MAGDALENA PIETNOCZKO 4 CZERWCA 1989 LEKCJĄ PATRIOTYZMU

Transkrypt

1 ZESPÓŁ SZKÓŁ PUBLICZNE GIMNAZJUM W LUBYCZY KRÓLEWSKIEJ MAGDALENA PIETNOCZKO 4 CZERWCA 1989 LEKCJĄ PATRIOTYZMU PRACA NAPISANA NA KONKURS HISTORYCZNO-LITERACKI POD PATRONATEM GENOWEFY TOKARSKIEJ WOJEWODY LUBELSKIEGO POD KIERUNKIEM MGR ANNY OZDOBY LUBYCZA KRÓLEWSKA 2009

2 WSTĘP Nazywam się Magdalena Pietnoczko i od urodzenia mieszkam w Lubyczy Królewskiej. Uczęszczam do II klasy Publicznego Gimnazjum w Lubyczy Królewskiej. Postanowiłam napisać pracę na konkurs historyczno-literacki pt. 4 czerwca 1989 roku we wspomnieniach twoich najbliŝszych, poniewaŝ bardzo zainteresowała mnie tematyka konkursu, a najnowsza historia wzbudza we mnie wielkie zainteresowanie. Pisząc tą pracę rozmawiałam z ludźmi, którzy Ŝyjąc w tamtych czasach wzbudzili we mnie szczególne zainteresowanie. Oto krótka prezentacja osób, z którymi rozmawiałam: Pan ADAM KOZACZYŃSKI pochodzi z Podhajec (woj. lubelskie). Ukończył Techniczną Podoficerską Szkołę Wojsk Lotniczych w Oleśnicy. Od 1989 przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego w Zamościu, dyrektor Biura Poselsko Senatorskiego OKP w Zamościu. Przewodniczący KZ NSZZZ S w ZPOW Tomasovia. Od 1990 członek zarządu Oddziału NSZZ S w Tomaszowie Lubelskim. W latach burmistrz Tomaszowa Lubelskiego. Obecnie prezes Zakładu Usług Komunalnych w Tomaszowie Lubelskim. Jest w trakcie zakładania Stowarzyszenia Zachowania Pamięci im. Senatora Wiesława Lipko. Pan ZDZISŁAW PIZUN Ukończył studia historyczne w WyŜszej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. Jest nauczycielem historii i wiedzy o społeczeństwie w Zespole Szkół w Lubyczy Królewskiej. Swoje zainteresowania badawcze wiąŝe z historią najnowszą i regionalną. Pan BOLESŁAW CISŁO emerytowany prawnik prawa administracyjnego. Studia ukończył na Wydziale Prawa i Administracji UMCS w Lublinie. Od lat 1960-tych, członek Tomaszowskiego Towarzystwa Regionalnego im. dr Janusza Petera. Jest autorem 12 ksiąŝek, których treść związana jest z historią i rozwojem pięknej Ziemi Tomaszowskiej. Regionalista, aktualnie przebywa na emeryturze. W przeszłości 2

3 pracował w organach administracji państwowej szczebla miejskiego, powiatowego, wojewódzkiego (w Zamościu) na kierowniczych stanowiskach. Pisząc pracę korzystałam z opisu lat opracowaną przez Pana Bolesława Cisło, który opisał te lata na podstawie własnej kroniki Od powiatu do powiatu. W pracy występują wspomnienia rodzinne, które zaczerpnęłam podczas rozmów z rodzicami, dziadkami i innymi członkami rodziny. Celem mojej pracy było porównanie Ŝycia przed wyborami w 1989 roku i po tych wyborach. Szczególnie ukazać chciałam powagę wyborów parlamentarnych czy prezydenckich, bowiem młodzi ludzie, którzy idą po raz pierwszy głosować nie zawsze zdają sobie sprawę, iŝ ich głosy decydują o przyszłości kraju, w którym mieszkają. Mam nadzieję, Ŝe pomoŝe im moja praca, aby w przyszłości głosując mieli świadomość, iŝ biorą czynny udział w tworzeniu historii naszej Ojczyzny. 4 CZERWCA 1989 LEKCJĄ PATRIOTYZMU Po czerwcowych wyborach przeprowadzonych w 1989r. do polskiego parlamentu (Sejm i Senat), budowano w kraju nowy system społeczno polityczny i gospodarczy. Odnowa Ŝycia politycznego w naszym kraju po dniu 4 czerwca 1989r. rozpoczęła się od władz centralnych: zmiany Konstytucji, wyboru nowego rządu oraz wyboru prezydenta. Pan Zdzisław: Było jak w systemach totalitarnych. Władza chciała mieć pełną kontrolę nad obywatelem. Jak to mówiono - władza ludowa dawała wykształcenie, pracę, mieszkanie itp., a wymagała tylko lojalności. Ze względu na to, nawet dzisiaj, wiele osób chwali ten system. W zasadzie nie trzeba było się za wiele martwić i szukać drogi Ŝycia, gdyŝ urzędnicy ją wyznaczali. Tak teŝ było ze mną. Po skończeniu studiów otrzymałem na piśmie propozycje pracy. Tylko brać i być wdzięcznym. To co wziąłem, traktowałem wtedy jako tymczasowe. Niestety pomimo prób zmiany sytuacji, moja pozycja zawodowa pozostała taka sama do dzisiaj. 3

4 Zmieniła się tylko szkoła, gdyŝ po roku pracy w Hrebennem przeszedłem do pracy w Lubyczy Królewskiej. Porównując okres przed wyborami do czasów po wyborach moŝna stwierdzić, Ŝe są to dwa odmienne światy. Pierwszy, ten przed wyborami podsumowuje Pan Adam: Jednym zdaniem moŝna powiedzieć, Ŝe władze nie dbały o dobro obywateli, ale obywatelami byli teŝ członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, to o członków PZPR-u władze dbały. Nawet działalność rzemieślniczą nie mógł nikt inny prowadzić jak z PZPR-u, bo zaraz miałby Urząd Skarbowy, domiary i zamykano mu taką działalność. Wszędzie była zachowana pozoracja, władza robiła wraŝenie, Ŝe dba o pracowników, a ci pracownicy pozorowali, Ŝe pracują. Jeśli chodzi o rzemieślników, ale nie działaczy PZPR-u, to oni nie mogli wykazać, Ŝe duŝo zarabiają, więc często takie zakłady były obskurne, szyby brudne, bo jakby się pokazało, Ŝe coś z tego mają to zaraz Urząd Skarbowy by się pojawił. Tak samo było z rolnikami, jak był działaczem PZPR-u to miał ciągnik, siewnik. Wtedy było bardzo wyraźnie widać, Ŝe dbając o obywateli to dbało się o swoich członków. Z rodzinnych wspomnień: Wszystko było kontrolowane. Jak chciano jakiś sprzęt rolniczy kupić to problem z tym był. Pan Bolesław: Lata to okres przełomowy w budowie nowego systemu politycznego i nowych struktur ustrojowych w naszym kraju. Przystąpiono do wcielania w Ŝycie zasad demokracji parlamentarnych, pluralizmu politycznego oraz gospodarki rynkowej i szeroko rozumianych reform społecznych, połączonych z procesem prywatyzacji. Wydarzenia, jakie od 1989r następowały po sobie, układały się w polityczna nową jakość. W styczniu 1989r. ówczesne ścisłe kierownictwo polityczno-administracyjne kraju w porozumieniu z kierownictwem Solidarności uznały za potrzebne wręcz konieczne odbycie Okrągłego Stołu, z udziałem przedstawicieli starego (PRL-owskiego) i młodego (Solidarnościowego) nurtu politycznego. Dnia 6 lutego 1989 roku, rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu, które pod przewodnictwem gen. Czesława Kiszczaka trwały do dnia 5 kwietnia 1989r. Zapadła m.in. decyzja o przeprowadzeniu nowych wyborów parlamentarnych. Dwa dni później tj. 7 kwietnia 1989r. Sejm IX Kadencji wprowadził zmiany do Konstytucji PRL z dnia 22 lipca 1952r. w ten 4

5 sposób, Ŝe przywrócono w Polsce instytucje z okresu międzywojennego: Senat i Urząd Prezydenta. W dniach 4 i 18 czerwca 1989r. (dwie tury) odbyły się powszechne wybory do Sejmu i Senatu. Wcześniej uchwalono, Ŝe liczba posłów w Sejmie wynosić będzie 460 posłów, zaś liczba senatorów w Senacie 100 osób. Ze wspomnień rodzinnych: Jak się dowiedzieliśmy o wyborach to od razu nasze przeczucie mówiło, Ŝe będzie lepiej. Choć do samych wyborów i trochę po tych wyborach w sklepach nic nie było i Ŝadnych większych zmian teŝ widać nie było to i tak nadzieja nie gasła. Czuliśmy, iŝ idąc głosować bierzemy czynny udział w tworzeniu historii naszego państwa. Pan Zdzisław: To były dwa odmienne światy; pod kaŝdym względem: politycznym, ekonomicznym czy społecznym. Nowa rzeczywistość po roku 89 zmuszała ludzi do zmiany postępowania niemal w kaŝdej dziedzinie Ŝycia. Pojawiło się bezrobocie, a więc ludzie zaczęli szanować pracę i o nią zabiegać. W sklepach przybyło róŝnorodnych produktów w róŝnych cenach i naleŝało się przed zakupem teŝ zastanowić. Ludzie poczuli, Ŝe od ich głosu zaleŝy, kto będzie rządził, a więc politycy zaczęli prowadzić kampanie wyborcze. Rodzinne wspomnienia: Gdy szliśmy na głosowanie widzieliśmy ludzi z uśmiechem na twarzy, z sercem tryskającym radością; widzieliśmy ludzi oczekujących na lepsze jutro. Po raz pierwszy od tylu lat z rozmów ludzi zniknął strach. W oczach pojawił się optymizm i łzy, ale to były łzy szczęścia. Droga Solidarności do władzy nie była prosta, wręcz przeciwnie, ale wiedząc, Ŝe robią to dla ludzi i przyszłości kraju nie poddawali się. Tak o tych chwilach, o tej drodze do sukcesu opowiada Pan Adam:,,Podczas,,Okrągłego Stołu zadecydowano o przeprowadzeniu wyborów. W 35% miały to być wybory wolne, a w 65% - wybory nie wolne. Komuniści mieli łatwiej bo mieli swoje zaplecze wyborcze, a my nie. Naszym sukcesem było to, Ŝe mu docieraliśmy do ludzi, a słabością to, Ŝe nie mieliśmy mediów, nie mieliśmy prasy. Kiedy wytypowaliśmy swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu w ramach tych 35% wolnych wyborów to wydaliśmy gazetę wyborczą formatu A3. Tam przedstawialiśmy sylwetki naszych 5

6 faworytów. Z województwa zamojskiego były to: do Sejmu Henryk Wujec i Stanisław Majdański, a do Senatu Wiesław Lipko i Janusz Woźnica. Olbrzymie zaangaŝowanie ludzi, sprawiło, iŝ nie traciliśmy nadziei. Społeczeństwo tak nam zaufało, Ŝe sami zbierali podpisy, przychodzili, aby roznosić ulotki czy gazety. Tak naprawdę to ta inicjatywa ludzka, to poparcie i zaangaŝowanie sprawiło, ze wygraliśmy. Fragment Gazety Wyborczej z dnia 4-tego czerwca. Pan Zdzisław:,,Wydarzenia 4 czerwca 1989 r. pozostaną na zawsze w pamięci. Po raz pierwszy mieliśmy moŝliwość dokonania wyboru, a nie głosowania na ludzi z góry ustalonych. Kierowaliśmy się hasłem: Wybierz tylko Solidarność. Było to przyjemne uczucie dokonywać tego wyboru, tzn. skreślać komunistów. 4 czerwca wybrano tylko ludzi S, a pozostałych dopiero w drugiej turze. Czuliśmy, Ŝe na naszych oczach dzieje się coś waŝnego. To jak w tym powiedzeniu: Obyś Ŝył w ciekawych czasach. Z rodzinnych wspomnień: Po oddaniu głosów przyszliśmy do domu i w gronie przyjaciół wypiliśmy herbatę. JuŜ bez Ŝadnych wątpliwości uŝywaliśmy czasu przeszłego w rozmowach dotyczących komunizmu. Po raz pierwszy od tylu lat czuliśmy się tak naprawdę wolni i potrzebni dla kraju. Noc z 4/5 czerwca. Czekanie na ogłoszenie wyników. Po lewej pan Adam Kołaczyński, po prawej Jerzy Zacharow. 6

7 Przebieg wyborów w byłym województwie zamojskim na podstawie opracowań Pana Bolesława: Państwowa Komisja Wyborcza przyznała dla Okręgu Nr 106 w Zamościu 5 mandatów poselskich i 2 mandaty senatorskie. Okręgowa Komisja Wyborcza w Zamościu umieściła do pierwszego głosowania: przy mandacie kandydatów. Głosowało - 233,731 osoby. przy mandacie kandydatów. Głosowało 236,225 osoby. przy mandacie kandydatów. Głosowało 235,892 osoby. przy mandacie kandydatów. Głosowało 236,466 osoby. przy mandacie kandydatów. Głosowało 236,340 osoby. W pierwszej turze głosowania dnia 4 czerwca 1989r zdecydowane zwycięstwo odnieśli i posłami zostali: 1) Henryk Wujec Warszawa 172,500 głosów z mandatu 417, 2) Stanisław Majdański Tomaszów 150,602 głosów z mandatu 418. Obaj posłowie wysunięci zostali przez Solidarność. Na dwa mandaty senatorskie Wojewódzka Komisja Wyborcza w Zamościu wpisała 9 nazwisk. W pierwszej turze głosowania zwycięzcami zostali: 1) Wiesław Lipko z Komarowa 165,943 głosów, 2) Janusz Woźnica z Hrubieszowa 159,487 głosów. Obaj senatorowie pochodzili z Solidarności. Do wyborów parlamentarnych w drugiej turze głosowania w dniu 18 czerwca 1989r przy trzech nie obsadzonych mandatach stanęło ogółem 6 kandydatów. Państwowa Komisja Wyborcza w dniu 20 czerwca 1989r poinformowała, Ŝe posłami zostali: - z mandatu 414 Ryszard Bartosz z Tyszowiec 53,508 głosów, - z mandatu 415 Zbigniew Kawałko z Lubyczy Król. 57,508 głosów, - z mandatu 416 Jan Kowalik z Biłgoraja 53,479 głosów. Na pytanie jak wydarzenia 4-tego czerwca zmieniły Ŝycie kraju i pańskie Ŝycie prywatne, Pan Zdzisław odpowiada: Wybory 4 czerwca 1989 r. skończyły w Polsce okres komunizmu, 7

8 okres dyktatury proletariatu, okres tzw. Polski Ludowej, a zaczęły proces demokratyzacji Ŝycia społecznego, politycznego i gospodarczego. W moim prywatnym Ŝyciu niewiele się zmieniło. To co się stało, stało się dla mnie osobiście za późno. 4 czerwca stało się to, o czym marzyliśmy w latach 80- tych, a co nam wtedy wydawało się wówczas nierealne. Na naszych oczach i przy naszym udziale nastąpiła ta transformacja ustrojowa. Polska stała się wolna. Pan Adam: Na pewno była to zmiana olbrzymia, zmiana konieczna. Wydaje mi się, Ŝe te zmiany nie poszły w złym kierunku. Po tych wydarzeniach poczuliśmy, Ŝe to jest nasza Polska, nasz kraj, nasze miasto, nasz dom. Natomiast moje Ŝycie zmieniło się z tego względu, Ŝe po tej wygranej, po tym sukcesie zaproponowano mi pracę Dyrektora Biura Poselsko-Senatorskiego Klubu Parlamentarnego w Zamościu. Wahałem się, ale uznałem, Ŝe jeŝeli taka jest prośba to się zgodzę. Pracowałem m.in. z ludźmi z PZPR-u więc było niełatwo. Tak oto te wydarzenia zmieniły moje Ŝycie, choć później stwierdziłem, Ŝe się do tej pracy nie nadaję. Ze wspomnień rodziny: Od samego rana 5 kwietnia na ustach ludzi słychać było dwa słowa: Solidarność i Zwycięstwo. Koniec komunizmu bardzo nas ucieszył. Będzie lepiej myśleliśmy. Historia dowodzi, Ŝe budowanie nowego ładu i porządku politycznego w kraju, nie przychodzi łatwo. Wymaga poświęceń, wyrzeczeń, dokonywania róŝnorakich barier politycznych, społecznych czy gospodarczych w imię spełnienia pragnień i uczuć patriotycznych, w imię miłości swojego kraju i jego obywateli, w imię miłości Ojczyzny. Bo patriotyzm zawsze ma to samo określenie, chociaŝ nie zawsze jest tak samo pojmowany przez rządzące elity i polityków. O patriotyzmie mówi Pan Zdzisław: Patriotą jest być niełatwo. To jest bardziej skomplikowane niŝ myślimy. W czasach dyktatury być patriotą to nie tylko walczyć, ale i umieć rezygnować z dóbr i zaszczytów osobistych. WaŜny jest honor; powiedzieć swoim 8

9 dzieciom, Ŝe nie klaskałem, nie zostałem złamany, nie współpracowałem, nie wydawałem kolegów, nawet za cenę moŝe osiągnięcia mniejszego sukcesu społecznego czy finansowego. WaŜne jest mieć czyste sumienie wobec siebie, rodziny, Narodu, historii, przyszłości. WaŜne jest pozostawić dobre wspomnienie, pozytywny swój ślad na Ziemi. To są wartości, za które płacimy czasami duŝą cenę. Walka to nie tylko działanie z kamieniem, butelką czy karabinem w ręku, walka to wartości, którym jesteśmy wierni, to wyrzeczenia, które ponosimy za to, Ŝe nie zdradziliśmy. Mogłem zostać, jak to mówią szychą, w aparacie partyjnym. Miałem konkretne propozycje, nawet w czasie obrony pracy magisterskiej. Odmówiłem jednak i jak Siłaczka opuściłem Rzeszów i zostałem nauczycielem historii w wiejskiej szkole. ZAKOŃCZENIE śycie ludzi w okresie komunizmu nie było łatwe. Gdy wydarzenia w 1989 roku szczęśliwie układały się w całość, serca ludzi napełniły się optymizmem. Pomimo dość skomplikowanego Ŝycia brali oni czynny udział w tworzeniu zaplecza wyborczego Solidarności. Pisząc tę pracę dowiedziałam się duŝo nieznanych mi dotychczas informacji. UwaŜam, Ŝe takie prace dostarczają wiele ciekawych pojęć i doświadczeń, które z pewnością przydadzą się w przyszłości mnie i tym, którzy będą ją czytali. 9