Inwestycje. światowego. gospodarczego. Świat Nieruchomości

Transkrypt

1 Budownictwo polskie w latach światowego kryzysu gospodarczego E l ż b i e t a St a r z y k R e n a t a Ko z i k 40 Świat Nieruchomości

2 W latach , gdy amerykański kryzys finansowy przeradzał się w kryzys globalny, na polskim rynku budowlanym panowało znaczne ożywienie. Dynamicznie rosła ilość zamówień na roboty budowlane. Przedsiębiorcy budowlani częściej mieli problemy z brakiem pracowników gwarantujących prawidłową realizację kontraktów niż z pozyskiwaniem zleceń. Zwiększało się tempo wzrostu produkcji budowlano-montażowej. Obserwatorzy polskiego rynku budowlanego prognozowali na najbliższe lata kontynuację dobrej koniunktury. Przewidywania te miały podstawę w dobrej kondycji polskiej gospodarki i w oddziaływaniu silnych stymulatorów popytu na usługi budowlane (dostępność funduszy unijnych, EURO 2012). Jednocześnie zwracano uwagę na zagrożenie kryzysem, którego skutki zaczynały odczuwać także liczne kraje europejskie. Autorki podjęły próbę zbadania, czy globalny kryzys finansowy początku XXI w. wpłynął na rynek budowlany Polski. Poniżej przedstawiono wyniki przeprowadzonej w ramach tych badań analizy danych statystycznych dotyczących kondycji budownictwa polskiego w latach Kondycja i wyniki działalności polskiej branży budowlanej w latach Rys.1. Liczba mieszkań, na realizację których wydano pozwolenia w tysiącach 247,7 230,1 168,4 178,8 Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Rys. 2. Liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto w tysiącach 185,1 174,7 138,0 142,9 Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Rys. 3. Liczba mieszkań w budowie ogółem w tysiącach 677,9 687,4 670,3 626,5 W sektorze budownictwa mieszkaniowego największa intensywność ruchu budowlanego miała miejsce w latach W tym czasie wydano najwięcej pozwoleń na budowę, rozpoczęto budowę największej liczby mieszkań, największa była też liczba mieszkań w budowie. W roku nastąpił liczba pozwoleń na budowę spadła o ok. 50 tys., liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto zmalała o ok. 30 tys., mieszkań w budowie było o ok. 10 tys. mniej w porównaniu z rokiem poprzednim. Liczba mieszkań oddanych do użytkowania była w r. tylko o 5,2 tys. niższa niż w 2008 r. Wykresy przedstawiające intensywność ruchu budowlanego w sektorze budownictwa mieszkaniowego w latach pokazano na rys Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Rys. 4. Liczba mieszkań oddanych do użytkowania w tysiącach 165,2 160,0 133,7 115,4 Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Świat Nieruchomości 41

3 Rys. 5. Pozwolenia na budowę obiekty infrastruktury transportu Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Rys. 6. Pozwolenia na budowę budowle wodne Opracowano na podstawie: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Zmiany intensywności ruchu budowlanego w sektorze obiektów infrastruktury transportu i w sektorze budowli wodnych nie były tak regularne, jak w sektorze budownictwa mieszkaniowego. Zmiany te charakteryzują zestawienia liczby pozwoleń na budowę pokazane na rys. 5 i 6. We wszystkich klasach przedsiębiorstw budowlanych rozróżnianych w statystykach GUS według liczby pracujących wystąpił spadek wykorzystania mocy produkcyjnych w r. Brak zamówień najbardziej dotknął mikroprzedsiębiorców (podmioty zatrudniające mniej niż 10 osób). Średnioroczne wykorzystanie mocy produkcyjnych w tej klasie przedsiębiorstw budowlanych w r. wyniosło ok. 66% i było o ponad 13% mniejsze niż w 2008 r. Najmniejszy spadek wykorzystania mocy produkcyjnych, o ok. 5%, wystąpił w grupie przedsiębiorstw zatrudniających pracowników. Zmiany w średniorocznym wykorzystaniu mocy produkcyjnych przedsiębiorstw zaliczanych do klas wyróżnianych według kryterium liczby pracujących pokazano w tabeli 1 oraz na rys Świat Nieruchomości

4 Tab. 1 Średnioroczne wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach budowlanych według liczby pracujących Liczba pracujących Rok do i więcej Wykorzystanie Zmiana Wykorzystanie Zmiana Wykorzystanie Zmiana Wykorzystanie Zmiana ,2% 80,5% 5,7% 79,0% 4,0% 85,5% 4,8% ,5% 6,3% 84,8% 4,3% 81,4% 2,4% 89,3% 3,7% ,8% 1,3% 85,4% 0,6% 82,1% 0,7% 88,9% -0,4% 66,4% -13,4% 76,8% -8,6% 76,7% -5,4% 81,6% -7,3% Opracowano na podstawie: Koniunktura w budownictwie baza bieżąca dane miesięczne, GUS Rys. 8. Średnioroczne wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach budowlanych według liczby pracujących 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% do 9 pracujących do 9 pracujących pracujących pracujących pracujących pracujących 250 i więcej pracujących 250 i więcej pracujących Opracowano na podstawie: Koniunktura w budownictwie baza bieżąca dane miesięczne, GUS Świat Nieruchomości 43

5 Rys. 9. Wykorzystanie mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlanych ogółem średnio w roku 83,0% 83,8% Rys. 10. Portfel zamówień w przedsiębiorstwach budowlanych ogółem 50,0 0,0-50,0 79,1% I.06 III.06 V.06 VII.06 IX.06 XI.06 I.07 III.07 V.07 VII.07 IX.07 XI.07 I.08 III.08 V.08 VII.08 IX.08 XI.08 I.09 III.09 V.09 VII.09 IX.09 XI.09 Opracowano na podstawie: Koniunktura w budownictwie baza bieżąca dane miesięczne, GUS 75,5% 2008 Opracowano na podstawie: Koniunktura w budownictwie baza bieżąca dane miesięczne, GUS Zmiany w średniorocznym wykorzystaniu mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlanych ogółem pokazano na rys. 9. W okresie od kwietnia 2006 r. do listopada 2008 r. przedsiębiorstwa budowlane oceniały swój portfel zamówień dość pozytywnie, choć ocena ta zmieniała się w ciągu roku osiągając maksimum (na poziomie ) w miesiącach letnich i minimum (na poziomie ok. 0) w miesiącach zimowych. Portfel zamówień w całym r. był oceniany negatywnie. Najgorszy pod tym względem był I kwartał. Zmiany stanu portfela zamówień przedstawia rys. 10. Lata to okres utrzymującego się wzrostu liczby zatrudnionych w budownictwie. W 2006 r. w budownictwie zatrudnionych było 336 tys. osób. W r. średnioroczne zatrudnienie wzrosło do ponad 443 tys. osób. Zatrudnienie to ro- 44 Świat Nieruchomości

6 sło najszybciej w latach Był to wzrost na poziomie 9% rocznie. W r. tempo wzrostu zatrudnienia w branży budowlanej zmniejszyło się nieco. Przeciętna liczba zatrudnionych w budownictwie była w r. o 5,1% wyższa niż w roku poprzednim. Dynamikę przeciętnego zatrudnienia w budownictwie przedstawia rys. 11. Przeciętne roczne wynagrodzenie w budownictwie, które w latach zwiększało się o kilkanaście procent rocznie, w r. przekroczyło poziom ubiegłoroczny zaledwie o 6,3%. Wartości wskaźnika wzrostu wynagrodzeń pokazano na rys. 12. Ogólna liczba podmiotów tworzących polski sektor budowlany w całym analizowanym okresie zwiększała się. W kolejnych latach rejestrowano coraz więcej przedsiębiorstw budowlanych. Jednocześnie w tym okresie liczba wyrejestrowanych przedsiębiorstw zmieniała się nieznacznie. W roku Rys. 11. Dynamika przeciętnego zatrudnienia w budownictwie w latach , , , ,1 Opracowano na podstawie: Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej I-IV kwartał 2006,2007,2008,;, GUS Rys. 12. Dynamika przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w budownictwie w latach ,8 115, , ,3 Opracowano na podstawie: Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej I-IV kwartał 2006,2007,2008,; GUS Świat Nieruchomości 45

7 liczba nowych wejść do sektora budowlanego spadła o 10,7 tys., a liczba wyjść wzrosła o 15,7 tys. w porównaniu z rokiem ubiegłym. Dane opisujące zmiany w liczbie nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych podmiotów budowlanych przedstawiono na rys. 13. W całym rozpatrywanym okresie produkcja budowlano-montażowa rosła. Tempo tego wzrostu było najwyższe w 2006 r. Rys. 13. Liczba podmiotów budowlanych nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych z rejestru REGON w latach ,1 39,1 30,6 57,6 49,8 57,6 49,8 46,9 27,3 28,8 30,6 27,3 28,8 46,9 44,5 44,5 nowo nowo zarejestrowane w tys. Opracowano na podstawie: Zmiany strukturalne w gospodarce narodowej, GUS wyrejestrowane w tys. wyrejestrowane w tys. Rys. 14. Dynamika produkcji budowlano-montażowej w latach w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób 117,5 115,7 112,9 103, Opracowano na podstawie: Dynamika produkcji przemysłowej i budowlano-montażowej w grudniu 2006, 2007, 2008,, GUS Rys. 15. Wskaźniki cen produkcjibudowlano-montażowej 103,2 107,4 104,8 100, Opracowano na podstawie: Roczne mierniki gospodarcze, GUS 46 Świat Nieruchomości

8 Produkcja budowlano-montażowa była wówczas o 17,5% wyższa niż w roku poprzednim. Obserwatorzy rynku budowlanego formułowali w tym czasie bardzo optymistyczne prognozy na nadchodzące lata. Prognozy te okazały się trafne. W latach 2007 i 2008 wzrost był tylko o niespełna 3 punkty procentowe słabszy. W r. miał miejsce bardziej istotny spadek tempa wzrostu produkcji budowlano-montażowej. Nie był to już wzrost przekraczający 10%. Produkcja w r. wzrosła o 3,7%. Trudno nie wiązać tego spowolnienia tempa wzrostu produkcji budowlanej z kryzysem odczuwanym w całej Europie. Dynamikę produkcji budowlano-montażowej w latach przedstawia rys. 14. W całym rozpatrywanym okresie z roku na rok rosły ceny produkcji budowlanomontażowej. Wzrost ten był najbardziej dynamiczny w 2007 r. Ceny produkcji budowlano-montażowej w porównaniu z cenami w roku poprzednim wzrosły wówczas o 7,4%. W r. miało miejsce wyhamowanie wzrostu cen produkcji budowlano-montażowej. W stosunku do roku poprzedniego ceny te zwiększyły się jedynie o 0,2%. Dyna- mikę cen produkcji budowlano-montażowej w latach przedstawia rys.15. Podsumowanie Dane statystyczne opisujące kondycję i wyniki polskiej branży budowlanej w latach dają podstawę do stwierdzenia, że globalny kryzys gospodarczy nie miał na ten sektor gospodarki naszego kraju zdecydowanie negatywnego wpływu. Do r. rosła produkcja budowlanomontażowa, zwiększało się zatrudnienie, coraz wyższa była przeciętna wartość wynagrodzeń, przedsiębiorstw nowo zarejestrowanych było co najmniej tyle samo, co Literatura: Ruch budowlany w roku 2006, 2007, 2008, ; GUNB Koniunktura w budownictwie baza bieżąca dane miesięczne, GUS Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej I-IV kwartał 2006,2007,2008,; GUS wyrejestrowanych. Wpływ kryzysu zaznaczył się w połowie rozpatrywanego okresu zauważalnym spadkiem wskaźników opisujących kondycję i wyniki polskiej branży budowlanej. Dr in ż. Re n a t a Ko z i k, Dr in ż. El ż b i e t a St a r z y k Politechnika Krakowska, Zakład Technologii i Organizacji Budownictwa Zmiany strukturalne w gospodarce narodowej, GUS Dynamika produkcji przemysłowej i budowlanomontażowej w grudniu 2006, 2007, 2008,, GUS Roczne mierniki gospodarcze, GUS Budownictwo polskie w latach światowego kryzysu gospodarczego (Streszczenie) Polish construction industry in the years of global crisis (Summary) W artykule przedstawiono obraz polskiego budownictwa w latach trwającego obecnie globalnego kryzysu gospodarczego. Uwzględniono dynamikę produkcji budowlano-montażowej, wykorzystanie potencjału produkcyjnego przedsiębiorstw budowlanych, intensywność ruchu budowlanego, dynamikę cen produkcji budowlano-montażowej, dynamikę zatrudnienia i wynagrodzeń w budownictwie, zmiany w strukturze sektora budowlanego oraz ogólną koniunkturę w budownictwie polskim. Dane statystyczne opisujące lata dają podstawę do stwierdzenia, że kondycja i wyniki polskiej branży budowlanej zauważalnie, choć nie drastycznie pogorszyły się w ostatnim roku analizowanego okresu. The article presents Polish construction industry in the period of present crisis in world economy. Dynamics of construction/assembly production, capacity utilization of construction enterprises, intensity of construction activity, variability of prices in construction, employment in construction industry, structural changes and the general business tendency climate in construction have been taken into consideration. Statistical data describing years show that the shape of Polish construction industry and its production change worse noticeably but not drastically during the last year of the considered period. Świat Nieruchomości 47