WSPÓŁPRACA SZKÓŁ Z INSTYTUCJAMI DZIAŁAJĄCYMI NA RZECZ ROLNICTWA W KSZTAŁCENIU USTAWICZNYM W POLSCE

Transkrypt

1 Lublin, września 2009 r. dr Henryk Smolarz Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego WSPÓŁPRACA SZKÓŁ Z INSTYTUCJAMI DZIAŁAJĄCYMI NA RZECZ ROLNICTWA W KSZTAŁCENIU USTAWICZNYM W POLSCE WPROWADZENIE I. Działania prewencyjne Kasy w aspekcie prawnym Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prowadzi szeroką działalność na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym rolników, w ramach zadań wynikających z ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zainicjowana przez KRUS prewencja zawodowa była novum w historii tych ubezpieczeń społecznych w Polsce. Działalność w tym zakresie Kasa adresuje zarówno do ubezpieczonych rolników, jak i do dzieci ze środowisk wiejskich. Oferta ta obejmuje szkolenia, konkursy o tematyce BHP i inne zajęcia edukacyjne organizowane przez Kasę za zgodą i w porozumieniu z władzami szkół. Do działań prewencyjnych słuŝących ograniczaniu zagroŝeń w środowisku pracy i Ŝycia ludności rolniczej Kasa pozyskała wielu partnerów instytucjonalnych, organizacji zawodowych i społecznych funkcjonujących w otoczeniu wsi i rolnictwa. Gromadzone w Kasie dane o liczbie i okolicznościach wypadków w gospodarstwach rolnych do połowy 2004 roku umoŝliwiały równieŝ monitorowanie wypadków z udziałem dzieci rolników. Było to moŝliwe, poniewaŝ z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego przysługiwało rolnikom w KRUS jednorazowe odszkodowanie na dziecko w wieku do 15. lat, jeśli doznało ono wypadku w gospodarstwie. Statystyki z ówczesnego okresu, tj. z lat wykazywały, Ŝe średniorocznie róŝnego rodzaju wypadkom ulegało około półtora tysiąca dzieci w wieku do lat 15. Po nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 91, poz. 873), zostały ograniczone uprawnienia do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej. W wyniku zmiany definicji wypadku przy pracy rolniczej (za wypadek uznaje się obecnie jedynie zdarzenia, które mają miejsce podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostające w związku z wykonywaniem tych czynności przez osoby ubezpieczone) ustawodawca pozbawił prawa do świadczenia z tytułu wypadku przy pracy rolniczej nie ubezpieczone w KRUS osoby pomagające rolnikom w czynnościach gospodarskich oraz małoletnich dzieci. Tym samym do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej i rolniczej choroby zawodowej mają prawo tylko ubezpieczeni rolnicy, ich małŝonkowie i domownicy, za których w rozumieniu ustawy uznaje się bliskie rolnikowi osoby w wielu powyŝej 16. roku Ŝycia, stale pomagające w gospodarstwie rolnym. Od daty wspomnianej nowelizacji Kasa nie ma moŝliwość uzyskiwania pełnych danych o skali i rodzajach wypadków dzieci. Wcześniej była jedyną instytucją w kraju prowadzącą tak dokładne analizy. Dlatego teŝ większe niŝ kiedykolwiek znaczenie ma dla Kasy jak najszersza profilaktyka zdrowia i upowszechnianie znajomości zasad bhp, a szczególną troską w Kasie jest bezpieczeństwo dzieci wiejskich.

2 Wypadki dzieci do lat 16. w gospodarstwach rolnych Rok Zdarzenia zgłoszone (dzieci do lat 16.) Wypadki dzieci, uznane za wypadki przy pracy rolniczej Wypadki śmiertelne dzieci Brak danych Brak danych Specyfika Ŝycia i pracy na wsi sprawia, Ŝe dzieci wiejskie są obecne przy wielu czynnościach gospodarskich. Zwłaszcza najmłodsze dzieci, pozostawiane w bliskim sąsiedztwie warsztatu pracy ich rodziców, naraŝone są na przypadkowe zagroŝenia, a nierzadko na utratę zdrowia lub Ŝycia. Dzieci starsze z kolei obarczane są stałymi obowiązkami w gospodarstwie, bo to wg niepisanej tradycji - dobry sposób na przygotowywanie ich do wdraŝania się do zawodu rolnika. Aby te zajęcia nie były ponad wiek i siły dziecka, ze szkodą dla jego rozwoju fizycznego i intelektualnego, Minister Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej, Główny Inspektor Pracy i Prezes KRUS ogłosili w 1998 roku wykaz szczególnie niebezpiecznych prac rolniczych, których nie naleŝy powierzać dzieciom do lat 15. Dokument ten zawiera zalecenia dla rolników prowadzących indywidualne gospodarstwo rolne. PRACE I CZYNNOŚCI SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH, KTÓRYCH NIE NALEśY POWIERZAĆ DZIECIOM DO LAT Kierowanie ciągnikami rolniczymi i innymi maszynami samobieŝnymi. 2. Obsługa kombajnów do zbioru zbóŝ, zielonek i okopowych, maszyn Ŝniwnych, kosiarek rolniczych, pras do słomy i siana, kopaczek do zbioru okopowych. 3. Sprzęganie i rozprzęganie maszyn i narzędzi rolniczych, przyczep i wozów z ciągnikami rolniczymi, a takŝe pomaganie przy tych czynnościach. 4. Przebywanie na pomostach sadzarek do ziemniaków oraz siewników i korygowania ich pracy. 5. Obsługa maszyn do przygotowania pasz - sieczkarni, śrutowników, gniotowników, mieszalników, rozdrabniaczy. 6. Obsługa młocarni, a zwłaszcza praca na górnym pomoście młocarni oraz przy współpracującej prasie do słomy. 7. Przerzynanie drewna przy uŝyciu pilarki tarczowej ("krajzegi", "cyrkularki") oraz wykonywanie czynności pomocniczych. 8. Wszelkie prace przy uŝyciu pił łańcuchowych (przecinanie pni, okrzesywanie gałęzi, prześwietlanie drzew itp.) 9. Ścinanie drzew, ściąganie, załadunek i rozładunek drewna o średnicy większej niŝ 15 cm. 10. Obsługa dmuchaw, przenośników taśmowych i ślimakowych. 11. Załadunek, wyładunek i wysiew tlenkowego wapna nawozowego (wapna palonego). 12. Wszelkie prace z chemicznymi środkami ochrony roślin. 13. Prace z uŝyciem rozpuszczalników organicznych. 14. Topienie i podgrzewanie lepiku i smoły. 15. Rozpalanie i obsługa pieców centralnego ogrzewania. 16. Obsługa parników, kotłów do gotowania. 17. Obsługa rozpłodników (buhajów, ogierów, knurów, tryków). 18. Załadunek i rozładunek zwierząt, prace przy uboju i rozbiorze zwierząt. 19. OpróŜnianie zbiorników i wywóz gnojówki, gnojowicy i szamba. 20. Wykonywanie wykopów ziemnych i praca w wykopach. 21. Obsługa ładowaczy i mechanicznych podnośników. 22. Prace w silosach zamkniętych, zbiornikach i pojemnikach. 23. Wszelkie prace na wysokości ponad 3 metry na: pomostach, drabinach, drzewach, dachach itp. II. Działania Kasy dla poprawy bezpieczeństwa dzieci wiejskich Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wiele róŝnorodnych działań z zakresu bhp doskonali i wdraŝa we współpracy z partnerami działającymi na rzecz rolnictwa. Zaowocowała ona ustanowieniem w 1995 roku przez Prezesa Kasy w porozumieniu z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej oraz Radą Ubezpieczenia Społecznego Rolników Zasad ochrony zdrowia i Ŝycia w gospodarstwie rolnym. Dokument ten jest obecnie dostosowany 2

3 do unormowań Unii Europejskiej. Zasady są udostępniane na szkoleniach, spotkaniach, pogadankach i róŝnego typu konkursach, na pokazach sprzętu i maszyn rolniczych, w wydawnictwach dla rolników. Inspektorzy ds. prewencji terenowych jednostek Kasy systematycznie prowadzą zajęcia edukacyjne dla dzieci. Do współpracy z Kasą i szkołami podstawowymi oraz ponadpodstawowymi o profilu rolniczym często angaŝują się funkcjonariusze policji, straŝy poŝarnej, słuŝby zdrowia. Szkoły wiejskie chętnie umoŝliwiają swym podopiecznym udział w pokazach filmów edukacyjnych Kasy, powiązanych z ich omówieniem, konkursach plastycznych o zasadach higieny i bezpieczeństwa pracy na wsi, wyjazdy do gospodarstw nagrodzonych w ogólnokrajowym konkursie Bezpieczne Gospodarstwo Rolne. Tylko w 2008 roku przeprowadzono edukacyjnych spotkań i pogadanek, w których wzięło udział prawie uczniów z ponad 1000 wiejskich szkół podstawowych. Szkolenia, spotkania i pogadanki z zakresu bhp - według grup odbiorców w 2008 roku spotkania i pogadanki dla dzieci; 1701; 44% szkolenia dla rolników we wsiach; 1 508; 38% szkolenia w zakładach rehabilitacji leczniczej KRUS; 76; 2% szkolenia dla uczniów szkół rolniczych; 209; 5% szkolenia dla innych osób związanych ze środowiskiem wiejskim; 156; 4% szkolenia dla sołtysów; 272; 7% Liczba szkoleń, spotkań i pogadanek dla uczniów Liczba uczestników szkoleń, spotkań i pogadanek dla uczniów Liczba szkół, dla których prowadzono szkolenia, spotkania i pogadanki dla dzieci OR/PT KRUS szkół podstawowych gimnazjjów podczas wakacji inne szkół podstawowych gimnazjjów podczas wakacji inne podstawowye gimnazja podczas wakacji inne Ogółem

4 Szkolenia, spotkania i pogadanki z zakresu bhp w gospodarstwie rolnym przeprowadzone spotkania i pogadanki dla przez OR/PT KRUS w latach dzieci według grup odbiorców szkolenia dla uczniów szkół rolniczych Liczba szkoleń, spotkań i pogadanek r r r r. szkolenia dla innych osób związanych ze środowiskiem wiejskim szkolenia dla sołtysów szkolenia w zakładach rehabilitacji leczniczej KRUS szkolenia dla rolników we wsiach Współdziałając z Instytutem Medycyny Wsi, Kasa umoŝliwia nauczycielom zapoznanie się z Programem edukacji dzieci w wiejskich szkołach oraz scenariuszami zajęć w wiejskiej szkole podstawowej i innymi materiałami IMW przydatnymi do programu nauczania. Nakładem własnym Kasy ukazuje się wiele ulotek, plakatów i broszur, w tym materiały edukacyjne dla dzieci (komiksy i plany lekcji, ksiąŝeczki do kolorowania, animowane filmy, prezentacje multimedialne, przedstawiające zagroŝenia dzieci w gospodarstwie rolnym. Aby zwiększyć bezpieczeństwo w drodze do szkoły wręczano dzieciom znaczki, opaski i naklejki odblaskowe, zakładki promujące stosowanie odblasków podczas poruszania się po drodze. Nakład broszur osiągnął dotychczas ponad 3 mln egzemplarzy, nie licząc publikacji w środkach masowego przekazu i na stronie internetowej Kasy. Prezes KRUS skierował teŝ do rolników apel o zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom wiejskim. Apel był wydany w formie plakatu i zamieszczany w szkołach, wszystkich siedzibach Kasy i miejscach często odwiedzanych przez rolników, a takŝe na stronie internetowej KRUS. Ponowny apel Prezes skierował w br. do uczestników turnusów 4

5 rehabilitacyjnych i kolonii letnich, na których są prowadzone zajęcia edukacyjne i róŝne konkursy wiedzy z zakresu bhp w gospodarstwie rolnym. Najciekawsze prace plastyczne moŝna zobaczyć w siedzibach oddziałów regionalnych i placówek terenowych KRUS, w szkołach i klubach wiejskich. W 2008 roku przeprowadzono konkursów wiedzy o bhp w gospodarstwie rolnym (w tym około 355 testowych i ponad 580 plastycznych oraz 78 innych) dla ponad dzieci i młodzieŝy z ponad 1400 szkół podstawowych i gimnazjów oraz dla dzieci przebywających na koloniach, półkoloniach, turnusach rehabilitacyjnych i uczestniczących w masowych imprezach lokalnych. Z udziałem KRUS odbyło się 118 olimpiad i konkursów o zasięgu szkolnym, regionalnym i wojewódzkim, dla ponad uczniów z około 220 ze średnich szkół o profilu rolniczym. O limpiady i konkursy o bhp w gospodarstwie rolnym dla dzieci i młodzieŝy wiejskiej, przeprowadzone przez OR/PT KRUS w 2008 roku 53 konkursy dla dzieci podczas imprez rolniczych 5% 85 konkursów dla dzieci podczas wakacji 8% 48 innych konkursów dla dzieci 5 % 225 konkursów dla uczniów gimnazjów 22% 609 konkursów dla uczniów szkół podstawowych 60% Konkursy wiedzy o bhp w gospodarstwie rolnym przeprowadzone przez OR/PT KRUS w latach Liczba konkursów konkursy dla rolników i innych osób związanych ze środowiskiem wiejskim konkursy dla uczniów średnich szkół rolniczych r r r r konkursy dla dzieci i młodzieŝy wiejskiej Ofertę dla szkół rolniczych poszerzono w 2009 roku we współpracy z SGGW o I Ogólnopolski Konkurs Wiedzy o Ergonomii i Bezpieczeństwie Pracy w Rolnictwie. O trzy indeksy na Wydział InŜynierii Produkcji w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i cenne nagrody: Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezesa KRUS, 5

6 miesięcznika aeromechanika oraz firm: Husqvarny i Farmtrack Tractors Europe, ubiegało się ponad uczniów ze 157 placówek (2/3 szkół rolniczych w całym kraju). Od 1993 roku rolnicy ubezpieczeni w KRUS biorą udział w Ogólnokrajowym Konkursie Bezpieczne Gospodarstwo Rolne ogłaszanym w kategorii gospodarstw indywidualnych i gospodarstw wielkotowarowych. Konkurs ten realizują MRiRW, KRUS, ANR i PIP. Honorowy patronat nad konkursem sprawuje Prezydent RP. W siedmiu edycjach tego konkursu wzięło udział łącznie indywidualnych gospodarstw. Podobne inicjatywy dla rolników, o lokalnym zasięgu, inicjują terenowe jednostki Kasy. Wspólnie z inspektorami PIP, straŝakami OSP, przedstawicielami ODR Kasa wizytuje gospodarstwa rolne w ramach akcji Ŝniwnych oraz podczas intensywnych prac wiosennych i jesiennych. Zwraca uwagę na występujące zagroŝenia w obejściu, w polu i na drodze wynikające z nieznajomości zasad bhp i wadliwego lub niezabezpieczonego sprzętu, a takŝe na bezpieczeństwo dzieci, pomagających rodzicom lub przebywających w pobliŝu wykonywanych prac polowych. Tradycją stała się obecność Kasy na krajowych imprezach targowych, na DoŜynkach Prezydenckich oraz Jasnogórskich, na wielu regionalnych wystawach rolniczych, dniach otwartych drzwi w ośrodkach doradztwa rolniczego oraz innych spotkaniach z rolnikami. Dla Kasy są one okazją do zaprezentowania działań prewencyjnych, popularyzowania wyrobów oznaczonych Znakiem KRUS i wyróŝnionych statuetką za zwiększone bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym. DuŜą edukacyjną rolę mają pokazy środków ochrony osobistej, bezpiecznego uŝytkowania pilarek łańcuchowych, wymiany osłon wałów przegubowo teleskopowych, odzieŝy roboczej. Oddziały regionalne przeprowadzają we własnym zakresie pokazy bezpiecznej obsługi opryskiwaczy, wymiany dysz opryskiwaczy, bezpiecznej obsługi eksploatacji instalacji elektrycznej w gospodarstwie, prawidłowego posługiwania się drabiną przystawną czy prawidłowego agregowania maszyn rolniczych z ciągnikiem. Współdziałają w tym zakresie z KRUS znane firmy: HUSQVARNA, STIHL, SOLO, GRENE, JANEL, NOWEL, SYNGENTA CROP PROTECTION, ELEKTROMET, ANKO-POL, BHP ELMEX, PILARTECH. Z kolei pracownicy nadleśnictw, straŝacy z OSP, pracownicy ZOZ i PCK organizują na prośbę Kasy dla rolników i dzieci szkolnych pokazy udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, korzystania z zalecanych przy pracach w rolnictwie ochron osobistych i odzieŝy roboczej. Na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Prezesem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego a Prezesem Zarządu Głównego Ochotniczych StraŜy PoŜarnych Rzeczpospolitej Polskiej, Kasa doposaŝa w sprzęt ratownictwa przedmedycznego jednostki Ochotniczej StraŜy PoŜarnej funkcjonujące na terenach wiejskich. Kasa przekazała juŝ blisko 600 zestawów ratownictwa do około 15% jednostek OSP funkcjonujących w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym. Jednostki, które otrzymały te zestawy, meldują Kasie o ich wykorzystaniu podczas pomocy ofiarom wypadków przy pracy rolniczej, w czasie poŝarów, wypadków drogowych i klęsk Ŝywiołowych. StraŜacy wspólnie z pracownikami Kasy przeprowadzają szkolenia z zakresu ochrony ppoŝ., pokazy akcji gaszenia poŝarów i udzielania I pomocy przedlekarskiej. RównieŜ w ramach współpracy z OSP przeprowadzone są wizytacje gospodarstw rolnych, w tym w kaŝdym uczestniczącym w konkursie Bezpieczne Gospodarstwo Rolne. Jednostki Kasy systematycznie uczestniczą w pracach wojewódzkich i regionalnych Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie Indywidualnym. W komisjach tych działa wiele innych instytucji, stowarzyszeń i urzędów państwowych - urzędy wojewódzkie 6

7 i marszałkowskie, Państwowa Inspekcja Pracy, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Wojewódzkie Inspekcje Sanitarne, Inspekcja Ochrony Roślin, Państwowy Instytut Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Komendy Wojewódzkie Policji, Państwowa StraŜ PoŜarna, Związki Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, Izby Rolnicze, Stowarzyszenia Sołtysów, Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Agencja Rynku Rolnego, Agencja Nieruchomości Rolnych, Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne, Związek Harcerstwa Polskiego, przedstawiciele Kuratorium Oświaty, Dyrektorzy Szkół Rolniczych. Nie wyczerpując tematu działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym, na koniec kilka słów o unikatowym programie Badań przesiewowych słuchu i głosu u dzieci w wieku 7 lat z terenów wiejskich i małych miast województw Polski wschodniej. zrealizowanym w ubiegłym roku przez Kasę we współpracy z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Stowarzyszeniem Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących Człowiek-człowiekowi. Partnerami Programu byli: Komitet Patofizjologii Klinicznej Polskiej Akademii Nauk, Polskie Towarzystwo Naukowe Zaburzeń Słuchu, Głosu i Komunikacji Językowej, Kuratoria Oświatowe, władze samorządowe i oświatowe z województw i gmin objętych programem oraz regionalne mass media i Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia w Warszawie. Celem badań było wczesne wykrycie zaburzeń słuchu typu przewodzeniowego i odbiorczego, podniesienie poziomu wiedzy w środowisku rodzinnym i szkolnym o zaburzeniach słuchu oraz potrzebie wczesnej terapii, pozyskanie wiedzy medycznej i zwrócenia uwagi na epidemiologię niedosłuchu i zaburzeń głosu w populacji dzieci objętych badaniami. Program realizowano w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich (do mieszkańców) w województwach: lubelskim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim z zastosowaniem unikatowych osiągnięć telemedycyny. Badania objęły blisko 90% populacji dzieci wieku wczesnoszkolnym i wykazały, Ŝe ok. 14% dzieci wymaga specjalnej uwagi w procesie edukacji ze względu na podejrzenia zaburzenia narządu słuchu, Ŝe istnieje konieczność prowadzenia ich u wszystkich dzieci rozpoczynających naukę w szkole, Ŝe wiedza dorosłych o zaburzeniach narządu słuchu i mowy i dzieci jest wręcz zastraszająca, co lustrują dane w tabelach. Ogólne wyniki programu badań przesiewowych przeprowadzonych na obszarach wiejskich Polski wschodniej u dzieci w wieku wczesnoszkolnym odsetek dzieci w wieku 7 lat wykazujących cechy zaburzeń przewodzeniowych lub odbiorczych słuchu 13,7 % odsetek dzieci w wieku 7 lat z zaburzeniami słuchu typu centralnego 15,1 % odsetek dzieci w wieku 7 lat wykazujących cechy zaburzeń przewodzeniowych, odbiorczych lub centralnych odsetek dzieci w wieku 8-12 lat z zaburzeniami słuchu typu przewodzeniowego lub odbiorczego 19,4 % 15,1 % odsetek nieprawidłowych wyników badań audiometrycznych w jednym uchu 65,0 % odsetek rodziców dzieci z zaburzeniami słuchu, którzy nie zwrócili uwagi na problem zaburzeń słuchu u swoich dzieci 59,5 % odsetek szkół objętych badaniami 88,4% 7

8 Przykładowe wyniki badań ankietowych w programie KRUS i IFiPS odsetek dzieci, które w badaniu ankietowym wskazały na okresową lub stałą obecność szumów usznych odsetek dzieci z zaburzeniami słuchu, które wskazały na okresową lub stałą obecność szumów usznych odsetek dzieci z niedosłuchem, które łatwo się rozpraszają, proszą o powtórzenie informacji 33 % 17,1 % 66,3% Odsetek dzieci, które miały opóźniony rozwój mowy 12,3% Warto wspomnieć o aktywnej obecności KRUS na znaczących sympozjach i konferencjach. Jeszcze w tym roku Kasa weźmie udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej IBMERu, Międzynarodowej Konferencji Naukowej SGGW o ekologicznych aspektach mechanizacji produkcji rolniczej i leśnej, Międzynarodowym Seminarium Ergonomii, Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, konferencji PIMR w Poznaniu o problemach bezpieczeństwa, ergonomii oraz ekologii w uŝytkowaniu maszyn i ciągników rolniczych. Zaproszenie na I Kongres Szkół Rolniczych w Polsce równieŝ Kasa przyjęła z duŝą satysfakcją. Szanowni Państwo, PODSUMOWANIE Do wielu przytoczonych przykładów i liczb dodać trzeba dane ilustrujące efekty wspólnych wysiłków dla poprawy bezpieczeństwa Ŝycia w środowisku wiejskim. Liczba wypadków w rolnictwie indywidualnym jest obecnie o 63,1 proc. niŝsza niŝ w początkach funkcjonowania Kasy. Wraz ze wzrostem świadomości rolników o potrzebie przestrzegania zasad bhp, mniejsze są teŝ zdrowotne i ekonomiczne skutki wielu wypadków, w ub.r. 63,5 proc. to zdarzenia z uszczerbkiem na zdrowiu poniŝej 5%. O braku moŝliwości monitorowania statystyki wypadkowej z udziałem dzieci wiejskich wspominano wyŝej. Korzystając z moŝliwości, Kasa zgłosiła pytania do ankiety badawczej, wykonanej w br. przez PENTOR Research International dla Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Materiał ten dowodzi, Ŝe w 51 proc. ankietowanych gospodarstw (n= 816), zachodniopomorskie 9,7 lubuskie 9,2 wielkopolskie dolnośląskie 8,7 Wskaźnik wypadkowości w 2008 roku /wg województw/ 12 do 15,9 (5) 10 do 12 (4) 9,4 do 10 (2) 7,5 do 9,4 (5) pomorskie 12 10,6 kujawsko-pomorskie opolskie 7,5 13,3 śląskie 9,2 warmińsko-mazurskie 15,9 mazowieckie 9,4 świętokrzyskie podlaskie łódzkie lubelskie 11,5 15 gdzie są dzieci/wnuki do 16 roku Ŝycia, 51% z 416 respondentów przyznało, Ŝe ich dzieci pomagają w wykonywaniu prac rolniczych. Na innej losowej grupie 221 ankietowanych gospodarstw aŝ 96% stwierdziło, Ŝe nie zdarzył się w nich wypadek dziecka. Jedynie kilka przypadków, gdzie te wypadki miały miejsce, było związanych z pracą dziecka w gospodarstwie rolnym. małopolskie ,8 podkarpackie 11,3 WdraŜanie prawidłowych nawyków i zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym daje Kasie zamierzone i trwałe efekty. Z punktu widzenia kosztów działalności prewencyjnej Kasy, w ponad 85% finansowanej ze składek ubezpieczonych rolników, są to bardzo dobrze 8

9 zainwestowane środki publiczne. Zmiany jakościowe wdraŝane dzięki rozwiązaniom w ubezpieczeniu społecznym rolników, umoŝliwiającym oddziaływanie na poprawę warunków pracy i Ŝycia ludności rolniczej, są coraz bardziej widoczne na wsi, a inicjatywy Kasy znajdują coraz więcej zwolenników. Dziękuję za uwagę. 9