Podstawowe materiały i wyroby budowlane. Materiały ceramiczne. (zarys)

Transkrypt

1 Podstawowe materiały i wyroby budowlane. Materiały ceramiczne. (zarys) 1. Pojęcia podstawowe Materiały ceramiczne to wyroby formowane ze specjalnie przygotowanej masy zawierającej jako podstawowy składnik glinę (lub jej odmiany, jak łupek gliniasty, less itp.), która przekształca się po odpowiednim wypale w twarde i wytrzymałe tworzywo zachowujące kształt nadany w czasie formowania. 2. Podziały materiałów ceramicznych 2.1. Podział ze względu na rodzaj tworzywa - ceramika budowlana czerwona, - ceramika ogniotrwała, - klinkier, - kamionka, - gres porcelanowy (kamionka porcelanowa), - fajans, - porcelit Podział ze względu na właściwości - wyroby o czerepie porowatym chłonące wodę, o nasiąkliwości do 22%: wyroby ceglarskie cegły i pustaki ścienne, pustaki stropowe, pustaki kominowe, dachówki, rurki drenarskie itp., wyroby drobnoporowate kafle piecowe, płytki ścienne (zaliczane czasem do wyrobów z ceramiki półszlachetnej), wyroby ogniotrwałe cegły i kształtki szamotowe, dynasowe, termalitowe i inne, - wyroby o czerepie ścisłym, spieczonym o nasiąkliwości 6-12%, wyroby klinkierowe cegły klinkierowe budowlane, kanalizacyjne, kominowe, drogowe, płytki posadzkowe i ścienne, wyroby kamionkowe płytki ścienne i posadzkowe, rury kanalizacyjne, cegły kwasoodporne, - wyroby z ceramiki półszlachetnej i szlachetnej fajansowe, porcelanowe, majolikowe Podział ze względu na zastosowanie - wyroby do wznoszenia ścian (cegły, pustaki ścienne, do ścian działowych), - wyroby do przewodów kominowych (pustaki), - wyroby do wznoszenia kominów (cegły kominówki), - pustaki stropowe (np. Akermana, Ceram), - kształtki do elementów ceramiczno-żelbetowych (stopki belek, elem. nadproży), - kształtki do belek stalowych, - kształtki do skrzynek na rolety, - kształtki uniwersalne, - wyroby do wykonywania pokryć dachowych (dachówki, gąsiory), 1

2 - sączki drenarskie, - kształtki do wykonywania odwodnień liniowych, - płyty trawnikowe, - płytki okładzinowe i wykładzinowe (fajansowe, kamionkowe, klinkierowe, gresowe), - elementy do wykonywania parapetów zewnętrznych i zwieńczeń murów, - kafle, - elementy do wykonywania wykładzin ogniotrwałych, - wyroby do wykonywania urządzeń kanalizacyjnych (kamionka kanalizacyjna), - wyroby sanitarne, tzw. biała ceramika (umywalki, miski ustępowe, bidety, pisuary). 3. Wyroby ceglarskie 3.1. Cegły zwykłe pełne W prostopadłościennych kamieniach naturalnych i sztucznych (np. cegłach) rozróżnia się trzy płaszczyzny: podstawę (największą), wozówkę (większą boczną) i główkę (mniejszą boczną). Jeśli element prostopadłościenny jest ułożony prostopadle do sił obciążających swoją podstawą, to mówi się, że leży on "na płask", jeżeli wozówką - mówi się, że leży on "na rąb", wreszcie jeżeli główką - mówi się, że ustawiony jest "stojąco". Oprócz cegieł o pełnych wymiarach stosowane są (przycinane na budowie): dziewiątki (dawniej wymiar ¾ cegły to ok. 9 cali), połówki, kwaterki i beleczki. 2

3 3.2. Cegły dziurawki 3.3. Cegły kratówki 3.4. Cegły modularne Wymiary cegły modularnej są dostosowane do dziesiętnego systemu modularnego, o module podstawowym 100 mm. 3

4 3.5. Pustaki ścienne pionowo drążone Pustak U Pustak Max 3.6. Pustaki ścienne z ceramiki poryzowanej Wyroby poryzowane powstają w wyniku wypalania masy ceramicznej z dodatkiem łatwo spalających się materiałów, takich jak trociny, mączka drzewna, odpady celulozowe, granulki styropianowe. Przykładem tradycyjnego wyrobu tak uzyskiwanego jest cegła trocinówka. Współcześnie produkuje się pustaki ścienne ze szczelinami powietrznymi lub szczelinami wypełnionymi materiałem termoizolacyjnym. 4

5 3.7. Pustaki do przewodów kominowych 3.8. Pustaki stropowe 5

6 3.9. Elementy pokryć dachowych Dachówki ceramiczne są elementami pokryć dachowych do układania na pochyłych dachach, wytwarzanymi metodą formowania, suszenia i wypalania z mas ilastych, z lub bez dodatków. Dachówki mogą mieć powierzchnię pokrytą całkowicie lub częściowo angobą lub szkliwem. Norma PN-EN 1304:2002 wyróżnia niżej podane rodzaje dachówek. 1) Dachówki zakładkowe tłoczone dachówki, które w kierunku podłużnym i poprzecznym są łączone za pomocą systemu pojedynczych lub wielokrotnych zakładek. Dachówki te mogą być profilowane lub mogą mieć równą powierzchnię licową. 2) Dachówki zakładkowe pasmowe dachówki z zakładkami w kierunku podłużnym, ale bez zakładek w kierunku poprzecznym. Dachówki te umożliwiają układanie z różną długością krycia (długością widocznej powierzchni ułożonych dachówek). 3) Dachówki płaskie (karpiówki) dachówki najczęściej o kształcie płaskim, bez lub z ukształtowaną w niewielkim stopniu fakturą górnej powierzchni w kierunku podłużnym i/lub poprzecznym, i nie mające żadnych połączeń zakładkowych. 4) Dachówki esówki dachówki, które są uformowane w kształcie litery S i nie mają ani podłużnych, ani poprzecznych zakładek łączących. Kształt esówki umożliwia układanie z różną długością krycia. 5) Dachówki mnich i mniszka (dachówki klasztorne) elementy dachowe w kształcie rynienek. Dachówki mniszki to dachówki wklęsłe, układane w dolnej warstwie pokrycia dachowego. Dachówki mnich to dachówki wypukłe, układane nad dwiema dachówkami typu mniszka. 6) Dachówki specjalne (uzupełniające) elementy przeznaczone do uzupełniania zasadniczych elementów dachowych (np. połówki dachówek, gąsiory, dachówki wietrznikowe) Jeśli rozkład łat pod dachówki może być zmienny w pewnym zakresie (np. 60 mm), dachówki umożliwiające ułożenie bez docinania elementów nazywa się przesuwnymi. Przykłady dachówek karpiówek 6

7 18,0 18,0 4,0 4,0 38,0 38,0 6,5 1,4 2,4 1,4 18,0 18,0 4,0 4,0 40,0 38,0 12,0 1,4 1,4 Przykładowe wymiary dachówek karpiówek Dachówka karpiówka żebrowana 7

8 Przykłady dachówek zakładkowych Przykłady kształtu zakładek poprzecznych (umożliwiających wzajemne połączenie dwóch sąsiadujących ze sobą dachówek w kolejnych szeregach poziomych). 8

9 3.10. Kształtki do elementów ceramiczno-żelbetowych Belki stropowe Belki nadprożowe Kształtki uniwersalne Kształtki uniwersalne, do wykonywania: wieńców, nadproży, przewodów wentylacyjnych, pionów instalacyjnych. 9

10 3.12. Kształtki do belek stalowych Strop Hurdis. 1 dwuteownik walcowany, 2 ceramiczna nakładka na dolną stopkę dwuteownika, 3 ceramiczny pustak stropowy ceramiczna nakładka na dolną stopkę dwuteownika, 4 ceramiczny pustak stropowy Kształtki do skrzynek na rolety 10

11 Ceramiczna skrzynka na roletę Rurki drenarskie Płyty trawnikowe 11

12 4. Wyroby drobnoporowate 4.1. Kafle piecowe 4.2. Płytki ceramiczne - fajansowe (tzw. glazura) E = 10-20% 5. Wyroby o czerepie ścisłym 5.1. Płytki ceramiczne - kamionkowe (uniwersalne lub podłogowe - tzw. terakota) E < 6% - klinkierowe E < 3% - gresowe E < 0,5% Płytki ceramiczne wytwarzane są z mieszaniny gliny, krzemionki, topników, barwników i innych surowców mineralnych. Formowane są one w żądany kształt, a później wypalane w temperaturze od 1000 C do 1250 C w zależności od rodzaju wyrobu. Płytki mogą być nieszkliwione (UGL), szkliwione (GL) lub angobowane, czyli pokryte matową, cienką warstwą masy ceramicznej, przepuszczalną lub nieprzepuszczalną. Stosowane szkliwa, czyli nieprzepuszczalne warstwy szkła mogą być przezroczyste lub zmętnione oraz błyszczące, matowe względnie półmatowe. Powierzchnia niektórych płytek nieszkliwionych może być polerowana. Klasyfikacja płytek ceramicznych ze względu na metodę formowania i nasiąkliwość wodą E Metoda produkcji Grupa I E 3% Grupa IIa 3 < E 6% Grupa IIb 6 < E 10% Grupa III E > 10% A ciągnione AI AIIa AIIb AIII B BIa BIb prasowane E 0,5% 0,5 < E 3% BIIa BIIb BIII C inna 12

13 Metoda formowania wpływa na tolerancje wymiarowe płytek i na wymaganą minimalną szerokość spoin. Nasiąkliwość wodna wpływa na mrozoodporność płytek, możliwość stosowania na podłogi ogrzewane oraz rodzaj zaprawy klejącej do mocowania płytek. Odporność na ścieranie płytek szkliwionych: Płytki przeznaczone do wykładania podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych o małym natężeniu ruchu, pozbawionych bezpośredniego dostępu z zewnątrz, w których się chodzi w miękkim obuwiu, PEI I np.: łazienki, sypialnie Płytki przeznaczone do wykładania podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych o średnim natężeniu ruchu, nie mających bezpośredniego dostępu z zewnątrz, w których się chodzi w obuwiu twardym, PEI II np.: pokoje, jadalnie, pokoje pracy Płytki przeznaczone do wykładania podłóg w pomieszczeniach o średnim natężeniu ruchu, mających bezpośredni dostęp z zewnątrz, w których się chodzi w obuwiu twardym, np. wszystkie pomieszczenia PEI III mieszkalne (w tym także kuchnie i korytarze), biura Płytki przeznaczone do wykładania podłóg w miejscach o zwiększonej intensywności ruchu pieszego, w których chodzi się w zabrudzonym obuwiu. Można je stosować we wszystkich pomieszczeniach PEI IV budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, np. holach, barach, bankach, restauracjach, sklepach itp. z wyłączeniem miejsc o szczególnym natężeniu ruchu, np. przed kasami, ladami sklepowymi, w wąskich przejściach Płytki przeznaczone do wykładania podłóg w miejscach o bardzo dużej intensywności ruchu pieszego. Można je stosować we wszystkich pomieszczeniach budynków mieszkalnych i użyteczności PEI V publicznej, sklepach, pomieszczeniach wystawowych, szkołach, hotelach, szpitalach, dworcach W przypadku dużego natężenia ruchu i dużej ilości wnoszonych zanieczyszczeń, należy stosować płytki nieszkliwione i niepolerowane. Podłogi wyłożone płytkami szkliwionymi lub polerowanymi zaleca się chronić przed zarysowaniem poprzez zainstalowanie wycieraczek lub urządzeń do czyszczenia butów oraz częste zmywanie powierzchni wykładziny. Odporność na ścieranie płytek nieszkliwionych: ODPORNOŚĆ NA ŚCIERANIE WGŁĘBNE - określana poprzez pomiar objętości materiału wytartego z powierzchni płytki. Największa wartość dopuszczalna mm 3 Twardość powierzchniowa w skali Mohsa: Rodzaj pomieszczenia Twardość powierzchniowa płytek podłogowych w skali Mohsa Łazienki, sypialnie, pokoje min Kuchnie, przedpokoje korytarze w zależności np. od piętra w budynku i ilości wnoszonych zanieczyszczeń oraz intensywności użytkowania Budynki użyteczności publicznej > 6 Przeciwpoślizgowość powierzchni, po których można chodzić bosymi stopami 1) : A - ciągi komunikacyjne piesze, na ogół suche, szatnie pojedyncze i zbiorowe, dna niecek basenowych o głębokości wody cm (w strefie dla nie umiejących pływać), pomieszczenia saun i wypoczynku, na ogół suche, B - ciągi komunikacyjne piesze, na ogół mokre, pomieszczenia pryszniców i obejść basenów, schody i drabinki w pobliżu niecki basenowej, dno niecki o głębokości wody mniejszej niż 80 cm (w strefie dla nie umiejących pływać), strefy urządzeń spryskujących i dezynfekujących, drabinki i dna o zmiennej konstrukcji, schody prowadzące do wody o maksymalnej szerokości 100 cm z obustronnymi poręczami, dno w brodzikach dla dzieci, C - schody prowadzące do wody, nie zaliczone do grupy B, niecki przejściowe, pochylone krawędzie niecek basenowych. 13

14 Przeciwpoślizgowość powierzchni w pomieszczeniach roboczych i strefach z niebezpieczeństwem poślizgu nogi w obuwiu 1) : R9 - Rejony wejść i schody, na które może być naniesiona wilgoć z zewnątrz. Stołówki, kuchnie, sklepy. Pokoje szpitalne, korytarze. Sale operacyjne w bankach. Izby lekcyjne, korytarze, schody w szkołach i przedszkolach. R10 - Pomieszczenia przygotowywania kawy i herbaty. Pokoje służby medycznej. Pomieszczenia magazynowe w przetwórstwie żywności. Rozlewnie napojów butelkowanych. Parkingi samochodowe. R11 - Pomieszczenia magazynowe i pakownie w mleczarniach. Myjnie samochodowe. Farbiarnie, pralnie. R12 - Chłodnie towarów nie pakowanych. Pomieszczenia produkowania, pakowania i przechowywania olejów i tłuszczów. Galwanizernie. R13 - Rzeźnie. Pomieszczenia mokre w garbarniach. Rafinerie olejów jadalnych. 1) Zaliczenie wykładziny do danej grupy klasyfikacyjnej (A, B, C lub R9-R13) zależy od maksymalnej wielkości kąta nachylenia próbki posadzki, przy którym można pewnie i bezpoślizgowo po niej chodzić. Określanie przeciwpoślizgowości powierzchni Dodatkowym czynnikiem związanym z przeciwpoślizgowością płytek ceramicznych stosowanych w niektórych pomieszczeniach roboczych, jest wielkość przestrzeni pod płaszczyzną chodzenia (wgłębienie powierzchni płytek) mogącej pomieścić powodujące poślizg zanieczyszczenia, tak aby w efekcie zachowane zostały zdolności przeciwpoślizgowe wykładziny. Wyróżnia się cztery grupy klasyfikacyjne: V4 - Przestrzeń gromadzenia zanieczyszczeń pod powierzchnią chodzenia 4 cm 3 /1 dm 2 powierzchni. V6 - Przestrzeń gromadzenia zanieczyszczeń pod powierzchnią chodzenia 6 cm 3 /1 dm 2 powierzchni. V8 - Przestrzeń gromadzenia zanieczyszczeń pod powierzchnią chodzenia 8 cm 3 /1 dm 2 powierzchni. V10 - Przestrzeń gromadzenia zanieczyszczeń pod powierzchnią chodzenia 10 cm 3 /1 dm 2 powierzchni. Powierzchnia chodzenia PŁYTKA Klasyfikacja ta występuje zawsze łącznie z klasyfikacją zdolności przeciwpoślizgowych R. Np. do wykładania podłóg w kuchniach hotelowych do 100 nakryć dziennie, powinny być zastosowane płytki umożliwiające uzyskanie przez posadzkę co najmniej klasy R11 V4. 14

15 5.2. Płytki i płyty ceramiczne elewacyjne Do fasad wentylowanych Ze szkliwami fotokatalitycznymi Działanie super-hydrofilowe i antybakteryjne Samooczyszczanie powierzchni super-hydrofilowej Woda Brud 15

16 Działanie antybakteryjne Pochłaniające fale radarowe 5.3. Cegły i kształtki klinkierowe budowlane Cegły klinkierowe są wyrobami w znacznej mierze lub całkowicie spieczonymi, o ścisłej strukturze i nasiąkliwości nie przekraczającej 6%. Wyróżnia się cegły klinkierowe budowlane zwykłe (Z) i licowe (L). Cegły zwykłe stosowane są w murach tynkowanych lub jako warstwa zewnętrzna, jeśli nie ma szczególnych wymagań dotyczących wyglądu muru. Cegły licowe stosowane są w warstwie zewnętrznej ścian, gdy wymagania dotyczące wyglądu i trwałości elewacji są szczególnie wysokie. Cegły klinkierowe mają różną kolorystykę i fakturę powierzchni zewnętrznych. Najczęściej spotykane są cegły o kolorach: żółtym, piaskowym, czerwonym, wiśniowym, brązowym, brązowo-niebieskim, czerwono-niebieskim, przy czym zabarwienie może być jednolite lub cieniowane. Powierzchnia licowa cegieł może być gładka, a także na przykład ryflowana, szczotkowana, cięta drutem, wiórowana. W zależności od sposobu wykonania pod względem otworów i drążeń, rozróżnia się typy cegieł: B bez otworów, 16

17 P pełne, D drążone, S szczelinowe Cegła kominówka 17

18 5.5. Cegła kanalizacyjna 5.5. Kamionka kanalizacyjna 6. Wyroby z ceramiki szlachetnej Miski ustępowe wiszące i stojące, z lustrem prostym i skośnym 18

19 Umywalki 19