Poprawa nastroju u chorych na padaczkę leczonych okskarbazepiną

Transkrypt

1 Udr Mózgu 2009, tom 11, nr 1, Copyright 2009 Vi Medic ISSN Z PIŚMIENNICTWA EUROPEJSKIEGO Poprw nstroju u chorych n pdczkę leczonych okskrbzepiną Oxcrbzepine improves mood in ptients with epilepsy Mrinn Mzz 1*, Gicomo Dell Mrc 2, Mrco Di Nicol 1, Giovnni Mrtinotti 1, Gino Pozzi 1, Luigi Jniri 1, Pietro Bri 1, Slvtore Mzz 2 1 Institute of Psychitry nd Psychology, Ctholic University of Scred Hert, Vi Ugo De Crolis 48, Rzym, Włochy 2 Deprtment of Neurosciences, Epilepsy Center, Ctholic University of Scred Hert, Rzym, Włochy Przedrukowno z zgodą z: Epilepsy & Behvior 2007; 10: Streszczenie Celem niniejszej nlizy był prospektywn ocen, czy leczenie okskrbzepiną jest skorelowne z ilościową poprwą nstroju orz zmniejszeniem objwów lękowych u dorosłych pcjentów z pdczką z npdmi częściowymi. Objwy depresji orz lęku oceniono z pomocą Skli Depresji Hmilton (HDRS), Skli Dystymii Cornell (CDRS), Skli Depresji Beck (BDI) i Skli Lęku Hmilton (HARS). Do bdni włączono grupę kontrolną, skłdjącą się z 40 pcjentów cierpiących z powodu pdczki i leczonych innymi lekmi niż okskrbzepin, orz grupę 40 pcjentów, których leczono okskrbzepiną. W bdniu z zstosowniem skli CDRS wykzno istotną poprwę nstroju w przebiegu 3-miesięcznego okresu leczeni okskrbzepiną. Stwierdzono również poprwę wyników w sklch HDRS i BDI w grupie pcjentów leczonych okskrbzepiną, le wynik ten nie był istotny sttystycznie. Pondto, w grupie 28 spośród 40 pcjentów leczonych okskrbzepiną, którzy prezentowli cechy dystymii według kryteriów skli CDRS n początku bdni (wynik 20 pkt.), stwierdzono poprwę nstroju zgodną z efektem przeciwdepresyjnym stosownego leczeni (wynik < 20 pkt.). Mimo że prezentowne wyniki nie dostrczją osttecznych dowodów, które uprwniłyby do stosowni okskrbzepiny jko leku przeciwdepresyjnego, znmienne zmniejszenie objwów dystymicznych w wyniku podwni okskrbzepiny w porównniu z grupą kontrolną potwierdz hipotezę, że okskrbzepin poprwi nstrój. Udr Mózgu 2009; 11 (1): Słow kluczowe: pdczk, dystymi, depresj, lęk, okskrbzepin Abstrct This study prospectively exmined whether continued dd-on tretment with oxcrbzepine (OXC) is ssocited with quntittive improvement in mood nd nxiety symptoms in dult ptients with prtil epilepsy. Depressive symptoms nd nxiety were ssessed by clinicl interview using the Hmilton Depression Rting Scle (HDRS), the Cornell Dysthymi Rting Scle (CDRS), the Beck Depression Inventory (BDI), nd the Hmilton Anxiety Rting Scle (HARS). Forty controls (ptients with epilepsy treted with ntiepileptic drugs other thn OXC) nd 40 OXC-treted ptients were enrolled nd completed the study. In our study, significnt improvement in ffect, s mesured by the CDRS, ws demonstrted during the course of OXC tretment for 3 months. HDRS nd BDI scores lso declined in the OXC-treted group, but these decreses did not rech sttisticl significnce. In ddition, 28 of 40 OXC-treted subjects who were dysthymic by CDRS criteri on study entry (score P20) demonstrted ffective improvement consistent with tretment-relted ntidepressnt effect (score < 20). Although our results do not provide conclusive evidence supporting the specific use of OXC s n ntidepressnt, the significnt decline in dysthymic symptoms in OXC-treted subjects compred with controls lends support to the hypothesis tht OXC improves mood. Interdyscyplinry Problems of Stroke 2009; 11 (1): Key words: epilepsy, dystymi, depression, nxiety, oxcrbzepine Autork odpowiedziln z korespondencję: fks: e-mil: mrinn.mzz@rm.unictt.it mrinnmzz@hotmil.com Reprinted from Epilepsy & Behvior, 10, Mrinn Mzz, Gicomo Dell Mrc, Mrco Di Nicol, Giovnni Mrtinotti, Gino Pozzi, Luigi Jniri, Pietro Bri, Slvtore Mzz, Oxcrbzepine improves mood in ptients with epilepsy, , 2007, with permission from Elsevier Tłumczenie: Artur Dzidkiewicz Wydnie polskie: Vi Medic Wprowdzenie Okskrbzepin jest nlogiem ketonowym krbmzepiny i zostł oprcown w celu uzyskni odpowiednik krbmzepiny, który będzie n tyle podobny pod względem chemicznym, że osiągnie zbliżoną skuteczność, przy mniejszym nsileniu dziłń niepożądnych. Efekt dziłni okskrbzepiny opier się prwdopodobnie n blo- 34

2 Mrinn Mzz i wsp., Poprw nstroju u chorych n pdczkę leczonych okskrbzepiną kowniu sodowych i wpniowych knłów zleżnych od npięci. Okskrbzepin okzł się skuteczn w leczeniu pdczki z npdmi częściowymi i bolesnych neuroptii. Głównym ktywnym metbolitem okskrbzepiny jest jej pochodn monohydroksylow (MHD, monohydroxy derivtive). W przeciwieństwie do krbmzepiny i jej ktywnego metbolitu epoksydowego, okskrbzepin i jej MHD powodują mniej dziłń niepożądnych i negtywnych interkcji lekowych. W dlszych bdnich oceniono więc okskrbzepinę jko lek prwdopodobnie stbilizujący nstrój, którego dodtkową zletą jest mniejsz liczb powżnych dziłń niepożądnych w porównniu z krbmzepiną [1]. Okskrbzepin jest zrejestrown w Europie jko lek przeciwpdczkowy od wczesnych lt 80. XX wieku; w Stnch Zjednoczonych jest zrejestrown od 2000 roku jko lek stosowny w monoterpii pdczki z npdmi częściowymi u osób dorosłych orz w terpii skojrzonej w npdch częściowych wtórnie uogólnionych u dzieci w wieku 4 16 lt [2]. Niewiele dnych wskzuje n tertogenne dziłnie okskrbzepiny, le lek ten przechodzi przez łożysko i jest wydlny z mlekiem mtki. W porównniu z krbmzepiną, okskrbzepin w zncznie mniejszym stopniu pobudz cytochrom P450 3A4/5, hmuje zś tylko enzym 2C19 [3]. Z tego powodu występuje niewiele klinicznie istotnych interkcji lekowych z udziłem okskrbzepiny, niemniej stwierdz się obniżone stężeni estrogenów i progesteronu w osoczu w przypdku stosowni ntykoncepcji doustnej. W celu przeciwdziłni temu efektowi dwki preprtów ntykoncepcyjnych powinny być większe lub nleży stosowć inne metody ntykoncepcji. Njczęstszymi objwmi niepożądnymi są: bóle głowy, senność, zwroty głowy, uczucie zmęczeni i nudności. Innymi, rzdszymi niepożądnymi skutkmi leczeni są wykwity skórne, wymioty, prkinsonizm i leukopeni. U 25 50% pcjentów przyjmujących okskrbzepinę stwierdzono hipontremię, definiowną jko obniżenie stężeni sodu w surowicy poniżej 125 mmol/l [4]. Pondto okskrbzepin może indukowć enzymy P450C1 i P450C24, które są odpowiedzilne z metbolizm 25-hydroksywitminy D [5]. Możliwy jest negtywny wpływ okskrbzepiny przyjmownej w dużych dwkch n metbolizm kostny, le nie obserwuje się tego w przypdku stosowni mniejszych dwek. Konieczne są jednk dlsze bdni w celu weryfikcji tych doniesień. Mimo to dobrym rozwiązniem jest przepisywnie pcjentom leczonym okskrbzepiną zstępczej terpii 25-hydroksywitminą D. Okskrbzepin, pdczk i zburzeni nstroju Niektóre bdni dowodzą, że okskrbzepin w monoterpii może być korzystną opcją terpeutyczną dl pcjentów z pdczką z npdmi częściowymi lub słbo tolerujących stosowny ktulnie tryb monoterpii [6, 7]. Okskrbzepin może być skutecznym skłdnikiem wstępnej terpii niedwno zdignozownej pdczki z npdmi częściowymi lub uogólnionymi npdmi toniczno-klonicznymi i uzupełnieniem leczeni lekoopornej pdczki z npdmi częściowymi zrówno u dorosłych, jk i dzieci [2, 3, 8, 9]. W bdnich przeprowdzonych w uniwersyteckich centrch leczeni pdczek dowiedziono, że depresj jest njczęstszym zburzeniem psychicznym występującym między npdmi, ze wskźnikiem dużej depresji według Dignostic nd Sttisticl Mnul of Mentl Disorders (DSM) n poziomie 30%. Jest to wynik znmiennie wyższy niż średni wynik populcyjny wynoszący 16%. Pondto w bdnich głównych problemów zgłsznych przez pcjentów z pdczką, przeprowdzonych z pomocą kwestionriusz, ujwniono, że blisko 30% bdnych spontnicznie zgłszło nstrój depresyjny jko istotny problem w życiu i rdzeniu sobie z pdczką [10, 11]. Blumer i wsp. [12] opisli typowe zburzeni nstroju u 1/3 pcjentów z pdczką poddnych obserwcji neurodignostycznej. Opisne zburzeni nstroju chrkteryzowły się: depresyjnym nstrojem, nergią, drżliwością, epizodmi euforii, typowym bólem, bezsennością i fobimi. Sugerowno, by międzynpdowe zburzeni nstroju wyodrębnić jko nową ktegorię dignostyczną zburzeń nstroju związnych z pdczką i uznć ich prwdopodobnie orgniczne podłoże. Knner i Plc [13] sugerują, że znmienny odsetek pcjentów z pdczką cierpiących z powodu międzynpdowych epizodów depresji m zburzeni o typie dystymicznym, o przebiegu podobnym do depresji. Wynikją one z przewlekłego przebiegu choroby, z okresmi wolnymi od npdów. Częstsz depresj u pcjentów z pdczką nsuw przypuszczenie, że procesy pdczkowe predysponują do rozwoju depresji, niemniej tkiej korelcji dotychczs nie udowodniono [14]. Stny emocjonlne o wysokiej intensywności wywołują zminy w neurotrnsmisji i n odwrót zminy w neurotrnsmisji wywołne przez npdy pdczkowe, zloklizowne w pewnych obszrch mózgu, predysponują do intensyfikcji zburzeń emo- 35

3 Udr Mózgu 2009, tom 11, nr 1 cjonlnych. Rol kindlingu, dobrze znnego zjwisk epileptogennego, w występowniu depresji u pcjentów z pdczką nie zostł dotychczs wyjśnion [15]. Większą predyspozycję do rozwoju depresji u chorych n pdczkę sugeruje również częste występownie ciężkich zespołów depresyjnych, wymgjących hospitlizcji orz zwiększone ryzyko smobójstw u tych chorych. Ryzyko wystąpieni obu tych zjwisk zncznie przekrcz ryzyko stwierdzne w innych chorobch somtycznych i neurologicznych [16 18]. Z relcji pcjentów wynik, że stosownie okskrbzepiny, jko skłdnik frmkoterpii w pdczce, wiąże się z ich lepszym smopoczuciem. Dltego utorzy niniejszej publikcji przeprowdzili bdnie mjące n celu stwierdzenie, czy wprowdzenie okskrbzepiny do frmkoterpii pdczki wiąże się z ilościową poprwą nstroju i zmniejszeniem objwów lękowych u dorosłych pcjentów z pdczką z npdmi częściowymi. Metody Niniejsze bdnie miło chrkter otwrty; okskrbzepinę dodno do dotychczsowego trybu frmkologicznego leczeni przeciwpdczkowego pcjentów. Do bdni włączono dorosłych chorych, u których uznno zstosownie okskrbzepiny z klinicznie wskzne do kontroli npdów. W bdniu brły udził osoby leczone w Epilepsy Center przy Deprtment of Neurosciences, Ctholic University of Scred Hert w Rzymie. Pcjenci, którzy z powodu zburzeń procesów poznwczych nie mogli być przebdni z użyciem bterii testów, byli wykluczni z bdni. Grupę kontrolną stnowili dorośli pcjenci z pdczką, którzy ndl mieli npdy, le nie chcieli zmienić dotychczsowego trybu leczeni przeciwpdczkowego. Nie stosowno plcebo. Od wszystkich pcjentów uzyskno świdomą zgodę n przeprowdzenie bdni. Wykluczono chorych z postępującymi, strukturlnymi schorzenimi neurologicznymi, tkimi jk guz mózgu. W próbie pozostli pcjenci, którzy podwli w wywidzie zburzeni psychiczne i przyjmowli stłe dwki leków przeciwdepresyjnych. Tych pcjentów nie wyłączno z bdni, by wykryć kżdy możliwy pozytywny wpływ okskrbzepiny n nstrój. Ocen nstroju i lęku U pcjentów n początku bdni dokonno oceny nstroju i poziomu lęku. Objwy depresyjne ocenino n podstwie wywidu klinicznego orz Skli Depresji Hmilton (HDRS, Hmilton Depression Rting Scle) [19]. Zstosowno tkże Sklę Dystymii Cornell (CDRS, Cornell Dysthymi Rting Scle) skłdjącą się z 20 punktownych przez klinicystę pytń, z pięciom stopnimi zwnsowni w kżdym pytniu [20]. Przekrczjący 40 punktów wynik w skli CDRS koreluje z jwną klinicznie dystymią, zś wyniki w przedzile od 20 do 40 punktów z łgodnymi i umirkownymi objwmi dystymicznymi. Pondto wynik poniżej 20 punktów po zstosowniu leczeni koreluje z odpowiedzią n terpię przeciwdepresyjną. Aby ocenić, jk pcjenci postrzegją swoje objwy, zstosowno Sklę Depresji Beck (BDI, Beck Depression Inventory) do smooceny [21]. Oceny lęku dokonno z zstosowniem Skli Lęku Hmilton (HARS, Hmilton Anxiety Rting Scle) [22]. W grupie pcjentów przyjmujących okskrbzepinę zstosowno bterie skl do oceny nstroju i lęku. Bdnie przeprowdzono 2-krotnie; 1) po co njmniej 2 tygodnich od osiągnięci stłej dwki okskrbzepiny, wymgnej do stbilizcji npdów orz 2) po upływie około 3 miesięcy od pierwszego bdni. Trzymiesięczną przerwę między obydwom bdnimi wyznczono n podstwie szcunkowego czsu koniecznego do stbilizcji dwki okskrbzepiny w grupie leczonej. Podobny odstęp czsu między pierwszym i drugim bdniem obowiązywł również w grupie kontrolnej. Pozostłe leki przeciwdepresyjne i inne podwno między bdnimi w niezmienionych dwkch. Przez cły okres bdni u wszystkich pcjentów monitorowno częstość npdów pdczkowych orz dziłni niepożądne leków. Osobę bdjącą nie pozbwino informcji n temt tego, czy pcjent jest leczony okskrbzepiną, czy nleży do grupy kontrolnej, niemniej bdjący nie wiedził, jkie inne leki przyjmuje pcjent, tkże nie znł wyników pierwszego bdni, wykonując bdnie drugie. Anliz sttystyczn Anlizę sttystyczną przeprowdzono z zstosowniem dwuczynnikowej nlizy wrincji z powtrznym pomirem (ANOVA), w celu oceny różnic w zkresie częstości npdów i wyników skl oceny nstroju i lęku w grupie pcjentów leczonych okskrbzepiną orz w grupie kontrolnej. Poziom istotności wyznczono w 95-procentowym przedzile ufności. Do oceny korelcji dwki okskrbzepiny z wynikmi w zstosownych sklch użyto nlizy regresji liniowej. Wyniki Przebdno 40 pcjentów wchodzących w skłd grupy kontrolnej i 40 leczonych okskr- 36

4 Mrinn Mzz i wsp., Poprw nstroju u chorych n pdczkę leczonych okskrbzepiną Tbel I. Chrkterystyk bdnych osób orz npdów pdczkowych w grupie leczonej okskrbzepiną i w grupie kontrolnej Tble I. Subjects nd seizure chrcteristics for the oxcrbzepine-treted nd control groups Grup Rozkłd płci Średni wiek Średni liczb Rozkłd typów npdów Group Sex rtio Men ge npdów w miesiącu Distribution of seizure types Men seizures per month Bdnie 1 Bdnie 2 Time 1 Time 2 Leczeni okskrbzepiną (n = 40) 25 K/15 M 37,5 ± 14,8 8,5 ± 18,6 4,2 ± 6,6 31 CP, 9 GTC Oxcrbzepine (n = 40) 25 F/15 M 37.5 ± ± ± CP, 9 GTC Grup kontroln (n = 40) 23 K/17 M 39,2 ± 13,3 4,6 ± 7,6 3,5 ± 4,5 20 CP, 10 GTC, 10 CP + GTC Controls (n = 40) 23 F/17 M 39.2 ± ± ± CP, 10 GTC, 10 CP + GTC Średnie wyniki ± odchylenie stndrdowe/ Men vlues ± SD re given; CP (complex prtil) npdy częściowe złożone; GTC (secondrily generlized tonic clonic) wtórnie uogólnione npdy toniczno-kloniczne bzepiną. Rozkłd płci i wieku bdnych podno w tbeli I. U 3 pcjentów z grupy leczonej okskrbzepiną rozpoznno zburzeni nstroju przed rozpoczęciem próby. Byli oni leczeni stłymi dwkmi selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI, selective serotonin reuptke inhibitor) podczs cłego okresu bdni. Dne dotyczące średniej miesięcznej częstości npdów, ustlone w pierwszym i drugim bdniu w grupie leczonej okskrbzepiną i w grupie kontrolnej, podno w tbeli I. Wszyscy pcjenci zgłszli npdy o początkowo częściowym złożonym chrkterze, przy czym w części przypdków występowły tkże wtórnie uogólnione npdy toniczno-kloniczne. W grupie leczonej okskrbzepiną 31 pcjentów zgłszło zmniejszenie częstości npdów, u 4 pcjentów nstąpił wzrost częstości npdów, kolejnych 4 nie zobserwowło zmin. Jeden chory nie mógł dokłdnie podć liczby npdów. Podczs drugiego bdni w grupie kontrolnej 8 pcjentów zgłosiło zmniejszenie częstości npdów, 6 wzrost ich częstości, zś 26 nie zobserwowło zmin. Wyniki te nie były znmienne. Nie było istotnych różnic w zkresie częstości npdów między pierwszym i drugim bdniem w grupie leczonej okskrbzepiną i w grupie kontrolnej (p = 0,31). Nie wykzno tkże korelcji między wynikmi oceny nstroju i częstości npdów. Podstwowy tryb leczeni przeciwpdczkowego dl pcjentów z grupy kontrolnej i grupy leczonej okskrbzepiną przedstwiono w tbeli II. Okskrbzepinę stosowno w leczeniu skojrzonym u wszystkich 40 pcjentów z tej grupy. W grupie leczonej okskrbzepiną końcow dwk tego leku wynosił mg/dobę, ze średnią dwką 1215 (± 470) mg/dobę. Czs między ocenmi pcjentów whł się od 1 do 6 miesięcy; średnio 2,8 (± 1,5) miesiąc. W grupie kon- Tbel II. Podstwowe leczenie przeciwpdczkowe w grupie otrzymującej okskrbzepinę i w grupie kontrolnej Tble II. Bseline AED regimens for the oxcrbzepine-treted nd control groups Tryb leczeni Liczb pcjentów Liczb pcjentów przeciwpdcz- z grupy leczonych kowego kontrolnej okskrbzepiną AED regimen Number Number of control of oxcrbptients zepine-treted ptients PHT 4 6 VPA 4 7 PB 4 5 LEV 6 4 TPM 8 8 CZP 3 4 LEV + VPA 6 4 PHT + VPA 2 1 PHT + PB 3 1 PHT (phenytoin) fenytoin; VPA (vlprote) kws wlproinowy; PB (phenobrbitl) fenobrbitl; LEV (levetircetm) lewetircetm; TPM (topirmte) topirmt; CZP (clonzepm) klonzepm trolnej czs między ocenmi whł się od 1 do 6 miesięcy; średnio 3,6 (± 1,5) miesiąc. Średnie wyniki uzyskne n podstwie skl oceny nstroju i lęku CDRS, BDI, HDRS i HARS przedstwiono w tbeli III. W grupie leczonej okskrbzepiną stwierdzono znmienną poprwę wyników w skli CDRS między pierwszym i drugim bdniem, w porównniu z grupą kontrolną (p = 0,02). Nie było istotnych różnic między grupą leczoną okskrbzepiną grupą kontrolną w późniejszej ocenie z pomocą skl BDI, HARS i HDRS. 37

5 Udr Mózgu 2009, tom 11, nr 1 Tbel III. Porównnie wyników w sklch oceny nstroju i lęku orz częstości npdów w grupie chorych leczonych okskrbzepiną i w grupie kontrolnej Tble III. Comprison of mood nd nxiety scores nd seizure frequency between oxcrbzepine-treted nd control groups Grup (n = 40) Skl Wynik ANOVA Group (n = 40) Scle Score Bdnie 1 Bdnie 2 Time 1 Time 2 Leczeni okskrbzepiną CDRS 26,9 ± 13,6 17,9 ± 12,2 p = 0,02 Oxcrbzepine 26.9 ± ± 12.2 P = 0.02 Grup kontroln CDRS 24,2 ± 12,1 22,1 ± 11,6 Controls 24.2 ± ± 11.6 Leczeni okskrbzepiną BDI 12,9 ± 9,3 10,3 ± 8,4 p = 0,33 Oxcrbzepine 12.9 ± ± 8.4 P = 0.33 Grup kontroln BDI 11,7 ± 10,6 11,9 ± 9,6 Controls 11.7 ± ± 9.6 Leczeni okskrbzepiną HDRS 15,2 ± 10,4 13,3 ± 9,7 p = 0,47 Oxcrbzepine 15.2 ± ± 9.7 P = 0.47 Grup kontroln HDRS 12,8 ± 7,6 11,5 ± 6,6 Controls 12.8 ± ± 6.6 Leczeni okskrbzepiną HARS 10,5 ± 7,7 8,9 ± 7,6 p = 0,88 Oxcrbzepine 10.5 ± ± 7.6 P = 0.88 Grup kontroln HARS 10,6 ± 9,4 8,7 ± 8,3 Controls 10.6 ± ± 8.3 Średni liczb npdów w miesiącu Men seizures per month Bdnie 1 Bdnie 2 Time 1 Time 2 Leczeni okskrbzepiną 8,5 ± 18,6 4,2 ± 6,6 p = 0,21 Oxcrbzepine 8.5 ± ± 6.6 P = 0.21 Grup kontroln 4,6 ± 7,6 3,5 ± 4,5 Controls 4.6 ± ± 4.5 Średni wrtość ± odchylenie stndrdowe/ Men vlues ± SD re given; CDRS (Cornell Dysthymi Rting Scle) Skl Dystymii Cornell; BDI (Beck Depression Inventory) Skl Depresji Beck; HDRS (Hmilton Depression Rting Scle) Skl Depresji Hmilton; HARS (Hmilton Anxiety Rting Scle) Skl Lęku Hmilton Aby wnikliwiej ocenić wpływ okskrbzepiny n poprwę nstroju, wyodrębniono do nlizy 28 pcjentów leczonych okskrbzepiną, którzy w skli CDRS uzyskli 20 lub więcej punktów w pierwszym bdniu [23]. Spośród tych 28 chorych 19 uzyskło (67,8%) wyniki poniżej 20 punktów po leczeniu okskrbzepiną (eutymi). Dwdzieści spośród tych 28 osób stnowiły kobiety. Cłą grupę 19 osób, których wyniki w skli CDRS uległy poprwie (wynik < 20 pkt.), stnowiły kobiety; u 15 stwierdzono zmniejszenie częstości npdów, u 4 nie było zmin. W grupie kontrolnej 30 pcjentów uzyskło w skli CDRS 20 lub więcej punktów w pierwszym bdniu i tylko 4 (13,3%) pcjentów uzyskło wynik poniżej 20 punktów w bdniu drugim. Dziesięciu pcjentów w grupie leczonej okskrbzepiną i 8 w grupie kontrolnej uzyskło w skli CDRS wynik większy lub równy 40 punktom w pierwszym bdniu. Cł t grup spełnił kryteri umirkownej i ciężkiej depresji, również według skl HDRS i BDI. Nie stwierdzono korelcji między dwką dobową okskrbzepiny i zminmi w skli CDRS w grupie leczonej okskrbzepiną (n = 40; r = 0,11). Podobnie, w podgrupie chorych leczonych okskrbzepiną z wynikmi początkowymi w skli CDRS większymi lub równymi 20 punktom (n = 28) i w podgrupie pcjentów leczonych okskrbzepiną z wynikmi początkowymi w skli CDRS poniżej 20 punktów (n = 19), między pierwszym i drugim bdniem nie stwierdzono korelcji między dwką 38

6 Mrinn Mzz i wsp., Poprw nstroju u chorych n pdczkę leczonych okskrbzepiną dobową okskrbzepiny i wynikmi w skli CDRS (odpowiednio: r = 0,12 i r = 0,07). Dyskusj Zprezentowne wyżej wyniki potwierdzją doniesieni o istnieniu zleżności między terpią okskrbzepiną poprwą nstroju u pcjentów z pdczką, przy głębszej nlizie sugerują, że mechnizm tego dziłni może się wiązć z ogrniczeniem objwów depresyjnych. Przedstwione wyniki nie dostrczją twrdych dowodów, że leczenie okskrbzepiną wiąże się z poprwą nstroju bdnych pcjentów, udło się jednk wskzć ilościowo mierzlną poprwę nstroju związną ze stosowniem okskrbzepiny niezleżnie od dwki, dzięki możliwości bezpośredniego porównni pcjentów leczonych okskrbzepiną z grupą kontrolną odpowiednią pod względem wieku, płci, rodzju pdczki, częstości npdów i początkowych wyników w sklch oceny nstroju i lęku. Smo ogrniczenie częstości npdów nie może w pełni wyjśnić poprwy nstroju w grupie leczonej okskrbzepiną w porównniu z grupą kontrolną, mimo że zuwżono tendencję do zmniejszni liczby npdów w grupie leczonej okskrbzepiną w porównniu z grupą kontrolną. Nie był to jednk wynik istotny sttystycznie. Występownie możliwych, innych przyczyn uzyskni tkich wyników (np. korzystnych wydrzeń życiowych, lepszego stosowni się do zleceń) jest możliwe, choć mło prwdopodobne ze względu n strnne monitorownie pcjentów. Zprezentowne bdnie m pewne ogrniczeni. Po pierwsze, bdnie nie zostło zślepione i dltego możliwe było pojwienie się błędów zleżnych od bdcz. Po drugie, nie przeprowdzono kontroli z udziłem grupy przyjmującej plcebo. Ilościowej oceny stnu emocjonlnego dokonno z pomocą skl HDRS, BDI i CDRS. Skle HDRS i BDI są szeroko stosownymi nrzędzimi do oceny stnu emocjonlnego i są njbrdziej użyteczne w ocenie odpowiedzi n leczenie, gdy u osób bdnych występują objwy mieszczące się w kryterich dużej depresji według DSM-IV. Poniewż znny jest fkt, że pcjenci z pdczką często skrżą się n objwy depresyjne, jest możliwe, że stndrdowe nrzędzi do oceny depresji nie są dosttecznie czułe do wykrywni subklinicznych objwów depresyjnych, które często współwystępują w przebiegu przewlekłej pdczki. Z tego powodu w tych przypdkch może być przydtn skl CDRS [23]. Skl CDRS koreluje ze sklmi HDRS i BDI, gdy jest stosown w ocenie odpowiedzi n leczenie pcjentów z depresją. Obniżenie wyniku w skli CDRS poniżej 20 punktów, co trktuje się jko grnicę wyniku optymlnego, silnie koreluje ze skutecznym leczeniem przeciwdepresyjnym [24]. Skl CDRS wydje się również brdziej czuł niż HDRS lub BDI w rozpoznwniu zburzeń dystymicznych, które są formą przewlekłej depresji [23]. W szczególności niektórzy utorzy [25] udowodnili, że CDRS cechuje się większą rozpiętością w oceninych stopnich nsileni depresji niż HDRS i brdziej zdowljącą wirygodnością niż HDRS, gdy bdn jest populcj dystymiczn. W zprezentownym bdniu uzyskno znmienną poprwę nstroju, zmierzoną w skli CDRS, w grupie pcjentów leczonych okskrbzepiną w porównniu z grupą kontrolną. Stwierdzono również poprwę wyników w sklch HDRS i BDI w grupie leczonej okskrbzepiną, le wyniki te nie były istotne sttystycznie. Ztem CDRS może być brdziej czułym nrzędziem w ocenie zmin w zkresie szerokiej gmy objwów depresyjnych u pcjentów z pdczką leczonych mbultoryjnie. Wytłumczeniem większej czułości CDRS może być fkt, że w tej skli większą wgę przykłd się do oceny subtelnych, dynmicznych i interpersonlnych objwów depresyjnych (np. obniżone poczucie włsnej wrtości), mniejszą zś do oceny neurowegettywnych objwów towrzyszących depresji [20]. Mimo że wyniki prezentownego bdni nie dostrczją dowodów n słuszność włączeni okskrbzepiny do grupy leków przeciwdepresyjnych, to jednk 28 pcjentów z grupy 40 leczonych okskrbzepiną, którzy n początku bdni cierpieli z powodu dystymii według kryteriów CDRS (wynik 20 pkt.), uzyskło poprwę nstroju zgodną z efektem leczeni przeciwdepresyjnego (wynik < 20 pkt.). W grupie kontrolnej wyniki uzyskne n podstwie skl CDRS, HDRS i HARS poprwiły się, le nie w sposób istotny sttystycznie. Ztem, znmienn poprw objwów dystymicznych w grupie leczonej okskrbzepiną w porównniu z grupą kontrolną w bdnej populcji pcjentów z pdczką (nieselekcjonownej pod względem depresji) potwierdz hipotezę, że okskrbzepin poprwi nstrój. Wnioski W minionych dekdch pojwił się ogromn liczb nowych leków przeciwpdczkowych, mjących zstosownie zrówno w psychitrii, jk i w neurologii. Jko szczególn ktegori frmceutyków leki przeciwpdczkowe są niepowtrzlne 39

7 Udr Mózgu 2009, tom 11, nr 1 w swoim szerokim zstosowniu i skuteczności w pozornie rozbieżnych, uwrunkownych zminmi w mózgu, stnch klinicznych. Niektóre leki przeciwdrgwkowe stbilizują nstrój i są stosowne w monoterpii lub w leczeniu skojrzonym dwubiegunowych orz jednobiegunowych zburzeń nstroju. Są one również skuteczne w częściowej lub pierwotnie uogólnionej pdczce [26]. W szczególności, kwestię spełnini przez nie podwójnej roli stbiliztorów nstroju/leków przeciwdrgwkowych podnoszono w piśmiennictwie, poniewż są to preprty szeroko stosowne w neurologii jko leki pierwszego rzutu zrówno w pdczce, jk i w psychitrii w zburzenich nstroju [27]. Szczególnie intryguje fkt, że leki przeciwdrgwkowe mogą modyfikowć ukryte zburzeni funkcjonowni ośrodkowego ukłdu nerwowego, zrówno związne z ptomechnizmem pdczki, jk i zburzeń nstroju. Etiologi depresji w przebiegu pdczki nie zostł jednozncznie określon, le prwdopodobnie obejmuje on złożone, indywidulne u kżdego pcjent, relcje czynników, tkich jk choroby mózgu, które są przyczyną pdczki, negtywny, psychospołeczny wpływ pdczki orz niepożądne dziłnie leków przeciwpdczkowych. Nleży pmiętć, że leki przeciwpdczkowe mogą zrówno wzmgć, jk i łgodzić depresję. Ndrzędne znczenie m więc odpowiedni wybór opcji terpeutycznych u pcjentów z pdczką. Piśmiennictwo 1. Schmidt D., Elger C.E.: Wht is evidence tht oxcrbzepine nd crbmzepine re distinctly different ntiepileptic drugs? Epilepsy Behv. 2004, 5, Wellington K., Go K.L.: Oxcrbzepine: n updte of its efficcy in the mngement of epilepsy. CNS Drugs 2001, 15, Bng L.M., Go K.L.: Spotlight on oxcrbzepine in epilepsy. CNS Drugs 2004, 18, Dong X., Leppik I.E., White J., Rrick J.: Hypontremi from oxcrbzepine nd crbmzepine. Neurology 2005, 65, Mintzer S., Boppn P., Toguri J., DeSntis A.: Vitmin D levels nd bone turnover in epilepsy ptients tking crbmzepine or oxcrbzepine. Epilepsi 2006, 47, Mrtinez W., Ingenito A., Blkeslee M., Brkley G.L., McCgue K., D Souz J.: Efficcy, sfety, nd tolerbility of oxcrbzepine monotherpy. Epilepsy Behv. 2006, 9, Puletto G., Bergonzi P.; for the Triveneto Epilepsy Study Group: Oxcrbzepine reduces seizure frequency in high proportion of ptients with both newly dignosed nd refrctory prtil seizures in clinicl prctice. Seizure 2006, 15, Schdeo R.C., Gtes J.R., Bzil C.W. i wsp.: Improved qulity of life in ptients with prtil seizures fter conversion to oxcrbzepine monotherpy. Epilepsy Behv. 2006, 9, Donti F., Gobbi G., Cmpistol J. i wsp.: Effects of oxcrbzepine on cognitive function in children nd dolescents with prtil seizures. Neurology 2006, 67, Jones J.E., Hermnn B.P., Woodrd J.L. i wsp.: Screening for mjor depression in epilepsy with common self-report depression inventories. Epilepsi 2005, 46, Lmbert M.V., Robertson M.M.: Depression in epilepsy: etiology, phenomenology, nd tretment. Epilepsi 1999; 40 (supl. 10): S21 S Blumer D., Montouris G., Hermnn B.: Psychitric morbidity in seizure ptients on neurodignostic monitoring unit. J. Neuropsychitry Clin. Neurosci. 1995, 7, Knner A.M., Plc S.: Depression in epilepsy: common but often unrecognized comorbid mldy. Epilepsy Behv. 2000, 1, Jobe P.C.: Common pthogenetic mechnisms between depression nd epilepsy: n experimentl perspective. Epilepsy Behv. 2003, 4, S14 S Weiss S.R., Post R.M.: Kindling: seprte vs. shred mechnisms in ffective disorders nd epilepsy. Neuropsychobiology 1998, 38, Fukuchi T., Knemoto K., Kto M. i wsp.: Deth in epilepsy with specil ttention to suicide cses. Epilepsy Res. 2002, 51, Mzz M., Orsucci F., De Risio S., Bri P., Mzz S.: Epilepsy nd depression: risk fctors for suicide? Clin. Ter. 2004, 155, Grbowsk-Grzyb A., Jedrzejczk J., Ngnsk E., Fiszer U.: Risk fctors for depression in ptients with epilepsy. Psychitry Behv. 2006, 8, Hmilton M.: A rting scle for depression. J. Neurol. Neurosurg. Psychitry 1960, 12, Mson B., Kocsis J., Leon A.: Mesurement of severity nd tretment response in dysthymi. Psychitr. Ann. 1993, 23, Beck A.T.: Depression: clinicl, experimentl, nd theoreticl spects. Hoeber, New York Hmilton M.: The ssessment of nxiety sttes by rting. Br. J. Med. Psychol. 1959, 32, Hrden C.L., Lzr L.M., Pick L.H. i wsp.: A beneficil effect on mood in prtil epilepsy ptients treted with gbpentin. Epilepsi 1999, 40, Mson B., Kocsis J., Leon A.: Assessment of symptoms nd chnge in dysthymic disorder. W: Kocsis J.H., Klein D.N. red. Dignosis nd tretment of chronic depression. Guilford Press, New York 1995, Hellerstein D.J., Btchelder S.T., Lee A., Borisovsky M.: Rting dysthymi: n ssessment of the construct nd content vlidity of the Cornell Dysthymi Rting Scle. J. Affect. Disord. 2002, 71, Slpekr J.A., Conry J.A., Doss W. i wsp.: Clinicl experience with nticonvulsnt mediction in peditric epilepsy nd comorbid bipolr spectrum disorder. Epilepsy Behv. 2006, 9, Post R.M.: Neurobiology of seizures nd behviorl bnormlities. Epilepsi 2004; 45 (supl. 2):