PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT

Transkrypt

1 PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT Joanna Sowińska-Szkocka Zespół Poradni Okulistycznych SPS ZOZ ZDROJE

2 Cele programu Nadrzędnym celem prezentowanego programu jest stworzenie ambulatoryjnego systemu wczesnego wykrywania zaburzeń widzenia u dzieci, a tym samym zmniejszenie liczby osób dorosłych niepełnosprawnych z przyczyn okulistycznych.

3 Narząd wzroku jest głównym zmysłem przy pomocy którego komunikujemy się ze światem zewnętrznym. Dlatego też ślepota jest jednym z największych kalectw, jakie mogą dotknąć człowieka!!! Szczególnie tragiczne jest kiedy dotyczy to dzieci. Znaczne ograniczenie lub całkowity brak widzenia, utrudnia w bardzo dużym stopniu ich prawidłowy rozwój ogólny.

4 W wielu krajach prowadzone są specjalne programy, których celem jest wczesne wykrycie głównych chorób narządu wzroku i podjęcia leczenia w okresie, kiedy przynosi ono najlepsze wyniki. Przykładem takim w Polsce może być np. wprowadzenie przepisów dotyczących badań okulistycznych wcześniaków przez 1 rok życia.

5 Jeden program to jednak za mało!!! Dodatkowo wadą tego programu jest czas trwania, tylko 12 pierwszych miesięcy życia wcześniaków, podczas gdy problemy wynikające z utrudnionego przez wczesne urodzenie rozwoju widzenia mogą ujawnić się lub rozwinąć dopiero po 1 roku życia.

6 Według ocen WHO w chwili obecnej na świecie jest 1,5 miliona dzieci niewidomych. Przyczyny ślepoty różnią się w zależności od dochodu na jednego mieszkańca w danym kraju. W krajach wysokorozwiniętych głównymi przyczynami ślepoty są: retinopatia wcześniaków, wady wrodzone, zaćma i jaskra.

7 W Polsce głównymi przyczynami ślepoty i znacznego pogorszenia widzenia są: zanik nerwu wzrokowego, retinopatia wcześniaków, wady wzroku i zaćma wrodzona M. Seroczyńska, M. E. Prost, J. MędruM druń,, E. Łukasiak, E. Oleksiak W sumie te cztery choroby są odpowiedzialne za prawie 67% przypadków ślepoty i znacznego niedowidzenia w naszym kraju.

8 W Polsce, pomimo znacznego postępu w leczeniu chorób narządu wzroku, liczba dzieci niewidomych i słabo widzących w ostatnich latach stale zwiększa się!!!

9 Wynika to m.in. ze wzrostu przeżywalności wcześniaków z bardzo niską masą ciała, a więc tych, u których choroba występuje najczęściej i powoduje najbardziej zaawansowane zmiany. Można więc przypuszczać, że retinopatia wcześniaków również w najbliższych latach będzie jedną z głównych przyczyn ślepoty w naszym kraju pomimo coraz wcześniejszej wykrywalności i poprawy skuteczności leczenia tej choroby.

10 Ponieważ wiele schorzeń narządu wzroku u dzieci zaczyna się już w okresie noworodkowym możliwość ich leczenia zależy w bardzo dużym stopniu od wczesnego wykrycia zmian chorobowych i od tego jak wcześnie zostanie podjęte właściwe leczenie.

11 Należy pamiętać, że u dzieci do 7 roku życia choroba oczu powoduje nie tylko pogorszenie ostrości wzroku, ale również zaburzenia w rozwoju widzenia, których wyrazem jest niedowidzenie z nieużywania lub tylko częściowy rozwój widzenia obuocznego, a także zez.

12 Dlaczego?

13 Fizjologia widzenia droga wzrokowa Widzenie jest wynikiem prawidłowej budowy oraz współdziałania ze sobą 2 oczu, 2 nerwów wzrokowych i mózgu.

14 Na proces widzenia składa się wiele procesów dojrzewania obojga oczu i ośrodkowego układu nerwowego = mózgu. Przychodząc na świat niemowlę nie ma dobrej ostrości wzroku, nie ma widzenia obuocznego ( 3 D ), jego pole widzenia jest lunetowe.

15 Prawidłowy rozwój widzenia zależy od kodu genetycznego ( wrodzonych zmian w układzie wzrokowym ) i doświadczeń wzrokowych w normalnym dla widzenia przez malucha środowisku ( nauki współdziałania mózgu, oczu i grup mięśniowych : głowy, szyi, rąk i nóg w trakcie poruszania się ).

16 Wady wzroku i zez są chorobą centralnego układu nerwowego!!! Układ wzrokowy ( mózg ) jest,, plastyczny tylko we wczesnym dzieciństwie, dlatego leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej. W leczeniu stosujemy okulary i ćwiczenia ortoptyczne stymulujące rozwój prawidłowego widzenia.

17 Ćwiczenia ortoptyczne mają na celu poprawę widzenia, które nie jest prawidłowe z powodu wad wzroku i / lub zeza. Stymulacja widzenia jest niezbędna : - w sytuacji gdy chory pomimo noszenia okularów ma nadal nieprawidłową funkcję widzenia - są integralną częścią leczenia zeza.

18 PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃWIDZENIA Zespół Poradni Okulistycznych SPS ZOZ ZDROJE mieszczący się przy ul. Słowackiego 19 w Szczecinie od 2010 r. realizuje autorski program profilaktyczny dążący do obniżenia częstości występowania nieskorygowanych wad wzroku u dzieci na terenie miasta i okolic. Program przyczynia się do zwiększenia świadomości społecznej na temat wad refrakcji, łącznie z oceną epidemiologiczną dzieci od 1 r.ż. do 6 r.ż.

19 Cele programu Celem akcji badań profilaktycznych, jest przebadanie od lipca do listopada 2011r. 400 dzieci w wieku od 1do 6 roku życia, które w ciągu pierwszego roku życia leczone były z powodu powikłań okołoporodowych lub w ich rodzinie występują: wady wzroku, zez, zaćma i jaskra wrodzona. Ważną grupą pacjentów są wcześniaki, które od 1 r.ż. przechodzą pod opiekę ogólnych poradni okulistycznych.

20 Opis programu akcja informacyjna o realizowanym programie; wypełnienie i analiza ankiet dotyczących rozwoju dziecka i schorzeń okulistycznych w rodzinie; pełne badanie okulistycznego wymagające 1 lub 2 wizyt (badanie po Atropinie, USG oraz inne poszerzające diagnostykę); postawienia ostatecznej diagnozy, wyznaczenie częstości badań kontrolnych, edukacja rodziców na temat wykrytych nieprawidłowości w układzie wzrokowym dziecka.

21 Rezultaty programu Już w krótkiej perspektywie czasowej program przyczynia się do zwiększenia wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwoju, poprawy stanu zdrowia ludności, zmniejszenia ilości osób z powikłaniami chorób wzroku często skutkującymi ślepotą, a w dłuższej perspektywie czasowej do obniżenia kosztów leczenia.

22 Rezultaty programu przeprowadzonego w 2010 r. J.Sowińska-Szkocka, I.Zydor-Przewoźna, I.Ucińska W 2010 r. przebadaliśmy 800 dzieci w wieku 1-6 lat. Nadwzroczność powyżej +3.0 Dsph zaobserwowano u 191 dzieci ( 24%), w tym u 48 ( 6% ) powyżej +6.5 Dsph. Krótkowzroczność wykryto tylko u 22 osób ( 2,7%). Zez występował u 62 pacjentów ( 7% dzieci ), najczęściej był to zez zbieżny ( 61,29%).

23 Rezultaty programu przeprowadzonego w 2010 r. J.Sowińska-Szkocka, I.Zydor-Przewoźna, I.Ucińska Tylko u połowy przebadanych pacjentów stan okulistyczny był prawidłowy. Pilnego doboru korekcji okularowej wymagało 219 dzieci ( 27%), w tym 128 dzieci ( 16%) doboru okularów i leczenia ortoptycznego. Kontrolę w ciągu roku zalecono u 24% dzieci. 49% 11% 24% 16% Dobór okularów Dobór okularów i ćwiczenia Kontrola w ciągu roku Kontrola za 3 lata

24 Występowanie wady wzroku w rodzinie a występowanie wady wzroku u dzieci Wady wzroku pojawiały się z podobną częstotliwością zarówno w grupie dzieci, w których rodzinach wady wzroku występowały, jak i tych, u których w rodzinie tego typu problemy nie występowały. Ponadto w grupie pacjentów, którym zalecono leczenie w postaci okularów lub okularów z ćwiczeniami połowę stanowiły dzieci z rodzin z wadą wzroku, a połowę osoby, w których wada wzroku nie występowała.

25 Występowanie zeza wśród badanych dzieci Zez stwierdzono u 62 dzieci objętych analizą, a zatem u 7,74%. W większości był to zez zbieżny (38 osób, tj. 61,29%). 39% zbieżny rozbieżny W rodzinach, w których występował zez, dzieci znacznie częściej również miały zeza niż w pozostałych przypadkach. 61% Program jest finansowany ze środków budżetu województwa zachodniopomorskiego

26 Występowanie zeza wśród badanych dzieci U pacjentów z problemami okołoporodowymi znacznie częściej diagnozowano zeza niż wśród dzieci bez problemów. Również u wcześniaków zez występował istotnie częściej niż w grupie dzieci urodzonych w terminie.

27 Podsumowanie Działania prowadzące do zmniejszenie liczby dorosłych częściowo lub całkowicie niezdolnych do pracy z przyczyn okulistycznych powinny być ważną składową strategii działań prozdrowotnych dla mieszkańców naszego województwa. Ponadto upowszechnienie i cykliczność badań profilaktycznych zwiększąświadomość pacjentów o możliwości oddziaływania na zdrowie własne i najbliższych osób.

28

29 Dziękuję za uwagę