Fakultatywne wspólne europejskiej przepisy dotyczące sprzedaży: najczęściej zadawane pytania

Transkrypt

1 MEMO/11/680 Bruksela, dnia 11 października 2011 r. Fakultatywne wspólne europejskiej przepisy dotyczące sprzedaży: najczęściej zadawane pytania Czym są wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży? Konsumenci i przedsiębiorstwa zwłaszcza małe przedsiębiorstwa nie w pełni wykorzystują potencjał jednolitego rynku obejmujący 500 mln ludzi. Obecnie 44% Europejczyków twierdzi, że nie dokonuje zakupów zagranicą, ponieważ nie mają pewności co do przysługujących im praw 1. Opublikowane dziś nowe badanie Eurobarometru wykazało, że według 55% eksportujących przedsiębiorstw różnice w przepisach prawa umów stanowią dla konsumentów jedną z największych przeszkód w handlu transgranicznym 2. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży mają na celu przełamanie tych barier. Przepisy te otworzą rynki dla przedsiębiorstw i zapewnią konsumentom większy wybór towarów i wysoki poziom ochrony. Ułatwią także handel, oferując jednolity zestaw norm mający zastosowanie do umów transgranicznych we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. Jeśli przedsiębiorcy oferowaliby swoje produkty na podstawie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży, konsumenci, dzięki jednemu kliknięciu myszki, mogliby korzystać z przyjaznych użytkownikowi umów europejskich, gwarantujących wysoki poziom ochrony. Na jakie problemy napotykają przedsiębiorstwa sprzedające swoje towary w innych państwach członkowskich UE? Jedynie 9,3% przedsiębiorstw handlujących towarami sprzedaje je do innych państw UE 3. Obecnie zdarza się, że przedsiębiorstwa, które chcą dokonywać transakcji transgranicznych, muszą dostosowywać się do nawet 26 różnych krajowych systemów prawa umów, tłumaczyć je i zatrudniać prawników, co kosztuje średnio euro w przypadku każdego dodatkowego rynku eksportowego. Dostosowanie stron internetowych może średnio kosztować kolejne 3000 euro. Jest to trudna sytuacja zarówno dla przedsiębiorstw, które przeprowadzają transgraniczne transakcje sprzedaży z konsumentami, jak i dla przedsiębiorstw prowadzących interesy z innymi firmami. Małe i średnie przedsiębiorstwa, które stanowią 99% wszystkich przedsiębiorstw w UE, są niewspółmiernie dotknięte tym problemem, gdyż brakuje im wewnętrznej wiedzy prawniczej oraz innej wiedzy specjalistycznej niezbędnej do pracy z różnymi systemami krajowego prawa umów. Koszt prowadzenia działalności handlowej na kilku zagranicznych rynkach jest szczególnie wysoki w porównaniu z obrotami osiąganymi przez małe i średnie przedsiębiorstwa. 1 Błyskawiczne badanie Eurobarometru 299a Postawy w odniesieniu do handlu i ochrony praw konsumenta ponad granicami, s Błyskawiczne badanie Eurobarometru 321, Europejskie prawo umów, transakcje konsumenckie, s Baza danych Eurostatu DS : wartość obrotów handlowych w podziale według rodzajów działalności i klasy wielkości przedsiębiorstwa, 2007 r.

2 Koszty transakcyjne związane z wywozem towarów do jednego państwa członkowskiego mogłyby wynieść nawet 7% rocznego obrotu mikroprzedsiębiorstwa zajmującego się sprzedażą detaliczną. Koszty wywozu towarów do czterech państw członkowskich mogłyby zatem sięgnąć 26% obrotu rocznego tego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorcy, zniechęcani do transakcji trangranicznych przez przeszkody związane z prawem umów, co roku rezygnują z co najmniej 26 mld euro w handlu wewnątrz UE. Jest to koszt bezpośredni, jaki ponosi gospodarka unijna, jeśli chodzi o handel oraz miejsca pracy. W transakcjach między przedsiębiorstwami a konsumentami 55% przedsiębiorstw sprzedających towary konsumentom spoza rynku krajowego lub zainteresowanych tą formą działalności twierdzi, że powstrzymuje je od tego szereg barier związanych z prawem umów 4 : Główne bariery związane z prawem umów (w porządku wskazanym przez przedsiębiorstwa) w transakcjach między przedsiębiorstwami a konsumentami to: - zapoznanie się z zagranicznym prawem umów 40% - przestrzeganie różnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta 38% - uzyskanie porady prawnej na temat zagranicznego prawa umów 35% - rozstrzyganie sporów wynikających z umów transgranicznych 34% W transakcjach między przedsiębiorstwami 49% przedsiębiorstw sprzedających towary konsumentom spoza rynku krajowego lub zainteresowanych tą formą działalności twierdzi, że powstrzymuje je od tego szereg barier związanych z prawem umów 5 : Główne bariery związane z prawem umów (w porządku wskazanym przez przedsiębiorstwa) w transakcjach między przedsiębiorstwami to: - zapoznanie się z zagranicznym prawem umów 35% - rozstrzyganie sporów wynikających z umów transgranicznych 32% - uzyskanie porady prawnej na temat zagranicznego prawa umów 31% - wybór prawa właściwego dla umowy 30% Na jakie problemy napotykają konsumenci, którzy dokonują zakupów transgranicznych? Jedynie 7% konsumentów kupuje w Internecie towary z innego państwa członkowskiego, podczas gdy zakupów w Internecie we własnym państwie dokonuje 33% z nich 6. 4 Błyskawiczne badanie Eurobarometru 321, Europejskie prawo umów, transakcje konsumenckie, s Błyskawiczne badanie Eurobarometru 320, Europejskie prawo umów, transakcje między przedsiębiorstwami, s Błyskawiczne badanie Eurobarometru 299, Postawy konsumentów w odniesieniu do handlu i ochrony praw konsumenta ponad granicami, s

3 Obecnie osoby dokonujące zakupów przez Internet w innym państwie europejskim mogą spotkać się z odmową sprzedaży lub dostawy do ich kraju: co roku dotyka to 3 mln konsumentów w Europie. Dzieje się tak, gdyż bariery w handlu w innych państwach członkowskich w UE stanowią czynnik odstraszający przedsiębiorstwa od obsługi konsumentów w całej UE. 44% konsumentów twierdzi, że niepewność dotycząca przysługujących im praw zniechęca ich do kupowania w innych państwach członkowskich UE 7. Jakie korzyści przyniosą konsumentom wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży? Konsumentom będzie przysługiwać tak samo wysoki poziom ochrony ich praw we wszystkich państwach członkowskich. Konsumenci będą mogli polegać na wspólnych europejskich przepisach dotyczących sprzedaży jako na świadectwie jakości. Przykładowo konsumenci będą mieć swobodny wybór środków ochrony prawnej w przypadku dostarczenia wadliwego produktu. Oznacza to, że konsumenci mogliby na przykład rozwiązać umowę, zażądać wymiany lub naprawy produktu, czy też obniżenia ceny. Obecnie większość konsumentów w UE nie ma takiego swobodnego wyboru. Wspomniane środki ochrony prawnej przysługiwałyby także konsumentom, którzy kupili treści cyfrowe, takie jak muzyka, filmy, oprogramowanie lub aplikacje pobierane z Internetu. Produkty te byłyby objęte ochroną prawną, niezależnie od tego, czy są zapisane na nośniku materialnym takim jak CD lub DVD Taki wysoki poziom ochrony konsumenta zwiększy zaufanie konsumentów do zakupu produktów w innych państwach UE. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zachęcą przedsiębiorstwa do eksportowania towarów na inne rynki zagraniczne, gdyż wpłyną na obniżenie kosztów sprzedaży transgranicznej dla przedsiębiorców. Dzięki temu konsumenci uzyskają dostęp do większej liczby lepszych ofert po niższych cenach. Kupujący w Internecie nie powinni już otrzymywać komunikatów typu: ten produkt nie jest dostępny w Twoim kraju, z powodu różnic w krajowych przepisach prawa umów. Szacuje się, że prawie połowa (44%) konsumentów dokonujących zakupów w Internecie. nie jest pewna przysługujących im praw. Konsumenci ci mogliby łącznie zaoszczędzić 380 mln euro, gdyby dokonali w Internecie co najmniej jednego zakupu transgranicznego. 7 Błyskawiczne badanie Eurobarometru 299a Postawy w odniesieniu do handlu i ochrony praw konsumenta ponad granicami, s

4 Różnice w cenie towarów konsumpcyjnych w państwach członkowskich UE wynoszą średnio około 24% 8. Konsumenci w mniejszych państwach UE, takich jak Malta, Cypr, Republika Czeska, Słowacja i Słowenia 9, są szczególni poszkodowani ze względu na ceny. Ostatnie badanie tzw. tajemniczego klienta (mystery shopper) dotyczące dostępności internetowych ofert popularnych towarów konsumpcyjnych wykazało, że w ponad 50% przypadków konsumenci mogliby kupić produkty w innych państwach UE w cenie o co najmniej 10% niższej 10. Z lepszych ofert przy kupowaniu towarów w innym państwie UE skorzystaliby szczególnie konsumenci z Portugalii, Włoch, Słowenii, Hiszpanii, Danii, Rumunii, Litwy, Grecji, Estonii, Finlandii, Węgier, Cypru i Malty. 11 Wspomniane badanie wykazało także, że w około połowie państw UE wybór produktów jest bardziej ograniczony. W większości przypadków (Cypr (98%), Malta (98%), Luksemburg (80%), Litwa (76%), Łotwa (72%), Irlandia (71%), Belgia (65%), Estonia (61%), Portugalia (59%), Finlandia (58%), Słowenia (54%), Rumunia (51%) i Grecja (51%)) 12 przy wyszukiwaniu produktów z koszyka 100 najpopularniejszych towarów konsumpcyjnych, produkty nie były dostępne w Internecie na rynku krajowym. Jakie korzyści odniosą przedsiębiorstwa? Handel transgraniczny stałby się tańszy dla wszystkich przedsiębiorstw, w szczególności skorzystałyby na tym małe i średnie przedsiębiorstwa mogłyby sobie pozwolić na rozszerzenie działalności na nowe rynki. Koszt transgranicznego handlu elektronicznego obniżyłby się w momencie, w którym przedsiębiorstwa nie musiałyby dostosowywać swoich stron internetowych do przepisów prawa każdego państwa UE, w którym dokonują sprzedaży swoich produktów. Pobudzi to sektor handlu elektronicznego oraz ogólnie działalność małych i średnich przedsiębiorstw, które stanowią około 99% przedsiębiorstw w UE. W sumie 71% przedsiębiorstw stwierdziło, iż najprawdopodobniej albo prawdopodobnie korzystałoby z jednolitego unijnego prawa umów w transgranicznych transakcjach sprzedaży zawieranych z konsumentami 13, a 70% korzystałoby z tego prawa w handlu z innymi przedsiębiorstwami Eurostat, Statystyki w skrócie (Statistics in focus), 50/ Sprawozdanie Eurostatu (Borchert 2009), porównanie poziomu cen towarów konsumpcyjnych. 10 YouGov Psychonomics, Ocena tzw. tajemniczego klienta (mystery shopping) transgranicznego handlu elektronicznego w UE, październik 2009, s YouGov Psychonomics, Ocena tzw. tajemniczego klienta (mystery shopping) transgranicznego handlu elektronicznego w UE, październik 2009, s YouGov Psychonomics, Ocena tzw. tajemniczego klienta (mystery shopping) transgranicznego handlu elektronicznego w UE, październik 2009, s Błyskawiczne badanie Eurobarometru 321, Europejskie prawo umów, transakcje konsumenckie, s Błyskawiczne badanie Eurobarometru 320, Europejskie prawo umów, transakcje między przedsiębiorstwami, s

5 Według badań Eurobarometru opublikowanych dziś przez Komisję przedsiębiorstwa twierdzą, że gdyby istniało jedno europejskie prawo umów, eksportowałyby więcej: w opinii około połowy z nich pozwoliłoby im ono rozszerzyć działalność na co najmniej trzy kolejne państwa (50% w sprzedaży na rzecz konsumentów, 48% w handlu z innymi przedsiębiorstwami). 5

6 Ponadto wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zagwarantowałyby przedsiębiorstwom pewność prawną mogłyby one opierać się na jednolitym zestawie norm obowiązujących we wszystkich 27 państwach członkowskich, zarówno w przypadku umów sprzedaży zawieranych z konsumentami, jak i innymi przedsiębiorstwami. 6

7 Czy wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zastąpią krajowe prawo umów? Nie. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży byłyby wariantem fakultatywnym obok krajowego prawa umów. Sprzedawcy mogą dobrowolnie korzystać z zestawu norm, który jest identyczny we wszystkich 27 państwach członkowskich. Ci zaś, którzy nie chcąc korzystać ze wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży, mogą po prostu nadal korzystać z przepisów krajowych. Konsumenci będą zawsze odpowiednio informowani i będą musieli wyraźnie zgodzić się na wykorzystanie umowy opartej na wspólnych europejskich przepisach dotyczących sprzedaży. Co ze swobodą umów? Czy będzie przestrzegana? Przestrzega się zasady swobody umów, gdyż obie strony muszą wyrazić zgodę na zastosowanie umowy. Nikt nie jest zobowiązany do korzystania z tej umowy. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży stanowiłyby jednolity zestaw norm, drugi reżim, z którego strony mogłyby swobodnie korzystać w transakcjach transgranicznych. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży nie powodowałyby żadnych kosztów dla tych przedsiębiorstw, które nie chcą z nich korzystać. Przedsiębiorstwa, które zdecydują się z nich korzystać, uczynią tak tylko wtedy, gdy korzyści ekonomiczne będą przewyższać koszty. Jak wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży będą funkcjonować w praktyce? Przykład 1 Bísaro-Salsicharia Tradicional, małe przedsiębiorstwo z siedzibą w północnej Portugalii, sprzedaje lokalne produkty wieprzowe. Obecnie handluje z przedsiębiorcami i konsumentami z sześciu innych państw członkowskich. Wartość tego wywozu stanowi 8% rocznego obrotu przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa zagraniczne, z którymi handluje, nalegają każdorazowo, by prawem mającym zastosowanie do zawieranej z nimi umowy było ich prawo krajowe. Przedsiębiorstwo chce wejść na rynek duński, ale obawia się różnic między prawem portugalskim i duńskim, jeśli chodzi o prawo umów i przepisy dotyczące ochrony konsumenta. Do dnia dzisiejszego zainwestowało około 5% swoich obrotów w rozszerzenie działalności na rynki zagraniczne. W opinii przedsiębiorstwa jedno prawo umów wspólne dla całej UE uprościłoby transakcje i usprawniło ich zawieranie. Oczekuje ono, że korzystanie ze wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży umożliwiłoby eksport do większej liczby krajów, przyczyniając się do wzrostu obrotów nawet o 15%. Przykład 2 Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris, średnie przedsiębiorstwo z siedzibą w Polsce, zajmujące się sprzedażą kosmetyków, uważa, że różnice w prawie umów wiążą się ze znacznymi kosztami i stanowią istotną barierę w handlu tego przedsiębiorstwa z Rumunią. Przedsiębiorstwo dotkliwie odczuwa różnice w przepisach dotyczących opóźnionych płatności przez detalistów. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży, dostępne we wszystkich językach urzędowych UE, przewidują jeden kompletny zestaw przepisów dotyczących opóźnionych płatności (stopa odsetek, termin wymagalności, odszkodowanie itp.). Polskie przedsiębiorstwo mogłoby z nich korzystać przy wszystkich umowach zawieranych z przedsiębiorstwami w Rumunii lub każdym innym państwie członkowskim UE, bez potrzeby uwzględniania przepisów krajowych. 7

8 Przykład 3 Kalin, mieszkaniec Bułgarii, postanawia kupić swojej żonie czytnik książek elektronicznych na urodziny. W lokalnym sklepie elektronicznym znajduje tylko trzy modele czytników książek elektronicznych. Najtańszy z nich kosztuje około 100 euro, a pozostałe około 250 euro każdy. Kalin chce wiedzieć, czy istnieje większy wybór czytników. Przyjaciel przekazuje mu adresy dwóch renomowanych sklepów internetowych. Zachwycony oferowanym przez nie wyborem, Kalin postanawia kupić określony model, który kosztuje 160 euro. Jednak na etapie podawania kraju zamieszkania na stronie internetowej pojawia się informacja, że Bułgarii nie ma na liście państw, z którymi handluje przedsiębiorstwo prowadzące sklep. Kalin próbuje dokonać zakupu w innym sklepie internetowym, znajdując inny model czytnika książek elektronicznych, za jeszcze lepszą cenę. Jednak ponownie napotyka na ten sam problem: przedsiębiorstwo nie pozwala na zakup produktu ze swojej angielskiej strony internetowej i Kalin zostaje przekierowany na stronę, która umożliwia mu dokonanie zakupu w Stanach Zjednoczonych. Kalinowi wreszcie udaje się kupić czytnik książek elektronicznych, ale zastanawia się, dlaczego łatwiej mu było kupić wybrany produkt w Stanach Zjednoczonych niż w Europie. Przykład 4 Niemiecki pszczelarz, który produkuje i sprzedaje miód, kupił maszynę od francuskiego przedsiębiorstwa. Maszyna okazuje się wadliwa. Francuski dostawca zgadza się naprawić usterkę, ale odmawia zapłaty za transport maszyny z Niemiec do Francji. Niemieckie przedsiębiorstwo chciałoby dowiedzieć się, kto powinien zapłacić za transport oraz czy umowę można rozwiązać, ale uzyskanie porady prawnej byłoby kosztowne. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zapewniłyby jasny i spójny zestaw praw i obowiązków obu stron umowy w przypadku, gdyby produkt okazał się wadliwy. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży przewidują wyraźnie, że koszty transportu ponosi sprzedawca. Przykład 5 Przedsiębiorstwo z siedzibą w Polsce chce rozszerzyć swoją działalność, ale napotkało na trudności związane z różnicami w prawie umów w Polsce, Republice Czeskiej, na Słowacji i Węgrzech. Różne przepisy dotyczące dostaw w szczególności utrudniają sporządzenie umów, które byłyby ważne jednocześnie na wszystkich czterech rynkach. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży, dostępne we wszystkich językach urzędowych UE, przewidują jasny zestaw norm, z których przedsiębiorstwo mogłoby korzystać we wszystkich zawieranych przez siebie umowach transgranicznych, w tym dotyczących miejsca, terminu, sposobu dostawy, obowiązków sprzedawcy odpowiedzialnego za przewóz towarów, obowiązków i praw stron w przypadku wcześniejszej dostawy lub dostawy w niewłaściwej ilości. Jakie będą kolejne działania? Wniosek zostanie teraz przekazany Parlamentowi Europejskiemu oraz Radzie UE do przyjęcia kwalifikowaną większością głosów zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą. Po jego przyjęciu, rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 20 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw UE. Podstawę prawną wniosku stanowi art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), dotyczący rynku wewnętrznego. 8