Ryszard Kapuściński NTYNENTY NIEZNANE ZDJĘCIA ANDRZEJ STASIUK ZAPISKI MOŁDAWSKIE JACEK HUGO-BADER KIEDYŚ BYŁEM PSEM

Transkrypt

1 ANDRUCHOWYCZ/HUGO-BADER /JAGIELSKI/KAPUŚCIŃSKI/KRZYŻANIAK-GUMOWSKA/KYDRYŃSKI/MILLER /OSTAŁOWSKA PAWLICKA/PAWLICKI/STASIŃSKI/STA SIUK/SZA BŁOW SKI/THUBRON/WAJ RAK/WIER NI KOW SKA/WILK/ZAWADZKI CENA 13,95 ZŁ (W TYM 8% VAT) K NTYNENTY ANDRZEJ STASIUK ZAPISKI MOŁDAWSKIE JACEK HUGO-BADER KIEDYŚ BYŁEM PSEM WOJCIECH JAGIELSKI NKOSI. WSZYSTKIE SKANDALE MŁODEGO MANDELI Ryszard Kapuściński TWARZE ROZBROJONE NIEZNANE ZDJĘCIA

2 3 Spis treści Dariusz Fedor, redaktor naczelny ZDJĘCIE: TOMASZ FEDOR Głę bia. Od Europy po Amerykę głębia Oce a nu At lan tyc kie - go. Od Af ry ki po Azję wód Oceanu Indyjskiego. Największa głębia Oceanu Spokojnego między Azją a Ameryką. Jasne i ciemne odcienie mórz. Atole, laguny. Krystaliczne mateczniki arktyczne. Wody ciepłe, wody lodowate. Słone i słodkie. Wody między kontynentami, wody na kontynentach. Dzielące, łączące, wody między, wody od-do. A co jest od być do zro zu mieć? Od do - tknąć do do świad czyć? Co moż na zna leźć mię dzy pod ró - żo wa niem a zwie dza niem? Mię dzy włó czę gą a wy pra wą? Czym jest opo wieść? Jak da le ka dro ga od re la cji do re por ta - żu? Od zdję cia do fo to gra fii? Jak hi sto ria prze cho dzi w te raź - niej szość? Czy z brze gu dziś wi dać ju tro? A gdzie zaczyna się literatura? Poznawaniu świata może towarzyszyć zachłanność oglądania, może obsesja zgłębiania. Pismo Kontynenty, do tworzenia którego zaprosiliśmy znanych pisarzy, nagradzanych reporterów i fotografów, hoł do wać bę dzie tej dru giej po sta wie. Do czytania i do współpracy za pra szam wszyst kich, którzy lu bią być w dro dze, choć by w wy o braź ni. Zapraszam tych, którzy chcą się doskonalić w sztuce podróżowania. To może być piękna wyprawa. 52 RYSZARD KAPUŚCIŃSKI CZEKAŁ NA UŚMIECH. DOPIERO POTEM FOTOGRAFOWAŁ G A L E R I A GOŚCIE SPECJALNI KONTYNENTÓW Colin Thubron Ze brał się tłum i chciał mnie za bić. Uścis ną łem rę ce męż czyz ny z przo du i za czą łem mó wić ła ma nym arab skim: Dzień do bry, jak cu dow nie się tu znaleźć. Ju rij An dru cho wycz Gdzieś od po ło wy lat dzie więć dzie - sią tych War sza wa na za wsze sta ła się jed nym z mo ich miast. Ry tu al na ofia ra ze sper my zo sta ła zło żo na pod ko niec 1992 ro ku w mu rach jed ne go z po kojów gościnnych Domu Nauczyciela na Wybrzeżu Kościuszkowskim. STALE WSPÓŁPRACUJĄ: WOJCIECH JAGIELSKI (PAP), PAULINA WILK, ANDRZEJ STASIUK, ALEKSANDRA KRZYŻANIAK-GUMOWSKA, KRZYSZTOF VARGA, KAROLINA MARIA WOJCIECHOWSKA (ARCHIWUM FO- TOGRAFICZNE RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO), JACEK HUGO-BADER TYM LOGO OZNACZONE SĄ KSIĄŻKI DOSTĘPNE W WERSJI ELEKTRONICZNEJ NA DROGA 6 JACEK HUGO-BADER, KIEDYŚ BYŁEM PSEM AFRYKA 14 WOJCIECH JAGIELSKI, NKOSI. WSZYSTKIE SKANDALE MŁODEGO MANDELI AZJA 22 MARCIN KYDRYŃSKI, NIEUNIKNIONE. WOKÓŁ PODRÓŻY, KSIĄŻEK, FILMÓW I FOTOGRAFII Z WIETNAMU 44 PAULINA WILK, MY JUŻ BYLIŚMY. NOTATKI Z JAPONII GALERIA 52 RYSZARD KAPUŚCIŃSKI, TWARZE ROZBROJONE 53 KAROLINA MARIA WOJCIECHOWSKA, PUNCTUM 54 LIDIA OSTAŁOWSKA, TWARZE ROZBROJONE RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO KSIĄŻKI 82 KSIĄŻKI PODRÓŻNE, NOWOŚCI WYDAWNICZE

3 4 Ameryka Płn OBSESJA ZGŁĘBIANIA ŚWIATA. Z COLINEM THUBRONEM ROZMAWIA ALEKSANDRA KRZYŻANIAK-GUMOWSKA DOBRA KSIĄŻKA 88 ALEKSANDRA I JACEK PAWLICCY, ŚWIATOHOLICY. CIAŁO 106 JURIJ ANDRUCHOWYCZ, LEKSYKON MIAST INTYMNYCH, WARSZAWA 1989 I PÓŹNIEJ POLSKA 114 MARIA WIERNIKOWSKA, POLSKA POLSKA AMERYKA POŁUDNIOWA 120 KRZYSZTOF MILLER I MACIEJ STASIŃSKI, GAUCHO, NICPOŃ Z PAMPY BIEGUN PÓŁNOCNY 130 ADAM WAJRAK, ARKTYKA ZNIKA HISTORIE PODRÓŻNE 142 MARIUSZ ZAWADZKI, OPĘTANI. WYPRAWA NA KRAŃCE MAPY EUROPA ALBANIA 148 WITOLD SZABŁOWSKI, BEKTASZYCI, MUZUŁMANIE, KTÓRZY MALUJĄ MAHOMETA MOŁDAWIA 154 ANDRZEJ STASIUK, ZAPISKI MOŁDAWSKIE 162 W NASTĘPNYM NUMERZE 44 Ilustracja na okładce: Piotr Leśniak. Zdjęcie referencyjne: Ryszard Kapuściński

4 52 Galeria Ryszard Kapuściński

5 53 Punctum.W tekście Mo ja przy go da z fotografią Ryszard Kapuściński przywołuje pojęcie punctum wymyślone przez fran cu skie go kry ty ka fo to gra fii Ro lan da Bar thes a. Pun ctum to ten śro - dek cięż ko ści fo to gra fii, od któ re go nie mo że my oderwać wzroku. W twórczości Kapuścińskiego fotografia pozostaje gdzieś na peryferiach, choć on sam po świę cał jej du żo cza su i aten cji. Świad czy o tym po tęż ne, li czą ce 10 tys. negatywów archiwum fotograficzny, równoległy do tekstowego obraz podróży po Af ry ce, Ame ry ce Po łud nio wej, Azji i Eu ro pie. I za pis spot kań z ludź mi. Pun ctum do mi nu ją cym w zdję ciach Ka pu ściń skie go są twa rze. Ich ry sy to rów no leż ni - ki i po łud ni ki, bez cen ne śla dy cza su i miej sca. At las świa ta. A ich wy raz to re ak cja na rozbrajający uśmiech fotografa. Jego odbicie. Twarze rozbrojone. Uśmiechnięte. Aparat bardziej niż do utrwalania obrazów służył Kapuścińskiemu do prowadzenia dialogu. W tekście Moja przygoda z fotografią pisał: Robienie zdjęć, podobnie jak wiele rzeczy w życiu, musi być dziełem wspólnym, które tworzymy razem ja, naciskający spust apa ra tu, i obiekt, któ ry mam przed so bą. Do pie ro z te go po ro zu mie nia, z tej wspól no ty mo że po wstać zdję cie, o ja kie mi cho dzi. Ta wspólnota to niemalże współtwórczość. Wymaga zgody na wykorzystanie wizerunku, czyli cech, które określają naszą osobowość i którymi tak trudno się dzielimy. I po trze bu je cze goś wię cej za u fa nia. Fo to graf za bie ra ka wa łek ży cia fo to gra fo wa ne - go i je dzie z nim w świat. Los wi ze run ku za czy na za le żeć wy łącz nie od fo to gra fa. Kapuściński stawał przed człowiekiem i okazywał mu szacunek to emanuje z twarzy fotografowanych. I miał szczęście. W ludziach, których fotografował, nie wypaliło się jeszcze zaufanie do fotoreporterów, jeszcze nie czuli, że ich twarz pomoże wygrać konkurs albo zaistnieć na okładce. Na twarzach Kapuścińskiego są jeszcze wypisane ma rze nia, od da ne mu w tej jed nej, kon kret nej chwi li, a on ob cho dzi się z nimi delikatnie. Oto 20 nieznanych fotografii Ryszarda Kapuścińskiego twarze przez niego rozbrojone. Karolina Maria Wojciechowska Archiwum Fotograficzne Ryszarda Kapuścińskiego