Załącznik nr 2 AUTOREFERAT NA TEMAT DOROBKU I OSIĄGNIĘĆ W PRACY NAUKOWO-BADAWCZEJ W JĘZYKU POLSKIM. dr Iwona Przychocka

Transkrypt

1 Załącznik nr 2 AUTOREFERAT NA TEMAT DOROBKU I OSIĄGNIĘĆ W PRACY NAUKOWO-BADAWCZEJ W JĘZYKU POLSKIM dr Iwona Przychocka

2 AUTOREFERAT NA TEMAT DOROBKU I OSIĄGNIĘĆ W PRACY NAUKOWO-BADAWCZEJ W JĘZYKU POLSKIM Spis treści 1. PREZENTACJA INFORMACJI OGÓLNYCH DOTYCZĄCYCH HABILITANTKI Informacja o wykształceniu i zatrudnieniu Ogólna charakterystyka aktywności zawodowej Ogólna charakterystyka osiągnięć, dorobku oraz zainteresowań naukowych PREZENTACJA JEDNOTEMATYCZNEGO CYKLU PUBLIKACJI Skład jednotematycznego cyklu publikacji wskazanego jako osiągnięcie naukowe będące znacznym wkładem w rozwój nauk ekonomicznych dyscypliny finanse Uzasadnienie wyboru problematyki w ramach jednotematycznego cyklu publikacji Zakres, charakter i cel jednotematycznego cyklu publikacji Charakterystyka jednotematycznego cyklu publikacji Charakterystyka nurtu dotyczącego rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw OMÓWIENIE POZOSTAŁYCH OSIĄGNIĘĆ NAUKOWO-BADAWCZYCH Szczególne osiągnięcia naukowe INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI POPULARYZUJĄCEJ NAUKĘ DOROBEK DYDAKTYCZNY DOROBEK ORGANIZACYJNY

3 1. PREZENTACJA INFORMACJI OGÓLNYCH DOTYCZĄCYCH HABILITANTKI 1.1. Informacja o wykształceniu i zatrudnieniu W roku 1996 po odbyciu pięcioletnich studiów stacjonarnych na kierunku Finanse i Bankowość obroniłam pracę magisterską pt. Działalność kredytowa i metody zabezpieczeń przez ryzykiem kredytowym w banku komercyjnym (na podstawie Banku Pekao S.A.) i uzyskałam tytuł magistra ekonomii w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. W 2005 roku w oparciu o dysertację doktorską pt. Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, którą obroniłam na Wydziale Ekonomii i Zarządzania na Uniwersytecie w Białymstoku (promotorem był prof. dr hab. Jerzy Borowski, a recenzentami byli: prof. dr hab. Bogusław Pietrzak, dr hab. prof. UwB Aleksander Maksimczuk), uzyskałam stopień doktora nauk ekonomicznych na Uniwersytecie w Białymstoku. W 1996 r. podjęłam pracę w polskim systemie bankowym w Kredyt Bank S.A, w trakcie której mogłam bliżej zapoznać się z wieloma problemami, które w nim występowały z dużą ostrością w dobie transformacji. W 2001 r. zostałam zatrudniona na stanowisku asystenta w Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w Katedrze Ekonomii i Finansów, a po uzyskaniu stopnia doktora nauk ekonomicznych w 2005 r. zostałam mianowana na stanowisko adiunkta w Katedrze Ekonomii i Finansów w Wyższej Szkole Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie. W 2011 r. na bazie pozytywnej opinii nr BCK-II-P/N-684/11 z dnia 18 kwietnia 2011 r. Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów zostałam zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Wyższej Szkole Zarządzania i Prawa im. H. Chodkowskiej Ogólna charakterystyka aktywności zawodowej Cała moja dotychczasowa aktywność naukowo-badawcza oraz publikacyjna mieści się w obszarze nauk ekonomicznych. Przy czym wyraźnie wśród moich zainteresowań można dostrzec trzy nurty, w tym jeden dominujący. Są nimi: a) problematyka finansowych uwarunkowań funkcjonowania i rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce naukowej (m. in. w Polsce, jak i w innych krajach UE), 2

4 b) problematyka bankowości ze szczególnym uwzględnieniem banków komercyjnych w kontekście współpracy z bankiem centralnym, c) problematyka wpływu finansów publicznych na rozwój ekonomiczny sektora MSP. Przedstawiony wyżej układ tematyczny moich zainteresowań naukowych jest logiczną konsekwencją aktywności zawodowej, która łączy moje zainteresowania naukowe z pracą realizowaną w praktyce zawodowej (praca w banku komercyjnym, jak i doradztwo ekonomiczne małym i średnim firmom). Takie bezpośrednie połączenie teorii z praktyką z jednej strony pozwala mi na przenoszenie do praktyki gospodarczej najnowszych trendów rozwiązań pojawiających się w teorii finansów przedsiębiorstw, z drugiej zaś strony umożliwia podejmowanie najbardziej istotnych tematów badań i dociekań naukowych, które następnie są prezentowane w licznych publikacjach zarówno o charakterze monograficznym, jak i w artykułach o zasięgu krajowym, jak i międzynarodowym. Czynnikiem łączącym obie formy aktywności zawodowej jest moja działalność informacyjna oraz dydaktyczna, którą realizuję w ramach wykładów i konwersatoriów na dwóch poziomach studiów w Wyższej Szkole Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej i Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie, a także w ramach licznych studiów podyplomowych na mojej macierzystej uczelni. Sądzę, że znaczne zainteresowanie prowadzonymi przeze mnie zajęciami dydaktycznymi oraz ich pozytywna ocena, wyrażona przez słuchaczy, przejawiająca się otrzymanymi nagrodami dydaktycznymi Rektorów obu Uczelni, wynikają w dużej mierze z tego, że jestem w stanie przekazać uczestnikom kształcenia nie tylko najnowszą wiedzę teoretyczną, ale również wiedzę praktyczną. Pragnę podkreślić, że istotnym elementem mojej pracy naukowej jest działalność promotorska, obejmująca wypromowanie w trakcie prowadzonych wielu seminariach magisterskich i licencjackich ponad 164 prac magisterskich i 247 prac licencjackich oraz bardzo wielu prac na studiach podyplomowych. Przyjęte przeze mnie prace magisterskie i dyplomowe zostały ocenione wysoko przez recenzentów, jak i przez komisje przyjmujące ich obronę. Oprócz waloru naukowego podnoszony jest także fakt, iż poruszana problematyka obejmuje z reguły najbardziej aktualne problemy ekonomiczne. Pełniłam także funkcję opiekuna kół naukowych, które organizowały pod moim kierunkiem seminaria naukowe, kończące się publikacją zwartą lub artykułami naukowymi. 3

5 Moje zaangażowanie na rzecz rozwoju społeczności akademickiej nie ogranicza się tylko do działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej czy promotorskiej. W minionym okresie aktywnie uczestniczyłam w pracach organizacyjnych Uczelni. Od 2003 do 2011 roku byłam członkiem Senatu Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie. Od 15 września 2011 roku powołana zostałam na stanowisko prodziekana, a od 1 lutego 2012 roku na dziekana Wydziału Zarządzania i Finansów w Wyższej Szkole Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie. Jednocześnie jestem członkiem Senatu tej Uczelni Ogólna charakterystyka osiągnięć, dorobku oraz zainteresowań naukowych. Dorobek naukowo-badawczy obejmuje 113 publikacji (z tego 8 pozycji złożono do druku), w tym po uzyskaniu stopnia doktora 98 pozycji. Są to zarówno prace o charakterze monograficznym, jak i artykuły opublikowane w krajowych oraz zagranicznych wydawnictwach zwartych, jak i czasopismach naukowych. Dorobek mój jest wewnętrznie spójny, a problematyka i obszar zainteresowań oraz dociekań naukowych w nim prezentowane są wzajemnie logicznie i merytorycznie zbieżne. Chciałabym aby można byłoby spojrzeć na mój dorobek naukowo-badawczy z dwóch punktów widzenia. A. Przedmiot zainteresowań i badań naukowych. Od samego początku mojej kariery naukowej są wyraźnie zarysowane obszary oraz problematyka dociekań naukowych w ramach nauk ekonomicznych dyscypliny finanse. Moje zainteresowania naukowe skupione są w trzech obszarach naukowych związanych z sektorem małych i średnich przedsiębiorstw (skrót MSP) w świecie, w tym i w Polsce, a mianowicie: finansowe uwarunkowania funkcjonowania i rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej, funkcjonowanie systemu bankowego oraz finanse publiczne w kontekście MSP. Biorąc pod uwagę trzy wyżej sprecyzowane obszary widać, iż pomiędzy nimi istnieją silne więzi i współzależności. Jednocześnie pragnę zaznaczyć, że mój dorobek naukowy nie tylko rozwija się w tych obszarach, ale także ukierunkowany jest na nowe obszary dociekań naukowych, ale zawsze powiązanych z tymi trzema głównymi obszarami. Wykraczanie poza ramy moich głównych nurtów badań pozwala na pełniejsze spojrzenie na rozwój sektora MSP w warunkach gospodarki rynkowej. Widać to wyraźnie w aspekcie regulacji prawnych, które znalazły się w orbicie moich zainteresowań naukowych z jednej strony jako istotny element funkcjonowania sektora MSP, z drugiej zaś strony jako 4

6 element otoczenia przedsiębiorstw tego sektora, a więc podlega ekonomicznej ocenie skutków dla tego sektora. W 2012 r. powierzono mi kierowanie dwoma grantami badawczymi (granty Ministerstwa Finansów) z zakresu funkcjonowania MSP i poboru danin publicznych. Oprócz tego od 1 maja 2013 r. kieruję jednym grantem badawczym zleconym przez Ministerstwo Gospodarki w zakresie wybranych uwarunkowań prawno-ekonomicznych przedsiębiorczości w Polsce. Ponadto jestem członkiem zespołu badawczego w ramach grantu badawczego Ministerstwa Finansów dotyczącego uszczupleń podatkowych w Polsce oraz członkiem zespołu badawczego w ramach grantu badawczego Ministerstwa Gospodarki dotyczącego unormowań handlu internetowego w Polsce (Załącznik nr 5). Ponadto uczestniczę w pracach międzynarodowego zespołu badawczego (polskolitewsko-ukraińsko-białoruskiego), którego celem jest przeanalizowanie podobieństw, jak i różnic rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w wyżej wymienionych krajach. B. Etapy rozwoju naukowego W moim dorobku naukowo-badawczym można wyróżnić okresy rozwoju naukowego, w ramach których zmienił się akcent kładziony na poszczególne obszary dociekań badawczych. Pierwszy okres to lata Cechują go dwa ważne wydarzenia naukowe, a mianowicie: uzyskanie w 1996 roku tytułu magistra ekonomii w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie za pracę pt. Działalność kredytowa i metody zabezpieczeń przed ryzykiem kredytowym w banku komercyjnym (na podstawie Banku Pekao S.A.) uzyskanie w 2005 r. stopnia doktora nauk ekonomicznych na Uniwersytecie w Białymstoku za pracę pt. Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, której promotorem był prof. dr hab. Jerzy Borowski. Moja aktywność naukowa przypadająca na ten okres skoncentrowana była na badaniu przemian dokonujących się w polskim sektorze bankowym oraz jego wpływie na powstawanie i przemiany w polskim sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Szczegółową informację o mojej aktywności naukowej przypadającej na ten okres zaprezentowałam w Załączniku nr 7. 5

7 Drugim okresem mojego rozwoju naukowego to lata po uzyskaniu stopnia doktora (od 2005 r. do dnia dzisiejszego.) W okresie mojej pracy naukowej po uzyskaniu stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych wzmocniłam i skoncentrowałam swoją uwagę na problematyce rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Opublikowałam na bazie rozprawy doktorskiej książkę pt. Warunki działania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo COMANIM, Warszawa Na początku moich zainteresowań tym obszarem, problematyka sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce jawiła mi się jedynie w aspekcie determinantów przeobrażenia się tego sektora w czasie postępującej transformacji systemowej. Wraz z rozwojem i dojrzewaniem naukowym problematyka determinantów rozwoju sektora MSP w Polsce zaczęła być przeze mnie rozwijana, uzupełniania i dopełniana. Odkrywałam coraz to nowe powiązane ze sobą obszary rozważań naukowych (rola sektora MSP w Polsce i UE, innowacyjność sektora MSP, bariery rozwoju tego sektora, źródła jego finansowania, wpływ procesów globalizacyjnych na rozwój sektora MSP w Polsce). Unaoczniłam sobie to, że nadal istnieją zagadnienia, które wymagają pogłębionych badań i rozważań naukowych, a pewne elementy metodyczne wymagają dopracowania, ujednolicenia a także podejścia ogólnego. Mój dorobek naukowy przedstawię w dalszej części autoreferatu. 6

8 2. PREZENTACJA JEDNOTEMATYCZNEGO CYKLU PUBLIKACJI Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce wyzwania teorii i potrzeby praktyki stanowiącego osiągnięcia wynikające z art. 16 ust. 2 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. 2003, nr 65, poz. 595 ze zmianami) Skład jednotematycznego cyklu publikacji wskazanego jako osiągnięcie naukowe będące znacznym wkładem w rozwój nauk ekonomicznych dyscypliny finanse. Jednotematyczny cykl publikacji: Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce wyzwania teorii i potrzeby praktyki, stanowiący osiągnięcia wynikające z art. 16 ust. 2 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. 2003, nr 65, poz. 595 ze zmianami) i będący moim znaczącym udziałem w rozwój nauk ekonomicznych w dyscyplinie finanse, obejmuje zestaw 35 najważniejszych publikacji z obszaru przemian i kierunków rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, które zostały pogrupowane według prezentowanej w nich problematyki. Dzieła własne opublikowane w całości przedstawia poniższa lista: Monografie: 1. I. Przychocka, Integracja europejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013, 2. I. Przychocka, Dylematy podatkowe stojące przed sektorem małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013, 3. I.Przychocka, Market of Private Equity and Capital Venture Funds (origin and the trend of development), Slovenska Akademia Manazmentu, Bratislava I.Przychocka, Zobowiązania podatkowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, 5. I.Przychocka, Małe i średnie przedsiębiorstwa wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej, Wydawnictwo SIGMA SPJ, Warszawa 2012, 6. I.Przychocka, Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice 2011, 7

9 7. I. Przychocka, Male a stredne podniky v obdobi globalizacie, Slovenska Akademia Manazmentu, Bratysława 2010, 8. I. Przychocka, Kierunki rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice 2010, 9. I. Przychocka, Wspieranie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej i w Polsce, Difin, Warszawa 2009, 10. I. Przychocka, Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce w dobie postępującej globalizacji, Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice 2009, 11. I. Przychocka, Siektor małych i sriednich predprijatij w Polsze, IWC Minfina, Mińsk 2009, 12. I. Przychocka, Rozwitok malich i sierednich pidpriemstw w Polszi, Ewropiejskij Uniwersitet, Kijów 2009, 13. I. Przychocka, Europines integracijos itaka mazoms ir vidutinems imonems Lenkijoje, Alytaus kolegija, Alytaus 2009, 14. I. Przychocka, Małe i średnie przedsiębiorstwa w praktycznym działaniu, I. Wydawnictwo Agencja TNOIK, Warszawa 2007, 15. I. Przychocka, Opodatkowanie małych i średnich przedsiębiorstw przez osoby fizyczne. Wydawnictwo TNOIK, Warszawa I. Przychocka, Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce (wybrane problemy), Wydawnictwo TNOiK, Warszawa Współautorstwo monografii: 1. Leonid Davydzenka, Iwona Przychocka, Instytucjonalizacja rynku innowacji, Wydawnictwo PWSZ Suwałki, Suwałki (Mój udział w monografii stanowi 50%. W niniejszej monografii mój wkład dotyczy przede wszystkim problematyki zawartej w pierwszych czterech rozdziałach książki. Oświadczenie współautora znajduje się w Załączniku nr 8.) Artykuły: 1. I.Przychocka, Catalyst as a New element of the financial market at the time of globalisation, Żilinska Univerzita v Żline, Rajeckie Teplice, Slovenska Republika

10 2. I.Przychocka, Fiscalism and entrepreneurship in Poland, w pracy zbiorowej Biulietien Miżnarodnowo Nobieliwskowo Ekonomicznowo Forumu, Dnietropietrowskij Uniwersitiet imieni Alfreda Nobla, Dnietropietrowsk I.Przychocka, Padatkowyje instrumenty biaspieki funkcjonowania małych i sriednich pradpryjemstway y Polszi, [w] Wesci BGPU Sztokwartalny naukowa metodyczny czasopis 1/2011, Ucziebno izdatielskij centr BGPU, Mińsk I.Przychocka, Innowacje a sektor MSP, [w:] G.Michalczuk; N.Siemieniuk (red.), Technologie informacyjne w zarządzaniu organizacjami, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok I. Przychocka, Rola małych i średnich przedsiębiorstw w podnoszeniu atrakcyjności gospodarczej Ukrainy, [w:] I.Michałków (red.), Współpraca polsko-ukraińska (gospodarka oświata turystyka), Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód & Uczelnia Warszawska im. Marii Skłodowskiej- Curie, Warszawa I.Przychocka, Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw znaczenie tego problemu dla rozwoju wspólnot samorządowych, [w:] Problemy finansowania zadań własnych i zleconych wspólnoty samorządowej materiały pokonferencyjne część II, PWSZ w Suwałkach, Suwałki I. Przychocka, Fundusze unijne dla Polski oraz ich wykorzystanie w latach ze szczególnym uwzględnieniem sektora małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] Kwartalnik Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach Nr 1-2/2010, PWSZ w Suwałkach, Suwałki I. Przychocka, Anioły biznesu jako bezpieczne źródło finansowania przedsiębiorstwa, [w:] Z. Ciekanowski (red.), Infrastruktura bezpieczeństwa publicznego. Ogólnokrajowe i lokalne wyzwania cywilizacyjne, Wydawnictwo WSZiP, Warszawa I. Przychocka, Innowacje w przedsiębiorstwie, [w:] B. Bakier, K. Meredyk, J. Sikorski (red.), Mikroekonomiczne aspekty innowacyjności, PWSZ w Suwałkach, Suwałki I. Przychocka, The Influence of Non-Tax Tool on the Performance of Small and Average Businesses in Poland [w:] Jan Szczepański (red.), Problemy polityki fiskalnej, Wydawnictwo Uczelni Warszawskiej, Warszawa I. Przychocka, Innowacje i systemy innowacji w teorii ekonomii wybrane aspekty, [w:] K. Meredyk, J. Sikorski, K. Turowski (red.), Innowacyjność 9

11 polskiej gospodarki poziom i uwarunkowania wzrostu, PWSZ w Suwałkach, Suwałki I. Przychocka, Absorpcja funduszy unijnych przez małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce, [w:] K. Kubik; G. Michalczuk (red.), Małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarce lokalnej, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży, Łomża I. Przychocka, Fundusze unijne jako źródło finansowania sektora małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] G. Michalczuk; I. Przychocka; J. Sikorski (red.), Czynniki wspierające rozwój MSP w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok I. Przychocka, Rola sektora bankowego w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] I. Michałków; B. Nazaruk; W. Petryk; Z. Sirojć (red.), Problemy transformacji w Polsce i na Ukrainie, Uczelnia Warszawska im. MS-C, Warszawa-Kijów I. Przychocka, Zarządzanie wiedzą główny kierunek wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa, [w:] J. Kot (red.), W kierunku gospodarki opartej na wiedzy: innowacyjność, konkurencyjność, współpraca w regionie, Przedsiębiorstwo Poligraficzne Głowaccy, Kielce 2006 Współautorstwo artykułów: 1. I. Przychocka; A. Ciosek, Wpływ narzędzi podatkowych na bezpieczeństwo funkcjonowania sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, [w:] R.Grosset (red.), Tożsamość bezpieczeństwa wewnętrznego miejsce, rola i funkcje, Wydawnictwo WSZiP, Warszawa (Mój udział stanowi 50%. Mój wkład dotyczy analizy rozliczeń podatkowych przedsiębiorstw. Oświadczenie współautora znajduje się w Załączniku nr 8.) 2. I. Przychocka, A. Jastrzębska, Banki komercyjne a sektor małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] I. Przychocka, J. Sikorski (red.), System bankowy w Polsce w warunkach gospodarki rynkowej, Wydawnictwo WSZiP, Warszawa (Mój udział stanowi 50%. Mój wkład dotyczy analizy problematyki polityki pieniężnej NBP po 2000 roku. Oświadczenie współautora znajduje się w Załączniku nr 8.) 3. I. Przychocka; A. Jastrzębska, Oferta kredytowa banków dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, [w:] G. Michalczuk; I. Michałków; J. 10

12 Sikorski (red.), Rola sektora bankowego w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok (Mój wkład wynosi 50%. W artykule skoncentrowałam się na analizie oferty kredytowej jako produktu bankowego. Oświadczenie współautora znajduje się w Załączniku nr 8.) 2.2. Uzasadnienie wyboru problematyki w ramach jednotematycznego cyklu publikacji. Jednotematyczny cykl publikacji Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce wyzwania teorii i potrzeby praktyki stanowi rozszerzenie, dopełnienie oraz uzupełnienie wcześniej prezentowanych rozważań w ramach pracy doktorskiej. W swoim dorobku naukowym nawiązywałam do wyników badań opublikowanych w licznych pracach krajowych, jak i zagranicznych naukowców. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce stał się bardzo ważnym elementem naszej gospodarki. Dostrzegłam to i podjęłam badania, które pozwoliły na silne uwypuklenie oraz poszerzenie wiedzy w zakresie przemian tego podstawowego ogniwa gospodarki przechodzącej transformację systemową. Takie podejście do sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce wymusza pięciopoziomowe spojrzenie na ten problem, a mianowicie: 1. miejsce i rola sektora MSP w Polsce, jak i w innych krajach, 2. innowacyjność sektora MSP, 3. źródła finansowania sektora, 4. bariery rozwoju, 5. wpływ procesów globalizacyjnych na rozwój sektora MSP w Polsce. W polskim piśmiennictwie naukowym problematyka sektora MSP znalazła swoje odzwierciedlenie w wielu pracach, takich autorów jak: prof. dr hab. J. Grzywacz, dr hab. prof. SGH Andrzej Herman, prof. dr hab. prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz, prof. dr hab. Andrzej Kaźmierczak, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska-Ziemacka, prof. dr hab. Jerzy Nowakowski, W.M. Orłowski, prof. dr hab. Stanisław Owsiak, prof. dr hab. B. Piasecki, prof. dr hab. A. Rogut, prof. dr hab. A. Skowronek-Mielczarek, dr hab. prof. SGH Roman Sobiecki, prof. dr hab. Maciej S. Wiatr, prof. dr hab. H. Wnorowski, prof. dr hab. Małgorzata Zalewska. 11

13 2.3. Zakres, charakter i cel jednotematycznego cyklu publikacji. Analizując światową i krajową literaturę dotyczącą rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw zwróciłam szczególną uwagę na ważny problem naukowy, który można ująć w dwóch pytaniach: a) od czego zależy siła ekonomiczna sektora MSP w danym kraju, b) jaki jest wpływ polityki państwa na rozwój sektora MSP. Pierwszy aspekt wiążę ze stanem rozwoju stosunków własnościowych, które mają niewątpliwy wpływ na skalę i kierunki rozwoju sektora MSP. Zagadnienie to jest szczególnie ważne obecnie, ponieważ przez ostatnie dwadzieścia parę lat dokonuje się w Polsce, jak i w innych krajach postsocjalistycznych transformacja systemowa. Problematyka ta stanowi główny przedmiot rozważań w publikacjach wchodzących w skład jednotematycznego cyklu. Drugi aspekt moich rozważań dotyczy wpływu polityki państwa na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W związku z tym przyjęłam 4 główne cele podejmowanych rozważań w ramach jednotematycznego cyklu publikacji: a) poznanie, zrozumienie i wyjaśnienie najistotniejszych aspektów oraz elementów sektora małych i średnich przedsiębiorstw, b) identyfikacja wzajemnych powiązań, relacji i współzależności oraz wzajemnego oddziaływania sektora małych i średnich przedsiębiorstw, c) próbę zakreślenia granic oddziaływania sektora małych i średnich przedsiębiorstw, d) kontynuację badań, których celem jest identyfikacja stopnia wpływu państwa na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, a następnie porównanie wyników z wynikami analogicznych badań przeprowadzonych w innych krajach. Przyjęłam, że realizacja tak sformułowanych głównych celów jednotematycznego cyklu publikacji zapewni jednoczesne uzyskanie walorów metodycznych, aplikacyjnych oraz poznawczych. Cykl publikacji charakteryzuje się tym, że nie jest to jedna określona monografia, konieczne jest zebranie i podsumowanie tez i przemyśleń wyrażonych w publikacjach obejmujących problematykę rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. 12

14 Autoreferat jest więc połączeniem wcześniej prezentowanych i formułowanych przemyśleń, postulatów, wniosków, refleksji w jedną spójną i całościową koncepcję prezentującą aktualne problemy rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Jestem świadoma, że w ramach cyklu publikacji występują częściowe powtórzenia idei i fragmentów tekstów, co moim zdaniem jest czymś normalnym i wiąże się z etapowością procesu mojego rozwoju naukowego, a także z faktem przenoszenia fragmentów prezentowanych w formie artykułów naukowych w monografiach, które mówiąc najogólniej są dostępne dla szerokiego grona czytelników w dużym stopniu praktyków właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw. Dzięki temu mogłam przysłużyć się praktyce gospodarczej, a moją aktywność naukową określić mogę jako wyzwania teorii i potrzeby praktyki. Wieloaspektowy charakter jednotematycznego cyklu publikacji zmusza do posługiwania się szerokim instrumentem badawczym. Korzystałam zarówno z metod jakościowych (badania literaturowe), jak i ilościowych (analiza statystyczna, badania ankietowe itd.) W ramach omawianego cyklu publikacji prowadzone były badania poznawcze, stosowane, diagnostyczne jak i badania literaturowe Charakterystyka jednotematycznego cyklu publikacji Przedstawione w jednotematycznym cyklu publikacje można określić w kilku obszarach. 1. Charakter publikacji. Jednotematyczny cykl publikacji obejmuje: a. monografie b. artykuły naukowe 2. Typy publikacji. Cykl zawiera cztery rodzaje publikacji: a. publikacje własne b. publikacje wspólne c. prace zespołowe d. udział w pracach zbiorczych. 3. Rodzaje podejmowanych problemów naukowo-badawczych. W niniejszym jednotematycznym cyklu publikacji podejmuję problemy badawcze o charakterze zarówno teoretycznym, jak i praktycznym, a także problemy ogólne, jak i szczegółowe. 13

15 W swoich badaniach skoncentrowanych na zagadnieniach sektora małych i średnich przedsiębiorstw chciałam określić główne ograniczenia wynikające dla niego z istniejących w danym kraju stosunków własnościowych Charakterystyka nurtu dotyczącego rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W ramach prezentowanego jednotematycznego cyklu moich publikacji chciałam wskazać zestaw pięciu grup publikacji, w których prezentowane są analizy dotyczące sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Cykl publikacji dotyczących miejsca i roli sektora małych i średnich przedsiębiorstw koncentruje się zarówno na płaszczyźnie rozważań ogólnych, jak i rozważań szczegółowych. Za moje istotne osiągnięcia naukowe należy uznać precyzyjne wskazanie oraz sprecyzowanie roli tego sektora w gospodarkach głównie w dużym stopniu działających w warunkach rynkowych. Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce (wybrane problemy). Wydawnictwo TNOiK, Warszawa Wskazałam istotę przedsiębiorczości, a wśród za tym powstawanie i rozwój sektora MSP w Polsce w okresie transformacji. Wskazałam na losy przedsiębiorców w latach Szczególnie dokładnie zbadałam przyczyny słabości transformacji na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Uwypukliłam cztery główne przyczyny. Na bazie badań literaturowych wskazałam na szereg aspektów, które determinowały w tym czasie rozwój sektora MSP. Do nich należy zaliczyć wiele aspektów społecznych, ekonomicznych i prawnych. Sformułowałam zewnętrzne i wewnętrzne, destruktywne i konstruktywne elementy rozwoju sektora MSP. W monografii sformułowałam skalę ważności sektora MSP w gospodarce polskiej, pokazując iż na kanwie badanego okresu aktywnych małych firm było aż 99,84% w całości populacji firm działających w Polsce (2002 r.). Jednocześnie z badań przeprowadzonych w tym okresie ( ) w gospodarce polskiej sektor MSP tworzył w tendencji wzrostowej 40% PKB w pierwszym badanym roku do 48,6% na koniec okresu badawczego, zaś udział tego sektora w zatrudnieniu wzrósł także z 60,6% do 68,5%. W pracy podjęłam po raz pierwszy próbę sformułowania problemu polskiej przedsiębiorczości po wejściu do Unii Europejskiej, wskazując na mocne i słabe strony 14

16 oraz na szanse i zagrożenia dla sektora MSP w Polsce w obliczu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Małe i średnie przedsiębiorstwa w praktycznym działaniu. Wydawnictwo Agencji TNOIK, Warszawa W pracy przedstawione zostały poszerzone wyniki badań nad miejscem i rozwojem sektora MSP w Polsce. Przedstawiłam przede wszystkim rolę państwa w rozwoju sektora MSP w Polsce, a głównie politykę państwa wobec MSP, instytucje wspierające przedsiębiorczość oraz program wspierania sektora MSP. W Kierunki rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice monografii przedstawiłam wyniki badań nad rozwojem przedsiębiorstwa. W oparciu o badaniu literaturowe przyjęłam próbę ustalenia granicy pomiędzy tradycyjną teorią przedsiębiorczości a współczesną wiedzą o przedsiębiorstwie. Wyodrębniłam 5 faz rozwoju tradycyjnej teorii firmy. Opierając się na pracach A. Smitha, D. Ricardo, A. Marshall, R. Chamberlina i J. Robinsona sformułowałam podstawowe założenia cechy charakterystyczne alternatywnych teorii przedsiębiorstwa. Zaliczam do nich koncepcję J. Schumpetera, koncepcje instytucjonalistów amerykańskich, koncepcje kosztów transakcyjnych A. Alichana i H. Demsetza, koncepcje agencji S. Sudoła i T. Gruszeckiego. Wskazałam na trzy dojrzałe teorie alternatywne: teoria menedżerska nowa ekonomia instytucjonalna, teorie behawioralne, biologiczne i cyklu życia. Podjęłam próbę precyzyjnego przedstawienia definicji przedsiębiorczości. (T. Kraśnicka, R. D. Hisrich, M. P. Peiers, T. Buczkowski, S. Marek, Z. Narski, P. F. Drucker, J. A. F. Stoner, R.E. Freeman, D. R. Gilbart, Jr. A. Gibb). Wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej podjęłam badania nad konkurencyjnością sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Problem ten stał się jednym z ważniejszych po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Ważnym wkładem w badania nad rozwojem nauk ekonomicznych jest sprecyzowanie barier rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w okresie poakcesyjnym. 15

17 Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw znaczenie tego problemu dla rozwoju wspólnot samorządowych, problemy finasowania zadań własnych i zleconych wspólnoty samorządowej. (Zeszyty Naukowe PWSZ w Suwałkach, Suwałki 2011). W artykule zwróciłam uwagę na zdolność sektora małych i średnich przedsiębiorstw do radzenia sobie z kryzysem. Rozpatrywałam ten problem przez pryzmat działalności władz samorządowych. Rola małych i średnich przedsiębiorstw w podnoszeniu atrakcyjności gospodarki Ukrainy [w:] I. Michałków (red.) Współpraca polskoukraińska (gospodarka-oświata-turystyka), Stowarzyszenie Współpracy Polska-Wschód & Uczelnia Warszawska, Warszawa Uczestniczyłam w badaniach nad sektorem małych i średnich przedsiębiorstw na Ukrainie. Wyniki badań przedstawiłam w artykule, wskazując na znaczenie przedsiębiorczości w rozwoju gospodarki Ukrainy. Przeanalizowałam strukturę przedsiębiorstw oraz zatrudnienia w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw na Ukrainie, a także sprecyzowałam ważne elementy makroekonomiczne i mikroekonomiczne uwarunkowania rozwoju podmiotów. Doszłam do wniosku, iż na mocniejszych powiązaniach Ukrainy z Unią Europejską najbardziej zyskałyby małe i średnie przedsiębiorstwa, przed którymi otworzyłyby się wręcz nieograniczone możliwości rozwoju. Drugi blok problemowy podjęty w jednolitym cyklu publikacji to głównie zagadnienia roli innowacyjności w procesie rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Wydawnictwo SIGMA. Skierniewice W monografii podjęłam badanie warunków rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw, gdzie z jednej strony dominuje już sektor prywatnej własności, z drugiej zaś znaczący udział w produkcji i usługach sektora małych i średnich przedsiębiorstw. One bowiem pełnią istotne funkcje w gospodarce narodowej. Należy uzmysłowić sobie, iż w 2010 r. zarejestrowanych było ponad 3,9 mln firm. Badania dotyczyły w dużym stopniu wpływu czynników innowacyjnych na proces rozwoju tego sektora. 16

18 Zarządzanie wiedzą główny kierunek wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa, [w] J. Kot (red.), W kierunku gospodarki opartej na wiedzy: innowacyjność, konkurencyjność, współpraca w regionie, Kielce Wychodząc z założenia, że dynamiczny rozwój procesów globalizacji oraz zmiany w sferze gospodarki wpisują się w obraz współczesnego świata. W warunkach gospodarki rynkowej uczestnikami rynku są zarówno jednostki gospodarcze, jak i terytorialne. Podlegają one prawom konkurencji. Z problematyką konkurencyjności ściśle związane jest zagadnienie innowacyjności. Innowacyjne przedsiębiorstwo posiada zdolności do wykorzystania idei, przemysłów i zasobów do uzyskania rezultatów w postaci nowych produktów, usług i procesów technologiczno-organizacyjnych. Gospodarki, a więc i przedsiębiorstwa konkurencyjne to gospodarki innowacyjne. Podjęłam problem dotyczący zarządzania wiedzą jako niezbywalnym warunkiem zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstwa. Na problem ten spojrzałam przez pryzmat mikroekonomiczny. W czterech częściach omówiłam następujące zagadnienia: wiedza, jako zbiór informacji, strategia konkurencyjna oparta o wiedzę, struktury organizacyjne oparte o wiedzę i instrumenty zarządzania wiedzą. Wnioski jakie wyciągnęłam to przede wszystkim: jeżeli przedsiębiorstwo pragnie działać, odnosić sukcesy, być konkurencyjnym na rynku, musi podjąć wyzwanie noszące nazwę zarządzania wiedzą. Innowacje i system innowacji w teorii ekonomii wybrane aspekty, [w:] K. Meredyk, J. Sikorski, K. Turowski (red.), Innowacyjność polskiej gospodarki poziom i uwarunkowania rozwoju. Wydawnictwo PWSZ w Suwałkach, Suwałki W rozdziale podjęłam próbę określenia innowacji i systemów innowacji. Rozpatrzyłam podstawy teoretyczne badań innowacji i modele działalności innowacyjnej, polityka innowacyjna, mierniki konkurencyjności systemów innowacyjnych. Podkreśliłam, że innowacje i systemy innowacji nie posiadają jednolitej i ogólnie akceptowanej definicji. Od czasu sformułowania podwalin teorii innowacji przez J. A. Schumpetera do czasów obecnych nastąpiło znaczne zbliżenie ku gospodarce wiedzy i informacji pociągając za sobą model działalności innowacyjnej, polityki innowacyjnej i mierników innowacyjności oraz potrzebę podejścia systemowego. Innowacje w przedsiębiorstwie, [w:] B. Bekier, K. Meredyk, J. Sikorski (red.), Mikroekonomiczne aspekty innowacyjności, Wydawnictwo PWSZ w Suwałkach, Suwałki

19 W artykule podjęty zostały trzy problemy, a mianowicie: źródła finansowania innowacji przez przedsiębiorstwa, oddziaływanie państwa i bariery hamujące procesy innowacyjne, Klastry i Parki Technologiczne jako efekt działania innowacyjnych. Na bazie rozważań wyciągnęłam wnioski, które sformułowałam w sposób następujący: sposoby finansowania działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwie wskazują na znaczne zróżnicowanie możliwości między małymi i średnimi przedsiębiorstwami a dużymi przedsiębiorstwami. Podkreśliłam ważną rolę jaką powinno w tym procesie odgrywać państwo. Innowacje a sektor MSP, [w:] G. Michalczuk, N. Siemieniuk (red.), Technologie informacyjne w zarządzaniu organizacjami, Wydawnictwo Uniwersytet w Białymstoku, Białystok W rozdziale poruszyłam istotny problem funkcjonowania gospodarki narodowej jakim jest wpływ innowacyjności na rozwój przedsiębiorstwa. Nieodzownym dla utrzymania na coraz bardziej konkurencyjnym rynku jest ciągłe poszukiwanie rozwiązań nowatorskich. Ważna jest świadomość przedsiębiorcy, iż głównym wyznacznikiem decydującym o sprawnym i skutecznym funkcjonowaniu firmy jest poziom jej konkurencyjności. Należy jednocześnie podkreślić, iż dominującym czynnikiem warunkującym konkurencyjność danej firmy jest sięganie coraz szerzej po innowacyjne rozwiązania. Podkreśliłam bardzo mocno, iż w XXI wieku szybko rozwijająca się gospodarka wymusza na przedsiębiorstwach wprowadzanie innowacyjnych technik, celem podniesienia efektywności funkcjonowania firm z sektora MSP. Leonid Davydzenka, Iwona Przychocka, Instytucjonalizacja rynku innowacji, Wydawnictwo PWSZ Suwałki, Suwałki W pracy wspólnie ze współautorem (prof. dr hab. Leonid Davydzenka z Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego w Mińsku) poddałam głębokiej analizie współczesne tendencje charakteryzujące rozwój gospodarki, w tym sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Pozwoliła ona przewidywać zmiany jakie dokonują się w Polsce, jak i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, które z różnymi osiągnięciami realizują swoje transformacje w kierunku gospodarki rynkowej. W monografii wykazałam (wspólnie ze współautorem), że tylko inwestowanie w innowacyjne projekty pozwala na umocnienie i dynamiczny rozwój przedsiębiorstw z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Wyniki badań dotyczyły gospodarki polskiej, jak i białoruskiej. 18

20 Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w każdym kraju o gospodarce rynkowej, a tym samym w Polsce uwarunkowany jest od sprawnych źródeł finansowania. Problem ten został zbadany a wyniki badań przedstawiłam w szeregu artykułów. Współautorstwo z A. Jastrzębska, Oferta kredytowa banków dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, [w:] G. Michalczuk, I. Michałków, J. Sikorski (red.), Rola sektora bankowego w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok Rola sektora bankowego w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] I. Michałów, B. Nazaruk, W. Petryk, Z. Sirajć (red.), Problemy transformacji w Polsce na Ukrainie, Wydawnictwo Uczelni Warszawskiej, Warszawa Kijów Współautorstwo z A. Jastrzębska, Banki komercyjne a sektor małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] I. Przychocka, J. Sikorski (red.), System bankowy w Polsce w warunkach gospodarki rynkowej, Wydawnictwo WSZiP, Warszawa W trzech powyżej zaprezentowanych rozdziałach przeanalizowałam ważki problem sektora małych i średnich przedsiębiorstw jakimi są trudności w pozyskiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania jego działalności. Na pierwszym miejscu wymienia się trudności w pozyskiwaniu kredytów. Jak wynika z badań nawet problemy ze zbyciem towarów są zdaniem przedsiębiorców mniej istotnym czynnikiem hamującym ich rozwój. Lukę w pozyskiwaniu środków na finansowanie i rozwój działalności powinny wypełnić banki oferując przedsiębiorcom kredyty. Zbadałam także oferty banków składanych sektorowi małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem kredytów. Anioły biznesu jako bezpieczne źródło finansowania przedsiębiorstwa, [w:] Z. Ciekanowski (red.), Infrastruktura bezpieczeństwa publicznego. Ogólnokrajowe i lokalne wyzwania cywilizacyjne, Wydawnictwo WSZiP, Warszawa Z badań przeprowadzonych w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw wynika, iż bardzo często ciekawe i innowacyjne pomysły zostają zaprzepaszczone ze względu na brak możliwości ich realizacji bez odpowiednich nakładów finansów, których zdobycie zwykle jest trudne lub wręcz niemożliwe dla nowopowstałych firm. Największe problemy z dostępem do zewnętrznego finansowania mają osoby rozpoczynające działalność gospodarczą oraz firmy mikro. Nie mają one przeważnie historii kredytowej ani majątku 19