Drama i happening w edukacji przedszkolnej

Transkrypt

1

2

3 Drama i happening w edukacji przedszkolnej

4

5 Maria Królica Drama i happening w edukacji przedszkolnej Ofi cyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006

6 Copyright by O cyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. dr hab. Jadwiga Hanisz Redakcja wydawnicza: Ewelina Wrona Korekta: Agnieszka Gajewska Magdalena Polek Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska Zdj cia: ze zbiorów Przedszkola nr 11 oraz Przedszkola nr 38 w Cz stochowie ISBN O cyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) , fax (012) cyna.com.pl, impuls@impulso cyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2006

7 Moim Rodzicom za Ich mądrą miło ć oraz przykład prawo ci i szlachetno ci ycia

8

9 Spis tre ci Wst p Charakterystyka dramy jako metody edukacji dzieci i m odzie y...11 Istota, elementy, specyfika dramy i jej techniki...11 Rys historyczny dramy w procesie edukacyjnym...23 Warto ci wychowawcze i dydaktyczne dramy Mo liwo ci wykorzystania happeningu w procesie edukacyjnym...41 Znaczenie terminu happening...41 Podstawowe elementy i cechy happeningu umo liwiaj ce jego edukacyjne wykorzystanie Warunki poprawnego stosowania dramy i happeningu w edukacji ma ego dziecka...53 Projektowanie dramy i happeningu...55 Dobór tematów, ról, zada dramowych i happeningowych dla dzieci w przedszkolu...86 Znaczenie nauczyciela w organizacji i przebiegu dramy oraz happeningu Wykorzystanie dramy i happeningu w pro cesie wychowania i nauczania dzieci przed szkolnych...99

10 8 Spis tre ci P aszczyzny efektywnego stosowania dramy i happeningu w przedszkolu Przyk ady dramy i happeningu w procesie edukacyjnym Scenariusze dram Scenariusze happeningów edukacyjnych Formy dramowe i happeningowe w tworzeniu wspólnoty pracowników przedszkola Dzia ania dramowe i happeningowe w pracy z rodzicami Stosunek dzieci oraz nauczycieli do dramy i happeningu Zako czenie Bibliografia

11 Wstęp Dzia ania reformatorskie dotycz ce funkcjonowania instytucji o wiatowych, w tym przedszkoli, maj swoj d ug tradycj. Dotycz one organizacji placówek, ich celów i zada, ale przede wszystkim form i metod pracy. W pocz tkach XX wieku narodzi si ruch Nowego Wychowania, który stawia sobie za cel dostosowanie charakteru pracy przedszkoli i szkó do potrzeb i mo liwo ci dzieci. Odwo uj c si do wyników bada psychologicznych i efektów eksperymentów pedagogicznych, propagowa dzia anie instytucji wolne od encyklopedyzmu, biernego, mechanicznego przyswajania wiedzy. Zwraca uwag na osob dziecka jako podmiot oddzia ywa edukacyjnych. Inspirowa stosowanie metod pobudzaj cych dziecko do uczenia si i rozwoju. W obr bie tych dzia a mie ci si tworzenie i stosowanie metody okre lanej mianem drama oraz wykorzystanie edukacyjne happeningu. Podstaw w stosowaniu dramy w nauczaniu jest wykorzystanie form teatralnych i rodków artystycznego wyrazu s owa, muzyki, plastyki, ta ca opartych na znakach kodów komunikowania si, jakimi s : d wi k, barwa, ruch, mina. Opisany przez teoretyków i praktyków dramy zwi zek mi dzy stosowaniem jej jako metody edukacyjnej a efektami uzyskiwanymi w rozwoju wychowanków zach ci pedagogów wielu krajów do pracy metod dramy. Najsilniej rozwin a si ona w Anglii, konstytuuj c si w rozliczne typy i osi gaj c ró ny status w procesie edukacyjnym (od okazjonalnie stosowanych wicze dramowych, przez prowadzenie etapów edukacyjnych dram, do funkcjonowania niezale nego przedmiotu nauczania o tej nazwie). W wielu innych krajach Europy (obu Ameryk) rozwija o si zainteresowanie dram, cz sto na bazie ró nych za o e filozoficznych czy ideo-

12 10 Wstęp logicznych, ale zawsze odwo uj cych si do tych samych mechanizmów psychologicznych i socjologicznych. W latach osiemdziesi tych minionego wieku idea dramy sta a si równie znana polskim nauczycielom. Spopularyzowano termin, wiele zrobiono dla jego zrozumienia i prawid owego stosowania okre lanej nim metody. Bardzo ma o jest popularyzatorskich dzia a odno nie do wykorzystania happeningu w edukacji. Ci gle jeszcze s one niewystarczaj ce. St d zrodzi- a si my l napisania niniejszej pracy przedstawiaj cej podstawowe, istotne cechy dramy i happeningu oraz wskazówki i przyk ady stosowania tych sposobów ca o ciowego oddzia ywania edukacyjnego na ma e dziecko. Ksi ka ta nie powsta aby bez pomocy nauczycielek pracuj cych dram w cz stochowskich przedszkolach. Szczególne wyrazy podzi kowania za czas, aktywno, zaanga owanie i gor ce dyskusje sk adam Halinie Bednarczyk, Brygidzie Biedzie i Izabeli Wachowicz. Wspólna refleksja i dzia ania pozwoli y mi zweryfikowa i uporz dkowa bogactwo materia u. Mam nadziej, e ksi ka ta b dzie pomocna nauczycielom w codziennej pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym. Stanie si zach t do podejmowania ciekawych dzia a edukacyjnych, które pozwol osi ga satysfakcjonuj ce efekty w zakresie rozwoju pe nej osoby dziecka. Cz stochowa, pa dziernik 2005 roku

13 1. Charakterystyka dramy jako metody edukacji dzieci i m odzie y Szczególnym ród em poznania otaczaj cej rzeczywisto ci i uczenia si sposobów funkcjonowania w niej jest dla ma ego dziecka jego w asna aktywno. Jej stymulowanie staje si zatem jednym z wa niejszych zada, szczególnie dla takich instytucji edukacyjnych, jak przedszkola, szko y. W ród wielu sposobów uaktywniania ma ego dziecka znajduje si tak e drama. Termin drama w ostatnich latach sta si popularny w ród polskich nauczycieli, jednak pe ne jego zrozumienie, a zw aszcza wykorzystanie okre lanej nim metody jest jeszcze niezbyt du e. O efektywnym stosowaniu dramy decyduje znajomo jej specyficznych cech. Nauczyciel, który chce si pos ugiwa dram w swojej pracy, nie mo e poprzesta na ogólnej wiedzy o tej metodzie, ale musi pozna jej filozofi oraz bli ej u wiadomi sobie mechanizmy psychologiczne b d ce podstaw jej oddzia ywania. Istota, elementy, specyfi ka dramy oraz jej techniki Stosowanie dramy w pracy z dzie mi w przedszkolu i klasach pocz tkowych wymaga zwrócenia uwagi na te jej w asno ci, które pomagaj rozwija osobowo ka dego dziecka w sposób ca o ciowy. Klasyk