Zacznik do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej Z dnia 23 grudnia 2008 r. (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz.

Transkrypt

1 Zacznik do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej Z dnia 23 grudnia 2008 r. (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO DLA PRZEDSZKOLI, ODDZIAÓW PRZEDSZKOLNYCH W SZKOACH PODSTAWOWYCH ORAZ INNYCH FORM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO Podstawa programowa wychowania przedszkolnego opisuje proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci obj.tych wychowaniem przedszkolnym. Przedszkola, oddziay przedszkolne w szkoach podstawowych oraz inne formy wychowania przedszkolnego w równej mierze peni funkcje opieku1cze, wychowawcze i ksztacce. Zapewniaj dzieciom mo2liwo34 wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych. Celem wychowania przedszkolnego jest: 1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnie1 oraz ksztatowanie czynno3ci intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji; 2) budowanie systemu warto3ci, w tym wychowywanie dzieci tak, 2eby lepiej orientoway si. w tym, co jest dobre, a co ze; 3) ksztatowanie u dzieci odporno3ci emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym tak2e do agodnego znoszenia stresów i pora2ek; 4) rozwijanie umiej.tno3ci spoecznych dzieci, które s niezb.dne w poprawnych relacjach z dzie4mi i dorosymi; 5) stwarzanie warunków sprzyjajcych wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zró2nicowanych mo2liwo3ciach fizycznych i intelektualnych; 6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawno34 fizyczn; zach.canie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych; 7) budowanie dzieci.cej wiedzy o 3wiecie spoecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiej.tno3ci prezentowania swoich przemy3le1 w sposób zrozumiay dla innych; 8) wprowadzenie dzieci w 3wiat warto3ci estetycznych i rozwijanie umiej.tno3ci wypowiadania si. poprzez muzyk., mae formy teatralne oraz sztuki plastyczne; 9) ksztatowanie u dzieci poczucia przynale2no3ci spoecznej (do rodziny, grupy rówie3niczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej; 10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawo3ci, aktywno3ci i samodzielno3ci, a tak2e ksztatowanie tych wiadomo3ci i umiej.tno3ci, które s wa2ne w edukacji szkolnej. Cele te s realizowane we wszystkich obszarach dziaalno3ci edukacyjnej przedszkola. W ka2dym z obszarów podane s umiej.tno3ci i wiadomo3ci, którymi powinny wykazywa4 si. dzieci pod koniec wychowania przedszkolnego. Aby osign4 cele wychowania przedszkolnego, nale2y wspomaga4 rozwój, wychowywa4 i ksztaci4 dzieci w nast.pujcych obszarach: 1

2 1. Kszta0towanie umiej2tno3ci spo0ecznych dzieci: porozumiewanie si2 z doros0ymi i dzie4mi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych. 1) obdarza uwag dzieci i dorosych, aby rozumie4 to, co mówi i czego oczekuj; grzecznie zwraca si. do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy; 2) przestrzega regu obowizujcych w spoeczno3ci dzieci.cej (stara si. wspódziaa4 w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w 3wiecie dorosych; 3) w miar. samodzielnie radzi sobie w sytuacjach 2yciowych i próbuje przewidywa4 skutki swoich zachowa1; 4) wie, 2e nie nale2y chwali4 si. bogactwem i nie nale2y dokucza4 dzieciom, które wychowuj si. w trudniejszych warunkach, a tak2e, 2e nie nale2y wyszydza4 i szykanowa4 innych; 5) umie si. przedstawi4: podaje swoje imi., nazwisko i adres zamieszkania; wie, komu mo2na podawa4 takie informacje. 2. Kszta0towanie czynno3ci samoobs0ugowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdra9anie dzieci do utrzymywaniu 0adu i porz:dku. 1) umie poprawnie umy4 si. i wytrze4 oraz umy4 z.by; 2) wa3ciwie zachowuje si. przy stole podczas posików, nakrywa do stou i sprzta po sobie; 3) samodzielnie korzysta z toalety; 4) samodzielnie ubiera si. i rozbiera, dba o osobiste rzeczy i nie nara2a ich na zgubie nie lub kradzie2; 5) utrzymuje porzdek w swoim otoczeniu. 3. Wspomaganie rozwoju mowy dzieci. 1) zwraca si. bezpo3rednio do rozmówcy, stara si. mówi4 poprawnie pod wzgl.dem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i skadniowym; 2) mówi pynnie, niezbyt go3no, dostosowujc ton gosu do sytuacji; 3) uwa2nie sucha, pyta o niezrozumiae fakty i formuuje du2sze wypowiedzi o wa2nych sprawach; 4) w zrozumiay sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach. 4. Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynno3ci intelektualnych, które stosuj: w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. 1) przewiduje, w miar. swoich mo2liwo3ci, jakie b.d skutki czynno3ci manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach); 2) grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formuuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty s podobne, a te s inne; 3) stara si. czy4 przyczyn. ze skutkiem i próbuje przewidywa4, co si. mo2e zda rzy4. 5. Wychowanie zdrowotne i kszta0towanie sprawno3ci fizycznej dzieci. 1) dba o swoje zdrowie; zaczyna orientowa4 si. w zasadach zdrowego 2ywienia; 2) dostrzega zwizek pomi.dzy chorob a leczeniem, poddaje si. leczeniu, np. wie, 2e przyjmowanie lekarstw i za strzyki s konieczne; 3) jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miar. swoich mo2liwo3ci, je2eli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo; 4) uczestniczy w zaj.ciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej. 2

3 6. Wdra9anie dzieci do dba0o3ci o bezpiecze?stwo w0asne oraz innych. 1) wie, jak trzeba zachowa4 si. w sytuacji zagro2enia i gdzie mo2na otrzyma4 pomoc, umie o ni poprosi4; 2) orientuje si. w bezpiecznym poruszaniu si. po drogach i korzystaniu ze 3rodków transportu; 3) zna zagro2enia pynce ze 3wiata ludzi, ro3lin oraz zwierzt i unika ich; 4) wie, 2e nie mo2e samodzielnie za2ywa4 lekarstw i stosowa4 3rodków chemicznych (np. 3rodków czysto3ci); 5) próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizowa4 sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie mo2na si. bezpiecznie bawi4, a gdzie nie. 7. Wychowanie przez sztuk2 dziecko widzem i aktorem. 1) wie, jak nale2y si. zachowa4 na uroczysto3ciach, np. na koncercie, festynie, przed stawieniu, w teatrze, w kinie; 2) odgrywa role w zabawach parateatralnych, posugujc si. mow, mimik, gestem i ruchem; umie posugiwa4 si. rekwizytami (np. mask). 8. Wychowanie przez sztuk2 muzyka i 3piew, pl:sy i taniec. 1) 3piewa piosenki z dzieci.cego repertuaru oraz atwe piosenki ludowe; ch.tnie uczestniczy w zbiorowym 3piewie, w ta1cach i muzykowaniu; 2) dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysoko3ci d;wi.ku utworu muzycznego, wyra2a je, plsajc lub ta1czc; 3) tworzy muzyk., korzystajc z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), a tak2e improwizuje j ruchem; 4) w skupieniu sucha muzyki, w tym tak2e muzyki powa2nej. 9. Wychowanie przez sztuk2 ró9ne formy plastyczne. 1) przejawia, w miar. swoich mo2liwo3ci, zainteresowanie wybranymi zabytkami i dzieami sztuki oraz tradycjami i obrz.dami ludowymi ze swojego regionu; 2) umie wypowiada4 si. w ró2nych technikach plastycznych i przy u2yciu elementarnych 3rodków wyrazu (takich jak ksztat i barwa) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych; 3) wykazuje zainteresowanie malarstwem, rze;b i architektur (tak2e architektur zieleni i architektur wn.trz). 10. Wspomaganie rozwoju umys0owego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowa? technicznych. 1) wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z ró2norodnych materiaów (np. przyrodniczych), ma poczucie sprawstwa ( potrafi. to zrobi4 ) i odczuwa rado34 z wykonanej pracy; 2) u2ywa wa3ciwie prostych narz.dzi podczas majsterkowania; 3) interesuje si. urzdzeniami technicznymi (np. u2ywanymi w gospodarstwie domowym), próbuje rozumie4, jak one dziaaj, i zachowuje ostro2no34 przy korzystaniu z nich. 11. Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagro9e?. 1) rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsdne decyzje i nie nara2a si. na niebezpiecze1stwo 3

4 wynikajce z pogody, np. nie stoi pod drzewem w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mro;n pogod.; 2) wie, o czym mówi osoba zapowiadajca pogod. w radiu i w telewizji, np. 2e b.dzie pa da deszcz, 3nieg, wia wiatr; stosuje si. do podawanych informacji w miar. swoich mo2liwo3ci. 12. Wychowanie dla poszanowania ro3lin i zwierz:t. 1) wymienia ro3liny i zwierz.ta 2yjce w ró2nych 3rodowiskach przyrodniczych np. na polu, na ce, w lesie; 2) wie, jakie warunki s potrzebne do rozwoju zwierzt (przestrze1 2yciowa, bezpiecze1stwo, pokarm) i wzrostu ro3lin (3wiato, temperatura, wilgotno34); 3) potrafi wymieni4 zmiany zachodzce w 2yciu ro3lin i zwierzt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób czowiek mo2e je chroni4 i pomóc im, np. przetrwa4 zim Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacj: matematyczn:. 1) liczy obiekty i rozró2nia b.dne liczenie od poprawnego; 2) wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagajc sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zast.pczych; 3) ustala równoliczno34 dwóch zbiorów, a tak2e posuguje si. liczebnikami porzdkowymi; 4) rozró2nia stron. lew i praw, okre3la kierunki i ustala poo2enie obiektów w stosunku do wasnej osoby, a tak2e w odniesieniu do innych obiektów; 5) wie, na czym polega pomiar dugo3ci, i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stop; 6) zna stae nast.pstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesi.cy w roku. 14. Kszta0towanie gotowo3ci do nauki czytania i pisania. 1) potrafi okre3li4 kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kóko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynajc od lewej strony kartki; 2) potrafi uwa2nie patrze4 (organizuje pole spostrze2eniowe), aby rozpozna4 i zapami.ta4 to, co jest przedstawione na obrazkach; 3) dysponuje sprawno3ci rk oraz koordynacj wzrokowo-ruchow potrzebn do rysowania, wycinania i nauki pisania; 4) interesuje si. czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania; 5) sucha np. opowiada1, ba3ni i rozmawia o nich; interesuje si. ksi2kami; 6) ukada krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodr.bnia gos ki w sowach o prostej budowie fonetycznej; 7) rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz cz.sto stosowanych oznacze1 i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu. 15. Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne. 1) wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie, gdzie pracuj, czym si. zajmuj; 2) zna nazw. miejscowo3ci, w której mieszka, zna wa2niejsze instytucje i orientuje si. w rolach spoecznych penionych przez wa2ne osoby, np. policjanta, stra2aka; 3) wie, jakiej jest narodowo3ci, 2e mieszka w Polsce, a stolic Polski jest Warszawa; 4) nazywa godo i flag. pa1stwow, zna polski hymn i wie, 2e Polska nale2y do Unii Europejskiej; 5) wie, 2e wszyscy ludzie maj równe prawa. 4

5 ZALECANE WARUNKI I SPOSÓB REALIZACJI W trosce o prawidowy rozwój psychoruchowy oraz przebieg wychowania i ksztacenia dzieci w wieku przedszkolnym zaleca si. nast.pujce proporcje zagospodarowania czasu przebywania w przedszkolu w rozliczeniu tygodniowym: 1) co najmniej jedn pit czasu nale2y przeznaczy4 na zabaw. (w tym czasie dzieci bawi si. swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela); 2) co najmniej jedn pit czasu (w przypadku modszych dzieci jedn czwart czasu), dzieci sp.dzaj w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp. (organizowane s tam gry i zabawy ruchowe, zaj.cia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porzdkowe i ogrodnicze itd.); 3) najwy2ej jedn pit czasu zajmuj ró2nego typu zaj.cia dydaktyczne, realizowane wedug wybranego programu wychowania przed szkolnego; 4) pozostay czas dwie pite czasu nauczyciel mo2e dowolnie zagospodarowa4 (w tej puli czasu mieszcz si. jednak czynno3ci opieku1cze, samoobsugowe, organizacyjne i inne). Zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych majcych na celu pozna nie mo2liwo3ci i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji. Z pocztkiem roku poprzedzajcego rozpocz.cie przez dziecko nauki w klasie I szkoy pod stawowej nale2y przeprowadzi4 analiz. gotowo3ci dziecka do podj.cia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Celem takiej analizy jest zgromadzenie informacji, które mog pomóc: 1) rodzicom w poznaniu stanu gotowo3ci swojego dziecka do podj.cia nauki w szkole podstawowej, aby mogli je w osiganiu tej gotowo3ci, odpowiednio do potrzeb, wspomaga4; 2) nauczycielowi przedszkola przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który b.dzie realizowany w roku poprzedzajcym rozpocz.cie nauki w szkole podstawowej; 3) pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko, w razie potrzeby pog.bionej diagnozy zwizanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W wielu obszarach wychowania przedszkolnego wyst.puj tre3ci edukacji zdrowotnej. Ze wzgl.du na dobro dzieci, nale2y zadba4 o ksztatowanie ich 3wiadomo3ci zdrowotnej oraz nawyków dbania o wasne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu, wspó pracujc w tym zakresie z rodzicami. W trosce o jednolite oddziaywanie wychowawcze, nauczyciele: 1) systematycznie informuj rodziców o zadaniach wychowawczych i ksztaccych realizowanych w przedszkolu; zapoznaj rodziców z podstaw programow wychowania przedszkolnego i wczaj ich do ksztatowania u dziecka okre3lonych tam wiadomo3ci i umiej.tno3ci; 2) informuj rodziców o sukcesach i kopotach ich dzieci, a tak2e wczaj ich do wspierania osigni.4 rozwojowych dzieci i agodzenia trudno3ci, na jakie natrafiaj; 3) zach.caj rodziców do wspódecydowania w sprawach przedszkola, np. wspólnie organizuj wydarzenia, w których bior udzia dzieci. W celu wa3ciwego przygotowania dzieci do podj.cia nauki w szkole podstawowej, nauczyciele powinni zna4 podstaw. programow ksztacenia ogólnego dla szkó podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego, a zwaszcza klasy I szkoy podstawowej. 5