lat Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego

Transkrypt

1 lat Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego

2 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego Broszura jest podsumowaniem najważniejszych wyników badania opracowanych i zamieszczonych przez dr Tomasza Kaczora i Agnieszkę B. Kowalczyk w większym raporcie dostępnym w wersji elektronicznej. Bank Gospodarstwa Krajowego Al. Jerozolimskie 7, Warszawa Departament Analiz i Badań Tel: analizy@bgk.pl Copyright: Bank Gospodarstwa Krajowego. Wszystkie prawa zastrzeżone. 2

3 lat O Programie Gwarancji de minimis Rządowy program wsparcia firm z sektora MŚP, czyli Gwarancje de minimis (PLD), wystartował wiosną 2013 roku jako reakcja na spowolnienie gospodarcze, które w szczególności odczuli mikro, mali i średni przedsiębiorcy (MŚP). Gwarancje de minimis były odpowiedzią na potrzeby firm sektora MŚP związane z ułatwieniem dostępu do finansowania bieżącej działalności. Wsparcie w ramach Programu zostało oparte o zasady udzielania pomocy de minimis. W ciągu pierwszych 17 miesięcy trwania Programu przyznano ponad 83 tys. gwarancji państwowego Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), zabezpieczających prawie 24 mld zł kredytów. Najwięcej uczestników Programu, aż 75%, pochodzi z grupy mikroprzedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa z sektora MŚP, za pośrednictwem banków kredytujących biorących udział w Programie, mogą uzyskać gwarancje spłaty kredytu na finansowanie działalności bieżącej i inwestycyjnej oferowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego, zwane de minimis. Gwarancja de minimis zabezpiecza do 60% kwoty zarówno kredytu obrotowego, jak i inwestycyjnego. Nie obejmuje odsetek oraz innych kosztów związanych z kredytem. Jest zabezpieczona wekslem własnym in blanco przedsiębiorcy, a stawka prowizji za udzieloną gwarancję wynosi 0,5% kwoty gwarancji w stosunku rocznym. Jedyna istotna różnica pomiędzy gwarancją zabezpieczającą kredyt obrotowy a inwestycyjny to okres jej trwania: w pierwszym przypadku udzielana jest na maksymalnie 27 miesięcy, w drugim na 99 miesięcy. Korzyści, jakie przedsiębiorcy uzyskali z aplikowania o gwarancje de minimis, objęły m.in.: dostęp do kredytu dla klientów banku z krótką historią kredytową lub nieposiadających wystarczających narzędzi zabezpieczenia kredytu, zapewnienie elastyczności w zakresie dysponowania własnym majątkiem, tj. części objętej gwarancją de minimis przedsiębiorca nie musi go zastawiać ani na rzecz banku udzielającego kredytu, ani na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego, oszczędność czasu wszystkie formalności załatwiane są bezpośrednio w banku kredytującym, podczas uzyskiwania kredytu, obniżenie całkowitego kosztu kredytu, polegające np. na zastosowaniu niższej marży lub prowizji, prostą procedurę aplikacji wypełnienie wniosku o udzielenie gwarancji de minimis wraz z przekazaniem informacji dotyczącej pomocy publicznej. 3

4 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego O badaniu Głównym celem omawianego badania, przeprowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego, była ocena wpływu Programu Gwarancji de minimis na zwiększenie dostępu mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom do finansowania zewnętrznego, a także oddziaływania tego wsparcia na wyniki firm funkcjonujących w okresie osłabienia gospodarczego oraz na polską gospodarkę. Cel ten zrealizowaliśmy poprzez uzyskanie odpowiedzi na poniższe pytania badawcze: Na ile trafnie został zaprojektowany Program Gwarancji de minimis, aby poprawiał dostęp MŚP do finansowania zewnętrznego i zaspokajał ich potrzeby w tym zakresie? Jaka jest jego skuteczność w ograniczaniu luki finansowej i towarzyszących jej barier? Jaka jest użyteczność Programu, która wskazuje na efekty bezpośrednie i dodatkowe, mierzone przede wszystkim wskaźnikami zmiany poziomu zatrudnienia, pozycji na rynku, wzrostu obrotów czy realizacji inwestycji dzięki uwolnionym środkom? Jakie korzyści odnotowała gospodarka, a przede wszystkim sektor MŚP dzięki wsparciu w ramach gwarancji de minimis? Ocenę wyników rządowego Programu przeprowadziliśmy odwołując się do kryteriów ewaluacyjnych, obejmujących trafność, skuteczność, użyteczność i trwałość wsparcia pomocy de minimis. W badaniu wykorzystaliśmy standaryzowaną i pogłębioną analizę danych sprawozdawczych, dane zebrane podczas wywiadów osobistych z uczestnikami Programu oraz dane ankietowe zebrane metodą CATI od 973 przedsiębiorców sektora MŚP, którzy skorzystali z gwarancji de minimis. Wyniki przeprowadzonego przez BGK badania zgrupowaliśmy w poniższe bloki tematyczne: Charakterystyka przedsiębiorcy str. 5 6 W pierwszej kolejności scharakteryzowaliśmy beneficjenta Programu przedsiębiorcę, który skorzystał z gwarancji de minimis oraz jego doświadczenie wynikające z dostępu do finansowania w przeszłości. Trafność i skuteczność Programu ograniczenie luki finansowej s. 7 8 Ta część obejmuje wyniki dotyczące przede wszystkim diagnozy tego czy i w jakim stopniu Program wpłynął na ograniczenie luki finansowej sektora MŚP. Użyteczność i trwałość Programu s Ostatni blok wyników to ocena efektów Programu zarówno na poziomie przedsiębiorstwa, jak i w skali makro (wpływu Programu na wybrane wskaźniki gospodarki). 4

5 lat Najważniejsze wyniki badania Charakterystyka uczestników Programu ich potrzeby i doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania zewnętrznego w przeszłości Relatywnie najbardziej aktywne w pozyskiwaniu finansowania zewnętrznego w ramach Programu Gwarancji de minimis są małe przedsiębiorstwa oraz te na wczesnym etapie rozwoju (27% respondentów to firmy od 1 roku do 3 lat na rynku, 21% start-upy), dla których finansowanie zwrotne uważa się za nie najbardziej odpowiedni instrument rozwoju. Analiza jednak pokazała, że dzięki właściwemu zaprojektowaniu wsparcia, taka forma finansowania jest atrakcyjna także dla młodych biznesów. W trakcie badania nie zaobserwowaliśmy zasadniczych różnic wartości udzielonych kredytów w grupach przedsiębiorstw o różnym okresie działalności na rynku. Sugeruje to, że młode firmy (w szczególności start-upy), nawet bez rozbudowanej historii kredytowej, ale wsparte gwarancją de minimis pozyskały finansowanie zewnętrzne w pożądanej wysokości, a Program PLD jest narzędziem niwelującym dysproporcje w dostępie do finansowania, które wynikają z czasu funkcjonowania firmy na rynku. Wartości pozyskanych kredytów z gwarancją de minimis są znacznie wyższe w porównaniu do wartości finansowania zwrotnego, o jakie starały się firmy z sektora MŚP w 2011 roku, kiedy to jedynie 28% z nich deklarowało ubieganie się o kredyt obrotowy w kwocie powyżej 50 tys. zł. Natomiast rezultaty badania pomocy de minimis wskazują, że aż 70% firm otrzymało taki kredyt, w tym 62% stanowiły mikroprzedsiębiorstwa. Wynik ten dowodzi, że gwarancja de minimis była czynnikiem sprzyjającym pozyskiwaniu przez firmy wyższego finansowania dłużnego, w tym przez firmy mające największe trudności z uzyskaniem finansowania zewnętrznego. Łącznie w luce finansowej, rozumianej zarówno jako brak finansowania lub utrudniony dostęp przy próbie jego uzyskania, ale też jako rezygnacja przedsiębiorcy z ubiegania się ze względu na ewentualną negatywną ocenę wniosku, w przeszłości znalazło się 18% badanych uczestników Programu PLD. Połowa z nich doświadczyła problemów w postaci odmowy finansowania (2%) lub jego gorszych warunków (7%), a dalsze 9% wszystkich respondentów, którzy potencjalnie znajdowali się w luce, zrezygnowało z ubiegania się o finansowanie zewnętrzne, pomimo że takiego wsparcia potrzebowali. przyznano firmie taką pożyczkę lub kredyt obrotowy o jaki wnioskowała przyznano kredyt/pożyczkę na mniej korzystnych warunkach niż wnioskowane (np. krótszy okres kredytowania, niższa kwota kredytu) całkowicie odmówiono pożyczki lub kredytu obrotowego w ostatnich 2 latach (do momentu ubiegania się o kredyt z gwarancją de minimis), firma potrzebowała pożyczki lub kredytu obrotowego, ale zrezygnowała z ubiegania się o nie nieaplikowano/niepotrzebowano nie wiem 5

6 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego W przeszłości największe problemy z uzyskaniem finansowania zewnętrznego miały firmy działające na rynku od 1 roku do 3 lat (10% otrzymało finansowanie na gorszych warunkach, a 2% odmówiono go zupełnie) oraz mikroprzedsiębiorstwa (odpowiednio 7% i 2%). Według prawie 40% naszych respondentów, którzy nie uzyskali finansowania albo otrzymali je na mniej korzystnych warunkach, zasadniczą przyczyną utrudnionego dostępu do finansowania obrotowego był brak wymaganego przez banki zabezpieczenia pożyczki lub kredytu. brak wymaganego zabezpieczenia pożyczki lub kredytu obrotowego odmowa bez podania przyczyny niskie przychody i obroty firmy nieodpowiednia oferta banku oraz uciążliwe procedury, wymogi i koszty kredytu zbyt krótki okres funkcjonowania na rynku zbyt wysokie oprocentowanie kredytu inna przyczyna Z kolei głównymi powodami rezygnacji z aplikowania o finansowanie zewnętrzne były dla badanych przedsiębiorców przede wszystkim: uciążliwa i długotrwała procedura pozyskania finansowania (41% wskazań), niekorzystne warunki finansowe pozyskania kredytu/pożyczki lub dotyczące okresu kredytowania (25% wskazań) oraz brak wystarczającego zabezpieczenia (15%). uciążliwa i długotrwała procedura pozyskania kredytu/ pożyczki niekorzystne warunki finansowe kredytu / pożyczki lub dotyczące okresu kredytowania niewystarczające zabezpieczenie kredytu lub pożyczki inne źródło finansowania inna przyczyna Dla wielu ankietowanych przedsiębiorców zabezpieczenie w postaci gwarancji de minimis wpłynęło nie tylko na zniesienie bezpośredniej bariery jego braku, ale także pośrednio stanowiło sposób na uproszczenie procedury pozyskania zabezpieczenia, przez co również uproszczenie formalności związanych z uzyskaniem kredytu/pożyczki oraz poprawę warunków finansowania. Możemy więc przyjąć założenie, że w przypadku 15% uprzednio rezygnujących z ubiegania się o finansowanie Program PLD likwiduje bezpośrednią tego przyczynę, natomiast dla 66% z nich pomoc de minimis stanowi element ograniczający powody rezygnacji. Wyniki badania BGK, wskazujące na brak zabezpieczenia jako jeden z zasadniczych powodów zarówno nieuzyskania kredytu lub pożyczki, pozyskania ich na gorszych warunkach, czy też świadomego nieaplikowania pomimo potrzeby w tym zakresie, są kolejnym potwierdzeniem wartości Programu Gwarancji de minimis, który bezpośrednio odnosi się do kwestii braku zabezpieczenia. 6

7 lat Trafność i skuteczność wsparcia Programu PLD ograniczenie luki finansowej w wyniku realizacji Programu PLD 29% z badanych przez nas przedsiębiorstw zdecydowało się na skorzystanie ze wsparcia w postaci gwarancji de minimis przede wszystkim z powodu braku wystarczającego zabezpieczenia kwoty kredytu, o jaką chcieli aplikować. Kolejne 25% posiadało potencjalne zabezpieczenie, jednak wykorzystanie tej możliwości oceniło jako niekorzystne dla rozwoju firmy lub właściciela. Takie wyniki wprost potwierdzają trafność założeń Programu PLD. firma dysponowała odpowiednim zabezpieczeniem kredytu, ale dzięki gwarancji de minimis swoje zabezpieczenie wykorzystała na inne cele (np. na zabezpieczenie innego kredytu) firma dysponowała potencjalnym zabezpieczeniem kredytu, który był odpowiedni dla banku kredytującego, ale nie chciała go wykorzystać, gdyż było to niekorzystne dla firmy lub właściciela (np. zabezpieczenie nieruchomościami prywatnymi) firma nie posiadała wystarczającego zabezpieczenia kredytu (np. nie posiadała nieruchomości) Pozostałym 46% przedsiębiorstwom posiadającym odpowiednie zabezpieczenie kredytu, skorzystanie z gwarancji de minimis pozwoliło użyć swojego zabezpieczenia na inne cele, np. na zabezpieczenie innego kredytu, dzięki czemu możliwe było zintensyfikowanie działań biznesowych firmy. Jest to jeden z ważniejszych wyników naszego badania, wskazujący że wsparcie w ramach Programu nie było jedynie prostym narzędziem zabezpieczającym kredyt, ale w wielu przypadkach mogło być też impulsem wpływającym na dalszy rozwój i inwestowanie w firmie. Mając ten fakt na uwadze możemy ostrożnie stwierdzić, iż instrument finansowy niskiego ryzyka, tj. gwarancja kredytu obrotowego, czyniąca go bardziej atrakcyjnym dla przedsiębiorcy, wywołuje w wielu zaobserwowanych w badaniu przypadkach uwolnienie środków i możliwość inwestowania powodując tym samym uruchomienie mechanizmu o wyższym poziomie ryzyka, czyli inwestycje w takie aktywa/przedsięwzięcia, które przedsiębiorcy (każdy we własnym zakresie) uznają za najbardziej racjonalne wobec swoich potrzeb. W całej badanej przez nas populacji przedsiębiorców 33% z nich objętych było luką finansową, w tym: 19% tych, którzy nie uzyskaliby kredytu obrotowego bez gwarancji de minimis, 14% tych, którzy bez gwarancji uzyskaliby kredyt, ale o niższej wartości (średnia wartość pozyskanego kredytu bez gwarancji de minimis byłaby niższa o ok. 30%). bez gwarancji firma uzyskałaby kredyt tej samej wartości bez gwarancji firma uzyskałaby kredyt niższej wartości bez gwarancji firma nie uzyskałaby kredytu trudno powiedzieć 7

8 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego W trakcie analizy zebranych danych zaobserwowaliśmy podobny poziom pozyskiwania kredytu przez firmy mające duży zasięg (międzynarodowy i krajowy), jak i te o mniejszym zasięgu (lokalnym i regionalnym). Tymczasem z badania luki finansowej zrealizowanego w 2013 roku 1 wynika, że na szanse uzyskania kredytu obrotowego pozytywnie wpływa duży zasięg działalności. Można zatem zauważyć korzystny wpływ gwarancji de minimis na zwiększenie możliwości otrzymania finansowania zewnętrznego przez przedsiębiorstwa o mniejszym zasięgu działania, bowiem 55% wszystkich firm, które bez gwarancji nie uzyskałyby kredytu obrotowego, to funkcjonujące lokalnie i regionalnie. Wyniki badania Banku Gospodarstwa Krajowego wskazują, iż zaprojektowano wystandaryzowane, proste i powszechnie dostępne narzędzie wsparcia sektora MŚP, które trafnie zaadresowane okazało się największym sukcesem wśród dotychczasowych programów gwarancyjnych realizowanych w Polsce. Jest to związane m.in. z faktem, że parametry kwotowe pomocy de minimis zostały trafnie oszacowane i właściwie zaadresowane w stosunku do potrzeb przedsiębiorców. W świetle wyników naszego badania firmy działające na rynku od 1 roku do 3 lat jawią się jako grupa najbardziej potrzebująca wsparcia i w najlepszy sposób je wykorzystująca. Większość z nich, 37% (prawie dwukrotnie więcej niż w przypadku start-upów), najczęściej korzystała z gwarancji de minimis z powodu nieposiadania odpowiedniego dla instytucji finansowych zabezpieczenia, a 61% wykorzystało tę gwarancję jedynie jako zabezpieczenie kredytu. Co czwarty reprezentant tej grupy, który by otrzymał kredyt obrotowy nawet bez gwarancji, uzyskałby go, jednak w niższej wartości. firma nie posiadała wystarczającego zabezpieczenia kredytu o jaki Pan(i) aplikował(a) (np. nie posiadała nieruchomości) firma dysponowała potencjalnym zabezpieczeniem kredytu, który był odpowiedni dla banku kredytującego, ale nie chciała go wykorzystać, gdyż było to niekorzystne dla firmy lub właściciela (np. zabezpieczenie nieruchomościami prywatnymi) firma dysponowała odpowiednim zabezpieczeniem kredytu, ale dzięki gwarancji de minimis swoje zabezpieczenie wykorzystała na inne cele (np. na zabezpieczenie innego kredytu) 1 Ocena luki finansowej w zakresie dostępu polskich przedsiębiorstw do finansowania zewnętrznego. Wnioski i rekomendacje dla procesu programowania polityki spójności w okresie , IBS 2013 r. 8

9 lat Użyteczność i wstępna trwałość wsparcia Programu PLD pozytywne efekty na poziomie przedsiębiorstwa oraz w ujęciu makroekonomicznym Kredyt z gwarancją de minimis wykorzystywany był przez przedsiębiorców najczęściej w postaci narzędzia biznesowego niezbędnego do rozwoju firmy (70% wskazań). Jedynie 17% respondentów ankiety traktowało wsparcie jako swoiste panaceum na problemy z płynnością finansową. w celu rozwiązania jednorazowego problemu z płynnością finansową w celu rozwiązania powtarzających się problemów z płynnością finansową w celu wykorzystania kredytu jako stałego biznesowego narzędzia zarządzania finansami firmy trudno powiedzieć Jako stałe narzędzie biznesowe, kredyt z gwarancją de minimis najczęściej wykorzystywany był w handlu. Z kolei najrzadziej, bo przez jedynie co czwartą badaną firmę, w sektorze budowlanym, który potrzebował finansowania obrotowego celem rozwiązania problemów z zatorami płatniczymi. Biorąc pod uwagę, że był to sektor relatywnie silnie dotknięty spowolnieniem gospodarczym, nasze wyniki wskazują na skuteczność PLD jako mechanizmu ograniczającego jego skutki. Badanie BGK pozwala wnioskować nie tylko o pozytywnym wpływie wsparcia w rozwiązywaniu problemu zatorów płatniczych, ale również o pojawieniu się dodatkowego, jakościowego efektu gwarancji de minimis, polegającego na podniesieniu wśród mikro, małych i średnich przedsiębiorców świadomości oraz poziomu wiedzy dotyczących wykorzystywania instrumentów finansowania zwrotnego w strategicznym zarządzaniu kapitałem firmy. To ważny rezultat badania, tzw. efekt doświadczenia realizacji Programu PLD. Porównanie wyników całej naszej próby badawczej do grupy firm znajdujących się w luce finansowej ujawnia, że wpływ Programu na zaistnienie efektów u przedsiębiorców będących w luce jest jeszcze silniejszy. Największy odsetek badanych przedsiębiorców wskazał na utrzymanie lub poprawienie swojej pozycji rynkowej, ustabilizowanie sytuacji finansowej, tzn. zlikwidowanie zatorów płatniczych oraz poprawienie płynności finansowej na tyle, by móc poczynić nowe inwestycje. Co ważne, w czterech na sześć analizowanych wskaźników działalności przedsiębiorstwa wyższe wartości widoczne są w przypadku respondentów będących w luce finansowej (dotyczy to szczególnie wskaźnika stabilizacji finansowej, wzrostu obrotów i poczynienia nowych inwestycji). 9

10 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego wszyscy badani przedsiębiorcy przedsiębiorcy z luki finansowej Przedsiębiorcy, którzy nie zaobserwowali jeszcze pozytywnych efektów, spodziewają się ich w najbliższej przyszłości, w tym przede wszystkim w kontekście utworzenia nowych miejsc pracy, utrzymania lub poprawienia swojej pozycji rynkowej i wzrostu obrotów. Podobnie jak dla zaistniałych efektów, widać że wartości większości wskaźników są wyższe wśród firm z luki finansowej. wszyscy badani przedsiębiorcy przedsiębiorcy z luki finansowej 10

11 lat Łącznie w badanych przez nas przedsiębiorstwach powstało 1329 nowych miejsc pracy, a planowanych do utworzenia jest 537 kolejnych. Opierając się na odpowiedziach respondentów oszacowaliśmy, że na 1 złoty przyznanej gwarancji de minimis przypadało 39 groszy inwestycji, które zaistniały dzięki uzyskaniu kredytu z tą gwarancją. Analiza danych ankietowych pozwala nam wnioskować, że stosunkowo najlepsze efekty odnotowały firmy funkcjonujące na rynku od 1 roku do 3 lat, bowiem aż 80% z nich utworzyło nowe miejsca pracy, 58% pozostawiło dotychczasowe miejsca pracy, 63% dokonało inwestycji, a 49% poprawiło swoją pozycję rynkową wobec 42%, które ją utrzymały. Prawie 90% ankietowanych zadeklarowało zachowanie nowych miejsc pracy dłużej niż rok, natomiast 93% utrzymanie przez ten sam czas dotychczasowych miejsc pracy. tak nie trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne BGK na podstawie badania ankietowego 53% naszych respondentów, którym kredyt z gwarancją posłużył rozwiązaniu powtarzających się problemów z płynnością finansową firmy oceniło, że pomoc de minimis pozwoliła usunąć te trudności na okres dłuższy niż rok od momentu uzyskania kredytu. Wynik ten umożliwia dość optymistyczną ocenę trwałości wsparcia obrotowego. na okres krótszy niż 1 rok od momentu uzyskania kredytu obrotowego na okres dłuższy niż 1 rok od momentu uzyskania kredytu obrotowego trudno powiedzieć 11

12 Efekty Programu Gwarancji de minimis realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego W kontekście efektów makroekonomicznych Programu PLD zaobserwowaliśmy wygenerowanie dodatkowego kredytu, powstałego w przypadku przedsiębiorstw, które bez gwarancji de minimis nie uzyskałyby wsparcia finansowego (kredyt ten nie powstałby, gdyby nie wdrożono PLD). Obserwację tę potwierdzają również badania NBP sytuacji na rynku kredytowym, według których w III kwartale 2013 roku odnotowano wzrost popytu na kredyt krótkoterminowy głównie ze strony MŚP. Banki wskazały uruchomienie gwarancji jako najbardziej istotną, obok spadku stóp procentowych, przyczynę wzrostu tego popytu. W wyniku badania oszacowaliśmy, że wartość kredytu udzielonego tym przedsiębiorstwom z próby badawczej, które znalazły się w luce finansowej, wyniosła 55,8 mln zł (średnia wartość kredytu na poziomie 312 tys. zł). Do przeniesienia danych na całość populacji wykorzystaliśmy dane sprzedażowe na koniec lipca 2014 roku, zgodnie z którymi od początku funkcjonowania Programu przyznano 79,1 tys. kredytów z gwarancją de minimis na łączną kwotę ponad 22,5 mld zł. Dla całej populacji uczestników Programu PLD wyliczyliśmy zatem kwotę 5,5 mld zł dodatkowego kredytu, który nie zaistniałby bez gwarancji de minimis. Biorąc pod uwagę dane NBP o należnościach i zobowiązaniach banków 2, pokazujące że od przedsiębiorstw wartość należności banków o charakterze bieżącym zwiększyła się w okresie działania Programu 3 o 7,1 mld zł, możemy domniemywać, iż wsparcie de minimis jest odpowiedzialne za ponad ¾ całości przyrostu netto tych należności odnotowanych w trakcie trwania PLD 4. Oszacowaliśmy również wpływ Programu PLD na wskaźniki zatrudnienia w całej gospodarce. Przedsiębiorcy znajdujący się w luce finansowej stwierdzili, że dzięki kredytowi z gwarancją de minimis możliwe było stworzenie 229 miejsc pracy średnio 1,28 na przedsiębiorstwo. Dla wyliczenia efektu w całej populacji uczestników Programu przyjęliśmy, że nowe miejsca pracy są proporcjonalnie powiązane z uzyskanym dodatkowym kredytem. W związku z tym możemy oszacować, iż we wszystkich firmach, które skorzystały z gwarancji de minimis, stworzono łącznie około 22,5 tys. miejsc pracy. Powyższy wynik należy traktować z dużą ostrożnością, ponieważ nie możemy wykluczyć, iż w przypadku braku dostępu do kredytu udałoby się pozyskać finansowanie z innego źródła oraz że poprawa sytuacji u beneficjentów Programu spowodowała relatywne pogorszenie sytuacji u ich konkurentów, niwelując część efektu. 2 Dane do lipca 2014 r. 3 Od stanu na koniec lutego 2013 r. do stanu na koniec lipca 2014 r. 4 Podkreślamy, że nie oznacza to, iż Program Gwarancji de minimis jest odpowiedzialny za ¾ przyznanych kredytów w czasie jego trwania. Sporządzenie analogicznego zestawienia dla nowo przyznanych kredytów brutto nie było możliwe ze względu na brak danych w tym zakresie dotyczących całości sektora bankowego. 12

13 lat

14 Bank Gospodarstwa Krajowego Departament Analiz i Badań analizy@bgk.pl tel.: /14