KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE II GIMNAZJUM. Temat: Niebo inne dla każdego. Urszula Kochanowska Bolesława Leśmiana.

Transkrypt

1 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE II GIMNAZJUM Temat: Niebo inne dla każdego. Urszula Kochanowska Bolesława Leśmiana. Czas: 45 minut Cel ogólny: Rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich, które przybliżają uczniowi rozumienie człowieka i świata. Cele operacyjne: Uczeń: odczytuje sens utworu poetyckiego, rozumie przesłanie wiersza Bolesława Leśmiana, wykorzystuje tekst jako źródło argumentów, przygotowuje samodzielnie wypowiedź dotyczącą przeczytanego tekstu, czyta ze zrozumieniem tekst poetycki, uzasadnia własne zdanie, porównuje obrazy nieba i funkcjonowania w nim na podstawie Trenu VIII J.Kochanowskiego i wiersza Urszula Kochanowska B.Leśmiana. Cele nieoperacyjne: Uczeń: zna treść wiersza Urszula Kochanowska B.Leśmiana, zna treść Trenu VIII Jana Kochanowskiego wie, o jakich wartościach przypomina wiersz B.Leśmiana, rozwija wrażliwość emocjonalną dzięki skłanianiu się ku refleksji. Metody pracy: burza mózgów, praca z tekstami, pogadanka, praca w zeszytach, uzupełnienie tabeli z zagadnieniami dotyczącymi wiersza, uzupełnianie wykresu. Formy pracy indywidualna, zbiorowa Środki dydaktyczne: tekst wiersza Urszula Kochanowska B.Leśmiana, tekst Trenu VIII Jana Kochanowskiego, ćwiczenia rozwijające zdolność analizy i interpretacji tekstu literackiego.

2 Przebieg lekcji: 1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, uświadomienie uczniów, czym będziemy się zajmować na dzisiejszej lekcji, sprawdzenie pracy domowej. 2. Powtórzenie dotychczas zdobytych informacji o Trenach i Janie Kochanowskim. Kim był Jan Kochanowski? ( ) W jakiej epoce tworzył? (renesans) Gdzie się urodził? (Sycyna) Jak się nazywała jego żona? (Dorota Podlodowska) Jak miała na imię jego ukochana córka? (Urszulka) Jakie utwory reprezentują jego dorobek poetycki? (fraszki, treny, pieśni, Odprawa posłów greckich ) Jak zdefiniować pojęcie tren? (utwór liryczny, poświęcony zmarłej osobie) Ile trenów liczył zbiór Jana Kochanowskiego? (19) Kiedy ukazały się w druku? (1580) Co było motywem powstania Trenów? Czy Treny mają dedykację? Co się w niej znajduje? (ewentualne odczytanie) Jakie treny poznaliście dotychczas? (V, VII, VIII) TREN V: Jaki środek stylistyczny jest podstawą jego budowy? (porównanie homeryckie) Czym jest porównanie homeryckie? Co jest tematem tego trenu? (Urszulka niczym małą oliwka, idzie śladem matki ku górze, rośnie. Przez nieuwagę zostaje podcięta przez zbyt gorliwego ogrodnika (Pan Bóg), który zajmuje się usuwaniem cierni i pokrzyw) Czym kończy się ten tren? (apostrofą do złej Persefony, która pozwoliła na śmierć dziecka.) TREN VII: Jaki obraz wyłania się z tego trenu? (Zrozpaczony ojciec, ponieważ nie może rozmawiać z córką, zwraca się do jej ubrań. Wspomina sytuacje, które miały miejsce, gdy Urszulka żyła. Ze snu, w który zapadła, nigdy się nie zbudzi. Pozostały po niej tylko stroje.) Jaka scena kończy ten tren? (Scena składania dziewczynki do trumny i pochówku. Ciało i posag, który był dla niej przeznaczony zostaje zamknięty w jednej skrzyni.) Jaki środek stylistyczny jest charakterystyczny dla tego trenu? (zdrobnienia) TREN VIII Jaki środek stylistyczny wprowadza nas w ten utwór? (apostrofa do Urszulki)

3 Co jest tematem tego trenu? (strata po ukochanej córeczce, poeta przez kontrast zestawia ze sobą dwa obrazy dawny gwar, jaki panował w Czarnolesie i dzisiejszą ciszę.) Jakim dzieckiem jest Urszulka? (dziecko żywe, dużo mówiące, ruchliwe) Czy wg was Urszulka dostała się do nieba? 3. Nauczyciel pisze na tablicy wyrażenie niebo. Uczniowie podają wszelkie skojarzenia, przychodzące im na myśl z tym wyrażeniem. ( burza mózgów ) NIEBO WG MNIE 4. Jak sobie wyobrażacie niebo? 5. Jak myślicie, czy Urszulce powinno być tam dobrze? 6. Czy znacie inne utwory, których bohaterką jest Urszulka? 7. Zapisanie tematu lekcji. 8. Zapoznanie uczniów z wierszem Bolesława Leśmiana Urszula Kochanowska (głośne odczytanie) [ewentualnie dodatkowo sylweta autora] Pytania do wiersza: Kto jest podmiotem lirycznym? (Urszulka) Gdzie się znajduje? (w niebie) Z kim rozmawia? (z Bogiem) O co prosi Boga? (o stworzenie w niebie czarnoleskiego domu) Jaka jest reakcja Boga na prośbę dziewczynki? (uśmiecha się i zgadza) Co jest takie samo jak w Czarnolesie? Co jeszcze obiecuje Bóg? (odwiedziny) Jak zachowuje się Urszulka po odejściu Boga? Co dzieje się o świcie? (słychać pukanie do drzwi) O czym marzy Urszulka? (o odwiedzinach rodziców) Kto przychodzi zamiast rodziców? Jaka jest reakcja dziewczynki? (jest zawiedziona)

4 PODSUMOWANIE INTERPRETACJI WIERSZA NIEBO, W KTÓRYM ZNAJDUJE SIĘ URSZULKA ODCZUCIA URSZULKI BÓG DLA URSZULKI 9. Kilka słów o analizie: Jaką budowę ma ten wiersz? (12 dystychów) Jakie środki poetyckie są najliczniejsze? (apostrofy, porównania, epitety, metafory, wykrzyknienia) Jaki to typ liryki? (bezpośrednia) Co na to wskazuje? (zaimki i czasowniki w 1 os. lp.) NOTATKA Wiersz składa się z 12 dystychów (zwrotek dwuwersowych). Jest on przykładem liryki bezpośredniej (wyznania) na co wskazują zaimki i czasowniki w 1 os. lp. Spośród środków stylistycznych najliczniej występują apostrofy, porównania, epitety, metafory i wykrzyknienia. (uczniowie zgłaszają się i podają przykłady środków stylistycznych, które zapiszą w zeszycie).

5 10. Uczniowie dokonują analizy dwóch sposobów widzenia tęsknoty ziemskiej i niebiańskiej. Wypełniają tabelkę. Tren VIII Urszula Kochanowska Miejsce: Czarnolas Niebo Osoby: Tęskniący ojciec Urszulka, Bóg Sytuacja: Wnioski: Podsumowanie: * ojciec, który bardzo tęskni wspomina córkę; *na zasadzie kontrastu przedstawia dwa obrazy: gdy Urszulka żyła i wszystko w koło było piękniejsze i dziś, kiedy ona pogrążona w śnie wiecznym uczyniła wielkie pustki w domu; *w Czarnolesie brak tylko tej małej istotki, ale różnica jest uderzająca, *nic nie jest w stanie pocieszyć pogrążonych w żalu rodziców. * nic nie jest w stanie wypełnić pustki po dziewczynce, *Urszulka była największym szczęściem rodziców, *wypełniała swoją obecnością każdy zakątek domu, *dziecko przysparzało radości, nie pozwalało na smutek, *Urszulka przybywa do niebios i spotyka się z Bogiem; *Stwórca obiecuje spełnić jej prośby; *dziewczynka prosi o upodobnienie niebios do czarnoleskiego domu; *jej życzenie zostaje spełnione ; *Stwórca obiecuje przybycie rodziców, jaki i również własne odwiedziny; *dziewczynka przygotowuje się na ten moment, nie może spać; *gdy słyszy pukanie do drzwi myśli, że to rodzice; *gdy jej oczom ukazuje się Stwórca, odczuwa zawód. * Urszuli jest bliższe to, co ziemskie; *niebiańska szczęśliwość nie zastąpi tego, co ziemskie; *niebo w wierszu Leśmiana rozczarowuje; *człowiekowi bliższe jest to, co poznał, czego już doświadczył; *to, co miało być szczęściem, nim nie jest. Ojciec cierpi na ziemi, a dziecko w niebie. Niebiańskie szczęście nie jest w stanie zastąpić obecności rodziców. Spełnione marzenie Urszulki jest tylko iluzją nie daje tego, co najcenniejsze, chwilowo wypełnia ubytek. Zarówno życie ziemskie, jak i niebiańskie przynosi cierpienie, gdy nie ma przy boku ludzi, które kochało się najbardziej. Pustki są widoczne wszędzie, bo zabieramy je ze sobą w sercu. 11. Zadanie pracy domowej. Na podstawie wiersza Bolesława Leśmiana Urszula Kochanowska, Trenów Jana Kochanowskiego i własnych przemyśleń napisz, jak według Ciebie wygląda niebo i w jaki sposób wyobrażasz sobie swoje miejsce w nim.

6 Paulina Mały Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Dobryszycach