Nr Informacja. Program Unii Europejskiej Media Plus i jego wykorzystanie w Polsce KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Program Unii Europejskiej Media Plus i jego wykorzystanie w Polsce Maj 2004 Adam Kucharz Informacja Nr 1048 W Informacji omówiono program wspierania produkcji audiowizualnej i kinematograficznej ze środków finansowych Unii Europejskiej oraz jego aplikację w Polsce. Program Media jest znacznym systemem wsparcia, który przy niedostatecznej wysokości środków finansowych na produkcję filmową w Polsce, stanowi dużą szansę na wzmocnienie pozycji polskiej produkcji audiowizualnej i filmowej na rynku międzynarodowym.

2 BSiE 1 1. Wstęp Ocenia się, ze sektor audiowizualny w Europie, w tym w Polsce, przeżywa kryzys, którego zasadniczymi objawami są: zmniejszanie się wielkości środków przeznaczanych przez stacje telewizyjne na finansowanie kinematografii, pogorszenie się kondycji kilku dużych europejskich przedsiębiorstw omawianej branży w związku z ogólną nienajlepszą sytuacją gospodarczą w Europie, spadek dochodów z reklamy w sektorze audiowizualnym, znaczne rozdrobnienie sektora produkcji, co powoduje, że wiele podmiotów realizuje tylko jeden projekt, znikomy udział produkcji krajowej, szczególnie pochodzącej z małych krajów, w zagranicznych rynkach audiowizualnych. Do tego dochodzi brak jednolitych i wiarygodnych informacji na temat sektora audiowizualnego w Europie, wynikający z faktu, ze dane zbierane są różnymi metodami, przy zastosowaniu różniących się definicji i często przy niskiej wiarygodności źródeł. Jednakże trzeba podkreślić, że w Polsce problemy sektora audiowizualnego są jakościowo identyczne z problemami innych państw Unii Europejskiej, natomiast ilościowo, mają znacznie poważniejszy wymiar. Różnice dotyczą takich kwestii, jak: wysokości środków publicznych przeznaczonych na finansowanie ww. sektora, ilość i wielkość przedsiębiorstw w sektorze, ilość produkowanych filmów, ilość filmów pokazywanych zagranicą, frekwencja w kinach, ilość stacji telewizyjnych. Różnice te ujawniają się nie tylko w stosunku do wiodącej piątki (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy), ale również w pozostałych krajach Unii (dotyczy to krajów członkowskich sprzed dnia 1 maja 2004 roku w nowo przyjętych krajach problemy sektora audiowizualnego są zbliżone do polskich). Program Media Plus jest trzecią edycją Programu Media, przyjętego przez Radę Ministrów Wspólnoty dnia 21 grudnia 1990 roku, i kontynuacją Programu Media I i Programu Media II. Pomoc finansowa oferowana w ramach Programu Media obejmuje, praktycznie rzecz biorąc, wszystkie fazy powstawania dzieła filmowego, od przygotowania i rozwinięcia projektu do dystrybucji i promocji gotowego dzieła. W Programie przewidziano również wspieranie: kin promujących produkcje europejską, festiwali filmowych, stosowania nowych technologii w kinematografii i telewizji, przy czym szczególnie duży nacisk kładzie się na zachowanie dziedzictwa filmowego. W dniu 14 grudnia 1999 r. Komisja Europejska przyjęła dwie propozycje przygotowujące proces decyzyjny Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w odniesieniu do Programu Media Plus. Podjęte decyzje odnosiły się do okresu i związane są z kontynuacją Programu Media II. Zasadniczym założeniem Programu Media Plus było wzmocnienie międzynarodowego zasięgu obiegu prac o charakterze audiowizualnym z jed-

3 2 BSiE noczesnym ugruntowaniem związków między rynkiem audiowizualnym a mechanizmami wsparcia działalności twórczej w tym zakresie. Pierwsza ze wzmiankowanych wyżej propozycji odnosi się do części Programu o nazwie Media Plus Training i określa ogólne cele oraz zasady wspierania działalności szkoleniowej. Należy dodać, że dofinansowanie odbywa się poprzez granty, ale tylko do wysokości 50% kosztów; stawia się też warunek, aby większość uczestników szkolenia pochodziła z kraju innego niż ten, w którym odbywa się szkolenie. Druga z propozycji odnosi się do części Programu o nazwie Media Plus Development i formułuje zasady wspierania fazy projektodawczej dzieła filmowego oraz dystrybucji prac audiowizualnych i w szczególności zwraca się uwagę na: właściwy rozwój produkcji audiowizualnej, przywiązując duże znaczenie do zastosowania nowych technologii, dystrybucję, kładąc główny nacisk na inwestowanie w sieć dystrybucji, promocję, projekty pilotażowe. W tym segmencie, podobnie do poprzedniego, przyjęto zasadę, że wsparcie finansowe ze Strony Unii Europejskiej może sięgać 50% całości zakładanych kosztów projektu. Budżet Programu Media Plus został zaplanowany w wysokości 400 mln euro, w tym na wspomaganie: szkoleń 50 mln, rozwoju 70 mln, dystrybucji 218,5 mln, promocji 30 mln, oraz na koszty administracyjne 31,5 mln. 2. Uczestnictwo Polski w Programie Media Plus Polska oficjalnie zgłosiła chęć przystąpienia do Programu Media Plus w kwietniu 1997 roku, ale Komisja Europejska orzekła wówczas, że nie jest to możliwe ze względu na niedostateczne dostosowanie polskiego prawodawstwa dotyczącego obszaru audiowizualnego do prawa Unii. Jednocześnie Rada Ministrów upoważniła Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do prowadzenia wszelkich działań w zakresie wdrażania Programu Media Plus. Spowodowało to, ze KRRiT podjęła się utworzenia biura Programu Media Media Desk Polska. Jednocześnie, w 1997 roku, zostało zawarte porozumienie między KRRiT a Komitetem Kinematografii dotyczące koordynacji współpracy w zakresie uczestnictwa Polski w Programie Media. Sytuacja, na korzyść Polski, uległa zmianie po wejściu w życie, w 2000 roku, znowelizowanej ustawy o radiofonii i telewizji oraz po zapewnieniu przez stosowne polskie władze, że pełne wdrożenie Dyrektywy o telewizji bez granic (dyrektywa Rady nr 89/552/EEC z 3 października 1989 roku, zmieniona dyrektywą Rady i Parlamentu Europejskiego nr 97/36/EC z 30 czerwca 1997 roku) będzie miało miejsce w kolejnej nowelizacji, przed końcem 2002 roku. We wrześniu 2001 roku, Komisja Europejska poinformowała, że Polska będzie mogła brać udział w Programie Media Plus począwszy od 2002 roku. Ostatecznie Polska przystąpiła do Programu Media Plus w 2002 roku, a Memorandum Porozumienia zostało podpisane 19 czerwca 2002 roku, a we wrześniu zostało uruchomione Biuro Media Desk, które jest jednostką budżetową działającą pod nadzorem KRRiT. Początkowo działalność Biura koncentrowała się na udzielaniu informacji na temat Programu profesjonalistom sektora audiowizualnego oraz dziennikarzom. W 2003 roku, który był pierwszym

4 BSiE 3 pełnym rokiem działania Biura, podejmowane działania w dużej mierze były kierowane bezpośrednio do potencjalnych końcowych beneficjentów funduszy unijnych. Biuro Media Desk regularnie tłumaczyło, publikowało i przesyłało zainteresowanym informacje o publikacji najnowszych wezwań do składania aplikacji, udzielało informacji na temat Programu Media i pomagało w wypełnianiu wniosków aplikacyjnych. Kwartalnie, publikowany jest biuletyn, zawierający oprócz aktualności sektora audiowizualnego, podsumowanie najnowszych rezultatów aplikacji rozpatrzonych w ostatnim kwartale, czyli listę beneficjentów Wsparcie uzyskane w 2002 roku W 2002 roku polskie firmy złożyły 8 wniosków na dofinansowanie projektów z części budżetu Programu przeznaczonego na rozwój oraz 7 projektów o dofinansowanie z części przeznaczonej na dystrybucję w tzw. schemacie selektywnym. Pozytywnie rozpatrzonych zostało 5 projektów z sektora rozwój oraz 3 z sektora dystrybucja. Szczegółowy podział środków został przedstawiony w tabelach 1 i 2. Ponadto, została udzielona dotacja na dystrybucję w tzw. schemacie automatycznym w wysokości euro. Tabela 1. Wsparcie uzyskane z Programu Media, przez polskie firmy w sektorze rozwój w 2002 r. Nazwa firmy Kwota [Euro] SE-MA-FOR Kalejdoskop KID FILMS Spółka Realizatorów Filmowych i Telewizyjnych Apple Film Production Razem: Źródło: Sprawozdanie KRRiT za 2002 rok. Tabela 2. Wsparcie uzyskane z Programu Media przez polskie firmy w sektorze dystrybucja tzw. schemat selektywny w 2002 roku Nazwa dystrybutora Tytuł filmu przeznaczonego Kwota [euro] do dystrybucji GUTEK FILM 8 KOBIET SPI IRREVERSIBLE BEST FILM TIME OUT Razem: Źródło: Sprawozdanie KRRiT za 2002 rok Wsparcie uzyskane w 2003 roku W 2003 roku zwiększyła się liczba sektorów, w których polskie firmy uzyskały wsparcie z funduszy Programu Media. Wysokość uzyskanego wsparcia została przedstawiona w tabeli 3.

5 4 BSiE Tabela 3. Wsparcie uzyskane z Programu Media przez polskie firmy w 2003 roku Nazwa sektora Kwota [euro] Rozwój Dystrybucja schemat automatyczny Dystrybucja schemat selektywny Festiwale Projekty pilotażowe *) Szkolenia **) Nadawcy telewizyjni Razem: Źródło: Sprawozdanie KRRiT za 2003 rok, *) polskie archiwa telewizyjne, **) Mistrzowska Szkoła Andrzeja Wajdy. * * * Do chwili obecnej (pierwszy kwartał 2004 r.) polskie projekty uzyskały ponad 3 miliony euro wsparcia z budżetu Programu Media. Wsparcie w 2002 i 2003 roku wyniosło odpowiednio i euro. W pierwszym kwartale 2004 roku wsparcie wyniosło euro. Należy mieć w tym miejscu na uwadze, że udział w Programie Media wiąże się z wnoszeniem składek, które finansuje budżet państwa. Kwoty wpłaconych składek za 2002 i 2003 rok wyniosły odpowiednio i euro, jak łatwo zauważyć udział składek był na poziomie około 20% uzyskanego wsparcia. 3. Podsumowanie Polska na tle innych krajów Największymi beneficjantami funduszy przyznawanych ze środków Programu Media Plus są kraje UE wiodące w sektorze audiowizualnym, wymienione wcześniej Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Francja i Hiszpania. Pozycję Polski i innych krajów łatwo prześledzić na podstawie środków przyznanych na rozwój. Wymieniona piątka otrzymała w 2003 roku blisko 60% ogółu środków (patrz tabela 4), ale Polska plasuje się w następnej grupie państw, które zgłosiły po kilkanaście projektów i otrzymały wsparcie rzędu 0,5 mln euro, co powoduje, że w tym względzie znacznie wyprzedza kraje, które przystąpiły razem z nią do Unii. Tabela 4. Dofinansowanie firm sektora audiowizualnego z budżetu Programu Media Plus Development w 2003 roku Państwo Kwota [tys.euro] Ilość projektów Austria 20 2 Belgia Bułgaria 80 3 Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia 250 9

6 BSiE 5 Irlandia Islandia 90 3 Litwa 30 2 Luksemburg 50 1 Łotwa Niemcy Norwegia Polska Portugalia Słowacja Słowenia 40 1 Szwecja Wielka Brytania Włochy Razem: Źródło: Biuletyn KRRiT 10-12/2003 r. 4. Źródła Informacja została oparta w dużej mierze na informacjach zawartych w Biuletynach Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Sprawozdaniach KRRiT za 2002 i 2003 rok.