Tworzenie stron internetowych

Transkrypt

1 Tworzenie stron internetowych Wprowadzenie Ucz się,, jak gdybyś miałŝyć wiecznie, Ŝyj jak gdybyś miał umrzeć jutro Św. Izydor z Sewilli Tomasz Piłka

2 Tworzenie stron ale wcześniej Zasoby Internetu. Technologie internetowe?

3 Trochę historii WWW Projekt Tima Bernersa-Lee dla CERN(1989)

4 Trochę historii Pierwsza przeglądarka - WorldWideWeb Pierwszy serwer WWW - httpd uruchomiony 6 sierpnia 1991 roku pod adresem Komputer NeXT na którym pracował pierwszy serwer WWW

5 Trochę historii Zaczęło się to jednak wszystko długo wcześniej 1945 Vannevar Bush publikuje w Atlantic Monthly artykuł As We May Think, gdzie przedstawione zostają idee leŝące u podstaw hipertekstu 1957 W odpowiedzi na wystrzelenie sputnika przez Związek Radziecki Stany Zjednoczone powołują agencję ARPA, która później walnie przyczynia się do powstania Internetu i jego początkowego rozwoju Powstaje ARPAnet, sieć czterech komputerów stworzona przez amerykańską agencję rządową ARPA. W 1971 sieć ta liczyła sobie 13 węzłów, a w 1973 roku - juŝ 35. Sieć ARPAnet z miejsca zostaje wykorzystywana do komunikacji między naukowcami, przesyłania listów elektronicznych i wspólnej pracy nad projektami Uruchomiona została pierwsza wersja FTP, File Transfer Protocol, dzięki któremu powstaną w Internecie biblioteki programów, a takŝe sterowników do sprzętu, dokumentacji.

6 Trochę historii 1971 Początki poczty elektronicznej. Ray Tomlinson wysyła pierwszą wiadomość elektroniczną 1972 Powstaje Telnet, aplikacja pozwalająca na zdalną pracę na odległych komputerach - połączenie się z nimi i uruchamianie programów 1973 Do ARPANETu włączone zostają pierwsze instytucje spoza Stanów Zjednoczonych: University College of London w Wielkiej Brytanii i Royal Radar Establishment w Norwergii 1977 TheoryNet łączy pocztą elektroniczną stu naukowców: powstaje lista dyskusyjna (mailing list). Opracowane zostaja protokoły TCP i IP W sieci komputerowej pojawiają się uśmieszki (smileys)

7 Trochę historii 1983 Od ARPANET odłączona zostaje jej część wojskowa, tworząc MILNET. W ARPANET hosty i i sieci zaczynają uŝywać protokołu TCP/IP. Powstaje właściwy Internet 1985 William Gibson pisze swą najsłynniejszą powieść fantastycznonaukową - Neuromancer, gdzie uŝywa słowa cyberspace. Wiele z przedstawionych w niej koncepcji moŝna odnaleźć w dalszym rozwoju Internetu. Zarejestrowana zostaje pierwsza domena komercyjna - symbolics.com dla firmy tworzącej programy i sprzęt dla języka programowania Lisp. Powstaje America Online, słynna usługa on-line 1989 Formalnie przestaje istnieć ARPANET. Internet mimo to czuje się całkiem nieźle i rozwija się dalej 1993 Pojawia się Mosaic, pierwsza graficzna przeglądarka World Wide Web. Tworzy ją zespół: Marc Andreessen, Eric Bina i inni studenci NCSA. Dzieki niej znacznie wzrasta popularność Internetu i World Wide Web - a zarazem rozpoczyna wojna przeglądarek darek

8 Trochę z polskiej historii 17 sierpnia 1991 Rafał Pietrak, fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego, nawiązał łączność w oparciu o protokół IP z Janem Sorensenem z Uniwersytetu w Kopenhadze, 20 grudnia Polska zostaje przyłączona do Internetu, 1992 TP S.A. uruchamia sieć pakietową POLPAK, 1994 powstaje pierwszy w Polsce komercyjny BBS - Maloka BBS, 1995 powstaje pierwszy polski portal: Wirtualna Polska, 1996 TP S.A. uruchamia usługę anonimowego dostępu, firma Polbox oferuje pierwsze w Polsce darmowe konta , a następnie WWW, powstaje portal Onet.pl powstają pierwsze polskie komunikatory: Gadu-Gadu i Tlen.pl. 26 września 2001 polska Wikipedia

9 Ogólne zasady działania Internetu Internet to sieć (metasieć) połączonych między sobą sieci korzystających z protokołu TCP/IP. Internet łączy komputery na całym świecie, uŝywające róŝnych systemów operacyjnych za pośrednictwem komputerów nazywanych ruterami (routers). Z Internetu moŝemy korzystać dzięki pośrednictwu dostawców usług internetowych (określanych skrótem ISP Internet Serwice Provider). Zwykle są to dostawcy usług telekomunikacyjnych, lub firmy zajmujące się jedynie oferowaniem dostępu do Internetu.

10 Ogólne zasady działania Internetu Internet składa się z milionów komputerów połączonych w sieci lokalne na całym świecie. Taka struktura ma wady i zalety: Zalety: NiemoŜliwe jest załamanie całej sieci Niski koszt przyłączenia nowych uŝytkowników Wady: Przesyłane dane mogą utknąć na którymś z wielu węzłów, przez które przechodzą.

11 Ogólne zasady działania Internetu Sposób przesyłania informacji: Bloki informacji przesyłanych przez Internet są dzielone na wiele małych pakietów zaopatrzonych w adres odbiorcy i numer. Pakiety danego bloku przesyłane są róŝnymi drogami, dzięki czemu w przypadku wystąpienia luk informacyjnych nie trzeba wysyłać wszystkiego od początku, ale wystarczy zaŝądać brakującego fragmentu. Trafiająca do odbiorcy informacja jest rekonstruowana przez ponowne połączenie w całość pojedynczych pakietów na podstawie ich numeracji.

12 Ogólne zasady działania Internetu Pakiet (datagram) TCP/IP jest blokiem informacji zawierającym adres pochodzenia i adres przeznaczenia oraz dane. Jeśli adresat i nadawca znajdują się w tej samej sieci, to kierowane są bezpośrednio, jeśli nie to pakiet przechodzi najpierw przez lokalną bramę, która określa gdzie przesłać dany pakiet. Wędruje on od jednej bramy do drugiej aŝ trafi do miejsca przeznaczenia. Wyborem trasy pakietu zajmują się routery (określane teŝ mianem domyślnych bramek). Protokół jest zbiorem konwencji określających sposób przesyłania danych między róŝnymi programami m. in. zasady wysyłania i odbierania pakietów danych oraz obsługę błędów.

13 Ogólne zasady działania Internetu KaŜda wiadomość przesyłana w Internecie przechodzi przez co najmniej trzy warstwy protokołów: - Protokół sieciowy sieciowy nadzorujący przesyłanie wiadomości między komputerami; jest nim IP (Internet Protocol) - Protokół transportowy transportowy zapewniający poprawność przesyłania danych (m.in. zbieranie powiązanych pakietów, składanie ich we właściwej kolejności, weryfikację ich poprawności). Jednym z takich protokołów jest TCP (Transmission Control Protocol). - Protokół aplikacji aplikacji, którego zadaniem jest formatowanie Ŝądań uŝytkowników i danych będących odpowiedzią na te Ŝądania.

14 Adresowanie Protokół IP wymaga, by kaŝdy komputer w sieci miał jednoznaczny i niepowtarzalny identyfikator (adres). Adres jest 32-bitową liczbą zapisywaną jako cztery (ośmiobitowe) oddzielone kropkami liczby z zakresu od 0 do 255, np zawierającą informacje o tym do jakiej sieci włączony jest dany komputer oraz jego jednoznaczny adres w tej sieci.

15 Adresowanie PoniewaŜ adresy IP są niewygodne dla uŝytkowników wprowadzono nazwy domenowe. Składają się one z ciągu słów rozdzielonych kropkami (moŝe to być od 2 do 7 słów). Obsługą tych nazw zajmuje się DNS (Domain Name Service) zamieniający nazwy domenowe na adresy IP. Polska ma przydzieloną tylko jedną domenę.pl a jej jedynym właścicielem i zarządcą jest NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa

16 Usługi w Internecie Podstawowe usługi dostępne za pośrednictwem Internetu to: Poczta elektroniczna ( i grupy dyskusyjne) FTP protokół umoŝliwiający przesyłanie plików ze zdalnych komputerów Telnet zdalne sterowanie komputerem (na odległość) Komunikatory internetowe (Gadu-Gadu, Tlen, IRC) usługa umoŝliwiająca rozmowy między uŝytkownikami sieci na Ŝywo WWW globalna pajęczyna utworzona z dokumentów HTML

17 Poczta elektroniczna Najpopularniejsza usługa w Internecie. Przyczyny tej popularności: niski koszt przesłania wiadomości, moŝliwość przesłania załączników, szybkość docierania wiadomości do adresata. Korzystanie z poczty nie wymaga znajomości specjalnych programów. Obecnie większość portali internetowych oprócz kont pocztowych oferuje równieŝ moŝliwość zarządzania skrzynką bezpośrednio ze strony internetowej.

18 Poczta elektroniczna Do wymiany poczty elektronicznej konieczne jest posiadanie skrzynki pocztowej (konta pocztowego). MoŜna je kupić u dostawcy komercyjnego lub załoŝyć na jednym z darmowych serwerów. Adres poczty elektronicznej ma postać: nazwa_uŝytkownika@adres_serwera Nazwa moŝe składać się z kilku słów oddzielonych kropkami a adres serwera moŝe zawierać nazwy kilku domen np. jan.kowalski@firma.com.pl

19 Grupy dyskusyjne Grupa dyskusyjna to zbiór wiadomości ogłaszanych przez uŝytkowników na serwerze grupy. Nadawca wysyła swoją wiadomość (tzw. artykuł lub post) na określoną grupę, gdzie wiadomość ta jest ogólnie dostępna. Wiadomości nie trafiają do skrzynki pocztowej, lecz składowane są na dysku serwerów grup dyskusyjnych. Aby je odczytać naleŝy połączyć się z tymi serwerami za pomocą specjalnego programu-klienta tzw. czytnika grup dyskusyjnych (newsreader). RównieŜ Outlook Express jest przystosowany do obsługi grup dyskusyjnych.

20 Grupy dyskusyjne Opisy polskich grup dyskusyjnych moŝna znaleźć na serwerze Tematy grup dyskusyjnych są zorganizowane w pewną hierarchię i zgodnie z nią skonstruowane są ich wieloczłonowe nazwy, np. pl.soc.prawo.podatki Niektóre grupy są moderowane tzn., Ŝe wiadomości wysyłane do grupy są w niej umieszczane dopiero przez osobę zarządzającą grupą moderatora. Wiadomości grupy dyskusyjnej łączone są w wątki. Wątek to ciąg wiadomości powiązanych ze sobą na zasadzie dołączania głosu do dyskusji na dany temat. Dla początkujących uŝytkowników grup naleŝy polecić: news.announce.newusers, news.newusers.questions.

21 Komunikatory internetowe Komunikatory internetowe pozwalają prowadzić rozmowy na Ŝywo, wysyłać krótkie wiadomości oraz śledzić obecność rozmówców w sieci. Do najpopularniejszych komunikatorów internetowych naleŝą: Gadu-Gadu Tlen.pl Skype Czaty na stronach WWW. W kaŝdym systemie istnieje wydzielony serwer, niejawny protokół i związany z nim na stałe program uŝytkowy.

22 FTP FTP (File Transfer Protokol) to protokół do przesyłania plików. UmoŜliwia on ściąganie plików tekstowych i binarnych z serwerów, na których są przechowywane. Adres FTP ma postać: ftp://adres_serwera Niektóre przeglądarki mają wbudowane funkcje ściągania plików z serwerów. Natomiast aby umieścić dane na serwerze (np. pliki tworzące stronę internetową) konieczne jest uŝycie specjalnego programu, którego głównym zadaniem jest kopiowanie i przesyłanie plików.

23 WWW World Wide Web WWW to rozproszony system dostępu do dokumentów działający w sieci Internet. Powstał w 1991 r. w CERN (Europejskie Centrum Badań Jądrowych) - instytucji zajmującej się badaniami w zakresie fizyki wysokich energii w Genewie,w Szwajcarii. WWW umoŝliwia dostarczanie i wyświetlanie hipertekstów tzn. dokumentów zawierających adnotacje będące łącznikami do innych dokumentów pomagających w zrozumieniu dokumentu macierzystego.

24 Architektura WWW Architektura World Wide Web jest przykładem architektury rozproszonej składającej się z dwóch funkcjonalnie rozdzielonych warstw: warstwy klienta HTTP, warstwy serwera HTTP. Komunikacja pomiędzy tymi warstwami jest realizowana za pośrednictwem protokołu HTTP. Serwer HTTP jest programem nieprzerwanie pracującym, obsługującym repozytorium dokumentów (np. HTML), które udostępnia sieciowym klientom HTTP. Klient HTTP jest programem uŝytkowym, który odpowiada za wysyłanie Ŝądań pobrania dokumentów, wizualizację pobieranych dokumentów oraz obsługę interakcji z uŝytkownikiem końcowym.

25 Architektura WWW Zasada działania: Adres URL wpisuje się w polu tekstowym przeglądarki. Przeglądarka wysyła go do serwera DNS, który zamienia go na adres IP. Serwer DNS przesyła Ŝądanie strony do odpowiedniego serwera (o odpow. adresie IP). Serwer pobiera odpowiednie dane i przekazuje je komputerowi, który o nie prosił, za pośrednictwem serwera DNS. Dane trafiające do przeglądarki są zapisane w języku HTML. Przeglądarka przekłada ten język na wyświetlaną zawartość.

26 Architektura WWW

27 Architektura WWW - klient Kluczowym elementem architektury WWW jest klient HTTP, nazywany równieŝ przeglądarką WWW (Web Browser). Przeglądarka to zainstalowana na komputerze aplikacja, która jest wykorzystywana do wyświetlania stron WWW. Przeglądarki pobierają dane z serwerów WWW i wyświetlają je w postaci stron. Najpopularniejsze przeglądarki to Netscape i Microsoft Internet Explorer. Klient HTTP obsługuje równieŝ interakcję uŝytkownika z graficznym interfejsem zawartym w pobranym dokumencie. Interfejs ten moŝe zawierać np. takie elementy interakcyjne jak pola tekstowe, pola wyboru, przyciski, łącza, skrypty. W celu skrócenia czasu odpowiedzi większość klientów HTTP buforuje pobierane dokumenty, zapisując je w lokalnym systemie plików, a następnie wykorzystuje do obsługi identycznych, powtórzonych Ŝądań w przyszłości.

28 Architektura WWW - serwer Drugim istotnym elementem architektury WWW jest serwer HTTP, nazywany równieŝ serwerem Serwer HTTP jest programem systemowym, nieprzerwanie pracującym na wyznaczonym komputerze, prowadzącym nasłuch sieciowy w celu odbioru Ŝądań od klientów HTTP. Zadania serwera HTTP: obsługa Ŝądań HTTP (patrz rysunek), rejestracja Ŝądań (ich zapis w plikach dziennika - log files), uwierzytelnianie i kontrola dostępu, kryptograficzne szyfrowanie komunikacji sieciowej z klientem HTTP, automatyczny wybór odpowiedniej wersji językowej dokumentu, itp Przykładami programów serwerów HTTP są: Apache Microsoft Internet Information ( Services ( Coraz częściej serwery HTTP stanowią standardowy składnik systemu operacyjnego.

29 Architektura WWW - serwer Komunikacja pomiędzy klientami HTTP a serwerem HTTP jest realizowana za pomocą protokołu HTTP (Hypertext Transfer Protocol). HTTP jest prostym protokołem implementującym model Ŝądanie-odpowiedź, korzystającym ze znakowych komend i komunikatów. UmoŜliwia przesyłanie zarówno dokumentów tekstowych, jak i binarnych. Połączenie HTTP pomiędzy klientem HTTP a serwerem HTTP ma charakter krótkotrwały - jest zamykane po zakończeniu pobierania dokumentu. Protokół ma charakter bezstanowy i bezsesyjny.

30 Architektura WWW Adres dokumentu WWW nazywa się URL (Uniform Resource Locator) np. URL składa się z trzech części: - Pierwsza część informuje przeglądarkę z jakiego rodzaju serwerem nawiązane zostanie połączenie i jakiego uŝyć protokołu. - Druga część identyfikuje serwer na którym znajduje się wskazywany przez URL dokument. - Trzecia część zawiera opcjonalną ścieŝkę określającą jakiś konkretny dokument (znak ~ poprzedza nazwę właściciela strony).

31 Dokumenty statyczne, dynamiczne Dokument statyczny - gotowy do pobrania plik w systemie plików serwera HTTP Dokument dynamiczny - dokument generowany na Ŝądanie przez program po stronie serwera HTTP (od 1993) Aplikacje WWW np.

32 Aplikacje WWW architektura monolityczna Graficzny interface uŝytkownika aplikacja baza danych architektura klient-serwer Graficzny interface uŝytkownika aplikacja sieć baza danych architektura WWW Graficzny interface uŝytkownika sieć aplikacja sieć baza danych

33 Czym będziemy się zajmować?

34 Język HTML HTML (Hypertext Markup Language) to najwaŝniejszy język definicji dokumentów dla klientów HTTP. Przyjmuje się, Ŝe został opracowany przez Tima Bernersa-Lee w roku 1990, częściowo w oparciu o język SGMLguid, który z kolei stanowił lokalną odmianę języka SGML stosowaną w CERN. Prawdopodobnie najstarszy dokument HTML dostępny w Internecie został utworzony 13 listopada 1990 roku: hypertext/hypertext/www/link.html HTML umoŝliwia zapis treści dokumentu i równocześnie opis jego układu graficznego. Dokument HTML to plik tekstowy, z ewentualnymi załącznikami, w którym znajduje się tekstowa treść przeplatana z rozkazami formatującymi, zapisanymi w formie tzw. znaczników (tags).

35 Cascading Style Sheets (CSS) Kaskadowe arkusze stylów (ang. Cascading Style Sheets, CSS) to mechanizm (a jednocześnie język) słuŝący do definiowania stylu prezentacji dokumentów w Internecie. Od wersji 4.0 specyfikacji języka HTML, CSS jest preferowanym sposobem opisu formy prezentacji dokumentów HTML, Język HTML powinien być wykorzystany do zdefiniowania struktury dokumentu, a formatowanie poszczególnych elementów powinno być określone za pomocą CSS. CSS pozwala na specyfikację czcionek, stylu tekstu, kolorów, marginesów, obramowania, stylu linii, połoŝenia elementów, itd. CSS umoŝliwia znacznie dokładniejszą kontrolę sposobu wyświetlania elementów, aniŝeli sam HTML.

36 JavaScript język skryptowy, zorientowany obiektowo nie wymaga komplikacji, interpretowany i wykonywany w trybie runtime zapewnia interakcyjność stronom HTML napisane w nim skrypty mogą być umieszczane na stronach WWW i są obsługiwane u klienta - na komputerze, na którym strona jest oglądana.

37 PHP (Hypertext Preprocessor) język skryptowym, słuŝący przede wszystkim do tworzenia dynamicznych stron WWW. wykonywany po stronie serwera, składnia PHP przypomina składnię języka C z elementami Perla Szybki, oszczędza zasoby serwera

38 Aplikacje edukacyjne wykorzystujące technologie internetowe Moodle WBTExpress exe