Rynek PPP w Polsce. Piotr Galas. Dyrektor Departamentu Klienta Sektora Publicznego PKO Bank Polski

Transkrypt

1 Rynek PPP w Polsce Piotr Galas Dyrektor Departamentu Klienta Sektora Publicznego PKO Bank Polski

2 Rynek PPP w Polsce Liczba ogłoszeń wg sektorów 2009 III kw Liczba ogłoszeń w latach w podziale na regiony Źródło: Centrum PPP 2

3 Przykłady wdrożonych przedsięwzięć PPP i koncesji lp. l Nazwa projektu Typ projektu Okres trwania Wartość 1 Zaprojektowanie i budowa parkingu podziemnego dwukondygnacyjnego wraz z częścią naziemną w poziomie terenu, niezbędną infrastrukturą na terenie Zespołu Hali Stulecia we Wrocławiu 2 Projekt budowy zakładu termicznego unieszkodliwiania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych Miasto Poznań 3 Zaprojektowanie, wykonanie i wyposażenie w niezbędne instalacje obiektu szpitalnego przy SP ZOZ Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie z przeznaczeniem na stację dializ wraz z poradnią nefrologiczną 4 Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych Gminy Radzionków PPP w trybie PZP (Prawo zamówień publicznych) Koncesja 30 lat 45 mln PLN PPP 28 lat PLN Koncesja (koncesja na roboty budowlane) 15 lat 4 mln PLN 10 lat 9 mln PLN 5 Kompleks mineralnych basenów w Solcu - Zdroju Koncesja (roboty budowlane) 27 lat 16 mln PLN 6 Budowa nowego dworca PKP w Sopocie oraz wielofunkcyjnego kompleksu o powierzchni 24 tys. mkw. z galerią handlową i hotelem. PPP w trybie koncesji (koncesja na roboty budowlane) 10 lat 100 mln PLN 7 Budowa oraz eksploatacja drogi stanowiącej połączenie komunikacyjne z terenem inwestycyjnym Tucznawa w Dąbrowie Górniczej PPP w trybie koncesji 17 lat 200 mln PLN 8 Budowa Szpitala Powiatowego w Żywcu PPP w trybie koncesji 30 lat 270 mln PLN 3

4 Determinanty rozwoju rynku PPP w Polsce Dostęp do prywatnego kapitału, umożliwiający przyspieszenie nakładów na rozwój infrastruktury Możliwość podziału ryzyk w projekcie PPP i realizacja bez obciążania długu i deficytu publicznego możliwość podziału ryzyk między partnera publicznego i prywatnego większa skuteczność i efektywnoś liczona do całości kosztów projektu Odroczenie wydatków publicznych i rozłożenie ich na cały okres funkcjonowania projektu szybsza i bardziej sprawna realizacja inwestycji niż w metodzie tradycyjnej wyższa jakość usług dostarczanych przez partnera prywatnego 68% 64% 58% 58% 56% 50% 82% PPP umożliwia tańszą realizację inwestycji w porównaniu z modelem tradycyjnym definiowanie całkowitych kosztów przed podjęciem decyzji inwestycyjnej 42% 40% inne 3% trudno powiedzieć 3% Źródło: Raport z badania wśród polskich przedsiębiorców 2012 r. ( 4

5 Rynek PPP perspektywy tendencja rozwojowa rynku PPP bankowalność projektu kluczem do sukcesu lata okres przygotowania inwestycji fundusze UE perspektywa hybrydowych projektów PPP duże wymagania partnerów publicznych wobec partnerów prywatnych typy projektów o największym potencjale wdrożenia ze względu na zapotrzebowanie strony publicznej oraz ich bankowalności: infrastruktura transportowa (drogi, parkingi) budownictwo socjalne gospodarka odpadami energetyka i ciepłownictwo infrastruktura edukacyjna 5

6 Czynniki istotne dla dostępności finansowania projektów Sytuacja finansowa partnera prywatnego posiadanie zdolności kredytowej możliwość zabezpieczenia wierzytelności banku gotowość spółki matki do wsparcia spółki celowej w przypadku projektów realizowanych przez SPV doświadczenie przy realizacji projektów PPP Sytuacja finansowa partnera publicznego ustawowe wskaźniki zadłużenia uwzględnienie projektu w Wieloletniej Prognozie Finansowej podjęte uchwały w sprawie realizacji inwestycji i zaciągniętych w związku z nią zobowiązań Jakość przygotowania przedsięwzięcia realność założeń kosztowych jego realizacji oraz realność prognoz dotyczących utrzymania inwestycji i poziomu dochodów, udział środków własnych w projekcie Otoczenie rynkowe projektu występująca konkurencja, popyt na dane usługi/produkty, zależność od sytuacji rynkowej Zapisy umowy PPP podział ryzyk pomiędzy partnerami, stopień wsparcia projektu przez podmiot publiczny, regulacje dotyczące kar umownych i rozwiązania umowy 6

7 Kluczowe zapisy umowy PPP wpływające na możliwość finansowania przez Bank cesja z umowy PPP na rzecz Banku, ewentualnie możliwość ustanowienia innego zabezpieczenia, np. hipoteki cesja na rzecz Banku z umów ubezpieczenia związanych z projektem stopień wsparcia projektu przez partnera publicznego w formie np. w formie opłat za dostępność w przypadku nie osiągnięcia przez projekt zakładanego minimalnego progu rentowności w przypadku gdy partnerem publicznym jest spółka komunalna, zapewnienie wsparcia przez miasto/gminę/województwo będącej jej właścicielem w przypadku nie posiadania przez nią wystarczających środków na wypłatę wynagrodzenia partnerowi prywatnemu zobowiązanie się partnera publicznego do określonej polityki działania w obszarze funkcjonowania projektu, np. ustalenie strefy płatnego parkowania w przypadku projektów parkingowych, nie uruchamiania usług konkurencyjnych itp. wsparcie przez podmiot publiczny w uzyskaniu przez partnera prywatnego niezbędnych decyzji, zezwoleń itp. w przypadku projektów realizowanych przez spółkę celową partnera prywatnego zapewnienie wsparcia korporacyjnego i finansowego przez spółkę matkę sposób rozliczenia się stron w przypadku rozwiązania umowy oraz jej zakończenia gwarantujące pokrycie poniesionych kosztów i natychmiastowe rozliczenie realne założenia co do rzeczowego, czasowego i finansowego harmonogramu inwestycji stabilność dochodów dla projektu oraz racjonalny poziom kar umownych 7

8 Zapisy umowne negatywnie wpływające na możliwość finansowania brak zgody na cesję z umowy PPP na rzecz Banku lub ograniczenie jej zakresu brak możliwości dokonania na rzecz Banku cesji z umów ubezpieczenia związanych z projektem wygaśnięcie umowy PPP z momentem jej wypowiedzenia powodujące, że przestaje również obowiązywać cesja z umowy będąca zabezpieczeniem wierzytelności Banku wymagane dodatkowe zabezpieczenie rozłożenie w czasie spłaty partnera prywatnego w przypadku rozwiązania umowy PPP zapisy umożliwiające nakładanie na partnera prywatnego kar umownych bez maksymalnego ich limitu lub w nieadekwatnej wysokości nieodpowiedni podział ryzyk, zbyt dużo ryzyk przypisanych dla partnera prywatnego zobowiązanie partnera prywatnego do wykonania bez dodatkowego wynagrodzenia dodatkowych robót budowlanych w celu dostosowania do standardów zawartych w zezwoleniach i innych dokumentach, nawet jeśli zostały one wydane lub zmienione po dniu podpisania umowy PPP i bez względu na to czy zmiany wynikają ze zmiany prawa zapisy stanowiące, że kwota wynagrodzenia dla partnera prywatnego będzie ustalana corocznie (lub w z inną częstotliwością) w drodze aneksu do umowy PPP 8

9 Kwestie wymagające zabezpieczenia ryzyko ekonomiczne z tytułu zmian wysokości stóp procentowych, inflacji źródło dodatkowych środków na pokrycie wzrostu kosztów budowy zabezpieczenie spłaty rat kredytu w przypadku nieosiągnięcia zakładanych przychodów (w przypadku, gdy ryzyko popytu w całości lub w części spoczywa na partnerze prywatnym) jeżeli inwestycja jest współfinansowana z środków UE, zabezpieczenie dodatkowych środków w przypadku nie otrzymania środków z UE, opóźnień w ich otrzymaniu lub konieczności zwrotu 9

10 Umowa wsparcia korporacyjnego jako zabezpieczenie zobowiązania spółki celowej Zakres wsparcia Procedura wsparcia kwota oraz okres wsparcia - umowa powinna obowiązywać w okresie nie krótszym niż okres obsługi zadłużenia i obejmować kwotę kredytu, należne odsetki oraz inne opłaty związane z zaciągnięciem i obsługą kredytu postanowienia dotyczące dodatkowego wsparcia w przypadku np. przekroczenia budżetu nakładów inwestycyjnych, strat na działalności bieżącej forma udzielenia wsparcia np. poprzez podwyższenie kapitału zakładowego Spółki lub dopłaty do kapitału Spółki wsparcie finansowe w sytuacji rozwiązania lub likwidacji Spółki brak możliwości zmiany bez zgody Banku łącznej kwoty wsparcia i terminów udzielenia jego poszczególnych części. tryb wnioskowania/informowania o potrzebie wsparcia opis zdarzeń, które będą powodowały konieczność wsparcia Spółki. tryb zwoływania oraz udział w Zgromadzeniu Akcjonariuszy/Udziałowców, m.in. zapisy zobowiązujące Spółkę Matkę do: zwoływania Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki w celu podjęcia uchwał o podwyższeniu kapitału w Spółce w odpowiednich kwotach i terminach, brania udziału w każdym Zgromadzeniu Akcjonariuszy, nie doprowadzania do przerwania lub jakichkolwiek innych obstrukcji Zgromadzenia Akcjonariuszy, głosownia za udzieleniem wsparcia, tj. za podwyższeniem kapitału zakładowego Spółki, głosowania za zmianami statutu Spółki wymaganymi w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego Spółki. 10

11 Parking koncesja Kluczowe czynniki sukcesu wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny, wykonawca, operator) wynagrodzenie koncesjonariusza stanowią przychody nie tylko ze sprzedaży biletów, ale także abonamentów parkingowych (w tym stała liczba miejsc wynajęta przez partnera publicznego), reklam, w przypadku przychodów mniejszych od przychodów bazowych uzgodnionych pomiędzy stronami, partner publiczny dopłaci do poziomu bazowego przychodów, w przypadku przychodów większych od przychodów bazowych uzgodnionych pomiędzy stronami, partner prywatny i partner publiczny podzielą się nadwyżką, w przypadku gdy koncesjodawcą jest spółka miejska - niezbędna jest umowa wsparcia pomiędzy spółką miejską, a jej właścicielem, tj. samorządem, zawierająca zobowiązanie samorządu do dokapitalizowania spółki w celu wywiązania się z umowy koncesji cesja na bank z umowy wsparcia, z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności zobowiązanie samorządu do prowadzenia polityki parkingowej na obszarze oddziaływania projektu w sposób umożliwiający koncesjonariuszowi realizację celów projektu 11

12 Spalarnia partnerstwo publiczno - prywatne Kluczowe czynniki sukcesu wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny) wynagrodzenie koncesjonariusza wypłacane przez partnera publicznego, oparte na części stałej (zależnej od dostępności instalacji) oraz zmiennej (zależnej od ilości przetworzonych odpadów) możliwość uzyskiwania przez partnera prywatnego przychodów z innych źródeł, które będą dzielone między partnerami po połowie zobowiązanie samorządu do prowadzenia polityki gospodarowania odpadami na obszarze oddziaływania projektu w sposób umożliwiający partnerowi prywatnemu realizację celów projektu fundusz Marguerite w roli udziałowca dotacja z Funduszu Spójności (ok. 30 % wartości projektu) adekwatny do winy i ograniczony poziom kar umownych ryzyko stopy procentowej po stronie partnera prywatnego, ale możliwe do zabezpieczenia dzięki instrumentom finansowym 12

13 Droga nieodpłatna partnerstwo publiczno - prywatne Kluczowe czynniki sukcesu wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny) wynagrodzenie partnera prywatnego stanowią przychody z opłaty za dostępność adekwatny do winy i ograniczony poziom kar redukujących opłatę za dostępność cesja na bank z umowy wsparcia (bez ograniczeń), z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności, ryzyko stopy procentowej po stronie partnera prywatnego, ale możliwe do zabezpieczenia dzięki instrumentom finansowym rozliczenie stron w przypadku rozwiązania umowy gwarantuje partnerowi prywatnemu zwrot poniesionych nakładów w dniu rozwiązania umowy 13

14 Budownictwo socjalne partnerstwo publiczno - prywatne Kluczowe czynniki sukcesu wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny) wynagrodzenie partnera prywatnego stanowią przychody z opłaty za dostępność w części mieszkalnej budynku oraz przychody z części usługowej budynków adekwatny do winy i ograniczony poziom kar redukujących opłatę za dostępność cesja na bank z umowy wsparcia (bez ograniczeń), z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności zgoda podmiotu publicznego na ustanowienie hipoteki na nieruchomości rozliczenie stron w przypadku rozwiązania umowy gwarantuje partnerowi prywatnemu zwrot poniesionych nakładów w dniu rozwiązania umowy 14

15 Piotr Galas Dyrektor Departamentu Klienta Sektora Publicznego PKO Bank Polski ul. Puławska 15, Warszawa tel , fax