Rzesz6w, t

Transkrypt

1 Dr hab. n. med. prof. UR Joanna SkEfMagierlo Kliniczny Oddzial Poloznictwa i Ginekologii Wojew6dzkiego Szpitala Specjalistycznego w Rzeszowie Uniwersytet Rzeszowski Rzesz6w, t OCENA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Lek. med. Jana Bierikiewioza pt.,,rola polimorfizm6w genu adiponektyny w raku blony Sluzowej trzonu macicy,, Przedstawiona do oceny praca ma typowy dla tego rodzaju rozpraw uklad i liczy 91 stron. We wstpie moima wy6ini6 dwie czgsci. Ta pierwsza czg1( dotyczy epidemiologii, czynnik6w ryzyka, diagnostyki, chirurgicznopatologiczrej oceny zaawansowania klinicznego, leczenia oraz rokowania w raku endometrium. Ta drug4 bardziej obszema daje podstawy do postawienia hipotezy badawczej i okreslenia cel6w pracy. Duza jej cz95i jest poswipcona badaniom genetycznym w raku endometrium. Autor podkredla, 2e dwie postacie tego nowotworu tj. endometrialny i nieendometrialny r6zni4 sie pod wzglpdem uwarunkowari genetycznych. wymienione s4 r62ne mutacje charakterystyczne dla obu typ6w. Nastgpnie Autor omawia otylosd jako zjawisko spolecme. podkresla,2e wg aktualnej wiedzy tkanka tluszczowa jest nie tylko magazynem tr6jgliceryd6w ale takle tkankq wydzielaj4c4 adipocytokiny regului4ce metabolizm. wdr6d adipocytokin szerzej om6wiono adiponektyne. Podkedlone zostalo, ze we krwi krqz4 dwie formy adiponektyny: o malej i du2ej masie cz4steczkowej. Autor przedstawil z\\ q?ki hipoadiponektynemi z otylosci4 insulinoopomosciq nietoleranci4 glukozy, cukzyc4 dyslipidemiq lipodystrofifu uszkodzeniem Sr6dblonka naczyniowego i miu;zd2ycq. zasygnalizowal takze ewentualna mozliwo3i zastosowania adiponektyny w leczeniu cukrzycy i otlo6ci. zbliaaiqc sie do postawienia hipotezy badawczej Autor om6wil dwa zagadnieni a: zwiqzki migdzy adiponektyn4 a rakiem endometrium i z.jrqzki migdzy polimorfizrnem genetyczn),rn a tym nowotworem. wg literatury istnieje ujemna korelacja miedzy stg2eniem adiponektyny a czestosciq zachorowania na raka endometrium. pacjentki z niskim BMI oraz wysokim stezeniem adiponektyny maiqznacz4co nizsze ryzyko zachorowania na raka endometrium w stosunku do ory$ch z hipoadiponektynemi4. Autor nie omieszkal r6wniez om6wienia funkcji receptor6w adiponektyny w onkogenezie i mo2liwosci ich modyfikacji w terapiach onkologicznych w przyszlosci.

2 W dalszej cze6ci wstppu przedstawiono aktualn4 definicjg polimorfiznu genetycznego jako zjawiska wystepowania w obrgbie tej samej populacji dw6ch lub wigcej alleli w tym samym locus, z czesto6ci4 co najmniej 1%. Kr6tko om6wiono dwa polimorfizrny tj. polimorfizm dtugosci fragment6w restrykcyjnych (RFLP) i polimorfizm dfugodci prostych sekwencji (SSLP). Trzeciemu polimorfizmowi tj. polimorfizmowi pojedynczego nukleotydu (SNP) Autor podwigcil najwigcej uwagi. W pr4padku ich lokalizacji w sekwencjach koduj4cych moge one nie znieniai sekwencji nukleotyd6w zgodnte z zasad4 degeneracji kodu genetyczriego. Wg Autora pracy polimorfizrny pojedynczego nukleotydu mog4 avigkszai podatno6i na zachorowanie na nowotwory zt aszcza wystqpuj4ce w pewnych polqczeniach przez zaburzenia takich proces6w jak naprawa uszkodzei DNA, metabolizm hormon6w steroidowych, metabolizm karcinogen6w i kontroli cyklu kom6rkowego. Na koricu tego fragmentu wstgpu zrajduje sig konstatacja Autora, 2e jest nadzieja na identyfikacjq i mapowanie polimorfizm6w pojedynczego nukleotydu jako markera test6w wskazuj4cych pacjentki o profilu genetycmym sprzyjaj4cym rozwojowi raka endometrium. W pracy nnlazla sie lista przykladowych polimorfinn6w zwiryarrych z rakiem endometrium. Autor przypisuje pochodzenie tej listy pracy Nachmana MW z 2001 r. Najciekawszq informacj4 z tej tabeli jest podany dla kazdego polimorfizmu iloraz szans raka endometrium Swiadczqcy o kierunku i sile oddziatywania na ryzyko tego nowotworu. Daje sie za:uwzli.ye, 2e kilka zavrarlch tam polimorfizm6w jak np. dotyczqcy p53 wptywajq na karcinogeneze takze w innych nowotworach. Ostatni podrozdzial wstgpu poswigcony jest polimorfizmom pojedynczego nukleotydu w genie adiponektyny. Autor przedstawia tu przyklady polimorfizm6w nitqzal;rych z zaburzeniami metaboliczrymi. WSr6d tych przyklad6w malazl si7 polimorfizm Rs (G>TG45G), kt6rym zaj$ sig Autor w swej pracy. Zwraca vwagp, Ze znaczetie polimorfizmu pojedynczego nukleotydu bylo badane w r6znych populacjach i w czgdci przypadk6w to znaczenie bylo r6me czy nawet przeciwstawne. W nastppnym zestawieniu, kt6rego pochodzenie Autor wskazuje na pracq Gu HF z 2009 r znalaav sig polimorfizmy pojedynczego nukleotydu ztniryane z ctrktzycq typu II. WSr6d nich takze polimorfizrn Rs224I766 (G/T G45G). Autor omawiajqc odrgbnosci znaczenia klinicznego poszczeg6lnych polimorfizrn6w pojedynczego nukleotydu w r6inych populacjach podal r6wnie2 dane wskazuj4ce jaki jest mtiryek migdzy polimorfizrnem a aktywnosciq adiponektyny. Przykladem jest zmiana sekwencji aminokwasu w jednym z cztercch miej sc przyl4czeniowych czynnika transkrypcyjnego przez co aktywnosi adiponektyny sp ada o 25%o. Podal takze przytjady zalehroici migdzy hipoadiponettynemi4 i polimorfizmem pojedynczego nukleotydu w genie adiponektyny a ryzykiem raka endometrium. Na podstawie

3 tych danych moina stwierdzil, ze wplyw hipoadiponektynemii i polimorfizmu pojedynczego nukleotydu jest r6imy dla riinych nowotwor6w i populacji. W koricowej czgdci wstgpu Autor przywoluje pracp chiriskq z 2012 r, kt6ra wydaje sig, ze zainspirowala Go do podjgcia tego badania. W pracy chiriskiej znalazly sig wyniki badan przeprowadzonych na bardzo szerokim materiale (1028 chorych na raka endometrium). Autorzy oceniali wystqpowanie 87 polimorfizm6w pojedynczego nukleotydu w genach leptyny i adiponektyny a takze w genach ich receptor6w. W pracy oceniano nie tylko zwi4zki poszczeg6lnych marker6w z ryrykiem raka trzonu macicy ale ta.lize efekty kumulaqvme. W rozdziale zalozenia pracy znajduje sig junctim miedzy danymi ze wstgpu a celem pracy. Autor podaje tutaj dane dotyczqse polimorfizmu pojedynczego nukleotydu dla genu adiponektyny. Podkrefla, 2e dotychczas opisano 680 tych polimorfizm6w. Autor zaznacza, 2e tylko jedna praca oceniala polimorfizrn pojedynczego nukleotydu genu adiponektyny pod kqtem ryzyka wyst4pienia raka endometrium. Pod koniec tego rczdzialt znalazla sip informacja, 2e polimorfizm pojedynczego nukleotydu +276 G>T Rs w genie koduj4cym adiponektyng jest jednym z najlepiej poznanych polimorfizm6w. Ten wla6nie polimorfizm nie byl badany w odniesieniu do raka endometrium. Cele pracy sqjasno sformulowane. Pierwszy z rich dotyczy analizy czgstodci wystgpowania genotyp6w i alleli polimorfizmu pojedynczego nukleotydu +276 G>T (Rs ) w genie adiponektyny u pacjentek z nkiem endomehium. Drugim celem bylo okreslenie znaczenia tego polimorfizrnu dla ryzyka wyst4pienia raka endometrium. Z tym, ze Autor rozszerzyl go o uwzglqdnienie klinicznych cech otylosci. W rozdziale material i metody Autor podaje prynclpia zakwalifikowaaia do grup i podgrup. Material do badania stanowily wycinki pobrane z bloczk6w pooperacyjnych a konkretnie z tkanki guza w raku endometrium a endometrium w przypadku pacjentek z migdniakami. Grupa badana skladata sig z 90 pacj entek z rakiem endometrium. Grupa kontrolna skladala sig z 90 pacjentek operowanych z powodu macicy miesniakowatej wiqc de facto nie byla grup4 kontroln4 ale grupq z innym schorzeniem tj. por6wnawcz4. Autor slusznie zauwu2yl, ze moze istniei zaleimofi(, migdzy polimorfizmem pojedyrczego nukleotydu a wystgpowaniem miedniak6w macicy. Natomi ast trzeba zauwat2yt,, Ze grupy w poszczeg6lnych przedzialach BMI zostaly dobrane z por6wnywalnymi wartodciami BMI i wieku. W metodyce opisana jest szczeg6lowo metoda izolacji DNA z bloczk6w parafinowych przy zastosowaniu komercyjnego zestawu a takze metoda reakcji laicuchowej polimerazy-polimorfizm dlugosci fragment6w restrykcyjnych z podaniem jakich odczynnik6w uzy"rvano i jakie zastosowano startery. Szczeg6lowo opisano warunki elektroforezy, zamieszczono przyklady elektroferogram6w. w analizie statystycznej podano szczeg6lowo stosowane testy bez

4 podania, gdzie tp anali *> j:-,". j^,^*,",o.j,i"1,i,ililf,,*"?j#ilt#tj ff Uf ;-",*, Wtniki nrzedstawione ]/ se w frzech sekcjach. pierwsz 'ffi#,:#lj;0""o'"'"h"raportuje'"#;t"::,;'i^:ixk j-,; umieszczonych,",,;t;";i::x'#ffi ff _yffi om6wieniach H;"lT_T:ffil tej sekcji sluz4jedynie prezentacji bez opracowania sekcji zatl,tulowanej statystycznego. w drugiej,,por6wnanie ';-:,^:^"'*,. grup,, zestawione ^"**'o:." tu rozklady alleli polimorfizmu genotyp6w oraz * czestoici h grupach "r1.,"r., bez stratyfikacji wzglgdem istotnych statystycznie BMI Autor nie malazl porownanie rozkradu riffiil;1i:::":t;:"*' aileri' rrzecia sekcja- obejmuje wyniku stratyfikacji wzglgdem warrosci s'fl. poro;li miqdzy podgrupami powstalymi w il:ff;';, podgrup m:"*-'6rnvch ""Iil:J ffi:'i;"jtil*:1: pierwsze wprvw faktu J;ffi:l,H:rHff z wori Autora bv udokumentowai po alleli a po drugie zbada( ein::h,:'ffffi###.:::jhffi masyciaranatedystrybuc]f, ;ril,;t; n na rozklad genotyp6w oraz czgstosci ciala kobiet z migsniakami a hkze kobiet z rakiem *- endc endometrium genotyp6w miala i czgstodci wplyw na t r*',-"-^::^: dystrybucjg ;:x: nx*:i#ru**",:,y :m.ym* :* ""tt grupie o indeksie kobiet masv o p.awidlowociala > 30,;,::::1**:':* ks/m2 tno"utte i masie ciala z addl'tynny migsniakami. nri4zek Ten fakt,*,ot dokumentu.ye m*ft:#"t'.t'" ;Jj'.::.;. *ilffi,.r"h:;1:,," nt" dokumentuje to' by jak polimorfizm to ujqto +276 we wniosku G>T*,'ttutt t,, oro o u kobiet otylych (BMr = :tf,ff:{::,t"rtjffi ryzvkarozwojurakaendometrium r6imice przvpadku migdzy grup4 zostalvbv III stwierdzone badana a u III,r, kontroln4 ;-:^;-: : Takiej,'i'* 19) r6znicy poniewaz nie stwierdzono obliczony u,o*u oraz szans lvice-tabela nie osiqgn4l p=0,360 znamiennosci i p=0,70s). statystycznej (p=0,s06, Rozdzial omhwie nie wynik koniecznodci,*"r*, r r*0," wa2nych * ronryu2aa o-1,;7r':::::::#::";: o skriningu autor podkresla genetycznego, pohzebe **" no*vch,"*,","1^:.:::l 'ut'*tu metod dotychczasowy genie polegai4cy BRcAr i BRCA2 na wykryciu ruo,t" mutacji w porimornzmupojedynczego,,u:ff,ff :;:T;r:;*:ffi ;:1.,n*n polimorfizm6w pojedynczego nukleotydu u czlowieka przekroczyla 60 milion6w z

5 teoretyczrej liczby 4 mld, a liczba polimorfizmu pojedynczego nukleotydu w genie ADIPOQ wynosi niemal 700. My5lg, 2e daje to Autorowi i Czytelnikowi pogl4d na temat wplywu jednego polimorfizmu na np. ryzyko raka endometrium pzy tak du2ej ilo6ci innych polimorfizm6w. ZnalaAo sig tu stwierdzenie o udowodnionym wply"wie hipoadiponeklynemii na czqstosi wystgpowania raka endomehium. Recenzowana praca jest drugq po pracy Chena pracq dotycz4c4 powi4zari miedzy polimorfizmem pojedynczego polimorfrzmu w genie adiponektyny a ryzykiem rala endometrium i dlatego dane z pracy doktorskiej mog4 by6 odnoszon'e do pracy Chena. Autor zdaje sobie sprawg, Ze por6wnanie to jest trudne poniewaz praca Chena byla prowadzona na olbrzymim materiale i obejmowala ocenp wielu polimorfizm6w pojedynczego nukleotydu w genie adiponektyny. W ocenianej pracy pod uwagg wzieto jeden polimorfizm ADIPOQ 276 GlT. W pracy Mohan Reddy N (2012 r) wzigto po uwagp dwa polimorfizmy 45 TIG i 276 GIT w poszukiwaniu czynnika ryzyka wystqpienia raka piersi. W pracy Preet K Dhillon dotycz4cej raka prostaty badano polimorfizmy w genie adiponektyny i w genach dla jej receptor6w wraz z poziomemktq2qcej adiponektyny. Autorzy wytypowali na podstawie danych z literatury 29 polimorfizm6w pojedynczego nukleotydu w 3 genach. TrzynaScie w genie adiponektyny, piei i siedem odpowiednio w genach ADIPOR1 i ADIPOR2 koduj4cych receptory adiponektyny. Dla analizy wplywu licznych wynik6w w tym zvvlaszcza wyzej wymienionych polimorfizm6w uzyto regresji logistycznej do obliczenia wieloczynnikowego ilorazu szans. Wnioski z pracy s4 zredagowane kr6tko i dotycz4jedynie realizacji drugiego celu pracy Piimiennictwo obejmuje 158 pozycji, z czego 4 pozycje se autor6w polskich. Dob6r pismiennictwa jest zgodny z tematyk4pracy i obejmuje ostatnie 10 lat. Streszczenie jest streszczeniem opisowym, w kt6rlm nie s4 podane wyniki w formie liczbowej. Znajd,tj4 sig tu informacje dotyczqce genezy pracy, doboru grup i ograniczeri pracy. Pracg oceniam bardzo wysoko ze wzgledu na szereg po4tywnych cech. Nale24 do nich: zainteresowanie Autora bardzo aktualnl,rn problemem udzialu polimorfizmu w ryzyku rozwoju chor6b nowotworowych; nnlezienie w pismiennictwie pionierskiej pracy z Chin dotycz4cej polimorfizmu pojedynczego nukleotydu jako czynnlka ryzyka raka endometrium i przeprowadzenie badania wir6d polskich chorych na raka endometrium; kontynuowarue tradycji badan nad polimorfizmami przeprowadzonych w Osrodku tr 6dzkim. Z calym naciskiem chce podkre6lii, Ze jako porytwm4 strong pracy oceniam takze fak1, ze Autor zdaje sobie sprawg i dokladnie okre3la ograniczenia swojego opracowania. Inne drobne potknigcia jak np. nazwanie grupy z migsniakami grupa kontroln4 zamiast grupe por6wnawczq nie umniejsza mojej pozytywnej oceny pracy. Uwa2am, 2e spelnia ona

6 wszjstkie wymogi stawiane ro4)rawom doktorskim i wnoszg do Wysokiej Rady ICMP o dopuszczenie lek. med. Jana Biefkiewicza do dalszych etap6w przewodu doktorskiego. Ponadto wnioskujp do Wysokiej Rady ICMP o przyznanie jej wyr6znienia. " oo-^^^.o 5\\- 0 H=O"eio