GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. na lata NASIELSK

Transkrypt

1 GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE na lata NASIELSK

2 I. PODSTAWA PRAWNA 1. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r. 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005r. Nr 180 poz z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. z 2007 r. Nr 70 poz. 473 ze zm.). 4. Ustawa z dnia r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz z późn. zm.). II. WSTĘP Literatura socjologiczna wprowadza wiele definicji rodziny. Wszystkie one faktycznie sprowadzają się do określenia rodziny jako małej grupy społecznej, grupy niezastąpionej, stanowiącej zalążek szerszej społeczności. Rodzina jest podstawowym elementem struktury społecznej. Rodzina jest niepowtarzalnym środowiskiem kształtującym osobowość, poglądy, styl życia, system norm i wartości. Ważną rolę w rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy członkami rodziny, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Relacje wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym. Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Przemoc w rodzinie zwana także potocznie przemocą domową, to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie działań koniecznych do ochrony zdrowia i życia, naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, narażające te osoby w szczególności na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące

3 szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 ustawy o z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz z późn. zm.). Rodzaje przemocy: Przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp. Przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp. Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety, itp. Przemoc ekonomiczna - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp. Na terenie Gminy Nasielsk przemoc w rodzinie występuje w rodzinach o różnym statusie społecznym, często łączy się z problemem nadużywania alkoholu, niskimi dochodami. Przypadki przemocy zdarzają się w domach rodzinnych, w zamkniętym kręgu osób, gdzie świadkami są jedynie członkowie rodziny. W ostatnim okresie, coraz częściej ujawniane są przypadki przemocy. Prowadzone dotychczas działania informacyjne ogólnopolskie i lokalne spowodowały zmiany świadomości społecznej i z jednej strony większej gotowości ofiar przemocy do ujawniania takich spraw, a z drugiej wiążą się z większym profesjonalizmem przedstawicieli służb zobowiązanych do podejmowania interwencji i udzielania pomocy. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo większej świadomości społecznej, tylko bardzo zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie tego faktu odpowiednim organom. W celu efektywnego przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszania jej negatywnych następstw w życiu społecznym i rodzinnym tworzy się Gminny Program

4 Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie gminy Nasielsk na lata , zwany dalej Programem. Zawiera on: podstawy prawne działania, zasady działania, cel główny i cele szczegółowe, wymienia realizatorów i adresatów Programu, instytucje i organizacje współpracujące. Program przedstawia też charakterystykę zjawiska przemocy w rodzinie, dostępne dane na temat przemocy w rodzinie w gminie Nasielsk w latach Istotną częścią Programu jest szczegółowy harmonogram działań wraz z kosztorysem, a także wskaźniki osiągania celów i załączniki. Cele, działania i zadania Programu będą podlegać ewaluacji i odpowiadać na potrzeby mieszkańców gminy Nasielsk, w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. III. ZASADY DZIAŁANIA PROGRAMU W zakresie udzielania pomocy osobom doznającym przemocy, stosującym przemoc oraz podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie Program oparty jest na zasadach: 1. wzajemnej współpracy i współdziałania organów władzy publicznej, organizacji pozarządowych i kościołów oraz związków wyznaniowych (zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działaniu pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej), a także innych organizacji, środowisk i osób fizycznych uprawnionych lub zobowiązanych do inicjowania i realizacji zadań związanych pośrednio lub bezpośrednio z przeciwdziałaniem występowania przemocy i jej negatywnym następstwom, 2. jawność działań organów władzy publicznej oraz podmiotów realizujących zadania publiczne w zakresie przeciwdziałania przemocy z poszanowaniem godności osoby 3. szczególnej ochrony dzieci, z zachowaniem ich prawa do wychowania się w rodzinie, poprzez udzielenie rodzinie szczególnego wsparcia w dążeniu do poprawy jej funkcjonowania 4. Proponowany skład zespołu: pracownik socjalny, służba kuratorska, pełnomocnik Burmistrza ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przedstawiciele szkół, policji, służby zdrowia. 5. Burmistrz Nasielska w drodze Zarządzenia powoła Interdyscyplinarny Zespół do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. IV. CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU Zmniejszenie rozmiaru przemocy w rodzinach poprzez: a) systematyczne pogłębianie wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinach, b) zwiększenie dostępności pomocy dla osób doznających przemocy w rodzinie i skuteczności ochrony ich praw,

5 c) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, d) podnoszenie świadomości i wrażliwości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie, e) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się zjawiskiem przemocy w rodzinie. V. WSTĘPNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Założenia systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) Zapewnienie osobom doznającym przemocy bezpieczeństwa i profesjonalnej pomocy. b) Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca przemocy. c) Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec drugiego człowieka. d) Nie ma żadnego uzasadnienia ani usprawiedliwienia przemocy domowej. e) Zrozumienie reakcji ofiary. f) Podstawowym zadaniem jest zatrzymanie przemocy. 2. Zadania gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadania w zakresie przeciwdziałania zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej i ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do zadań własnych gminy należy w szczególności: a) Tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; b) Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; c) Opracowywanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie; d) Prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia. 3. Cele tworzenia i rozwijania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) Ograniczenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie; b) Podniesienie skuteczności interwencji wobec problemu przemocy; c) Rozwój oferty pomocowej dla rodzin uwikłanych w przemoc; d) Integracja działań instytucji wobec problemu przemocy w rodzinie; e) Rozwój wiedzy, kompetencji, umiejętności reagowania wobec problemu przemocy; f) Podniesienie poziomu świadomości społecznej na temat problemu przemocy w rodzinie

6 VI. DOSTĘPNE DANE LICZBOWE NA TEMAT ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE NASIELSK W LATACH Badania nad przemocą w rodzinie są właściwie całkiem nowe i podjęto je dopiero około 25 lat temu. Zainicjowano je głównie w Ameryce Północnej, Europie Zachodniej, Australii i Nowej Zelandii. W Polsce problemem przemocy w rodzinie zajęto się w latach 90 tych przy okazji modernizacji lecznictwa odwykowego. Aktualnie dostępne informacje opierają się głównie na badaniach dotyczących osób korzystających z pomocy instytucjonalnej. Statystyki pomocy społecznej zawierają na ogół informacje na temat mniej uprzywilejowanych społecznie grup, które mają ą obowiązek udzielania informacji w trakcie sporządzania wywiadu środowiskowego. Ludzie dobrze sytuowani materialnie mają większą możliwość uchronienia swojej prywatności przed zainteresowaniem urzędów i policji. Dlatego też trudno uchwycić prawdziwe rozmiary przemocy w rodzinie, chociaż jest ona zjawiskiem społecznie zauważalnym. W Gminie Nasielsk jest podobnie. Jak wynika z sondażu ulicznego przeprowadzonego na próbie 50 dorosłych nasielszczan, większość mieszkańców naszej gminy tj. 56% zna osoby, które doświadczyły lub doświadczają przemocy w domu. Jednocześnie nie 56% respondentów stwierdziło, że nie doświadczyło zachowań, które uznało za przemoc. 50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Czy zna Pan(i) takie osoby, które doświadczyły lub doświadczają przemocy w domu? nie, nie znam takich osób tak, znam jedną,dwie takie osoby tak, znam wiele takich osób Źródło: opracowanie własne

7 60,00% Czy Panu(i) zdarzyło się zachowanie męża/żony/partnera, które odebrał(a) Pan(i) jako wywarcie przemocy. 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% nie, nigdy tak, czasem tak, często trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne Dane liczbowe na temat odnotowanych przypadków przemocy w rodzinie w gminie Nasielsk w latach KOMISARIAT POLICJI W NASIELSKU Rok 2008 odnotowano 444 interwencje domowe w większości przypadków sprawcami przemocy były osoby pod działaniem alkoholu w 52 przypadkach wszczęto procedurę Niebieskiej Karty w związku zku z procedurą Niebieskiej Karty : zatrzymano 19 osób do wytrzeźwienia; w 48 przypadkach sprawca znajdował się w stanie po spożyciu alkoholu; liczba pokrzywdzonych w wyniku przemocy domowej: kobiety 50 mężczyźni 2 dzieci 30 wszczęto 30 postępowań z powodu znęcania się psychicznego i fizycznego nad rodziną Rok 2009 odnotowano 473 interwencje domowe w większości przypadków sprawcami przemocy były osoby pod działaniem alkoholu

8 w 35 przypadkach wszczęto procedurę Niebieskiej Karty w związku procedurą Niebieskiej Karty : zatrzymano 13 osób do wytrzeźwienia; w 33 przypadkach sprawca znajdował się w stanie po spożyciu alkoholu; liczba pokrzywdzonych w wyniku przemocy domowej: kobiety 33 mężczyźni 3 dzieci 2 wszczęto 34 postępowania z powodu znęcania się psychicznego i fizycznego nad rodziną. 2. SĄD REJONOWY W PUŁTUSKU 2008 Rok 2009 Rok art kk art kk art kk art kk Sprawa została rozpoznana Doszło do skazania sprawcy przemocy Sprawę warunkowo umorzono Sprawę umorzono Sprawca został uniewinniony NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ CENTRUM MEDYCZNE W roku 2008 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Medyczne nie odnotował żadnych zgłoszeń dotyczących obrażeń, dolegliwości powstałych wskutek stosowanej przemocy w rodzinie. Natomiast w roku 2009 zarejestrowano jedno takie zgłoszenie. 4. SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ W latach nie był prowadzony rejestr pacjentów zgłaszających obrażenia, dolegliwości powstałe wskutek stosowanej przemocy w rodzinie i przypadków udzielenia takim osobom pomocy medycznej. Istnieje istotna luka w zakresie: 1. ewidencjonowania liczby przypadków udzielania pomocy medycznej pacjentom, ofiarom przemocy w rodzinie we wszystkich placówkach służby zdrowia: publicznych i niepublicznych

9 2. posiadanej przez personel medyczny wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinie, dostępnym w mieście zapleczu i możliwościach udzielenia innej pomocy niż medycznej 3. dostępu do informacji czy obrażenia powstały w wyniku przemocy domowej, przed wydaniem skierowania do szpitala lub poradni specjalistycznej osobom pokrzywdzonym. 5. MIEJSKO-GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W okresie rok Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych otrzymała informację o stosowaniu przemocy w rodzinie w 72 przypadkach. 42 przypadki były skierowane do Policji w Nasielsku. 6. MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W NASIELSKU Z danych statystycznych MOPS Nasielsk wynika, że pracownicy socjalni odwiedzili n/w liczbę rodzin, w związku z założoną przez Policję Niebieską Kartą : ROK Liczba ofiar przemocy domowej 55 osób, w tym: kobiety 31 mężczyźni 2 dzieci liczba sprawców przemocy domowej 31 osób, w tym: kobiety 1 mężczyźni 30 ROK Liczba ofiar przemocy domowej 92 osoby, w tym: kobiety 41 mężczyźni 9 dzieci liczba sprawców przemocy domowej 42 osób, w tym: kobiety 3 mężczyźni 39

10 VI. ZASOBY GMINY NASIELSK W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Zasoby instytucjonalne Gminy: 1. Pełnomocnik Burmistrza ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; 2. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nasielsku; 3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nasielsku; 4. Powiatowa Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Nasielsku; 5. Komisariat Policji w Nasielsku; 6. Straż Miejska w Nasielsku; 7. Placówki oświatowe; 8. Placówki ochrony zdrowia; 9. Organizacje pozarządowe i instytucje kościelne; 10. Sołtysi i rady sołeckie. Mocne strony: 1. Dobrze przygotowana i stale doskonaląca umiejętności kadra instytucji działających na rzecz rodziny; 2. Znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami; 3. Znajomość problemu i dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych 4. Dobra współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej z policją, służbami kuratorskimi i szkołami 5. Poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym; Słabe strony: 1. Niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy; 2. Brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych; 3. Brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna). 4. Brak specjalistów do pracy z rodziną 5. Brak gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie 6. Niechęć członków rodzin przed wyjściem z problemem przemocy na zewnątrz Zagrożenia: 1. Słaba kondycja ekonomiczna rodzin,

11 2. Negatywne wzorce zachowań społecznych, 3. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rodzin, 4. Problemy alkoholowe członków rodzin. Szanse : 1. Zmiany prawne umożliwiające skuteczne formy niesienia pomocy rodzinom zagrożonym przemocą domową 2. Stale kształcąca się kadra służb socjalnych VII. CEL GŁOWNY I CELE SZCZEGÓLOWE PROGRAMU CEL GŁÓWNY PROGRAMU Powstanie zintegrowanego systemu pomocy rodzinie z problemem przemocy domowej CELE SZCZEGÓŁOWE I ZADANIA Zadanie 1 Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Cel powołania zespołu: Szybsze i skuteczniejsze podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz zatrzymania przemocy w rodzinie, a także planowanie i realizacja działań pomocowych w oparciu o diagnozę potrzeb. Zadania zespołu: kompleksowa pomoc rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy, przyjmowanie zgłoszeń dotyczących przemocy domowej i uruchamianie procedur mających na celu powstrzymanie przemocy, wypracowanie procedur interwencji wobec ofiar i sprawców przemocy, oraz opracowanie strategii postępowania, kierowanie ofiar i sprawców przemocy do specjalistów zajmujących sie sprawami przemocy, monitorowanie rodzin, w których dochodzi do przemocy, a w szczególności uruchamianie współpracy, zbieranie materiałów dowodowych zgodnie z procedurą Niebieskiej Karty, gromadzenie informacji na temat instytucji udzielających pomocy rodzinom, w których występuje zjawisko przemocy domowej, analiza wniosków o wszczęcie postępowania w sprawie zastosowania obowiązku poddania sie leczeniu odwykowemu składanych do Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pod kątem związku między nadużywaniem alkoholu

12 a stosowaniem przemocy, występowanie z zawiadomieniami do prokuratora o podejrzeniu popełnienia czynów określonych w art. 2 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Gminny System Przeciwdziałania Przemocy w Gminie Nasielsk Zgłoszenie lub powzięcie informacji Zespół składał się będzie z grupy specjalistów reprezentujących instytucje wchodzące w skład lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy tj. przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nasielsku, Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komisariatu Policji, sądu, oświaty, ochrony zdrowia i innych instytucji. TERMIN REALIZACJI: ROK REALIZATOR: Burmistrz Nasielska Zadanie 2 Prowadzenie przez Zespół Interdyscyplinarny zintegrowanych i skoordynowanych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie, mających na celu zapobieganie zjawisku; Diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; Inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie Opracowywanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach Rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie Monitorowanie sytuacji rodzin, w których istnieje zagrożenie wystąpienia przemocy oraz rodzin, w których dochodzi do przemocy Prowadzenie dokumentacji działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań. TERMIN REALIZACJI: ROK REALIZATOR: Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego

13 Zadanie 3 Realizacja Programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie Kierowanie ofiar przemocy do prawnika i psychologa Współpraca z instytucjami prowadzącymi hostele, domy samotnej matki Określenie sposobu rozwiązania problemów związanych z przemocą, dotyczących indywidualnych środowisk Stworzenie Grupy Samopomocowej dla Ofiar Przemocy Kierowanie na grupy wsparcia ofiar przemocy Praca socjalna z osobami doznającymi przemocy TERMIN REALIZACJI: ROK REALIZATOR: Zespół Interdyscyplinarny, Pełnomocnik Burmistrza ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komisariat Policji, MOPS Zadanie 4 Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie Systematyczne szkolenia wszystkich przedstawicieli służb podejmujących działania na rzecz rodzin uwikłanych w przemoc, w tym szkolenia z zakresu diagnozowania przemocy w rodzinie, realizacji procedury Niebieskiej Karty i prowadzenia interwencji kryzysowej. W tym celu przeprowadzane będą obok szkoleń resortowych wspólne szkolenia służb, udział w szkoleniach, konferencjach tematycznych Organizowanie spotkań mających na celu wymianę doświadczeń między pracownikami różnych instytucji wchodzących w skład lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy TERMIN REALIZACJI: ROK REALIZATOR: Pełnomocnik Burmistrza ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespół Interdyscyplinarny, MOPS Zadanie 5 Zmiana postawy mieszkańców wobec przemocy w rodzinie poprzez działania informacyjnoedukacyjne, a w szczególności: Rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych (broszur, ulotek, plakatów itp.) dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie wśród lokalnej społeczności

14 Dostarczenie informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie Umieszczenie informacji na stronach internetowych UM Nasielsk i MOPS TERMIN REALIZACJI: ROK REALIZATOR: Pełnomocnik Burmistrza ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, MOPS VIII. FINANSOWANIE PROGRAMU Źródłem finansowania Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Gminie Nasielsk na lata są przede wszystkim środki własne Gminy, w tym wpływy z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.