Temat: Przemoc w szkole. Czym jest przemoc?

Transkrypt

1 SCENARIUSZ LEKCJI W KLASACH I-III Temat: Przemoc w szkole. Czym jest przemoc? Scenariusz nr 1 METODY: dyskusja, praca w grupach, burza mózgów, praca indywidualna, scenki, miniwykład POMOCE: kartki papieru, pisaki, załączniki (rysunki) CZAS TRWANIA: 2x45 min UCZESTNICY: uczniowie klas I-III CEL ZAJĘĆ: zrozumienie pojęć: tolerancja, złość, agresja i przemoc, kształtowanie umiejętności komunikowania się z innymi, zgodnie z normami społecznymi. 2. METODY PRACY: słowna: opis, polecenie, instrukcja, rozmowa, wypowiedzi uczniów, hasła i zdania dotyczące przemocy, praktycznego działania: tworzenie napisów (rozmowy), zabawy integracyjne (scenki), rysunki. 3. FORMY PRACY: praca z grupą, praca indywidualna, praca w grupach. 4. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kartki, kredki, mazaki, plansze rysunkowe, plansze z sytuacjami emocji do nazwania, plansze z opisami scenek do odegrania, elementy dekoracji sali (prace uczniów), buźki przedstawiające różne emocje. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Zebranie i powitanie uczniów uczestniczących w zajęciach. 2. Podanie tematu zajęć: Stop przemocy w szkole. Czym jest przemoc? 3. Poinformowanie, że jest to pierwsza z lekcji poświęconych tematowi przemocy w szkole. 4. Zmiana struktury klasy posadzenie klasy w kręgu. 1 S t r o n a

2 5. Zakończenie zajęć: rozdanie pierwszego z komiksów opowiadających o przygodach Bazera. Uwagi pomocnicze: Na początku cyklu zajęć nauczyciel wspólnie z dziećmi konstruuje Kodeks spotkań. Ustala zasady, które będą obowiązywać mają one stworzyć środowisko dla bezpiecznego wyrażania myśli i dzielenia się sytuacjami z życia dzieci. Ważne, aby dzieci aktywnie go tworzyły, aby mogły się w ten sposób trzymać wspólnych ustaleń. Ćwiczenia tematyczne powinny być także przerywane krótkimi ćwiczeniami ruchu, aby nie spadał poziom energii grupy. 1. Skojarzenia Czym jest przemoc? - uczniowie podają skojarzenia słowne/ sytuacje opisujące słowo przemoc, agresja, złość i tolerancja - nauczyciel wypisuje wyniki w czterech kolumnach tabelki, na tablicy - podsumowanie ćwiczenia: podanie definicji złości, agresji i przemocy przez nauczyciela - uwagi pomocnicze: Przy przedstawieniu pojęcia tolerancja należy odnieść się do pojęcia akceptacji i postarać się, aby dzieci zrozumiały różnice. Przy omawianiu pojęć należy zwrócić uwagę na język dostosować przekaz do wieku dzieci. Tolerancja to otwarte, obiektywne i szanujące podejście wobec postaw, poglądów, zachowań i cech innych ludzi, a także ich samych. Tolerancja zakłada poszanowanie, nawet w przypadku, gdy poglądy lub zachowania innych osób są odmienne od naszych. Nie odznacza akceptacji, umożliwia dyskusję, ale ma też swoje granice. Złość to uczucie, reakcja emocjonalna. Pojawia się, gdy w dążeniu do celu natrafiamy na przeszkodę, która blokuje dalsze działania. Nie mamy wpływu na to, kiedy się pojawi. Możemy mieć jednak wpływ na to, jak się zachowamy, co robimy i jak zareagujemy przeżywając złość. Agresja to umyślne, świadome działanie drugiej osobie/ grupie osób lub jej własności. Osoba agresywna działa z zamiarem wyrządzenia szkody fizycznej, psychicznej lub materialnej. Agresja może, ale nie musi, być sposobem wyrażania złości. Czasem może przerodzić się w przemoc. W wyniku agresji osoba/ grupa osób cierpi fizycznie lub psychicznie. Rodzaje agresji: - werbalna np. przezwiska, wyzwiska, przekleństwa, groźby, obraźliwe jednoznaczne gesty, oskarżanie, plotki, przedrzeźnianie, miny i krzyk - fizyczna - u młodszych: np. tupanie, padanie na podłogę, bicie pięściami, bicie kolegi lub koleżanki, u starszych: napaści, wymuszenia, ciosy zadawane rękoma, zranienia nożem, przypalanie papierosem oraz kradzieże - instrumentalna gdy za sprawą krzyku, poszturchiwania, bicia, nękania lub groźby wymusza się od słabszych od siebie ich dobra materialne 2 S t r o n a

3 - wroga gdy agresja słowna i fizyczna to sposób bycia, zwracania uwagi, zdobywania pozycji w środowisku - interpersonalna skierowana wobec drugiego człowieka - z przemieszczeniem skierowana na obiekty zastępcze, np. formy wandalizmu - izolowanie Przemoc to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw drugiej osobie/ grupie osób. Ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary. Narusza jej prawa i dobra osobiste. Powoduje ból, cierpienie, szkody (materialne, psychiczne, fizyczne), naraża na zdrowie i życie. - wskazanie form przemocy: przemoc fizyczna: bicie, plucie, kopanie, popchnięcia, podcinanie nóg, wymuszanie pieniędzy, zamykanie, niszczenie własności przemoc psychiczna przemoc słowna: o degradacja werbalna (przezywanie, wyśmiewanie, zawstydzanie, poniżanie, obrażanie, ośmieszanie), o grożenie, o plotkowanie, o namawianie się, o szantaż, o oszczerstwa, o domaganie się posłuszeństwa, o narzucanie własnych poglądów, o karanie przez odmowę uczuć (także zainteresowania, szacunku), stała krytyka przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego o wrogie gesty, miny, o izolowanie społeczne (wyobcowanie ofiary od grupy, manipulowanie związkami). - definicje pozostają na tablicy przez cały czas trwania zajęć 2. Nazwij emocje Złość, agresja czy przemoc? - praca indywidualna - nauczyciel rozdaje kartki z sytuacjami - uczniowie podpisują nazywają emocje, które określają każdą z przedstawionych sytuacji (dopasowują, czy jest to złość, agresja czy przemoc, spoglądając na definicje, które pojawiły się wcześniej na tablicy) Zosia, po przegranej z Asią, obraziła się na koleżankę i powiedziała niemiłe rzeczy o jej rodzicach. 3 S t r o n a

4 Justyna zgłasza się do odpowiedzi. Cała klasa się z niej śmieje. Starsi chłopcy wydają młodszym w szkolnym sklepiku za mało reszty. Ewa siedzi z obrażoną miną przed gabinetem Pani Dyrektor, gdzie za spóźnienie odesłał ją nauczyciel. Zuzia krzyczy i tupie nogami na zajęciach, bo mama wysłała ją na dodatkowe lekcje, w szkole muzycznej. Julia była tak zdenerwowana, że kilka razy uderzyła ręką w stół. Krzysiek umyślnie zniszczył piórnik kolegi. Maciek pokazał Tomkowi język na przerwie. Paweł podstawił nogę Piotrkowi podczas zawodów. Damian dostał jedynkę i ze złości rozbolał go brzuch. Lucyna ignoruje nauczycielkę udając, że nie słyszy, co do niej mówi. Michał zrzucił koledze książki z biurka, bo go nie lubi. Marysia jest wskazywana palcem przez szepczące za jej plecami koleżanki, bo przyszła do szkoły w nowej sukience. Fabian kopnął Juliana, bo ten nie chciał mu pożyczyć pieniędzy. Andrzej rozlał zupę w stołówce, bo rodzice nie dali mu pieniędzy na słodycze. Agata przyłapała Darka na przeglądaniu jej szkolnej szafki. 3. Dopasuj minę do sytuacji - podział na trzy grupy - dzieci dostają 6 rysunków odpowiadających scenkom przemocy i pomocy/ tolerancji, np. chłopiec ciągnący dziewczynkę za warkoczyk; dziewczynki szepczące do siebie; chłopiec wytykany palcem przez inne dzieci; dziewczynki witające się z innymi dziewczynkami; chory chłopiec odwiedzany przez drugiego chłopca pożyczającego mu zeszyt; chłopiec pomagający wstać dziewczynce, która upadla na boisku - grupy dopasowują uśmiechniętą lub smutną minę do danej scenki - podsumowanie ćwiczenia: dzieci odpowiadają, dlaczego dana scenka wydaje się być właściwa lub niewłaściwa - nauczyciel pomaga w określeniu prawidłowych norm zachowań społecznych 4. Wymyśl rozmowę - praca w trzech grupach - dzieci dostają 4 rysunki scenki, których nad bohaterami unoszą się puste chmurki, np. dziecko idące przodem do rysunku, za nim drugie, sięgające po piórnik, który wypadł pierwszemu z tornistra; dziecko dzielące się na lekcji z drugim dzieckiem książką, której jedno z nich zapomniało zabrać; zmęczone bieganiem i pochylone dziecko na lekcji w-fu, do którego zbliża się drugie dziecko, trzymając go za ramię; nauczyciel rysujący na tablicy wzór matematyczny i dwoje dzieci - dziecko w okularach uśmiecha się do dziecka patrzącego z niezrozumieniem na tablicę - grupy wymyślają odpowiednie słowa wyrażające rozmowę między bohaterami - nauczyciel podsumowuje ćwiczenie mówiąc o znaczeniach słowa: dziękuję, proszę, przepraszam, także: witaj/ dzień dobry, do widzenia 4 S t r o n a

5 5. Scenki - praca w trzech grupach - każda para losuje krótką scenkę do odegrania przed klasą, np. w klasie pojawia się nowy uczeń (zilustruj scenkę); uczeń spóźnia się na zajęcia (scenka uwzględniająca rozmowę ucznia z nauczycielem); pierwsza przerwa nowego ucznia w szkole (zilustruj zachowanie innych dzieci); wypchnięcie ucznia z kolejki w stołówce (zilustruj także zachowanie innych dzieci), Zosia pojawia się pierwszy raz w szkole w nowych okularach (zilustruj reakcję innych dzieci) - uczniowie odgrywają scenki na środku sali/ grupy - nauczyciel podsumowuje ćwiczenie podkreślając rolę pomocy drugiej osobie i obrazując uczucia niepewności dla nowego ucznia lub osoby, która boi się reakcji kolegów na zmianę jej wyglądu 6. Znak graficzny - zadanie indywidualne (może być także jako praca domowa) - nauczyciel rozdaje białe karki bloku i kolorowe flamastry - zadaniem uczniów zaprojektowanie i narysowanie znaku zakazującego przemocy w szkole lub nakazującego pożądane zachowanie - nauczyciel informuje, że wszystkie prace znajdą się w klasowej galerii 7. Podsumowanie zajęć - nauczyciel czyta zebrane na tablicy podczas pierwszego zajęcia pojęcia wskazując, że przemoc jest nieodpowiednim zachowaniem - nauczyciel, po przeczytaniu każdej z kolumn, prosi uczniów o wskazanie zapamiętanych z zajęć lub własnych przykładów przemocy/ tolerancji - nauczyciel dodaje własne wnioski na temat przemocy: Nie pojawia się znienacka, jest procesem, cyklem zdarzeń Ma tendencję do powtarzania się Działa na zasadzie dominacja i uległość Odpowiedzialność zawsze leży po stronie sprawcy, niezależnie od tego, co robi ofiara Przejawia się w różnych formach - uczniowie dostają komiksy z opowieścią o życiu Bazera oraz naklejki będące odznaką ukończenia pierwszego etapu wtajemniczenia w radzeniu sobie z przemocą w szkole 5 S t r o n a