Lekarz domowy naturalny Zasady leczenia

Transkrypt

1 Andrzej Szamańsk Lekarz domoy naturalny Zasady leczena PWZN "Prnt 6" Lubln 1995 Adaptacja na podstae ksążk pod tym samym tytułem. Do Czytelnka Oddajemy do rąk Państa ksążkę zązaną z deam samoleczena samopomocy medycznej. Wszystke opsane nej metody leczena były przedmotem szczególnej trosk autora zostały przez nego zeryfkoane. Mmo tego ksążka ta ne jest podręcznkem, jest poradnkem przeodnkem po medycyne naturalnej. W przypadku jakchkolek ątplośc Czytelnk proszony jest o zasęgnęce porady dośadczonego specjalsty. Złaszcza stanach mogących stanoć zagrożene dla życa ne należy sę ngdy ahać z ezanem lekarza. Autor ydaca ne mogą brać ne borą na sebe odpoedzalnośc za skutk ynkające ze stosoana przez Czytelnka lekó metod przedstaonych ponższej ksążce. + Leczene odą (hydroterapa) W medycyne naturalnej leczene odą praktykuje sę od pradanych czasó. Dzsaj uznaje sę poszechne, że oda ne tylko zmacna hartuje organzm, ale róneż pomaga leczenu penych chorób. Oczyśce pod arunkem, że zabeg hydropatyczne będą przeproadzone pradłoo, z uzględnenem stanu zdroa (a także eku płc) chorego oraz łaścośc ody, zązanych przede szystkm z jej temperaturą. Praktykuje sę następujące zabeg hydropatyczne: - kąpele,

2 - kąpele paroe, - zabeg napotne (zajana ygrzeana), - kompresy, - zabeg oczyszczające (leatyy naturalne środk oczyszczające). Ich skuteczność jest duża. Najogólnej móąc, zmacnają one funkcjonoane szystkch narządó. Głóne jednak poodują przepły kr do naczyń kronośnych skóry dobrze dzałają na układ neroy; na przykład czase zabegó krótkotrałych gorąca zmna oda dzała pobudzająco, dłuższe zaś - cepłej chłodnej odze - przynoszą uspokojene. Mają też nebagatelny pły na pracę serca; na przykład kąpele zmne przyczynają sę do spoolnena tętna obnżena cśnena kr, a gorące przyśpeszają tętno podyższają cśnene. Ponadto zabeg te popraają przemanę mater; mędzy nnym zększają ydzelane moczu. Dodajmy, że leczncze łaścośc ma także regularne pce przegotoanej ody (efekty tego są doczne chorobach neró, serca, nerek, ątroby, żołądka, a także zaparcach) oraz leatyy przeczyszczające. Przy różnego rodzaju nedomaganach skazane jest przeproadzane zabegó hydropatycznych cyklach od 6_7 dn do 2_3 tygodn. Podobne przypadku osób zdroych, które poddają sę m, by zmocnć sój organzm. Kąpele Kąpel całego cała nazyamy całkotą, jego częśc natomast - kąpelą częścoą. Do przeproadzena obu najbardzej nadaje sę anna, lecz z braku jej możemy użyć każdego, byle odpoednego rozmaram naczyna. W zależnośc od cepłoty ody rozróżna sę kąpele: gorące - 38_42 stopn C, naet do 45 stopn cepłe - 30_38 stopn C; chłodne - 20_30 stopn C; zmne - do 20 stopn C. Temperaturę ody merzy sę zasze termometrem odnym, ne ręką. Kąpele gorące trzeba odbyać pomeszczenu o temperaturze 25 stopn C. Kąpel chłodnych zmnych ne olno przyjmoać, kedy jest nam zmno, a ęc przy nedostatecznej cepłoce cała - musmy sę najper rozgrzać. Jeżel zamerzamy ząć kąpel całkotą ponnśmy doproadzć całe cało do yrónanej temperatury; osągnemy to przez nacerane czoła, pers karku ręcznkem zamoczonym zmnej odze. Osobom cężko chorym zaleca sę zamast nacerań ykonane klku ne męczących ćczeń gmnastycznych. Jest bardzo pożądane, aby lżej chorzy poruszal podczas kąpel kończynam lub masoal je, co zmacna dzałane ody. Osobom chorym nespranym należy kąpel pomagać. Każda kąpel gorąca lub cepła ponna sę kończyć poleanem, natryskem lub naceranem zmną odą o temperaturze 5_1O stopn C ( przypadku dorosłych osłabonych chorobą dzec - ne mnej nż 1O stopn C). Kąpel chłodną, całkotą lub częścoą, należy zakończyć polanem nóg boder zmną odą. Po każdej kąpel trzeba sę dobrze ysuszyć. Najlepej energczne ytrzeć cało suchym ręcznkem. Jeżel chory ma podyższoną temperaturę, óczas kładzemy go do łóżka tam osuszamy ręcznkem, aż sę rozgrzeje. Podczas każdej kąpel postaje paroane dlatego po jej zakończenu musmy dobrze przeetrzyć łazenkę czy nne pomeszczene przeznaczone na zabeg hydropatyczne. Musmy róneż pamętać o cześnejszym przeetrzenu pokoju osoby chorej.

3 Zapenmy jej przez to lepsze dotlenene, bo po kąpel oddech chorego jest głębszy. Kąpele całkote Każdą kąpel całkotą przyjmujemy na pusty żołądek. Od razu, ale pool zanurzamy sę odze aż po szyję. Początkoo może to yołać nemłe odczuce, ale mja ono szybko zabeg spraa nam przyjemność. Cepła kąpel całkota (30_38 stopn C) jest pomocna przypadku bezsennośc, nercy serca, pobudzena neroego; ponna trać tedy 10_25 mnut, a raze potrzeby można ją potórzyć po ośmu godznach. Długe cepłe kąpele są przydatne róneż leczenu kamcy nerkoej, przyśpeszają boem ydalane zatrzymanego moczu. Trzeca łaścość tych kąpel to łagodzene skutkó nadmernego opalana sę na słońcu. Z gorących kąpel całkotych (38_42 stopn C) mogą korzystać yłączne dorośl, to tylko c, którzy mają zdroe nery serce. Zabeg może trać najyżej 10 mnut. Przed ejścem do anny naceramy tarz głoę cepłą odą, a podczas kąpel trzymamy na głoe cepły kompres. Na zakończene poleamy sę chłodną odą - chorzy osłaben o 5 stopn C zmnejszą od tej, której sę kąpal, zdro zaś zmnejszą o 1O stopn C. Po yjścu z anny należy dobrze sę osuszyć, ubrać ść na spacer, by odetchnąć śeżym poetrzem, albo też ne ycerać sę, łożyć płaszcz kąpeloy, położyć sę do łóżka, cepło okryć ypocć. Gorące kąpele dobrze rozgrzeają organzm, yołują poty dlatego szczególne skutkują przypadku tak zanych zmnych stóp, przezębenu nnych podobnych dolegloścach. Wskazane są też leczenu szystkch rodzajó skurczó kolek, pasku kamen nerkach oraz kamen pęcherzyka żółcoego; pomagają leczenu chroncznego zatruca ołoem, chorób skóry, neralg ry kulszoej. Ne należy ch natomast stosoać chorobach serca oraz przypadku mażdżycy tętnc, uderzeń kr do głoy nadcśnenu. Trzeba uażać, by po gorącej kąpel ne zazębć sę. Praktyka uczy, że po takm zabegu człoek rob sę senny natychmast kładze sę do łóżka. Kąpele częścoe Napełnamy annę do połoy (temperatura zależnośc od rodzaju kąpel), chory sada nej z podcągnętym nogam; oda sęga mu mnej ęcej do pępka. Pers plecy chorego poleamy odą naceramy go energczne szorstkm ręcznkem lub takąż myjką. Jednocześne on sam rozcera sobe nog, brzuch bodra. Gorąca lub cepła kąpel dzała przecbóloo przypadku kamen nerkoych kamen oreczku żółcoym, skurczach maccy bolesnych menstruacjach. Pod konec kąpel należy dolać zmnej ody, by obnżyć temperaturę do około 1O stopn C, natychmast polać chorego. Taka kąpel tra od 3 do 5 mnut. Kąpel ze szczotkoanem cała Napełnamy annę do połoy (temperatura ody 32_36 stopn C), sadamy anne z yprostoanym nogam. Wydezynfekoaną cześnej mękką szczotką szorujemy najper nog, następne bodra, brzuch, tułó, ręce, aż do głoy

4 jeżel ne możemy skorzystać z anny, zabeg ykonujemy mokrą szczotką). Po zakończenu kąpel - zykle tra 10 mnut - kładamy na mokre cało płaszcz kąpeloy kładzemy sę do łóżka cepło sę okryając. Podczas perszego zabegu skóra może być neodporna, należy ęc delkatne operoać szczotką; podczas następnych kąpel nacsk szczotk można zększyć. Kąpel z użycem szczotk hartuje organzm, pod jej płyem cało rozgrzea sę jędrneje. Wszystko to spraa, że take kąpele zaleca sę przypadku fzycznego przemęczena yczerpana, złego krążena ("zmne stopy"), nektórych chorób czy zotczałośc skóry, a także jako pomoc leczenu nerc, złej przemany mater, kamcy nerkoej żółcoej oraz chroncznych neżytó dróg oddechoych. Kąpel brzucha Do kąpel tej najlepej służy specjalna anna do nasadóek, ale może być też zyczajna anna lub duże, dość szeroke naczyne, którym zmeśc sę 20_30 ltró ody. Sadamy anne rozkroku, tak by uda operały sę o jej brzeg, a zanurzona była tylko dolna część cała do pępka. Następne praą dłoną ykonujemy okrężne ruchy (zasze z lea na prao) po brzuchu, lecutko ucskając palcam okolcę splotu słonecznego. Masaż doskonale płya na unerene brzucha, obeg kr oraz pracę narządó jamy brzusznej, tym układu traennego. Czas trana kąpel: latem 10_20 mnut, zmą 10_15 mnut; dla osób osłabonych długą chorobą 3_5 mnut. Pomeszczene, którym przeproadzamy zabeg, mus być dobrze ogrzane, szczególne zmą. Kąpele brzucha, złaszcza chłodnejsze, są bardzo pomocne takch przypadkach choroboych, jak zastój kr narządach jamy brzusznej, zaparca, guzy krancze, doleglośc jelta grubego, opuszczene narządó jamy brzusznej (na przykład u kobet eloródek). Pamętać należy, że kąpel odbyamy na pół godzny przed jedzenem lub 2_3 godzny po jedzenu. Przed zabegem osoby zdroe ponny rozgrzać sę gmnastyką na śeżym poetrzu lub ostatecznośc przy otartym okne, nesprane zaś, yceńczone chore mogą gmnastykoać sę łóżku. Jest róneż skazane, by kąpel poprzedzło suche nacerane mękką szczotką całego cała, a jeśl to możle - należy zastosoać delkatny masaż albo rozgrzać chorego termoforem lub butelką z gorącą odą. Po kąpel można odpocząć łóżku, jeśl ma sę na to ochotę. Szczególne trzeba zrócć uagę na samopoczuce chorego. Jeśl jest mu zmno, ponnśmy położyć go do łóżka, okryć cepło, a naet łożyć pod okryce termofor lub butelk z gorącą odą. Zabeg rozgrzeające są nezbędne przed kąpelą eczorną po nej, gdyż przyczynają sę do spokojnego snu chorego. Jeśl dze o temperaturę kąpel brzucha, stosujemy następujące zasady: przypadku osób chorych, yceńczonych lub anemcznych kąpel zaczynamy od temperatury 36 stopn C, a po upłye dóch, trzech dn obnżamy ją codzenne o 0,5 stopn C, aż do 25 stopn C. To samo dotyczy chorych dzec od lat dóch do dzesęcu. Persza kąpel osób zahartoanych ponna meć temperaturę 27 stopn C, a następne coraz nższą - codzenne

5 obnżamy ją o 1 stopeń C, aż do 20 stopn dla mężczyzn do 26 stopn C dla kobet (zmą jednak najyżej do 25 stopn C dla mężczyzn, a do 27 stopn C dla kobet). Jeśl poddajemy sę tym zabegom przez dłuższy czas, musmy zrobć przerę raz tygodnu. Zdarza sę dość często, że po klku dnach kuracj osoby palące zaczynają odczuać stręt do tytonu. Jej kontynuoane może ęc doproadzć do całkotego zaprzestana palena. Kąpel brzucha ponny sę ystrzegać kobety czase menstruacj. Zamast kąpel można użyać cepłej ody (35 stopn C) do obmyana klka razy dzenne organó płcoych. W przypadku osób cężko chorych lub osłabonych chorobą, które ne mogą przeproadzać kąpel brzucha, stosuje sę lgotne nacerana. Każdego ranka przez jedną, najyżej de mnuty nacera sę plecy chorego, leżącego łóżku, chłodną odą (20_25 stopn C). Po zabegu okrya sę go cepło; kedy sę rozgrzeje, można zdjąć dodatkoy koc. Kąpel nóg do kolan Stosujemy trzy rodzaje takch kąpel: gorącą, cepłą zmną. Kąpel gorąca (38_45 stopn C) ponna trać 10_20 mnut. Zabeg przeproadzony eczorem, przed położenem sę spać, zapena spokojny sen. Dzała lecznczo takch przypadkach, jak podyższone cśnene, atak astmatyczne, neroe bóle głoy, bóle głoy spoodoane mażdżycą naczyń mózgoych, neżyt oskrzel, ból uszach. Dobrze jest dodać do kąpel garść sol, de garśce drzenego popołu neco startej na proszek gorczycy. Kąpel cepła (30_38 stopn C) może trać do pół godzny. Dzała orzeźająco przy różnego rodzaju yczerpanach. Kąpel zmna (15_20 stopn C) tra od pół mnuty do 3 mnut. Podczas zabegu należy energczne nacerać ręką obe nog. Wyołane tym podrażnene zakończeń neroych nogach zmaga ruch robaczkoy jelt, co sprzyja usunęcu zaparć. Poneaż kąpel pobudza obeg kr nogach, jest dobrym środkem przecko "zmnym stopom". Kąpel nóg zajmuje ażne mejsce leczenu odą, gdyż zakończena neroe, zlokalzoane kończynach, poązane są z całym organzmem. Rodzce, którzy pragną meć zdroe dzec, ponn przyzyczajać je do kąpana każdego eczoru nóg cepłej odze (30_38 stopn C) dopero potem kłaść je spać. Kąpel rąk Kąpel gorąca (38_45 stopn C), trająca 10_20 mnut, jest ybornym środkem uspokajającym przypadku astmy, bóló okolcy serca nektórych chorobach płucnych. Odcąga ona kre z płuc mózgu, a tym samym ułata pracę tych narządó. Będze skutecznejsza, gdy dodamy do ody garść sol, garść popołu drzenego szczyptę drobno potłuczonej czarnej gorczycy. Krótkotrałe zmne kąpele rąk są popularnym spradzonym środkem przy neroym kołatanu serca, dusznośc neroym bólu głoy. Czas trana takch zabegó ne ponen przekraczać 2 mnut. Kąpel oczu Praktykoane są da rodzaje takch kąpel: chłodna cepła. Kąpel chłodna (27_30 stopn C) dzała bardzo dobrze zaróno na oczy zdroe, jak chore. Wzmacna

6 odśeża narząd zroku, jest skuteczna przypadkach doleglośc chroncznych, a złaszcza bóló stanó zapalnych oczu. Po zanurzenu tarzy odze klkakrotne oteramy zamykamy oczy. Zabeg należy potarzać klka razy dzenne. Kąpel cepła (33_36 stopn C) polega na tym, że po zanurzenu tarzy odze oteramy oczy na 15 sekund, następne podnosmy głoę za chlę potarzamy zabeg. Na konec poddajemy oczy kąpel chłodnej albo przemyamy je chłodną odą. Do cepłej ody można dodać ćerć łyżeczk potłuczonych nason kopru lub yar ze śetlka lekarskego. Taką kąpel należy stosoać klka razy dzenne. Wpłya ona korzystne na szelke stany zapalne oczu. Kąpele oczu są neskazane dla osób cerpących na uderzena kr do głoy. Kąpel nosa Do takej kąpel potrzebne jest naczyne z ygętym dzobkem. Wleamy do nego cepłą (35_37 stopn C), lekko osoloną odę (na szklankę ody ćerć łyżeczk sol), a następne kładamy delkatne dzobek do jednego nozdrza, jednocześne odchylając głoę do tyłu. Część strumena ody przepłyne przez drog nosoe, a potem tą samą drogą ypłyne na zenątrz, część zaś dostane sę do gardła ypłyne przez usta. Temu samemu zabego poddajemy druge nozdrze. Aby kąpel była skuteczna, należy ją przeproadzać da razy dzenne przez dłuższy czas. Dzała ona lecznczo na polpy, chronczny katar, skrzyene przegrody nosoej zaczerenene nosa. Kąpel podbródka Kąpel ta polega na zanurzenu brody naczynu z gorącą odą (40_45 stopn C) na 10_20 mnut; ponen ją poprzedzać kompres położony na brzuch. Taka kąpel pomaga przypadku tak zanego założonego nosa, chroncznego kataru, a także ropnego zapalena mgdałkó. Kąpel dolnej szczęk Zabeg ten przeproadza sę da razy dzenne przez 10_15 mnut takm samym naczynu jak kąpel podbródka róne gorącej odze. Pożądany jest także dentyczny kompres na brzuch. Jest to bardzo skuteczny środek przecko ropnemu zapalenu mgdałkó, bólo zębó przypadku chejących sę zębó (paradontoza). Kąpel (płukane) ust Usta płuczemy zasze cepłą odą (30_32 stopn C). Ma to dodatn pły na bel zębó zmacna je. Uaga! Gorąca lub zmna oda może uszkodzć emalę zębó. Przemyana Przemyane oczu Myjemy tarz odą z mydłem, po czym atą zmoczoną cepłym (30_38 stopn C) naparze ze śetlka lekarskego przeceramy górną część tarzy kerunku od nosa do skron. W tymże naparze zanurzamy drug kaałek czystej aty ycskamy z nej napar nad otartym okem - najper jednym, potem drugm. Należy oczyśce pamętać o

7 dokładnym umycu rąk. Można też naczej przeproadzć ten zabeg: napar leamy do kelszka - najlepej nskego szerokego do pełna, poekę przykładamy do płynu klkakrotne mrugamy, aż oko zostane przemyte. Możemy też użyć zakraplacza, którym puszczamy do oczu po klka kropl naparu. Tak zabeg łagodz zmęczene oczu, a także stany zapalne. Przemyane pochy Do przemyana pochy służy rygator. Weszamy go na ścane na ysokośc 1_1,5 metra, by oda spłyała sobodne. Po ypuszczenu poetrza z rurk łączącej rygator z kanulą leamy do nego 1_1,5 ltra cepłej ody zmeszanej z pół szklank naparu z katu nagetka. Temperatura ody z naparem ne ponna przekraczać 37 stopn C. Zenętrzne częśc płcoe myjemy odą z mydłem. Kładzemy sę na łóżko, podkładając pod pośladk poduszkę, suamy kanulę do pochy oteramy krank. Kedy z rygatora ypłyne już cała oda, zamykamy kurek yjmujemy kanulę z pochy. Przemyane pochy jest skazane różnych stanach zapalnych kobecych narządó płcoych. Kąpele o zmennej temperaturze Mogą to być kąpele zaróno całkote, jak częścoe, z tym że całkote stosuje sę o ele rzadzej. Zabeg polega na przemennym zanurzanu cała lub jego częśc odze o różnej temperaturze - rozpoczynamy od kąpel gorącej, a kończymy zmną. Ważne, aby oda była maksymalne gorąca maksymalne zmna. Dobrze jest ęc przygotoać sobe da naczyna, postać je obok sebe korzystać z nch na przeman. Po zakończenu kąpel yceramy sę do sucha uberamy. Jeżel jest nam chłodno, ykonujemy klka ćczeń gmnastycznych. Kąpel o zmennej temperaturze dobrze płya na obeg kr, jest rodzajem gmnastyk dla naczyń kronośnych, a także zmacna centralny układ neroy. Oddzałuje slne na cały organzm, można ją ęc zalecać ludzom zdroym, a chorym - tylko jeśl uzyskają zgodę lekarza. Ponny jej unkać kobety na trzy, cztery dn przed menstruacją. Kąpel zmenna nóg Jest to najczęścej praktykoana kąpel zmenna. Do jej przeproadzena potrzebne są da dostateczne szeroke głęboke naczyna (najlepej adra). Jedno napełnamy odą bardzo gorącą (42_45 stopn C), druge bardzo zmną (5_1O stopn C). Rozpoczynamy od kąpel gorącej, a po 20_30 sekundach zanurzamy nog zmnej odze na 5_15 sekund, tak na zmanę. Kąpel potarzamy pęcokrotne zasze kończymy na odze zmnej. Jeśl zabeg przeproadzmy pradłoo, nog mocno sę zaczereną. Osuszamy je ręcznkem kładamy grube skarpety (najlepej z oczej ełny) oraz cepłe pantofle. Take kąpele są zalecane przy "zmnych stopach", mgrenach, bezsennośc, szume uszach. Należy je stosoać przez dłuższy czas, do klku mesęcy, a óczas ch skuteczność będze trała. Kąpel zmenna rąk

8 Przeproadzamy ją tak jak kąpel zmenną nóg, a stosujemy przypadku "zmnych rąk", tak zanej martej kostk na staach palcó rąk, mgreny szumu uszach oraz celu pobudzena krążena kr. Kąpel zmenna tarzy Tarz (oczy zamknęte) zanurzamy naczynu z czystą, gorącą (40 stopn C) odą, a po 10 sekundach - naczynu z zmną (20 stopn C) odą na 1 sekundę. Zabeg potarzamy trzykrotne. Bardzo pomaga przypadku zmęczena umysłoego, odśeża dodaje rześkośc. Kąpele z dodatkem zół lecznczych nnych składnkó Do każdej kąpel możemy dodaać yary z różnych rośln. Zoła gotujemy odpoednej lośc ody lub zaleamy rzącą odą. Rozróżnamy następujące rodzaje takch kąpel. Kąpel z dodatkem yaru z sana Płócenną torebkę zaerającą 100_200 gramó utartego na proszek śeżego, pachnącego sana zanurzamy naczynu z rzącą odą zostaamy do "nacągnęca" na pół godzny (ne na ognu). Wyar dodajemy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Czas kąpel: 5_20 mnut. Kąpel ta dzała pobudzająco na obeg kr, pomaga leczenu chroncznego bronchtu, a także hartuje małe dzec, złaszcza zmą. Kąpel z dodatkem yaru ze słomy osanej 200_250 gramó słomy osanej zaleamy rzącą odą gotujemy przez pół godzny. Odcedzony yar leamy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Czas kąpel: 5_20 mnut. Kąpel ta jest bardzo skuteczna przypadku chorób nerek, pęcherza moczoego doleglośc reumatycznych. Kąpel z dodatkem yaru z szyszek geł sosnoych Igły szyszk sosnoe kromy drobno, trzy duże garśce tak przygotoanego suroca zaleamy rzącą odą gotujemy przez pół godzny: przez następne pół godzny yar mus sę ustać. Przecedzony dodajemy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Kąpel ta dzała nadzyczaj korzystne przy zapalenach nerek pęcherza moczoego, odśeża zmacna skórę. Jest szczególne zdroa dla osłabonych dzec osób starszych chorych na broncht. Kąpel z dodatkem yaru z korzena alerany Do naczyna z rzącą odą sypujemy suszony korzeń alerany - dla dorosłych de duże garśce, dla dzec jedną gotujemy przez pół godzny, po czym garnek odstaamy, by yar sę ustał. Przecedzony leamy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Czas kąpel: pół godzny, a naet dłużej. Kąpel taka jest bardzo zalecana zaróno dla dzec, jak chorych cerpących na katar senny choroby neroe, a także na różne choroby skóry, złaszcza śąd; dzała dobrze na skórę, czynąc ją jędrną elastyczną. Kąpel z dodatkem yaru z lśc orzecha łoskego sol (morskej lub

9 kuchennej) 200 gramó śeżych lub 100 gramó suszonych lśc orzecha łoskego gotujemy 2 ltrach ody tak długo, aż zostane jej połoa, przecedzamy. Wyar 2 łyżk stołoe sol dodajemy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Czas jej trana: 20_30 mnut. Kąpel jest bardzo skuteczna przypadku krzycy bronchtu. Kąpel z dodatkem yaru z kory dęboej Jeden klogram kory dęboej gotujemy 6 ltrach ody tak długo, aż zostane połoa ody. Przecedzony yar dodajemy do kąpel o temperaturze 35_37 stopn C. Czas trana kąpel: 10_20 mnut. Pomaga elu chorobach skóry. Kąpel z dodatkem gorczycy Do cepłej ody (38 stopn C) kładamy płócenny oreczek zaerający 100_150 gramó dobrze utłuczonych nason czarnej gorczycy yjmujemy dopero tedy, gdy oda naberze brązoego koloru zapachu musztardy. Kąpel ne ponna trać dłużej nż 10_15 mnut. Jest skuteczna różnego rodzaju przezębenach, bronchce zapalenu płuc. Poleane (natrysk) nacerane Poleane (natrysk) cała zmną (do 20 stopn C) lub chłodną (20_30 stopn C) odą to znakomty sposób na hartoane dzec dorosłych. Jest to róneż śetny środek zmacnający układ neroy, pobudzający krążene kr, usuający przemęczene umysłoe fzyczne. Ważne, aby stosoać je rozsądne, a ęc ne za często ne za długo. Ne należy też przesadzać z temperaturą ody, ne ponna ona być an za zmna, an za cepła. Wody zmnej mogą użyać tylko ludze dorośl, dodatku sln zahartoan. Wyceńczen chorobą, a naet zdro, ale gorszej kondycj fzycznej oraz dzec ponn korzystać z ody chłodnej, ngdy jednak z cepłej (o temperaturze poyżej 30 stopn C). Zabeg nacerana przeproadzamy następujący sposób: da razy dzenne, rano eczorem, naceramy całe cało lub jego częśc szorstkm ręcznkem albo dość ostrą myjką - zamoczonym zmnej (20 stopn C) albo chłodnej (25_30 stopn C) odze. Na początku zabegu możemy odczuać peen chłód. Aby tego unknąć, cześnej rozceramy cało suchym ręcznkem. Zaleca sę potórzyć to róneż po zabegu albo ykonać klka rozgrzeających ćczeń gmnastycznych. Nacerane całego cała należy rozpocząć od plecó. Ręcznk lub myjkę przekładamy naprzód przez jedno, potem przez druge ramę trzemy plecy od karku dół. Następne naceramy pers, brzuch okolce narządó płcoych, na zakończene zaś ręce oraz nog - każdą oddzelne. Cały zabeg ponen trać 10 mnut. Chodzene boso brodzene zmnej odze Chodzene boso, złaszcza po rosstej trae, jest pradanym spradzonym środkem lecznczym przypadku złego krążena, "zmnych stóp", zaparć, bezsennośc oraz bóló głoy różnego rodzaju. Poneaż ne szyscy, ne często, mogą sobe na to pozolć, zaleca sę jako zabeg zastępczy brodzene zmnej odze. Do anny naleamy tyle zmnej ody, aby stopy

10 były zanurzone najyżej do kostek. Zabeg ne ponen trać dłużej nż 3 mnuty. Pożądane jest, aby dzec dorośl chodzl przez całe lato boso albo sandałach, gdyż dzęk temu będą zahartoan zdro. Kąpele paroe Kąpele paroe ponny ceszyć sę uznanem zaróno osób zdroych, jak chorych. Kąpele take odśeżają, usuają zmęczene, zmacnają organzm, a także mają zbaenny pły na przelekłe zazębena procesy zapalne. Przed kąpelą całego cała trzeba dokładne sę umyć. Czas jej trana aha sę od 5 do 10 mnut, a temperatura pary ynos około 40 stopn C; zależy to od eku, płc, stanu zdroa oraz rodzaju schorzena osoby poddającej sę zabego. Kategoryczne zabrana sę kąpel paroych osobom starszym słabotym, kobetom cąży, osobom chorującym na serce, nery lub mającym skłonnośc do yleu kr do mózgu. Ne olno też korzystać z "parók" przypadku ysokej, poyżej 39 stopn C, cepłoty cała. Ponadto należy pamętać, że neskazane jest przeproadzane zabegu tuż przed jedzenem zaraz po nm; najlepsze pory to: na godznę przed posłkem de po posłku. C, którzy źle znoszą ysoką temperaturę, ponn przed kąpelą umyć zmnej odze tarz, szyję, ramona, klatkę persoą ręce, a na głoę położyć zmny kompres zmenać go klka razy. W trakce kąpel dobrze jest popjać napar z katu lpy. Kąpel paroa głoy, szy klatk persoej Chory obnaża górną część cała sada na krześle lub na nskm stołeczku. Nakryamy go raz z głoą doma kocam tak, aby opadały sobodne na podłogę, suamy pod ne naczyne z rzącą odą. Chory zamyka oczy, pochyla sę nad naczynem tak sposób, by para spojała mu głoę szyję, tra tej pozycj dopóty, dopók sę dobrze ne ypoc, to jest 5_10 mnut. Po zabegu należy umyć sę chłodną odą, ubrać położyć. Tego dna ne olno już ychodzć na poetrze. Taką "parókę" stosujemy leczenu chroncznych schorzeń nosa, uszu oczu, przypadku zapalena oskrzel, zapalena gardła, poększena mgdałkó, angny, a także bólu zębó, neralg neru trójdzelnego, bóló głoy kręczu karku. Jeżel po kąpel chory odczuje przypły kr do głoy, ponen ząć kąpel zmenną nóg. Ne zaleca sę stosoana tego zabegu częścej nż 2_3 razy tygodnu. Nadcśnenocy zaś muszą poradzć sę lekarza, czy ogóle mogą go stosoać. Kąpel paroa nóg Wodą o temperaturze 42_45 stopn C napełnamy adro lub nne, dość ysoke naczyne. Można do nej dodać garść sol morskej (lub zykłej) albo oreczek ze zmeloną czarną gorczycą. Kedy sedzący chory łoży nog do ody (ponna mu sęgać do kolan), zajamy go koc od brzucha dół, tak by naczyne znalazło sę pod kocem. Nebaem chory zaczyna sę pocć;

11 aby pot był jeszcze obftszy, podajemy flżankę gorącego naparu z katu lpy. Po kąpel yceramy chorego do sucha, kładzemy do łóżka cepło okryamy, by znou sę pocł. Na zakończene naceramy mokrym chłodnym ręcznkem. Zabeg ten stosujemy takch chorobach, jak podagra, puchlna nóg, zazębena, nedomagana pęcherza bóle głoy, którym to chorobom zasze toarzyszą "zmne stopy". Kąpel paroa narządó płcoych pośladkó Taką kąpel przyjmuje sę pozycj sedzącej na bdece, adrze lub nnym naczynu napełnonym do połoy gorącą (42_45 stopn C) odą. Kedy chory, rozebrany od pasa dół, usądze na nm, zajamy go koc tak, by bdet był okryty jak najszczelnej. Po trającej 5_10 mnut kąpel należy obmyć sę chłodną odą. Zabeg ten jest znakomtym środkem lecznczym chorobach kobecych narządó płcoych, zapalenach jelta grubego orzodzenach odbytu. Kąpel paroa zołoa W zasadze hydroterapa zadzęcza soje sukcesy samej odze. Jednakże jej skuteczność zmaga sę przez dodaane do kąpel naparó lub yaró z rozmatych zół o łaścoścach lecznczych. Na przykład do kąpel paroych głoy dodaje sę kat rumanku, kat bzu czarnego, nasene kopru, zele kranka, do kąpel nóg - starte na proszek sano. Kąpele paroe z dodatkem zół lecznczych ponny trać 20_30 mnut. Przeproadza sę je tak samo jak kąpele czystej odze. Kąpel paroa z dodatkem gotoanej kapusty Do kąpel dodajemy przecedzony yar z ćartk drobno poszatkoanej ugotoanej na mękko kapusty. Taka kąpel przynos dużą ulgę zapalenu gardła, katarze zapalenu oskrzel. Przeproadza sę ją tak samo jak kąpel paroą głoy. Zabeg napotne Zajana mokre Są to jedne z najbardzej efektynych zabegó hydropatycznych. Obnżają, to szybko, temperaturę cała, pobudzają obeg kr, uspokajają układ neroy. Polegają na klkakrotnym (4_5 razy po 5 mnut) zajanu całego cała lub jego częśc mokre, chłodne, lnane lub baełnane prześceradło (róneż ręcznk kąpeloy). Po zabegu należy chorego umyć, natrzeć chłodną (20_28 stopn C) odą lub poddać cepłej (32_34 stopn C, kąpel całkotej, trającej 5_10 mnut, a następne ytrzeć do sucha ręcznkem dobrze okryć ( nektórych przypadkach - określ je lekarz - można chorego ne ycerać). Szczególne trzeba zracać uagę na cepłotę nóg: jeśl mmo okryca nog są zmne, należy je ogrzać termoforem lub butelką z gorącą odą. Dla skutecznośc zabegu ażne jest, by przeproadzać go spokojne bez pośpechu. Jeśl chory zasnął, co neraz sę zdarza, ne olno go budzć; trzeba poczekać, aż sam sę ockne dopero tedy kontynuoać zabeg.

12 Róneż po zabegu chory ponen dobrze ypocząć. Po klku zajanach cepłota cała raca do normy. Zajane mokre całego cała Mokre prześceradło mus szczelne okryć całe cało, zaś oda ponna być chłodna: 20_25 stopn C, przypadku cężko chorych osłabonych - moa tu o dorosłych: 26_30 stopn C. Jeżel chory ma ysoką gorączkę, ponad 38 stopn C, dobrze jest zmeszać odę z octem, a przy temperaturze ponad 40 stopn C można dodać 2 łyżk stołoe duęglanu sodu. Im zmnejszej ody użyjemy do zajana, tym lepszy jest efekt. Zajamy chorego następujący sposób: na łóżku rozpośceramy cepły koc, na nm zaś grube prześceradło lnane lub baełnane namoczone odze dobrze ycśnęte. Chory, sam lub z naszą pomocą, kładze sę na prześceradle. Ojamy go ne całego z yjątkem rąk, a następne ścśle opatulamy koc po szyję (dla ększej penośc koc możemy spąć pod brodą agrafką). Na konec okryamy chorego jeszcze jednym lub naet doma kocam. Do kolejnego zajana (jeśl chory ne usnął) przystępujemy po 5 mnutach. Zajane mokre dzec (od 2 do 16 lat) Do namoczena prześceradła użyamy ody o temperaturze 26_28 stopn C, z dodatkem octu. Im yższą dzecko ma gorączkę, tym oda ponna być chłodnejsza. Jeżel kompres robmy z yaru z sana lub ze słomy osanej, ponen on być o ele ceplejszy (35_37 stopn C). Należy pamętać, żeby przed zajanem dzecko opróżnło pęcherz moczoy oddało stolec. Cały zabeg przeproadzamy tak jak omóony yżej, z tym, że każde zajane ponno trać 1_2 mnuty. Zajane mokrą koszulę Długą aż do zem płócenną lub baełnaną koszulę moczymy chłodnej (20_25 stopn C) odze dobrze yżymamy. Na łóżku rozkładamy cepły koc. Chory, sam lub z naszą pomocą, kłada koszulę kładze sę na łóżku. Ojamy go dokładne koc. Zabeg ponen trać od pół do 2 godzn - tak długo, aż na tarzy chorego poja sę pot. Wtedy odkryamy go, zdejmujemy koszulę, yceramy suchym ręcznkem uberamy (oczyśce, jeśl jest sprany, sam może to zrobć). Przez najblższe klkanaśce czy klkadzesąt mnut, zależnośc od samopoczuca, chory odpoczya leżąc. Skuteczność zabegu jest prae taka sama jak zajana całkotego: obnża temperaturę cała, pobudza obeg kr, uspokaja system neroy podnos ogólny tonus organzmu. Ponadto przynos zaskakująco dobre ynk leczenu nektórych chorób psychcznych. Zajane suche Ten zabeg też przeproadzamy na łóżku, ne użyamy jednak prześceradła. Zajamy chorego suchy koc tak, by ścśle przylegał do szy, a następne okryamy go jeszcze doma, a naet trzema cepłym kocam. Pod głoę chorego kładzemy poduszkę, na głoę zaś - by zapobec eentualnemu przypłyo kr do mózgu - kompres. Jeszcze raz spradzszy, czy chory jest szczelne okryty, oteramy okno. Kedy chory zaczne sę pocć, pomy go gorącym naparem z katu lpy, co 10 mnut po łyku. Jeśl chcemy

13 spoodoać jeszcze slnejsze poty, przed zanęcem kładzemy choremu kompres na brzuch, ale tedy ne okryamy go już dodatkoym kocam. Cały zabeg może trać 30_60 mnut - jeden człoek poc sę szybcej, nny olnej. Przed roznęcem kocó zamykamy okno. Chorego, cąż leżącego na łóżku, obmyamy gąbką, naceramy lgotnym ręcznkem, a potem yceramy do sucha cepło uberamy. Zaleca sę, aby po zabegu chory dobrze odpoczął, a naet sę przespał. Wypocene skuteczne szybko obnża temperaturę, jego efektem jest także chudnęce. Zajane suche stosuje sę przypadku ysokej gorączk, yołanej na przykład slnym przezębenem nnym chorobam dróg oddechoych, a także przy nadmernej otyłośc. Ne olno jednak przeproadzać tego zabegu bez porozumena sę z lekarzem; może on być szkodly dla osób cerpących na jakekolek nedomog układu sercoo_naczynoego. Wygrzeana Jest to zespół zabegó, które - dzałając podobne jak kąpele paroe zajana - rozgrzeają cało, co sprzyja obftemu ydzelanu potu. Wygrzeane gorącej sol Da, trzy klogramy sol prażymy na pateln. Kedy jest gorąca, ale ne parzy (spradzamy ręką), rozsypujemy ją na łóżku tak, by najęcej leżało pod plecam chorego, przykryamy kocem. Na kocu układamy chorego okryamy go trzema kocam. Po godzne, kedy sę ypoc, przenosmy go okrytego na druge, dobrze ygrzane łóżko, gdze nadal będze sę pocł. Na zakończene zabegu obmyamy chorego chłodną (20_30 stopn C) odą, za pomocą gąbk lub ręcznka, yceramy do sucha. Take ygrzeane skuteczne pomaga leczenu przezębeń stanó zapalnych dróg oddechoych. Wygrzeane gotoanym jęczmenu Trzy, cztery klogramy jęczmena gotujemy przez 15 mnut. Ne rozgotoane zarna odcedzamy, schładzamy, by ne poparzyły chorego, sypujemy do poszek na poduszkę. Na połoe łóżka rozpośceramy grubą tkannę (może być koc), układamy na nej poszekę z zarnem, ygładzamy ręką przykryamy cenkm kocem. Chory ma leżeć łóżku tak, by poszeka z jęczmenem była pod jego szyją plecam. Okryamy go doma albo trzema kocam. Mnej ęcej po 1 godzne, kedy spoc sę mocno, zajamy go koce przenosmy na druge łóżko; tam będze sę dalej pocł, już bez jęczmena. Na konec obmyamy chorego chłodną (20_30 stopn C) odą. To ygrzeane jest szczególne skutecznym środkem przecko różnorakm przezębenom. Wygrzeane przy pecu Chory, całkoce ubrany, sada przy gorącym pecu pool popja gorący napar z katu lpoego. Po trzech (do pęcu) flżankach zaczyna sę obfce pocć; óczas zajamy go da, trzy koce z porotem sadomy przy pecu, by nadal sę pocł. Po 20_30 mnutach rozberamy go szybko naceramy ręcznkem lub gąbką namoczonym chłodnej (20_30 stopn C)

14 odze, po czym yceramy do sucha. Wygrzeane przy pecu bardzo pomaga przezębenach przemarznęcach. Zabeg napotne dla oseskó dzec do lat sześcu Dobrym środkem napotnym dla dzec do lat sześcu jest kąpel (38 stopn C) całkota z dodatkem yaru z czarnej gorczycy lub sol albo też yaru z sana. Czas trana kąpel: 10_15 mnut. Jeżel ne mamy arunkó do ykonyana tego zabegu, możemy go zastąpć kąpelą paroą głoy. Po ystąpenu potu na czole dzecka zajamy je ręcznk kąpeloy da cepłe koce, po czym kładzemy do łóżka, by tam nadal sę pocło. Dodatkoo można mu położyć na brzuszek kompres z ody o temperaturze 30 stopn C. Po 10_15 mnutach naceramy całe cało chłodną odą o temperaturze 25 stopn C, a potem yceramy do sucha kładzemy dzecko do łóżka. Oba zabeg są bardzo skuteczne e szelkego rodzaju zazębenach, katarach nosa stanach zapalnych gardła. Zabeg napotne przypadku ysokej temperatury cała (39_40 stopn C) Dla dorosłych (I) Cało chorego smarujemy meszanną sporządzoną ze zmażdżonych głóek czosnku octu nnego rónych częścach. Następne zajamy go suche prześceradło oraz da, trzy koce (jak przy zajanu suchym) kładzemy do łóżka. Nebaem chory zaczyna sę pocć, temperatura spada. Po mnej ęcej 15 mnutach obnażamy go, naceramy ręcznkem zamoczonym chłodnej (25 stopn C) odze, yceramy do sucha uberamy czystą belznę. Na brzuch kładzemy choremu kompres z chłodnej (20_30 stopn C) ody pozostaamy go łóżku, by zasnął. Dla dorosłych (I) Cało chorego smarujemy meszanką złożoną z soku ycśnętego ze zmażdżonego czosnku lub cebul, octu sol lub meszanną chłodnej ody, octu sody oczyszczonej (po 100 gramó każdego składnka). Dalej postępujemy jak poprzedno. Dla dorosłych (I) Cało chorego smarujemy meszanką złożoną (objętoścoo) dóch częścach z soku cytryny jednej częśc z sol kuchennej. Resztę zabegu ykonujemy jak poprzedno. Dla dorosłych (Iv) Chorego uberamy "mokrą koszulę", zanurzoną uprzedno meszance złożonej z octu nnego (trzy częśc) chłodnej ody jedna część). Dalej postępujemy jak poprzedno. Dla dzec Cało dzecka smarujemy meszanną oly z olek, octu nnego bałka jaj ( rónych częścach) lub też smarodłem sporządzonym z ne solonego smalcu eprzoego (łyżka stołoa) połoy zmażdżonej tabletk aspryny lub chnny. Resztę zabegu ykonujemy tak jak przypadku dorosłych. Herbaty napotne Herbaty napome są szczególne skuteczne przypadku ostrego lub chroncznego zapalena gardła oraz płuc, a także szelkch chorób borących sój początek z przezębena. Dzałają jeszcze efektynej połączenu z

15 nnym zabegam napotnym. Najbardzej poleca sę nżej ymenone. Napar z katu lpy z dodatkem skórk z jednego jabłka Jedną łyżkę katu lpy zaleamy 250 mlltram rzącej ody. Po zaparzenu (mnej ęcej 10 mnut) przecedzamy napój słodzmy cukrem lub modem. Wypjamy 3_5 flżanek napoju, jedną po drugej. Następne kładzemy sę do łóżka ogrzanego termoforem lub butelkam z gorącą odą, cepło okryamy leżymy dopóty, dopók sę dobrze ne ypocmy (30_60 mnut). Na zakończene zabegu należy natrzeć całe cało lgotnym chłodnym ręcznkem, a potem suchym, ubrać sę odpocząć. Neskazane jest ychodzene z domu. Meszanka z oocó kató 30 gramó suszonych oocó maln meszamy z taką samą loścą suszonego katu lpy katu dzeanny. 3 łyżk stołoe meszank sypujemy do 0,6 ltra rzącej ody pozostaamy pod przykrycem (ne na ognu) na 10 mnut. Po zaparzenu napój przecedzamy ypjamy 3n flżank jedną po drugej. Dalej postępujemy tak jak po ypcu naparu z katu lpy. Herbata z modu cytryny Do 1 ltra rzącej ody dodajemy 2_3 łyżk stołoe czystego modu pszczelego oraz sok z jednej cytryny pozostaamy na 10 mnut na małym ognu. Gorący płyn, spożyany dużych loścach - na raz pjemy 4_5 flżanek - ma łaścośc rozgrzeające, napotne, a tym samym przynos ulgę cerpącym na schorzena klatk persoej, przezębena grypy. Schłodzona herbata z modu cytryny jest dobrym napojem orzeźającym jednocześne zmacnającym. Herbata z szyszek lśc chmelu Jedną łyżkę stołoą szyszek lśc chmelu sypujemy do 300 mlltró rzącej ody odstaamy pod przykrycem na 1 godznę, aby herbata nacągnęła. Pjemy ją na gorąco; dzenne 3 flżank. Łagodz bóle różnego rodzaju, a także pomaga zasypanu. Napój napotny Do garnka leamy 300 mlltró starego czeronego na ( tym przypadku dzała lepej nż bałe). Meszamy z 300 mlltram ody, dodajemy jedną czubatą łyżkę stołoą cukru 5 goźdzkó. Naczyne staamy na małym ognu trzymamy tam tak długo, aż połoa płynu yparuje. Napój - gorący, dużych loścach - podajemy tylko dorosłym. Dalej postępujemy tak samo jak po ypcu naparu z katu lpy. Kompresy Kompresy są bardzo pomocne leczenu stanó zapalnych skóry, tkank podskórnej staó, a także takch przypadkach, jak oparzena, stłuczena zchnęca. Zastępują róneż kąpele paroe lub zmacnają ch dzałane. Najczęścej użyane to kompresy z ody z yaró z różnych zół lecznczych, byają też kompresy z mleka oly, z sol nnych cał stałych, mędzy nnym z glny. Ich temperatura jest różna zależnośc od zastosoana. Kompresy robmy z kaałkó starego,

16 spranego, oczyśce sterylne czystego materału - najlepej płótna lub baełny - bo tak przepuszcza poetrze dobrze przylega do cała, a tym samym dłużej, utrzymuje łaścą cepłotę. Z tych łaśne zględó, z yjątkem nektórych kompresó rozgrzeających, ne zaleca sę użyana ceratk lub nnych materałó neprzepuszczalnych. Każdy kompres ponen składać sę z klku arst; latem - z trzech, czterech, zmą - z dóch, trzech. Persza - którą kładzemy bezpośredno na cało lub którą je ojamy - to kaałek cenkego materału umoczony odze mnej lub bardzej yżęty. Druga arsta to tak sam materał, tyle że suchy szerszy od perszego o trzy, cztery centymetry; trzeca - róne szerok co poprzedn, ale z grubszej tkanny: ełnanej lub flanel; czarta reszce - to najczęścej suchy ręcznk. (Kolejność tych arst, z yjątkem perszej, może być nna - zme często poprzestajemy na dóch perszych albo na perszej trzecej; bya też, że dodajemy jeszcze jedną - atę.) Najlepej przykładać kompresy rano, na godznę przed jedzenem, lub eczorem, przed położenem sę spać. Cało chorego ponno być rozgrzane, złaszcza stopy; jeśl są zmne, należy je przed zabegem rozgrzać. Woda na kompresy stosoane stanach zapalnych mus być chłodna (20_25 stopn C dla dorosłych, 25_30 stopn C dla dzec osób osłabonych chorobą). W przypadku zaognonych, jątrzących sę ran, czyrakó stłuczeń kompres ponen pokryać ne tylko chore mejsce, lecz także tkank promenu trzech, czterech centymetró (należy pamętać, że przed położenem kompresu na ranę trzeba ją oczyścć atą namoczoną cepłej, przegotoanej odze). Skuteczność tych okładó jest tym ększa, m dłużej trzymamy je na cele. Róneż chłodnej odze moczymy kompres, który mamy położyć na zchnęty sta. Kompres tak dodatkoo opatrujemy grubą arstą aty ojamy flanelą. Rozgrzany okład ne przynos ulg, lecz odrotne, często ęc musmy go zmenać. Jeszcze częścej, bo co pęć mnut, ymenamy kompres, który przykładamy na skórę poparzoną ognem lub rzątkem. Okład ten różn sę od szystkch nnych, bo składa sę aż z sześcu lub naet ośmu arst (płótna czy baełny) namoczonych zmnej, a najlepej lodoatej odze. Zmny kompres stosujemy też przypadku zaburzeń pracy serca (tu należy poradzć sę lekarza) krotokó. Aby na przykład zahamoać krotok z nosa, przykładamy zmne okłady do tylnej częśc czaszk poszkodoanego, często je zmenając. Inaczej natomast postępujemy z kompresam rozgrzeającym, napotnym, dzałającym tak jak kąpele paroe lub zmacnającym ch skuteczność. Moczymy je odze chłodnej (20_30 stopn C), cepłej lub bardzo cepłej (30_38 stopn C) zmenamy - jeśl zachodz potrzeba - po dłuższym czase, na ogół po dóch godznach. Temperatura kolejnego kompresu ponna być yższa, a jego dzałane krótsze (zdejmujemy go po dzesęcu czy klkunastu mnutach). Należy pamętać, że take rozgrzeające okłady dla dzec oraz osób starszych słabych ponny meć yższą temperaturę nż dla dorosłych o slnych organzmach.

17 Jeśl natomast chory ma ysoką temperaturę (ponad 38 stopn C), na jej obnżene skutecznej dzała kompres z ody zmeszanej pół na pół z octem nnym. Tyle uag ogólnych o dzałanu sposobe przygotoyana kompresó. A teraz klka uag szczegółoych. Kompres z ody chłodnej na brzuch Poneaż ojamy nm chorego, szystke arsty kompresu ponny meć odpoedną długość (dla dorosłych - mnmum 1,5 metra, dla dzec - proporcjonalne mnej) szerokość (około 0,5 metra dla dorosłych). Przykładamy go eczorem, a zdejmujemy rano. Dla ększego efektu dobrze jest tedy natrzeć brzuch ręcznkem, najper zamoczonym chłodnej odze, a następne suchym. Zabeg przeproadzamy codzenne, bez przer, dopók ne ustaną objay choroboe, proflaktyczne natomast stosujemy go raz tygodnu. Kompres zmaga czynność narządó jamy brzusznej, polepsza traene ruchy robaczkoe jelt. Ma też dobry pły na pracę całego organzmu, poneaż podrażna zakończena neroe brzucha. Stosuje sę go ęc przypadku rozmatych zaburzeń traennych (rozolnene, kolk, burczene brzuchu), przy braku apetytu tp. Dzecom aplkuje sę go także przy zazębenach. Kompres z ody chłodnej na klatkę persoa Z jednego kaałka grubego materału lnanego lub baełnanego kromy coś rodzaju kamzelk, uzględnając ymary chorego. Moczymy ją odze lub yarze z sana (temperatura 20_30 stopn C), yżymamy nakładamy na gołe cało tak, by dobrze przylgnęła do pers. Ten "ubór" uzupełnamy drugą kamzelką - z flanel; ponna meć długe rękay być dłuższa od perszej o pęć centymetró (można do tego użyć górnej częśc pżamy). Ostatna arsta kompresu to szerok, gruby bandaż, którym ojamy tułó chorego, ale tak, by ne utrudnało mu to oddychana. Kompres zakłada sę na całą noc. Jest nader skuteczny dla dzec dorosłych, złaszcza tych, którzy chorują na chronczny broncht lub kaszel. Kompres z ody chłodnej na łydk Może to być kompres dojak: zykły, ojany okół łydk od kostk do kolana, tak zane mokre podkolanók; kładamy na ne suche, ełnane (lub, jeśl takch ne mamy, nne bardzo cepłe) pończochy lub podkolanók. Kompresó ne należy nakładać na zmne nog, najper trzeba je rozgrzać przez rozcerane lub obłożyć butelkam z gorącą odą cepło okryć. Chłodne kompresy na łydk to ypróboany środek przypadkach bezsennośc, bólu głoy yczerpana neroego. Dzecom aplkuje sę go także, razem z kompresem na brzuch, celu obnżena temperatury. Kompres na głoę, szyję gardło Kompres na głoę, stosoany przypadku ogranczonych procesó zapalnych, na przykład rzodó, ponen być chłodny (temperatura ody 20_25 stopn C, dla dzec osób szczególne osłabonych - 25_30 stopn C) dobrze yżęty. Przy bólach głoy chroncznych katarach bardzej pomaga

18 kompres moczony odze z dodatkem octu. Kompres na szyję (gardło) dzała rozgrzeająco, a ęc lecznczo takch przypadkach, jak zapalene mgdałkó, angna, stany zapalne górnych dróg oddechoych, poększene ęzłó lmfatycznych, a także zapalene uszu; tym ostatnm przypadku mus dobrze przylegać róneż do uszu. Pożądane jest, aby kompresom na głoę uszy toarzyszyły zasze kompresy na brzuch lub na nog. Kompres rozgrzeający Kompres rozgrzeający jest zabegem bardzo zalecanym przez zolennkó medycyny naturalnej. Stosujemy go głóne ostrych lub ropnych zapalenach różnego typu, tym: ropnach dząseł, złamanach, zchnęcach nacągnęcach staó. Wykonujemy go następujący sposób: chorą część cała okryamy (lub ojamy) ręcznkem zamoczonym zmnej (do 20 stopn C) odze yżętym, ale dobrze mokrym. Na ręcznk kładzemy cenką ceratkę lub cenką folę, szerszą od nego o 2_3 centymetry, a na ną - dość grubą arstę aty. Wszystko to bandażujemy lub zajamy ełnany szal umacnamy agrafką. Kompres należy nakładać możle szybko, ale staranne, tak by arsty szczelne przylegały do sebe, ne dając dostępu poetrzu. Po zdjęcu kompresu mejsce, na którym leżał, trzeba energczne natrzeć suchym ręcznkem. Kompres zmenamy co 8_12 godzn. Zabeg możemy potarzać elokrotne, zgodne z potrzebą. Kompres z ódk Jest często użyany medycyne ludoej. Wykonujemy go podobne jak kompres rozgrzeający, lecz bez ceratk. Ma też take samo zastosoane, ne ponno sę go jednak przykładać małym dzecom matkom karmącym. Kompres z mleka W medycyne ludoej take kompresy praktykoane są od nepamętnych czasó. Dzałają uspokajająco, zmacnają nery, znakomce odśeżają umysł cało, mają także szeroke zastosoane różnych chorobach skóry, zazębenach, bólach staó, przemęczenu. Możemy je kłaść na całe cało lub na określone jego częśc. Stosujemy da rodzaje kompresó z mleka. Kompres zykły ykonujemy z podgrzanego (30_38 stopn C) mleka suroego. Zanurzamy nm kaałek tkanny lub prześceradło yżymamy, ne tak jednak mocno jak kompresy z ody. Dalej postępujemy jak przy kompresach z ody chłodnej, zastępujących kąpele paroe (też ne użyamy ceratk; jeśl jest to kompres na całe cało - ostatną, zenętrzną, arstę zastępuje koc). Kompres zdejmujemy po 1_2 godznach, ale jeżel chory zaśne, może to trać dłużej, bo czekamy, aż sę obudz. Po zdjęcu kompresu mejsce, na którym leżał, obmyamy cepłą odą - można dodać do nej neco octu. Zabeg ten możemy przeproadzać przez dłuższy czas codzenne lub co drug dzeń. Drug rodzaj kompresu mlecznego przygotoujemy następująco: do 1 ltra suroego mleka leamy sok z 1 cytryny lub 1 flżankę octu albo 10_15 łyżek stołoych zsadłego mleka dobrze meszamy. Po 30 mnutach mleko

19 staamy na ognu zagotoujemy. Dzęk obecnośc kasó mleko sę arzy. Pók cepłe, rozproadzamy je szybko na połoe tkanny przeznaczonej na kompres, przykryamy drugą, przykładamy na chore mejsce (lub na całe cało) pozostaamy tam tak długo jak zykły kompres mleczny (oczyśce uprzedno okryszy chorego kolejnym arstam lub kocem). Tak kompres jest szczególne pomocny leczenu bronchtu, zapalena płuc chorób z gorączką. Kompres z oly na klatkę persoą Tkannę przeznaczoną na kompres zanurzamy ne solonym, gorącym smalcu eprzoym, zmeszanym pół na pół z olą z olek. Po ycśnęcu okładamy ną pers plecy chorego, ojamy go doma ręcznkam jeden z przodu, drug z tyłu), a potem flanelą lub bandażem. Każdego ranka eczoru zdejmujemy kompres, "odgrzeamy" przykładamy znou. Po trzech dnach, kedy kompres jest już suchy, zanurzamy go znou cepłym smalcu zmeszanym z olą przykładamy na pers plecy chorego. Zabeg ten można potarzać 4_5 razy. Tak kompres jest szczególne przydatny dla dzec cerpących na slny kaszel, zapalene górnych dróg oddechoych, zapalene oskrzel, bóle staó choroby skórne. Kompresy z dodatkem czarnej gorczycy na klatkę persoą Rozróżna sę da rodzaje tych kompresó: zyczajny tak zaną komzelkę. Kompres zyczajny przygotoujemy następujący sposób: do 0,6 ltra cepłej (30_38 stopn C) ody kładamy płócenny oreczek z zaartoścą łyżk stołoej zmelonych nason czarnej gorczycy. Kedy oda naberze zelonkaobrązoego koloru, torebkę yjmujemy. W yarze moczymy pas materału (baełnanego lub lnanego) długośc mnmum 1,5 metra dla dorosłych odpoedno mnejszej dla dzec oraz szerokośc 10_20 centymetró. Kompres przykładamy do klatk persoej, nakładamy nań flanelę szczelne bandażujemy. Po 2 godznach kompres zdejmujemy na jego mejsce kładzemy drug - z chłodnej ody lub yaru z sana. Zabeg przeproadzamy da razy dzenne, rano eczorem. Dzała on skuteczne przypadku slnego kaszlu, zapalena oskrzel zapalena płuc. Kamzelkę z gorczycy przygotoujemy tak samo jak kamzelkę z ody chłodnej na klatkę persoą. Kompres z glny Kompresy z glny są szczególne skuteczne takch przypadkach, jak zaparca, begunk chronczny katar żołądka, a także - zchnęca bóle staó, choroby podrażnena skóry (na przykład yołane żądłam oadó), odmrożena oraz bóle głoy mgreny. Stosuje sę je róneż celu szybkego obnżena ysokej temperatury - spraa to kompres położony jednocześne na brzuch głoę. Do sporządzana tych kompresó najlepsza jest glna nezbyt tłusta, z dodatkem pasku, ydobyana z mejsc suchych. Druge mejsce zajmuje glna bała, trzece zaś żółta. Należy pamętać, że glna na kompres ne może być zaneczyszczona. Przeseamy ją przez gęste sto rozrabamy z małą loścą ody, aż naberze konsystencj rzadkego casta lub gęstej śmetany. Maczamy tym odpoedn

20 kaałek tkanny lnanej lub baełnanej, przykładamy do cała ojamy kolejnym arstam kompresu. Zdejmujemy go po 2_3 godznach. Kompres z glny na brzuch Przygotoujemy tak kompres następująco: na kaałek materału nanosmy jednocentymetroą arstę rozrobonej glny przykryamy drugm, tej samej długośc szerokośc kaałkem materału. Tak przygotoany kompres kładzemy na brzuch. Szczelne przykryamy go ręcznkem zamoczonym cepłej odze, a następne ojamy grubym bandażem lub ełnanym szerokm pasem. Kompres zdejmujemy dopero tedy, gdy glna zaczne zasychać (po 2_3 godznach). Skórę brzucha myjemy cepłą odą. Kompres z glny na głoę Wykonujemy go mnej ęcej tak samo jak kompres na brzuch, z tym że do ody, której meszamy glnę, dodajemy neco octu, a pomędzy łosy a kompres podkładamy cenk (baełnany lub lnany) ręcznk albo czystą szmatkę. Do szystkch kompresó z glny, które mają leczyć zchnęca czy zapalena staó, dobrze jest zamast ody użyać cepłego octu lub też meszank ody z octem rónych częścach. Przy szelkch podrażnenach skóry najlepej skutkuje kompres cepły. Aby ne ystygł, glnę meszamy z cepłą odą octem tuż przed nałożenem na chore mejsce. Kompresy gorące Kompresy gorące z poodzenem zastępują kąpele paroe częścoe mają duże łaścośc leczncze. Dzałają skuteczne przy braku apetytu, obstrukcjach, zapalenu oskrzel, przezębenach, rzodach chorobach staó, a także zapobegają yleom kr do mózgu, dolegloścom żołądkoym jeltoym. Woda, której moczymy kompres, mus być bardzo gorąca, trzeba ęc uażać, by ne poparzyć chorego. Zykły kompres gorący Osem, dzesęć ręcznkó kładamy do bardzo gorącej ody. Wyjmujemy je po kole, posługując sę drenanym szczypcam (takm do gotoana belzny), dobrze ycskamy mędzy dema deseczkam. Wyżęty ręcznk zajamy kaał ełnanego materału, formując coś rodzaju poduszeczk, spradzamy, dotykając ną polczka, czy ne parzy (jeśl za gorąca, poruszamy parę razy, by ostygła). Potem przykładamy na moment do cała chorego, podnosmy, znó przykładamy, tak klkakrotne. Gdy skóra przyykne do temperatury kompresu, pozostaamy go na 15_20 mnut przygotoujemy drug ręcznk. Postępujemy z nm tak samo jak z perszym. Zabeg potarzamy dopóty, dopók skóra ne zaczeren sę, ne olno jednak dopuścć do poparzena. Na zakończene obmyamy cało cepłą odą yceramy do sucha cepłym ręcznkem. Zabeg można przeproadzać 2_3 razy dzenne. Kompres gorący z gotoanego jęczmena W zależnośc od tego, jak duża poerzchna cała ma być poddana zabego, gotujemy odpoedną lość jęczmena, płatkó osanych lub

21 jęczmennych (od 250 do 500 gramó). Gdy zarna są mękke (ponny pękać pod nacskem palca), odcedzamy je sypujemy do płócennej torebk. Torebkę schładzamy, by ne oparzyła chorego, przykładamy do cała. Zdejmujemy ją dopero tedy, gdy jęczmeń ystygne. Tak kompres stosujemy obrzmenach staó stanach zapalnych skóry. Kompres gorący z gotoanej kapusty Zależne od elkośc kompresu gotujemy pół lub całą głókę poszatkoanej kapusty. Następne ycskamy ją sypujemy do płócennego orka. Dalej postępujemy tak jak przypadku kompresu z gotoanego jęczmena. Róneż zastosoane jest take samo. Kompres gorący z sol kuchennej 250_300 gramó sol kuchennej nagrzeamy emaloanym rondlu tak długo, aż będze dobrze cepła, ale ne gorąca. Następne sypujemy ją do płócennego oreczka, spradzamy cepłotę dotykając nm polczka przykładamy kompres do cała - na przykład do szy - ojamy ceratką bandażujemy. Kompres trzymamy tak długo, aż sól ostygne, a po zdjęcu ojamy szyję ełnanym szalem. Jest to szczególne skuteczny środek przecko chrypce zazębenu gardła. Kompres gorący z koca Na łóżku rozkładamy da koce jeden na drugm. Trzec zanurzamy gorącej (do 60 stopn C) odze, yżymamy rozpośceramy na suchych. Chory kładze sę na nm. Po kole zajamy go: najper ten mokry, późnej suche. Po krótkm czase jego cało rozgrzea sę. Zabeg ponen trać tak długo, aż chory poczuje, że ma już dość, czyl około 15 mnut. Jest to śetny środek napotny, dzała slne na układ sercoo_naczynoy. Ne należy go aplkoać dzecom dorosłym osłabonym chorobą. Zabeg oczyszczające Leatyy Leatya to zabeg oczyszczający lecznczy, zalecany dla dzec dorosłych zaróno zdroych, jak chorych. Stosuje sę go przypadku zaparć (oczyszcza on jelta ze stardnałego kału), ostrych chroncznych stanach zapalnych jelt, a także nnych dolegloścach zgodne ze skazókam lekarza. Najczęścej rob sę leatyę z czystej ody, można jednak dodać do nej różne składnk. Zabeg ykonujemy przy użycu rygatora lub specjalnej gumoej gruszk. Leatya zykła oczyszczająca Jeden ltr ody o temperaturze 37 stopn C leamy do rygatora zaeszonego na ysokośc 1_1,5 metra nad łóżkem usuamy poetrze z przeodu gumoego. Chory kładze sę na łóżku z unesonym pośladkam. On sam albo druga osoba sua delkatne kanulę, nasmaroaną uprzedno azelną, do otoru stolcoego na głębokość 8_10 centymetró otera jej kurek; jeżel oda ne płyne, należy kanulę neco cofnąć. Zdarza sę, że chory ne może utrzymać ody, kedy kanula znajduje sę jego odbyce, óczas podkładamy ręcznk