ANALIZA DYSKRYMINACYJNA JAKO PRZYKŁAD PODEJŚCIA SYNTETYCZNEGO DO OCENY WSKAŹNIKOWEJ WYPŁACALNOŚCI

Transkrypt

1 Analiza dyskryminacyjna jako przykład podejścia syntetycznego do oceny wskaźnikowej wypłacalności, w: Zarządzanie finansami II TOM, red. D. Zarzeckiego, Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin EDYTA MIODUCHOWSKA-JAROSZEWICZ ANALIZA DYSKRYMINACYJNA JAKO PRZYKŁAD PODEJŚCIA SYNTETYCZNEGO DO OCENY WSKAŹNIKOWEJ WYPŁACALNOŚCI Wstęp Ocena wypłacalności przedsiębiorstw powinna zapewnić przedsiębiorstwu bezpieczną egzystencję na rynku, nie zagrożoną upadłością. Ocena ta powinna być oparta o proste, wielokierunkowe, zrozumiałe i syntetyczne narzędzia. Ciągle trwają poszukiwania takich metod, które spełniałyby takie cechy. Jedną z takich propozycji są modele dyskryminacyjne. Analiza dyskryminacyjna jest specyficznym narzędziem wypracowanym w USA, od lat z dużym powodzeniem ocenia kondycje finansową przedsiębiorstw, sygnalizując o tym, że lepsza kondycja zmniejsza prawdopodobieństwo niewypłacalności. 1 Dodatkowo umożliwiają predykcje oceny wypłacalności do trzech lat. Są one najczęściej utożsamiane z osobą E.I. Altmana, który w roku 1968 po raz pierwszy opublikował swój model klasyfikujący firmy jako bankrutów lub nie bankrutów. 1. Przegląd polskich badań prowadzonych w zakresie analizy dyskryminacyjnej W polskiej literaturze ekonomicznej coraz częściej można spotkać próby zastosowania modeli dyskryminacyjnych, które dużo wcześniej zostały opracowane i przetestowane w krajach zachodnich. Próby te jednak nie powiodły się. 2 Błędne wnioski wynikały z różnic w warunkach, jakie istnieją w rozwiniętych gospodarkach rynkowych i dopiero rozwijającej się gospodarce rynkowej w Polsce. Główną różnicą w funkcjonowaniu polskich przedsiębiorstw jest inflacja, system podatkowy, niezbędne przekształcenia własnościowe i przepisy prawne. Uniwersalność analiz dyskryminacyjnych dała możliwość polskim naukowcom tworzenia modeli oceniających wypłacalność przedsiębiorstwa 1 D. Zarzecki, Analiza dyskryminacyjna jako metoda oceny zagrożenia bankructwem, w: Materiały Konferencyjne - Czas na pieniądz, Zarządzanie finansami mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, redakcja naukowa D. Zarzecki, tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003, s A. Hołda, Wstępna weryfikacja skuteczności funkcji dyskryminacyjnej ZH w warunkach polskiej gospodarki polskiej, Rachunkowość nr 10/2001, s

2 uwzględniających warunki polskie. 3 W tabeli 1 zestawiono próby estymacji systemu wczesnego ostrzegania o niewypłacalności przedsiębiorstw przez polskich naukowców. Tabela 1 Najważniejsze badania dotyczą modeli pozwalających na wczesne rozpoznanie symptomów niewypłacalności prowadzone w Polsce Nazwisko autora Liczba firm Metoda wykorzystywana ocenie wypłacalności E.Nowak, 4 1 Wielowymiarowa analiza porównawcza K.Wawrzyniak 5 23 Quick test (metoda w Przedmiot badania Okres badania Przedsiębiorstwo POLAR przedsiębiorstwa punktowa) 1993 R.Gasza, 6 5 Model Altmana Najstarsze spółki giełdowe: Tonsil, Próchnik, Krosno, 1995 Exbud i Śląska Fabryka Kabli. H.Kościelniak, 7 8 Analiza dyskryminacji A. Hołda, 8 80 Analiza dyskryminacyjna J. Gajdka, D. 40 Analiza Stos, 9 dyskryminacyjna Przedsiębiorstwa będące do roku 1992 państwowymi 40 bankrutów + 40 niebankrutów, grupa przedsiębiorstw EKD w przedziale nr 45 do nr podmiotów, które jako pierwsze były notowane na GPW w Warszawie, 20 przedsiębiorstw zbankrutowanych Liczba badanyc h Wskaźniki 28** Liczba zalecany ch 3 Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji gospodarki polskiej, pod red. naukową E. Mączyńskiej, tom I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2001, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2001, s E. Nowak, Wielowymiarowa analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa, w: Materiały Konferencyjne, nr 6, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1995, s K. Wawrzyniak, Wykorzystanie Quick testu do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki nr 5, 1996, s R. Gasza, Związek między wynikami analizy typu Altmana a kształtowaniem się kursów akcji wybranych spółek giełdowych w Polsce, Bank i Kredyt nr3/1997, H. Kościelniak, Ocena kondycji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw przy wykorzystaniu uproszczonej multiplikacyjnej analizy dyskryminacji, Przegląd Organizacji 6/1998, s A. Hołda, Prognozowanie bankructwa jednostki w warunkach gospodarki polskiej z wykorzystaniem funkcji dyskryminacyjnej ZH, Rachunkowość nr 5/2001, s J. Gajdka, D. Stos, Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstw, Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Restrukturyzacja w procesie przekształceń i rozwoju przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1996,

3 W. Tarczyński, Analiza dyskryminacyjna porównawcza MDA W.Tarczyński, Model taksonomicznej miary atrakcyjności inwestycji TMAI 512 Metoda K. Wawrzyniak, B. Batóg, 12 współrzędnych dyskryminacyjnych A. Pogorzelski, E. 48 czysty model Mączyńska, 14 dyskryminacyjny 17 Model logitowy P. Stępień, T. Strąk, 15 (parametryczny model scoringowy) R.Rolbiecki, Analiza dyskryminacyjna Spółki notowane na GPW, które osiągnęły większe zyski niż przeciętnie cały rynek od I.1995 do VIII Spółki notowane na giełdzie papierów wartościowych w Warszawie Przedsiębiorstwa XV stu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, które znalazły się Programie Powszechnej Prywatyzacji Branże notowane na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (9 branż) 23 przedsiębiorstwa dobre i 25 złe, w tym: znalazły się sprywatyzowane i niesprywatyzowane Spółki, które złożyły w szczecińskim sądzie rejonowym wniosek o upadłość a ich suma bilansowa przekraczał 3 ml zł; Przedsiębiorstwa z różnych branż, na podstawie danych z Monitora Polskiego B J. Batóg, Metoda syntetycznej oceny kondycji ekonomicznofinansowej firmy, oparta na analizie portfelowej (4)* W. Tarczyński, Metody analizy dyskryminacyjnej na giełdzie papierów wartościowych, w: Materiały Konferencyjne, nr 17, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1996, s W. Tarczyński, Analiza dyskryminacyjna jako narzędzie oceny spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych, w: Zeszyt Naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i statystki nr 5, 1996, s W. Tarczyński, Analiza dyskryminacyjna na giełdzie papierów wartościowych, Przegląd Statystyczny R. XLIII, Zeszyt 1996, s W. Tarczyński, Rynki kapitałowe, część II, Palcet Agencja Wydawnicza, Warszawa 1997, s K. Wawrzyniak, B. Batóg, Wykorzystanie funkcji dyskryminacyjnej do oceny kondycji finansowo-ekonomicznej spółek i przedsiębiorstw Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, w: Materiały Konferencyjne, nr 17, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1996, s J. Batóg, Propozycja pewnej metody oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy, Przegląd statystyczny R.XLIV-ZESZYT I 1997, S Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji gospodarki polskiej, pod red. naukową E. Mączyńskiej,..., op. cit., s P. Stępień, T. Strąk, Dyskryminacyjna logistyczna w ocenie zagrożeń upadłości polskich przedsiębiorstw, w: Zarządzanie finansami. Współczesne tendencje w teorii i praktyce., Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, pod red. naukową D. Zarzeckiego, Kołobrzeg, 2-4 marca 2000 roku, Szczecin 2000, s

4 W.Starzyńska, Miernik taksonomicznymiara podobieństwa struktur Klienci Banku Pekao SA D. Kiewra, 18 9 Model Altmana Spółki sektora konglomeraty notowane na WGPW M. Zdyb, Model Altmana Spółki WGPW branży budowlanej Lata przed K. C. Sukany, 20 1 Model Altmana Vistula M. Hamrol, B. 100 Wielowymiarowa 50 przedsiębiorstw dobrze Czajka, M. analiza funkcjonujących, Piechocki, 21 dyskryminacyjna przedsiębiorstw zagrożonych upadłością E.Mączyńska, 22 Quick test 5 5 J.Zawadzki, H. Zakłady naprawcze transportu Babis, 23 dyskryminacyjna kolejowego H. Babis, Analiza Firmy transportu kolejowego dyskryminacyjna E. Mączyńska, 25 Dziesiąt Analiza Przedsiębiorstwa budowlane 6 6 ki dyskryminacyjna polskie i zagraniczne D. Strahl, Analiza Przedsiębiorstwa będące 16 7 porównawcza klientami banku, pogrupowane w klasy wg EKD 16 R. Rolbiecki, Analiza dyskryminacji w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstw, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw nr 9/2000, s W. Starzyńska, Metody statystyczne w ocenie zdolności kredytowej przedsiębiorstw, w: Finanse i wspomaganie rozwoju przedsiębiorstwa, Materiał z konferencji naukowej w Kazimierzu Dolnym, września 2000, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s D. Kiewra, Wskaźnik Altmana jako narzędzie analizy finansowej przedsiębiorstwa, Perspektywy rozwoju rachunkowości, auditingu i analizy finansowej, Materiały na konferencje naukową dedykowana prof. zw. dr hab. Leszkowi Bednarskiemu w 50- tą pracy twórczej, pod red. naukową J. Gierusza, Sopot-Gdańsk 1999, s M. Zdyb, Ocena zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością przy zastosowaniu finansowych wskaźników syntetycznych, Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr5/2001, s K. C. Sukany, Model Altmana a trafność decyzji inwestycyjnej, w: Zarządzanie finansami klasyczne zasady nowoczesne, Materiały z III Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Międzyzdroje, kwietnia 2002r, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2002, s M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki, Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstw konstrukcja modelu, Zeszyty Teoretyczne Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, praca w druku. 22 E. Mączyńska, Ocena kondycji przedsiębiorstwa (Uproszczone metody), Życie gospodarcze nr 38, 1994, s J. Zawadzki, H. Babis, Zastosowanie analizy dyskryminacyjnej do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstw, w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki nr 5, Szczecin 1996, s H. Babis, Wielowymiarowa metoda porównywania sytuacji ekonomicznej firm transportu samochodowego, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Oddział Wojewódzki w Szczecinie, Wydział Transportu i Łączności, Uniwersytet Szczeciński, Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodowego i Spedycji, Ogólnopolska Konferencja Naukowa Ekstra`95 nt.: Problemy integracji kapitałowej i organizacyjnej w transporcie samochodowym, Międzyzdroje 16-19, IX, E. Mączyńska, Ocena kondycji..., op.cit., s

5 *liczba wskaźników wykorzystywanych w budowie modelu **3 grupy wskaźników: efektywność gospodarowania, położenie finansowe, płynność finansowa Źródła: opracowanie własne Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, a zwłaszcza ocena wypłacalności zawsze stanowiła przedmiot zainteresowania teoretyków i praktyków. Pragnęli oni wygenerować taką metodę, która w miarę prosto i jednoznacznie dawałaby odpowiedź o stanie wypłacalności przedsiębiorstwa. W latach sześćdziesiątych zintensyfikowano badania nad tymi metodami wykorzystującymi funkcje dyskryminacyjną. Funkcja dyskryminacyjna oszacowana przez E.I. Altmana, zyskała ogromny rozgłos i zainteresowanie w wśród naukowców i praktyków na całym świecie. Rozgłos modelu E.I. Altmana i duża wartość poznawcza modeli dyskryminacyjnych, była i jest powodem dużego zainteresowania polskiego środowiska naukowego tymi metodami w ocenie wypłacalności. Próby takie były i są podejmowane, jednak aby przeprowadzone badania były pożyteczne, musiałyby być weryfikowane i uaktualniane, ponieważ polska gospodarka rynkowa jest bardzo niestabilna i do tej pory żadnemu polskiemu badaczowi nie udało się oszacować uniwersalnego modelu dyskryminacyjnego dla polskich przedsiębiorstw. Poszukiwania trwają i być może już niedługo taki uniwersalny model powstanie. 2. Wykorzystanie modeli dyskryminacyjnych oszacowanych przez polskich naukowców w ocenie wypłacalności przedsiębiorstw Wykorzystanie analizy wskaźnikowej w ocenie wypłacalności przedsiębiorstwa wiążę się z prostotą pomiaru, szybkością i taniością uzyskiwanych wyników. Wskaźniki skutecznie identyfikują krytyczne obszary działania firmy, dają możliwość lepszego zrozumienia powiązań pomiędzy wielkościami ekonomicznymi, są bardzo kompatybilne z innymi metodami. Powszechność ich stosowania, pozwala na prowadzenie analiz porównawczych z innymi firmami. 27 Brak jednoznacznej oceny wypłacalności, jakie ma miejsce w analizie wskaźnikowej oraz jej statyczność stwarza zapotrzebowanie na doskonalsze narzędzia oceny. Jednym z możliwych rozwiązań często stosowanym jest model dyskryminacyjny. Najlepszym modelem pod względem możliwości zastosowania, jednoznaczności odpowiedzi (spełnienia funkcji dyskryminacyjnej) oraz skuteczności wydaje się model D. Stosa i J. Gajdki, opublikowany w ostatnim czasie. Model dyskryminacyjny dostosowany do polskich warunków, oszacowany przez wcześniej wymienionych autorów, przedstawia wzór: Z=-0,0005A+2,0552B+1,7260C+0,1155D-0,3342 A= średnia wartość zobowiązań krótkoterminowych / koszt wytworzenia produkcji sprzedanej, B= zysk netto / średnia wartość aktywów netto, C= zysk brutto / przychody ze sprzedaży, D= aktywa ogółem / zobowiązania ogółem. Graniczną wartością dla Z jest zero, wartość ta rozgranicza przedsiębiorstwa niewypłacalne, od wypłacalnych. Przedsiębiorstwa przyjmujące wartości większe lub równe zero określone są jako wypłacalne, pozostałe jako niewypłacalne. Uwzględnienie obszaru ignorancji, określonego strefą 26 D. Strahl, Analiza porównawcza przedsiębiorstw jako strategia kredytowa banków, Bank i Kredyt nr1-2/1997, 27 E. Mioduchowska-Jaroszewicz, Tendencje rozwoju metodologii oceny wypłacalności przedsiębiorstw, w: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, red. E. Urbańczyka, tom I, Wydawnictwo Kreos, Szczecin 2002,s

6 niepewną, oszacowano przedział zamknięty od 0,49 do 0,49; mogą się w nim znaleźć przedsiębiorstwa wypłacalne i jaki niewypłacalne. 28 W wyniku zastosowania modelu dyskryminacyjnego D. Stosa i J. Gajdki dla badanych trzynastu spółek sektora budowlanego zaprezentowano w tabeli 2. Tabela 2 Model dyskryminacyjny D. Stosa i J. Gajdki dla badanych spółek Model dyskryminacyjny Z Atlantis 0,3977 0,0813-1,0227-1, ,4567-2,5195 Bauma 0,0512-0,0951 0,1446 0,009-0,3462-0,672 Bick -0,0131 0,035 0,0173-0,4824-0,9803-1,438 Budimex -0,0132 0,2287 0,1674 0,3168-0,0772-1,1935 Budopol Wrocław 0,1399 0,1325-0,0097-0,2853-0,2853-0,2765 Elektromontaż Eksport 0,1801 0,1567-0,0355-0,0355-0,1126-0,749 Elektromontaż Warszawa 0,2645 0,3484 0,2755 0, ,6343 Espebepe -1,0655-0,1904-0,6451-0,5558-3,3738-5,215 Mitex -0,0464 0,0708 0,1229 0,2864 0,0935-0,0112 Naftobudowa 0,2707 0,3299 0,1004-0,411-0,7684-0,548 Pekabex 0,1376 0, ,0186-0,1234-0,2878-1,1935 Pia Piasecki 0, , ,0755-0,0752-0, ,073 Prochem 0,4071 0,5867 0,1029 0,1317 0,0624 2,0062 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych publikowanych w www. notoria. serwis. com.pl Przedstawione w tabeli 2 wartości wskazują, że w całym okresie, spółki były niewypłacalne, ponieważ model przyjmuje wartości zero, lub w tych lepszych okresach mieści się w obszarze niepewności. Najgorszym okresem pod względem kondycji finansowej był rok 2002, ale już rok 1997 sygnalizował, poważne problemy badanych przedsiębiorstw. Od niedawna funkcjonuje również na rynku model dyskryminacyjny oszacowany dla polskich podmiotów gospodarczych, stworzony przez poznański naukowców M. Hamrola, B. Czajka, M. Piechockiego. Konstrukcja tego modelu została oparta na 100 (50 par) przedsiębiorstwach, które dobrze funkcjonują na giełdzie i zagrożonych upadłością. Model powstał na podstawie sprawozdań finansowych tych przedsiębiorstw za lata Doboru wskaźników do modelu, dokonano na podstawie trzydziestu wskaźników. W ostateczności po eliminacji najmniej wartościowych wskaźników, które słabo rozgraniczały przedsiębiorstwa dobre od złych, oszacowano model poznański oparty na czterech wskaźnikach finansowych, takich jak: W1- wynik finansowy netto / majątek całkowity; 28 D. Stos, J. Gajdka, Ocena kondycji finansowej polskich spółek publicznych w okresie , w: Materiały Konferencyjne - Czas na pieniądz, Zarządzanie finansami mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, redakcja naukowa D. Zarzecki, tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003, s

7 W2 majątek obrotowy / zobowiązania krótkoterminowe; W3 kapitał stały / majątek stały; W4 wynik finansowy ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży. Model poznański oparto na podstawie wyżej wymienionych wskaźników, której funkcja ma postać: FD = 3,562W1+1,588 W2 + 4,288 W3 + 6,719 W4 2,368 Ocena dowolnego przedsiębiorstwa za pomoca powyższego modelu sprowadza się do podstawienia wartości czterech wskaźników finansowych i obliczenia wartosci funkcji FD. Jeżeli otrzymany wynik jest liczbą większą od zera, analizowana jednostka charakteryzyuje się dobrą sytuacją finansową. W przeciwnym wypadku jest ona kandydatem do rychłego bankructwa. 29 Tabela 3 Model poznański M. Hamrola, B. Czajki, M. Piechockiego dla badanej grupy przedsiębiorstw w latach Nazwa spółki Atlantis 4,89 3,97 0,46-1,41-13,15 7,13 Bauma 5,17 4,00 4,36 3,85 3,64 2,87 Bick S.A. 4,86 4,26 4,46 3,01 1,76 0,83 Budimex 4,54 5,54 4,55 3,39 3,19 3,54 Budopol Wrocław 7,22 5,11 4,86 4,12 1,78-1,14 Elektromontaż Eksport 78,46 3,31 3,48 3,08 2,33 2,59 Elektromontaż Warszawa 5,21 5,58 6,02 5,48 3,63-0,12 Espebepe 1,11 1,30 2,07 1,74-4,65-3,53 Mitex 7,12 7,53 5,01 4,82 4,50 4,55 Naftobudowa 6,11 6,08 3,81 3,11 2,53 2,85 Pekabex 9,36 9,34 7,2 6,5 6,41 6,74 Pia Piasecki 5,07 5,05 2,91 2,21 2,12 2,46 Prochem 14,12 14,5 9,84 8,96 8,48 8,93 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych finansowych www. notoria. serwis.com.pl Analiza modelem poznańskim trzynastu spółek umożliwiła, wyciągnięcie następujących wniosków o ich sytuacji finansowej w latach , a więc: badaną grupę przedsiębiorstw charakteryzuje pogarszająca się sytuacja finansowa; cztery przedsiębiorstwa (Espebepe, Elektromontaż Warszawa, Budopol Wrocław, Atlantis), w ostatnich latach osiągają wartości mniejsze od zera, oznacza to,że analizowane jednostki są kandydatami do rychłego bankructwa; najgorszą sytuacją finansową według modelu poznańskiego charakteryzują się przedsiębiorstwa: Espebepe, Budopol Wrocław i Bick S.A.; w najlepszej w sytuacji finansowej są przedsiębiorstwa, takie jak: Prochem i Pekabex. Analiza sytuacji finansowej badanej grupy przedsiębiorstw modelem poznańskim jest bardziej liberalna od tej, która została dokonana modelem J. Gajdki, D. Stosa. Ocena stanu wypłacalności funkcją 29 M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki, Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej...,op.cit., praca w druku.

8 J. Gajdki, D. Stosa, wskazuje na znacznie gorszą sytuację tej grupy przedsiębiorstw, niż analiza modelem poznańskim. Porównanie zastosowania funkcji dyskryminacyjnych obu grup autorów, dla tej samej grupy przedsiębiorstw, tylko częściowo się pokrywa. W lepszej sytuacji są przedsiębiorstwa ocenione modelem poznańskim, słabszą kondycją finansową przedstawia funkcja dyskryminacyjna J. Gajdki, D. Stosa. Ocena badanych przedsiębiorstw przedstawionymi modelami wskazuje, że nie istnieje jeden słuszny model oceny zagrożeń upadłością. O czym świadczą, badania przeprowadzone przez zespół badawczy E. Mączyńskiej. 30 Liczba wskaźników stanowiąca o obrazie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa uzasadnia potrzebę szukania jednego miernika, który w sposób syntetyczny dawałby odpowiedź na temat wypłacalności przedsiębiorstw, jednak zmienność czynników warunkujących posiadanie lub brak wypłacalności jest silnie uzależniona do sektora w jakim działa przedsiębiorstwo, otoczenia ekonomicznego i politycznego w danym czasie. Liczba zmiennych w modelu nie warunkuje lepszej zdolności modelu dyskryminacyjnego do klasyfikacji, nie daje trafniejszych ocen i nie jest czynnikiem warunkującym jakość modelu. 31 Oceniając te dwa modele można stwierdzić, że D. Stosa i J. Gajdki jest modelem bardziej wymagającym, a więc szybciej sygnalizującym negatywne zjawiska. Metodą bardziej liberalną jest natomiast model poznański. Wnioski Zastosowanie w statycznej analizie wypłacalności tradycyjnej analizy wskaźnikowej stosowanej dotychczas w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstw, wzbogaconą metodą dyskryminacyjną model D. Stosa, J. Gajdki oraz modelm poznańskim wypłacalności przedsiębiorstw jest możliwa do zastosowania przez każdego intersariusza. Metody wykorzystywane w statycznej ocenie stanowią proste narzędzie oparte na publikowanych sprawozdaniach finansowych i danych dostępnych dla każdego podmiotu zainteresowanego wypłacalnością, co stanowi ich niewątpliwą zaletę. Dodatkowo zaletą tych metod jest ich prostota i taniość, polegająca na tym, że ich stosowanie nie wymaga posiadania specjalistycznego oprogramowania. Jednak są wady, każdy z tych modeli ma swoje ograniczenia w zakresie przydatności. Ponieważ każdy rodzaj modelu jest uzależnoniony od sektora i otoczenia, w którym funkcjonuje badane przedsiębiorstwo. Ocena wypłacalności z wykorzystaniem modelu dyskryminacyjnego wskazuje na jednoznaczne i syntetyczne wnioski, stwarzające podstawę do prognozowania. Nie mniej jednak nie wykazuje wpływów i wydatków, kształtujących źródła generowania gotówki w ocenie wypłacalności. Stosowne informacje zawiera rachunek przepływów pieniężnych. Literatura 1. Babis H., Wielowymiarowa metoda porównywania sytuacji ekonomicznej firm transportu samochodowego, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Oddział Wojewódzki w Szczecinie, Wydział Transportu i Łączności, 30 Zespół badawczy E. Mączyńskiej przeprowadzał badania w ramach grantu Komitetu Badań Naukowych, badania dotyczyły systemów wczesnego ostrzegania przed upadłością przedsiębiorstw. 31 E. Mączyńskia, M. Zawadzki, Modele przewidywania upadłości przedsiębiorstw analiza dyskryminacyjna. Wyniki badań.; Przedsiębiorstwo w procesie transformacji efektywność restrukturyzacja rozwój.; praca zbiorowa pod redakcją R. Borowieckiego, Warszawa Kraków 2003, s

9 Uniwersytet Szczeciński, Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodowego i Spedycji, Ogólnopolska Konferencja Naukowa Ekstra`95 nt.: Problemy integracji kapitałowej i organizacyjnej w transporcie samochodowym, Międzyzdroje 16-19, IX, Batóg J., Propozycja pewnej metody oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy, Przegląd statystyczny R.XLIV-ZESZYT I 1997, S Gajdka J., Stos D., Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstw, Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Restrukturyzacja w procesie przekształceń i rozwoju przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1996, Gasza R., Związek między wynikami analizy typu Altmana a kształtowaniem się kursów akcji wybranych spółek giełdowych w Polsce, Bank i Kredyt nr3/1997, Hamrol M., Czajka B., Piechocki M., Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstw konstrukcja modelu, Zeszyty Teoretyczne Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, praca w druku. 6. Hołda A., Prognozowanie bankructwa jednostki w warunkach gospodarki polskiej z wykorzystaniem funkcji dyskryminacyjnej ZH, Rachunkowość nr 5/2001, s Hołda A., Wstępna weryfikacja skuteczności funkcji dyskryminacyjnej ZH w warunkach polskiej gospodarki polskiej, Rachunkowość nr 10/2001, s Kiewra D., Wskaźnik Altmana jako narzędzie analizy finansowej przedsiębiorstwa, Perspektywy rozwoju rachunkowości, auditingu i analizy finansowej, Materiały na konferencje naukową dedykowana prof. zw. dr hab. Leszkowi Bednarskiemu w 50-tą pracy twórczej, pod red. naukową J. Gierusza, Sopot-Gdańsk 1999, s Kościelniak H., Ocena kondycji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw przy wykorzystaniu uproszczonej multiplikacyjnej analizy dyskryminacji, Przegląd Organizacji 6/1998, s Mączyńska E., Ocena kondycji przedsiębiorstwa (Uproszczone metody), Życie gospodarcze nr 38, 1994, s Mączyńskia E., Zawadzki M., Modele przewidywania upadłości przedsiębiorstw analiza dyskryminacyjna. Wyniki badań.; Przedsiębiorstwo w procesie transformacji efektywność restrukturyzacja rozwój.; praca zbiorowa pod redakcją R. Borowieckiego, Warszawa Kraków 2003, s Mioduchowska-Jaroszewicz E., Tendencje rozwoju metodologii oceny wypłacalności przedsiębiorstw, w: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod redakcją naukową E. Urbańczyka, tom I, Wydawnictwo Kreos, Szczecin 2002,s Nowak E., Wielowymiarowa analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa, w: Materiały Konferencyjne, nr 6, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1995, s Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji gospodarki polskiej, pod red. naukową E. Mączyńskiej, tom I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2001, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2001, s Rolbiecki R., Analiza dyskryminacji w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstw, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw nr 9/2000, s Starzyńska W., Metody statystyczne w ocenie zdolności kredytowej przedsiębiorstw, w: Finanse i wspomaganie rozwoju przedsiębiorstwa, Materiał z konferencji naukowej w Kazimierzu Dolnym, września 2000, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s Stępień P., Strąk T., Dyskryminacyjna logistyczna w ocenie zagrożeń upadłości polskich przedsiębiorstw, w: Zarządzanie finansami. Współczesne tendencje w teorii i praktyce., Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, pod red. naukową D. Zarzeckiego, Kołobrzeg, 2-4 marca 2000 roku, Szczecin 2000, s

10 18. Stos D., Gajdka J., Ocena kondycji finansowej polskich spółek publicznych w okresie , w: Materiały Konferencyjne - Czas na pieniądz, Zarządzanie finansami mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, redakcja naukowa D. Zarzecki, tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003, s Strahl D., Analiza porównawcza przedsiębiorstw jako strategia kredytowa banków, Bank i Kredyt nr1-2/1997, 20. Sukany K. C., Model Altmana a trafność decyzji inwestycyjnej, w: Zarządzanie finansami klasyczne zasady nowoczesne, Materiały z III Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Międzyzdroje, kwietnia 2002r, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2002, s Tarczyński W., Analiza dyskryminacyjna jako narzędzie oceny spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych, w: Zeszyt Naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i statystki nr 5, 1996, s Tarczyński W., Analiza dyskryminacyjna na giełdzie papierów wartościowych, Przegląd Statystyczny R. XLIII, Zeszyt 1996, s Tarczyński W., Metody analizy dyskryminacyjnej na giełdzie papierów wartościowych, w: Materiały Konferencyjne, nr 17, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1996, s Tarczyński W., Rynki kapitałowe, część II, Palcet Agencja Wydawnicza, Warszawa 1997, s Wawrzyniak K., Batóg B., Wykorzystanie funkcji dyskryminacyjnej do oceny kondycji finansowoekonomicznej spółek i przedsiębiorstw Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, w: Materiały Konferencyjne, nr 17, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1996, s Wawrzyniak K., Wykorzystanie Quick testu do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki nr 5, 1996, s Zarzecki D., Analiza dyskryminacyjna jako metoda oceny zagrożenia bankructwem, w: Materiały Konferencyjne - Czas na pieniądz, Zarządzanie finansami mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, redakcja naukowa D. Zarzecki, tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003, s Zawadzki J., Babis H., Zastosowanie analizy dyskryminacyjnej do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstw, w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 213, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki nr 5, Szczecin 1996, s Zdyb M., Ocena zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością przy zastosowaniu finansowych wskaźników syntetycznych, Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr5/2001, s Mgr Edyta Mioduchowska-Jaroszewicz, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński Streszczenie Analiza wypłacalności przedsiębiorstwa powinna być prosta, wielokierunkowa, zrozumiała i syntetyczna. Propozycją takiej metody jest analiza dyskryminacyjna. Analiza ta jest obecnie bardzo popularną metodą stosowaną w Polsce do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw. W ostatnim czasie zostały opublikowane dwa modele: D. Stosa i J. Gajdki i model poznański. Ocena 13 przedsiębiorstw, tymi modelami wskazuje, że funkcja dyskryminacyjna wypracowana przez D. Stosa i J. Gajdki jest modelem bardziej wymagającym, a więc szybciej sygnalizującym negatywne zjawiska. Metodą bardziej liberalną jest natomiast model poznański. Summary DISCRIMINANT ANALYSIS AS EXAMPLE APPROACH TO SYNTETIC ESTIMATE RATE SOLVENCY Solvency estimation enterprise should be simply, comprehensible and coherent ex post and ex ante. Suggestion this method is discriminant analysis. This analysis is very popular method to apply in the Polish to estimation financial standing enterprises. Last time published two models: D. Stosa i J. Gajdki i model poznański.

11 Estimation 13 enterprises, these models indicate this function discriminant D. Stosa i J. Gajdki is models more demanding, than model poznański.