnictwa Podziemnego Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo Hutniczej w składzie: dr hab. inż. Stanisław Nawrat, prof. nadzw. AGH Kierownik Pracowni dr inż. Mariusz Kapusta adiunkt, Z-ca Kierownika Pracowni dr inż. Jacek Korski wykładowca w Pracowni dr inż. Paweł Pytlik wykładowca w Pracowni mgr inż. Barbara Bielowicz asystent w Pracowni mgr inż. Dagmara Nowak Senderowska asystent w Pracowni Marek Pers specjalista ds. dydaktyki

3 Wykład 2 z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia STUDIA STACJONARNE SEMESTR I Temat wykładu: Wypadki zawodowe, Kryteria klasyfikacji, Rodzaje wypadków, Przyczyny Przykłady wypadków przy pracy.

4 Pojęcie wypadku przy pracy Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

5 Wydarzenie wypadkowe Wydarzenie wypadkowe bezurazowe Niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia.

6 Wypadki Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktowany jest wypadek, któremu pracownik uległ: w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

7 Wypadki Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas: uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe, wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie, sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w Rzeczypospolitej Polskiej, odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący, wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych pracy na rzecz tych spółdzielni, wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

8 Wypadki współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi, odbywania służby zastępczej, nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium, wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.

9 Wypadki Zgodnie z dotychczasową wykładnią przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy: wypadek przy uprawianiu sportu i braniu udziału w zawodach i imprezach, choćby odbywało się to w godzinach pracy i za zgodą przełożonych, wypadek, jakiemu uległ pracownik w czasie dobrowolnego korzystania w organizowanej przez zakład pracy lub związek zawodowy imprezy rozrywkowo-wypoczynkowej, samobójstwo pracownika w zakładzie, wypadek, jakiemu uległ pracownik służby zdrowia wykonując zawód na swój rachunek, wypadek, jaki zdarzył się pracownikowi w czasie przebywania w godzinach pracy poza zakładem, w celu nabycia artykułów żywnościowych, wypadek w wyniku bójki na tle osobistym.

10 Rodzaje wypadków przy pracy: wypadek śmiertelny - oznacza wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku, wypadek ciężki - oznacza wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, wypadek zbiorowy - oznacza wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

11 Model wypadku przy pracy, opracowany przez EUROSTAT

12 Model wypadku przy pracy, opracowany przez EUROSTAT Układ łańcuchowy tworzy zestaw przyczyn wypadku, wśród których można wyróżnić: przyczynę bezpośrednio wywołującą obrażenie (wydarzenie powodujące uraz), przyczyny wcześniejsze, nazywane pośrednimi przyczynami wypadku, będące zdarzeniami, które wywołały, lub nie zapobiegły wystąpieniu przyczyny bezpośredniej.

13 Przyczyny wypadków przy pracy i Odpowiadające im kierunki profilaktyki W metodzie analizy wypadków określonej nazwą MORT (Management Oversight and Risk Tree) przyjmuje się założenie, że wypadki przy pracy występują: jako wynik zaniedbania lub przeoczenia, jako normalne zdarzenie, wynikające z przyjętego ryzyka.

14 Profilaktyka wypadków przy pracy Dużą część działalności, obejmującej kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, można określić jako profilaktykę wypadków przy pracy. Środki powszechnie stosowane do promocji bezpieczeństwa pracy w przemyśle można usystematyzować następująco: regulacje prawne przepisy regulujące ogólne warunki pracy, projektowanie, budowę, utrzymywanie obiektów budowlanych, stosowanego sprzętu, obowiązki pracodawców i pracowników, szkolenie wstępne i okresowe, badania lekarskie, i inne; standaryzacja ustanawiane oficjalne albo nieoficjalne standardy dotyczące bezpieczeństwa, np. bezpiecznych konstrukcji urządzeń, sprzętu, bezpiecznych sposobów postępowania, itp.;

15 Profilaktyka wypadków przy pracy inspekcja nadzór wynikający z obowiązujących przepisów; badania techniczne badania obejmujące np. właściwości i charakterystyki materiałów szkodliwych, urządzeń ochronnych, sprzętu ochrony osobistej, opracowanie metod i środków zapobiegania wybuchom gazu i pyłu, i inne; badania medyczne badania nad skutkami fizjologicznymi i patologicznymi wpływu na organizm człowieka czynników otoczenia i technologii; badania psychologiczne badania psychologicznych mechanizmów powstawania błędów, czynników wpływających na niezawodność człowieka, podział funkcji między człowieka i maszynę;

16 Profilaktyka wypadków przy pracy badania statystyczne badania mające na celu ustalenie rodzajów zdarzających się wypadków przy pracy, ich częstości, czynności przy wykonywaniu których powstają wypadki, kwalifikacji pracowników wykonujących te czynności, przyczyn wypadków; kształcenie nauczanie bezpieczeństwa pracy w wyższych, średnich, zasadniczych szkołach technicznych, a także na kursach przygotowujących do zawodu; szkolenie praktyczne szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem nowych pracowników;

17 Profilaktyka wypadków przy pracy motywowanie do bezpiecznego postępowania (safety mindednees) stosowanie różnych środków popularyzacji, reklamy, rozwijanie świadomości bezpieczeństwa; ubezpieczenia stosowanie zachęt finansowych do popierania przedsięwzięć mających na celu profi-laktykę wypadków przy pracy, np. zróżnicowanie wysokości składki ubezpieczenia w zależności od kształtowanych w zakładzie pracy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy; środkami dla poprawy bezpieczeństwa pracy, podejmowane w konkretnym przedsiębiorstwie, zakładzie pracy.

18 Profilaktyka wypadków przy pracy Aktualnie podejmowane są próby szacowania ryzyka przy wykonywaniu określonych prac wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem w zakładach górniczych.

19 Profilaktyka wypadków przy pracy Wśród wymienionych środków profilaktyki wypadków przy pracy zbyt mało uwagi przywiązuje się do dwóch istotnych kierunków działań, a mianowicie: organizacyjnych przyczyn wypadków przy pracy, wymagających w niektórych przypadkach zmiany ustalonej, zaprojektowanej organizacji procesu produkcyjnego, w innych, częściej występujących, zapobiegania odstępstwom różnicom między projektowaną i realizowaną organizacją procesu produkcyjnego, przyczyn wypadków przy pracy związanych z wykonywaniem przez wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników czynności trudnych w aspekcie bhp oraz związanych z wykonywaniem czynności prostych, w których pracownicy natrafią na przedmiotowe utrudnienia.

20 Profilaktyka wypadków przy pracy Tradycyjny podział zagrożeń w górnictwie obejmuje: 1) zagrożenia naturalne, związane z warunkami górniczo-geologicznymi eksploatowanego złoża (zagrożenie metanowe, wyrzutami gazów i skał, tąpaniami, wodne itd.), 2) zagrożenia techniczne, związane ze stosowanymi maszynami i urządzeniami, oraz 3) zagrożenia organizacyjno-ludzkie. Zagrożenie poprzedza powstanie niebezpiecznego zdarzenia.

21 Profilaktyka wypadków przy pracy Profilaktyka takich niebezpiecznych zdarzeń, aczkolwiek tak nie nazywana, jest przedmiotem wielu specjalistycznych dyscyplin, dziedzin działalności ludzkiej np. profilaktykę pożarów, a w tym specjalistyczną dziedzinę pożarów podziemnych, profilaktykę wybuchów metanu i pyłu węglowego, profilaktykę tąpań, profilaktykę wyrzutów gazów i skał, bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych, przy urządzeniach mechanicznych, a także ergonomię, formułującą ogólne zasady przystosowania pracy, wyrobów do fizycznych i psychicznych możliwości człowieka.

22 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Zbiorowe i indywidualne środki ochrony pracowników w profilaktyce wypadków przy pracy. W metodzie MORT badania i analizy wypadków rozpatruje się zabezpieczenie obiektu przed zagrożeniem za pomocą bariery. Koncepcję wypadku według metody określonej nazwą MORT przedstawiono na rysunku.

23 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Zagrożenie Obiekt Bariera prewencja ograniczenie, eliminowanie skutków niepożądany przepływ energii ekspozycja Źródło energii W arunki otoczenia Fizyczna Proceduralna Osoba Przedmiot

24 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Bariery te mogą być fizyczne bądź proceduralne, przy czym bardziej szczegółowy podział obejmuje cztery rodzaje barier, a mianowicie: ukierunkowane na zagrożenie (źródło energii lub czynniki szkodliwe). Do tego rodzaju barier należy zaliczyć np. odmetanowanie złoża, wentylacyjne środki zwalczania zagrożenia metanowego, obniżanie napięcia prądu elektrycznego do tzw. napięcia bezpiecznego, itp., skierowane na osobę/przedmiot (np. ochrony osobiste),

25 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Środki ochrony zbiorowej, przeznaczone są do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi, stosowanymi w pomieszczeniach produkcyjnych, maszynach i urządzeniach. Środki ochrony indywidualnej, zwane również ochronami osobistymi, przeznaczone są do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami, występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, stanowiące jego osobiste wyposażenie.

26 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Podział na zbiorowe i indywidualne środki ochrony pracowników przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami, występującymi w środowisku pracy, a więc środków ochrony przed zagrożeniami, przed skutkami niebezpiecznych zdarzeń, należy uzupełnić rozróżnieniem: środków ochrony mających zapobiec powstaniu niebezpiecznego zdarzenia (np. środki zapobiegające powstaniu wybuchu pyłu węglowego w podziemnych wyrobiskach górniczych), środków ochrony przed skutkami zaistniałego niebezpiecznego zdarzenia (zapobieganie rozprzestrzenianiu się wybuchu pyłu węglowego w podziemnych wyrobiskach górniczych, ochrona pracowników przed występującym w atmosferze kopalnianej po wybuchu tlenkiem węgla). To rozróżnienie ma istotne znaczenie zarówno w analizie wypadków przy pracy, jak w ich profilaktyce.

27 Zbiorowe i indywidualne środki ochrony Przy analizie przyczyn wypadków przy pracy, szacowaniu ryzyka występującego przy wykonywaniu określonych czynności w procesie technologicznym, programowaniu profilaktyki wypadków przy pracy, uwzględnianie stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej także po wystąpieniu niebezpiecznego zdarzenia jest niezbędne.

28 Profilaktyka wypadków przy pracy

29 Profilaktyka wypadków przy pracy Przyczyny wypadków przy pracy, umożliwiają programowanie kierunków ich profilaktyki.

33 Profilaktyka wypadków przy pracy Analiza przyczyn wypadków przy pracy w kopalniach węgla kamiennego wskazuje, że podejmowane po wypadku działania zapobiegawcze, odniesione do wykonywania konkretnej czynności, objętej procesem produkcyjnym, mogą być grupowane w sześciu kierunkach profilaktyki wypadków przy pracy: 1. Wprowadzenie zmian, korekt w zaprojektowanym i realizowanym procesie produkcyjnym (np. zmiany w instrukcji obsługi urządzenia, w instrukcji wykonywania określonej czynności itp.), wynikających z analizy przyczyn zaistniałego wypadku przy pracy.

34 Profilaktyka wypadków przy pracy 2. Położenie nacisku na preparację działań (przygotowanie pracowników, urządzeń, materiałów, metod pracy) aby eliminować występujące w procesie produkcyjnym odstępstwa różnice między projektowanym i realizowanym procesem, obejmujące zmiany ilościowe (np. brak odpowiedniej liczby pracowników), zmiany jakościowe (np. brak pracownika o wymaganych kwalifikacjach) oraz zmiany w uporządkowaniu elementów procesu produkcyjnego w czasie i przestrzeni (np. opóźnienie w wykonywaniu określonej czynności, wykonywanie czynności w jednym miejscu przez dwa zespoły pracowników bez wymaganej koordynacji działań).

35 Profilaktyka wypadków przy pracy 3. Dążenie do stosowania w procesie produkcyjnym środków technicznych, charakteryzujących się wysoką niezawodnością i rozwiązaniami ergonomicznymi, aby eliminować wypadki przy pracy spowodowane wadami materiałowymi, konstrukcyjnymi tych środków. 4. Dążenie do usprawnienia sposobu wykonywania czynności prostych w obrębie których pracownicy natrafiają na przedmiotowe utrudnienia (np. przechodzenie po mokrym, śliskim spągu wyrobiska) oraz czynności trudnych w aspekcie bhp, do których kierowani są wykwalifikowani i doświadczeni pracownicy a mimo to prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia przy ich wykonywaniu jest wysokie (np. czynności wykonywane w warunkach zagrożenia oberwaniem się skał stropowych).

36 Profilaktyka wypadków przy pracy 5. Oddziaływania na pracowników, motywujące ich do bezpiecznego wykonywania konkretnych czynności, których prawidłowe zasady wykonywania znają i są zapewnione warunki prawidłowego ich wykonania. 6. Do niezbędnych kierunków profilaktyki wypadków przy pracy w kopalniach węgla kamiennego należy również zaliczyć prowadzenie badań naukowych zmierzających do szerszego poznania istoty zagrożeń niedostatecznie opanowanych przez naukę i technikę (tąpania, nagłe wyrzuty gazów i skał), ich prognozowanie i zapobieganie im.

37 Profilaktyka wypadków przy pracy Również od badań naukowych nad kształtowaniem się sprawności psychofizjologicznej człowieka w zależności od stanu zmęczenia, monotonii, napięcia emocjonalnego, warunków biometeorologicznych, biorytmów itp. należy oczekiwać wskazań praktycznych w zakresie profilaktyki wypadków przy pracy, pozostających dotychczas poza sferą kontroli organizatora produkcji (np. upuszczenie przez pracownika narzędzia trzymanego w ręku).

38 Profilaktyka wypadków przy pracy Należy zdać sobie sprawę z trudności związanych z wartościowaniem przyczyn wypadków przy pracy. Jednak tylko na tej drodze możliwe jest przyporządkowanie określonego zbioru przyczyn do określonego zbioru zdarzeń - wypadków przy pracy przez te przyczyny wywołanych i programowanie ich profilaktyki, weryfikowanie skuteczności podejmowanych działań zapobiegawczych. Konkretyzację przedsięwzięć, których podejmowanie w obrębie każdego z wymienionych kierunków profilaktyki wypadków przy pracy jest niezbędne na szczeblu kopalń, na szczeblu zgrupowania kopalń, może zapewnić stosowanie analizy wypadków przy pracy.

39 Przykłady zdarzeń wypadkowych WYPADEK ŚMIERTELNY zaistniały w dniu r. o godz. 035,

40 Charakterystyka zagrożeń naturalnych Ściana C-22 pokł.415/4 zagrożenie metanowe: III kategoria zagrożenie wybuchem pyłu węglowego: klasa B zagrożenie tąpaniami: nieskłonny zagrożenie wodne: I stopień zagrożenie wyrzutami metanu i skał: niezagrożony warunki klimatyczne: temperatura 25ºC

41 Opis miejsca wypadku Wyrobisko: ściana C-22 w pokł. 415/4 Poziom: 838 m Wysokość wyrobiska: 1,7 2,5 m System eksploatacji: podłużny z zawałem stropu w kierunku od pola Nachylenie podłużne: 6 Rodzaj obudowy: SATO-08/26 POz WII ze stropnicą wysuwną 45szt. JZR -08/26 POz WII 44szt. Oddział: G-4b

42 Poszkodowany zatrudniony: JSW S.A. KWK BoryniaZofiówka Ruch Borynia od r. stanowisko: górnik p/z oddział: G-4b staż pod ziemią: 22 lata i 4 m-ce wiek: 42 lata stan cywilny: żonaty, 6 dzieci

43 Przebieg wypadku Do wypadku doszło podczas czynności związanych z obsługą sekcji obudowy zmechanizowanej nr 50 w ścianie C-22 pokł. 415/4 Podczas czynności związanych z obsługą sekcji obudowy zmechanizowanej nr 50 przez górnika sekcyjnego, doszło do uszkodzenia złączki wtykowej DN12 zabudowanej na magistrali wysokociśnieniowej, zasilającej sekcje obudowy zmechanizowanej.

44 Przebieg wypadku Górnik znajdujący się pod sekcją 49, prawdopodobnie został uderzony strugą wypływającego medium, co doprowadziło do utraty równowagi i uderzenia o elementy wyposażenia ściany.

45 Odniesione obrażenia Pierwsza opinia lekarska z godz. 125 Rodzaj urazu: uraz wielonarządowy stłuczenie twarzoczaszki, klatki piersiowej, kończyny górnej prawej oraz krocza. Odma płucna. Podejrzenie złamania żeber wypadek ciężki Zgon godz. 525 w szpitalu WSS nr 2 w Jastrzębiu Zdroju.

46 Szkice miejsca wypadku

52 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik magistrali ciśnieniowej NW32 Sekcja nr 49

53 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik magistrali ciśnieniowej NW32 Sekcja nr 48

54 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik magistrali ciśnieniowej NW32 Wejście na złączkę wtykową DN12

55 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Zbliżenie trójnika magistrali ciśnieniowej NW32

56 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik NW13 z sekcji nr 49

57 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik magistrali ciśnieniowej Wejście na złączkę wtykową DN12 Trójnik NW13 z sekcji nr 49 Wyłamana złączka wtykowa DN12

58 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Wyłamana złączka wtykowa DN12 w trójniku NW13 z sekcji nr 49

59 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Wyłamana złączka wtykowa DN12 w trójniku NW13 z sekcji nr 49

60 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku

61 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Sekcja nr 51 Sekcja nr 50

63 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Widok na PZS spod sekcji nr 49 JSW SA

64 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku JSW SA Miejsce znalezienia poszkodowanego

65 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Okulary poszkodowanego Filtr z maski poszkodowanego Miejsce znalezienia poszkodowanego

67 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Maska poszkodowanego Miejsce znalezienia poszkodowanego

68 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Trójnik magistrali ciśnieniowej NW32 Trójnik NW13 z sekcji nr 49

69 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Wyłamana złączka wtykowa DN12 Trójnik NW13 z sekcji nr 49

70 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Wyłamana złączka wtykowa DN12 Trójnik magistrali ciśnieniowej NW32

71 Dokumentacja fotograficzna z miejsca wypadku Końcówka węża NW13 Trójniki z kawałkami wyłamanej złączki DN12

72 Przykłady zdarzeń wypadkowych Zapalenie metanu, pożar oraz wypadek zbiorowy (14 wypadków), zaistniał w dniu r., o godzinie 19:45, w JSW S.A. KWK Krupiński w Suszcu, któremu ulegli pracownicy oddziałów: G-2, W-I, MD-1 i firmy ZSRG oraz sztygar zmianowy oddziału G-2, zatrudnieni w rejonie ściany N-12 w pokł. 329/1, 329/1-2 na poziomie 820 m, w tym 2 ratowników, biorący udział w akcji ratowniczej.

73 POSZKODOWANI Wypadkom śmiertelnym ulegli: górnik oddz. G-2, 2 ratowników górniczych. Wypadkom ciężkim ulegli: sztygar zmianowy oddz. G-2, 6 górników oddz. G-2, metaniarz oddz. W-1, wiertacz/pomiarowiec firmy ZSRG. Wypadkom lekkim ulegli: młodszy ślusarz oddz. MD-1, robotnik transportowy oddz. W-1 (pomocnik metaniarza).

74 MIEJSCA WYPADKU Ściana N-12 w pokładzie 329/1, 329/1-2 na poziomie 820m. Ściana została uruchomiona w dniu r. Do dnia wypadku ( r.) uzyskała średnio około 50 m postępu, prowadzona była systemem podłużnym na zawał. Ściana przewietrzana była sposobem na U, powietrze w ilości około 1440 m3/min doprowadzane było chodnikiem N-12 i odprowadzane chodnikiem wentylacyjnym N-12 (nadścianowym). Dodatkowo, w dniu r., w pochylni N-10 zabudowany został wentylator WLE-803A, którym za pomocą lutniociągu Ø800 mm, poprzez przegrodę wentylacyjną, doprowadzane było powietrze do skrzyżowania chodnika wentylacyjnego N-12 ze ścianą.

75 MIEJSCA WYPADKU Metanowość bezwzględna ściany wynosiła 19,8 m3ch4/min, w tym metanowość wentylacyjna - 13,0 m3ch4/min, zaś 6,8 m3ch4/min ujmowane było odmetanowaniem górotworu. Od dnia r. zaprzestano rabowania obudowy chodnika wentylacyjnego N-12 z uwagi na jej deformację. W chodniku tym za ścianą wykonywano wygrodzenia w postaci tam deskowych, obitych płótnem wentylacyjnym, wypełniając przestrzeń pomiędzy nimi pianką.

76 CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ NATURALNYCH w ścianie N-12 zagrożenie metanowe IV Kategoria zagrożenie wybuchem pyłu węglowego Klasa B zagrożenie pożarowe samozapalności III grupa zagrożenie wodne I stopień

77 Ściana N-12 w pokładzie 329/1, 329/1-2 wyposażona była w: 144 sekcje obudowy zmechanizowanej typu Pioma-Jankowice 19/32.8 Oz, kombajn typu KSW 460 NE z organami o średnicy 1600 mm, przenośnik zgrzebłowy ścianowy typu PAT-E300 przenośnik zgrzebłowy podścianowy typu PZP Kobra z kruszarką typu DLB-1000.

78 PRZEBIEG WYPADKU W dniu r., na zmianie 3, rozpoczynającej się o godzinie 1800, w rejonie ściany N-12 zatrudnionych było 27 pracowników kopalni (w tym jedna osoba dozoru ruchu) oraz 5 pracowników firmy ZSRG. Na początku zmiany wykonywano roboty związane z przygotowaniem ściany do wydobycia, m.in. w chodniku wentylacyjnym N-12, w rejonie skrzyżowania ze ścianą, sześciu górników z oddziału G-2 wykonywało transport drewna do ściany za pomocą przenośnika ścianowego,

79 PRZEBIEG WYPADKU dwóch pracowników z oddziału W-1 (metaniarz i pomocnik) oraz wiertacz/pomiarowiec z firmy ZSRG, wykonywało pomiary stężeń metanu i kontrolę rurociągu odmetanowania. Ponadto za przegrodą wentylacyjną przebywał młodszy ślusarz z oddziału MD-1. W chodniku wentylacyjnym N-12, w odległości ok. 75 m oraz ok. 130 m od ściany, przebywały dwa dwuosobowe zespoły z firmy ZSRG, których zadaniem było wiercenie otworów odmetanowania i przebudowa wiertnicy. W trakcie ww. prac sztygar zmianowy oraz przodowy ściany przebywali w ścianie, w rejonie sekcji numer 140.

80 PRZEBIEG WYPADKU O godzinie 1945, w rejonie wylotu ze ściany N-12, z nieznanych przyczyn nastąpiło zapalenie metanu, które spowodowało pożar. O godzinie 1946 czujnik prędkości przepływu powietrza typu SAT, zabudowany w chodniku N-12 (podścianowym) zarejestrował spadek prędkości powietrza z 1,3 m/s do 0,1 m/s, co spowodowało wyłączenie energii elektrycznej w ścianie. Powiadomiony o zdarzeniu dyspozytor ruchu kopalni rozpoczął akcję ratowniczą. W zagrożonym rejonie znajdowało się 32 pracowników. Pracownicy, przebywający w ścianie, podjęli bezskuteczną próbę aktywnego gaszenia pożaru za pomocą gaśnic oraz emulsji z instalacji hydraulicznej obudowy zmechanizowanej.

81 PRZEBIEG WYPADKU Na skutek zapalenia metanu i pożaru, o godzinie 1959, doszło do uszkodzenia dwóch czujników metanometrii automatycznej, zabudowanych w rejonie wylotu ze ściany (brak pomiarów), które nie zarejestrowały wzrostu stężeń metanu (bezpośrednio przed zdarzeniem i w jego trakcie). Maksymalne stężenie metanu, zarejestrowane przez czujnik zabudowany nad napędem PZS, wyniosło 1%. Czujnik typu CSCO, zabudowany na wylocie z chodnika wentylacyjnego N-12, przed skrzyżowaniem z pochylnią N-10a, od godziny 1955 rejestrował gwałtowny wzrost stężeń tlenku węgla, do wartości przekraczającej jego zakres pomiarowy (1000ppm), o godzinie 1958.

82 PRZEBIEG WYPADKU Z zagrożonego rejonu wycofało się samodzielnie 27 pracowników, a 5 wycofywało się wewnątrz lutniociągu Ø800 mm. Pozostali w nim w odległości około 100 m od wylotu z chodnika wentylacyjnego N-12. W wyniku prowadzonej akcji zastępy ratownicze wyprowadziły ich z rejonu zagrożenia, jednak jeden z pracowników zmarł (o godzinie 1300 w dniu r. lekarz stwierdził zgon). W trakcie akcji ratowniczej w chodniku wentylacyjnym N-12 zaginęło 2 ratowników, z których jeden został odnaleziony i przetransportowany do bazy, gdzie, o godzinie 1415 w dniu r., lekarz stwierdził jego zgon. Drugiego ratownika odnaleziono w dniu r. o godz. 555 i przetransportowaniu na powierzchnię. Lekarz o godz. 701 stwierdził jego zgon.

83 PRZEBIEG AKCJI RATOWNICZEJ Poszkodowani pracownicy, po udzieleniu im pierwszej pomocy w kopalnianym punkcie opatrunkowym, zostali przewiezieni do szpitali. Dziewięciu do Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich, a dwóch, początkowo przebywało w Szpitalu Wojewódzkim nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju, skąd zostali wypisani do domu.

84 Wycinek mapy pokładu 329/1, 329/1-2 na poziomie 820 m

87 PRZCZYNY WYPADKU Przyczyną zaistniałych wypadków było oddziaływanie na pracowników i ratowników wysokiej temperatury (płomienia) a także trujących gazów pożarowych. W związku zaistniałym zdarzeniem, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego powołał Komisję dla zbadania przyczyn i okoliczności zapalenia metanu oraz wypadku zbiorowego,