MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA TERAPII MANUALNEJ W LECZENIU SKOLIOZ

Transkrypt

1 - 1 - Marianna BIAŁEK Prywatny Gabinet Fizjoterapii w Jaworze MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA TERAPII MANUALNEJ W LECZENIU SKOLIOZ DOŚWIADCZENIA WŁASNE Słowa kluczowe: skolioza, skręcenie, zaburzenia czynnościowe, zjawisko mory projekcyjnej. Coraz większe znaczenie w patologii zniekształceń postawy ciała, bólu i innych dolegliwości przypisuje się tzw. ukrytym zaburzeniom czynności ruchowych u dzieci. Początkowo są to utajone zaburzenia ruchomości, które bywają bezbolesne dzięki możliwości kompensowania zaburzonej ruchomości jednego segmentu przez sąsiednie segmenty kręgosłupa. Ale zaburzenie to trwa i choroba rozwija się. Kluczowymi rejonami owych zaburzeń są: obszar (skośność lub skręcenie) oraz górny odcinek kręgosłupa. Konsekwencją niesymetrycznego ustawienia bywają rzekome skrócenia kończyny dolnej, skośna płaszczyzna kości krzyżowej i w efekcie skrzywienie boczne kręgosłupa (skolioza) oraz zaburzenia równowagi statycznej. W skutek tego podobne zaburzenia równowagi

2 - 2 - statycznej występują w obszarze górnego odcinka kręgosłupa szyjnego. Lewit stwierdza, że u ponad 40% dzieci szkolnych i przedszkolnych występuje skręcenie wywołane najczęściej zbyt szybkim przyjmowaniem postawy ciała przez dzieci ze skróceniem bądź eliminowaniem fazy raczkowania. Natomiast około 90% dzieci cierpiących na chroniczne zapalenia migdałków ma zablokowaną ruchomość górnego odcinka szyjnego kręgosłupa (1). Skrzywienie boczne kręgosłupa jest w warunkach fizjologicznych przede wszystkim właściwą reakcją kręgosłupa na asymetryczne ustawienie i kończyn dolnych (2). Dlatego też lecząc asymetrię, łopatek i zaburzenia kończyn dolnych zmniejszamy kąt skrzywienia kręgosłupa. Celem pracy jest przedstawienie możliwości wykorzystania terapii manualnej w leczeniu skolioz. Materiał i metoda Do oceny asymetrii tułowia wykorzystano zjawisko mory projekcyjnej. Technika ta umożliwia rejestrację obrazu pleców pacjenta z naniesiona optycznie mapą warstwicową. Na podstawie specjalistycznego oprogramowania, możliwe jest obliczenie przestrzennego kształtu powierzchni pleców. Uzyskane wyniki badania w postaci obrazu warstwic poziomych pozwalają określić asymetrię tułowia na podstawie położenia wybranych punktów kostnych. O wielkości asymetrii świadczą różnice w położeniu jednoimiennych punktów kostnych po obu stronach tułowia.

3 - 3 - W badanej grupie asymetrię tułowia określałam na podstawie różnic w położeniu następujących punktów kostnych: 1) odchylenie wyrostków kolczystych od linii C7-S1 (mierzone w milimetrach) 2) różnica w wysokości położenia dolnych kątów łopatek (w milimetrach), 3) różnica w odległości dolnych kątów łopatek od kręgosłupa ( w milimetrach), 4) stopnia nachylenia w płaszczyźnie czołowej poprzez oznaczenie szczytów kolców biodrowych tylnych górnych, 5) stopnia skręcenia w płaszczyźnie poprzecznej. Przyjęto umownie (3), że parametry: 1) mierzone w milimetrach świadczą o następującej asymetrii: > 0 5 mm - asymetria mała, > 5 10 mm - asymetria umiarkowana, > 10 mm - asymetria znaczna, 2)mierzone w stopniach świadczą o następującej asymetrii > 0 1,5 - asymetria mała, > 1, asymetria umiarkowana, > 3 - asymetria znaczna. Do pracy wykorzystałam 14 (czternasto) osobową grupę dzieci w wieku 7-17 lat, w tym 9 (dziewięć) dziewczynek i 5 (pięciu) chłopców. Osoby te miały dwukrotnie badany

4 - 4 - kręgosłup techniką mory projekcyjnej tj. przed zabiegami i po serii zabiegów. Zabiegi manualne były wykonywane w odstępach 2-3 tygodniowych z zaleceniem ćwiczeń wynikających z badania. Na każdej wizycie badaniu ręcznemu poddane było: położenie kolców biodrowych tylnych górnych w postawie stojącej, położenie kolców biodrowych przednich górnych w postawie stojącej, objaw wyprzedzania kończyn dolnych, w pozycji z leżenia tyłem do siadu, objaw wyprzedzania wyrostków poprzecznych w siadzie rozkrocznym (odc. L5 - Th 9), osteopatyczne badanie ruchomości kręgosłupa piersiowego i szyjnego, w leżeniu tyłem. Badany był również stan mięśni: I. Przykurcze stwierdzono w następujących mięśniach: mm. tylne uda (najczęściej przykurcz obustronny) m. gruszkowaty (przykurcze obustronne z przewagą jednostronną), m. pośladkowy średni (przykurcz jednostronny), m. napinacz powięzi szerokiej (przykurcz jednostronny po stronie wypukłości skrzywienia), m. biodrowo - lędźwiowy (przykurcz jednostronny po stronie wypukłości skrzywienia),

5 - 5 - m. czworoboczny lędźwi (przykurcz jednostronny po stronie wklęsłości skrzywienia), m. piersiowy większy (obustronny - tylko u jednej osoby w badanej grupie dzieci), m. kapturowy (przykurcz jednostronny), mm. rotatory kręgosłupa (przykurcze po stronie wklęsłości skrzywienia). II. Osłabione były: mm pośladkowe, mm. brzucha (zwłaszcza skośny brzucha, po stronie wklęsłości skrzywienia), m. zębaty przedni (po stronie odstającej łopatki, m. równoległoboczny (po stronie oddalonej łopatki od kręgosłupa), m. kapturowy część dolna (po stronie uniesionej łopatki). Z zabiegów terapii manualnej najczęściej stosowane były manipulacje na: (S1V ), L4, Th / L, Th 3 - Th 5, C00/ C1. Do autoterapii zalecane były ćwiczenia poizometrycznej relaksacji mięśni przykurczonych oraz trening siłowy mięśni osłabionych.

6 - 6 - Wyniki TABELA NUMER I Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta skręcenia i nachylenia przed i po serii zabiegów manualnych w grupie wiekowej 7-12 lat. Wiek Płeć Rodz. Przed zabiegami (w stopniach) Po serii zabiegów (w stopniach) Wielkoś ć Skoliozkość Wiel- Kąt Kąt Wiel- Kąt Kąt poprawy skrę- nachy- kość skrę- nachy- skol- iozy cenia lenia skoliozy cenia lenia 7 Ż F P P P 15 9 Ż F P 20 W P P 7 W 18 9 Ż F P 23 W P 12 W 5-1 P 11 W M F P P P 3 OBJAŚNIENIA DO TABEL: M - męska Ż - żeńska F - fizjologiczne I - idiopatyczne P - pierwotne wtórne

7 - 7 - TABELA NUMER II Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta skręcenia i nachylenia przed i po serii zabiegów manualnych w grupie wiekowej lat. Wiek Płeć Rodz. Przed zabiegami (w stopniach) Po serii zabiegów (w stopniach) Wielkoś ć Skoliozkość Wiel- Kąt Kąt Wiel- Kąt Kąt poprawy skrę- nachy- kość skrę- nachy- skol- iozy cenia lenia skoliozy cenia lenia 13 M F P P P 9 13 M F P 13 W P P 1 W Ż F P P P 5 14 Ż F P 26 W P 10 W 6-1 P 16 W Ż F P 18 W P P 10 W M F P 14 W 10-5 P P 4 W Ż F P 35 W P 22 W 18-3 P 13 W 5 15 Ż J P P P 3 16 Ż F P 22 W P 21 W 14-2 P 1 W 4 17 M F P P 4 W 5-3 P 11 Wnioski

8 - 8-1) Częściej skolioza występuje u dziewczynek niż u chłopców w wieku szkolnym, 2) zaburzona równowaga statyczna ma znaczący wpływ na powstanie i rozwój skoliozy, 3) w trakcie leczenia w pierwszej kolejności zmniejsza się kąt skrzywienia wtórnego, a następnie pierwotnego, 4) duży wpływ na ustawienie łopatek mają zabiegi wykonywane na Th2 - Th5, 5) znaczny wpływ na zmniejszenie kąta skoliozy maja zabiegi wykonywane na, 6) szybsza i większa poprawa występuje u dzieci czynnie zaangażowanych w proces leczenia, 7) średnio po 3-4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia zmniejszył się o 9,6 (od 5 przy skoliozach małych, do przy skoliozach na pograniczu I /II ). Piśmiennictwo 1) Rakowski A. - Kręgosłup w stresie. GWP. Gdańsk ) Lewit K. - Leczenie manualne zaburzeń czynności narządu ruchu. PZWL. Warszawa ) Bieć E. - Skolimowski T. - Asymetria ciała w płaszczyźnie czołowej u dzieci z idiopatycznymi bocznymi skrzywieniami kręgosłupa Fizjoterapia 4. 4) Neumann H.D. - Medycyna manualna. PZWL. Warszawa Streszczenie

9 - 9 - Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza) coraz częściej występuje u dzieci w wieku szkolnym. Dotychczasowe leczenie, polegało na zatrzymaniu stopnia skrzywienia, przez wytworzenie silnego gorsetu mięśniowego. Praca ta przedstawia możliwości znacznego zmniejszenia kąta skoliozy w bardzo krótkim czasie z wykorzystaniem terapii manualnej, ćwiczeń poizometrycznej relaksacji mięśni przykurczonych oraz treningu siłowego mięśni osłabionych. Badania własne przeprowadziłam na grupie 14 osobowej w tym 9 dziewcząt i 5 chłopców, w wieku od 7-17 lat. Przed zabiegami oraz po serii zabiegów każde dziecko badane było techniką mory projekcyjnej. Średnio po 3-4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia zmniejszył się o 9,6 (od 5 przy skoliozach małych, do przy skoliozach na pograniczu I / II Summary It is more and often that spinal curvatures occur in schoolchildren. Up to the present the treatment has been based on stopping the degree of curvature through making of a muscular corset. This work describes some possibilities of considerable reduction of the scoliosis angle in a very short time, using a manual therapy, stretching exercises of the contracted muscles and strength-testing training of the weakend muscles.

10 I have made my own studies with a group composed of 20 children - 9 girls and 5 boys. Before and after the therapies mentioned above each child was examined with the projection mora technique. On the average after 3 or 4 months of the therapy, the degree of curvature lessened 9,6 (from 5 for minor scoliosis to for scoliosis of I /II ).